Lỡ như, Lê Long Đĩnh là minh quân thì sao?
1000 năm qua, tiếp nối dòng lịch sử. Chúng ta đã chửi bới vị vua này tàn bạo và dâm loàng. Tiếp tục chửi nữa thì cũng chẳng sao, nhưng có khi nào ta chửi oan một vị vua không? Có ai muốn là mình chửi oan ức một người, đương nhiên ta có muốn đâu? Nếu bình tâm suy xét và quả đúng vị vua ấy là tàn bạo thì tiếp tục chửi thật hả dạ. Nhưng lỡ như, Lê Long Đĩnh là minh quân thì sao? Ta đã nghe quá nhiều về ông vua tàn bạo này rồi, không cần gì suy xét nữa chăng?
Như đã nói, chửi nữa thì dễ thôi. Nhưng đặt lại vài vấn đề thử xem...Coi chừng, lỡ như ông ấy bị mất ngôi mà còn bị xuyên tạc thì sao?
Bài viết này không có ý nói xấu vua Lý thái Tổ (Lý Công Uẩn), rất ca ngợi tài thao lược chính trị và việc dời đô về Thăng Long. Rất đổi tự hào khi triều Lý trị vì và giữ gìn đất nước. Chỉ vì sự việc liên quan trước đó, và bài viết chỉ muốn tìm thêm một Vì vua nước Việt minh quân mà thôi. Dòng giống Vua Việt thêm một người minh quân nữa sao ta không làm, nói xấu tổ tiên ta (hoặc nói theo mà thiếu suy xét) có phải ta tự phỉ báng mình chăng? Nếu đặt lại dấu hỏi lịch sử, bắt đầu từ đâu có câu chuyện Lê Long Đỉnh tàn bạo dâm loàng, là phải từ khi Lý Công Uẩn lên làm vua. Chắc chắn lúc Lê Long Đĩnh trị vì không nhà lịch sử nào dám viết vậy, chắc chắn câu chuyện phải sau đó và nhất là sự tồn tại của triều Lý phải như thế nào mới hợp tình nhất, xây dựng hình ảnh của mình với nhân dân như thế nào? Đương nhiên, không ông vua nào tự phỉ báng mình và Lý Công Uẩn cũng phải tìm lý do (qua câu chuyện), sự tồn tại triều đình của mình xác đáng nhất. Thường thấy, triều vua sau không hài lòng vua trước và đặc biệt khi đổi sang một họ cai trị sự không hài lòng ấy nhân lên bội phần. Như vậy, chắc chắn Lý Công Uẩn không thể khen ngợi Lê Long Đỉnh đủ điều, rồi kết luận Lê Long Đỉnh tốt mà mình thì lại lên thay được. Mà phải ngược lại là vì vài cái xấu nào đó của triều đại trước, nên cần phải có sự thay thế, mà thay thế ngôi vua cho một họ khác là chuyện "tày trời" lúc ấy, thì câu chuyện triều trước xấu xa phải tương xứng nên việc đổi ngôi một cách hợp lẻ.
Như vậy, câu chuyện về Lê Long đĩnh xấu xa phải từ triều Lý, và không mong gì tiếng tốt cho Lê Long Đĩnh được cất lên từ triều đại này. Tóm lại, cần phải xem xét lại toàn bộ câu chuyện là có phải vậy không? Triều Lý sau này rất phồn thịnh, lịch sử nghiên theo triều Lý hơn và dù sao thì vua Lê Long Đĩnh cũng có vết nhơ là giết anh cướp ngôi và cũng đã rồi, đã bị phế truất thì người ta nghiên theo triều Lý cũng là có lý, thuận tình hợp lý nhất. Nên câu chuyện "tàn bạo và dâm loàng" tiếp tục duy trì, bởi vì kể ngược lại xem chừng mang hoạ. Thuở ấy, dân tình không ai đủ sức để bảo vệ chính kiến của mình, các nhà sử học thì nghiên theo triều Lý, thì xem như chắc chắn câu chuyện được lưu truyền. Ta đặt lại những nghi vấn sau đây, chức Ngự Tiền Chỉ Huy sứ là chức bình thường trong cung, tương đương Cận vệ trong thành. Lê Long Đĩnh tàn bạo dâm loàng là có thật đi chăng nữa, ông không xứng làm vua thì những người họ Lê khác đâu, mà phải là Lý Công Uẩn lên thay? Chức quan đó có lên thay thế đổi họ này sang họ khác, thì phải là người xông pha trận mạc đáng kính nễ như Lê hoàn, được Thái Hậu Dương Vân Nga nhường ngôi trong lúc ngàn cân treo sợi tóc thì may ra. Sau khi làm vua, Lý Công Uẩn xây dựng hình ảnh của mình là được các quan...đề cử. Thuở đó đề cử là xong chăng? Tài ba lỗi lạc như Lê Hoàn mà còn bị ông Nguyễn Bặc và Đinh Điền bắt cóc ấu chúa để phản đối ý định của bà Dương Vân Nga. Vì vậy, việc thấy Lý Công Uẩn hiền đức là do vua cố công tô hồng cho mình, đồng thời phải làm méo mó hình ảnh người đã được thay thế để "hợp thức hoá" cho việc trị vì của mình.
Xem xét lại những "hình ảnh" vua Lý Thái Tổ cố công tô hồng cho mình. Các quan đề cử vì Lý Công Uẩn hiền đức, là chưa đủ sức thuyết phục. Nếu chưa thuyết phục thì ẩn giấu đằng sau việc chưa thuyết phục ấy là những mưu đồ chính trị gì? Xem thêm lời của ông Đào Cam Mộc thường nhắc lại rằng: "Thấy tướng công có số mạng đế vương". Vua Lý Thái Tổ kể tiếp rằng: " Ngươi nói thế là hại ta đó". Nhưng sau vua Lý Thái Tổ thấy Đào Cam Mộc tiên đoán trước và nhất là tiên đoán đúng, liền phong cho chức Tể tướng và gả con gái trưởng cho ông ta, thì thấy ngay giữa hai người có mối liên hệ chính trị nào đó và xuất phát từ việc trước đây giữa hai người toan tính có được nên mới được trả công. Vì ngày nay ta làm sao tin có số má hoặc có thể nhìn ra được vị lai quá khứ, gạt bỏ những điều tiên đoán chính từ miệng vua kể thì quả là giữa hai người có âm mưu thay đổi ghế vua trước đó rồi. Vậy việc đề cử (nếu có đi chăng nữa) không chừng chỉ từ ông Đào Cam Mộc và Sư Vạn Hạnh mà thôi.
Nếu là đã có nghi vấn, thì đặt thêm những nghi vấn sau: Lê Long Đĩnh giết chết Lê Long Việt, chỉ có Lý Công Uẩn ôm xác vua anh mà khóc. Lê Long Đĩnh khen là người trung thành, liền phong cho Lý Công Uẩn chức Ngự Tiền Chỉ Huy sứ bên cạnh nhà vua. Ở đây, xem chừng Lê Long Đĩnh là người anh minh mới đúng. Đôi khi việc xuyên tạc và khen ngợi mình khó mà đi đôi, thử hỏi việc giết vua anh, một mình Lê Long Đĩnh làm được sao? Ở đâu có mặt Lý Công Uẩn lúc đó (nên nhớ là lúc đó Lý Công Uẩn còn là một chức nhỏ) có mặt tại nơi xảy ra binh biến như thế thường là những người có trách nhiệm tương xứng. Một dấu hỏi nữa là, Lý Công Uẩn trung thành với vua anh sao Lê Long Đĩnh dám nhận cho làm cận vệ, không sợ trả thù hay sao. Hay đó là việc trả công cho một công việc nào, không xử trảm mà còn thưởng chức vị lên cao nữa là sao? Mà tại sao, sử sách cứ xoay quanh việc đó mãi, đương thời Lý Công Uẩn cũng hay nhắc lại.
Như vậy ẩn khúc nó có từ trước nữa, giữa Lê Long Đĩnh và Lý Công uẩn có mối tương giao gì đó rồi. Các thế lực chính trị theo người anh tưởng như nổi trội, nhưng giờ người anh bị giết thì thật là một tai ương. Nếu muốn tồn tại thì phải trừ khử Lê Long Đĩnh đi. Tính từ lúc Lê Hoàn trị vì, Sư Vạn Hạnh hoàn toàn theo những qui cũ. Đó là con trai trưởng phải được làm vua, nên nhà sư ủng hộ người con trai trưởng là chính, nên giờ trở thành cái gai trong mắt của Lê Long Đĩnh. Một vị vua chiếm ngôi bằng việc giết chóc người nhà, khó lòng không có sự chống đối. Muốn yên bề dư luận thường phải ra tay chặt bỏ những chi nhánh không cùng chiều, chắc chắn Lê Long Đĩnh đã có một sự thanh trừng ai đó đã chống đối.
Việc Lê Long Đĩnh tàn bạo và dâm loàng, được mô tả phần lớn là gây phiền hà cho các nhà sư sãi. Phải chăng sự tôn kính đạo Phật vừa được thịnh hành nhất từ trước tới giờ, được Sư Vạn Hạnh tiếp sức cho việc xuyên tạc ấy. Dù sao, Sư Vạn Hạnh cũng có một số tín đồ và Sư không hài lòng Lê Long Đĩnh, nhất là thời cuộc chính biến quá nhanh chóng, chính kiến nhà sư tỏ rõ mình theo người anh như từ trước tới giờ mình vẫn theo. Thế là những câu chuyện tàn bạo được tiếp sức sau khi Lý công Uẩn lên làm vua tiếp tục được nắn nót. Bởi vì lời sử ghi sao nghe hời hợt: Khi đã miêu tả Lê Long Đĩnh tàn bạo rồi, thì sợ gì nữa mà gọi thầy chùa vào róc mía trên đầu, rồi "làm bộ" rớt dao cho chảy máu. Nếu đã tàn bạo, thì ai cũng như ai đều muốn giết sao mà không được. Đằng này, phải giả vờ độc ác là còn nể nang nhà sư đó chứ, mà cũng giống như cách kể việc tàn độc của mấy nhà sư nghe như nửa chừng, hơi ác ác chứ không dám kể lể tè le ác lắm, nhát kể ra việc làm xấu xa. Vậy thì, câu chuyện ấy lan toả phải từ chùa chiền và chắc chắn là Sư Vạn Hạnh chứ không ai khác- Người nuôi dạy Lý Công Uẩn từ thuở nhỏ, cũng chính là người nằm chiêm bao thấy ăn trái lê gặp hột lý. Chiêm bao có từ bao giờ, nhưng suy cho cùng thiên địa này có đâu, vậy không là chiêm bao phải là âm mưu vậy. Còn về việc dâm loàng, theo triều đình đó là việc bình thường. Khi người ta làm vua thì thê thiếp mỹ nữ đầy cung, chuyện đó có tự trước giờ ở bên Tàu. Hai chữ Ngoạ triều nó cũng có vẻ từ trong chùa mà ra, để đối ứng với việc dâm loàng mà trong tu hành luôn luôn lúc nào cũng cấm ngặt, thì đó được xem là một nỗi nhơ nhuốc của một con người ngồi ở trên muôn dân rất đáng xấu hổ- Góc nhìn của chùa chiền như vậy.
Tóm lại, tranh bá tranh hùng là chuyện ngày thấy ngày xưa. Tranh giành quyền làm vua sử sách bên Tàu có đầy, và những câu chuyện được vì vua sau bôi nhọ vì vua trước cũng có đầy. Tô hồng cho mình như là người duy nhất trong vũ trụ này, tất cả những vị thiên tử muốn nghe lời hay về cho mình. Cho nên, cách hay nhất là dời đô về nơi mới. Vừa tránh được những sự kiện đẫm máu có thể tiếp nối và có thể kể lại cho dân tình nơi mới, mình làm vua vì vua trước tàn bạo và dâm loàng. Vua sau mắng vua trước là tàn bạo dâm loàng, cũng thường khi thấy các thệ hệ triều vua sau hay làm như vậy. Nhưng việc bị bệnh trĩ vì dâm loàng, không thể ngồi ngự triều là điều không thể nào tin được, thế mà 1000 năm mọi người đều tâm đắc...Ở đây, chỉ nhắc là: "Lỡ như, Lê Long Đĩnh là minh quân thì sao?" Bởi vì đã có những tài liệu chứng minh vua đã tự thân chinh đánh Tống 5 lần, mỗi lần dàn quân ngoài biên cương đâu dưới ba tháng. Trong hai năm làm vua, vậy vua ngự triều còn lại bao nhiêu ngày đây? Trong khi đó phải ngao du xem xây cất chùa chiền và đặt "văn phòng đại diện" bên Tống để thuận tiện cho việc buôn bán. Quả tình, chỉ sức trẻ ở tuổi 22 mới làm nổi, khoảng tuổi đầy ấp những ước mơ và nghị lực, khó mà chúi mũi vào việc dâm loàng như sử sách ghi.
Xin nhắc lại là bài viết không có ý nói xấu Lý Công Uẩn mà vì sự việc có liên quan, vả lại ngày xưa việc tranh giành ngôi báu cũng thường thấy. Ở đây chỉ muốn đặt vài nghi vấn, xem xét lại có phải đúng như vậy thật đáng nể vô cùng, sẽ tạt lòng tạt dạ mãi mãi. Ở đây chỉ xem xét lại những dữ kiện lịch sử xem nó có thật khớp không? Và đặc biệt chỉ muốn xem xét thêm một vì vua anh minh mà Việt Nam...đáng phải có không?
Nguyễn Công Liệt.