trích “Giai Phẩm Muà Thu”
EM BÉ LÊN SÁU TUỔI
của HOÀNG CẦM
I
Em bé lên sáu tuổi
Lủi thủi tìm miếng ăn.
Bố: cường hào nợ máu (1)
Đã trả trước nông dân.
Mẹ bỏ con lay lắt
Đi tuột vào trong Nam.
Từ khi lọt lòng mẹ
Ăn sữa, ngủ giường êm,
Áo hoa lót áo mềm.
Nào biết mình sung sướng.
Ngọn sóng đang trào lên
Ai nghĩ thân bèo bọt;
Nhưng người với con người
Vẫn sẵn lòng thương xót.
Có cụ già đói khổ
Lập cập đi mò cua:
Bố mẹ nó không còn,
Đứa trẻ này gầy còm,
Bỗng thương tình côi cút;
Cụ nhường cho miếng cơm.
Chân tay như cái que,
Bụng phình lại ngẳng cổ,
Mắt tròn đỏ hoe hoe
Đo nhìn đời bỡ ngỡ:
”Lạy bà xin bát cháo
Cháu miếng cơm, thầy ơi!”
II
Có một chị cán bộ
Đang phát động thôn ngoài,
Chợt nhìn ra phía ngõ
Nghe tiếng kêu lạc loài
Chị rùng mình nhớ lại
Năm đói kém từ lâu
Chị mới năm tuổi đầu
Liếm lá khoai giữa chợ.
Chạy vùng ra phía ngõ
Dắt em bé vào nhà,
Nắm cơm dành chiều qua
Bẻ cho em một nửa.
Chị bần cố nông cốt cán (2)
Ứa nước mắt quay đi:
- ”Nó là con địa chủ
Bé bỏng đã biết gì;
Hôm cho em bát cháo,
Chị ba ngày hỏi truy”. (3)
Chị đội (4) bỗng lùi lại
Nhìn đứa bé mồ côi
Cố tìm vết thù địch.
Chỉ thấy một con người.
Em bé đã ăn no
Nằm lăn ra đất ngủ;
Chị nghĩ: ”sau lấy chồng
Sinh con bồng bú sữa”.
III
Chị phải đình công tác
Vì câu chuyện trên kia.
Buồng tối lạnh đêm khuya
Thắp đền lên kiểm thảo.
Do cái lưỡi không xương
Nên nhiều đường lắt léo;
Do con mắt bé téo
Chẳng nhìn xa chân trời;
Do bộ óc chây lười
Chỉ một màu sắt rỉ,
đã lâu nằm ngủ kỹ
Trên trang sách im lìm;
Do mấy con người máy
Đầy gân, thiếu trái tim!
IV
Nào ”liên quan phản động”
”Mất cảnh giác lập trường”.
Mấy đêm khóc ròng rã
Ngọn đèn soi tù mù,
Lòng vặn lòng câu hỏi:
”Sao thương con kẻ thù?
Giá ghét được đứa bé
Lòng thảnh thơi bao nhiêu!”
HOÀNG CẦM
CHÚ GIẢI:
(1) Trả nợ máu: bị xử tử
(2) Cốt cán: nông dân được Đảng tín nhiệm (chưa phải là đảng viên)
(3) Hỏi truy: tra khảo.
(4) Chị đội, cán bộ phụ nữ trong đợt Cải Cách Ruộng Đất.
THE SIX-YEAR-OLD GIRL
by HOÀNG CẦM
I
The six-year-old girl
drifted lonely looking for food.
Her dad had paid his “blood debt” –
a “village bully” by the “Peasants’ Union” subdued.
Her mom had left her behind helpless,
to flee to the South, the Party to elude.
Since she was just born,
fed with mother’s milk, sleeping in cosy bed,
clothed with flowered soft shirts,
she had not noticed such happiness instead.
While the movement was launched to its height,
who would think of an unfortunate fate?
But, between humans and humans
there always is compassion to demonstrate.
Then, there was an indigent old man
who groped for crabs to live from day to day
that happened to meet the puny kid
whose parents had parted for far, far-away.
He suddenly felt pity for the orphan
and shared with her his scant chow.
With limbs scraggy like sticks,
belly being bulgy, neck bent as to bow,
and eyes round and red-rimmed,
she diffidently stared at passers-by to slur:
“Give me some gruel, madam!
A little rice, please, sir!”
II
There was a female cadre
while mobilizing the hamlet’s mass to compete
unexpectedly heard the lost cry;
she looked towards the street
and shuddered to remember
the famine in the far-off year – who believes?
She, just only five years old,
had to lick the cake-wrapping leaves
in the market, then ran to the alley
to lead her younger brother home all right
and snapped giving him a half,
the handful of rice spared overnight.
The poorest-peasant key activist
turned her head, tears starting to her eyes:
– “Although being a landlord’s child,
she is too young to know what horrifies.
That time I gave her a bowl of gruel;
I was therefore put to the rack for three days.”
The team’s leader then stepped back
to contemplate the orphan in various ways,
trying to look for any certain enemy‘s track,
but found only a human, truly.
The child having been fed
lay down on the ground and slept fully.
She dreamt, “Our babies in the future
should be embraced and breast-fed duly.”
III
Her assignment was to be dismissed
because her acting so had been caught.
She lit the dim lamp in the cold night
to write her self-criticism report.
Because of the boneless tongue
that is not steel but it cuts as in an abattoir;
because of the dim-sighted
that cannot see horizons broad and far;
because of the lazy brain
that is all rusty like a corroded iron bar
for long years sleeping soundly
on the classic pages of hatred promoting art;
because of the robotic bodies
full of tendons but lacking a heart.
IV
Well, “Connected with reactionaries!”
“Off one’s political standpoint guard!”
She cried many nights continuously.
The oil lamp was so hazy and hard.
She asked herself and retorted:
“Why have pity on a foe’s child though fair?
Were I able to hate the kid
How would I have been free from care!”
Translation by THANH-THANH