THIỀN QUÁN CÓ THỂ LÀM CHO TÔI THÔI HỜN GIẬN CHỨ? Tuệ Uyển chuyển ngữ
Bằng chứng mới thừa nhận rằng thiền quán chửa trị băn khoăn và chán nản. Nhưng còn sự giận dữ tệ hại từng cơn thì thế nào? 
Tanya Gold tại Trung tâm Phật giáo Tây Luân Đôn Luân Đôn, Anh quốc – Một vài tháng trước, tôi đã xé một tờ Grazia và đập lên nó một cái, bởi vì tôi đã quyết định chọn dòng đề tên tôi quá nhỏ (trên tiêu đề của tạp chí). Thế là một thân hữu, người chứng kiến sự giận dữ ấy, đã đề nghị tôi nên thử tập thiền quán. “Nó có thể giúp cho sự giận dữ của bạn,” cô ta nói thế, trong khi quán sát những giọt mồ hôi nhỏ giọt trên má tôi và rơi xuống tờ tạp chí. “Nhưng tôi thích sống trong sự tôn kính đến tín ngưỡng riêng của tôi ở Luân Đôn,” tôi đáp lại. “Không, chị không nên, và tôi đã từng thấy chị la lối vào những xe buýt.”
Dường như thiền quán có những sự lợi ích về sức khỏe, một cách đặc biệt cho những hệ thống thần kinh với vấn đề giận dữ và băn khoăn như chính tôi. Tuần này những nhà chuyên môn Hoa Kỳ đã công bố những kết quả về sự nghiên cứu của họ trong niềm hỉ lạc của thiền quán tiên nghiệm (1). Hình như những người thực tập thiền quán cho thấy một sự sụt giảm 48% triệu chứng trầm cảm. Năm ngoái, một nghiên cứu khác cho hay rằng có 47% giảm thiểu trong chứng nhồi máu cơ tim, đột quỵ và chết yểu trong những bộ óc thiền quán tiên nghiệm, mà nó khiến người bạn Cameron, tập Yoga, một cựu nam siêu mẫu, đã nói với tôi những điều ấy. “Những người tập Yoga (2) có thể chọn khi nào để chết.” anh ta đã từng nói như thế. Thế nên – có phải thiền quán đã có thể cứu tập Grazia của tôi? Có phải nó có thể cứu tôi?
Có nhiều loại thiền tập khác nhau, tôi đã biết như thế - đấy là một nơi chứa đựng rộng lớn hương liệu của yêu thương. Đấy là điều thông thường của những tôn giáo lớn – nguyện cầu hay lần tràng hạt (niệm Phật) cũng có thể được xem là một loại thiền tập – và như một hành vi thư thái thanh thản, tối thiểu nó cũng lâu dài, cổ xưa như chiến tranh. Có thiền tập man tra, hay chân ngôn, mà ở đấy chúng ta lập lại một cách liên tục những từ ngữ hay những câu lựa chọn (thiền quán tiên nghiệm là một loại này), tỉnh thức chính niệm, yoga, Thái cực quyền, và Khí công. Toàn bộ sự chửa trị, thanh bình trầm lặng hứa hẹn, và việc chấm dứt đối với những sự công kích trên những tạp chí ngớ ngẫn. Tôi chọn lựa thử nghiệm tỉnh thức, bởi vì theo lời giới thiệu của tôi, nó sẽ giúp tôi “thẩm tra chính mình” và học để “Sống trong giây phút hiện tại” qua tư thế thiền tọa và hoạt động của hơi thở. (Trái lại, đối với Thái cực quyền, bạn phải đứng lên).
Thế là tôi gọi điện thoại và xin được gia nhập vào một lớp Thiền tập Sơ tâm (8 bảng Anh) tại Trung tâm Phật giáo Tây Luân Đôn. Nó ở trong khu vực Noting Hill, một nơi quái quỉ dễ thương, chắc chắn là nơi cuối cùng ở Luân Đôn mà tôi thích có một kinh nghiệm tâm linh. Một vài ngày sau đó, tôi đi ngang qua tòa nhà hoàn toàn vô tình, hai lần, không ý thức. Tôi tin điều này được gọi là một sự khước từ. Sự giận dữ và khoắc khoãi muốn ở lại trong quyền lực, những thứ quái quỉ đó không muốn cút đi. Giống như có P. Mandelson (3) trong óc tôi.
Vì vậy tôi đi đến trể tràng, vào căn phòng xinh xắn dưới tầng hầm, nơi có điện thờ nhỏ. Đức Phật ở đấy. Vì một lý do nào đấy, Ngài nhắc nhở tôi về một người hâm mộ bóng đá rất nhỏ bé. Khung cảnh giống như một buổi trưa Chú Nhật với người bà quá cố của tôi. Một nhóm đàn bà và một người đàn ông với hàm râu quai nón bất động và được phủ lên những chiếc chăn mảu xanh dương trên sàn nhà. Chỉ có chiếc xe buýt EastEnders (4) là vắng mặt.
Một người đàn ông tên là Duncan đang hướng dẫn nhóm. Ông ta cao và mờ nhạt – đẹp trai nhưng hơi tinh quái. Ông ta có một thân hình yoga gân guốc và đôi mắt xanh dương rực sáng. Ông mĩm cười một cách nhẹ nhàng và bảo tôi ngồi trên ghế rồi nhắm mắt lại. Tôi vâng lời, và Duncan bắt đầu nói những điều tĩnh lặng. Tôi không nhớ tất cả những điều ấy, vì tôi không thể ghi lại với đôi mắt nhắm, nhưng tôi rõ ràng nhớ lại điều ông nói: “Cảm giác lưỡi của bạn”. Ông khuyến khích chúng tôi cảm giác và nhận thức mỗi phần thân thể của chúng tôi và trên tất cả là tập trung trong hơi thở: “Thở vào, thở ra, thở vào, thở ra.”
Không có truyền hình trong phòng, cũng không có quyển sách nào, thế là tôi quyết định đồng hành với sự kỳ quái này. Tôi thở dài một tiếng thật dài, giống như một nữ nhân vật chính trong Mills&Boon phản kháng giám đốc một công ty, và tôi phó thác mình cho buổi sáng Chú Nhật yên lặng. Tôi cảm giác như tôi đang lao mình xuống một cái giếng đến một nơi nào đấy không thể chạm được và kinh khủng. Điều này, tôi cho rằng, là chính tôi, mà không có sự rối trí. Tôi trầm ngâm về việc tôi thương người cháu Blobby của tôi như thế nào – không phải tên thật – và làm thế nào tôi mua một cái nồi hầm thịt trong J. Lewis sau này. “Thở vào, thở ra,” Duncan nói, trong một giọng thôi miên. “Thở vào, thở ra.” Tôi gần như đi vào giấc ngủ.
Vào cuối buổi thiền tập, tôi cảm thấy vui tươi và cười rúc rich. Tôi nằm trên sàn nhà trong chiếc chăn của tôi, cười một cách thoãi mái to tiếng, như một em bé, một em bé ngây thơ. Tôi nghĩ rằng tôi phải rất là mệt mõi. Tôi nói với một vài người bạn đồng hành. Dường như tất cả họ đã ở trong tình trạng qua khỏi những khủng hoảng cá nhân dễ sợ, mặc dù tôi không biết là họ có la hét vào những chiếc xe buýt hay không.
Tôi có một buổi nói chuyện ngắn với Duncan. Ông ta vào khoảng 50 tuổi và dường như rất sang trọng bảnh bao, mặc dù ông nói ông không phải thế. Ông quan tâm rằng tôi có thể đã trêu chọc những người Phật tử trong một bài báo của tôi. “Mọi Người Trêu Chọc Những Phật Tử,” ông nói. Tôi? Trêu chọc những Phật tử? Đáng lẻ tôi đang phỏng vấn Duncan, nhưng không có việc phỏng vấn bất cứ người nào sau khi thiền tập. Bạn vừa vấp ngã lộn nhào. Tôi hỏi: tại sao tôi mệt mõi quá? “Đấy là nội dung chủ đề,” ông nói, “Bà ngủ bởi vì đấy là một cách thoát ra khỏi sự hiện diện.” Chúng tôi tạm dừng lại.
Thay vì thế, tôi đọc tài liệu mà Duncan đưa cho tôi. “Chính niệm có nghĩa là sự chú tâm trong một cung cách đặc thù: trên một mục tiêu, trong giây phút hiện tại, không phán xét. Không có điều gì lạnh lùng, phân tích hay không cảm giác về tỉnh thức. Phương hướng tổng thể của chính niệm là dịu dàng, thưởng thức, và nuôi dưỡng. Đấy là về việc biểu hiện tỉnh thức hơn trong giây phút hiện tại. Điều này làm cho đời sống thú vị hơn, sinh động hơn, và hoàn thiện hơn.” Đối với tôi, đây là ngôn ngữ vượt xa sự cầu kỳ, líu lo hay khó hiểu. Có lẽ tôi sẽ có một sự hiển hiện sau buổi ăn trưa?
Sau đó, tôi đối diện với sự thử thách đầu tiên trong đời sống thiền tập của tôi. Tôi đi gặp người bạn Raymond của tôi ở Kentish Town. Tôi đang làm món thịt trừu bầm. Nhưng khi tôi đặt nồi hầm lên lò, nó bùng nổ. “Chiếc nồi đã nổ,” tôi nói với Raymond. “Ô bạn thân mến,” Raymond nói mà không rời khỏi chiếc ghế dài, nơi anh ta đang đọc quyển sách nhan đề ‘Kế Hoạch Hóa Thị Trấn ở Anh quốc từ năm 1900: Sự Trổi Dậy và Sụp Đổ của những Ý Tưởng.’ “Tôi chắc là nó sẽ ổn thôi.”
“Nó nổ,” tôi nói.
“Ô, bạn thân mến,” anh ta nói và lật sang một trang. Nếu tôi không tập thiền, tôi tin rằng tôi đã phải đả thương Raymond. Nhưng tôi không làm thế; tôi bình tĩnh. Tôi cảm thấy một cảm giác bình thản, điều mà tôi luôn luôn kết hợp với sự vô ý hay Valium (5). Và vì thế tôi chỉ đơn giản để thịt bầm vào thùng và rời khỏi đấy. Khi anh ta gọi lại sau đó, để nói rằng anh ta đã lấy thịt bầm ra, nấu và ăn nó – “thật quá lắm” – tôi phát ra một nụ cười khúc khích.
Một vài ngày sau đó, thiền quán gọi tôi lại. Tôi thật sự muốn làm điều ấy. Có phải sự giận dữ đã sẳn lòng bay đi chỗ khác, giống như một bản tình ca dở ẹt? Lần này tôi đến City Lit ở Holborn, nơi có một lớp chính niệm, cũng được Duncan hướng dẫn. Tôi lại trể một lần nữa – năng lực của sự khước từ! Vì thế, khi tôi đi vào, hai mươi người phụ nữ đang ngồi trên những tấm nệm cá nhân với đôi mắt họ nhắm lại, tiến hành buổi thực tập. Một người mở mắt ra và cau có nhìn tôi. Tôi trừng mắt lại. Chắc chắn cũng có một người đàn ông lặng lẽ cô độc là không thể tránh. Trong lớp thiền quán luôn luôn có một người đàn ông đơn lẻ. Dường như đấy là quy luật.
Khi mọi người mở mắt ra, Duncan kiểm soát xem mọi người có hoàn thành bài tập chính niệm ở nhà không. Mọi người đã được yêu cầu thực tập thiền quán mười phút mỗi ngày và ghi nhận những tư tưởng hỉ lạc của họ, cũng chú ý đến những tâm trạng và cảm giác đồng hành với tư tưởng hoan hỉ trước đấy. Không phải tất cả mọi người đều đã làm điều này, việc ấy dường như Duncan đã trãi qua. Lớp học đầy những ám ảnh. Duncan yêu cầu chúng tôi viết chữ “bông hoa” trên một tờ giấy, và thiền quán trên ấy. Có ít nhất ba người đã yêu cầu cho thêm giấy bởi vì một người đã nói, “tôi đã không viết chữ “bông hoa” ở giữa tờ giấy.”
Chúng tôi thực tập lại một lần nữa – tôi nhắm mắt lại, lắng nghe Duncan nói về lưỡi và bàn chân cùng sự cần thiết tỉnh thức về chúng và sống trong chúng; một lần nữa tôi rơi vào sự cát tường thân hữu. Lần này dễ dàng hơn. Tôi có thể thâm nhập vào cảnh giới không có gì quan trọng. Mọi thứ. Sẽ. Là. Tốt.
Tôi yêu cảm giác mới này. Thông thường, khi vồ lấy từ sự giận dữ này đến sự giận dữ khác, tôi kết thúc một ngày lắp bắp và rơi vào trong một tình trạng nửa mê ngủ mà từ đấy tôi thức dậy mệt lữ, thường thì với chương trình BBC3 vẫn đang lẫm bẫm trong góc. (Có một lần tôi thức dậy để xem một người trên chiếc xe lăn khiêu vũ trong phòng múa).
Rồi thì, chúng tôi có một sự kiện. Một người đàn bà ngoài đường la hét và và tôi bị kéo lại Holborn. Bà ta lại la hét nữa và những loại tư tưởng động lòng, như điện ảnh. Tôi hoang mang. Tôi là một sự thất bại! Một yêu quái! Tôi căm ghét mọi người và mọi người căm ghét tôi! Tôi cảm thấy thân thể tôi quằn quại, như một nắm đấm khổng lồ. Tôi cảm thấy như người ‘Hulk-ish’ to lớn vụng về. Tôi luôn luôn đồng cảm với người Hulk to lớn lạ thường, vì những lý do rõ ràng; thậm chí tôi có thể chơi khúc nhạc dạo về hắn ta trên đàn dương cầm. Nhưng điều này, tôi biết, là quen thuộc, đây là lý do tại sao tôi ở đây – để được chửa trị cho chứng băn khoăn của tôi và ảnh hưởng không tránh khỏi của nó, khát vọng muốn đấm vào những chậu hoa. Tôi trở lại với Duncan, người cứu tinh của tôi. “Thở vào, thở ra,” ông nói. “Thở vào, thở ra.”
Tôi mời Duncan đi ăn trưa để hỏi tại sao thiền quán hữu hiệu; tôi chắc là nó hữu hiệu, nhưng tôi không biết tại sao. “Sự cự tuyệt thừa nhận chính chúng ta [sự quên lãng chính chúng ta], là nguyên nhân của hầu hết những nổi sầu khổ. Thiền quán sẽ đưa chúng ta đến một niềm hứng thú với sự sống, nhưng nó chỉ có thể được biết qua kinh nghiệm trực tiếp. “Ngay cả đớn đau”, ông ta nói thêm một cách lạc quan, “có thể cảm giác hoàn toàn hữu ích.” Nhưng ông ta nghĩ tôi nên hành động trên tư thế của tôi. Dường như, tôi ngồi đấy với đầu của tôi nghiêng về một phía, như nạn nhân của một cơn đột quỵ.
Tôi tiếp tục thiền quán như tôi đã thực hành, tôi có thể cảm nhận cơn giận dữ vẩy chào giả biệt. Tôi yên tĩnh. Thí dụ, một người bạn mời tôi đến một tiệc liên hoan tối. Tôi sợ những buổi tiệc tối như sợ Quốc xã Hitler. Nhưng tôi đến, và tôi lịch sự, ngay cả khi có ai đấy hỏi rằng tôi có bị viêm bọng đái không. (Tôi không bị). Thiền quán rất hiệu quả, tôi sợ. Tôi đang ở trong một hiểm họa biến thành cái mền hay tấm chăn. Tôi ở trong hiểm họa sống vui!
PHỤ GIẢI:
(1) Transcendental meditation.
(2) Những người theo thuyết Du già.
(3) P. Mandelson: sinh ngày 21 tháng Mười năm 1953, hiện là đại diện của Anh quốc trong Liên hiệp Âu châu về thương mại. Được xem như kiến trúc sư của Đảng Lao Động hiện đại và tên mới của nó là “Tân Lao Động”. Tác giả quyển ‘Cách mạng của Blair (1996)’, và tác phẩm mới gần đây là ‘Những Thành phố ở Âu châu và Thế giới (2005)’.
(4) EastEnders: một chương trình truyền hình ở Anh quốc kể lại những câu chuyện về đời sống và làm việc của những người ở Albert Square.
(5) Valium: một loại thuốc an thần.
Can meditation stop me getting angry?
Tanya Gold, The Guardian, 08/04 2010
Tuệ Uyển chuyển ngữ, 23/04/2010
http://www.buddhistchannel.tv/index.php?id=7,9066,0,0,1,0