.


                    BIỂN HÁT
   
 
 
 
     Biển tít tắp sao sóng còn vỗ mãi
     Anh nhặt chút tình vương lại thời xa
     Treo hồn lên nửa vành trăng lấp
     Thả lòng bay lặng bến bơ vơ.
 
     Biển có thể không biết mình hóa sóng
     Để cho bờ chìm đắm giữa lênh đênh
     Em có thể không còn nhớ đến...
     Như làn mây trôi mãi vô tình.
 
     Biển ba phần cho trái đất tươi xanh
     Em trong anh một mùa thu huyền ảo
     Khi anh hóa hàng phi lao trong sóng bão
     Là đã hòa biển cả với cô đơn!
 
     Trời đêm nay không mưa nhưng mà gió
      Gió đêm nay không mạnh nhưng mà xô
     Trăng đêm nay hơi vàng , xao và động
     Anh lại nằm nghe biển hát ngày xưa…
                                                   
                                                   

                                                                        8/1995
                     
 
 
 
        Biển Hát là tiếng hát của người con trai ru vọng người yêu trong một đêm trăng ảo. Ngay những câu thơ đầu tiên hình ảnh thơ đã gợi ta về những gì của êm đềm, tha thiết và dan díu bên em:

                    Biển tít tắp sao sóng còn vỗ mãi
                    Anh nhặt chút tình vương lại thời xa...
 
      Và nhà thơ đã tả về hình ảnh người yêu ở trong anh:

                    Em trong anh một mùa thu huyền ảo

      Đó là một mùa thu thăm thẳm trong xanh. Tình yêu thật huyền diệu , hạnh phúc biết bao, đã mang cho ta cả bầu trời và trái đất này những vần thơ đẹp nhất! Ta hãy nghe Xuân Diệu tả đôi mắt của người yêu:

                    Mắt em thăm thẳm như màu gió
                    Thơ cũng vàng trong như nắng hanh
 
      Nhà thơ Trần Đăng Khoa trong bài " thơ tình người lính biển "  - thì biển đã trở thành hình tượng về cuộc đời. Đất nước chưa bao giờ bình yên, bão vẫn thổi, biển vẫn ồn ào cuộn sóng...nhưng tình em thì vẫn dịu êm. Nhà thơ đã diễn trải tình cảm mình trong một biển đời đầy sóng vỗ, bên cạnh tình em lại tha thiết vô cùng:
 
                   Tàu anh buông neo dưới chùm sao xa lắc
                    Thăm thẳm nước trôi nhưng anh không cô độc
                    Anh đứng gác. Trời khuya. Đảo vắng.
                    Biển một bên và em một bên

      Như cách nói của Ban Zắc: Khi yêu người - ta có lắm tài trí hơn, là kẻ thông minh sáng suốt nhất đời. Trở lại với bài Biển Hát - Ở đây biển lại là em:

                    Khi anh hóa hàng phi lao trong sóng bão
                    Là đã hòa biển cả với cô đơn!
 
     Nghĩa là, khi anh đã hòa cả biển cả tình em vào trong nỗi lòng hiu hắt , thì cõi lòng anh sẽ hóa thành trăm ngàn cơn bão tố. Với nỗi tình mơ mộng ấy, nhà thơ nhớ về những tiếng biển của ngày xưa! Đó chính là biển của sự sống, nó mang trong lòng cả ý nghĩa về sự tồn tại của cuộc đời anh. Cứ thế, nhà thơ để cho tình cảm trái tim mình mênh mang bay mãi trên bờ bến bơ vơ:
 
                  Trời đêm nay không mưa nhưng mà gió
                    Gió đêm nay không mạnh nhưng mà xô
                    Trăng đêm nay hơi vàng, xao và động
                    Anh lại nằm nghe biển hát ngày xưa...

      Và bài thơ đã được kết thúc ở đó. Tháng năm...những làn mây trôi đi mãi vô tình, nhưng con sóng tình anh thì vẫn cứ ngày đêm xô vỗ - và người thi sĩ ấy đã treo hồn mình lên tận nửa vành trăng xa...
 
 
 
 
 
 
 
 
 
             TRONG MƯA

 
 

Mưa rơi nhẹ như là tóc ấy
Giống dải lụa mềm quấn nỗi buồn bay
Mưa rơi khẽ như hoa vậy
Vỗ vào đêm hoá các nốt đàn gày!

Em có thầm nghe mưa bay ngoài đó…
Em có buồn khi gió thổi đêm đêm…
Đứng trong mưa hồn anh tràn bão tố
Mưa rơi vào anh...tan ra nơi em xa không?

Em bước nhẹ!...những tháng năm hoang dại
Về bên anh mái tóc rối tơi bời,
Anh hôn mãi những giọt mưa em thuở ấy
Dẫu chỉ thấy còn bong bóng vỡ đầy môi...
 
                                             

                                                               1992

 
 
 
 
 
 
             TRĂNG LẶN

 

Trăng đã chán trời nên đi mất
Cứ hững hờ, tiêng tiếc, phân vân...
Em có chán anh giống vầng trăng không biết ?
Mất trăng rồi còn lại trời đêm.

Biển vỗ vào anh - Biển vỗ vào em
Em hoá đá! Để sóng ghềnh ôm mãi
Năm tháng, nắng mưa:  đá vẫn còn nguyên đấy,
Anh phong ba, anh nhẫn nại suốt đời.

Bài thơ tình còn viết em ơi!
Đá vẫn đá - Người vẫn người : không thể khác!
Biển hư vô cả những khi cầm bút
Xé rách lòng cho cánh thơ bay

Mất một vầng trăng lại mọc một vầng trăng
Sóng khốn khổ hôn mãi hòn đá trắng...
 
                                         

                                                          9/11/1993


 

     Nói là "trăng" mà lại là “ không trăng “!  Trăng không mọc vì trăng chán trời...không biết em có chán anh giống vầng trăng kia không ?
 
                   Trăng đã chán trời nên đi mất
                    Cứ hững hờ, tiêng tiếc, phân vân...

      Và nàng đã hoá thành đá, để biển cả tình yêu và sóng ghềnh của lòng chàng cứ vỗ mãi, hôn mãi quanh cái hòn “ đá trắng “ ấy:

                    Năm tháng, nắng mưa: đá vẫn còn nguyên đấy,
                    Anh phong ba, anh nhẫn nại suốt đời.  

      Cuối cùng tác giả lại quay về với hình tượng vầng trăng: Nhưng đó không phải là vầng trăng của trời, mà chính là “ Vầng trăng em “  soi mãi trong hồn chàng! Nghĩa là, nàng không chỉ biến thành đá… mà còn hoá ra trăng!
 

.


                           TRƯỚC NÚI MỸ NHÂN  (1)
       

                         Núi Mỹ Nhân nằm giữa biển Nha Trang gần Hòn Chồng. Truyền kể: Nàng
                  Mỹ Nhân nằm ở đó nhiều năm tháng chung thuỷ chờ chồng - Chồng nàng là một
                  tướng cướp trẻ đã dẫn một đạo quân cướp bể, thuyền bè của họ bị bão biển đánh
                  đắm… đi đã không về.



Bờ Hòn Chồng, quán gió, một trưa chiều
Anh đứng dưới bóng dừa xứ sở
Nghe cả biển , tình yêu và đời vỗ...
Nhúm cỏ lòng xé rách bụi thơ bay.

Em nằm đây, em hỡi! Em nằm đây,
Làm núi đợi ngàn năm cùng với bể
Tình yêu vỗ muôn đời trong sóng vỗ
Không vấn vương bụi bặm cõi trần đời.

Cho anh hôn lên đôi vú đá tơi bời
Dầm dãi nắng mưa ru em trong giấc ngủ!
Xin lỗi những mảng đời ta đang có
Đôi lúc thèm được bám rêu xanh.

Gió hút Hòn Chồng bể sóng mênh mông
Ta! Con chim đã trúng bao vết đạn
Dừng chân nghỉ bên bờ xanh hữu hạn
Chốn vô cùng ta muốn hỏi Mỹ Nhân ?

Bóng nàng nằm trơ mãi cái nước non
Lòng nguyệt tỏ tháng năm mòn đá sỏi
Niềm vĩ đại lại vô cùng man dại
Cây Thánh Giá Cuộc Đời anh đặt dưới chân em!

Nếu có thể sống chung đầu bạc răng long
Anh nguyện với nàng cả đời vui thú
Hồ yêu tinh - và đàn bà nơi trần thế
Vừa là tiên vừa là quỉ: nàng ơi!

Cô gái bán hàng trong quán gió chơi vơi
Cứ nhìn khách đôi mắt tròn đen láy,
Đã kể tôi nghe chuyện về nàng Mỹ Nhân thuở ấy!
Nghe trong chiều gió cuốn bụi đường bay...
 
                                                  

                                                             1994
 


      Đứng trên Hòn Chồng vào buổi sớm mai, khi mặt trời lan toả những ánh nắng vàng rực rỡ...Nhìn ra một dải núi nằm giữa biển Nha Trang, người ta thấy nổi lên đôi gò núi , trông giống như đôi gò vú của một nàng thiếu nữ. Nàng đang ngả mình phơi nắng. Triền núi xanh thoai thoải làm nên thân thể nàng. Khe núi xanh chạy dài xuống mặt sóng như mái tóc nàng xoã xuống biển - Người Sàigòn lên chiêm ngưỡng cảnh đẹp, gọi là núi Mỹ Nhân! Nàng Mỹ Nhân đã nằm ở đó chung thuỷ chờ chồng - Chồng nàng là một tướng cướp trẻ của đạo quân cướp bể. Trong một chuyến đi, thuyền bè của họ đã bị bão biển đánh đắm. Xác họ dạt vào bờ và hoá thành bãi sỏi đá, hiện vẫn còn dấu tích tại đó:

                   Bờ Hòn Chồng, quán gió, một trưa chiều
                    Anh đứng dưới bóng dừa xứ sở
                    Nghe cả biển, tình yêu và đời vỗ...
                    Nhúm cỏ lòng xé rách bụi thơ bay.

     Cái bóng nàng Mỹ Nhân vẫn nằm ở đó để làm một tượng thần trong trắng giữa chốn đời thường bụi bặm, xô bồ này mà tạc vào năm tháng:

                   Tình yêu vỗ muôn đời trong sóng vỗ
                    Không vấn vương bụi bặm cõi trần đời

     Sau những ngày giải phóng miền Nam, người chiến sĩ giải phóng đã qua đây - Anh còn là một nhà thơ!... ( Bài thơ được anh nhớ lại để viết vào gần 20 năm sau đó), vừa là sự minh chứng của lịch sử, vừa là sự trải nghiệm dâu bể trong chốn đời người: Những thương tích chiến tranh, dù bao bom đạn đã bắn vào thân thể anh cũng chỉ là nỗi đau thể xác, nhưng nỗi đau nơi nhân tình thế thái này đã bắn vào cả trái tim, tâm hồn anh… còn đau đớn nặng nề hơn! Đó mới chính là vết đạn ngàn thu bao giờ lành lại được? Cho nên dừng chân nghỉ lại trước bờ biển sóng gió mênh mông, ngước nhìn đỉnh núi Mỹ Nhân kia, anh mới thốt lên rằng:

                   Ta! Con chim đã trúng bao vết đạn
                    Dừng chân nghỉ bên bờ xanh hữu hạn
                    Chốn vô cùng ta muốn hỏi Mỹ Nhân?

     Anh muốn ngả vào lòng nàng, trong vòng tay êm ái của tình yêu nàng - Phải, chỉ có nàng… chỉ có tình yêu của người đàn bà mới xoa bớt được vết thương sâu nhói tận trái tim anh:

                  Cho anh hôn lên đôi vú đá tơi bời
                    Dầm dãi nắng mưa ru em trong giấc ngủ!

     Anh ru nàng và nàng ru anh! Nhưng trong cuộc đời thực này, tình yêu của nàng Mỹ Nhân âu lại cũng chỉ là mộng ảo? Dẫu vậy, anh vẫn muốn ngủ trong tình yêu ấy… để quên hết đi chốn nhân tình thế thái, quên hết đi cái cõi đời mệt mỏi, hỗn loạn và đầy rẫy những lo âu:

                   Xin lỗi những mảng đời ta đang có
                    Đôi lúc thèm được bám rêu xanh...
 
       Đến đây -  Tôi xin đi sâu phân tích vào đoạn thơ thứ 5 của bài:

                   Bóng nàng nằm trơ mãi cái nước non
                    Lòng nguyệt tỏ tháng năm mòn đá sỏi
                    Niềm vĩ đại lại vô cùng man dại...

     Hình ảnh của đỉnh núi Mỹ Nhân nằm giữa biển khơi xanh, chờ người chồng đi xa mãi mà không trở về...Tình của nàng chỉ có vầng nguyệt tháng năm soi tỏ. Dù sông cạn đá mòn nàng vẫn thuỷ chung - Ôi! Sự hoang dại tạo hoá chẳng phải là đỉnh cao hùng vĩ muôn đời trong thế giới hỗn mang mà chúng ta đang sống hay sao? Đó cũng là chính kiến của nhà thơ trứơc thần tượng vĩnh hằng của đỉnh núi Mỹ Nhân kia! Nghĩa là, sự thần tượng về tình yêu với người đàn bà sinh ra trong cõi thế gian này, nó đã được tác giả dồn nén vào trong câu thơ cuối đoạn:

                   Cây Thánh Giá Cuộc Đời anh đặt dưới chân em!

     Nhà thơ không phải là người theo tôn giáo, nhưng hình tượng Cây Thánh Giá Cuộc Đời cần hiểu theo nghĩa tượng trưng - Người Nhật thì đặt thanh gươm trên đầu người đàn bà, người Pháp lại đặt thanh gươm dưới chân người đàn bà!...Cho nên, nhà thơ mới phát biểu quan niệm , chính kiến của mình trong sự tồn tại thế giới : "Cây Thánh Giá Cuộc Đời anh đặt dưới chân em "! Nó còn biểu hiện một sự phản ứng mãnh liệt của tác giả trước thực tại của thế giới con người đầy rẫy những bạo lực phi lý, còn nhiều dã tâm mãnh thú nữa...Đến đây tình thơ đã được đẩy cao lên ý nghĩa thời đại, hình ảnh thơ bốc lửa và cháy sáng! Cùng với đoạn thơ thứ 6 làm thành hai đoạn thơ trung tâm cốt lõi nhất của bài. Tôi xin phân tích tiếp về đoạn thơ thứ 6 ấy:

                  Hồ yêu tinh - và đàn bà nơi trần thế
                    Vừa là tiên vừa là quỉ :nàng ơi!

    Đàn bà - Đúng là cuộc sống không thể thiếu được họ! Thiếu họ, cuộc đời ta sẽ trở nên hoang tàn, vô nghĩa. Nhưng chính đàn bà cũng đem đến cho ta bao mệt mỏi? Có nhiều khi ta chỉ muốn vào quách trong chùa để đi tu, cho cuộc đời được sống yên. Có họ và không có họ đều dở cả - Họ là thiên đường trong cuộc đời ta , nhưng đồng thời cũng là âm phủ!...Họ vừa là linh hồn, là tiên nữ, lại vừa là quỉ dạ xoa...Chả trách  - thi sĩ Tản Đà đã từng một thời tìm đường lên núi tu tiên, để dứt bỏ chốn hồng trần. Nhưng rồi ông vẫn lại phải quay về với cõi đời thường ấy, để sống tiếp cuộc đời chán chường với bao nỗi đoạ đầy. Vì lẽ đó - đứng trước đỉnh núi Mỹ Nhân thanh cao kia, nhà thơ mới thốt lên:

                   Nếu có thể sống chung đầu bạc răng long
                    Anh nguyện với nàng cả đời vui thú

     Hình ảnh đoạn thơ chan chứa tình yêu, làm cho bài thơ mang sâu sắc tính đời và gắn liền vào trong cuộc sống - Để tình thơ Trước Núi Mỹ Nhân thật sự trở thành một thi phẩm hoàn bích và viên mãn!...
 
 
 
 
 
 
 
            THIẾU NỮ ĐI TRONG CHIỀU MÂY

 
 

Hoàng hôn buông tím đổ mặt hồ
Gương nước xôn xao với nhà thơ
Lá bay xào xạc khua vọng gió
Một cõi lòng ai tận bến mơ...

Em đi bảng lảng bên hồ Tây
Đôi mắt huyền trong gió heo may
Dáng em mềm mại như nhành liễu
Cô gái chiều mây khuất đám cây.

Tiếng mõ chùa buông nơi ngả vắng
Thiếu nữ nghe mà vẫn lặng thinh
Để cả lòng ai thầm vương vấn
Nào phải mình anh bước cô đơn?

Ôi, hồ Tây - Chiều mây sương buông,
Thiếu nữ đi rồi trời khóc không?
Thơ anh từng giọt tan trong nước
Hồn trôi vào gió tới nơi em...
 
                             

                                          11/9/2005

   
 
 
        Có hai câu thơ mà tôi rất thích:

                    Ôi, hồ Tây - chiều mây sương buông,
                    Thiếu nữ đi rồi trời khóc không?  

      Nghĩa là: thiếu nữ đi xa... "khuất vào đám cây", đến trời cũng tiếc mà khóc! Hình tượng thơ mang âm hưởng của màu triết học. Một cái gì nuối cảm bâng khuâng… Nói là "khóc" nhưng thực ra khi đọc thơ không đến mức sụt sùi, bi luỵ quá!

        Bài thơ đã được viết bên hồ Tây -  Buổi chiều đó nhà thơ có gặp một thiếu nữ:

                    Đôi mắt huyền trong gió heo may  

      Và lòng anh xôn xao:
 
                   Lá bay xào xạc khua vọng gió
                    Một cõi lòng ai tận bến mơ...  

      Nhưng rồi trong thơ lại vẳng lên cả tiếng mõ chùa:

                    Tiếng mõ chùa buông nơi ngả vắng
                    Thiếu nữ nghe mà vẫn lặng thinh

      Tại sao nàng lại lặng thinh? Một sự lặng thinh vì thờ ơ chăng? Mặc dù lòng chàng đã thầm vương vấn... Mà sự cô đơn kia cũng đâu có phải chỉ của một mình nhà thơ cơ chứ? Chẳng phải anh đi một mình, nhưng em cũng đi một mình -  cả hai cùng cô lẻ đó sao?
 
                   Nào phải mình anh bước cô đơn?  

      Như thế là trong bản tình xô-nát buổi chiều này không chỉ có màu hoàng hôn tím phủ, gương nước xôn xao, lá bay xào xạc và khua vọng vào trong gió heo may... mà còn có cả tiếng mõ chùa buông vẳng nơi ngả vắng. Một bản tình mơ được viết bằng thơ giàu cảm xúc từ trong lòng tác giả trào ra, như những câu thơ cuối đã kết:
 
                   Thiếu nữ đi rồi trời khóc không?
                    Thơ anh từng giọt tan trong nước
                    Hồn trôi vào gió tới nơi em...

      Thiếu Nữ Đi Trong Chiều Mây là một tình thơ nghe nhuỵ nhàng, huyền thẳm, ý tình cũng không kém phần sâu lắng, mênh mang...
 

.


                         LÀM MA EM VỢ
                                  
                                      Kính viếng hương hồn cụ Nguyễn Du.

                                     

Em kết liễu! Tự giải thoát mình khỏi " kiếp"
Chết thật hèn, nhưng sống thế càng ôi
Anh thắp cho em một nén nhang đời
Và lễ tạ: Nam-mô-di-Phật!

Người sống đưa chân người chết đây
Đầu bạc làm ma mái xanh này
Mẹ, cha... queo quắt còn ham thọ
Em nhởn thanh xuân lại vội quay.

Em ơi : chữ Kiếp trước chữ Người!
Sống cần cố gắng - Chết rồi thôi,
Hãy đi, yên nhé! Coi hết nợ... (*)
Anh ở vì chưng trả nợ đời.

                                     

                                         5/7/1998


 
(*) Nàng Kiều trẫm mình trên sông Tiền Đường nhưng lại được Giác Duyên vớt cứu - Theo thuyết bản mệnh của Phật giáo ở cụ Nguyễn Du: Nàng chưa thể chết... vì chưa trả hết nợ đời!


--------------------------------------



      Làm Ma Em Vợ (LMEV) là một bài thơ khóc! Trước hết xin nói qua đôi bài thơ khóc có tiếng trong thi đàn của các thi nhân xưa. Hồ Xuân Hương đã viết hai bài thơ khóc về hai ông chồng. Thực ra bài Khóc Tổng Cóc không phải vì ông Tổng Cóc chết, chỉ vì chuyện vợ chồng tan vỡ đứt đuôi con nòng nọc đấy thôi:

                       Chàng Cóc ơi! Chàng Cóc ơi!
                        Thiếp bén duyên chàng có thế thôi
                        Nòng nọc đứt đuôi từ đây nhé
                        Nghìn vàng khôn chuộc dấu bôi vôi.

      Qua đó bà than cho thân phận mình. Lời từ biệt một ông chồng chưa chết, hờn giận chê bai ông vô tích sự, đã là chàng Tổng Cóc còn hèn kém nhu nhược. Bà nguyền rủa sự rẽ duyên của người vợ cả cùng với những người nhà ông. Bà đã đem cả một xâu: nào nhái bén, nòng nọc, chẫu chàng, chẫu chuộc ra mà giễu cợt. Lời nghe có vẻ cũng thống thiết , nhưng ý lại cay chua...Bài thơ mang tính bi hài.

     Còn bài Khóc Ông Phủ Vĩnh Tường - Lời than có phần chân thành tha thiết, đủ thấy lòng bà cũng tỏ sự tiếc thương. Bà tiếc cái hạnh phúc ngắn ngủi sau 27 tháng chung sống được ông Phủ thương yêu, còn quí trọng như một người bàu bạn đồng cảm văn chương:

                       Cái nợ ba sinh đã trả rồi
                        Chôn chặt văn chương ba thuớc đất...

     Rồi bà trách tạo hoá không công bằng:
 
                       Cán cân tạo hoá rơi đâu mất
                        Miệng túi càn khôn khép lại rồi.

    Bà phẫn xót cái phận bạc bẽo của mình nên giọng thơ có vẻ nhạo báng cõi đời. Nói chung hai bài thơ khóc của HXH , theo một cách nói: đó là hai tiếng thở dài khác nhau, tuy bộc lộ tính cách không kém ngạo ngược, nhưng nó vẫn chứa chất nỗi oán thán và chua chát cảnh thế gian.

     Lại bàn đôi lời về bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến (NK) - Cả thảy dài 38 câu. Viết từ nỗi đau tận cõi lòng , khi nghe tin người bạn tri kỷ (đương thời cùng thi đỗ khoa cử nhân với ông) đã mất. Áng thi viết như kiểu văn tế (điếu văn) bằng thể song thất lục bát. Giọng kể như lời tự sự bày tỏ lòng thương tiếc:

                        Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước
                        Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau
                        Kính yêu từ trước đến sau
                        Trong khi gặp gỡ khác đâu duyên trời?
                        Cũng có lúc chơi nơi dặm khách
                        Tiếng suối reo róc rách lưng đèo
                        Có khi tầng gác cheo leo
                        Thú vui con hát lựa chiều cầm xoang...
 
       Từ bầu bạn văn chương đến sở thích đều tương đồng hợp ý nhau:

                        Cũng có lúc rượu ngon cùng nhắp
                        Chén quỳnh tương ăm ắp bầu xuân...

    Rồi ông than thời thế đảo điên, cảnh đời hoạn nạn phải từ bỏ quan trường, bạn bè vẫn cùng tri kỷ, lui tới thăm nhau chốn thôn hương:

                       Buổi dương cửu cùng nhau hoạn nạn
                        Phận đẩu thăng chẳng dám tham trời....

    Nỗi thơ thống thiết, khi dùng cả tích xưa để nói tình thân giữa hai người:

                        Giường kia treo cũng hững hờ
                        Đàn kia gẩy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn

    Câu trên kể về tình bạn rất thân giữa Trần Phồn và Từ Trĩ: Trần Phồn dành riêng cho bạn một cái giường, khi bạn tới thì mời ngồi, lúc bạn về lại treo lên!...Câu sau mựơn ý nói đến nghĩa tri âm giữa Bá Nha và Chung Tử Kỳ: khi Chung Tử Kỳ mất, Bá Nha đập nát cây đàn không gẩy nữa. Cứ thế theo nỗi lòng xót xa thơ ông trào ra, rồi chạnh nghĩ về sự cô đơn không có bạn:

                        Rượu ngon không có bạn hiền
                        Không mua không phải không tiền không mua...

      Khóc Dương Khuê là một trong ít bài thơ nổi tiếng nhất của NK - Tôi trích một số câu như thế, để làm cơ sở phân tích cho bạn đọc dễ nhận thấy, sự khác nhau về cả cấu tứ cũng như thi pháp -  Khi bình sang đến bài thơ khóc LMEV  sau đây:

                        Em kết liễu! Tự giải thoát mình khỏi "kiếp"
                        Chết thật hèn, nhưng sống thế càng ôi

    Hai câu mở đầu này giống như những lời khóc van khi đưa đám trong dân gian của các bà, các cô...đối với những người thân hoặc các đức ông chồng :

-  Anh ơi! Sao anh không sống để suốt ngày rượu chè, suốt ngày cờ bạc, suốt ngày đánh con chửi vợ, anh ơi!

      Ấy lúc sống thì rền rĩ, có khi mắng rủa nhau: Sao không chết quách đi cho rồi! Nhưng lúc chết thật thì lại khóc: “ Anh cứ sống tồi như thế cũng được, đừng chết mà bỏ vợ, bỏ con mà đi có hơn không? “ - Tôi ví như các bà, các cô khóc tang...là nói về giọng điệu, cũng như cách thức cảm xúc của tác giả để diễn đạt bài thơ khóc mang màu sắc dân gian. Chứ còn thơ có đạo của thơ, có nghĩa của thơ, không thể khóc tuốt tuồn tuột tạp-pí-lù theo kiểu các bà , các cô được.

    Ta xem trong câu thơ hai, nửa vế đầu viết: " Chết thật hèn", nửa vế sau lại nói :"... nhưng sống thế càng ôi" ! Như thế là ngay trong một câu thơ, đã đưa ra hai nhận định về cái sống và sự chết của nó (tức là người em vợ): Chết như nó thì dở , thì hèn, nhưng sống mà sống kém, sống tệ như vậy thì...Nhưng đây là một câu thơ khóc trước vong linh em - Có thể trách nó về cái chết thì còn được, nhưng nếu đem cả cách sống tệ ra trách trước mồ mả em...e cũng thật là bất nhẫn!
 
       Tôi xin trích những lời của Hoài Thanh khi nói về Hàn Mặc Tử trong Thi Nhân Việt Nam - Kết thúc bài giới thiệu về HMT ông đã viết: " Một người đau khổ nhường ấy, lúc sống ta hững hờ bỏ quên, bây giờ chết rồi ta xúm lại kẻ chê người khen. Chê hay khen tôi đều thấy có gì bất nhẫn".

     Trở lại với bài LMEV -  Thế là lòng nhà thơ mâu thuẫn. Nhưng một bài thơ khóc tang thì phải nói đến cả nghĩa sống và cái chết của bài thơ đó! Huống hồ tính nhân bản trong thi ca, nó đòi hỏi phải đặt ra một giác độ nhìn nhận trách nhiệm của một con người trước xã hội, trước cộng đồng:

                        Sống cần cố gắng -  Chết rồi thôi...

      Bởi vậy để đỡ cho câu thơ khóc rất thật ấy, ngay hai câu sau đó: với nghĩa tử là nghĩa tận, đã thể hiện cái tâm và cái đạo của anh đối với người em. Những giọt nước mắt của nhà thơ đã nhỏ xuống , tình cảm anh xót xa mà thắp nén hương lòng, khấn cầu cho vong hồn em sớm được siêu thoát:

                        Anh thắp cho em một nén nhang đời
                        Và lễ tạ: Nam-mô-di...Phật!

      Trách là trách những người thân đang sống quanh không cứu vớt được nó? Trách thực tế cộng đồng không đủ sự nhân ái cần thiết đưa nó ra khỏi bờ vực thẳm? Nhưng thôi, dù sao thì em cũng đã chết rồi! Hãy để cho vong hồn em được an ủi, yên nghỉ nơi suối vàng. Nhưng ý tưởng bao trùm tình thi LMEV này, đã được tác giả khai phá phát sáng lên ngay từ trong câu thơ đầu. Tôi quay lại để bình xét về câu thơ thứ nhất ấy:

                     Em kết liễu! Tự giải thoát mình khỏi "kiếp"

    Ba chữ "tự giải thoát" là tiếng kêu trong trời đất và xã hội, từ dưới đáy hạ tầng của lớp chúng sinh: Cuộc đời đến mức phải tự kết liễu để giải thoát mình ra khỏi "kiếp sống", thật là bi thương! Nhìn theo quan điểm nhân đạo: suy cho cùng nó cũng chỉ là một nạn nhân đáng thương của xã hội mà thôi! Tiếng kêu chúng sinh đó đòi hỏi, thậm chí chất vấn...cả thượng tầng kiến trúc kia? Huống hồ cảnh đời còn bao thương tâm, bao oan nghiệt, phi lý bất công vẫn đè nặng lên lớp nhân quần lương thiện. Chữ "kiếp" đã được vọt trào ra chính vì nỗi đau đời đó!

     Đến câu thơ thứ chín, ta thấy nhà thơ còn nhắc lại chữ "kiếp" ấy một lần nữa:
 
                        Em ơi! Chữ Kiếp trước chữ Người...

    Đứng trước bao cảnh đời khốn khổ, với tâm khảm xót xa và ở trên bờ bến của nhân gian nhà thơ đã viết ra bài khóc tang này -  Tôi bình sang đoạn thơ hai:

                        Người sống đưa chân người chết đây
                         Đầu bạc làm ma mái xanh này

     Cái lời tiễn người đã chết khi đưa ra mồ ra mả, nhưng ở đây nó ngược cảnh : đầu bạc lại làm ma mái đầu xanh... nghe rền rĩ như tiếng kèn đám ma. Đó là sự bi ai của cuộc sống !
 
       Trong dân gian lắm khi cảnh gia đình lục đục , cha mẹ già hay ông bà tính khí trái nắng giở giời...thường rít lên rỉa rói con cháu: Đến con giun, con dế nó còn muốn sống nữa là con người? Tâm lý cảnh đời thường ấy đã được tác giả vận vào hai câu sau của đoạn thơ hai này, để nói lên nỗi xót xa bi thương đối với người em:

                       Mẹ,cha...queo quắt còn ham thọ
                        Em nhởn thanh xuân lại vội quay.

      Quay là quay lơ, lăn ra chết... đi liền với "nhởn thanh xuân" (nhởn nhơ tuổi thanh xuân) : nghĩa thơ có ý trào lộng, ngôn ngữ nhịp điệu hợp với sự cúng điếu của sự khóc tang. Lời than ấy giống như những người đi theo xe tang khóc viếng, đưa linh hồn kẻ chết về nơi chín suối. Nghĩa là, một cái chết tội tình đáng thương thay! Mẹ, cha đã phải chịu đựng bao nhiêu khốn khổ , tủi nhục đắng cay mà vẫn sống đó... Em còn trẻ, dù có cảnh đời thế nào đi nữa, cũng việc gì phải phẫn chí tìm cách quên sinh?

      Đôi nét về phong thi: từ lời cầu nguyện trong ý của đoạn thơ một phát triển sang đoạn thơ hai, nó khác với cái chết bởi tạo hoá mà bà HXH đã khóc ông Phủ Vĩnh Tường: như kiểu bài tụng (theo thể thất ngôn bát cú). Bà nuối xót vĩnh biệt ông, trách trời trách đất...Rồi cám cảnh đời đen đỏ long đong đối với thân phận mình, bà than:
 
                       Hăm bảy tháng trời đà mấy chốc
                        Trăm năm ông Phủ Vĩnh Tường ôi!

     Còn cái chết già của người bạn Dương Khuê mà NK đã khóc tang (như đã phân tích trên), mạch thơ dài theo một dòng cảm xúc, để kể cho ta về mọi chuyện của hai người...
và nhà thơ thương tiếc:

                        Làm sao bác vội về ngay
                        Chợt nghe, tôi bỗng chân tay rụng rời

    Hay là:

                       Sao vội vàng (bác) đã mải lên tiên  

      Còn LMEV  -  Tuy cũng dựa trên một nỗi đời cụ thể, nhưng nó có cấu trúc của một bài thơ tượng trưng,và còn nhuốm đầm sắc thái theo quan điểm của nỗi kiếp đoạn trường, bể khổ dân tình của cụ Nguyễn Du. Để cho rõ hơn , xin phân tích sang đoạn thơ ba là đoạn thơ kết bài:
 
                       Em ơi! Chữ Kiếp trước chữ Người...
                        Sống cần cố gắng -  Chết rồi thôi,
                        Hãy đi , yên nhé! Coi hết nợ...
                        Anh ở vì chưng trả nợ đời.

    Lại nói về thân phận Kiều trong tác phẩm của cụ Nguyễn Du: trải qua bao khổ ải, nhục nhã ê chề phải trẫm mình xuống dòng sông Tiền Đường để chết, nhưng lại được Giác Duyên vớt cứu - Nàng chưa thể chết vì chưa trả hết nợ đời! Như thế món nợ Kiếp của Kiều, dù đã phải trải qua hai lần thanh lâu, mấy lần muốn tự vẫn không thành:

                        Làm cho sống đoạ thác đầy
                        Đoạn trường cho hết kiếp này mới thôi!
                                                                ( Kiều )
 
       Còn cái việc nàng đã được cụ Nguyễn Du cho tái hợp lại với chàng Kim Trọng để cuộc đời bi thảm của Kiều có phần kết hậu, âu đó cũng chỉ là món nợ đời cuối cùng mà nàng phải trả nốt đó thôi: món nợ tình ! Bởi 15 năm khổ ải định chết, chết không xong. Tới khi được Giác Duyên cứu sống lại rồi, Kiều chỉ muốn đem tấm thân đã "dơ" của mình:
 
                      Trông hoa đèn chẳng thẹn mình lắm ru?

     Để mà yên thân nơi cửa chùa:
 
                      Đã đem mình bỏ am mây...
                        Mầu thiền ăn mặc đã ưa nâu sồng

    Thế mà phận cũng có được yên đâu? Khi Kiều từ chối duyên tái hợp với chàng Kim kia, từng thốt ra than:

                        Nói chi kết tóc xe tơ
                        Đã buồn cả ruột mà nhơ cả đời...

     Thế mà Vương Ông vẫn còn trì triết , mắng con gái rằng:

                        Tình kia, hiếu nọ ai đền cho đây?

     Vì "hiếu" đã phải bán cả tấm thân trong trắng , ngà ngọc của mình để chuộc cha. Với "tình" lòng vẫn thuỷ chung son sắt, cũng đành phải dứt duyên nhờ em là Thuý Vân thay mình!... Hiếu, tình sâu nặng đến thế? mà vẫn chưa đủ trả!... Cuối cùng Kiều vẫn cứ phải đem cái tấm thân mình, như nàng đã nói:
 
                      Ong qua bướm lại đã thừa xấu xa...

     Để mà đền nốt cho chàng Kim! "món nợ kiếp người" tưởng cũng chỉ khổ đến thế là cùng? Trở lại với bài LMEV, câu thứ ba của đoạn thơ này là:
 
                        Hãy đi, yên nhé! Coi hết nợ...

    Cái nạn kiếp người nơi hạ tầng của chúng sinh thời nào mà chẳng khổ? Trải qua những thăng trầm bể ải trong nhân tình thế sự, chiêm nghiệm trong thẳm sâu tâm linh cuộc đời mình, thấm đẫm về chữ Kiếp luân hồi ấy... để nỗi thơ thương xót từ trong lòng tác giả đã trào ra: Em chết, là coi như đã trả hết nợ đời đó em! (Vì muốn nó cũng có sống lại được nữa đâu?), đồng thời đó cũng là lời an ủi, xoa bớt nỗi đau xót cho vong hồn người em nơi chín suối. Mặt sau của bản thơ là tiếng kêu cứu xã hội, tiếng khóc nấc bật ra từ trong khối cộng đồng của thời đại hiện đại này!
 
                       Em ơi! Chữ Kiếp trước chữ Người...

Ta trở lại với câu thơ đầu tiên:
 
                       Em kết liễu! Tự giải thoát mình khỏi "kiếp"

     Thì đây cũng chính là tiếng khóc chung của nạn người! Lời khóc tang của bài LMEV này, là tiếng khóc bật ra từ trong nỗi kiếp nhân gian. Một mảng màu xám trên cái bình diện chung của hiện thực đời sống hôm nay:
 
                       Anh ở vì chưng trả nợ đời.

      Anh còn phải sống tiếp, cũng chả sung sướng gì đâu? Bao khổ nạn, mệt mỏi ê chề...chẳng qua chỉ vì đời chưa hết nợ, trả hết nợ rồi anh cũng đi thôi! Bài thơ chỉ như một lời khấn cầu từ bi nơi cửa Phật, để thắp cho đứa em tội nghiệp, cùng những kẻ đáng thương đã sinh ra ở trên cõi sống trần ai đây... một nén nhang đời!
 
 
 
 


         CÂY THẦM TIẾC BÓNG

 
 
Nàng đi mãi mà không trở lại
Gió bên đường kéo liễu hát trong mưa
Và mặt nước bi bô lời than thở
Chiều buông rèm tàn tạ nắng buồn mơ.

Anh ngắm liễu bên hồ càng nhớ bóng
Ai ru mình trong trăng sáng nép vào anh
Làn da trắng vòm ngực nàng hưng phấn
Tan tành rồi! Ôi mộng, thuở ái ân...

Người đàn bà ra đi không trở lại
Để cây thầm tiếc bóng hoá bơ vơ
Và gió nữa cũng giông cuồng rồ dại
Hồn thi nhân tan tác giữa hư vô.

Đôi mắt đẹp nàng dịu dàng đong trời biếc
Thân hoa thơm mà lại ủ bão dông
Anh tê dại cõi hồn hoang biền biệt
Bao sầu tư vương vấn các nẻo đường.

Người đàn bà ra đi không trở lại
Bãi cuộc đời cát bụi gió mưa
Hoa sẽ úa - Nhị sẽ tàn và lụi
Một đời trôi theo năm tháng xô bồ...
 
                                      

                                              9/7/2005

.


                      THÔNG VÀ BIỂN

 
 

Cuộc sống như đoàn tầu nghiền ta tan nát
Con sông thời gian có mùa thu xanh …bèo cỏ dềnh trôi…
Anh đứng làm cây thông trên đá , sỏi
Vi vu kêu...tình thiếu nữ qua rồi!

Cuộc Sống - Tình Yêu : Trái tim ta vĩnh cửu!
Kéo đoàn tàu chạy ngược phía hư không...
Tháng năm xa em hoá biển vô cùng
Cùng dấu trong lòng một loài hoa tan vỡ!

Biển thì xô - Thông suốt đời quạnh quẽ
Thân xù xì, nắng héo, mưa dông
Gió khát màu trắng tinh da nguyệt
Cái thời vú biển hãy còn non.

Thời con gái em lưu lại an-bom
Đừng buồn nhé! Thành đá chẳng bao giờ già cả,
Anh vẫn ngủ giữa hồn trinh nữ
Nhìn tóc mình biết tóc em phai.

Vỗ mãi anh thành cát mất thôi
Tình chỉ mộng, đời cũng là hư ảo
Biển xa xót, dịu dàng và sóng bão
Lời anh ru như gió thổi mây ngàn...
 
                                    

                                                      2/1995

 
 
        Cây thông trên bờ biển - Hình ảnh người con trai! Biển ở đây, là chính người con gái ấy! Thông Và Biển (TVB)là tiếng hát tâm tình, thủ thỉ của người con trai với người con gái:

                     Cuộc sống như đoàn tầu nghiền ta tan nát
                      Con sông thời gian có mùa thu xanh… bèo cỏ dềnh trôi…

     Vào đầu bài thơ ta đã nghe như có tiếng của đoàn tầu chạy xình xịch - Đó là tác giả  mô tả về sự hung dữ của cuộc sống, giống như một đoàn tầu nghiền đời ta thành tan nát. Sang câu thơ thứ hai là hình ảnh về " Con sông thời gian..." : nhịp điệu thơ được trải dần ra như mặt sóng, nước chảy xuống nhẹ dần, đỡ lấy sự rền xiết của câu thơ thứ nhất. Còn hình ảnh "mùa thu xanh" (là biểu tượng cho niềm vui sướng, êm ả, hạnh phúc) và "...bèo cỏ dềnh trôi" (nó nói về những vật vã, tạp nhạp, bức bối đời thường) - Đó là hai hình ảnh tương phản lấy trong thiên nhiên và cảnh vật, để nói về trạng thái mâu thuẫn có phần nghịch lý trong đời sống. Đọc lên lời thơ vẫn êm và nhẹ. Cảnh vật có ánh đẹp chiếu sáng...đang cùng chảy trôi trên con sông thời gian, con sông cuộc đời. Nỗi thơ đều được bọc lại, độ sâu lắng thấm sâu bên trong những hình ảnh, lời thơ.

     Vậy là chỉ bằng hai câu thơ mở đầu, tác giả đã đưa ra một trạng thái khái quát về năm tháng và sự sống. Đây là một bài thơ tình, được viết ra từ trong cõi lòng và trái tim đang bị dầy vò bởi sự cô đơn:

                     Anh đứng làm cây thông trên đá, sỏi
                      Vi vu kêu... tình thiếu nữ qua rồi!

     Đó là tiếng của người con trai vọng hát về mối tình xưa. Ta bỏ cách đoạn thơ hai, tôi bình trước đoạn thơ ba:

                     Biển thì xô - Thông suốt đời quạnh quẽ
                      Thân xù xì, nắng héo, mưa dông

     Tình yêu không bao giờ yên lặng! Cũng như biển cả cứ gào thét, xô vỗ xung quanh cây thông đứng quạnh quẽ suốt đời. Năm tháng để lại sự mỏi mòn, trống vắng và nuối tiếc trong lòng người con trai. Chàng - chai sạn, xù xì như thân của cây thông, vật vã chịu đựng trong "...nắng héo mưa dông":

                     Gió khát màu trắng tinh da nguyệt
                      Cái thời vú biển hãy còn non

      Rõ ràng đây là thời nhớ về thuở em vẫn còn trinh nữ... qua hình ảnh của biển cả. Cái làn gió khát khao đang mơn man xung quanh" màu trắng tinh da nguyệt" kia, chẳng phải cũng như ngày nào, chàng vẫn từng mơn man xoa trên đôi tí...của người yêu? Bởi vì ngay câu sau đó, hình ảnh “ vú biển ” bỗng nhiên được nhảy vào trong thơ!... Nếu như cả bài thơ người con gái được hoá thân thành biển, thì đến đây hình tượng biển lại được hoàn thân...để trả lại thân thể cho người con gái ấy! Chất đời tràn vào trong thơ. Từ hình ảnh lấy trong vũ trụ: cái màu trắng tinh của nguyệt hiện ra , cũng giống như màu trắng trên làn da của người con gái - thuộc lối thơ " thi cảm tượng trưng"!
 
        Thi pháp của loai thơ tượng trưng cảm quan này được nhà thơ Pháp Charles Baudelaire (1821-1867), bậc thầy của trường phái thơ tượng trưng hiện đại Pháp vào cuối thế kỷ XIX chủ xướng.

      Lại nói về biển mà có...vú, thật siêu hình, lại còn là thời " vú biển hãy còn non"! Nghĩa là, thời ấy em vẫn còn trinh nữ. Đây lại thuộc thơ ấn tượng gợi hình: Từ biển người trinh nữ đi ra, vú nàng vẫn nguyên khôi, non tươi như hoa trái - Như thế hai câu thơ trong cặp hình ảnh đồng điệu này diễn tả chung về một biểu tượng ( đôi vú của người yêu ) , nhưng đã được sử dụng bằng hai thi pháp khác nhau để thể hiện cảm xúc - Câu trên về bóng nguyệt, da nguyệt... thơ gợi cảm nhưng rất nhuỵ nhàng. Nhưng khi hình ảnh vú biển vụt hiện lên (câu thơ dưới), lập tức nó trở thành có da, có thịt. Đó là những cảm xúc đã mang sự ham muốn về thân thể của người yêu... cựa quậy, tình thơ mãnh liệt hơn.

    Một bài thơ hay trước hết phải là sự hoàn tứ ở toàn bài, còn sự hoàn mỹ đến đâu nó quyết định tầm hay của bài thơ ở đó! Chính hai câu thơ này giúp cho khả năng tồn tại của bài thơ có sức lưu truyền vào cõi dân gian. Nếu ví như ánh sáng qua một chiếc gương kính hội tụ, thì hình ảnh của hai câu thơ ấy chính là điểm hội tụ, phản quang ánh sáng của cả bài. Tình thơ trở nên xao xuyến, có hồn và có xác. Làm cho mối tình trong TVB thêm sống động. TVB đã cho ta thấm tháp được cái hương vị của người trinh nữ đang yêu!
Giờ tôi xin quay trở lại để bình vào đoạn thơ hai:

                     Cuộc Sống - Tình Yêu : Trái tim ta vĩnh cửu!
                      Kéo đoàn tầu chạy ngược phía hư không...
                      Tháng năm xa em hoá biển vô cùng
                      Cùng dấu trong lòng một loài hoa tan vỡ!

      Loài hoa tan vỡ ấy chính là " hoa trái tim" ! Ngàn năm thông đứng reo với tiếng sóng biển gào, bằng trái tim của cả đôi trai gái, chẳng phải để tạc tình yêu ấy vào trong  đất trời đó sao? Cho nên:

                     Cuộc Sống - Tình Yêu: Trái tim ta vĩnh cửu!

      Và hình ảnh đoàn tầu trong câu thơ mở đầu, giờ quay trở lại trong đoạn thơ này:

                     Kéo đoàn tầu chạy ngược phía hư không...

      Cái đoàn tầu cuộc sống đó cứ nghiến rít mãi trên đường ray cuộc đời mà họ đang đi... về phía hư không! Không có em cuộc sống thành hoang vắng, vô nghĩa, không không. Anh vẫn phải vật vã chống chọi với cuộc sống đời thường đấy, nhưng hạnh phúc chỉ là hư ảo, tháng năm chỉ còn nghe tiếng sóng biển vỗ vô cùng... Cả tình yêu và trái tim của đôi trai gái thành tan nát!

     Đến đoạn thơ thứ tư -  người con gái ấy đã tạc vào năm tháng mà hoá đá:

                     Thời con gái em lưu lại an - bom
                      Đừng buồn nhé! Thành đá chẳng bao giờ già cả...

      Năm tháng trôi qua họ không còn trẻ, nhưng tình yêu vẫn đó như đôi trống mái giữa biển khơi, nàng mãi mãi trắng trong với mối tình trinh nữ giữa hồn anh:
 
                       Anh vẫn ngủ giữa hồn trinh nữ
                      Nhìn tóc mình biết tóc em phai  

      Xưa nay thường mỗi nhà thơ chí ít cũng một đôi lần viết thơ về biển, nhiều không kể hết. Nhưng những bài thơ thực sự hay của thi đàn chỉ đếm được trên đầu ngón tay thôi! Xin điểm qua đôi tình thơ hay về biển từ thời tiền chiến đến nay - Đó là bài thơ Thuyền Và Biển của nữ sĩ Xuân Quỳnh. Trong Thuyền Và Biển , tình yêu lứa đôi đã được hình tượng hoá:

                     Chỉ có thuyền mới hiểu
                      Biển mênh mông nhường nào
                      ...Nếu từ giã thuyền rồi
                      ...Biển bạc đầu thương nhớ
                      Nếu phải cách xa anh
                      Em chỉ còn bão tố!

     Mối quan hệ gái trai ấy đã được nữ sĩ gắn nhịp mà thả suốt bài thơ. Nhưng "biển" của Xuân Diệu thì lại sóng xô ào ạt…bờ cát hoá thành người con gái và nhà thơ tự ví mình như bể biếc:

                     Để hát mãi bên gành
                      Một tình chung không hết!
                      ...Cũng có khi ào ạt
                      Như nghiền nát bờ em...
                      Hôn thật khẽ thật êm
                      Hôn êm đềm mãi mãi...

     TVB cũng là một bài thơ tình trai gái, nhưng nó nuối cảm về một mối tình đã qua. Thông - tháng năm trên bờ đầy sỏi đá cuộc đời, để nghe biển vỗ mãi cùng tiếng sóng gào thét quanh mình. Gió biển thổi, tiếng thông vi vút reo...cô đơn, khát vọng và xót xa! Bài thơ được mở ra nhiều chiều của cuộc đời, thông qua tiếng reo của cây thông ấy. Đến cuối bài nhà thơ đã trở về với làn điệu thơ ru lòng biển xanh:

                    Vỗ mãi anh thành cát mất thôi
                      Tình chỉ mộng đời cũng là hư ảo
                      Biển xa xót, dịu dàng và sóng bão
                      Lời anh ru như gió thổi mây ngàn...

      Không có tình yêu  cuộc đời thật mà ra ảo, tình là cõi mộng và năm tháng hoá hư vô… (câu 1-2 của đoạn). Bên bờ sóng vỗ khi thì xa xót như lòng biển, lúc dịu dàng như tình em, nhưng có lúc biển lại gào thét đầy sóng bão (câu thơ 3). Đây là đoạn thơ kết khá hay, có sức rung động đưa trái tim ta vào hoan lạc trong một bờ bến vô vi. Dẫu vậy, thông vẫn cứ đứng reo bên biển, gió núi, mưa ngàn...để hát mãi về tình em! Nó hát rằng: Trong sự tồn tại của đất trời, vũ trụ cùng thế giới - Tình yêu gái trai là vĩnh hằng bất tử !
 
 
 
 


             MÁI TÓC CON GÁI
 
 
 
Mái tóc phố màu mây
Xõa ngang đời con gái
Em đi lấy chồng rồi
Lòng anh buồn biết mấy.
 
Hàng phố người có thấy
Những vòm cây đứng thầm
Chiều hoàng hôn cũng vậy
Gió như là để tang.
 
Đây bông hoa yêu thương
Ta ủ vào nỗi nhớ
Em đã không còn nữa
Chỉ có sao trên trời.
 
Vầng trăng khuyết, em ơi!
Giống đời anh cô độc
Sáng ngày treo tưởng chết
Hắt hiu và nhỏ nhoi.
 
Em đi lấy chồng rồi!
Màu hoa xưa trinh trắng
Tháng năm cùng mưa nắng
Tóc hoá thành mây bay…
 
                                     

                                                 1981
 
 


       Bắt đầu vào thơ đã là hai câu chí lý:

                      Mái tóc phố màu mây
                      Xõa ngang đời con gái

        Đó là mái tóc của một thiếu nữ phố như thể một làn mây...nó mềm mại ,thơm ngát và trinh khiết lắm. Nhưng tác giả không viết nó "xõa ngang vai" (ý thơ sẽ bị hạn hẹp), mà  "xõa ngang đời con gái": đó là biểu tượng của cả một thời trinh nữ. Cái hình ảnh xõa ngang đời vừa mang cảm giác mái tóc em xõa bay...vừa tôn tạo sự thiêng liêng quí giá về thời con gái!...Nay em đã qua thời đó, đã sang ngang, nghĩa là để trở thành "đàn bà"! Em
 ra đi mà :
 
                       Những vòm cây đứng thầm

        Nó tư lự, lưu luyến và nuối tiếc. Hay là hình ảnh:
 
                     Gió như là để tang

       Cái làn gió rũ xuống như cờ tang vậy. Nghĩa là, cả thiên nhiên cũng buồn. Nhưng không phải buồn cho em, mà là buồn cho chàng...ở lại, nhìn người yêu đi lấy chồng! Bài thơ dùng cảnh họa lòng.

       Trong bài Đây Mùa Thu Tới -  Xuân Diệu cũng có những câu thơ tả rất hay:

                      Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang
                      Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng

       Nhưng đấy là ông tả về những cảnh chia ly, cô đơn của mùa thu. Tất cả đều thấm lệ và ngỡ như là đang đưa tang. Còn bài thơ Mái Tóc Con Gái (MTCG) lại nói về sự cô quạnh, buồn chán khi người yêu đi lấy chồng! Tất cả còn lại đối với chàng hôm nay:

                      Chỉ có sao trên trời

       Em đi chỉ để những vì sao ở lại, những vì sao cô đơn đêm đêm than thở cùng chàng. Rồi ta lại thấy tác giả nói tả về sự cô độc:
 
                     Vầng trăng khuyết, em ơi!
                      Giống đời anh cô độc
 
      Đó là một vầng trăng lẻ loi:

                      Sáng ngày treo tưởng chết

       Nói về cái lạnh lẽo hiu hắt của vầng trăng, lại nhớ đến bài thơ Trưng Nữ Vương của nữ sĩ Ngân Giang. Bà đã viết những câu thơ kiệt xuất:

                      Ải Bắc quân thù kinh vó ngựa
                      Giáp vàng khăn trở lạnh đầu voi
                      Chàng ơi, điện ngọc bơ vơ quá!
                      Trăng chếch ngôi trời bóng lẻ soi.

       Cái vầng trăng chếch lẻ bóng cô quắt soi đó: Nó chính là vầng trăng khuyết, không thể là vầng trăng tròn được. Trong đoạn thơ thứ tư của bài MTCG này , ta cũng thấy tác giả đã ví mình với vầng trăng khuyết ấy...treo giữa lưng chừng trời, sáng ra vẫn còn heo hắt bóng...như một cái xác không hồn:

                      Hắt hiu và nhỏ nhoi
 
      Mất em anh trở nên nhỏ bé, sống phất phơ cùng năm tháng...

        Bài thơ mà tác giả tâm tình, thủ thỉ nỗi buồn của mình khi người con gái rẽ ngang cuộc tình bỏ anh ở lại bơ vơ...Tuy thế nhưng nỗi thơ vẫn dịu dàng, không oán thán và giàu lòng nhân ái. Ta thấy sự cảm mến của nhà thơ với hạnh phúc mới của người yêu! Anh trân trọng những kỷ niệm của tình nàng đã có với anh! Đến cuối bài thơ hình ảnh mái tóc lại được tác giả nhắc lại...để nói về sự ra đi vô tận của em với nỗi vô vi, tan vỡ của lòng chàng:

                      Tóc hoá thành mây bay…

       Người con gái như làn mây bay qua, như con gió thổi...trong cuộc đời không bến bờ của người thi sĩ nhân gian!
 
 

.


                     KHÚC ĐÀN CHƠI VƠI

 


Em đã đi rồi không trở lại
Tình yêu vừa bén lửa đã mồ côi!
Để lại một bầu trời nhung nhớ mãi
Tiếng đàn buồn anh gảy khúc chơi vơi.

Ôi, đoá hoa lưu ly tình ly biệt
Với hàm răng, khoé mắt em cười
Giây phút ấy sao lại nhìn anh tha thiết
Để cánh chim qua cũng ngẩn ngơ hoài?

Em là động thiên thai thơm ngát
Là hoang xơ, điên dại, lẫn phồn hoa...
Ta sung sướng ghì lấy nhau mà tan nát
Em tan trong anh và anh hoá khổng lồ.

Thế giới này đầy hỗn mang bạo ngược
Chỉ em thôi: Đài chót vót cao xanh!
Ta tận hưởng cùng nhau bể đời khoái lạc
Em mang cho anh cuộc sống tốt lành...
 
                                       

                                                                  1/7/2003




       Đoạn thơ hay nhất chính là đoạn thứ ba:

                      Em là động thiên thai thơm ngát
                      Là hoang xơ, điên dại, lẫn phồn hoa...
                      Ta sung sướng ghì lấy nhau mà tan nát
                      Em tan trong anh và anh hoá khổng lồ.

       Thân thể nàng, tình yêu nàng, những say đắm với nàng mang đến cho ta niềm sung sướng và hạnh phúc -  Bao gồm cả ba tố chất tạo ra trong người con gái:

                      Là hoang xơ, điên dại, lẫn phồn hoa...

       Khi nàng đã yêu hết mình, thả hết mình - Hai tố chất trên tạo nên sự "phồn hoa" từ nàng, cũng như khi ta yêu nàng! Nghĩa phồn hoa ở đây tuy nó cũng chỉ về sự phồn thịnh... nhưng đó không phải là sự phồn thịnh về tiền bạc, mà là về cực lạc.Còn câu thơ:

                      Ta sung sướng ghì lấy nhau mà tan nát  

       Hai chữ "tan nát" trong nhau thể hiện sự thăng hoa đã đến tột điểm, ghì lấy nhau mà yêu đến hết mình..
 
           Nghĩa tan nát này cũng còn để thể hiện một sự phì nhiêu mang tình yêu bay lên, anh và em đều đã hoá thân:

                     Em tan trong anh và anh hoá khổng lồ.

       Có em - anh trở nên vĩ đại, thành người khổng lồ!... Còn em hoà trong anh mà làm thành vũ trụ. Bốn câu thơ ấy khúc triết  và nó khẳng định: Lâu đài tình ái là vĩnh cửu, vô biên! Ta trở lại với những câu thơ mở đầu của bài Khúc Đàn Chơi Vơi (KĐCV):

                      Em đã đi rồi không trở lại
                      Tình yêu vừa bén lửa đã mồ côi!

       Tình nàng trao cho chàng vừa bén mà nàng đã dứt áo ra đi! Nhưng rõ ràng như ở đoạn thơ ba mà ta vừa phân tích thì... tình ấy giữa anh và em đã tha thiết lắm, nồng nàn lắm! Làm gì mà chàng chẳng tiếc, chẳng than. Cho nên như hai câu sau đó diễn giải rằng:

                       Để lại một bầu trời nhung nhớ mãi
                       Tiếng đàn buồn anh gẩy khúc chơi vơi.

       Cái khúc đàn tình chơi vơi này anh đã gẩy trong nỗi lòng thương nhớ về em! KĐCV là một khúc ca ly biệt, giằng xé trong lòng nhà thơ. Tuy cũng có lúc vì yêu mà anh đã trách người yêu:

                      Giây phút ấy sao lại nhìn anh tha thiết
                      Để cánh chim qua cũng ngẩn ngơ hoài?  

       Nghĩa là, nếu không tại em nhìn anh đằm thắm như thế thì chắc gì đã có mối tình để lòng anh phải trĩu nặng, đau đớn? Bài thơ được kết lại bằng sự so sánh  tình yêu trong mối quan hệ đầy mâu thuẫn của bể nhân tình thế thái:
 
                     Thế giới đầy hỗn mang bạo ngược
                      Chỉ em thôi!  Đài chót vót cao xanh...  
 
      Trong cái thế giới của con người, những thế lực phi nghĩa ngày càng tràn lan. Nhà thơ đã trải nghiệm bằng cả cuộc đời mình, thế sự tác động vào anh. Qua nhận thức của tinh thần và ý thức:  Cái " Đài chót vót cao xanh" đó - là đài tình yêu! Ở đó, chỉ có con người yêu nhau, trai gái yêu nhau. Câu thơ không chỉ khẳng định về linh hồn cuộc sống, mà nó còn biểu hiện một thái độ phản ứng của tác giả... trước sự tồn tại còn nhiều dã thú của con người, của giống loài. Cái bản chất truyền nòi của con người ấy… vốn cũng sinh ra từ mãnh thú. Quan điểm, thế giới quan  về chủ nghĩa nhân đạo nằm trong ý tưởng đã được bộc lộ chính bằng lời tuyên cáo của câu thơ:

                      Chỉ em thôi! Đài chót vót cao xanh...

       Đến khi kết thúc bài -  nhà thơ đã đi đến khẳng định bằng một ý thức quyết liệt rằng: Lý do sống của con người sinh ra là để hưởng thụ, để yêu nhau!...chứ không phải là để chiến tranh, giành giật hay cắn xé nhau:

                      Ta tận hưởng cùng nhau bể đời khoái lạc
                      Em mang cho anh cuộc sống tốt lành...

       Nghĩa là, chỉ có em thôi, chỉ có tình yêu! Mới mang đến cho con người những niềm vui, hạnh phúc và sự tốt lành. Còn những hỗn mang trong thế giới vẫn đầy rối ren bạo loạn kia - Chỉ gây hiểm hoạ, là những điều phi lý nhất... trong sự tồn tại của thời đại mà chúng ta đã sống, đang sống hôm nay!...
 
 
 
 
 
 
          
          THIẾU NỮ ĐÊM TRĂNG
 
 
                                Nhìn trăng anh thấy thèm thơ
                          Bâng khuâng em đứng ngẩn ngơ bên đèo

                                    . Cảm tác trên đường hành quân ra trận
 



Có thiếu nữ tựa cổng chờ ai đó ?
Dưới trăng soi cái lán nhỏ ven rừng
Bước lặng lẽ đoàn quân không kịp ngó
Nhưng trong đêm tim bỗng cũng ngập ngừng...

Ta muốn hỏi: Cô ơi, đây là nơi nào nhỉ?
Đã xa rồi... có kịp trả lời đâu!
Vẫn vội vã đường dài không nghỉ
Bên ven rừng im đứng... một giây lâu...

Chắc em có người thân nơi tiền tuyến
Mới đứng làm chiếc bóng tạc trong đêm!
Không giọt lệ chỉ lặng cười đưa tiễn
Đoàn quân đi! Em ở lại cùng trăng...

Giờ anh đã thôi đi -  nửa đời về với xóm,
Các cuộc chiến tranh thế kỉ vẫn chập chờn...
Vầng trăng sáng năm xưa vọng Trường Thành bóng nguyệt (*)
Và bao người con gái đã cô đơn!?
 
                                 

                                  Hoà Bình - 1968
                                   Hà Nội - Cuối thế kỉ XX

 

(*) Phỏng theo ý thơ trong Chinh Phụ Ngâm:

                      Trống Trường Thành lung lay bóng nguyệt
                      Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây



         Vào một tối trong những năm tháng còn chiến tranh - Trên đường ra trận, chúng tôi đã hành quân qua một triền đồi núi. Dưới trăng đêm vằng vặc...bóng một thiếu nữ đang đứng cô đơn tựa mình vào bên chiếc cổng tre của một nông trường nào đó, lặng lẽ nhìn đoàn quân chúng tôi đi qua. Giai đoạn ấy hầu hết những nam thanh niên, nhất là ở các vùng thôn quê đều ra tiền tuyến cả. Hậu phương chỉ còn lại các bà mẹ và những chị em gái.

     Khi ấy  tôi mới chỉ là một anh chiến sĩ giải phóng ở tuổi đôi mươi. Cảnh tình  thơ mộng quá, quay lại nhìn bóng người con gái côi cút… hình như em đang bơ vơ:
 
                     Chắc em có người thân nơi tiền tuyến
                      Mới đứng làm chiếc bóng tạc trong đêm!
                      Không giọt lệ chỉ lặng cười đưa tiễn
                      Đoàn quân đi! Em ở lại cùng trăng...

       Lòng lại thấy thương thương đến nao người!...Chiến tranh - Những tổn thất hy sinh lớn nhất  không phải là những người chiến sĩ ngoài mặt trận, mà chính là thân phận của những người con gái nơi quê hương… sự mất mát còn lớn hơn! Bao cảm xúc dâng lên trong lòng và tôi đã lẩm nhẩm làm bài thơ ngay trên dọc đường hành quân ấy! Nhưng phải mấy mươi năm sau -  Khi trở về sống yên bình ở quê hương, dẫu là đất nước đã hoà bình : Nhưng những cuộc chiến tranh thế kỉ thì vẫn cứ chập chờn xẩy ra trên trái đất này... biết bao giờ cho hết? Để tôi viết tiếp đoạn thơ cuối và kết lại bài thơ như trên:

                      Giờ anh đã thôi đi - nửa đời về với xóm,
                      Các cuộc chiến tranh thế kỷ vẫn chập chờn...
                      Vầng trăng sáng năm xưa vọng Trường  Thành bóng nguyệt
                      Và bao người con gái đã cô đơn!?

       Phải chăng  tấm hình người chinh phụ khi xưa vẫn còn đang in lại trong bóng hình em – “ Người thiếu nữ đêm trăng “... của một thời những người chiến sĩ đã đi qua!...
 
 
 
 
 
 
                   MẸ QUÊ HƯƠNG
 
                                                          . Thơ viết trong chiến tranh 
               
Gió đưa cánh võng lưng đèo
Thoảng như tiếng mẹ buông vào canh sâu...
"Trải qua một cuộc bể dâu
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng"
Mẹ ru Kiều giữa đêm dông
Cho con say giấc mơ nồng tuổi xanh
Mẹ ru Kiều giữa năm canh
Nuôi con trong mái nhà gianh phố nghèo.
Con qua trăm núi trăm đèo
Còn nghe tiếng mẹ chiều chiều vẫn ru
Đường dài theo nhịp võng đưa
Trăng mơ bóng núi con mơ bóng chiều.
Con ăn một búp măng vầu
Đã quen như lá rau bầu quê hương.
Những ngày lạt muối, đói cơm
Con nùi thêm khúc sắn thơm lửa hồng.
Mẹ ơi! Trời rộng vô cùng
Thương con mẹ nhớ đừng buồn, mẹ nghe!
Sương rơi ướt vạt cỏ khuya
Chỉ lo mẹ ở miền quê thức hoài
Mẹ giờ tóc đã hoa mai
Sáu mươi đời mẹ hai vai nước, nhà...
Một thân mẹ sống trọn già
Tiễn chồng rồi lại tiễn con ra chiến trường.
Mẹ hiền muôn nỗi nhớ thương
Đêm nay con trẻ tìm đường thăm quê
Mẹ đừng khóc nhé, mẹ nghe!
Chín năm xa một lần về trọn vui.

Ngẩn ngơ nên gió bồi hồi
Nhìn trăng bóng đã ngả dài núi xa...

 
                                     
                                                  Sàigòn -  xuân 1975
 
 

.


                    KHÓC HÀN MẶC TỬ

 
 

Tôi khóc Tử, khóc hào quang, khóc huyết
Khóc gió mưa, cây cỏ đến chân trời
Khóc tạo hoá: từ thiên và địa
Rồi khóc người! Đời - con tạo quay chơi...

Hàn Mặc Tử ơi! Ớí , Tử ơi !
Sống chơi vơi cũng giống người
Khác chi là con chim cánh lá
Giọt thơ này hoà lệ máu tôi rơi!

Nơi Tử nằm trong mồ hoa thơm nở
Đầu Tử gối lên sườn sóng gió
Với sao sương vằng vặc trăng ngàn năm
Nỗi đau đè nặng cõi dân gian.

Hỡi biển Đông, núi cao Gành Ráng!
Thơ của Tử mai sau còn sáng láng
Sóng nước non non nước vỗ ngày đêm
Quạnh hiu buồn rờn rợn bóng thi nhân!

Ngồi đọc Tử tim vỡ toang máu đỏ
Tôi khóc biển, khóc trời xanh, khóc gió
Chúa ở đâu? Thượng đế có trên đời?
Người Thơ Xưa hoá chốn nao rồi?

Thì tham vọng vinh quang ai chẳng muốn
Ngu cũng buồn! Tài lại lắm tai ương?
Giữa đời nhiều khi phải cười nhăn răng mà sống
Thương nhau để mặc lệ rơi tuôn!...

Tử dù đau nỗi đau ngang bể
Nhưng đã có bao người khóc Tử
Suy cho cùng: tuyệt đến thế thì thôi,
Trên này nhiều chuyện lắm - Tử ơi!

Rót mắt thành thơ khóc Tử lại khóc đời
Chúng tôi đang quần cuộc sống...
Có khi phải tập nén mình như bánh nén
Thỉnh thoảng cũng thương nhau,
                                   phần lớn chỉ đấu tranh.

Niềm sướng đau khôn dại dại khôn…
Em gái - Nhà thơ - Nhà chính khách
Tuốt tuồn tuột mấy ai không bất trắc
Buồn làm chi! Đời - sắc sắc không không.

Đời vậy mà -  Người thế, chuyện thế gian!
Suy cùng lý chẳng gì phải chán
Lại thương Tử không được dự phần bon chen xô lấn
Giây phút khóc cho nhau hoá hạnh phúc lớn trên đời.

Hàn Mặc Tử ơi! Ới, Tử ơi!
Bao đêm nghiền ngẫm chữ thơ Người
Châu rỏ đầm đìa trang giấy trắng
Bay về Gành Ráng đẫm hồn tôi.

Thắp nén nhang chùa tôi khấn anh
Tài hoa xuất sắc vóc giai nhân
Vung tay búng bút xô báu ngọc
Chữ thơ như tuyết máu lênh đênh.

Qui Nhơn biển sóng vỗ mây lừng
Tài này - phận ấy! Những bi thương,
Nay đã yên mình khe nước ngọc (*)
Hẹn nhau mai mốt bữa tương phùng.

Tôi khóc Tử, khóc hào quang, khóc huyết
Khóc gió mưa, hoa cỏ lẫn sao sương...
Tử có nghe! Thơ Người - Tôi viết tiếp
Cúi lậy không gian cả tám phương!...(*)
 
                                         

                                                               1/5/1995



(*) Ý thơ của Hàn Mặc Tử.
 
  
 
 
 
 
 
                                         TỰ BẠCH
 
 
           Thiết nghĩ : đời người sinh ra trong cõi trần ai, âu cũng chỉ là bể khổ trầm luân, là cái nợ đời mà ta phải trả... trả xong rồi thì ta chết, cuốn theo đi những cát bụi cuộc đời. Nhưng liệu "thơ" có phải cũng  ở trong cái nợ đời, nợ kiếp ấy không ? Bởi vì nếu không có thơ, cuộc đời tôi sẽ trở thành vô nghĩa.

     Bươn bả trong đống cát bụi cuộc đời ấy vì miếng cơm manh áo: thơ ca trở thành sứ mạng, là giá trị tồn tại, ý nghĩa về sự sống mà trong những năm tháng tôi đã chứng nhận ở cõi thế gian này.

     Như tôi đã từng viết: Sáng tác thơ là một ham muốn lớn, một niềm vui thú lớn của bản thân tôi sống ở dân gian. Việc bàn cãi về thơ hiện đại ngày nay còn nhiều mâu thuẫn giữa các luồng tư tưởng khác nhau. Song dù thế nào thì thi ca cũng là một thế giới thật kì vĩ ! Vẻ đẹp của thế giới ấy đầy bí ẩn, giầu sắc thái và huyền diệu, nhưng rất khắc nghiệt  so với các loại hình ngôn ngữ. Những năm tháng sống của đời người đi lướt qua cõi dương gian, dù là để chịu đầy ải, hoặc là để lãng du... thì cũng có chân giá trị của đời người ! Gọi là kỉ vật được sinh ra làm người dâng hiến lại cho đời : “Thế giới của thơ tôi” ! Đến một ngày nào đó, tôi không còn nhận biết gì nữa về cái thế giới mà mình đang sống, để có thể tiếp tục viết, tiếp tục làm thơ - Thế cũng đã là mãn nguyện lắm rồi . Coi như tôi đã hoàn thành bổn phận làm người, để từ giã cuộc sống với một tấm lòng thanh thản:

                  Cỏ lên xanh và gió sẽ reo
                  Trong nấm mồ hương khói, có gì đâu.

     Như nhà thơ Hoàng Hiền Lành trong lời giới thiệu tập thơ " Có một khoảng trời " của tôi được xuất bản ( NXB Hà Nội 1990 ), đã viết:

- ... Thái làm thơ lâu rồi. Những bài thơ từ những năm còn là một chiến sĩ binh nhì xông pha lửa đạn ở Trường Sơn thời chống mĩ. Thái làm thơ về chiến tranh, về đời sống thường nhật... nỗi đời. Đọc những bài thơ của Thái, tôi đã bắt gặp một tâm hồn đau đáu không yên về nỗi bất công mà anh không chịu được. Đọc bài thơ nào tôi cũng thấy Thái hiện lên khá điển hình, ở những xúc động nhiều suy tưởng. Vấn đề thơ Thái đặt ra mang được cái tầm có ý khái quát cao, và nhiều câu hỏi về mỗi số phận con người ? Bằng tinh thần trách nhiệm của người cầm bút...
   
     Hay như lời của một nghệ sĩ điện ảnh và sân khấu Hà Nội đã bình luận:

-   Thơ anh bao trùm nhiều đề tài, thể loại. Thể loại nào cũng đậm đà sâu sắc đến lạ kì !... Anh muốn đi đến tột cùng của thi ca. Đặc biệt mảng thơ tình anh viết khá hay và rất trội. Nó không giống Xuân Diệu hay Thế Lữ ; Có chăng phảng phất đâu đó của Hàn Mặc Tử ; Có chút cay chua của Hồ Xuân Hương ; Tính triết lý của Chế Lan Viên hoặc âm hưởng Uýt Man ( nhà thơ Mĩ ).

        Cám ơn tất cả các bạn dù là nhà thơ hay chỉ là người yêu thơ, đã giành cho tôi những lời ưu ái, chân tình.

      Hôm nay, tôi chỉ xin trích một số lượng thơ rất nhỏ...trong cả Tuyển Thơ Đại Bàng khá lớn của cuộc đời tôi để xuất bản vào tập thơ “Rung động trái tim "này !  Sau nhiều năm vắng bóng, để lại được có dịp ra mắt bạn đọc. Lời ít tình nhiều - Hi vọng rằng : Những gì cần nói, thơ sẽ nói giúp tấm lòng và trái tim tôi đến với mọi người.

                Rồi một ngày mai ta sẽ chết
                Lành như chiếc lá vậy thôi,
                Gió sẽ hót trên nấm mồ truyền thuyết :
                Rằng, ta thoát hoá đã lâu rồi !...
 
                                                        
                                                                        Tác giả
 
                           
                                        
 
 
 
(lời Tự bạch này chưa xuất bản vào tập thơ ở NXB thanh niên 2009 -
 Tác giả có ý định:  Khi tái bản tập thơ thì dùng thay vào lời giới thiệu
của Bảo Ngọc ở đầu tập thơ như đã xuất bản)
 

.


                                      MỤC LỤC

                              


TRANG 1 -  TRÊN MẠNG INTERNET




1.  Lời giới thiệu                                                             
2.  Đêm bóng cô đơn                                                       
3.  Phố thu và áo trắng                                                    
4.   Anh vọng nghe tiếng em hát bên hồ                           
5.   Người đàn bà trắng                                                  
6.   Một góc Hồ Tây                                                       
7.   Người con gái sông xưa                                           
8.   Em bé cầu bơ                                                          
9.   Khóc bên Hồ Núi Cốc                                                
10.   Tiếng hát đời thường                                                 
11.   Thành phố mưa rơi                                                    
12.   Đêm tóc đá                                                              
13.   Em ơi ! Thành phố lại mưa                                        
14.   Cô quét lá đêm hồ 
15.   Đêm thiếu nữ                                                   
16.   Uống cạn muôn hồn                                                 
17.   Sáng xuân nay                                                        
18.   Nàng                                                                      
19.   Thời áo trắng                                                          
20.   Đêm Thăng Long 
21.   Cỏ hoang                                                    
22.   Sáng thu vàng                                                         
23.   Khoảng trôi trong lá                                                 
24.   Nhớ về cô giáo cũ                                                   
25.   Chiều hoàng hôn                                                     
26.   Hàng cây lá đổ                                                       
27.   Tiếng rúc chim đêm                                                
28.   Em bán xoài                                                          
29.   Cây hoa bằng lăng trong mưa 
30.   Nỗi trăn trở người đi tìm vàng                                
31.   Người đàn bà của mùa thu                                     
32.   Anh vẫn chờ em dưới cây                                      
33.   Em về biển 



TRANG 2 -                                                           



34.   Biển hát                                                                
35.   Trong mưa                                                            
36.   Trăng lặn                                                              
37.   Trước núi Mỹ Nhân (I)                                            
38.   Thiếu nữ đi trong chiều mây 
39.   Làm ma em vợ                                                                                        
40.   Cây thầm tiếc bóng  
41.   Thông và biển                                            
42.   Mái tóc con gái                                                    
43.   Khúc đàn chơi vơi                                                
44.   Thiếu nữ đêm trăng                                              
45.   Mẹ quê hương
46.   Khóc Hàn Mặc Tử                                                     
47.   Tự bạch 
 

.


                     Bốn câu thơ lưu bút - Chữ viết tay
              cùng chữ ký của nhà thơ đăng ở bìa cuối sách:





                                      MAI TA CHẾT, CÁC BẠN BÈ THÂN HỮU
                                BỌC THIÊN NHIÊN MÀ ĐỌC ĐIẾU VĂN
                                ĐẠI BÀNG VỖ CÁNH RỢP TRỜI MƯA GIÓ
                                TRONG KHÔNG GIAN VÀO MÃI XỨ VÔ BIÊN...




.

.

                       Bài bình luận đã đăng trên Tạp chí Diễn đàn số 175 - Tháng 8/2009
                                          của Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật VN
                                             -  CỦA MỘT NỮ NHÀ GIÁO -


             

                 Thơ đời và thơ tình Phạm Ngọc Thái
                                  (Đọc "Rung động trái tim, NXB.Thanh niên, 2009)

                                                       Cô giáo Hoàng


     Tập thơ "Rung động trái tim" độ 200 trang là một tập sách khá dầy dặn (khổ 14,5 x 20,5) với 45 bài thơ - Đẹp và trang trọng. Hầu hết sau mỗi bài đều được tác giả viết lời bình hoặc giới thiệu rất công phu,sinh động.

  Phải nói đó là một tập thơ độc đáo, hấp dẫn, từ trước tới nay chưa thấy một nhà thơ nào đã làm như thế! Trong đó có 12 bài "thơ đời", còn lại tất cả là "thơ tình". Trước hết xin có mấy lời nhận xét khái quát về mảng thơ đời của anh:
   
  Thơ đời Phạm Ngọc Thái (PNT) cô đúc, kể cả những bài viết dưới dạng triết lý cũng đều được chảy theo dòng cảm xúc tự nhiên. Có khi vận từ đời sống dân gian để nói về sự vất vả, lam lũ kiếm miếng cơm manh áo của người lao động.

  Cuộc đời của họ giống như những chiếc chổi tre kéo lê trên đường, năm tháng bị mòn vẹt dần đi:

Em quét lá lẫn đời lẫn kiếp
Tiếng chổi mòn kêu xiết vào tim!
              (Cô quét lá đêm hồ)

     Hoặc tác giả vừa gắn nỗi lòng mình trước những sự mất mát của những con người bần hàn âý... theo nghĩa ẩn dụ rất sâu sắc như:

Trăng như đứa không nhà trôi lạc lõng
Con nai vàng chết bóng thu xưa...

   Ta thấy thơ giàu hình ảnh, hàm súc mà đa nghĩa. Có khi anh chỉ tả về hình ảnh của cô quét lá đêm mà thơ như một khúc hát du dương, cứ thánh thót gieo thấm vào lòng ta:

Liễu ru nhè nhẹ quanh bờ vắng
Em thầm thì quét lá bên tôi!

     Trong bài thơ Em Bán Xoài lại vẽ lên khung cảnh bên bờ biển của thành phố Nha Trang, dưới những bóng dừa xứ sở là những thân phận đang sống vất vưởng, nổi trôi trong chốn nhân quần. Chủ nghĩa nhân đạo của bài thơ chính là lòng thương người và nỗi đau đời:

Em bán xoài đi đêm trên cát trắng
Bãi biển chập chờn kiếp đời các cô gái lang thang...

   và:

Thế giới em đi "vòng thiên la địa võng"
Tóc còn xanh em bán kiếp đời trôi
xoài em thơm hương toả mát thân người
Ai mua xoài? Còn ai có mua em?
 
    Trong bài Cỏ Hoang - Để nói về tình yêu, cuộc sống của một cô gái trong những năm tháng đi tìm hạnh phúc nơi ngoại quốc, đồng thời nó cũng phản ảnh những thân phận bọt bèo trong cuộc tha phương của những lớp người xuất khẩu lao động mưu kế sinh nhai ở nước ngoài.

  Cảnh sống của họ xô bồ, rồi quan hệ hỗn độn, trai gái chung đụng lộn phèo, bất chấp luân thường đạo lý, có khi chẳng khác gì thời  nguyên thuỷ của buổi hồng hoang xưa... như bài thơ đã kết rằng:

Ôi, cuộc bèo hoang trời đất trầm luân
Và bản chất muôn đời còn muông thú

- Hay là:

Em tự do như thể là cát bụi
Có đôi lần giời cũng khóc, mưa rơi!

   Về những cảnh tượng khốn khổ của những người lao động đi kiếm sống ở nước ngoài, ta còn thấy trong bài thơ nữa cũng rất sâu sắc của anh - Họ chẳng khác gì những đoàn quân ô hợp trong cảnh bèo dạt mây trôi...

     Như lời bình của tác giả - nhiều nơi, nhiều chỗ tranh giành xô xéo, thậm chí dối lừa nhau làm ăn không kém gì cảnh chợ giời. Đạo đức bị tha hoá, về mặt tinh thần nó đã thuộc là những lớp người tận cùng đáy xã hội:...

 Kẻ tìm vàng - Người vì cảnh nghèo đi
Đạo lý có hoá thừa đành giả dại làm ngơ
Đứa mách qué lại vân vi dễ sống
Hạt muối xót tháng năm và lòng ai đắng?
Tôi nhận chìm tôi vào những lãng quên!
                  (Nỗi trăn trở người đi tìm vàng).

   Còn ở bài Làm Ma Em Vợ thì thi phẩm có cấu trúc một bài thơ tượng trưng, nhưng nghĩa thơ nhuốm đầm sắc thái của nỗi kiếp đoạn trường trong kinh Phật mà cụ Nguyễn Du đã từng tả trong Kiều, để tác giả nói về bể khổ nơi dân tình.

    V.v... và v.v...

   Tôi xin nói sâu hơn về mảng thơ tình của anh - Hầu hết là loại thơ tình đã chia ly. Tuy tình yêu trong trái tim nhà thơ với người con gái nào đó đã qua  vẫn tha thiết nồng nàn, nhưng không rơi vào bi luỵ... có khi nó còn được tạo ra những thiên tình diễm lệ, rất đa dạng và phong phú.

    Trong bài thơ Anh Vọng Nghe Tiếng Em Hát Bên Hồ - Chỉ là giây phút bồi hồi nhớ lại tiếng hát người yêu xưa, anh viết:

Tiếng hát ấy vẳng xa đã vào bụi cát
Em mãi còn kỉ niệm trong anh
Như hạnh phúc đời anh: Cái thực là hư cả
Cái đã hư xưa mới chính thực là mình

   Nghĩa là tác giả quay sang triết lý về tình yêu và sự sống trong cuộc đời. Rồi anh sử dụng những hình ảnh vần vũ của thiên nhiên, trời đất để nói đến qui luật bụi cát, nhưng tình yêu thì mãi mãi vĩnh hằng:

Cuộc đời như bóng mây qua vũ trụ
Chiếu ở rất xa, qua hồn ta, trong mộng ủ
Ôi, hư vô- Sao quặn xiết lòng ta
Hỡi đêm tàn! Có nghe tiếng em vẫn hát tận hồ xa...

   Theo tiếng hát ấy đưa ta vào xứ huyền diệu, êm ái của tình yêu.
 
    Bài "Khoảng Trôi Trong Lá" lại là một tình thơ được cấu thành dưới gió mưa và trăng sao, nhưng bao kỷ niệm  tình yêu xưa  vẫn trở về cồn cào, day dứt trái tim của nhà thơ:

Bỗng cồn nhớ một thời dĩ vãng
Gió cứ trôi không hữu hạn bến bờ
Nhưng vẫn đó: Em,anh - cuộc sống
Xa nhau rồi! tình cũ đến bơ vơ.

    Đó là thứ triết lý rất đời, tình yêu thì đã vào bụi cát, nhưng cuộc sống của anh và em thì vẫn đang phải tồn tại... để rồi tác giả trào ra những nỗi nhớ thương:

Có bao lá cây rơi, em đã vào xa vắng
Lá nuốt em. Giờ sống thế nào rồi?
Em sung sướng? Ưu phiền? Lãng quên hay bụi cát?
Mặt trăng trên trời. Tim anh rất mồ côi

    Trong sự thổn thức nỗi lòng ấy, nhà thơ thốt lên:

Hãy níu lại dùm ta! Một thời dĩ vãng
Gió vẫn trôi, lá vẫn bay vèo...

   Nghĩa là chỉ có tiếng lá và tiếng gió vu vi... kia đáp lại lời tâm tình đó của anh. "Khoảng trôi trong lá" là một bài thơ tình khá hay và cũng là lạ.
  
   Về thơ tình mùa thu, cái cách tả người yêu của anh thành biểu tượng, chẳng những chứa đựng sâu lắng mà vẫn sinh động, như:

Đôi mắt em bóng trúc bay xoà...
Đường phúc hậu vầng trăng đầy nở...
                     (Sáng Thu Vàng)

    Với đôi môi thì:

 Môi em cười hoa lá nát đau thêm

      Để rồi anh hạ một câu thơ thật đắt:

Nghe không gian đổ vỡ cả mùa thu!...

    Tiết tấu, nhịp điệu thơ thì uyển chuyển như một cánh võng mùa thu vậy:
             
Sáng thu vàng mông mênh mênh mông...
Sáng thu vàng xang xênh xênh xang...
  
    Tác giả đã gắn cả linh hồn, hình ảnh của người đàn bà trẻ ấy (cách anh gọi người yêu  như vậy), vào trong bóng dáng của mùa thu:

 Người đàn bà - Em nuốt mùa thu tan!

Chữ "nuốt mùa thu" này còn mang theo cả nghĩa thơ siêu thực, làm cho bài thơ mùa thu của anh càng cô đúc. Anh đã mang đến cho thi đàn được một bài thơ mùa thu hay!
   
    "Thông Và Biển" là một tình thơ mà đôi trai gái đã được hoá thân vào đất trời, để ca vọng mãi tình yêu tuổi trẻ trong vĩnh cửu, vô biên:

Biển thì xô, Thông suốt đời quạnh quẽ
Thân xù xì, nắng héo, mưa dông...

   Trong cuộc sống đầy đá sỏi, mà tháng năm như một đoàn tàu nghiền trên đường đời ta thành tan nát, nhưng "thông và biển" vẫn cứ quấn quít hát mãi bên nhau:

Vỗ mãi anh thành cát mất thôi
Tình chỉ mộng, đời cũng là hư ảo
Biển xa xót, dịu dàng và sóng bão
Lời anh ru như gió thổi mây ngàn...
   
    Nếu ở bài Người Đàn Bà Trắng ta bắt gặp một PNT với cách triết lý về tình yêu - cuộc sống rất thực tiễn:

Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu
Anh cũng không làm chàng Trương Chi suốt đời chèo sông vắng
Ta không đi theo con đường lông ngỗng trắng
Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau!...

   Thì ở trong Em Về Biển - Tình yêu ấy lại được nhà thơ đẩy cao lên thành một thần tượng vĩnh hằng:
               
 Bờ bãi đời người - Cuộc sống tình yêu
Trái tim nhỏ em dựng cả toà sen chân Phật Tổ!
   
    Như nhà thơ Nga M.Lermôntốp đã thần tượng tình yêu đối với người đàn bà:

Tượng thờ dù đổ vẫn thiêng
Miếu thờ bỏ vắng vẫn nguyên miếu thờ.
  
     Ở bài Một Góc Hồ Tây tôi thích cái câu thơ:

Thiếu vắng em nên anh lẻ bóng
Lá vàng rơi thay vào chỗ em ngồi

    Bài thơ vẽ lên một bức hoạ đầy tình, mà mỗi cảnh vật đều thấm đẫm tâm linh của một con người đã bước vào tuổi hoa niên. Tình cảm, tâm hồn nhà thơ thật da diết... nhưng lại chơi vơi bởi sự cô liêu, đầy sắc hư hao như câu thơ đã kết:
                   
Trong tiếng lá bay... chầm chậm bóng ta theo...
 
    Về chùm thơ "áo trắng" của PNT - Nó nuối cảm những tình yêu chớm nở thưở đầu đời, trong suốt tựa dòng suối ban mai. Có những câu thơ mà hình tượng gợi vào trái tim ta da diết, bàng hoàng như:

Tà áo trắng động vào... khe khẽ nát tim anh!
                              (Thời áo trắng)

     Hay là:

Tà áo trắng trôi dưới dòng mây bạc
Lang thang vài cánh bướm bơ vơ
Áo trắng in ngang trời - sét đánh!
Lưỡi dao nào cào nát tim thu?
                    (Phố thu và áo trắng)
 
     Nhà thơ không khỏi bỡ ngỡ, thảng thốt như một giấc chiêm bao. Vừa mới thoáng đây thôi mà mình đã già rồi! Vì thế nên cả thành phố cũng cô đơn, hiu hắt cùng nỗi lòng anh. Anh tha thiết muốn níu kéo lại nó:
                  
Trả lại cho anh một thời áo trắng
Em đi rồi, mai thành phố cô đơn!
  
     Tình yêu vừa mang lại bao hạnh phúc lẫn nỗi đau khổ cho trái tim ta, nhưng nó cũng chắp cánh cho những khát vọng bay lên cao, để ta làm được nhiều điều lớn lao hơn, có ích cho cuộc sống cũng như xã hội.

    Thơ PNT đã đạt độ triết lý sâu sắc và có nhiều tình thơ hay!

                                                                                                         HTV.
                                             

.

         Thời gian qua nhà thơ Trúc Thông có chọn bài "Chiều hoàng hôn" trong Tuyển thơ Đại Bàng của tôi & cũng là thi phẩm của tập thơ RUNG ĐỘNG TRÁI TIM này - để bình đăng báo, sau đó anh đã cho in vào tập sách "Bình thơ hay" của đương đại - Tuy bài bình của anh cũng chưa thật sự được thoả đáng, song vẫn xin lưu lại vào đây làm kỷ niệm & cũng để cho các bạn đọc gần xa tham khảo!!!


         CHIỀU HOÀNG HÔN

              Hồn mây gió lang thang
               Mà đầm đìa mưa bão
               Đời - tư lợi không tham
               Chán trò danh bốc hão.


Chưa đi đến tuổi già
Mà yêu hoàng hôn đỏ
Chợt nhìn, chợt nhận, chợt xôn xao...

Soi mặt nước xanh veo
Trầm tư và lặng lẽ
Đàn muỗi phố đã kêu
Quanh bàn nơi quán nhỏ
Chiều đang buông dần chiều.

Sợi tóc mình ngơ ngác
Có nên bạc hay không?
Tuổi trẻ sợ già nhanh
Giờ điềm nhiên đến lạ
Cái mầu hoàng hôn đỏ
Cháy như là khai sinh!

Ôi, hoàng hôn hoàng hôn
Trái tim là bất diệt!
Ngày mai anh có chết
Cũng nhẹ như lá vàng.

Mang suối tóc của em
Đi rồi yêu vĩnh viễn
Anh sẽ hoá rừng thông
Ngàn năm reo cát, sóng...

              Phạm Ngọc Thái



             Lời BÌNH TRÚC THÔNG

   
    Bài thơ được viết một mạch vì đã đi vào trúng mạch, thơ dần dần hiện ra ở khổ thơ thứ ba:

... Tuổi trẻ sợ già nhanh
Giờ điềm nhiên đến lạ

Chính mạch đây rồi! Thơ lập tức vọt ra:

Cái màu hoàng hôn đỏ
Cháy như là khai sinh!

Khai sinh cái gì? Khai sinh một thức ngộ:

Ngày mai anh có chết
Cũng nhẹ như lá vàng

Thật sung sướng, thật hạnh phúc khi tự mình thức ngộ, sở hữu một triết lý sống an nhiên, tự chủ, tự tin đến vậy. Coi chết không là gì, để sống đắm đuối hơn, mở rộng tình yêu, tình người đến vô biên:

Mang suối tóc của em
Đi rồi yêu vĩnh viễn

Chỉ là biểu hiện vừa cụ thể, vừa tượng trưng cho nhân tính phát triển cao chứ không phải chỉ khoanh vào một em nào. Người biết thức ngộ: Trái tim là bất diệt! / - Như trong bài thơ này không thể chỉ cuồng say đàn bà một cánh ích kỷ theo lối sở hữu và bạo hành!

Sau khi mạch thơ đã vọt trào tác giả viết tiếp thoải mái và vững vàng hai đoạn nữa. Ý, tình, hình ảnh, âm điệu đều hay. Không quá bốc, vừa sung mãn đúng độ - Để tác giả kết thúc:

Anh sẽ hoá rừng thông
Ngàn năm reo cát, sóng...

Hai đoạn vào đầu, ngẫm đi ngẫm lại cũng vẫn được. Để gây không khí tịnh tiến như ông thày bắt mạch. Vả, lối thơ cảm khoái theo thể năm chữ cũng phải bắt đầu vào dần dần như thế:

Soi mặt nước xanh veo
Trầm tư và lặng lẽ
Đàn muỗi phố đã kêu
Quanh bàn nơi quán nhỏ
Chiều đang buông dần chiều.

Dĩ nhiên cổ thể nhưng ý tình hiện đại. Cảm xúc hiện đại đã làm Phạm Ngọc Thái quên phắt mình đang tuân theo lối thơ năm chữ, buột phá:

Chợt nhìn, chợt nhận, chợt xôn xao...

Sự "nổi dậy" của cảm xúc thơ thời đại mới nhắc nhở rằng: Trong khi tận dụng hết cái cổ điển của thể loại truyền thống, chúng ta có quyền cơi nới, biến động. Nhưng phải tự do trong qui luật của nghệ thuật, nghĩa là mức độ, tiết chế, hài hoà.

Tr.Th

(Bài viết đã đăng trên báo "Đài Tiếng nói Việt Nam" & cũng đã được in vào tập
"100 bài thơ hay - Có lời bình" - NXB Thanh niên, của nhiều tác giả bình như:
Vũ Quần Phương, Vân Long, Trúc Thông, Phạm Khải, Tô Hà, Mã Giáng Lân...
do nhà thơ Vân Long tuyển chọn

. Cảm nghĩ của Châu Thạch về “HÀNG CÂY LÁ ĐỔ” – thơ Phạm Ngọc Thái


HÀNG CÂY LÁ ĐỔ


Thế là hết! Em đi, chôn chiều vào gió…
Ta lang thang qua lá đổ hàng cây,
Bản tình xưa em hát ở đây
Nơi ngày nay xác các con thiên nga đã chết

Ôi, hàng cây! Cùng ta bao đêm từng tha thiết
Những nụ hôn và tấm thân bất hủ của em
Giờ ta sống trong hoang tàn sụp lở
Bên những chiếc bóng của đàn thiên nga

Thời gian phôi pha – Tóc ta hoá đá
Gió cũng làm lau ngàn năm ru rất khẽ!
Xin rụng một bông buồn
lắt lay…
Phạm Ngọc Thái

CẢM NGHĨ CỦA CHÂU THẠCH

1) Những nấm mồ

Có những bài thơ nói về những nấm mồ khiến đọc thấy buồn, Cũng có những bài thơ không nói về những nấm mồ nhưng đọc thấy buồn như đang đi giữa những nấm mồ. Tôi đọc bài thơ “Hàng cây lá đổ” của Phạm Ngọc Thái và liên tưởng như có những nấm mồ trước mắt. Hãy đọc câu vào đề của bài thơ:

Thế là hết! Em đi, chôn chiều vào gió…

Thế là hết, đánh dấu than (!), Mở đầu bài thơ đã là tiếng kêu có thể gọi là tuyệt vọng, thản thốt và nó trở thành thảm thiết ở nửa câu thơ sau: “Em đi, chôn chiều vào gió”.

Em đã đi, chôn chiều vào gió nghĩa là em đã làm cho cả buổi chiều trở thành ngôi mộ lớn, mà chất liệu vùi lấp ngôi mộ đó không phải là đất mà là gió. Vậy gió chính là ngôi mộ, buổi chỉều là thi thể chôn trong đó, và em chính là người mưu sát. Với câu thơ đầu tiên đó, hồn ta đã bị vùi theo trong một ngôi mộ rất lớn, ngôi mộ trùm lên không gian của buổi chiều và còn có thể trùm lên thời gian của mọi buổi chiều kế tiếp khi mà em chưa quay lại, Khi gió làm ngôi mộ thì ngôi mộ phải vô hình và thi thể chôn trong ngôi mộ đó là buổi chiều hiện ra trước mắt với trời mây, cây cỏ. Vậy gió là cái vô hình chôn được cái hửu hình phải chăng là nghịch lý?. Tất nhiên gió trời không thể nào chôn được buổi chiều, vì gió trời chỉ làm cho buổi chiều đẹp và mát mẻ thêm lên. Vậy chỉ có gió trong nội tâm người thi sĩ đã làm chết buổi chiều trong tâm tưởng và chôn nó trong bóng vô hình của suy tư sầu não.” Thế là hết! Em đi, chôn chiều vào gió”. Câu thơ là một nấm mộ quá to, quá rộng, quá lớn và có thể quá lâu đưa người đọc lọt ngay trong vũng u buồn, làm cho nỗi sầu ập đến ngay tức khắc trong tâm hồn, để rồi tiếp tục rung cảm với nhiều hình ảnh trong những câu thơ kế tiếp.

Và câu thơ thứ hai của bài thơ như sau:

Ta lang thang qua lá đổ hàng cây

Buổi chiều đã được chôn trong ngôi mộ của gió, vậy thì hàng cây cũng đang nằm trong ngôi mộ đó. Người thi sĩ lang thang qua lá đổ hàng cây là đang đi trong lòng ngôi mộ lớn, và trong ngôi mộ lớn đó, “ lá đổ hàng cây” cũng là nghĩa địa của những chiếc lá xanh đã chết. Nói một cách khác người thi sĩ đang đi trong lòng ngôi mộ và lang thang qua trăm ngàn ngôi mộ nhỏ của màu xanh bị hủy diệt.
Sự chết kia không những chỉ trùm lên và nằm quanh bước đi của tác giả mà sự chết lại còn tiếp diễn ở hai câu thơ sau:

Bản tình ca xưa em hát ở đây
Nơi ngày nay xác các con thiên nga đã chết

Bản tình xưa kia em đã hát tại nơi đây nay không còn chút âm thanh nào sót lại cũng có nghĩa là nó đã chết, và không gian nơi đây đã trở thành nấm mộ chôn bản tình ca đó. Rồi thì “ Nơi ngày nay xác các con thiên nga đã chết”. Xác các con thiên nga có thể là xác bằng xương bằng thịt của bầy thiên nga đã từng sông nơi đây, cũng có thể là những hình ảnh tương trưng cho cuộc tình với biết bao kỷ niệm đẹp diễn ra tại đây. Dầu thiên nga thật hay chỉ là thiên nga trong ý niệm thì câu thơ cũng bày thêm di hài của sự chết, những nấm mộ nơi đây chôn niềm vui như chôn đôi cánh thiên nga của một thời quá khứ.

2) Những bóng ma

Bốn câu thơ đầu của “ Hàng cây lá đổ” đã vẽ bức tranh đầy mộ chí: Mộ của cả buổi chiều nằm tromg gió, mộ của xác lá cây, mộ của bản tình ca và mộ của những con thiên nga đã chết. Tất cả những ngôi mộ đó đã làm lạnh tâm hồn và đưa bước người đi vào một cõi cô liêu.

Ở bốn câu thơ kế tiếp hình ảnh mộ mờ đi và hình ảnh những bóng ma xuất hiện:

Ôi, hàng cây! Cùng ta bao đêm trường tha thiết

Ôi, hàng cây! (lại dấu than). Lại một tiếng kêu đau thương thứ hai. Hàng cây bây giờ chắc chắn không còn là hàng cây xanh tươi ngảy trước, khi mà đã “ cùng ta bao đêm từng tha thiết”. Hàng cây bây giờ đã bị chôn vùi trong mộ gió, có lá thành mộ dưới chân và chiếc thân khẳng khiu trơ ra cùng mưa gió. Vậy ở mọi khía cạnh của tâm hồn thì hàng cây “cùng ta bao đêm trường tha thiết” đã chết, còn lại hàng cây ngày nay chỉ là bóng ma của thời quá khứ.

Bước qua câu thơ kế tiếp:

Những nụ hôn và tấm thân bất hủ của em

Nụ hôn và tấm thân của em cũng nằm trong quá khứ mà bây giờ là bóng ma vất vưởng hiện ra trong trí tưởng của tâm hồn giữa cảnh thiên nhiên ngày trước. Qua câu thứ ba và thứ tư của khổ hai, bóng ma đã hiển hiện rỏ hơn trong cảnh hoang tàn sụp đổ:

Giờ ta sống trong hoang tàn sụp lở
Bên những chiếc bóng của đàn thiên nga

Cho dầu cảnh sụp lở nằm trên hiện trường thực tế hay nằm trong nội tâm của tác giả, cho dầu những chiếc bóng của đàn thiên nga hiện ra giữa cảnh vật hay trong ký ức của tác giả cũng đều là hình bóng ma hiện ra giũâ khung trời đã chết. Những bóng ma của hàng cây, của nụ hôn, của tấm thân bất hủ, của bầy thiên nga đều hiện ra giữa khung cảnh hoang tàn sụp lở trong khổ hai của bài thơ đưa tâm tư người đọc lạc đến một miền đất chết. Miền đất chết đó có thể ở trong thực tế, cũng có thể ở trong tâm hồn tác giả, nhưng đều khơi động một cõi ma nào đá, với những bóng hình đầy đủ vẽ đẹp hòai niệm và vẽ hoang tưởng liêu trai hòa nhập trong nhau.

3) Và bóng người

Khổ một của bài thơ là những nấm mồ, khổ hai của bài thơ là những bóng ma và qua khổ ba của bài thơ là bóng người, là chiếc bóng đau thương của người thi sĩ:

Thời gian phôi pha- Tóc ta hóa đá

“ Thời gian phôi pha” là thời gian làm cho phai nhạt, nhưng trong câu thơ tóc ta lại không phai nhạt, không bạc màu với thời gian mà tóc ta đã trở thành “ hóa đá”. Tóc hóa đá thì không thể ngày một ngày hai mà phải trải qua nhiều niên kỷ. Đây là một câu thơ, nhưng nói về hai thứ thời gian nghịch lý: Thời gian của trái đất và thời gian tâm lý xảy ra trong lòng tác giả. Thời gian của trái đất thì mau và làm cho mọi cái phôi pha, nhưng thời gian tâm lý trong lòng thì quá lâu và làm cho tình yêu lại càng thêm bền bỉ, do đó tóc trên đầu mới hóa ra thành đá. Nói đến tóc là tượng trưng cho sự thề nguyện ( tóc thê, kết tóc xe tơ). Vậy tóc trên đầu hóa đá là thứ tóc của tình yêu bền bỉ chẳng phôi pha. Tóc trên đầu hóa đá là hình bóng của con người phong sương, dày dạn và đau khổ nhiều trong dài năm tháng đợi trông. Và câu kế riếp như sau:

Gió cũng làm lau ngàn năm ru rất khẽ!

Gió đã chôn buổi chiều, là chôn chặc tình ai trong ngôi mộ chí. Gió lại cũng làm lau thức trắng “ngàn năm ru rất khẽ”, là hành hạ cõi lòng người ở lại trong thao thức nhớ thương. Tác giả vô tình kết tội gió, nhưng gió ngòai trời chỉ là cái cớ mà gió trong lòng ai mới là tội đồ, mới là ngôi mộ, mới là hồn ma, mới là chiếc bóng người vật vờ theo năm tháng ở chốn kỷ niệm xưa. Và câu thơ chót như sau:

Xin rụng một bông buồn
Lắt lay…

Câu thơ nầy làm ta liên tưởng đến một bông lau buồn nhỏ nhoi, rụng xuống, lắt lay rồi biến mất, Tình yêu trong “Hàng cây lá đổ” là một cảnh hoang tàn sụp lở, và tác giả vẫn yêu bền bỉ lâu dài đến độ “Tóc ta hóa đá” , vậy sao cuối bài thơ tác giả chỉ “Xin rụng một bông buồn, lắt lay…”? Đó chỉ là một hình ảnh phôi pha biểu hiện của sự mong manh, dể dàng tan biến. Bông buồn ở đây phải chăng là hiện thân của tác giả, lắc lay ở đây phải chăng là rung động trong sâu thẳm cõi lòng kia. Phải, trước thời gian dài vô tận, trước không gian cao rộng vô cùng, người thi sĩ bi quan chỉ xin làm một cái bông buồn rụng xuống để lắc lay, vì cái bông buồn kia rụng xuống, lắc lay trong cõi vô biên cũng đủ cho một cuộc tình dài hạnh phúc. Tác giả sợ rằng mình không bao giờ làm được một cái bông buồn, vì vậy phải xin.

Bài thơ buồn và chưa có câu thơ kết vì lau có rất nhiều mà tác giả chỉ xin cứ rụng lần lược một bông buồn để được như lời tác giả thổ lộ thêm: “ Người con gái đã đi xa, lá vẫn ngày ngày đổ xuống dưới hàng cây ấy, để suốt cuộc đời anh đi trong những chiều gió không em” ./.

Châu Thạch
truongvantran@hotmail.com

       
  Phạm Ngọc Thái với 3 tuyệt tác 
 20 tình thơ hay hoặc khá hay
                                                                    Trần Tứ Đức



     Trong một bài viết, chính nhà thơ Phạm Ngọc Thái đã nêu ra một trong những nguyên tắc cơ bản của việc thẩm định thơ hay, rằng:
         " Muốn thẩm định cho xác đáng một tác phẩm thơ, nhất đó lại là một bài thơ hay của thi đàn, nguyên tắc trước hết phải có nhận định: Bài thơ đó khả năng tồn tại hay không? Cũng như muốn xác định tầm vóc chân dung thi nhân, trước hết phải xác định thi phẩm của anh ta có tồn tại hay không?
      Nếu thơ mà đã không thể tồn tại lâu dài được, suy cho cùng nó cũng chỉ là loại thơ... ra rác mà thôi. Nói để các nhà thơ đỡ xót xa, những thứ thơ không tồn tại ấy chỉ mục đích cổ động phong trào hoặc làm công tác văn hoá nhất thời, rồi thì nó sẽ... vứt đi. Một bài thơ hoặc tác phẩm thi ca dù thể loại nào, trường phái nào, cách tân đến mấy mà không có khả năng tồn tại trường cửu với tháng năm thì cũng đều sổ toẹt. Không thể coi thi phẩm ấy là một giá trị đối với nền văn học được".
     Cũng nhất quán trên cơ sở ấy, với nhận thức bản thân kết hợp, sàng lọc qua nhiều dư luận và đánh giá ở văn đàn - Tôi xin khái quất về chân giá trị tác phẩm thơ ca Phạm Ngọc Thái như sau:
 
A- PHẠM NGỌC THÁI VỚI 3 TUYỆT TÁC THI CA

            NGƯỜI ĐÀN BÀ TRẮNG                                        
                                Người đàn bà đi trong mưa rơi
                                Chứa một trời thầm như hoa vậy.
Chiếc mũ trắng mềm em đội bàu trời
Khóm mây trắng bay nghiêng trôi trên tóc
Đôi mắt em đong những áng mây
Người đàn bà trắng!

Em đi, về... chao những hàng cây
Hồ gió thổi lệch vành mũ đội
Thấm đẫm mình em cả thềm nắng gội
Xoã ngang vai mái hất tơi bời.

Nỗi niềm thao thức
Những đêm trăng nước...
Chùm trinh em hát: đấy chỗ thiên thai!
Người đàn bà ai mà định nghĩa?

Đường xưa đó về đây em ơi!
Những con đường đã đầy xác lá rơi
Xác ve, xác gió và xác của mưa.

Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu
Anh cũng không làm chàng Trương Chi
                            suốt đời chèo sông vắng
Ta không đi theo Con-đường-lông-ngỗng-trắng
Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau.

Vết thương lòng không dễ đã lành đâu
Những đêm sao buồn, những đêm gió khát
Khúc thơ tình anh lại viết về em!
Người đàn bà ngậm cả vầng trăng.

           VÁY THIẾU NỮ BAY
Váy thiếu nữ bay để ngỏ
Một khoảng trời nghiêng ngửa bên trong
Gió réo rắt, nắng bồn chồn hơi thở
Tìm vào chỗ ấy của em...

Bờ bãi con người em trổ hoa trái ngọt
Đến đế vương cũng khum gối cầu mong
Váy thiếu nữ bay lộ một lâu đài, điện ngọc
Nơi sự sống nhân quần tiến hoá muôn năm.

Váy thiếu nữ bay mang cả hồn thời đại
Mênh mông bàu trời, say đắm thế gian
Có phải đó khúc quân hành nhân loại?
Em giữ trong mình nguyên thuỷ lẫn văn minh.

Váy thiếu nữ bay để thấy đời còn có lý!
Sự sống anh cùng nhân thế tồn sinh
Dù dung tục vẫn thánh tiên bậc nhất
Khởi điểm cho các luồng chính trị toả hào quang.

         LÀM MA EM VỢ               
                       Kính viếng hương hồn cụ Nguyễn Du
Em kết liễu! Tự giải thoát mình khỏi " kiếp"
Chết thật hèn, nhưng sống thế càng ôi...
Anh thắp cho em một nén nhang đời
Và lễ tạ: Nam-mô-di-phật!

Người sống đưa chân người chết đây
Đầu bạc làm ma mái xanh này
Mẹ, cha... queo quắt còn ham thọ
Em nhởn thanh xuân lại vội quay.

Em ơi: chữ “kiếp” trước chữ “người”!
Sống cần cố gắng. Chết rồi thôi
Hãy đi, yên nhé! Coi hết nợ... (*)
Anh ở vì chưng trả nợ đời.

(*) Nàng Kiều trẫm mình trên dòng sông Tiền Đường muốn quyên sinh nhưng lại được Giác Duyên vớt cứu. Theo thuyết bản mệnh ở Phật giáo trong tác phẩm Kiều của Nguyễn Du: Nàng chưa thể chết vì chưa trả hết nợ đời!
 

                      Nhà thơ Phạm Ngọc Thái 
 
B-   20 TÌNH THƠ HAY HOẶC KHÁ HAY

  1.  ANH VẪN Ở BÊN HỒ TÂY

Tình để lại vết thương không lành được
Soi mặt hồ in mãi bóng thời gian
Em hiền dịu trái tim từng tha thiết
Người con gái anh yêu nay hóa khói sương tan.

Ta cũng già rồi, em ơi! Vết thương còn đau buốt
Hạnh phúc qua như một cánh chim bay
Nông nỗi đời người để đâu cho hết
Tình thơ ngây... tình sao mãi thơ ngây…

Nhớ buổi đón em cổng trường sư phạm
Đôi mắt từ xa đã nhận ra người
Tình yêu có cái nhìn trong linh cảm
Giờ ở đâu, người con gái xa xôi?

Thế đó, em ơi! Tình qua không trở lại
Xế chiều rồi mà máu tim chảy mãi không thôi
Em có nghe gió Tây Hồ đang thổi
Anh ở đây, vẫn bên hồ Tây mây trôi...


2.  EM ƠI! THÀNH PHỐ LẠI MƯA

Nghe không em lại mưa lên phố
Bao năm rồi, chiều ấy cũng mưa rơi...
Gió se sắt đưa anh vào nỗi nhớ
Mối tình thời trinh nữ xa xôi.

Thưở xưa ấy, em ơi! Như hoa nở
Say như mơ và mộng như thơ
Anh đã gặp em những tháng năm cát bụi
Khi trái tim yêu trong cõi vắng vật vờ.

Thành phố lại mưa…
Có nghe không em? Con chim trời, cá nước
Khúc nhạc chiều dìu dặt bay qua
Tình êm dịu bên em mơ màng quá
Thôi hết rồi! Tan vỡ bến bờ xa.

Tiếng mưa rơi não nề thao thức
Bóng hoàng hôn đỏ cũng xua tan
Bèo dạt sông trôi buồm anh không bến đỗ
Chân trời vương vấn dải mây lan.

Ôi, cuộc sống! Tình chỉ như màn kịch
Nào phải lỗi do anh? Đâu phải lỗi do em?
Anh đứng giữa trời mưa làm những vần thơ xao xác
Người con gái năm nào về như một bóng chim hoang...
      
             3.  EM VỀ BIỂN
                        Bờ bãi đời người - Cuộc sống tình yêu
                         Trái tim nhỏ em dựng cả toà sen chân phật tổ!
                         Ta cũng thể loài cua còng trong bể cả
                         Yêu thương nhiều hưởng đã bao nhiêu.
                          ( kỉ niệm K.A:  Người nữ sinh trường SPNN năm xưa.
                                                              Quê hương thành phố biển)

Em về biển để vùi vào trong cát
Nỗi buồn nước mắt
Những nát tan vòm ngực đã thương đau.

Biển cứ vỗ tan... nát tình biển cả
Xô mãi bờ với lá thông reo
Người thiếu nữ ấy dần thành cát trắng
Mang nỗi niềm không biết đã đi đâu?

Tháng năm trôi…tình cũ cháy như khêu
Dòng suối thần tiên nuôi đời ta mục ải
Đôi gót đỏ ánh mắt nhìn thơ dại
Đã thổi thành bão tố ở trong anh.

Hàng bạch đàn năm xưa còn đó
Anh còn đây. Em hỡi, anh còn đây!
Nhớ những buổi đón em bên cổng trường sinh ngữ
Tóc nửa bạc rồi chỉ thấy gió mưa bay...

Tóc nửa bạc rồi. Tình vẫn đó, em ơi! 

          4. EM BÁN XOÀI  
  - Anh trai mua xoài cho em đi?
Nha Trang! Ta nhớ Nha Trang!

Em bán xoài đi đêm trên cát trắng
Bãi biển chập chờn kiếp đời các cô gái lang thang
Dưới hàng dừa se sẽ gió ru êm
Dãy cột đèn đứng đêm côi lạnh.

Xoài em chín. Đêm tàn canh em đón khách…
Giọt thơ buồn như ngọc sương rơi
Em bán xoài thơm! Em bán xoài thơm!
Biển to lớn. Bóng em nhỏ thẫm.
Linh hồn treo ngoài thế giới em đi
Trên những cành dừa hay trong đám mây qua?

Thế giới em đi “vòng thiên la địa võng“
Tóc còn xanh em bán kiếp đời trôi
Xoài em thơm. Hương toả mát thân người.
Ai mua xoài? Còn ai có mua em?

Các cô gái đi đêm như các cột đèn
Bóng nuốt lẫn vào bờ cát ấy...
Biển ru ta và ta ru em
Dưới hàng dừa xứ sở gió ngàn năm.
               
           5.  CÂY THẦM TIẾC BÓNG
Nàng đi mãi mà không trở lại
Gió bên đường kéo liễu hát trong mưa
Và mặt nước bi bô lời than thở
Chiều buông rèm tàn tạ nắng buồn mơ.

Anh ngắm liễu bên hồ càng nhớ bóng
Ai ru mình trong trăng sáng nép vào anh
Làn da trắng, vòm ngực nàng hưng phấn
Tan tành rồi! Ôi, mộng thuở ái ân.

Người đàn bà ra đi không trở lại
Để cây thầm tiếc bóng hoá bơ vơ
Và gió nữa cũng giông cuồng rồ dại
Hồn thi nhân tan tác giữa hư vô.

Đôi mắt đẹp nàng dịu dàng đong trời biếc
Thân hoa thơm mà lại ủ bão dông
Anh tê dại cõi hồn hoang biền biệt
Bao sầu tư vương vấn các nẻo đường.

Người đàn bà ra đi không trở lại
Bãi-cuộc-đời cát bụi, gió mưa
Hoa sẽ úa, nhị sẽ tàn và lụi
Một đời trôi theo năm tháng xô bồ.

           6. MỘT GÓC HỒ TÂY
Anh đến mình anh trong chiều muộn
Nhặt thơ tình ở một góc hồ Tây
Ngắm mặt gương hồ vào chập tối
Mặt trời lại ngỡ bóng trăng soi.

Lơ đễnh đọt mây qua phớt trắng
Vừa đơn côi mà không đơn côi...
Thiếu vắng em nên anh lẻ bóng
Lá vàng rơi thay vào chỗ em ngồi.

Chiều lễnh loãng bóng đa gù bên phố
Mõ chùa buông thay tiếng nói của tình yêu! 
Trong sân gạch sư già quét lá
Bước người đi thầm lặng cõi hư hao.
Chiều hồ Tây - Chiều Tây Hồ lộng gió
Ta và người: cõi mộng khác chi nhau?
Người quên hết! Còn ta yêu tất cả
Trong tiếng lá bay chầm chậm bóng ta theo...

         7.   SÁNG THU VÀNG
Gặp lại em một sáng thu vàng
Nơi em đứng nắng tràn ngoài phố
Với trời xanh, hồ xanh gió
Gió đưa làn tóc em bay...                       
                       (Kỉ niệm Đ. Gặp lại em sáng đó bên hồ gió, anh
                             đã viết để cho đời bài thơ mùa thu diễm lệ này)

Sáng thu này trĩu cả hàng cây
Đô thành dịu mát
Ông lão ngồi bên gốc cây
                  bán những cây sáo trúc thổi vói lên trời
Bà xúc tép váy khều khào nước…
Một thời xa lắc
Em nghiêng chao về một thời xa.  

Người con gái đã thành chính quả!
(phảng phất trên đầu đôi nét phôi pha)
Đôi mắt em bóng trúc bay xoà...
Đường phúc hậu vầng trăng đầy nở...
Nghe không gian đổ vỡ cả mùa thu!  

Sáng thu vàng mông mênh mênh mông
Anh đứng trông em bên bờ sóng vỗ
Hồn đã mất trong rừng hoang thiếu nữ
Và trái tim cũng không còn.  

Sáng thu vàng xang xênh xênh xang
Những con đường xưa tắm hơi em
Môi em cười...hoa lá nát đau thêm
Thời gian trôi cuộc sống buồn tênh.  

Một mùa thu lá lá
Nơi ấy giờ chỉ còn có cỏ
Bướm vàng hoa cũ vẫn bay ngang
Người đàn bà em nuốt mùa thu tan...

         8.   BIỂN HÁT
Biển tít tắp sao sóng còn vỗ mãi
Anh nhặt chút tình vương lại thời xa
Treo hồn lên nửa vành trăng lấp
Thả lòng bay lặng bến bơ vơ.

Biển có thể không biết mình hóa sóng
Để cho bờ chìm đắm giữa lênh đênh
Em có thể không còn nhớ đến...
Như làn mây trôi mãi vô tình.

Biển ba phần cho trái đất tươi xanh
Em trong anh một mùa thu huyền ảo
Khi anh hóa hàng phi lao trong sóng bão
Là đã hòa biển cả với cô đơn!

Trời đêm nay không mưa nhưng mà gió
Gió đêm nay không mạnh nhưng mà xô
Trăng đêm nay hơi vàng, xao và động
Anh lại nằm nghe biển hát ngày xưa…

          9.  TIẾNG HÁT ĐỜI THƯỜNG
                            Tặng vợ                                                                                  
Trong một phố nghèo có người vợ trẻ
Vẫn đón con đi, về... như thường lệ
Vóc em thanh cũng thể mùa xuân
Đôi mắt em: đôi mắt ấy màu đen.

Ngôi nhà nhỏ bên đền
Gốc đa, quán báo
Nơi ngày xưa ai bán chiếu gon (*)
Đêm hồ nước trăng soi
Chiều lá me, lá sấu
Cung thành xưa dấu đại bác còn. (**)

Ôi quê hương!
Cái phố nhỏ cứ mưa là lầy lội
Cháu gái nhà bên tuổi không đoán nổi
Chưa tối đã khêu đèn bê mẹt thuốc rao đêm
Ngày hai bữa, bữa nào cũng vội.

Miền đã theo tôi vào cuộc chiến tranh
Hành quân rừng già, võng treo sườn gió...
Ai biết chiều nay người vợ trẻ
Đứng mong chồng bên đứa con thơ
Giọt lệ cháy xót lòng mang sắc xanh thu!

Tuyết bạc quê người... xứ sở mưa cau...
Đi đâu, đến đâu: nhớ về phố ấy!

Đôi mắt em buồn cho bài hát anh ca
Con sẻ hót mênh mông đồng nước
Người hát rong hát vui sân ga
Tiếng Hát Đời Thường thường lẫn vào bụi cát
Anh hát cho đời...
Anh hát em nghe...
                              Phạm Ngọc Thái
                       Nước Đức - tháng 2/1989

      (*) Gợi lại câu chuyện bà Thị Lộ thời con gái đi bán chiếu gon ở hồ Tây. Bà  đã gặp ông Nguyễn Trãi và những vần thơ đối đáp giữa hai người còn truyền tụng đến ngày nay.
  (**) Là hình ảnh mặt thành Thăng Long Cửa Bắc cố đô xưa, còn in dấu đạn đại bác từ thời giặc Pháp bắn vào. Thành Thăng Long thất thủ, quan Tổng đốc Hoàng Diệu phải thắt cổ để tuẫn tiết.

        10.  ĐÊM TÓC ĐÁ  
Nửa đời tóc hoá thành đá cả
Rụng vãi thềm đầy phủ quanh trăng
Nhớ một thuở cùng bao thiếu nữ
Mà nay gò mả, ma rừng.  

Tai nghe tóc ve bên bà gái goá
Nhặt câu thơ rơi, lệ lã chã mùa thu
Có của nhà vẫn còn ham tơ nhú
Ngồi chẳng yên, hồn dạ cứ vi vu.  

Trên kia nguyệt không quần như đã...
Đêm thơm chùa, trắng dã tấm thân nga
Trinh tiết thời nay em mở cửa
Ngai vàng còn dưới cái em ta!

        11. TIẾNG RÚC CHIM ĐÊM  
                              Những tối trăng ngời, dưới ánh sao khuya
                             Anh vẫn đắm mình về phương ấy
                               Những câu thơ như ngôi sao bùng cháy
                               Và cuộc chia ly đã hoá cánh buồm.

Con chim đêm rúc mãi ngoài cây
Nó nói gì không biết?
Chắc con mái ham nơi vui thú khác
Đã không về. Con trống gọi suốt đêm...

Chim gọi đàn - Anh gọi tên em
Năm tháng, nắng mưa, non ngàn, bão tố
Có lẽ nào em không về nữa?
Để hồn anh hoang mạc, bơ vơ.

Đã xa rồi. Mùa dĩ vãng trăng mơ…
Đời vui vẻ cuốn theo dòng gió bụi
Bao ý nghĩa trong cuộc đời tồn tại
Thành quách loài người em thiêu trụi thành tro!

Ngàn năm xưa cho tới bây giờ
Ta muốn hỏi đến muôn đời sau nữa:
Mọi giá trị vĩnh hằng, nếu có
Sẽ là gì? Khi thiếu vắng em ta!

Con chim đêm run rẩy bóng xanh già
Anh bổi hổi một thời qua vọng lại
Và tất cả đã trở thành trống trải

Sao em lại phụ bạc tình, con mái thương yêu?


             12. CÔ ÁO TRẮNG
Anh lại có một cô áo trắng
Mắt nàng nhìn trong biếc mùa thu
Mái tóc xoã, bàu vú nàng hưng phấn
Ngủ đi em, nghe bài thơ anh ru!  

Đất Sài Gòn mùa xuân đến trong mơ
Có em tôi đi giữa đêm dài thành phố
Em ơi em, những khi trời trở gió
Có thấy bóng anh về thao thức bên em?  

Anh nhẹ hôn thầm ở dưới ánh đêm
Em khoả thân mình để hoá thành nữ thánh!
Áo em trắng hay là da em trắng
Có em rồi cuộc sống sẽ vô biên.  

Ta mặc cho năm tháng chảy, nghe em!
Chỉ có anh và em, chỉ có trời và đất
Thế giới văn minh ta không cần gì hết
Em dẫn anh vào buổi hoang muội nguyên sơ.  

Đêm Sài Gòn khi ấy sẽ như mơ
Em bọc trong anh không cần quần áo
Ôi, nguyệt của em đây một động sâu huyền ảo
Chứa cả thiên đường và vũ trụ bên trong.  

Em đừng hỏi vì sao anh yêu em!  

Anh lại có một cô áo trắng
Vào buổi hoàng hôn hoang vắng cuộc đời
Đôi mắt nàng cả trời thu đẹp lắm
Bàu vú nàng mùa hoa trái sinh sôi.

          13.  THỜI ÁO TRẮNG
Trả lại cho anh một thời áo trắng
Em đi rồi, mai thành phố cô đơn!
Những bông hoa mùa xuân thôi không nở
Đi dưới bóng điện đêm lòng sẽ rất buồn.

Ôi, yêu dấu cái thời còn cắp sách
Mắt em cười mùa thu xanh lên!
Những buổi chúng mình tìm ánh trăng để học
Tà áo trắng động vào...khe khẽ nát tim anh!

Trả lại cho anh một thời áo trắng
Đã đi qua và... đã đi qua...
Với cả dòng sông trôi mơ mộng
Lá lá rụng vàng, tóc tóc hóa sương pha.

Nghe gió thổi hàng cây vi vút
Em biển xanh xa mãi vô cùng…
Anh đứng lặng một mình bên bờ biếc
Những âm thanh kêu bổi hổi trong lòng.

Trả lại cho anh một thời áo trắng
Em đi rồi, mai thành phố cô đơn!  

          14. TRƯỚC NÚI MỸ NHÂN
   Núi Mỹ Nhân nằm giữa biển Nha Trang gần Hòn Chồng. Truyền kể: Nàng Mỹ Nhân nằm ở đó nhiều năm tháng, chung thuỷ chờ chồng. Chồng nàng là một tướng cướp trẻ , dẫn theo một đạo quân cướp bể. Thuyền bè của họ bị bão biển đánh đắm, đi đã không về.

Bờ Hòn Chồng, quán gió, một trưa chiều
Anh đứng dưới bóng dừa xứ sở
Nghe cả biển, tình yêu và đời vỗ...
Nhúm cỏ lòng xé rách bụi thơ bay.

Em nằm đây, em hỡi! Em nằm đây
Làm núi đợi ngàn năm cùng với bể
Tình yêu vỗ muôn đời trong sóng vỗ
Không vấn vương bụi bặm cõi trần đời.

Cho anh hôn lên đôi vú đá tơi bời
Dầm dãi nắng mưa ru em trong giấc ngủ
Xin lỗi những mảng đời ta đang có
Đôi lúc thèm được bám rêu xanh.

Gió hút Hòn Chồng, bể sóng mênh mông
Ta, con chim đã trúng bao vết đạn
Dừng chân nghỉ bên bờ xanh hữu hạn
Chốn vô cùng ta muốn hỏi Mỹ Nhân?

Bóng nàng nằm trơ mãi cái nước non
Lòng nguyệt tỏ tháng năm mòn đá sỏi
Niềm vĩ đại lại vô cùng man dại
Cây-thánh-giá-cuộc-đời anh đặt dưới chân em!

Nếu có thể sống chung đầu bạc răng long
Anh nguyện với nàng cả đời vui thú
Hồ yêu tinh và đàn bà nơi trần thế
Vừa là tiên vừa là quỉ, nàng ơi!

Cô gái bán hàng trong quán gió chơi vơi
Cứ nhìn khách đôi mắt tròn đen láy
Đã kể tôi nghe chuyện về nàng Mỹ Nhân thuở ấy!
Nghe trong chiều gió cuốn bụi đường bay...

        15. KHÓC BÊN HỒ NÚI CỐC       
      
Anh đã đến bên Hồ Núi Cốc
Gửi hồn theo dòng nước trôi thây...
Gió gào thét trong lặng chìm tim óc
Em khoả thân nằm trên bóng bến xưa bay.

Nước mắt nàng Công khóc tan ra suối
Cốc chết bên sồi lại hoá thành non...(*)
Nhưng để làm gì khi tình vô vọng?
Chút hương nàng vẫn ấm khoảng đời con.

Bóng ngàn than huyền thoại tang trắng phủ
Mà miệng còn muốn cắn vú người yêu!
Ôi, hồ núi cứ xanh rì muôn thuở
Máu ta đổ đầy cho tạo hoá tạc phù điêu.

Anh đến bên Hồ Núi Cốc giữa chiều
Thơ rỏ đôi hàng, lệ tràn một chén
Khóc chuyện tình xưa là khóc mình lắm lắm
Mai chết rồi làm nước tắm cho em.

                                   Phạm Ngọc Thái
                           Hồ Núi Cốc – Đêm 9/7/1997

(*)  Huyền thoại kể: nàng Công (con gái quan lang dân tộc) thương nhớ chàng Cốc, khóc mà chết. Nước mắt nàng chảy thành suối nay biến ra hồ. Chàng Cốc (chỉ là một tiều phu đốn củi), thương nàng Công cũng chết dưới gốc cây sồi, hoá thành non bao bọc lấy hồ - Nên mới có tên gọi: Hồ Núi Cốc!

            16. HÀNG CÂY LÁ ĐỔ
Thế là hết! Em đi, chôn chiều vào gió...
Ta lang thang qua lá đổ hàng cây
Bản tình xưa em hát ở đây
Nơi ngày nay xác các con thiên nga đã chết.

Ôi, hàng cây! Cùng ta bao đêm từng tha thiết
Những nụ hôn và tấm thân bất hủ của em
Giờ ta sống trong hoang tàn sụp lở
Bên những chiếc bóng của đàn thiên nga.

Thời gian phôi pha - Tóc ta hoá đá
Gió cũng làm lau ngàn năm ru rất khẽ!
Xin rụng một bông buồn
                                          lắt lay...

17. DƯỚI HÀNG SẤU ĐÊM VÀ CON PHỐ NHỎ
Phố vẫn phố hàng sấu xưa rụng lá
Ngỡ yên rồi... còn lạc bước canh khuya
Nên câu thơ anh theo đông về vội vã
Tình của đôi ta dòng sông chảy man mê...

Đêm đã lạnh, vầng trăng còn thao thức
Trăng bay trên trời, anh cứ thương em
Xưa mộng nguyệt này, nay sao thấy khác
Gió nhắc thầm thì, em có nhớ không?

Em ngủ bên chồng. Thôi, cũng đừng tiếc nữa
Mấy ai yêu trọn vẹn đâu em?
Thuở đó đẹp nhiều mộng mơ, em nhỉ!
Thơm mát cõi thơ, hồn ta ru êm.

Anh lưu giữ chút tình trên trang giấy
Đi hết phố xa về khắc khoải bên thềm
Rồi tự trách với mình sao buổi ấy
Lại giục em lấy chồng để đau mãi con tim?

18. CÔ QUÉT LÁ ĐÊM HỒ

Một đêm hồ nước đầy sương gió
Người đi không rõ mặt người
Liễu ru nhè nhẹ quanh bờ vắng
Em thầm thì quét lá, bên tôi!

Em quét lá lẫn đời lẫn kiếp
Tiếng chổi mòn kêu xiết vào tim!
Em hóa thành thơ rơi lặng lẽ
Trong cõi lòng tôi buồn triền miên.

Trăng như đứa không nhà trôi lạc lõng
Con nai vàng chết bóng thu xưa…
Tôi đứng trông em mịt mờ ảnh vọng
Cô quét lá đêm hồ khe khẽ vào khuya.


      19. ĐÊM NAY TRỜI LẠI KHÔNG MƯA
Trời không mưa áo em đâu có ướt
Chỉ ướt lòng em: cô gái nhỏ của anh!
Em ngả vào anh mà hình như có khóc?
Tiếng con tim thật rõ bên mình.

Mùa thu đã qua ta nghe lá rụng
Buổi cuối cùng em đến để chia tay
Ngày mai em lấy chồng phải xa vĩnh viễn
Chẳng sao mà, trời có mưa đâu, em ơi?

Kìa không mưa mà áo anh lại ướt
Mùa thu đi… sao nắm mãi bàn tay?
Ai nói tình gió mây sẽ quên trong chốc lát
Bao năm trời hồn anh vẫn mưa bay.

Tại đêm đó không mưa hay bởi vì anh nhớ
Phố vắng em buốt giá cả canh dài
Em dại lắm lấy chồng làm chi vội
Đưa em sang sông rồi lòng mới biết đã yêu ai!

Ta lại bước lang thang trên phố ấy
Đến mỗi gốc cây có vệt cũ em ngồi
Tiếng hát xưa đưa bờ hồ gió thổi
Bóng với mình đi mãi tới ban mai...

Cứ tưởng buổi cuối cùng em đến... đã chia tay?

             20. CON ĐƯỜNG PHƯỢNG ĐỎ
Em mang màu phượng đỏ ra đi...
Anh tha thẩn dọc hè phố nhỏ
Nơi kỉ niệm của mối tình sinh nữ
Xác ve còn bám ở thân cây.

Con đường phượng đỏ đêm nay
Mây lãng du bay trời xanh vô định
Những cánh hoa rung trong hoài niệm
Nghe lòng thổn thức đâu đây!

Phượng đã cháy lên một thời
Nửa tóc bạc rồi, nửa mái xanh phơ phất
Tới một ngày chúng cũng tàn úa hết
Ta sẽ thành ông bà lão, em ơi!

Con đường tình đẫm giọt sương rơi
Gió vẫn xạc xào vi vút thổi
Giá hồi ấy chúng mình lấy nhau rồi sinh năm đẻ bảy
Thì đâu còn phượng để anh ru?

Em đã mang màu phượng ấy ra đi...
                            Thơ - Phạm Ngọc Thái
       Ngoài ra anh còn rất nhiều những tình thơ khúc triết giàu hương sắc khác, như:
 
                  [<font]  Đã đăng trên nhiều trang mạng trong nước & thế giới:
http://me.zing.vn/zb/dt/t...18560642?from=category
http://to-quoc01.blogspot...014/03/tran-tu-uc.html
http://ngancamau.blogspot...tuyet-tac-20-tinh.html
http://www.tiengchimviet....tuyet-tac-20-tinh.html
http://www.nhuygialai.com...tuyet-tac-20-tinh.html
http://vannghequangtri.bl...-ba-tuyet-tac-cua.html
http://trangvhntnguoncoi..../tho-pham-ngoc-thai-4/
http://nguyenduyxuan.net/tac-gi-tac-phm/th/5091-th-tinh-phm-ngc-thai-
http://www.tintuchangngay...tuyet-tac-20-tinh.html
http://www.vanganh.info/2014/03/pham-ngoc-thai-voi-3-tuyet-tac-20-tinh.html
http://www.chinhluanvn.co...tuyet-tac-20-tinh.html
http://www.namuctuanbao.net/937/tho_NamUc.php
http://binhtrung.org/D_1-...-hay-hoac-kha-hay.html
  http://nghiathuc.wordpres...c-kha-hay-tran-tu-duc/
http://hung-viet.org/blog...-tho-hay-hoac-kha-hay/