AI ĐẤY ĐANG QUAN SÁT TÔI

Nguyên tác: Someone to Watch Over Me
Tác giả: Theodora Stites
Chuyển ngữ: Tuệ Uyển
---

Theodora Stites sống ở Nữu Ước và làm việc tìm hiểu thị trường. Tiểu luận này xuất hiện vào ngày 9 tháng Bảy năm 2008, đăng trong tạp chí Nữu Ước Thời Báo, nguyên dược tiếp thu từ gần ba mươi tiểu luận của gần ba mươi tác giả (2006).

LIÊN HỆ VỚI ĐẦU ĐỀ ---

Xã hội mạng lưới điện toán có thể cung ứng đầy đủ cho sự cần thiết nối kết những người khác với nhau cùng cách với mối quan hệ mặt đối mặt nhau hay không? Mối quan hệ thân hữu trên Facebook có bao giờ vượt trội hơn hẳn việc ngồi tán gẩu với một người bạn trong quán cà phê không? Chúng ta sẽ “bấm nút” hay “vèo” một tiếng hơn là nhận một cú điện thoại trên điện thoại cầm tay của mình? Phần tiếp theo diễn ta một đời sống mạng lưới chân thực . Chúng ta có quá nhiều điều tốt lành chứ?

---

Tôi ba mươi tuổi, có một nghề nghiệp tốt, bạn bè. Nhưng như nhiều người trong thế hệ của tôi, tôi chắc chắn trao đổi một sự tiếp xúc của con người cho một cảm xúc cao hơn và đáng tin cậy hơn của nụ cười của tôi trên Facebook, thoáng qua trên Match.com và bấm qua Facebook. Tôi sống cho những cảnh tượng của Friendster, những lời bình luận và thông điệp của Dogeball mà tôi dính với điện thoại cầm tay của tôi hằng đêm.

Tóm lại, tôi thích một thế giới bao phủ trong một sự thân mật ảo. Nó có thể là điện tử, nhưng tuy thế nó là là thân mật. Bên cạnh ấy, tiếp xúc bằng đôi mắt không phải là tất cả nó là rạn vở và một sự biểu lộ trên khuôn mặt có thể quá khó để kiềm chế. Cuộc sống của tôi diễn tiến như thế này: Mỗi buổi sáng, trước khi xúc miệng, tôi đăng nhập vào tài khoản thông tin tức thời của tôi (instant messenger) để cho mọi người biết rằng tôi đã thức dậy rồi. Tôi kiểm điện thư mới, thông điệp, hay dự kiến, thông cáo, lời mời, yêu cầu của thân hữu, bình luận trên trang blog của tôi hay đề cập về tôi hay trang blog của tôi trên trang blog của bạn tôi.

Kế tiếp tôi chuyển sang điện thoại của tôi và kiểm những tin nhắn đêm qua trên Dodgeball. Dodgeball là một mạng lưới thân mật nhất và lan tràn khắp mà tôi là thành viên. Nó nối kết đời sống cộng đồng trên mạng của tôi đến điện thoại cầm tay của tôi, do vậy khi tôi gởi đi một tin nhắn đến 36343 (Dodge), chương trình đưa ra một tin nhắn với địa điểm của tôi đến tất cả mọi người trên mạng lưới Dodgeball của tôi. Chấp nhận vào trong một mạng lưới Dodgeball của một người khác là một cách rất cá nhân để nói rằng bạn muốn liên hệ.

Tôi dò qua những tin nhắn để biết nơi nào những thân hữu của tôi đã đi đến tối qua và khi nào, theo dõi tiến trình của họ qua những hàng quán khác nhau và ghi nhớ những lối xuyên qua. Tôi kiểm bản đồ Google nó sẽ chỉ ra vị trí của họ và sự gần kề của người này với người kia. Tôi để ý rằng Christopher và Tom gần nhau thế nào tối qua ấy, chi cách nhau một block đường, nhưng mà thấy rằng họ chẳng bao giờ gặp nhau.

Tôi đăng nhập vào mạng lưới Friendster, Facebook, Myspace và Nerve để chắc rằng hộp thư đầy những lời yêu cầu của thân hữu, tin nhắn và lời cảm ơn mới.

Tôi bị ám ảnh với những lời cảm ơn và khẩn khoản họ một cách liên tục. Họ là căn bản của xã hội hiện tại, những tuyên bố công cộng về biểu hiệu thân mật của một mối quan hệ. “Tôi nhớ lúc chạy quẩn quanh như mất trí với nhau trong AM và trốn đi để đoạt lấy chất kích thích và trò chuyện,” Kathleeen bình luận trong mạng lưới Myspace cuả tôi cho tất cả mọi người thấy. Thông thường ai đấy sẽ viết, “tôi vừa đăng lên để nói rằng tôi mến bạn.”

Tôi bấm sang những lời bình của những thân hữu của tôi đến những lời bình của những thân hữu của họ (và những người bạn của bạn họ, và v.v…), luôn luôn tỉnh thức rằng cái điểm nhỏ ở trên mỗi lời ghi chép biểu hiện sự liên hệ đa phương diện của tôi. Một người con gái mà tôi biết từ trường đại học cộng đồng là những người bạn với bạn tôi từ một người bạn thân ở đại học cộng đồng ở Minnesota. Họ gặp nhau ở tại trường ở lớp bảy. Người bạn trai của bạn tôi từ sở làm là những người bạn với một trong những người bạn tôi từ trường phổ thông cấp ba. Tôi ghi những mối liên kết và nhắc nhở mình đến IM với nhau sau này. Trên Facebook, tôi bỏ qua những lời ghi chép này đến lời ghi chép khác bằng việc ấn trên khuôn mặt của những bức hình đăng lên. Tôi tìm thấy một bức hình của chị tôi với bạn trai của chị ấy, ấn trên mặt anh ta và nhảy vào trang ấy.

Những tấm hình thật rất cần thiết để hấp dẫn bạn mới – càng nhiều hình càng tốt hơn. Tôi thay đổi những tấm hình của tôi ít nhất một tuần một lần.

Có những mật mã quan hệ dấu trong mỗi tấm hình. Những cái bóng và những đôi mắt cao lên: không chững chạc về cái nhìn của họ. Xa đằng kia ngồi trong một phong cảnh lộng lẫy: muốn bạn biết rằng họ là những người mạo hiểm. Phân nửa trong bức hình: trông rất dễ coi, nhưng muốn bạn biết rằng họ cũng thuộc nghệ thuật.

Mỗi một lời ghi chú là một chương trình thông tin vận động rất kỷ lưỡng. Tôi bấm trên Friendster “Ai được nhìn tôi” gõ lên để thấy ai đã trượt trên những lời ghi chép của tôi mới gần đây, và nếu những người mà tôi không biết đã điểm lên tôi, tôi lập tức vói mắt qua họ. Tôi bị một chất kích thích dồn lên mạnh khi tôi khám phá ra rằng một người bạn của một người bạn mà tôi luôn luôn quan tâm tới có bằng chứng rõ ràng là cũng lưu tâm tới tôi.

Tìm ra một cộng đồng trên mạng toàn vẹn không dễ như ta thấy. Một số thì quá nhỏ. Dodgeball thì quá bé tí teo nó gần như quá cá nhân đòi hỏi sự chú tâm liên tục. Không phải chỉ những lời ghi chép trên mạng của tôi cần cập nhật thường xuyên mà những tin nhắn hay thông điệp đòi hỏi phải trả lời ngay lập tức. Để đứng trên bao quát, thậm chí có trường hợp cần phải gặp gở với những thành viên của mạng Dodgeball của tôi cá nhân với nhau.

Trong khi ấy, Myspace là quá lớn mà tôi dường như có thể ngay cả tìm ra một nơi để bắt đầu mạng lưới mini của chính tôi và làm ra chi nhánh. Tôi có mưởi một trang ghi chép (profiles), nhưng gần như chưa đủ thiếu gì cả.

Tôi đang liên tục tìm kiếm những cộng đồng mới trên mạng. Có đủ người trên trang Plazes.com chưa? Tôi chán nản đủ với Nerve rồi chứ? Tôi có thể là một thành phần của Geocaching.com mà không cần có một GPS chứ? Những người trên Fark.com có phải là những loại người như tôi không?

Những thành viên của Fark.com đã mở cửa nhà phía ngoài của họ để đón những thành viên khác của Fark.com vừa khốn đốn với cơn bảo Katrina. Điều này làm cho cộng đồng của họ dường như đẹp đẻ và cảm động. Một cách xác định bỏ công bắt đầu một trang ghi chép, Plazes.com được căn cứ trên việc đăng địa chỉ GPS trên bản đồ Google và tìm những người không chỉ quan tâm mà còn có địa điểm chính xác. Dĩ nhiên, tôi có những trang ghi chép và đăng nhập mỗi ngày. Nhưng tôi chưa biết bất cứ người nào trên ấy cả, vì thế tôi chưa thật sự sẵn sàng để nói với những người thân hữu của tôi.

TẠI SAO, quý vị hỏi, tôi có là một thành phần của quá nhiều cộng đồng trên mạng không? Không khó để giữ dấu vết chứ? Tôi cần là thành phần chứ ấy chứ bởi vì mỗi một cộng đồng trên mạng có thể cho tôi liên hệ đến với những người với những trình độ của sự thân mật xã hội khác nhau.

Không biết quý vị nhưng tôi nghĩ tôi có thể muốn quý vị là thành phần của mạng lưới của tôi phải không? Tôi sẽ liên hệ qua Match.com hay Nerve. Chỉ để gặp? Tôi sẽ tìm quý vị trên Myspace. Được biết mỗi người trong một thời gian, nhưng không liên lạc với nhau gần đây chứ? Tin nhắn Friendster . Thân hữu của những người bạn tôi và muốn được biết nhau nhiều hơn? Dodgeball hay Myspace. Những người thân hữu tốt và muốn để liên lạc với nhau thường xuyên hơn? Dodgeball. Thật sự là những người bạn tốt? Tin nhắn tức thời.

Tôi bây giờ nghỉ về hầu hết mọi người bằng tên thường gặp của họ. Ngay cả khi gặp nhau thật sự.

Qua IM, tôi nói chuyện với bạn của tôi ở Tích Lan và Jamaica cũng nhiều như những người bạn mà tôi gặp mỗi cuối tuần. Giống như thế, tôi có những người thân hữu trên danh sách mà là những người hàng xóm của tôi, nhưng chúng tôi chỉ nói chuyện với nhau qua IM. Chúng tôi chẳng bao giờ mơ đến chuyện gặp gở nhau thật sự. Chúng tôi đã liên hệ đủ trên mạng cho cấp độ gần gũi và không cần phải gia tăng mối quan hệ bằng việc dành thời gian gặp nhau ngoài mạng lưới. Như Friendster đề ra, một số người chỉ là bạn ở cấp hai, cấp ba mà thôi.

Tôi cũng dùng IM như một công cụ để theo dõi những cố nhân của tôi. Tôi biết rằng khi chúng đăng nhập vào và tôi đọc tin nhắn của chúng. Tôi có thể theo dõi những gì xảy ra trong đời sống của họ không cần họ biết là tôi vẫn quan tâm. Ngày xấu hay tốt, ngũ hay bệnh, tôi thấy họ đang làm gì. Tôi biết họ đang ở trên mạng không và khi nào. Đôi khi họ thông minh, dù thế, và bấm trên danh sách AIM thành viên làm cho họ “tàng hình”. Điều này dễ chịu hơn là chỉ đơn giản không trả lời tin nhắn.

Sau khi đã kiểm tình trạng của những cộng đồng của tôi bây giờ tôi chuyển qua blog. Chủ đề của blog thì quá thích hợp: nếu quý vị thích một blog, thế thì người đọc nó phải giống như quý vị . Mỗi trang muốn cảm thấy giống như một cộng đồng. Càng hơn thế nữa blog và mạng lưới đang đi đến những phương hướng đối nghịch nhau về mỗi vấn đề khác nhau và cố gắng đề mở rộng vào thế giới độc lập với máy điện toán. Những trang như Flavorpill, Meetup, và GeoCaching thật sự khuyến khích và làm cho thuận tiện những hoạt động liên hệ thật sự giữa những thành viên riêng lẽ với nhau. Flavorpill tổ chức những tiệc tùng hàng tháng cho những người đăng ký.

Tham dự vào những tiệc tùng này, tôi mới thấy chính mình trong những trạng huống xã hội lúng túng tôi không thể đăng xuất , vì thế tôi tham gia SecondLife. Mỗi thành viên của SecondLife cho một biểu tượng avatar – một hình thể ba chiều với một sự chọn lựa về áo quần, kiểu tóc, kiểu dáng thân thể và giới tính. Những thành viên của SecondLife có một nghề nghiệp thứ hai, những gia đình và những người bạn. Dân số hơn 200.000.

Những người đạo đức trong SecondLife nói chuyện với những người khác trong những buổi hội họp thân mật. Họ dành những ngày để trò chuyện, mua sắm, chiến đấu, và cho mỗi người một dấu xâm mình, hôn nhau, cưới nhau, ngay cả tham gia vào trong đời sống đàng điếm và rồi ghi những lời phàn nàn về ngược đãi tình dục. Tôi mới làm lớn bộ ngực trong biểu tượng avatar của tôi, và những người nam giới lập tức chộp lấy cơ hội với tôi. Tôi có thể ghi lên những lời phàn nàn về điều này nếu tôi muốn, nhưng tôi không làm thế. Vì trong một thời gian tôi có một người bạn trai ảo, Darren, nhưng gần đây cậu ta đã không liên lạc với tôi.

Một cách công khai, không có thói xấu trong thế giới này. Bạn không phải ăn, và không ai mắc bệnh cả. Tất cả các thành viên chọn cho mình một kiểu dáng thân thể, vì thế không ai mà không hấp dẫn. Quý vị có thể nghĩ quý vị hành động khác biệt trong SecondLife, trong một thân thể toàn hảo và trong một cá tính sáng tạo đặc biệt. Nhưng tôi thấy rằng tôi đã hành động như trong quan hệ đời sống thật sự. Mối quan hệ tình cảm ảo thì vẫn rất phức tạp.

Bây giờ tôi đang ở trong một hải đảo nhiệt đới xinh tươi để học làm thế nào để làm dáng. Một khi tôi phát triển trình độ thực sự nắm bắt vấn đề và chuyển động với chúng, đi, ngồi và nhảy. Tôi sẽ di chuyển vào thành phố chính. Nhưng tôi được gọi là một người mới đủ thời gian để biết rằng tôi chưa sẵn sàng.

Tôi không thể chờ đợi để đăng nhập trở lại

Theo đời sống trong thế giới thực những ngày cuối tuần, tôi đã đi đến một buổi tiệc tùng của Flavorpill, tôi hút một điếu thuốc với thủ lĩnh của Flavorpill khi khi điện thoại cầm tay của chúng tôi reo cùng một lúc. Chúng tôi bật ra để xem ai liên lạc với chúng tôi. Cậu ta nhìn sang tôi và nói, “Dennis? Cậu ta thật sự phải đi đến chỗ mới.”

Tôi nhìn xuống màn ảnh của tôi và chú ý rằng Dennis đã gởi một tín hiệu Dodgeball rằng cậu ta ở tại một quán ở Phia Tây – tin nhắn thứ tư của tuần ấy. Tôi quay sang một nhân vật Flavorpill và nói, “tôi không biết cậu đã ở trong trang mạng của Dennis.”

Cậu ta gật đầu. Chúng tôi cười. Tôi la lên: “Cậu ở trong mạng của tôi. Tại sao cậu ở trong mạng của tôi? Tôi không thể tin điều ấy. Ở đây chúng tôi trong tư thế cá nhân với nhau và cả trong mạng của Dennis, nhưng không ở trong mạng của mỗi người chúng tôi. Điều ấy hầu như chưa bao giờ xảy ra.

Không cần nhìn tôi, cậu ta trả lời, “Hành động đi.”

“Hành động gì?”

“Quậy mạng của tôi.”

---