Tam Hợp
-
Số bài
:
165
-
Điểm thưởng
:
0
- Từ: 13.07.2009
- Nơi: Thành phố biển miền trung
-
Trạng thái: offline
|
RE: Thấy thích NHặt về chơi.
14.07.2009 17:52:03
( permalink)
Chị Mười ơi em lại xin kể hầu chị chuyện đi lễ ngày Tết nhé! Em nhớ mẹ em hay nói câu: Mồng một Tết cha, mồng 2 tết mẹ , mồng 3 tết thầy, chả hiểu sao em được mẹ tín nhiệm cho đi lễ tết từ khi em còn rất nhỏ. Như Chị đã biết nhà em nghèo nên Tết đến mẹ em chuẩn bị mỗi nơi một chùm cau 3 quả với một lá trầu không cho vào cái túi sách với lời dặn : Khi đến nhà bác trưởng họ thì đặt cau và trầu không lên một cái đĩa rồi thắp ba nén nhang cắm lên bàn thờ rồi vái ba vái và khấn thầm : Năm mới con có cơi trầu lễ tạ ông công, ông táo , các Cụ các Kỵ v.v... phù hộ cho nhà chúng con năm mới....đại ý là nguyện vọng tốt đẹp nhất. Sau khi khấn xong thì ra bàn uống nước rồi chúc gia đình trưởng họ: Đại ý là năm mới dồi dào sức khỏe, làm ăn phát tài bằng 5 bằng 10 năm cũ. Thường thì chúc xong trưởng họ mời vào mâm chén cỗ xong rồi chơi một lúc rồi về. Thưa chị Mười tuy còn nhỏ nhưng em đã biết tủi thân vì em thấy các gia đình khác thường đi lễ bằng một đôi bánh chưng, trầu cau và nhiều thứ khác, em về có nói lại với mẹ thì mẹ em bảo: Đó là tục lệ ,cốt lòng thành là chính, lễ vật không quan trọng. Mà em cũng cảm nhận được gia đình trưởng họ rất hiếu khách trong ngày Tết, thường thì em được mừng tuổi 5 xu hay một hào tiền mới( 1 hào mua được 2 cái kẹo bột to). Về sau này Tết đến thường mỗi nhà được phân phối 1- 2 gói mứt tết thì hành trang đi lễ Tết của em có sang hơn. Em mang chùm cau , lá trầu không đặt lên gói mứt, một đĩa lễ vật có chút màu mè hơn.Tuy vậy cái cảm giác tủi thân thì chẳng mất đi. Em chị lúc nhỏ cũng khôn ra phết chị ạ, em lựa lúc mà nhà trưởng họ đã thưa vắng khách em mới vào lễ, sau khi chúc Tết xong em xin phép về vì nhà trưởng họ trong ngày Tết thường vất vả cả ngày cỗ bàn don ra dọn vào nên việc dọn cỗ cho mình em cũng không ai muốn. Sở dĩ em không muốn ăn cỗ nhà trưởng họ vì được ăn no nê bánh chưng , giò chả, thịt gà... về nhà mình chả có gì nhìn mẹ em chỉ luộc có mớ rau với bát dưa hành muối em thấy khổ tâm lắm. Những cái Tết nghèo như thế cứ qua đi và em lớn dần theo năm tháng, thoáng chốc mà đã nửa thế kỷ trôi. Chị Mười ơi Tết này chị đã chuẩn bị đầy đủ chưa? "Thịt mỡ dưa hành câu đối đỏ Cây nêu tràng pháo bánh trưng xanh" Em xin chúc chị những ngày đầu xuân vui vẻ và tràn đầy hạnh phúc. Đứa em cút côi của chị HS Hoa Sơn 1959 Bài: 246 Chị Mười ơi! Em toàn viết về nghèo khổ mãi chắc chị đọc sẽ chán mà em lại muốn chị luôn được vui, nhất là trong những ngày đầu xuân này. Chị biết không con người ta khi được sở hữu những điều giản dị lại không biết quý trọng nó lại cứ ngưỡng vọng những cái xa vời mà mình không bao giờ có được. Như em của chị đây là dân thôn quê chính hiệu nay dạt về sống ở thành phố Đà Nẵng, mấy lần em về thăm những làng quê thanh bình ở Quảng Nam với những đàn cò trắng, những mái nhà thấp thoáng dưới luỹ tre xanh , hồi ức như sống lại những ngày đầy thơ mộng của tuổi thơ nơi quê nhà. Chị ạ, các nhà khoa học qua nghiên cứu đã đưa ra kết luận rằng : Trong điều kiện môi trường lý tưởng, con người biết phát huy hết những gì thiên nhiên ban tặng thì tuổi thọ có thể lên tới 500 năm. Bằng chứng là các Cụ thọ trên trăm tuổi thường sống ở những vùng thiên nhiên tốt và cuộc sống vất chất lẫn tinh thần hài hoà giản dị, còn vua chúa ngày xưa sống hoang đàng thường tuổi thọ không cao. Mẹ em chẳng hạn vất vả khổ cực suốt đời mà năm nay mẹ em 87 tuổi rồi nhưng cụ vẫn minh mẫn, mỗi bữa vẫn ăn được hai chén cơm ngon lành. Điều này em biết là chị sẽ mừng cho em chị nhỉ. Ôi em cứ lan man mãi, mà em cũng không biết kể gì cho chị vui đây, thôi thì nhớ gì kể đấy, dù chị có bực mình cũng chả cốc đầu em được đâu. Có lẽ trong cuộc đời mỗi người lứa tuổi đẹp nhất là thuở thiếu thời chị nhỉ, chả là có bài hát: “Tuổi học trò ngồi buồn vu vơ, biết bao đêm làm thơ và đợi chờ…” Thời ấy chị của em có thế không chị Mười ? Em chị thời ấy là một cậu học trò thôn quê, một buổi đi học còn một buổi đi chăn bò hoặc lo việc đồng áng giúp mẹ. Em có một sở trường bắt cua và câu cá không kém gì Hàn Tín thơì nhà Hán bên Tàu, chỉ cần em xách cái giỏ và cái móc sắt đi vòng quanh một cánh đồng là cả đã có bữa canh cua ngon lành, mùa thì rau ngót, mùa thì mướp hương có sẵn trong vườn . Nói thật với chị Mười bây giờ ở thành phố để có một bữa canh cua ngon như thế thì chỉ có các đại gia vào nhà hàng đặc sản. Mà chưa chắc đã ngon bằng vì “tay làm hàm nhai” hưởng thành quả do chính tay mình làm ra nó có ý nghĩa đặc biệt không tiền nào mua nổi. Không chỉ bắt về ăn mà em còn bắt về đóng xâu mang ra chợ bán lấy tiền mua sách vở, áo quần nữa. Nói chuyện câu cá chị Mười biết không? Về mùa mưa sau mỗi trận mưa rào, em chỉ đào một ống bơ giun đất và xách cần câu ra bờ sông Tích ( Dòng sông quê em chị ạ) thì thế nào cũng được vài con cá nheo, các bò, cá trê béo ngậy ( Mấy con này thuộc da trơn họ nhà ba-sa) kho với tương bần, dưa chua, hay nấu canh chua với rau thìa là, khế hoặc quả sấu ăn với rau mùi (thơm) xà lách tươi mới hái từ ruộng về . Ôi! nói theo cách của miền Nam là: ngon hết biết. Ấy là chị chưa biết chứ vào mùa khô đám trẻ chăn trâu bò chúng em cứ tìm những chỗ ruộng trũng nay cạn chỉ còn vài vũng nước tát đi bắt đựoc những con cá Rô cụ, cá chuối rồi vơ gốc rạ đốt nướng ăn thơm phức. Những con cá trạch đồng béo vàng mang về hầm với tương bần bằng bếp trấu ăn với cơm gạo mùa chỉ có mà mê ly. Đấy chị Mười hẳn đồng ý với em : “Quê hương là chùm khế ngọt” thật đúng trong trường hợp naỳ. Thôi em không lan man nữa vì em biết thời gian của chị không nhiều vả lại làm chị mệt thì em hóa ra lại có tội với chị Mười rồi. Em ngừng tại đây khi nào chị rảnh em lại hầu chị. Chúc chị vui . Cũng xin được cảm ơn quý bạn đọc đã thương tình ghé qua. HS Hoa Sơn 1959 Bài: 246 Chuyện tình của tôi xa cách từ lâu rồi” Chị Mười ơi! Chuyện vui chuyện buồn em đã kể cho chị nghe rồi, nay em xin kể về chuyện tình lãng mạn để chị đỡ nhàm chán nhé! Chị biết đấy Bà Hồ Xuân Hương đã từng bảo: “Đá kia còn biết xuân già dặn Chả trách người ta lúc trẻ trung” Em thì em không thích các mối tình như: Chuyện tình Lương Sơn Bá -Chúc Anh Đài của Tàu, chuyện tình Romeo-Jiulet của Tây hay chuyện tình Chàng Trương Chi và nàng tiểu thư con quan của ta vì nó kết cục bi thảm quá. Em chỉ thích mối tình Chử Đồng Tử - Tiên Dung hay chí ít là chuyện tình Chí Phèo - Thị Nở của ta vì nó kết thúc có hậu là lên duyên đôi lứa. Chuyện tình của em chị có khác chăng chỉ là một vài chi tiết so với các đôi lứa cùng trong công trường thời ấy. Khi người ta yêu nhau thì thường hay chọn những cảnh thơ mộng: “Đêm trăng sáng trên cầu anh thổi sáo Đêm trăng sáng chân cầu em giặt áo” Nhưng em của chị lại chọn cái cảnh như chồn cáo ăn đêm, em thường cùng người ta đi chơi vào các buổi trăng hạ tuần, lúc đi trời tối không ai nhận ra mình và khi về dù trăng đã lên soi sáng tỏ mặt người nhưng mọi người đã về nhà đi ngủ hết cũng không ai nhìn thấy mình nữa. Một lần hai con chuột chui vào vườn của khu cơ quan chỉ huy công trường, phía trước toà nhà 5 tầng đèn sáng trưng có phòng bảo về túc trực, phía sau toà nhà là khu vườn rộng có một bãi cỏ tranh ngập lút đầu người ( Thứ cỏ dùng để lợp mái nhà ấy chị ạ) chung quanh có hàng rào bê tông cốt thép . Hoá ra chỗ nguy hiểm nhất là lại chỗ an toàn nhất vì đêm hôm ai bén mảng đến khu vườn ấy làm gì, kể cả kẻ trộm. Cả công trường sôi động ầm ào tiếng máy nhưng riêng khu vườn ấy lại yên tĩnh lạ thường, có ai biết được trong ấy có đôi chồn cáo đang ngả mình trên liếp cỏ rúc rích với nhau. Thật chả khác gì đêm Chí Phèo và Thị Nở ở nơi vườn chuối bờ đê mà Nhà Thơ Q.H đã viết: “Đêm nay trời ở rất cao Sương thì đẫm quá trăng sao lại nhoà Người ta mặc kệ người ta Riêng em rất thật đàn bà với anh” Khi ánh trăng lên cao thì hương nồng tình ái cũng tan dần vào trong màn sương khuya. Đôi chồn cáo kia quan sát ngoài đường không có người lần lượt ngược hình trình ban tối ra ngoài. Và hôm sau khi giờ tan tầm người ta vẫn thấy như mọi ngày cô công nhân trẻ khỏe : “Mồ hôi muối lưng áo em bạc trắng” cùng bạn bè đi làm về khu tập thể nữ của công trường xây dựng. Còn chàng trai kia khi đến phòng làm việc phải chịu cái nhìn dò hỏi và hờn trách của những cô gái trẻ xung quanh: Cái gã kia mình có đến nỗi nào mà chả thấy gã để mắt tới dù chỉ là đẩy đưa bông đùa. Đấy Chị Mười bảo em chị có Bờm không? Người ta xấu che tốt khoe , chứ ai lại đi vạch áo cho người xem lưng bao giờ ? Chắc chị cũng chả lỡ cười em đâu nhỉ vì dân gian có câu: “Không chồng mà chửa mới ngoan Có chồng mà chửa thế gian sự thường” Em xin chúc chị Mười vui và cảm ơn quý bạn đọc nương tình liếc mắt qua. Đà Nẵng 24/1/2008. H.S Hoa Sơn 1959 Bài: 246 Xao động đầu đời Chị Mười ơi, chị có nhớ bài hát này không: “Tuổi học trò thường buồn vu vơ, biết bao đêm làm thơ và đợi chờ”… Hôm nay em kể chị nghe chuyện xao động đầu đời của em nhé, giá hồi ấy chị ở bên em thì có thể chị sẽ cốc cho em mấy cái rồi mắng yêu: - Cậu em của chị sắp làm người lớn rồi, chị nhỉ? Năm em lên lớp 9( hệ 10 năm chứ không phải hệ 12 năm) thì lớp 8H của em sáp nhập vào lớp 8D, thời ấy là năm 1976 cuộc sống còn nghèo khó lắm, một lần em mượn được quyển truyện nhan đề : “Bỏ súng bên trời” một cuốn tiểu thuyết lãng mạn của miền Nam trong đó có nói về tình yêu của một gã giang hồ, chính các tình huống yêu đương trong cuốn sách đã gây lên cho em những xao động đầu đời. Chị biết không trước đó em chưa đọc cuốn chuyện nào viết về tình yêu nam nữ cả vì làm gì có sách mà đọc. Sách giáo khoa còn chưa đủ để mà học nữa là. Một lần bất chợt em nhìn thấy ánh mắt rất lạ nhìn em và nụ cười tươi thoáng cái rồi vội quay đi. Và từ đấy em bắt đầy thấy tâm hồn xao động với cảm giác rất lạ chưa từng thấy bao giờ. Sau rồi tất cả bạn bè trong lớp đều đã quen nhau nhưng hình như cái toạ độ mà chõ bạn gái ấy ngồi là mối quan tâm đầu tiên của em khi đến lớp. Bạn ấy tên là Hoàng Thu Cúc với chiếc áo vàng và nụ cười tươi cùng ánh mắt lấp lánh , má đỏ bồ quân theo em suốt những năm tháng học trò. Khi em biết được bạn ấy là cán sự toán của lớp 8D cũ thì trong em luôn ngấm ngầm tự nhủ rằng không bao giờ để cô ấy vượt qua mình, mà hình như cô ấy cũng tìm hiểu và biết em là người chưa chịu thua ai môn toán của lớp 8H cũ. Chắc Chị Mười lại bảo học trò mà phân tán tư tưởng thì học hành gì ? Không đâu chị ạ, càng để ý đến người ta thì em lại càng tỏ ra xa lánh để người khác khỏi biết, càng nghĩ đến người ta thì em lại càng thấy phấn chấn để học với ý nghĩ là không bao giờ không thuộc bài hay bài kiểm tra bị điểm kém hơn người ta , vì như thế em sẽ thấy vô cùng xấu hổ. Suốt cả năm học lớp 9 em cũng không ngôồigâầnhay nói chuyện với bạn ấy bao giờ, chỉ nhìn trộm nhau lúc đến lớp và dõi theo bóng ngừời ta khuất dần sau mỗi buổi tan trường. Nhóm của 8D ngược đường với nhóm 8H của em chị ạ. Em cũng xin thưa với chị Mười là hồi ấy em còn thơ dại lắm chứ không như học sinh bây giờ , mới cấp II đã hôn nhau chùn chụt trên lớp rồi. Sau 3 tháng hè em trở lại trường học năm lớp 10 cuối cấp, vì chúng em ở thôn quê nên nghỉ hè là lại làm ruộng đồng như một nông dân thực thụ, với lại hai xã cách xa nhau chừng 10 km nên hình bóng ngừời ta trong ba tháng hè tạm lui vào một góc tâm hồn. Sang năm học lớp 10 bạn bè vốn đã trở nên than thiết nên em có phần bạo dạn lên đôi chút, Ở trong lớp có bạn Nhung và bạn Dũng lớp trưởng đã gần gũi nhau công khai , đi đâu làm gì cũng cặp kè và các bạn trong lớp cũng coi đó là chuyện bình thường. Thú thật với chị Mười, mặc dù cảm xúc dao động ban đầu trong em cứ ngày một lớn dần nhưng thay vì tìm cách gần gũi than thiết với người ta thì em lại vùi đầu vào học không biết mệt mỏi là gì. Những lúc rỗi em bèn viết những vần thơ học trò vào cuốn sổ nhỏ . Một lần người ta ở lại trực lớp lấy mất của em mang về đọc. Em cũng không biết là ai lấy em rất lấy làm tức giận vì những bí mật trong đầu mình đã bị lộ tẩy. Bẵng đi cả tuần khi đến phiên em trực lớp thì em bắt gặp người ta nhìn em cười rất lạ. Vì giờ thể dục giữa giờ cả lớp ra sân chỉ có trực nhật ở lại , hôm ấy người ta cố ý ở lại để trả em cuốn sổ tay. Chị Mười chị có biết cũng chỉ vì tính nóng nảy bốc đồng của em ngày ấy mà hậu quả nặng nề thế nào không? Khi em đã đoán ra thủ phạm ăn căắpbí mật của mình em bèn lấy quyển sổ ra và xé tan tành rồi quẳng ra dưới chân. Bỗng người ta dang từ tươi cười chờ đợi chuyển sang xa sầm mặt mày rồi cúi xuống đi nhặt những mảnh giấy dưới đất, mắt đỏ hoe mà không một giọt lệ lăn ra. Em cũng bị bất ngờ choáng váng khi nhìn thấy trong nắm giấy mình vừa quăng ra có những mảnh giấy rất đẹp và những dòng chữ viết nắn nót không phải chữ của mình. Chị Mười ơi suốt từ bấy em xấu hổ với người ta, dằn vặt và ân hận mỗi khi đến lớp. Thế rồi khi chuẩn bị thi tốt nghiệp ra trường , kỳ thi cuối cùng của tuổi học trò, khi các bạn tíu tít chuẩn bị lưu bút chia tay thì em cứ chúi đầu vào học và cứ ám ảnh mỗi khi nghĩ đến bức thư tay mà mình đã đang tay xé mất. Và để trả thù cho hành động lỗ mãng người ta cặp đôi với bạn Minh trong nhóm lớp 8H cuả em. Từ đấy em cũng không còn vương vấn về hình bóng của người ta nữa. Sau này trong em chỉ còn vương vấn mỗi một điều : không hiểu trong bức thư kia người ta đã viết gì và nếu như không có hành động bột phát ấy thì biết đâu cuộc đời mình lại rẽ sang một ngã khác. Chị Mười ơi vào năm 2007, em gặp lại người ta thì người ấy đa xthành bà hiệu trưởng của một trường cấp II của huyện nhà. Một lần em viết thư về hỏi lại người ta xem trong thư ấy đã viết gì thì nhận đụơc hồi âm như sau: “ Chuyện quá khứ đã qua xin đừng hỏi lại, chỉ tiếc không còn như ngày ấy để mà thương, đ ể mà thù nữa. Bây giờ mỗi người đã có gia đình và sự nghiệp riêng, chúng ta cùng chúc cho nhau những điều tốt đẹp và mong được gặp nhau mỗi khi bạn về quê để sống với những kỷ niệm xưa.” Khổ em lắm khi đọc lại nh ững dòng chữ rắn rỏi của cô cán sự toán ngày nào . Chị Mươi trong em vẫn như còn nguyên vẹn những phút giây xao động đầu đời và những kỷ niệm của ngày ấy càng sâu đậm theo d òng ký ức trở về. Và em đã viết bài thơ gặp bà hiệu trưởng với mấy câu kết thế này: Nếu ba mươi năm trước Không xé bức thư tay Thì có lẽ hôm nay Không chỉ là bạn cũ Đấy chuyện của em chỉ có thế xin chị Mười chớ chê em chị kể chuyện vụng nhé. Em xin cảm ơn chị và quý bạn ghé qua đọc chuyện này./. Hoa Sơn 1959 Bài: 246 NGỌT LỊM BỜ MÔI Chị Mười ơi! sẽ là không đầy đủ nếu em không kể nốt cho chị nghe chuyện tình yêu thời trai trẻ của em và đây cũng là chuyện cuối cùng vì em dốc hết vốn rồi chị ạ. Vào năm thứ 5 em học đại học cứ mỗi cuối tuần thỉnh thoảng em lại về thăm cô giáo cũ . Cô giáo chủ nhiệm em suốt ba năm học cấp II (lớp 5-6-7/10). Cô chỉ bằng tuổi chị gái thứ 2 của em và dậy môn ngữ văn. Hồi đầu những năm 1970 quê em chỉ cách Hà Nội chừng 25 km nhưng thiếu giáo viên lắm nên học hết lớp 7/10 là có thể đăng ký vào học trường trung cấp sư phạm 7+3 rồi về dạy cấp II. Cô vừa ra trường là về xã em dạy và làm chủ nhiệm lớp em. Nhà cô ở xã bên cạnh cách xã em một cánh đồng chừng 2km. Vì em là học sinh nổi trội trong lớp cả về nghịch ngợm và học lực nên luôn đựoc cô canh chừng. Về môn văn của cô tuy em không phải là khá trong lớp nhưng nhiều khi làm cô phải phiền lòng vì những từ tếu táo trong bài tập làm văn. Có lần đã bị Hội đồng nhà trường mang bài văn cuả em ra xét trong cuộc họp nhà trường. Em không nhớ rõ bài văn ấy về đề tài gì, hình như em có viết một câu là tại sao nói nước ta rừng vàng biển bạc mà tháng 3 tháng 8 nhà em vẫn đói không có gạo nấu cơm phải ăn cháo nấu với rau muống khổ như thời chị Dậu. Em chỉ viết sự thật nhưng thời ấy bị quy cho quan điểm chính trị. May mà cô đã bênh vực em chứ không thì thầy hiệu trưởng đòi đưa ra kỷ luật. Chị Mười đừng vội trách em lạc đề vì chính lý do đó mà khi em về nhà cô được cả nhà cô quý coi như con cháu trong nhà và là yếu tố chính dẫn đến chuyện mà em kể cho Chị Mười nghe hôm nay. Cùng xóm với nhà cô giáo em có gia đình họ hàng với nhà cô, nhà có ba cô gái nhưng không may mẹ bị bệnh mất sớm, bố thì đi ở với vợ hai ngòai Hà Nội , đúng hơn là ông bố chán vì nhà chỉ có “tẻ” không có “nếp” nên đi tìm “nếp” để về sau nối dõi tông đường. Người chị cả cũng chỉ học hết cấp II rồi ở nhà làm ruộng nuôi các em ăn học, người kế chị cả tên là Nguyên thị Thảnh năm ấy học cuối cấp III. Còn người em gái út nữa thì đang học cấp II. Chị Mười biết không cô nữ sinh thôn quê kia có một vẻ đẹp thôn dã chả khác nào một nụ hồng chớm nở ban mai là rung động trái tim chàng sinh viên cũng lớn lên từ miền quê xanh hai mùa lúa. Em cũng được nghe là có một anh cùng xóm mới đi bộ đội về đang định kéo nàng về sửa túi nâng khăn nhưng chị cả chưa cho phép. Lúc đầu em cũng chỉ sang chơi bình thường vì ý của cô giáo em cũng chỉ muốn là em nói cho cô ấy hiểu về những kinh nghiệm học tập với hy vọng cô ấy sẽ thi đỗ vào một trường nào đó đặng sau này có nghề nghiệp ổn định. Với sự bảo đảm tuyệt đối tin tưởng từ cô giáo và gia đình nên em cứ tự nhiên làm gia sư trong những lần cuối tuần về nhà cô giáo. Và em cũng phác thảo trong đầu một ước mơ : Ba năm nữa cô ấy cô ấy sẽ học xong trường trung cấp sư phạm và về quê dạy học như cô giáo em thuở trước và lúc ấy em cũng ra trường ổn định việc làm. Chị Mười ơi còn gì đẹp hơn thế phải không chị.Nhưng sự đời có đâu chiều theo ý ngươì. Quay trở lại chuyện chính kẻo chị Mười lại bảo em lan man, ấy là chẳng biết từ khi quen nhau đến thời gian bao lâu, cứ sau mỗi buổi nói chuyện về học tập xong thì ánh mắt cô nữ sinh lại nhìn chàng gia sư đắm đuối và tha thiết lắm chị Mười ạ . Mặc dù người chị cả rất nghiêm khắc và luôn coi chừng cô em gái nhưng với em thì được cho tự nhiên không có một sự kiểm soát nào . Kể cả khi em ngỏ ý xin được đưa em đi chơi thì chị cả cũng vui vẻ đồng ý ngay. Hồi ấy quê em vân chưa có điện lưới cho dân dùng nên ánh trăng quê còn huyền ảo thơ mộng lắm chị Mười ơi. Em của chị hồi ấy cũng khôn lắm, cứ vào tuần cuối tháng mới về qua đấy chơi và tầm 8-9 giờ tối khi đươờnglàng ngõ xóm vắng vẻ em mới xin phép chị cả cho hai đứa đi chơi. Chị ấy giao hẹn không được đi quá 10 giờ phải về. Hai đưa đi cách nhau một đoạn ngắn để nhỡ có gặp ai đỡ bị để ý, chỗ chơi là bãi cỏ sát tường nhà kho hợp tác xã ngoài bìa xóm giáp cánh đồng. Vào giờ ấy chả ai ra đấy làm gì . Sau vài lần đi chơi như vậy thì lần đầu tiên trong đời em đựoc thưởng thức đôi bờ môi ngọt lịm của ngơời con gái. Cái vị ngọt ấy có lẽ không giống vị ngọt của loại đường hay hoa quả nào. Có lẽ chỉ có các đại văn hào mới tả nổi. Chết nỗi sang thứ 2 khi em đem khoe với một người bạn than ngoài thành phố thì chỉ nhận được cái cười tủm tỉm như ngầm bảo đúng là ngố tâù thôn quê. Kể từ hôm trao nhau nụ hôn đầu ấy, cứ cách 2 tuần đầu tahngs thì lại một tuần cuối tháng em về nhà cô giáo em chơi và lại đựoc một tối thứ bảy ngắm trăng muộn nơi bìa làng , có lần cô ấy con mạnh dạn chu em ngắm đôi gò bồng đảo hương còn ngậm dưới ánh trăng nữa chị Mười ạ còn thì hai dứa ngầm hiểu với nhau tương lai còn dài và tình yêu như thế đã là quá đầy đủ khi nhiệm vụ học hành phí trứoc còn phải cố gắng nhiều. Thế rồi chị Mười ơi, tình yêu và ước mơ cuả em chị cũng chỉ có thế mà thôi, sau vài tháng em bận rộn học hành không về được và cô ấy cũng học xong và không thi đỗ , trong thời gian ấy có một một lớp học nghề thủ công mỹ nghệ do xã tổ chức có mời một giáo viên dạy nghề ở đâu về .Người giáo viên này có khiếu về âm nhạc và kiêm luôn dạy cho thanh niên của xã . Cho tới hôm em về lại nhà cô giáo thì thấy cả nhà nhìn em với một cái nhìn rất lạ .Em hoảng hốt không biết có chuyện gì xảy ra . Thấy em ngơ ngác thì em dâu cuả cô giáo nhân lúc ăn cơm xong mới goị em ra chỗ vắng và cho em biết: cô Thảnh của chú mới đi bệnh viện về, lúc đầu ai cũng bảo là chú khiến ông bà giận chú lắm, nhưng khi biết là do cái anh kia và xã đã đuổi gã Sở Khanh ấy đi rồi. Chị Mười ơi khi nghe tiếng sét nổ ngang tai ấy em không còn biết gì nữa chị ấp úng nói với chị là thôi em về . Sẵn đạp xe còn để ngoài sân em lấy đạp luôn về ngay trong đêm tối không còn nhớ là phải chào ông bà và cô giáo em. Chắc chị Mười sẽ trách em là cư sử bồng bột và thiếu trách nhiệm với người yêu trong lúc tột cùng đau khổ. Xin chị tha thứ cho em chị là lúc ấy em còn biết gì nữa , nếu lúc ấy em bình tĩnh được thì đâu có chuyện Lan xuống tóc lên chùa mà không cho Điệp cơ hội giãi bày nỗi oan trái vị bị thiểu thư con nhà quan chốn thành đô giăng bẫy ? Sau đấy em đi làm và lấy nhà em bây giờ như chị biết rồi đấy. Một lần em về quê và được em cô em gái em cho biế t là có cô giáo Thảnh dạy ở trư ờng tiểu học hay sang chơi mà trường Tiểu học ch ỉ cách nhà em có một con kênh . Em hỏi em gái em và được biết cô giáo Thảnh l ấy chồng là giáo viên cùng trường nhưng quê ở xã khác. Chị Mười ạ em không biết có ai nói với em gái em không về mối tình của em với cô giáo Thảnh nhưng sau nhiều đêm suy nghĩ em mới đủ can đảm sang thăm nhưng hôm ấy cả nhà cô ấy về quê chồng nghỉ chủ nhật. Năm sau em về dự định một kế hoạch chu đáo để đối mặt với thực tiễn thì em gái em bảo cả nhà đã chuyển về quê chồng dạy học rồi. Chị Mười ơi không biết từ nay cho đến khi gặp Diêm Vương em có còn dịp nào được gặp lại người xưa không để mà ngậm ngùi tiếc nuối cho một ước mơ tan vỡ thời trai trẻ. Gặp lại người ta liệu có trong tậm trạng: “Còn tình đâu nữa mà thù đấy thôi” Hay : “ Ba sinh đã phỉ mười nguyền Duyên đôi lứa cũng là duyên bạn bầy” hả chị Mười . Em xin cảm ơn chị Mười cùng quý vị bớt chút thời gian đọc chuyện này. Xin đựoc thỉnh giáo để kiếp sau giúp em tránh đựơc sai lầm Hoa Sơn Bài: 246 Một lần tiếc nuối Chị Mười ơi chị có nhớ lời bài hát này không: " ngày xưa tiếc sao mình không ngỏ để rồi chiều nay mình đâu thấy cô đơn" Em của chị cũng một lần như thế đấy chị ạ. Sô slà thời gian đầu em mới ra trường lên cơ quan Bộ của công trình thủy điện Hòa bình.Trong cơ quan có một cô tên là Xuân và ở cùng dãy nhà tập thể với em. Đó là một cô thôn nữ rất tuyệt tuy không phải là xinh nhất nhưng công, dung, ngôn, hạnh không ai chê một điểm nào. Đặc biệt là cái dáng người thon thả thắt đáy lưng ong , mái tóc dài mượt mà. Một lần sau giờ làm việc thấy cô hái rau muống trồng ở vườn cơ quan không biết em ngỏ lờ trêu thế nào mà câu trả lời làm em giật mình : "Em là con gái quê mùa mà anh" Có một anh cùng cơ quan đã có vợ do quý em nên dã truyền kinh nghiệm : Lấy vợ phải lấy được người như cô Xuân ấy". Chết nỗi em nghe phong phanh là cô ấy đã được một người "dấm" sẵn cho con trai và anh con trai kia đang đi lao động ở Bun - Ga - Ri thành thử em cứ nghĩ của người ta rồi mình không nên xâm phạm đến. Một lần cô ấy hỏi em : - Anh ăn cơm chưa? Em cũng đưa đẩy : - Anh có ai nấu cho đâu mà ăn. Chị biết không cô ấy nói luôn: - Thế thì mời anh sang phòng em em nấu mời anh. Chỉ câu nói ấy thôi mà em cảm tưởng như mình đã được ăn yến tiệc. Một lần em kiếm được baif thơ Núi đôi của Vũ Cao mang sang dúi cho cô ấy đọc , hôm sau cô ấy gặp em tủm tỉm cười , nụ cười duyên đến mê đắm lòng người đến ngất ngây chàng trai trẻ chị ạ. Cỡ khoảng vài tháng hình ảnh của cô ấy cứ chập chờn trong tâm trí em nhưng em lại gạt đi vì tự bảo rằng mình không nên tranh chấp với người khác. Thế rồi em gặp nhà em bây giờ và không còn để ý tới cô Xuân ấy nữa vì mình đã có phần rồi, sau đấy cô ấy đi học lớp kế toán viên ở Hà Nội. Cỡ chừng năm sau thì bất ngờ em gặp lại cô ấy trên công trình , chào nhau song em bỗng thấy cái nhìn rất lạ như đượm buồn nấp dưới vành mi. Cô ấy hỏi em một câu: Anh đã lấy vợ chưa và hình như chờ đợi em trả lời một câu nào đó. Lúc ấy em bỗng chột dạ nhớ về bài thơ Núi Đôi mà em tặng cô ấy năm trước có thể đã để lại trong cô ấy niềm hy vọng nào đó. Vì lúc đó em đã mặn nồng và chỉ nghĩ đến nhà em nên cười trừ rồi tạm biệt , đường ngược chiều hai chiếc xe đạp dần xa nhau để không bao giờ gặp lại. Khi em đã có một gia đình rồi thì em có gặp lại người anh trai của cô ấy và được biết tin là cô ấy sau khi học xong về công tác ở đồng bằng và đã lấy một anh sỹ quan quân đôi cùng quê. Biết được cô ấy hạnh phúc em cũng an lòng và phấn khởi cho cô ấy. Chị Mười ơi ! lắm lúc vơ vẩn em cứ nghĩ đúng là minh quá ngây ngô và thực thà. Giả sử thời ấy mà em mạnh dạn thì biết đâu cô ấy lại đã là của mình. Có khi ở bên phía đối diện người ta cũng tíếc là em đã không tạo cơ hội để hai con tim gắn kết bên nhau. Có lẽ là do duyên phận chị Mười nhỉ . Thì trong cuộc sống chả khối người từng mang niềm tiưếc nuối đó thôi: " Sao anh lại ngỏ lời - vào một đêm trăng khuyết - để bây giờ thầm tiếc- một vầng trăng chưa tròn" Hay là : " Ba đồng một mớ trầu cay - sao anh không hỏi những ngày còn không - bây giờ em đã có chồng- như chim vào lồng như cá cắn câu " Em xin cảm ơn chị Mười đọc những dòng tâm sự của em/ [ Hoa Sơn 1959 Bài: 246 CHỈM XEO Trong cuộc đời có khi người ta được chứng kiến những sự việc không mong muốn nhưng nó vẫn xảy ra. Kể lại có khi còn bị mắng là làm rác tai người nghe. Ây là chuyện "chỉm xeo". Trường hợp thứ nhất tôi được biết là khi còn làm ở công trình thủy điện Hòa bình. Một ông phó giám đốc xí nghiệp đời sống tức là quản vấn đề hậu cần của một công ty cơ 5000 quân. Khỏi phải nói thời bao cấp (những năm của thập kỷ 1980) ông ta sướng như một vua con. Trong xí nghiệp của ông ta phần lớn là lao động nữ. Chả biết có phải vì sướng quá sinh dửng mỡ hay không mà ông ta tá tem với vợ của một công nhân. Anh công nhân này là thợ khoan hầm , cái điệp khúc ca ba kíp 4 quay tròn quanh năm ngày tháng không ngơi nghỉ. Phải nói rằng công việc ở một công trình thủy điện luôn khản trương chạy đua với thời gian có khi không còn biết đến ngaỳ chủ nhật ngày lễ. Chính vì thế mà những hôm anh ấy đi làm ca 3 suốt cả đêm là cơ hội cho những ai thích nem thèm chả chứng tỏ khả năng của mình. Phàm những chuyện trên đời vụng trộm như cái kim trong bọc rồi cũng có ngày phải lòi ra, huống chi ở một khu tập thể hàng nghìn con người ở trong phạm vi một qủa đồi. Một hôm như thường lệ anh công nhân lại đi làm đêm nhưng nửa chừng anh quay về như kế hoạch đã định trước. Anh bắt được đôi dâm phụ nhưng vì còn giữ thể diện cho tất cả nên chỉ xử kín nội bộ. Rồi sau đó anh ra điều kiện nếu tái diễn anh sẽ xử cho ra nhẽ. Chả biết có phải cái thói càng ăn vụng càng thèm hay sao mà những người xung quanh vốn rất quý anh vẫn thấy trong những hôm anh đi làm ca đêm mà bên nhà lại có tiếng chuột rúc rích. Anh bèn làm một con dao nhỏ rất sắc đưa cho vợ với lời nói ngắn gọn: Một là phải "xẻo" để chứng tỏ lời hứa hôm nọ, hai là anh se xmời bố mẹ vợ lên trao trả vợ. Một đêm thanh vắng anh công nhân kia đi làm ca 3 thì xung quanh bỗng nghe tiếng kêu thất thanh bên nhà ấy. Hôm sau ông giám đốc công ty cử ông chủ tịch công đoàn xuống bệnh viện kiểm tra xác minh sự việc. May mà chị vợ kia không phải bà bán thịt lợn nên xẻo chưa đứt và các bác sỹ nối lại được. Ngay fông phó giám đốc sướng như vua con kia ra viện về trình giám đốc cũng là ngày ông ấy nhận giấy buộc thôi việc. Năm sau thì có tin của những người cùng quê với ông ta kể lại là ông phó giám đốc ấy về quê tuy vợ con đau khổ không lỡ to tiếng nhưng vì áp lực trước phong tục tập quán ở thôn quê khiến ông ấy phải tự vẫn. Vào thời kỳ ấy ở nông thôn miền bắc ai đi thoát ly làm cán bộ là sang lắm. khi về quê có cân đường hộp sữa biếu các cụ già thì còn gì bằng. Đằng này.... nhục cho cả nhà thì làm sao mà sống nổi cơ chứ. Còn cô vợ phản bội chồng kia sau cái vụ ấy cũng không chịu nổi tai tiếng nên cũng bỏ đi đâu không ai biết. Trường hợp thứ hai tôi được chứng kiến là khi làm ở công trình thủy điện Yaly - tỉnh Gia Lai. Hai vợ chồng nhà này không có nghề nghiệp trôi dạt theo công trình nhặt sắt phế liệu và buôn bán xăng dầu lậu kiếm sống. Khi chị vợ sinh đứa con gái thứ 2 chưa đầy tháng thì anh chồng đi tòm tem với các cô gái cũng trôi dạt về công trường kiếm sống bằng nghề bán cái vốn trời cho. Anh chồng đã không biết điều còn đánh đập vợ. Phẫn uất quá chị vợ liền thủ chiếc dao lam cạo dâu làm luôn một nhát cho biết mặt. Cũng may mà không đưt hẳn nên bạn tôi là Bs Ca phụ trách khoa ngoại khâu lại được như cũ. Hai năm sau đôi vợ chồng ấy lại cho ra đời một đứa con trai. Có lẽ truwongf hợp này không có yếu tố "Ngoại " nên hạu quả không bi đát như Ông phó giám đốc kia. Thưa quý bạn đọc chuyện này kể ra đúng là chỉ làm rác tai quý vị nên người kể có lời xin lỗi quý bạn đọc. Nhưng nó là chuyện tại hạ chứng kiến nên coi như một kỷ niệm để luôn nhắc nhở mình: "Ta về ta tắm ao ta Dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn" Và cũng là để thấy quý giá hạnh phúc đơn sơ mà mình có được: "Râu tôm nấu với ruột bầu Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon" Xin cảm ơn quý bạn đã bớt chút thời gian đọc chuyện này. Hoa Sơn 1959 Bài: 246 Buôn dưa lê -Chị Hai này - Chị Mười có chuyện gì vậy - Là cái cậu em giai mà chị Hai nhặt về ấy - Nó dám hỗn với chị Mười sao? - Ồ không không , chỉ là cậu ấy viết ba cái chuyện tầm phào được Mười khen mấy câu phỏng mũi lên. - Thì ai chả muốn được khen - Thì chuyện thường là vậy ai để ý làm gì nhưng cậu ấy cứ huyễn hoặc tự cho là văn mình hay cứ đòi bán mới khổ chứ. Đến nỗi cứ năn nỉ anh Chín mua bằng được. - Chả là cậu ấy túng quá mới thế thôi mà, đi ăn xin thì không có mặt dàỵ mày dạn được, đi ăn trộm thì không có gan nên cứ nghĩ có tý chữ là bán được . - Cậu ta cũng ngây thơ thật, bán chữ thời buổi này có dễ thế đâu, ngày xưa Ông Đồ già chữ thánh hiền như rồng bay phượng múa bán ở Đô Thành còn ế phải bỏ nghề , đến như Cụ Ngô Tất Tố văn uyên bác chừng ấy còn phải bán đứa con mười tuổi và đàn chó con chưa đủ nộp sưu nữa là, rồi Ông Nam Cao phải để Lão Hạc ăn bả chó chết để giành tiền cho con trai về lấy vợ, rồi Cụ Tú Xương thần thơ thánh chữ cũng phải ăn bám vợ suốt đời. Cơm áo có đâu đùa khách làng thơ mà cậu ấy cứ mơ mộng hão. - Chị Mười thôi đừng trách cậu ấy, thân phận của các nhà văn nhà thơ chẳng khác nào như kiếp tằm xe tơ, kiếp con ong gom mật cho đời, nếu như ai cũng ngại số phận khổ đau thì lấy đâu ra những tác phẩm trứ danh để muôn đời sau con cháu soi vào đó mà hiểu được lịch sử phát triển của loài người nhất là các giá trị thẩm mỹ vô giá mà không hiện vật nào có thể bền vững bằng. - Chị Hai nói chí phải, sứ mệnh của các nhà văn nhà thơ cao cả là như vậy nhưng những người bình thường như chúng ta có ghi lại những việc đã trải qua trong đời như là lưu giữ kỷ niệm, biết đâu cũng từ những nguồn nguyên liệu ấy mà các thế hệ sau hiểu được về thời thế hệ chúng ta đương sống. - Vậy thì chị Mười tiếc gì mấy lời động viên cho cậu ấy vui, cứ hứa đại là mua văn cho cậu ấy thì mỗi bài trả cho 1triệu đô la âm phủ cho cậu ấy thành triệu phú. - Ý kiến chị Hai thất là hay . Bài: 246 Đẻ rơi Lúc nhỏ tôi từng chứng kiến một bà đẻ rơi, ấy là lúc tôi đang đi chơi ngoài đường thấy một đám đông bên vệ cỏ , thì ra một bà nông dân gần ngày tháng đẻ vẫn đi gặt lúa, giữa buổi thấy đau bụng mới vội về nhà để lên trạm y tế nhưng dọc đường thì đê vỡ và mọi người phải hộ tống bà cùng thiên thần bé nhỏ đi nốt đoạn đường còn lại chừng gần 1km mới tới trạm xá. Ấy vậy mà trong đời tôi cũng đã 4 lần phải ra tay với những phi vụ tương tự. Những năm đầu tôi lên công trường thủy điện hòa bình, trong một đêm đang trực tại trạm y tế cơ quan thì có một bà hớt hải đến gọi đi "hộ đê". Đến nơi thi fđã thấy anh Mười là Y sỹ ở gần đấy đã có mặt. Hai anh em cùng giúp bà mẹ vượt cạn an toàn. Lần thứ hai là một chị anh bạn ở phòng sát vách nhà tôi. đang đêm bỗng nghe tiếng hét thất thanh tôi choàng tỉnh dậy không hiểu chuyện gì thì anh chồng đã sang đập cửa dồn dập bảo anh sang giúp nhà em với. Tôi sang đến nơi thì đứa bé đã ra đưọc cái đầu, tôi ben fphân công ngươì nhà mỗi người một việc , một lúc sau anh Quyết Bs trưởng trạm cũng đến , tôi đỡ vai cho cháu ra rồi làm rốn còn anh Quyết thì lấy nhau thai ra. Khi mọi việc tạm ổn thì anh chồng vốn là lái xe con cho giám đốc đưa hai mẹ con xuống bệnh viện theo dõi tiếp. Cháu này sau cũng đi cùng tôi vào công trình thủy điện Yaly gần chục năm sau. Mỗi lần sang chơi tôi hay gọi đùa cháu là cháu Rơi chứ tên cháu là Trang Thảo càng lớn càng xinh. Mới đây nghe tin cháu đã về tỉnh Hải Dương và sắp tốt nghiệp đại học. Chắc là tôi chẳng bao giờ đưọc ăn cỗ cưới của cháu như lời bố mẹ cháu hứa vì giờ không biết địa chỉ của nhau. Lần thứ 3 là ở công trình thủy điện Yaly tỉnh Gia Lai, lần này chỉ có mỗi mình tôi xử lý và cũng là vợ của một anh lái xe nhưng may là vào giữa buổi sáng. Anh lái xe đưa công nhân đi làm chỉ có mấy bà hàng xóm đến giúp. Khi tôi xuống đến nơi thì cháu bé đã ra ngời hoàn toàn , mẹ cháu thì thò hai tay xuống đỡ hình như sợ như chim sổ lồng bay đi mất. Tôi nhanh chóng cắt rốn và lau chùi cho cháu xong và lấy nhau ra kiểm tra an toàn. Khi công việc sắp hoàn tất thì anh chồng cũng đưa xe về và tôi bảo anh đưa cả hai mẹ ôn xuống bệnh viện theo dõi tiếp. Sau này cứ mỗi lần gặp bố cháu nói chuyện tôi lại đùa là khi cháu lấy chồng tôi trừ tiền mừng vào tiền công thì đừng có thắc mắc. Lần thứ 4 là ở công trình đào đường hầm Hải Vân và cũng vào buổi trưa. Khi tôi đến nơi thì cháu cũng đã ra ngoài rồi và đang khóc oe oe, tôi cắt rốn xong đợi đến lúc nhau bong nhưng không thuận lợi như các lần trước. Tôi phải gọi điện xin tư vấn từ trung tâm cấp cứu Đà Nẵng và bảo gia đình đi đón ngay bà hộ sinh có kinh nghiệm đến giải quyết. Đúng là trăm hay không bằng tay quen, bà hộ sinh vừa nghe tôikể lại tình hình là nhau đã bong rồi nhưng lấy không ra , bà bèn thò một tay vào thăm dò và một tay đẩy loáng cái đã xong. Tôi cho xa cấp cứu chở hai mẹ con ra bệnh xá phường theo dõi tiếp phòng sự cố. Hôm sau mọi sự êm rồi về. Cả hai cháu sau này đều là con gái và giờ tôi cũng không biết tin các cháu ở đâu. Thế la ftôi thiệt mất 4 bữa cỗ cưới không phải lo tiền mừng. Thiệt quá đi thôi. Mà trong cái việc đỡ đẻ rơi thì vấn đề quan trọng nhất là khâu vô trùng để phòng uốn ván rốn, thứ nhì là phải xem mẹ cháu có bị băng huyết sau sinh không? Hai vấn đề ấy đều ổn thì cứ yên tâm mà đợi bố mẹ cháu mời ăn cỗ đầy cữ cháu. Chả biết tôi kể chuyện này có mang đến cho chị Mười chút vui nào không? Chị có thưỏng gì cho mình không? Em xin cảm ơn chị Mười và quý bạn đọc ghé mắt qua đọc chuyện này. Hoa Sơn Bài: 246 Đám cưới không rể Chị Mười ơi , hôm qua em xem bộ phim Tầu thấy cảnh đám cưới mà cô dâu bái đường cùng với tấm bài vị của chồng. Người chồng do đính ước từ bé nhưng khi chưa lấy nhau thì đã đi đánh trận và không bao giờ trở về nữa. Em bỗng nhớ tới đám cưới không rể của anh họ em thời em còn bé. Số là ông bác họ sinh được hai anh , anh cả thì đã đi vào Nam chiến đấu, còn anh hai thì cũng đang đi bộ đội. Vì sợ chiến tranh cướp mất người nối dõi tông đường nên ông Bác em một mặt gấp rút lấy vợ cho anh hai, một mặt chạy vạy mọi cửa để anh hai không phải vào nam chiến đấu. Khi Bác lên đơn vị hói ý kiến anh hai thì anh hai đã viết sẵn tên cô Xuân cùng xóm.Bác em về tiến hành mọi nghi lễ và đinh ngày cưới.Ác nỗi ngày cưới thầy đã định mà mùa huấn luyện đang nghiêm ngặt nên anh hai không về kịp. Thế là đám cưới được tổ chức mà không có chú rể. Lúc đi đón dâu phải mượn một chú em họ cùng tuổi đi thế. Ấy vậy mà anh chị cũng được 5 đứa con 4 trai một gái. Tiếc rằng chị ấy mất sớm lúc mới ngoài 40 tuổi. Anh Hai họ em sau này về hưu khi đã lo cho các con thành gia thất đầy đủ giờ lại ra Hà nội lấy bà hai và thêm được đứa con gái nữa. Chị Mười đừng trách em kể chuyện nhạt như nước ốc ao bèo nhé vì rõ ràng anh Hai họ em cũng có điểm hơn người là được bù đắp thiệt thòi của đám cưới không rể thời thanh xuân bằng đám cưới có rể lúc cuối đời. Chả ai mong như thế nhưng số anh ấy như thế. Em thì em nhớ kỷ niệm này vì hôm cưới anh ấy em sợ ông bác nên chả được miếng cỗ nào.Không hiểu tại sao ông bác ruột em cứ thấy em đâu là đuổi đánh như thằng ăn cắp ấy chứ chả khi nào ân cần dạy bảo điều gì. Mặc dù lúc ấy em là đứa học giỏi có tiếng ở trong làng. Em cảm ơn chị mười bớt chút thời gian đọc chuyện này. chúc chị vui khỏe nhiều và nếu có ai bảo chị cưới không rể thì chị đừng nghe chị nhé. Hoa Sơn 1959
<bài viết được chỉnh sửa lúc 14.07.2009 17:55:25 bởi HÀN GIANG >
|