Đến Huế ăn chay Huế là thành phố có nhiều chùa chiền vào hàng nhất nước với hơn 400 chùa và 230 niệm phật đường. Về nông thôn mỗi làng cũng có chùa, gọi là chùa làng. Vì thế, số người ăn chay hàng tháng không phải nhỏ. Thời chúa Nguyễn Phúc Chu, hoàng tộc đã ăn chay, các hoàng thân quốc thích đều xây chùa riêng để làm công đức.
Tại đàn Nam Giao - Huế có cả một khu nhà đồ sộ tên là Trai cung dành cho vua lên đó ở, ăn chay trước khi tế trời. Đây là nhà nấu món chay siêu hạng, tập trung các đầu bếp tài ba.
Hơn mười năm trở lại đây, quán chay xuất hiện nhiều. Khách hàng ngày càng đông, đa số là du khách đến Huế…
Những người lớn tuổi hay kể về hàng chay Tịnh Bình (phường Thuận Thành). Ba mươi năm trước, họ còn nhớ món chay ở đây rất ngon và rẻ, nổi tiếng món bún khô, bún nước và bánh lọc chay. Bây giờ, mời nhau bữa cơm chay, cứ ra quán Đồng Tâm (đường Lê Lợi). Giới trẻ thích quán Bồ Đề (đường Bà Triệu), mỗi suất cơm chay 5.000 đồng, lại gần các trường học và nhà trọ sinh viên. Chiều chiều, dân trung niên thì đến đường Chu Văn An, Võ Thị Sáu, thực đơn đủ cả: thịt luộc, gà bóp, gà rán, nộm… nhưng là món chay.
Khách du lịch đến Huế đều biết nhà hàng Tịnh Tâm trên đường Phạm Ngũ Lão. Tịnh Tâm gần các khách sạn, thu hút nhiều khách nước ngoài. Bà chủ quán trước là cô giáo, mở quán kiếm thêm thu nhập, nói: "Ban đầu dè dặt mở quán, sau thấy có khách nên mở rộng và duy trì đến nay".
Phía tây thành phố, các quán cơm chay san sát nhau trên đường Điện Biên Phủ, Phan Bội Châu được người mộ đạo đi chùa hâm mộ. Một đĩa cơm chay bình dân 5.000 đồng, thêm cái đùi gà 7.500 đồng. Mạnh dạn ăn không sợ nhiễm cúm gà, vì đó là gốc sả nhồi tàu hủ non, lăn bột chiên giòn thơm phức.
Mâm cơm chay là nghệ thuật ẩm thực, vừa là nghệ thuật tạo hình, rực rỡ sắc màu, tất cả bắt nguồn từ hoa, quả, thực vật. Quán chay Tịnh Bình, Tịnh Tâm cho biết: "Khách ăn chay không những đòi hỏi thức ăn ngon, mà còn muốn không gian trong quán yên tịnh, bàn ghế sạch sẽ. Xung quanh tường trang trí những bức tranh mô tả sự tích Đức Phật, hoa kiểng".
Vào chợ Đông Ba, Bến Ngự (chỉ bán món chay ngày mùng một, ngày rằm, chỉ với một trăm nghìn đồng có thể đãi bạn bè đủ món bánh trái đặc sản Huế, tất nhiên là món chay giả mặn. Xuống chợ quê cũng có món chay. Đến bánh chưng, bánh tét, bánh canh, bún, phở, hủ tíu, và bánh bèo, nậm, lọc bán rong trên đường phố, ngày rằm mùng một cũng nấu chay.
Quanh năm, cơm chay, cỗ chay thường xuyên có mặt trong gia đình người Huế. Mời khách một bữa tiệc chay là dịp các bà nội trợ thể hiện tài nữ công gia chánh. Chị Thuý, giáo viên trường THCS Thuận Lộc, thường nhận nấu tiệc chay, kể với Sài Gòn Tiếp Thị: “Làm chả bằng quả chuối mật nấu chín, bóc vỏ, giã nhỏ với gia vị, bột thính, xong trộn đều với bí đao thái hột lựu, gói lá chuối đem hấp. Thịt gà xé phay là bột mì đã loại bỏ tinh bột (người Huế gọi là mì căn) bóp cùng tiêu muối, rau răm. Chả quế cắn ra mới biết làm bằng khuôn đậu, trên mặt phết phẩm màu đem hấp. Sườn rán là khoai lang, vỏ đậu xanh bọc ngoài, bỏ vào chảo dầu lạc chiên vàng rộm. Con cá lóc da khía cũng làm từ quả chuối xanh tẩm gia vị. Đĩa chả ram là nấm, miến tàu, gói bánh đa nem. Chỉ một quả mít non, vào tay người nấu chay giỏi sẽ thành thịt gà, thịt lợn y như thật…”.
Nếu Huế biết phát huy thế mạnh “thành phố chùa”, tổ chức các phố ăn chay ở phía tây thành phố: Trường An, Thuỷ Xuân và Kim Long, Bạch Đằng (gần các chùa Từ Đàm, Từ Hiếu, Thiên Mụ, Diệu Đế) du lịch ẩm thực Huế sẽ đa dạng và hấp dẫn hơn. Và chắc chắn đây là một thế mạnh không nơi nào cạnh tranh được.