Bỏ Thuốc Lá B.S. Vũ Qúi Đài, M.D., Ph.D.
Vài con số thống kê Hút thuốc lá có hại cho sức khỏe: điều này ai cũng biết, kể cả mấy tay đại tư bản chủ hãng thuôùc lá. Cứ 5 người chết ở nước Mỹ, thì một là do thuốc lá gây ra. Số người hút thuốc tuy có giảm, nhưng riêng với gíơi trẻ, thì con số lại gia tăng đáng nga.i. Mười năm về trước, số học sinh trung học nghiêïn thuốc lá là 27 phầøn trăm, nay tăng lên đến 40 phần trăm.
Người hút thuốc bị rủi ro chết vì bệnh tim gấp đôi người thường, rủi ro ung thư phổi gấp 10 lần, các thứ ung thư miệng, cổ họng, thực quản, tụy tạng ( lá mía), thận, bọng đái, cổ tử cung đều tăng gấp bô.i. Tai biêùn mạch máu não ( trúng gió), loét bao tử tăng lên hai, ba lần, mà nếu bị loét bao tử thì khó lành hơn người không hút mà bị bê.nh. Dễ bị gẫy xương ( xương hông, xương sống, cổ tay) gấp bốn lần người thường. Rủi ro sưng phôûi tăng gấp bốn, bị cườm mắt nhiều gấp đôi người không hút thuốc.
Hút thuốc lá cũng làm gia tăng rủi ro các bệnh ung thư máu , ruột già, tiền liệt tuyến , vú, và các bệnh khác như xốp xương, bệnh lú Alzheimer
Những cái hại khác Những người bị ung thư đầu và cổ chữa trị bằng xạ tuyến, mà tiếp tục hút thuốc ,thì điều trị kết quả chậm hơn người không hút. Thuốc lá làm suy khứu giác ( ngửi không tinh) và vị giác ( ăn mất ngon). Thị giác bị kém trước tuổi, vì chủ điểm macula trong võng mạc bị thoái hóa sớm. Người hút thuốc cũng bị da nhăn nheo hơn .
Trong thuốc lá, chất làm ta nghiện là nicotine, vào trong máu thì chất biến dưỡng chính gọi là cotinine. Chất này làm tăng dopamine trong óc. Khi ngưng thuốc thì những xáo trộn trong óc cũng giống như trường hợp cai các thuốc ma túy.
Con cái người nghiện hút và những người hít phải khói thuốc
Cha hay mẹ hút thuốc thì con sinh ra bị nhỏ con thiếu ký, dễ bị chậm trí khôn, hay bị nhiễm trùng đường hô hấp và nhiễm trùng tai kinh niên. Khi lớn lên cũng hay bị ngiện hút hơn con người thường.
Những người lớn ở cùng nhà hay làm cùng chỗ với người hút thuốc, hít phải khói thuốc lâu ngày cũng bị tai hại về sức khỏe. Từ khi biết rõ điều này ( vấn đề gọi là hút thuốc thụ động, hay là passive smoking), thì các luật lệ về hút thuốc nơi công cộng trở nên khắt khe, và giúp rất nhiều cho vần đề y tế công cô.ng. Tuy nhiên, ở trong nhà, thì cầøn có sự hiêûu biết của cha mẹ. Người hít phải khói thuốc nhiều, thì bị gia tăng rủi ro bị ung thư phổi, ung thư tử cung, bệnh sưng phổi ,bệnh tim ma.ch. Cũng như người nghiện hút, người ta tìm thấy trong nước tiểu những ngưới này có chất sinh ung thư phổi do thuốc lá sinh ra ( tobacco specific lung carcinogen). Trong số 450,000 trường hợp tử vong do thuốc lá gây ra, thì có 53,000 người không nghiện mà chỉ hít phải khói thuốc.
Ngưng hút thuốc lá thấy lợi nhãn tiền Những người bị bệnh động mạch vành ( tức là bị rủi ro đứng tim) đang nghiện hút mà bỏ được, thì rủi ro bị chết vì đứng tim giảm đi, rủi ro trúng gió cũng giảm. Đang bị sưng cuống phổi kinh niên vì thuốc lá, mà ngưng hút thì cuống phổi dần dần trở lại bình thường. Người ta tính ra rằng người hút thuốc chết non hơn người không bao giờ hút từ 5 đến 8 năm. Nếu đang hút mà ngưng được trước tuổi 35, thì tính trung bình thọ thêm được 3 tuổi. Dĩ nhiên là già hơn nữa mà ngưng hút thì cũng vẫn có lợi, kể cả những người trên 65 tuổi theo thống kê cũng tăng được tuổi thọ.
Làm thế nào để bỏ hút thuốc Điều cốt yếu là phải có nghị lực, quyết chí, vì sức khỏe của mình, vì mạng sống của người thân, nhất định không hút nữa. Ghi trên giấy trắng mực đen, quyết định một ngày nào đó làm ngày trọng đại ngưng hút thuốc. Cho mọi người trong gia đình bà con bè bạn biết ý định của mình để có thêm hỗ trợ về tinh thần. Trước khi ngưng hút, thì tránh đừng hút thuốc ở những chỗ quen thuộc như trong nhà, trong xe. Tới ngày quyết định bỏ thuốc thì ngưng hút luôn, nghĩa là ngưng hẳn , không bớt dần dần, không hút một hơi nào nữa kể cả hút mà không hít vô ( kiểu như ông Clinton nói " I didn’t inhale") cũng không đươ.c.
Phần lớn những người bỏ hút thuốc là ngưng ngang như vậy, tiếùng Anh kêu là " cold turkey" ,không cần phải dùng nicotine thay thế. Nhưng cũng có nhiều người cần có nicotine mới vượt qua được thời gian khó khăn ban đầu, nhấùt là một hai tháng đầu.
Có nhiều cách dùng nicotine. Có thể nhai kẹo ( nicotine gum) , hoặc là dùng băng dán cho nicotine ngấm qua da ( nicotine patch). Ngoài ra bác sĩ có thể biên toa cho dùng thứ nicotine xịt mũi. Nếu vừa dùng nicotine xịt mũi, vừa dán băng, thì kết quả ngưng thuốc thành công tăng lên nhiều .
Bác sĩ cũng có thể cho uống một thứ thuốc thường dùng chữa bệnh buồn phiền, gọi là bupropion, tên thương mại là Wellbutrin hay Zyban. Thuốc này làm cho chất dopamine trong óc tăng lên, tương tự như nicotine, nhưng không sinh nghiê.n.
Phần lớn người ngưng thuốc lá có lên ký , trung bình chừng 2 kilô nhưng cũng có người bị tăng nhiều hơn. Thuốc bupropion cũng làm tăng ký thêm nữa , nhưng không nhiều lắm.
Kết quả sau một năm, chừng non nửa là thành công bỏ dứt thuốc đươ.c. Nếu không thành công, nên tìm hiểu những lý do tại sao thất bại, để cố gắng lần nữa.
Băng dán nicotine Phần lớn các chuyên viên ngày nay cho là băng dán hiệu quả hơn là kẹo nhai. Nếu dùng chung với thuốc xịt nicotine còn tốt hơn nữa.
Thời gian cần dùng là 8 tuần lễ, vì kinh nghiệm cho thấy có dùng lâu hơn kết quả cũng vậy thôi. Có nhiều nhãn hiệu khác nhau.
Nicoderm và Habitrol, dùng liều lượng 21/24 ( nghĩa là miếng dán cho hấp thụ qua da được 21mg nicotine trong vòng 24 giờ) trong 4 tuần lễ, rồi giảm xuống 14/24 trong 2tuần , sau đó thêm 2 tuần với liều lượng 7/24.
Prostep thì dùng 22/24 trong 4 tùan, rồi 11/24 trong 4 tuần nữa.
Nicotrol thì lại dùng trong 4 tuần với liều lượng 15/16, thêm 2 tuần 10/16, sau đó là 2 tuần 5/16.
trong khi dùng nicotine dán thì không được hút thuốc. Thường người ta dán vào buỏi sáng sớm, dán ở ngực bụng, hay sau lưng . Thay đổi chỗ cho da khỏi bị đỏ ngứa, nếu da bị khó chịu bác sĩ có thể cho thuốc bôi chống dị ứng.
Kẹo nhai nicotine Có một số người ưa dùng kẹo nhai hơn là băng dán, hoạc là thấy tiện hơn, hoặc là da bị phản ứng với băng dán. Nhai nicotine gum thì phải nhai chậm chạp từ từ, nhai cho tới khi bã rồi thì đẩy qua chỗ giữa nướu răng ( lợi) và má để cho nicotine ngấm qua màng niêm trong miê.ng. Moiã miếng kẹo nhai phải để trong miệng như vậy tất cả độ nửa giờ.
Phải dùng cho đủ liều lượng . Phần lớn là cần một miếng kẹo nhai mỗi giờ một lần hay ít
ra là hai giờ một lần, trong vòng từ một đến ba tháng.
Có hai liều lượng: thứ 2 mg một miếng, và thứ 4 mg một miếng. Thường thì bắt đầu bằng thứ 2 mg, nếu cần thì đổi qua thứ 4 mg. Thứ 2 mg không nên dùng quá 30 miếng một ngày, thứ 4 mg không quá 20 miếng một ngày.
Nhai kẹo nicotine có thể bị đau trong má, bị nấc cục , đầy bụng đau bụng, nhưng thường cũng nhẹ thôi không đến nỗi khó chịu lắm.