Tran Thuy Dan Tam thân mến!
 
       Hôm nay ngày 2/ 9, Quốc Khánh nước Việt Nam cũng là ngày sinh nhật Tuổi Trẻ...Mà còn là ngày công bố giải Văn Học Tuổi 20.
       Có lẽ thư này muốn viết riêng với bạn, vì hình như tôi không biết tâm sự nổi lòng mình với ai. Ngày 2/9 cũng là ngày tôi tham gia vào viết lách và bước vào năm thứ 26 của công việc này. Tôi không ngờ ngần ấy thời gian 25 năm qua, tôi vẫn đều đặn viết đều tay, gần như không nghỉ ngơi chút nào. Thế nhưng việc in ấn đối với tôi như không có cơ duyên vậy, biết bao Nhà Xuất Bản từ chối và 25 năm trôi qua không in ấn được một chữ nào. Tham gia cuộc thi Tuổi Trẻ 20, biết cũng khó mà đứng đầu nhưng hy vọng qua khỏi vòng loại là được in ấn. Cuối cùng cũng không luôn...
      Phải nói là buồn! Không tránh được việc đó. Bây giờ, 25 năm qua đối với con người là quá sức chịu đựng- Vì dù sao nó cũng ¼ thế kỷ chứ ít sao?  Tôi ghen với Ngô Bảo Châu, vì công trình Bổ Đề Cơ Bản chỉ có 20 năm là hoàn thiện, còn mình in có 1 truyện ngắn thôi cũng không được. Tôi muốn đặt lại câu hỏi rằng mình có nên tiếp tục nữa không? Quả là câu hỏi này tự tôi không trả lời được. Viết thì nghi ngờ không biết là 25 năm nữa (nếu còn sống), có được in ra tiểu thuyết không? Còn ngưng lại, quả đúng là cực kỳ buồn, dù sao cũng quen tay rồi... Lúc trẻ nghe nhiều người nói cần khuyến khích nhân tài, mình cũng muốn cống hiến gì đó cho xã hội. Nhưng có cảm giác sau này người ta nói ngược lại là mình háo danh, công việc đã lỡ cỡ hết rồi vì vậy thực sự mình lúng túng.
      Bạn biết không? Hôm Hội Chợ sách mình đi dạo một vòng. Những người làm việc ở các Nhà Xuất Bản chào mình, họ thấy quen mặt ngỡ là một nhà văn tên tuổi nào. Trớ trêu thay, chẳng qua là họ biết mặt là vì ra vào Nhà Xuất Bản như cơm bữa để nhận lại Bản thảo của mình, rồi vào đưa tác phẩm khác thay thế. Cho nên mới thấy quen quá là vậy. Thực ra là cũng có một tiểu thuyết được in, Nhà Xuất Bản Hội Nhà Văn. Anh Hoàng Đình Quang rung động gọi điện thoại thông báo, bốn tác phẩm gửi anh đều đạt nhưng anh khuyên là in tiểu thuyết "Người Có Chân Tu" trước, bởi vì giọng văn đặc trưng cho hoàn cảnh của Chùa chiền. Nhưng ngay tức khắc có lệnh thu hồi của Cục Xuất Bản, họ không tin ở Miền Nam có những ngôi chùa như vậy. Mình làm ngay việc thu hồi, nên không có sự ồn ào nào trên báo...Xem như là cũng chưa in lần nào, mà còn lỗ nặng.
        Nấn ná chưa biết thế nào, vì còn mấy tác phẩm gửi anh Quang, nhưng nói là cái tên của mình bị Cục Xuất Bản chú ý. Anh chưa biết tính sao và khoảng thời gian đó mình biết quyển Sợi xích của Lê Kiều Như. Mình có đọc và có chi phối một ít. Bởi vì mình mới nghiên cứu Phật học để viết "Người có Chân Tu", nên những câu nói từ Đạo rằng: "Hãy tìm cái đẹp trong cái xấu", "Cái hay trong cái dở". Những ý nghĩ lúc này là, tuy Sợi Xích có dung tục nhưng bước vào Bảo Tàng ở Thảo Cầm Viên mà xem, người ta thờ Linga gì đó đầy ấp trong Bảo Tàng. Dù LKN dung tục tả ra quá nhiều, nhưng vẫn không hơn ở Bảo Tàng trưng bày. Dù sao thì Sợi Xích cũng có cái nhìn đúng "thời đại", rằng có phải chăng đàn ông bệnh hoạn người phụ nữ chẳng khác nào như bị giam giữ. Tiểu thuyết phải có một sự phóng đại để người đọc nhận ra vấn đề, trên các cây to ở vĩa hè người ta treo đầy bảng hiệu bán thuốc cho đàn ông. Có phải chăng là căn bệnh ấy đánh mất hạnh phúc của người phụ nữ, mà đàn ông không dám nhìn thẳng và phụ nữ cũng giống như bị xích xiềng vậy. Thế nhưng, rần rần rộ rộ trên các phương tiện thông tin đại chúng đều xem đó là dâm thư. Nhà văn Hoàng Đình Quang chút xíu nữa bị bắt. Mình viết Người Có Chân Tu có sex đâu nhưng tư tưởng cởi mở, một chút yêu đương của con người nhưng vẫn bị cho thu hồi. ( Vào Google đánh tựa đề Nguời Có Chân tu, có ở VietNam Thuquan). Qua việc đó, cảm giác Văn học Việt Nam cấm thì dễ, phát hành mới khó (Đánh Pháp đánh Mỹ không sợ, lại sợ những mẩu chuyện nhỏ nhoi). Đó là tảng băng nổi, còn phần chìm thì biết bao người không qua được cửa của Nhà Xuất Bản và Cục Xuất Bản, làm nản lòng bao người viết, thử hỏi còn tài năng trẻ xuất chúng nữa không? Mình ước gì các Nhà Xuất Bản có người có cảm nhận rộng lượng như anh Hoàng Đình Quang, hoặc là anh đứng đầu ở Hội Nhà Văn Thành Phố, mới hy vọng Văn học Việt Nam tiến triển. Người ta hay ép những người viết trẻ bao nhiêu trọng trách, nào là phải bám sát đời sống, nào phải có tâm với người đọc, nào là phải có trách nhiệm với xã hội...Tựa như người ta rành rẽ lắm trách nhiệm của mình với xã hội, rồi chỉ ra rằng tại vì tài năng trẻ thiếu cái đó. Người ta ở đây là những Nhà Văn đàn anh chị, họ lo âu đến độ như mình phải mất gần đứt 25 năm trời chưa "cọ sát" được bạn đọc. Các nhà văn bỏ sang lảnh vực Điện Ảnh, lạ thay người ta cho là hợp lý và được bầu vào Ban Chấp Hành. Chính xác những nhà văn đó khuyên nhủ rằng đừng vì đồng tiền mà bỏ đam mê của mình, rằng cứ đeo bám nghề thì nghề viết sẽ cho mình cái hay từ tinh thần... Nhưng cũng lạ thay, mọi người cho rằng các nhà văn đó thực sự nhạy cảm và o ép nhà văn trẻ đủ thứ.
        Đến nay mình không còn trẻ nữa, tham vọng (nhà văn trẻ nhất) lịu tàn. Giờ chỉ mong được in một quyển tiểu thuyết, để thừa nhận chút ít công cán với bà xã, thừa nhận công việc mình say mê một chút. Đam mê mà giống như đang làm chuyện phạm pháp gì quá, phải lén lút đêm hôm gõ chữ, phải chối leo lẻo là bỏ viết lâu rồi, để làm hài lòng mọi người. Vì nhiều nguời thân vẫn còn quan niệm, viết văn viết báo dễ bị bắt. Hôm nay, đối mặt với các con: Ca ngợi việc sáng tác nhưng cứ bị phản bác suốt cũng buồn, hy vọng giải Văn Học Tuổi Trẻ 20 có tên mình ở vòng loại cũng không thành. Đành rằng rất chú ý đến hệ luỵ thất bại và có chuẩn bị tinh thần thất bại từ trước. Câu đầu tiên 25 năm trước mình viết và giờ vẫn mãi nhớ. Thà làm gì đó có thất bại, vẫn dám thốt lên câu nói nổi tiếng của cụ Phan Bội Châu: "Trăm việc bất thành". Mình sợ câu nói đó không thốt lên được, thì đời người quá tệ.
       Văn học là còn mãi mãi, mình tin như vậy vì đó là thành quả của loài người văn minh. Não bộ con người làm việc bằng hình ảnh, nên người đọc tiểu thuyết và truyện nhiều xử sự rất dung hoà và hiểu biết. Cha mẹ của phụ huynh gần đây không chú ý việc đó nên thời gian rảnh các em đi tìm game online, hoặc là bọn trẻ ở ngưỡng cửa vào đời thiếu đi các hình ảnh được cung cấp từ văn học. Hệ luỵ là dễ bị va vấp và tin vào những chuyện không hay, có khi ảnh hưởng cả đời người...Mình vẫn tin là một lúc nào đó người đọc sẽ đọc lại, và cũng có một sự sôi động từ văn học. Nhưng bây giờ mình nản quá , không làm sao viết được nữa...Chẳng biết sao bây giờ, thực sự phân vân.
      Đôi khi thông thái, đôi khi cũng cụt đường nên tìm người tâm tình. Có phiền phiền chút nào thì cứ trách. Mong rằng có lời khuyên hoặc cũng biết được một người hay gửi bài về toà soạn là ai, có gì thì phải trái sau...
      Chào người không quen, nhưng sẽ quen nếu như sau này mình tiếp tục công việc viết lách này. Đi chơi lễ về đọc thư này, chắc còn vui nên không trách đó. Chúc sức khoẻ và công việc tiến triển tốt. Công việc tiến triển tốt thì con người cũng thấy rất ư là thư thái.
                                                    Chào thân ái.
 
                                              Nguyễn Công Liệt.
 
- Tb: Buồn cũng không làm gì được ai...Thôi xin chào thua, quả là công việc viết lách thực sự là khó...Khó thực.
 

Tuổi hai mươi, văn đã viết rồi
Hy vọng góp niềm vui cho đời
Hai bốn năm sau mới in ấn
Không ngờ truyện lại bị thu hồi.
 
Con đường Văn học sao khó quá!
Chẳng phải người ta khuyến khích tài
Sống ở đời mọi người biết thế
Bao nhiêu năm nữa, hả ông trời?