VỀ VỚI TÂY SƠN TAM KIỆT
Mất Gia Định mới lịnh ngoại giao-
Bình Chuẩn Ti- chi li buôn bán;
Thương Bạc Viện- thuận tiện giao thiệp
Nhưng không ai đủ tài nên việc.
Sự truyền đạo vua tạo hố sâu...
Năm mậu thân, ân cần chỉ dụ:*
Người ngoại dương trú nương giảng đạo
Bị xử chết cho hết rao truyền,
Người đạo trưởng ảnh hưởng lê dân
Đày nước độc- khắc dọc lên mặt,
Còn dân ngu quan ru nhắc nhở
Thờ tổ tiên, thánh hiền học tập...”
Năm tân hợi, có gợi chỉ dụ**:
Khắc nghiệt hơn- sạch trơn Thiên Chúa!
Giết ngoại quốc dụng đất giảng đạo
Đào hố sâu- gieo sầu thê thảm.
Bởi thế nên bề trên nước Pháp
I Pha Nho làm to chiến sự
Đánh nước ta hết la cấm đạo
Thỏa mộng truyền thuộc quyền ngoại quốc.
Việc thuế má chẳng quá khắc khe
Duy Nam Kỳ nằm lì tay giặc
Thêm bồi hòan- khố càng trống rỗng,
Cho Lợi Trinh bình sinh buôn bán-
Thuốc nha phiến tăng tiến kim ngân
Từ Quảng Bình về Kinh Thăng Long.
Vua định lệ liên hệ tước quan (6)
Ban phẩm hàm dùng làm ngân sách...
Việc văn học suốt dọc Bắc Nam
Chú trọng Nho chăm lo khoa cử
Dụng người tài cử ngay giúp nước.
Thường cùng quan vạch bàn sách vở
Làm thơ phú chăm chú chính trị,
Soạn Việt Sử gìn giữ lâu dài
Từ Thượng cổ đến chỗ Hậu Lê
Theo thứ tự mọi sự rõ ràng. Việc binh chế yêu thế hơn người
Đã lỗi thời ra rời thực tiễn
Năm tân dậu, tụt hậu vô cùng (7):
Tuyển võ sinh chấm hình thể khỏe.
Năm ất sửu, cổ hũ chưa tan (8)
Mở thi võ cho bỏ chờ mong
Lấy Tiến Sĩ chẳng nghĩ đương thời
Dùng súng ống để chống đối nhau.
Lính nhà vua còn thua đạo tặc
Súng đạn quèn có chèn mới bắn
Trọn một năm chỉ hâm một lần
Quá sáu phát phạt nát túi tiền.
Binh, súng ít- quan thích cho về
Từ năm mươi trêu ngươi hai chục
Sự việc thế, mưu kế lại không
Phòng chiến sự tự chuốc bại vong.
<bài viết được chỉnh sửa lúc 20.08.2009 20:31:18 bởi SĨ ĐOAN >
a- Nước Pháp lấy đất Nam Kỳ:
Năm mậu ngọ, đe dọa nước nhà (9)
Bọn ngoại dương tìm đường xâm lấn
Mười bốn thuyền – nổ liền cửa bể,
Ba ngàn quân nhất tuân cùng tiến
Bắn lũy đồn hùng hồn xông trận
Chiếm lĩnh thành đoạt giành kiểm soát
An- Tô Hải bị nhảy trên tay (10)
Định nay mai tiến ngay đánh Huế.
Triều đình tin đưa binh chặn giặc
Sai Đào Trí, Trần Hoẵng tiễu ngự
Chưa tới nơi thành rơi tay giặc.
Sai Đình Lý tùy ý áng ngữ (11)
Xã Cẩm Lệ chẳng nệ quân thù
Xông trận tiền ăn liền đạn lạc
Về mấy hôm hồn ôm chín suối.
Vua Dực Tông quyết không chùn bước
Sai Tri Phương giết phường gian tặc
Phong Tổng Thống nhanh chóng diệt thù;
Sai Phúc Minh cùng binh Đào Trí
Đem sức tài phá ngay giặc dữ.
Nguyễn Tri Phương xây đồn lập lũy
Từ Hải Châu cho đến Phúc Ninh
Ông chia binh phòng nơi yếu hiểm
Quyết tử thù nếu chúng tiến ra.
<bài viết được chỉnh sửa lúc 20.08.2009 20:30:29 bởi SĨ ĐOAN >
..............................................................
<bài viết được chỉnh sửa lúc 20.08.2009 18:55:25 bởi Lạc Loài >
Trung tướng Pháp ranh ma khoát lác… (12)
Thấy quân Nam như bát nước đầy
Phòng thủ chặc, cánh vây vững chắc
Thêm viện binh phương Bắc tràn về
Hắn hoang mang não nề phân định…
Thêm địa hình quanh co hiểm hóc
Bọn giáo dân chẳng dám ngóc đầu
Chốn ăn ở giữa bầu sương gió
Trận dịch mùa nào có bỏ qua…
Hắn tức giận cho là lừa dối-
Ông Giám mục tức tối trở về (13)
Bên Mã Lai chẳng hề trở lại.
Được mấy tháng nhẩn nại tiêu tan
Hắn thay kế đánh sang Gia Định
Năm kỉ mùi ban lịnh tấn công (14)
Cửa Cần Giờ soi in bóng giặc
Phá pháo đài dày đặc- Đồng Nai
Sai men trận đánh thành Gia Định.
Vũ Duy Ninh gọi binh cứu viện
Hai ngày sau mọi chuyện bất thành
Ông tự vẩn- Pháp giành ưu thế
Thu chiến lợi khống chế quân ta
Đốt thóc gạo san ra bình địa
Để một đồn dồn binh phía nam.
Cho thủy sư chống chư tướng Hợp (15)
Đưa quân ra chộp lấy Trấn Ninh
Tri Phương thua lui binh rút chạy
Giữ Nại Hiên và đồn Liên Trì.
Vì Thiên Chúa, Pháp muốn giảng hòa
Nhưng triều đình khó mà chấp nhận.
Bởi ngoại giao tường tận- không ai…
Mất dịp may cho hai đất nước.
Pháp tiến lên từng bước công thành
Mất viên tướng phải đành chùn bước. (16)
Trong thời khắc- Pháp, Anh đánh Tàu
Pháp cần quân tiến vào giúp sức
Lịnh thiếu tướng tức tốc lui binh (17)
Năm canh thân, đốt dinh phá trại (18)
Rời Đà Nẳng lẳng lặng ra khơi…
Triều đình Huế cho dời tướng lĩnh
Nguyễn Tri Phương cùng Phạm Thế Hiển
Vào Nam Kỳ hiệp binh Thất Hợp…
Ba thánh sau Phương chào tạm biệt
Ông tâu vua- mọi việc khó khăn
Nhưng dốc lòng khuyên răn tướng sĩ
Đền nước non chẳng nghĩ riêng mình.
Mặt Quảng Nam- niềm tin vững chắc
Có tướng tài nắm bắt thời cơ-
Phan Thanh Giản- trụ cờ Tổ Quốc,
Nguyễn Bá Nghi duy trì đại nghĩa…
<bài viết được chỉnh sửa lúc 20.08.2009 18:42:59 bởi SĨ ĐOAN >
Giặc Tây dương trú nương Sài Gòn
Độ ngàn quân nhất tuân nước Pháp
Vũ khí mạnh bên cạnh thuyền to
Công lẩn thủ lợi đủ tư bề…
Còn quân ta nói về binh lực
Hơn mười lần nhất mực hiên ngang
Chỉ tiếc rằng súng đạn thô sơ
Vào trận chiến khó sờ đại thắng.
Phương vào Nam xây chắn lũy đồn
Giáp giặc dữ chẳng chồn ý chí
Bị thiệt hại đâu lý quân ta?
Chúng khiếp sợ bởi là giặc cướp.
Khi nhà Thanh khó giành lợi thế
Kí hòa ước hai nước Pháp, Anh…
Pháp lao nhanh về đánh Nam Kỳ
Sai trung tướng gan lì chủ trương (19)
Đầu tân dậu, quân lương xuất bến
Đến Gia Định nghỉ ngơi đôi bữa
Non tháng sau nghiêng ngữa đôi bên
Quân ta giết nhiều tên giặc Pháp
Nhưng súng Tây lửa táp tầm xa
Đồn Kỳ Hòa buộc ta đành bỏ
Về Biên Hòa chặn ngỏ giặc lên…
Trong trận ấy hai bên thiệt hại
Tại vì đâu- hố sâu tâm khảm!
Chiếm Kỳ Hòa quay sang rượt đuổi
Chuỗi chiến tranh đè nhanh đất nước
Thủ Dầu Một rồi cột Tây Ninh,
Đe Cao Miên để binh thuận đường…
Cuối thánh hai, rõ tường thế địa...
Sai trung tá theo hướng đường sông (20)
Sai Thiếu Tướng…Mê Kông tiến vào
Cả hai mặt đánh nhào Mỹ Tho.
Chúng phòng bị chăm lo cai trị
Hoản việc binh, tình hình tạm ổn.
<bài viết được chỉnh sửa lúc 20.08.2009 18:45:42 bởi SĨ ĐOAN >
Triều đình Huế hay tin thất thủ
Sai Bá Nghi Kinh lý Nam Kỳ.
Ông biết quân khó bì sức giặc
Dâng sớ xin sắp đặt giảng hòa…
Trương Quốc Quế ba hoa lên giọng
Không chịu chùn bắt phải chống ngăn.
Thiếu tướng mới – hung hăng tràn đánh
Tháng mười một, ba cánh bao vây
Chiếm Biên Hòa ngất ngây men trận
Lấy Bà Rịa – hả giận cuồng si
Sang nhâm tuất, nuốt đi Vĩnh Long (21).
Mặt Quảng Yên, Hải Dương có lọan
Và Bắc Ninh- Văn Thịnh bừa càn…
Triều đình lo lắm đàng công kích
Sai đình thần lần vào Gia Định
Xin giảng hòa- nhờ lịnh vua ban!
Phan Thanh Giản cùng Lâm Văn Tiếp
Theo chiến tàu đáp vào Sài Gòn
Kí hòa ước bão tòan ba bên…(22)
Mất ba tỉnh Dục Tông xót xa
Sai đại thần băng qua bể cả
Mang phẩm vật hối hả điều đình
Nêu sự tình- chuộc xin ba tỉnh…
Trong khi ấy tướng lĩnh Pháp hoàng (23)
Lo đánh dẹp mọi đàng kháng cự
Đặt quốc ngữ mượn chữ La Tinh
Sang Cao Miên rõ tình bảo hộ…
Triều đình Pháp ngại lộ xa xôi
Trả ba tỉnh- vòi vĩnh bao điều:
Thủ Dầu Một, Sài Gòn, Mỹ Tho
Cho quân đóng bảo hộ Nam Kỳ,
Chi tiền thuế mỗi năm hai triệu… (24)
Sứ Nam ta khó chịu điều trên
Cả hai bên đều giành lợi ích
Bàn không xong tự xích dân mình.
Cuối giáp tý, sự tình bế tắc (25)
Chuộc ba tỉnh khỏa lấp muôn đời
Theo hòa ước chẳng dời thay đổi. Giữa đinh mão, Pháp hội đại binh (26)
Hơn ngàn quân quyết bình phía tây
Phan Thanh Giản giờ đây bất lực
Bảo các quan một mực dâng thành
Dặn các con đọan đành chức vị
Chuộng cấy cày chớ tỵ hiềm ai…
Ngoài thất thập, bó tay bất lực
Trọn cuộc đời cương trực thanh liêm
Vận nước nghiêng khó kiềm kháng giặc
Ông nguyên sinh phó mặc đời sau
Trao lòng son đáp đền ơn nước
Ông ra đi nguyện ước chưa thành.
Rồi từ đó Pháp giành ưu thế
Đất Nam Kỳ khó chế ngoại bang.
<bài viết được chỉnh sửa lúc 20.08.2009 20:14:43 bởi SĨ ĐOAN >
BX
<bài viết được chỉnh sửa lúc 21.08.2009 08:43:02 bởi Biển Xanh >
b- Giặc giã trong nước:
Năm tân hợi, có giặc Tam Đường (27)
Nhiễu Thái Nguyên- nhúng nhường Đăng Giai (28)
Năm giáp dần, chẳng hay ông mất (29)
Đất Bắc Kỳ lọan lạc nổi lên.
Bên Sơn Tây, nghịch tặc mây mưa
Đưa Duy Cự - dòng dõi nhà Lê
Lập minh chủ hội thề đánh Nguyễn.
Cao Bá Quát được tuyển Quân Sư
Tài văn học xem như xuất chúng
Bị đè nén nên lúng đường cong.
Cuối giáp dần, thân ông bị bắt (30)
Chém tại làng- co thắc tài năng!
Lê Duy Cự hung hăng quậy phá
Vài năm sau như cá phải câu.
Cuối tân dậu, lắm sầu ký ức (31)
Tạ Văn Phụng ra sức hoành hành
Xưng Duy Minh lấn giành dòng Lê
Lên minh chủ rủ rê giặc Khách (32)
Lấy Hải Ninh định lọan Bắc Kỳ…
Năm nhâm tuất, khó bì Bắc Ninh (33)
Nguyễn Văn Thịnh tâm linh bất chánh (34)
Mánh tên Uẩn mạo nhận dòng Lê
Đưa ngôi chủ, khoa trương đại nghĩa(!)
Còn bản thân tự nâng Nguyên Súy
Nhập đảng Phụng- dụng phủ Lạng Giang
Huyện Yên Dũng vây thành Bắc Ninh.
Quan Khắc Thuật, Vũ Tảo,Lệ Dụ (35)
Động tòan quân ba tỉnh giãi nguy
Hơn mười trận mới lui được giặc
Vỗ lê dân, sắp đặt dự phòng…
Nơi phía đông, Phụng vây Hải Dương
Còn Thái Nguyên – giặc Nông, giặc Khách,
Tỉnh Tuyên Quang có bọn Uẩn, Thạc,
Tỉnh Cao Bằng- Hợp, Thắng đánh nguy,
Tỉnh Bắc Ninh- Văn Thịnh cướp tràn…
Quan to rối vua càng lo lắng
Sai Tri Phương, Đình Trễ, Thất Tuệ
Đánh Bắc Ninh, Thái Nguyên, Tuyên Quang.
Tháng ba quí hợi- Vũ Tảo- công
Lấy Tuyên Quang bắt còng giặc Uẩn
Sang tháng tư, Tri Phương trỗ tài
Bình Bắc Ninh thu thành Thái Nguyên
Phá sào huyệt bắt liền đầu sỏ:
Thanh, Đắc, Vân buộc bỏ mưu đồ.
Mặt Hải Dương và cả Quảng Yên
Tuy giãi nguy giặc còn thế mạnh.
Vua sai Phương cùng Trương Quốc Dụng
Đem trí tài phá ngay giặc cỏ.
Phụng thấy nguy cầu viện Nam Kỳ
Ước tướng Pháp : Bắc Kỳ thất thủ
Cho tự do làm chủ tình hình…
Vì trong Nam chưa xong mọi việc
Khó nhận lời đành tuyệt ngoại giao.
Phụng đề cao chiếm giữ Quảng Yên,
Đảo ven bể để làm sào huyệt
Cho binh thuyền cướp há nơi nơi…
Cuối quí tỵ, giặc tổng toàn binh
( Đảo Cát Bà và núi Đồ Sơn)
Đánh Nam Kỳ - ai hơn trí, dũng(?)
Cũng may thay gặp ngay cơn bão
Thuyền binh lương lập đảo bể khơi…
Tin bay nhanh sợ rơi cơ hội
Lê Quang Tiến thúc vội Huy Phan
Đem quan, quân đánh cùng diệt tận
Bị tập hậu mới nhận mình thua
Ngoảnh mênh mông sông nước chập chùng
Ba quân chạy vẫy vùng sự sống
Chống làm sao hai ông tuẫn tiết!
<bài viết được chỉnh sửa lúc 20.08.2009 20:33:18 bởi SĨ ĐOAN >
Giữa giáp tí, tài trí chưa toại (37)
Trương Quốc Dụng bị loại giữa đàng,
Văn Đức Khê mơ màng cõi tục,
Trần Huy Sách lục đục ra đi
Cùng Hồ Thiện thương bi quá độ
Về chín suối đang rộ chiến chinh.
Trên Quảng Yên quan binh thất thiệt
Đền ơn vua- sự việc còn vương…
Giữa ất sửu giặc đương sức lớn (38)
Động chiến thuyền hớn hở ra quân
Cướp Hải Dương tích lương, bồi tướng
Bị Văn Vĩ đón hướng bắt về
Khiến kẻ giặc não nề thế sự.
Rồi từ đó, đề đốc Mai Thiện,
Quan lý tán là Đặng Trần Chuyên,
Quan đốc binh là Ông Ích Khiêm
Phá được giặc cuốn về Hải Ninh.
Vững niềm tin Phương sai Ích, Khiêm
Ra Quảng Yên đoạt giành lãnh thổ
Giặc thua to hết chỗ dung thân
Chạy ra bể tay chân rịu rã
Quan quân triều hối hả đuổi truy
Tên Phụng, Ước băng đi Quảng Bình…
Bọn dư đảng bỏ mình hoặc trốn
Cuối ất sửu, bị đốn tan thây.
Nơi Quảng Yên còn bày chiến sự…
Mạn Cao Bằng giặc Khách phát sinh…
Võ Trọng Bình cùng Phạm Chi Hương
Lên Lạng Sơn chia đường diệt giặc.
Tám tháng trời mới gặt ước mơ
Cơ đồ yên- thu giữ Cao Bằng
Nhận Cận Bang qui hàng dưới trướng
Phương, Bình về định hướng cùng vua.
Bắc an lành Kinh Thành rúng động
Bởi Hồng Bảo vỡ mộng ngôi vua (39)
Ngài con trưởng mà thua con thứ
Lo ăn chơi chứ chẳng học hành
Nên ngai vàng sẳn dành Dực Tông.
Ông tức giận mưu đồ ngoại quốc
Tranh giành ngôi đánh hất em mình…
Sự bại lộ- dứt tình huyết thống,
Tống ngục lạnh- ngẫm nghĩ thế thời
Hại nước dân ắt trời trả báo
Ban độc dược hết đáo trần gian
Ôi đất nước thương tang biến lọan!.
<bài viết được chỉnh sửa lúc 20.08.2009 20:24:32 bởi SĨ ĐOAN >
Mầm móng ấy đợi chọn thời cơ
Trỗ nên hoa hay trơ rũ rịu?
… Con ông ấy đành chịu đổi tên
Gọi Đinh Đạo gạt bên danh vị.
Vì hiềm tị nung nấu bấy lâu
Anh em Đòan đào sâu gốc rễ (40)
Mưu quan binh… dễ bề lật đổ
Đưa Đinh Đạo thế chỗ ngôi cao.
Năm bính dần, xây Vạn Niên Cơ (41)
Dân, binh khổ sinh lòng oán giận….
Mượn việc này trả hận riêng tư
Chúng bày mưu chiêu dụ quân quan…
Tôn Thất Cúc thi gan nội ứng.
Giữa đêm khuya bọn chúng khởi hành
Cửa tả dịch- lấn giành vào điện…
Thật may thay! Hồ Oai bịt cửa (42)
Cấm vệ quân vây bủa Kinh Thành
Bọn nghịch phản phải đành thúc thủ.
Đinh Đạo- giảo; Thất Cúc nguyên sinh;
Các quan binh tội theo chức trách.
Giặc Đá Vách nổi lên Quảng Nghĩa (43)
Nhờ Nguyễn Tấn chặt tỉa cánh vây.
Giao thiệp Pháp ngày gây bất lợi…
Thêm Bắc Kỳ giặc Khách sinh sôi…
Quan binh triều nuốt trôi khó đặng
Nhờ quân Tàu đánh chặn một tay.
Triều đình rối kế hay chẳng có
Sợ nước nhà nhân đó biến chăng?
Năm mậu thìn, hung hăng giặc Khách (44)
Bọn Ngô Côn hống hách trỗ oai
Chiếm Cao Bằng thẳng tay quấy phá…
Quan binh triều như cá phải câu(!)
Phạm Chi Hương tìm sâu gốc rễ
Bắn thư sang kể lễ thương bi:
Cầu quan Thanh cho đi tiễu phạt
Bởi gốc giặc- địa hạt Quảng Tây
Loạn bên Tàu sang đây tị nạn…
Quan Thanh triều- Kế Quí- ra quân
Quan Việt Nam- Khiêm, Thành xuất phát
Cùng đánh rát Ngô Côn- Thất Khê;
Trận Lạng Sơn tái tê còn đó
Tữ nạn nhiều còn có Lệ, Thành (45)
Phạm Chi Hương cũng đành sa giặc (46)
<bài viết được chỉnh sửa lúc 20.08.2009 20:25:13 bởi SĨ ĐOAN >
Triều đình lo sắp đặt Trọng Bình (47)
Hội quân Thanh- danh tướng Tử Tài
Đồng đánh dẹp diệt ngay tức khắc.
Giữa kỉ tỵ, tạm trị Ngô Côn (48)
Thu Cao Bằng lòng hằng mơ ước!
Cuối canh ngọ, giặc dọa Bắc Ninh (49)
Ngài Ích Khiêm điều binh đột phá
Giết Ngô Côn, chúng dồn mọi ngả…
Rồi dư đảng hối hả phục thù:
Hoàng Sùng Anh- danh hiệu cờ vàng;
Lưu Vĩnh Phúc- rút hiệu cờ đen;
Văn Nhị Lợi- gợi hiệu cờ trắng.
Quan quân triều muốn thắng dễ chăng?
Sai Đoàn Thọ- Tổng Thống quân vụ
Trấn Bắc Kỳ tụ binh chống giữ.
Đến Lạng Sơn chưa nhữ trận nào
Bọn giặc Khách hô hào nổi loạn
Tên Tô Tứ đợi chọn nửa đêm
Cướp lấy thành tìm giết ông ấy
Võ Trọng Bình nhìn thấy nguy nan
Vượt thành chạy bình an trốn thoát.
Tin bay nhanh gãy cành đại trụ
Triều đình sai tướng tài dẹp giặc-
Hoàng Kế Viêm thêm Tôn Thất Thuyết.
Năm kỉ mùi, cử tiếp Lê Tuấn (50).
Bảy tháng sau, Quảng Yên dấy loạn-
Bọn Hoàng Tề kết thông Tô Tứ
Cùng Tàu Ô cướp vồ nơi nơi…
Hoàng Kế Viêm chẳng lơi Sơn Tây-
Lê Tuấn hay phối hợp Hải Dương
Đánh giặc Tề tội vương nghịch phản…
Ít lâu sau loạn đảng tan hàng
Bởi Hoàng Tề xuống đàng địa ngục
Ăn phải tên ngã gục trận tiền.
<bài viết được chỉnh sửa lúc 20.08.2009 20:29:10 bởi SĨ ĐOAN >
Miền Thượng lưu có Lưu Vĩnh Phúc,
Sùng Hoàng Anh manh tâm khuấy nhiễu
Thu thuế má thông hiểu tình hình
Sau trở mình sát hại lẫn nhau…
Đảng cờ đen lấn chen qui thuận
Vua Dực Tông bất luận điều chi
Phong Vĩnh Phúc- Lao Kay- hưởng lợi
Cùng nghĩ ngợi kế lui cờ vàng.
Giữa nhâm thân, Bắc càng loạn lạc (51)
Vua điều Phương thay mặt trông coi…
Giặc trong nước loi ngoi khó dập
Giặc Tây dương luôn gặp khó khăn-
Tên người Pháp hung hăng- Phổ Nghĩa
Thông thuộc đường bởi thường đây đó...
Biết Vân Nam hiện có Hồng Hà (52)
Chảy ra Bắc xuôi ra bể cả
Tiện giao thông- hối hả bán buôn.
Nhận lời Thanh cho tuồn binh khí…
Nhờ Súy Phủ giúp thế vượt qua…
( Viên Thống đốc dốc thuyền ủng hộ (53))
Sang Hương cảng hội ngộ cùng bạn
Đưa ba tàu vào mạn Quảng Yên…
Trong khi ấy hải quân trung tá
Đưa chiến tàu rảo qua Bắc Kỳ
Lên Hải Dương, Hà Nội , Bắc Ninh
Xem địa hình sông núi nước ta…
Tin bọn Nghĩa cùng ba con tàu
Vào Quảng yên cập bến an toàn
Ông trở về quyết bàn Lê Tuấn
Việc thông thương nương sông Hồng Hà…
Chưa có lệnh quả là chẳng dám
Đợi mươi hôm xin bẫm về triều…
Thời gian trôi, nuông chìu mệt mỏi
Bọn Phổ Nghĩa sao khỏi nao lòng(!)
Đưa tàu đóng giữa lòng Hà Nội
Vội thuê thuyền vận chuyển Vân Nam.
Chúng ung dung vượt tam thế lực-
Đồn của ta, cờ vàng, cờ đen.
Quan nhà Thanh thuận danh buôn bán
Cho chỡ hàng khoáng vật về Nam.
Đến Hà Nội chúng mang “cờ vàng”
Cùng người bạn xuôi đàng về xuôi
Báo Súy phủ đầy đủ tình hình…
Và nhân thế vạch kế bán buôn…
Ở Hà Nội, Nghĩa luôn sôi động
Mua gạo, muối- ước vọng phát tài!
Lên Vân Nam vài ngày trở lại
Như ngao du tự tại thong dong (!)
Quan triều đình ngoài – trong dịu ngọt
Khuyên can ông chớ " thọt bánh xe!”
Bởi luật nhà khó tha buôn muối
Việc thông thương chưa tường thỏa đáng
Vả Việt Nam nào máng Thanh triều?
Yên chủ quyền, ranh giới tách riêng…
<bài viết được chỉnh sửa lúc 21.08.2009 17:28:52 bởi SĨ ĐOAN >
Chúng chẳng kiêng tự xưng có lệnh
Mệnh quan Tàu bất cần luật nước…
Vua truyền chỉ- nhất tước tự do
Tội chỡ đồ bán cho Vân Nam.
Đồ Phổ Nghĩa máu tham sôi sục
Giục bắt quan xuống thuyền giam giữ (!)
Triều đình Huế hận trử trong lòng
Sai Tri Phương xếp thu chuyện ấy.
Ngài phụng chỉ truyền quan Vũ Đường
Định ngày giờ hội quán Quảng Đông.
Lúc hội nghị ngoài- trong thỏa thuận
Theo hòa ước ta luận rõ ràng:
Buôn muối, gạo- việc càng sai trái.
Đồ Phổ Nghĩa liếc hái trợn tròng
Viện quan Tàu bằng lòng trao đổi…
Cần gì xin thông tin bản quốc…
Hắn bỏ về bất tất thị phi.
Triều đình Huế suy đi tính lại
Sợ dần trôi báo hại lôi thôi
Sai Lê Tuấn, Văn Trường, Tăng Dõan
Sứ Sài Gòn- thương nghị đất Nam
Nhờ Súy phủ khu xử Phổ Nghĩa.
Thiếu tướng Pháp muốn táp Bắc Kỳ (55)
Cơ hội vàng chẳng gì tốt hơn
Gọi đại úy gấp rút trở về (56)
Ra Hà Nội liệu bề hành sự.
Tự thống lĩnh gần hai trăm người
Mấy con tàu ngời ngời lướt sóng.
Cửa Thuận An nhanh chóng nghỉ ngơi
Đợi Khâm sai ra ngay Bắc Kỳ.
Trên đường đi việc gì cũng thuận
Tiếp đãi nồng bất luận điều chi!
Ngỡ từ nay tay bắt mặt mừng
Yên vận nước anh hùng ngơi nghỉ.
Nhưng trớ trêu chúng yêu buôn bán
Mượn thời cơ bất ngờ cướp nước…
Đến Hải Dương mật ước Phổ Nghĩa
Nhờ liệu lo cho xuôi mọi việc.
Lên Hà Nội diện kiến Tri Phương
Dể hành sự đòi nương trú thành…(!)
Quan nói mãi mới đành trở ra
Đóng Trường Thi, gọi mời Giám mục
Làm thông ngôn hiểu dụ ta rằng:
Bằng mọi giá dẹp yên giặc giã
Mở bán buôn mọi ngả nước Nam!
Chẳng điếm xỉa Phổ Nghĩa trước đây
Quan vân phân- giặc Tây lắm kế.
Tàu Sài Gòn được thế tiến ra
Đại úy tuyên Hồng Hà mở cửa
Giữa các nước thông thương buôn bán…
Thật ngao ngán bọn chúng ranh ma
Ta phòng bị kẻo thành tập kích.
Chúng đưa thư trách cứ quan triều:
Liều lĩnh ngăn Phổ Nghĩa thông thương…
Vì văn minh, lợi quyền nước Pháp
Chấp tất cả áp lệnh thi hành…
Giữa tháng mười đánh thành Hà Nội
Nguyễn Tri Phương giữ vội cửa đông,
Con Nguyễn Lãm ngăn phòng cửa nam
Non một giờ chẳng kham sức phá
Thành vỡ tan, phò mã ra đi,
Nguyễn Tri Phương ôm ghì thương tích
Cùng Đình Bình bị xích về Nam (57)
Trãi ba đời thờ chúa tận trung
Yên xã tắc, đánh nam dẹp bắc…
Nay sơn hà ai khắc binh đao?
Thân làm quan rơi vào tay giặc
Thà nhịn ăn bỏ mặc vết thương
Về chín suối tỏ tường trung liệt! Hà Nội mất, quan quân trốn biệt
Cánh sài lang đặng dịp trỗi lên…
Tên đại úy thâm thúy sự đời:
Bọn diệt gian- đổi dời tước quan
Chống binh triều nghênh ngang xâm chiếm
Liếm Ninh Bình, Nam Định, Hải Dương.
Quan ngơ ngác chẳng tường ra sao
Nên thấy giặc bổ nhào chui trốn
Non tháng trời chúng ngốn bốn tỉnh.
Triều đình hay cử ngay đại thần:
Tướng ra Bắc có Trần Đình Túc,
Nguyễn Trọng Họp, ông Trương Gia Hội.
Giám mục Bình và Linh mục Đăng
Năng điều đình êm xuôi việc nước.
Tướng vào Nam mật ước Tuấn, Tường:
Bàn Súy phủ nhúng nhường mọi lẻ
Việc đánh thành ai kẻ mưu mô
Vồ nuốt đất muốn cô lập hết?
Sai Kế Viêm phòng thủ nơi nơi…
Lưu Vĩnh Phúc chẳng lơi chiến sự
Tự mang quân xiết vòng Hà Nội…
Đại úy vội đưa quân đuổi đánh
Lên cầu Giấy ngài lánh binh đao
Về âm ty rơi bao ước nguyện(!)
<bài viết được chỉnh sửa lúc 21.08.2009 17:44:59 bởi SĨ ĐOAN >
Bên Pháp Hoàng ai hiện bi thương?
Pháp chưa vương chiến tranh bản xứ
Tự thiếu tướng lạm quyền sinh sát
Khi binh ngài giẫm nát Bắc Kỳ.
Ông sai người chủ trì đại cuộc
Hoắc Đạo Sinh thông thuộc tình hình (58)
Cùng Văn Tường điều đình mọi việc.
Đến cửa cấm rõ thiệt ngọn ngành
Đại úy mất đương giành lợi thế.
Ông Đạo Sinh hết bình tỉnh được
Vỗ bàn quát át cả Văn Tường:
Việc không xong trở về đợi lịnh.
Sợ cơn giận lỡ làng việc nước
Tường nói rằng mọi bước Pháp đi
Đánh Hà Nội ôm ghì bốn tỉnh…
Nhưng bản quốc giành hất ra đâu!
Đại úy chết chưa kết nguyên do.
Trao trả thành định lo hòa ước
Nước binh đao tránh sao mất mát?
Nguyễn Tri Phương bỏ xác vì ai?
Đại úy giết anh tài lỗi lạc
Giờ phiên mình- vận mạt thế thôi!
Tôi và ngài nào đâu có lỗi,
Mới nghe qua lòng nổi phong ba
Vội bỏ về hóa ra bất trí.
Chí lý hơn đưa thư ra Bắc
Ắt đưa tàu đón rước ta lên…
Hoặc làm theo thiêng liêng sứ mệnh
Hoặc xét tra ai nện nên trò!
Hoắc Đạo Sinh thuận tình nguôi ngoai
Sai đưa thư bắn tin Hà Nội.
Nguyễn Văn Tường thúc vội Đạo Sinh:
Lên Hải Dương trả thành- yên dân
Đến Hà Nội trả nốt tứ thành
Lập giao ước ân cần giao quân. Đồ Phổ Nghĩa bừng bừng tức giận
Về Sài Gòn đến tận Súy phủ
Giãi nguồn cơn đòi đủ phí hao-
Non triệu nguyên- ước ao sụp đổ.
Hà Nội yên, mọi chỗ vững vàng
Đầu giáp tuất, nhẹ nhàng ký ước (59)
Bởi đất nước tình hình suy yếu
Chiếu theo thời đành phải thuận ưng.
Vừa ráo mực bổng dưng Tuấn mất
Nguyễn Văn Tường rời đất Nam Kỳ
Năm tháng sau cùng Dõan trở vào
Ký thương ước định trào buôn bán.
<bài viết được chỉnh sửa lúc 21.08.2009 17:44:29 bởi SĨ ĐOAN >
Thống kê hiện tại
Hiện đang có 0 thành viên và 2 bạn đọc.
Kiểu: