LÊ-GIANG
     1930

Tức Trần-Thị-Kim, sinh tại Cà-Mâu,
Minh-Hải, chuyên về thơ.

 
EM VẪN ĐỢI ANH VỀ

Năm tháng đội mưa rừng
Ngày đêm vùi sương núi
Em vẫn chờ vẫn đợi
Anh sẽ về với em…
Đợi phút giây bình yên
Chờ đạn bom ráo tạnh
Để được ngồi bên anh
Để được yêu, được giận
Để được hờn, được ghen
Để vui và ưu phiền
Để làm chồng làm vợ
Như buồm căng đợi gió
Như trời xanh đợi chim
Như đời khát hòa bình
Như lòng em khát anh
Bình yên và chiến tranh
Mùa xuân và bão tố
Ngày mai hay quá khứ
Mãi mãi là bên anh!
~Lê-Giang~
01.9.1979

 


PHAN-THỊ-THANH-NHÀN
                     1943

Sinh tại Hà-Nội, làm thơ, viết truyện ngắn

 
HƯƠNG THẦM

Cửa sổ hai nhà cuối phố
Không hiểu vì sao không khép bao giờ.
Đôi bạn ngày xưa học cùng một lớp
Cây bưởi sau nhà ngan ngát hương đưa.

Giấu một chùm hoa sau chiếc khăn tay,
Cô gái ngập ngừng sang nhà hàng xóm,
Bên ấy có người ngày mai ra trận
Họ ngồi im không biết nói năng chi
Mắt chợt tìm nhau rồi lại quay đi,
nào ai đã một lần dám nói?

Hoa bưởi thơm cho lòng bối rối
Anh không dám xin,
Cô gái chẳng dám trao
Chỉ mùi hương đầm ấm thanh tao
Không dấu được cứ bay dịu nhẹ.

Cô gái như chùm hoa lặng lẽ
Nhờ hương thơm nói hộ tình yêu.
(Anh vô tình anh chẳng biết điều
Tôi đã đến với anh rồi đấy...)

Rồi theo từng hơi thở của anh
Hương thơm ấy thấm sâu vào lồng ngực
Anh lên đường
Hương thơm sẽ theo đi khắp

Họ chia tay
Vẫn chẳng nói điều gì
Mà hương thầm thơm mãi bước người đi
~Phan-Thị-Thanh-Nhàn~
 

    

 

ĐỖ-HỮU


CHIỀU VIỆT BẮC
 
Nắng xuống phương nào người thấy không?
Mà đây chiều tím rụng song song.
Vàng tuôn mấy lối ngàn thu muộn.
Ai nhuộm hoàng hôn kín mắt trông.

Khói thuốc lên mờ xanh bóng ai.
Phương xa trời xuống ngút sông dài.
Đường kia có phải sầu chưa đọng.
Trở bước hoa lau trắng ngập đồi.

Con đường đất đỏ mờ sau bảng.
Thung lũng vàng tơ nắng trở chiều.
Núi biếc chập chùng vây ải lạnh.
Dặm về lá đổ phấn tàn xưa.

Rừng núi âm u chiều Việt Bắc.
Chừng ngày lạc buớc ai ngồi than.
Buồn xưa chừ đọng ngàn lau lách.
Chốn cũ ngồi nghe gió dặm trường.
~Đỗ-Hữu~




BÙI-MINH-QUỐC  


BÀI THƠ VỀ HẠNH PHÚC
(Cảm niệm người bạn đời là nữ sĩ Dương
thị Xuân-Quý hy sinh tại Duy-Xuyên năm
1969 lúc mới 28 tuổi)
 
Thôi em nằm lại,
Với đất lành Duy Xuyên
Trên mồ em có mùa xuân ở mãi,
Trời chiến trường vẫn một sắc xanh nguyên.
Trời chiến trường không một phút bình yên.
Súng nổ gấp.
Anh lên đường đánh giặc.
Lấy nỗi đau vô cùng làm sức mạnh vô biên,
Bước truy kích đạp trăm rào gai sắc.
Ôi mũi lê này hôm nay sao sáng quắc
Anh mất em như mất nửa cuộc đời.
Nỗi đau anh không thể nói bằng lời.
Một ngọn lửa thâm trầm âm ỉ cháy
Những viên đạn quân thù bắn em, trong lòng anh sâu xoáy
Bên những vết đạn xưa chúng giết bao người.
Anh bàng hoàng như ngỡ trái tim rơi,
Như bỗng tắt vầng mặt trời hạnh phúc.
Nhưng em ạ, giây phút này chính lúc.
Anh thấy lòng anh tỉnh táo lạ thường.
Nhắm thẳng quân thù, mắt không giọt lệ vương.
Anh nổ súng.
~Bùi-Minh-Quốc~

NHUYỄN-ĐỨC-MẬU                          

                  1948


Quê Nam-Ninh, Nam-Hà, thơ, tiểu thuyết,
truyện ngắn.
  


TRƯỜNG CA SƯ ĐOÀN 
Kính tặng Sư đoàn 312- Sư đoàn Anh hùng


 
CHƯƠNG MỘT
 
KHÚC TÂM TÌNH
 
Bài hát đầu tiên tôi hát ở Sư đoàn
Mây trôi trắng khoảng trời Tây Bắc
Các anh tôi thuở mũ nan, súng kíp
Có bao người tôi chưa được tìm thăm
 
Nếu tất cả trở về đông đủ
Sư đoàn tôi sẽ thành mấy Sư đoàn...?
 
Có những anh hùng lưu lạc tuổi tên
Cón hững chiến công nằm ngoài trang sử
Tôi biết mình đứng ở phía sau
Có cái chết các anh che chở
 
Thế hệ chúng tôi rừng xanh, lính trẻ
Tuổi chúng tôi bằng tuổi Sư đoàn
Mặc áo màu xanh
Đứng trong quân ngũ
Sau con đường Tây Bắc đến Trường Sơn
 
Những đêm
Hơi núi dăng triền đá
Chiếc võng xa nhà treo ở rừng hoang
Hai đầu dây cây Bắc, cây Nam
Chiếc võng hóa mảnh trăng nằm giữa
 
Đất nước tôi chia làm hai nửa
Trận bom rung vọng suốt hai đầu
Trong cuộc chiến tranh này
Triệu chiếc võng rừng sâu
Làm triệu cây cầu
Nói liền vết cắt
Da thịt người vá lành da thịt đất
Trong nỗi đau của đất có con người...
Tôi nghĩ đến cuộc hành quân vào Nam, ra Bắc
Sư đoàn tôi trải những mùa ciến dịch
Dấu chân đi đủ khép một vòng trời
 
Tên tuổi chúng tôi rải rác khắp rừng cây
Rải rác dòng tên nơi đèo cao, vực thẳm
Tên tuổi chúng tôi trụi trần như quả đạn
Tên tuổi chúng tôi lỗ chỗ vết đạn bay trên nền đỏ lá cờ
Người hy sinh và người còn sống
Cùng đứng trong đội ngũ Sư đoàn
 
Những đêm
Mùi cỏ nồng bị đốt thổi lang thang
Rừng trút lá
Gió vặn mình
Vật vã
Ai đang thức, đang mơ, đang ngủ...
Tôi muốn nằm trò chuyện với rừng cây
 
Câu thơ tôi ghi vội tháng ngày
Nơi mảnh đất sự sống kề cái chết
Thơ chưa thể nói lời dịu ngọt
Con đường rừng trăm hốc đạn nhìn tôi
 
Ngày tháng đi qua, ân tình không cạn
Tôi xâu vào chuỗi hạt đầy vơi
Chuỗi ngọc nằm trên tay tôi, tay bạn
Nếu tung lên thành sao sáng ngang trời...
 
Thơ nhắc gì cùng bạn, cùng tôi
Cảm xúc từ trái tim
Tư tưởng sáng trong đầu
Khi chúng ta soi vào trang giấy
Một khoảng vắng mỏng manh
Tâm tìn ta nhắn giử
Một ngọn đèn mê mải
Thức qua đêm nối với mặt trời...
 
Mỗi câu thơ như sợi tơ dài
Rút ra từ tháng ngày bom đạn
Có khi là lời ca trên môi bạn
Có thể là ngọn lửa ở tay tôi
 
Tôi yêu những câu thơ mặc áo lính sờn vao
Những câu thơ nằm chién hào đợi giặc
Những câu thơ trộn mồ hôi, bùn đất
Những câu thơ từ thực chất cuộc đời
Như lá không cần trang điểm
Chùm quả chín rung rinh chùm ánh sáng
Sức xanh tươi không kể chi mùa
 
Đêm mênh mông trang giấy chẳng bến bờ
Tôi sẽ lạc giữa ngôn từ sáo rỗng
Nếu không có con đường vào mặt trận
Con đường rừng sột soạt mảnh lân tinh
Dưới vực sâu đêm dày vốc được
Đốt dép lên soi rõ bước chân mình...
~Nguyễn- Đức-Mậu~


 
CHƯƠNG HAI
 
MẶT TRẬN MIỀN TÂY
 
            ………….
 
 
CHƯƠNG BA
 
QUẢNG TRỊ NĂM 1972
 
I. DỌC MIỀN GIÓ CÁT
 
Đánh trận bốn năm dòng
Quân chưa kịp bổ sung
Người chưa ngày nghỉ phép
Vừa áo xanh rừng Lào
Đã bạc màu gió cát
Một Sư đoàn chủ lực
Giữa hai chiều chiến tranh
Núi cao rồi biển xanh
Chiếc là và hạt cát
Gió Lào xô táp mặt
Cát phủ đầy hai vai
Khôgn có mũ: đội trời
Không dép giày: chân đất
Ba lô chưa kịp phát
Gói võng làm ba lô
Quân phục còn trong kho
Chưa lành ta mặc rách
Súng đạn chưa kịp phát
Cứ đi rồi sẽ lo
Thuốc men chưa kịp phát
Cơn ốm chẳng nằm co
Không có nỗi đợi chờ
Như dòng sông phẳng lặng
Bàn chân không đến chậm
Cả Sư đoàn hành quân
  
Qua đèo Ngang, đèo Ngang
Cháy nỗi niềm thương nước
Qua Đồng , Vinh Linh
Hố bom đào nhức mắt
Phải đi nhanh, đi nhanh
Kịp thời cơ đánh giặc
Sông miền Trung đầy nước
Đường miểnTung đầy người
Biển miền Trung đầy trời
Trời cao đầy tiếng hát
Hành quân về phương Nam,
  
Xe vận tải nối hàng
Đuổi theo bàn chân đất
Nghìn chiếc mũ - khoảng trời
Đuổi theo bàn chân đất
Quân phục mới màu xanh
Đuổi theo màu áo bạc
Nóng lòng viên thuốc sốt
Đuổi theo cơn sốt rừng
Câu thơ nơi chiến trường
Bàn chân dồn cảm xúc
Sư đoàn hành quân gấp
Bước ngày chen bước đêm
 
Lá thư không dán tem
Nhờ giao liên chuyển hộ
Hòm thư của Sư đoàn
Giờ đổi thay con số
Tranh thư nhòa nắng gió
Anh đã vào miền trong
  
Quân số chờ bổ sung
Đứng ngồi trên xe tải
Những tân binh trẻ măng
Đồng bằng chen bóng núi
Dọc con đường đỏ bụi
Hành quân và nhận quân
Giày dép gặp bàn chân
Gạo đã tìm cơn đói
Đạnn đã nén đầy băng
Sư đoàn thêm lính mới
Ùn ùn xe vận tải
Làm kho lương, kho người
Quảng Trị nhấp nhô đồi
Đã hiện ra trước mắt...
  
Câu hỏi xoáy giữa trời gió cát:
Con sông có cầu sao không người qua?
Đoàn quân đi quành phía núi Trường Sơn
Để bàn chân vấp vào giới tuyến
Đất đai mang vết chém ngang người
Bàn chân vấp vào nỗi đau chia cắt
Ta gọi tên Tố quốc
Nước mắt dường chia hai
Ta gọi tên Quảng Trị
Gió cát tràn ngang môi
 
 Đây Quảng trị lần đầu ta gặp
Bom B.52 cắt dọc đội hình
Đất mọc nhiều cành gai, co tranh
Ngọn gió đi qua xạc xào tiếng nói...
Ngọn gió hoang vu
Lia mình trên cỏ rối
Ngọn gió lang thang
Ném cát ngang trời
Có lúc gió đổi màu: gió xám
Thổi phừng ohừng quan bãi cháy, vành đai
  
 Đây Quảng trị lần đầu ta gặp
Lớp rào gai xé vao áo rách
Lớp rào gai chăng vào mắt ta nhìn
Sao dây thép mọc loài gai độc
Dây thép xù lông nhím màu đen?
những xóm mạc thành khu chiến lược
Những ruộng vườn cỏ dại xoá dòng tên...
 
Ta bước đi trên đất
 Dưới cỏ non cóm mìn
Ta dẫm chân trong nước
Thuốc độc xót bàn chân
Khoảng trời cao ta nhìn
Sắt thép rời đầy mắt
Trông vời ra biển xanh
Đen ngòm tàu chiến giặc
Vẫn trời đất, vẫn biển
Nhưng đất hoá chiến trường
Trời dăng triệu trái bom
Biển giập giờn pháo kích
Cái mảnh đất nối liền Nam -Bắc
Thành đất đai hai miền ngăn cách
Trái bom kia
Không phải của hai miền
Rào thép gai
Không phải của hai miền
Những bao cát ni–lông
Những hầm ngầm đúc sẵn
Không phải của hai miền
Những chiếc mũ đội đầu quân xâm lược
Những đôi giày viễn chinh ung nhọt phơi bày
Như dị dạng hiện hình trên mặt đất
Chúng sinh ra không phải ở nơi này...
  
II. SÔNG THẠCH HÃN
 
Xin bạn cùng tôi đi dọc sông Thạch Hãn
Con sông nóng như luồng xích đạo
Qua nghìn lần pháo kích bom rơi
Có con sông nào trên đất Việt Nam tôi
Nhiều thương tích chiến tranh đến thế
Hẳn mai sau các nhà khảo cổ
Sẽ gặp dưới lòng đất sâu dấu vết bây giờ
Mảnh sắt, mảnh gang lẫn cùng sỏi đá
Vỏ đạn đồng có giống mũi tên xưa...?
 
Những người lính Sư đoàn năm 72
Ai đã một lần vượt sông Thạch Hãn
Quãng rộng không đò
Đoạn xiết chẳng phao bơi
Hai bàn tay giơ lên như kéo sập vòm trời
 
Sư đoàn trưởng quẳng gậy đi và nói:
“Đừng đợi chờ vô ích, phải bơi qua...’’
Tuổi năm mươi cắt ngang luồng nước xiết
Không thể bám vào bọt bèo, củi mục
Giữa sức người, sức nước giằng co
Đôi bờ bên cách xa biền biệt
Vành trăng mỏng manh đâu phải con thuyền
Trận đánh đợi ở bên kia triền cát
Ông là con thuyền rẽ nước cập bờ đêm
 
Lính bộ binh vượt sông, vải nhựa gói dây mìn bộc phá
Con nước xoáy, sông đỏ ngầu đạn nổ
Chớp lửa loé ngang mặt nước, mặt người
Nhưng giọng nói bồng bềnh sóng vỗ:
-Bom toạ độ!
- Cậu bám vào vai tớ
- khẩu súng mày ở đâu?
- Nước cuốn rồi...
Sóng oà theo hòng nuốt lấy lời...
 
Khi các trung đoàn vượt sông sang bờ cát
Vâng trăng liềm cũng lặn xuống lòng đêm
Mặt trời mở ra tờ lịch đỏ
Những dải cát đêm qua chập chờn giấc ngủ
Sáng nay nhấp nhô  bóng súng, bóng người
 
Sông chảy qua Cổ Thành, điểm tựa
Chảy qua bao kỷ niệm vơi đầy
Áo ta còn thấm ướt nước sông đây
 
Dọc triền sông súng nổ đêm ngày
Một Sư đoàn giấu mình dưới cát
Những lớp tuổi áo xanh, áo bạc
Sông đôi bờ gió nóng thổi sang nhau
 
Rồi mùa mưa mở đường vận chuyển
Những bao bì gạo đạn bập bềnh trôi
Người đón hàng chặn dòng nước lũ
Hạt gạo nuôi quân nhờ sông chuyển hộ
Ăn bát cơm sóng vỗ rát lòng
Viên đạn bắn thù nhờ sông chuyển hộ
Trận đánh dồn sức lực dòng sông
 
Chiếc xuồng đuôi tôm cập vào bãi cát
Đón tử sĩ, thương binh về hậu cứ
Mặt trận ta nằm sát triền sông
Và đêm đêm bí mật
Chiếc xuồng đuôi tôm  rẽ nước âm thầm...
 
Người đã khuất có nghe dòng sông hát
Sông đưa người tới khoảng đất cỏ xanh
Người bị thương có nghe sông hát
Sông cho người gương mặt bình minh
 
Bãi cát trắng ngổn ngang vỏ đạn
Như bãi biển lô xô vỏ hến, vỏ hà
Nhặt vỏ đạn mang về
Sau trận đánh ta còn nghe tiếng nổ
 
Khẩu đại liên trăm lần khạc lửa
Đồng đội ta nhúng nước sông này
Nòng thép bỏng xèo xèo bốc khói
Súng cùng người khép tiếp vòng vây
 
Cơn khát ta tìm đên nước sông này
Người lính trườn qua cỏ gai, hốc đạn
Làn môi khô áp xuống mặt sông đầy
Lồng ngực trẻ tràn trề Thạch Hãn
 
Những trận đánh áo xanh đất lấm
Vết thương ta rửa nước song này
Sông gột sạch đất bùn, thuốc đạn
Nước trong lành ta vốc đầy tay
 
Dạy ta lối đánh thù gan góc
Đây địa hình trơ trọi dọc triền sông
Người lính sống cùng cây xương rồng
Hoa cứ nở lúc ròng ròng nhựa xót...
 
 
III. PHÒNG NGỰ MÙA MƯA
 
Trời thấp xuống vỡ ra từng mảng nước
Vẫn mùa mưa miền gió cát kéo dài
Trông phía làng bồng bềnh nước trắng
Trông phía rừng mưa khuất màu cây
Nhìn mặt sông đầy suối lũ
Nhìn lên trời xám ngắt màu mây
Tiểu đoàn pháo nặng nề vượt dốc
Cỏ tranh, phên nứa lót đường
Bánh xe quay trọn vòng chiến dịch
Đất phóng lên đường đạn cầu vồng
 
Bộ binh, dàn quân dọc dải đồi, đồng nước
Giao thông hoà vùng nọ nối vùng kia
Công sự hàm kèo nổi chìm mặt đất
Đất rỗng ra như ổ mối khổng lồ
 
Địa dư ấy ầm ầm bom giội
Khoảng trời ấy đầm đìa máu xối
Tích Tường, Như Lệ, Động Tiên
Đồi Pháo, đồi Tăng, đồi Tròn, đồi Khói
Đã làm nên tuyến phòng ngự Sư đoàn
 
Những nhánh đường chăng dọc, chăng ngang
Đường công binh
Dấu cuốc, choong mở vội
Đường vận tải kín dấu chân lầy lội
Dấu chân bấm sâu
Vai bạn nặng hàng
Đường trinh sát hiện ra khi mắt nhìn chân bước
Dấu chân lẫn vào bụi gai, cỏ cây
Con đường qua chốt giặc ken dày
Có một cuộc chuyển quân lặng lẽ
Lơ lửng lưng trời
Đèn dù tắt, loé
Đêm đì đùng pháo giặc nổ cầm canh
Súng, xẻng, bi đông không phát ra tiếng động
Họ bước đi cây cỏ giấu hình
 
Tôi chưa kể hết về chiến công
Những trận đánh thiếu người, thiếu đạn
Xác giặc đã chất đầy cao điểm
Hai ngày qua
Họ lấy một chọi mười...
 
Họ trở về khẩu súng không còn đạn
Tiếng nổ dành cho trận đánh ngày qua
Khẩu súng nằm câm lặng trên tay
Như ước muốn trả thù cần đạn bắn
 
Quần áo rách, bàn chân tê dại
Họ bước đi, chốt giặc ken dày
Trận đánh ngày mai tôi còn gặp họ
Trên dải đồi cao phái ruộng lầy?
 
Cây tự nhiên mờ nhạt hình cây
Vòm lá xanh đổi màu lá trắng
Giặc ném hoả mù, bóm khói
Mặt đất nhập nhoà khi xám, khi đen
Ngọn đồi thiếp trong sắc màu dối trá
Mặt kẻ thù tưởng như khôgn có
Chúng lẫn vào cây, vào đất đánh lửa
Đôi mắt người trinh sát cháy trong mưa
Chiếc lô-cốt hiện hình lô-cốt
Đôi mắt người trinh sát
Lăn trên rào gai, họng súng thù
Vệt thép và bóng đen đi qua màu mắt
Trước ngọn lửa sáng trong, trung thực
Kẻ thù gian manh không thể trá hình
 
Cơn lốc xoay tròn quanh điểm lửa
Xơ xác cỏ tranh muốn bứt khỏi triền đồi
Chiếc lá bứt khỏi cây
Cơn lốc từ chiếc máy bay cánh quạt
Thuốc độc rời mờ mặt đất
Người lính đeo mặt nạ, khí tài
Súng cầm tay
Khăn mặt ướt vắt vai
Ngực căng hơi thở gấp
Ngày ở đây như thế quen rồi
Một vuông đất chân co, chân duỗi
Thiếu cơm ăn, thiếu cả khí trời
Thuốc độc phả vào hơi thở, thịt da
Đất khắc khoải
Con người cần phải sống
Bàn tay lính còn nợ nần khẩu súng
Súng không rời cánh tay
Cuộc đời ta còn mắc nợ đất này
Hỡi cơn gió điên cuồng cứ thổi...
 
Ngọn đồi Khói ngày đêm âm ỉ khói
Đất đùn lên loài nấm độc dị kỳ
Đồi Pháo, một ngày hai mươi trận bom
Cây trút lá, cỏ thay màu áo
Đồi tăng còn phơi xác xe tăng
Bàn chân đất đuổi theo vòng xích
Sỏi đá đồi này bay sang đồi khác
Tiếng nổ muốn đào mặt đất vơi đi
Tuyến phòng ngư Sư đoàn mùa mưa
Mỗi ngọn đồi mọc lên cột mốc
Hãy ghi dấu tháng ngày khốc liệt
Người lính đánh thù khi đạn một lần
Phải đâu họ đói cơm đôi bữa
Phải đâu một ngày mùa mưa tầm tã
Mấy năm ròng mưa xối quãng đời trai
Mưa vẫn rời khắp đồng nước, dải đồi
Trời Quảng Trị ùn ùn mây xám
Nơi họ sống đang xảy ra trận đánh
Ì ầm cơn mưa cùng tiếng nổ dội về
 
Chân dung những người giữ đất gan lỳ
Tôi muốn giữ nguyên màu bút đất
Kìa bên hố bom sâu, căn hầm sập
Họ đang ngồi đợi giặc
Khẩu súng bất thần rung trên bàn tay
 
CHƯƠNG BỐN
 
CÁNH RỪNG VÀO THÀNH PHỐ
 
I. NGÀY 30 THÁNG 4
 
Áo còn vương bụi đỏ Trường Sơn
Sư đoàn vào thành phố
Giữa chói ngợp bao màu sắc lạ
Mũ lá sen xanh một khoảng rừng
Vào thành phố: những người thắng trận
Một mảng trời bén lửa sau lưng
Khuôn mặt đường xa
Chưa xoá dấu nhọc nhằn
 
Ngày 30 tháng 4
Sáng chúng tôi dồn đạn vào nòng
Chiều xanh trời ngẩng mặt đón trời xanh
Hoà bình và chiến tranh
Cách nhau bằng nấc đạn
Súng đã khoá an toàn
Sân bay giặc bùng lên luồng khói xám
Ngày thành phố trằn vai cơn bão lớn
Ngày pháo hoa đan kín vòm trời
Ngày đạn bắn chuyển rung mặt đất
Ngày súng đạn trên tay thảnh thơi
 
Từ cánh hoa đào tới cánh hoa mai
Hai miền đất vẹn tròn sum họp
Đàn bầu hãy rung lên trong suốt
Câu nhớ, câu thương, câu đợi, cầu chờ
Giọt buồn tan ra
Giọt vui lắng lại
Dây đàn chăng vào trời cao bao la
Cho âm thanh sao rơi mặt đất
Triệu người nghe
Khúc hát bây giờ
 
Này rừng xanh màu áo chiến khu
Này quần đảo chuỗi cườm xinh biển cả
Vòm trời rộng bay nhiều mây trắng xoá
Những đàn chim không biết tự đâu về
Trăm giọng hót ngày hoà bình vui lạ
Có phải chim từ nơi súng nổ bay ra
Tôi cứ nghĩ đàn chim ở tay người cầm súng
Trải tin vui suốt dải đất hai miền
 
Trăng trên trời rơi xuống buổi đoàn viên
Rơi xuống mái nhà chống Nam, vợ Bắc
Đây mặt đất mùa hè thay áo khoác
Pháo hoa bay lên nước mắt, nụ cười
Tiếng trống vỗ như mở đầu, kết thúc
Hoà bình về
Cuộc chiến tranh qua
 
Hoà bình về
trên mái tóc người cha
Và tiếng khóc oa oa thơ bé
Người lửa cháy suốt thời trai trẻ
Kẻ chào đời tiếng súng đã lặng câm
Hai lứa tuổi cách nhau một nhịp cầu
Một cuộc hành quân nắng dãi mưa dầm...
 
Sư đoàn tôi vừa đi qua chiến tranh
Hoà bình đến trên bàn tay lắp đạn
Hái một trái sầu riêng đang độ chín
Cây sum sê dâng hết ngọt ngào
Chiến tranh có từ hồi gieo hạt
Ngày hoà bình
Trái chín nặng vòm cao
Vai áo anh còn vết máu bạn bè
Vai áo tôi khét nồng thuốc đạn
Xin đặt vòng hoa: thắp nén hương tưởng niệm
Có khoảng trời xanh dưới đất nâu
Môt vuông đất: kẻ nằm, người đứng
Nhưng hoà bình từ nay về ta
  
Đôi giày dã chiến, đôi dép cao su
Chúng tôi đi
Bước đồng bằng, bước biển
Bước núi đồi
Bước biên giới rừng xanh
Không đếm hết dấu chân dừng lại dọc đường
 
Thành dòng chữ gọi người đang sống
Chúng tôi đi tời ngày toàn thắng
Cánh tay người lính
Đã mọc thành cờ
Trời xanh sáng ngời
Gương mặt tự do
 
Ngày 30 tháng 4
Tôi cùng anh chung phút giờ hồi tưởng
Mua bao thuốc Ru-bi mời bè bạn
Võng đung đưa
Nhà gác sáng đèn
Hạnh phúc lớn lao của đời người lính
Sau tháng năm xa phố, ở rừng
 
 
 II. HÀNH QUÂN THẦN TỐC
 
Ồ mới hôm qua, xa lắm đâu
Chật đường xe tải nối đuôi nhau
Đội hình chủ lực hành quân gấp
Đi dọc Trường Sơn xanh chất ngất
 
Đường xóc đèo cao, núi lắc lư
Lính ngồi xe tải ngỡ như mơ
Sài Gòn phía trước đang gần lại
Khắp ngả rừng sâu đã đỏ cờ
 
Giờ nghỉ ven đường bếp nhóm vội
Nấu chưa chín, lệnh hành quân
Bê nồi cơm sống lên xe tải
Không cần đãu bát, chẳng cần mâm
Đường dài xe chạy, người ăn bốc
Một miếng cơm nhai có bụi lầm
Nước chưa kịp nấu bi đông cạn
Ngầm rộng, xe qua chậm đội hình
Múc nước sông cùng nhau uống tạm
Mũ cối chuyền tay tôi với anh
 
Những chàng lính xế trong buống lái
Suốt tuần ngồi ghế rã rời chân
Đường dài mắt xóc tung đồi núi
Mặt như lửa bén, ngực phanh trần
 
Ca-bin nào khác lò nung gạch
Bụi lùa, da thịt mốc mùi xăng
Xa qua vực thẳm, xe bò dốc
Cùng chặng Trường Sơn ít đoạn đường
 
Ngỡ như lạc tới hành tinh khác
Trường Sơn sức gió nối nhau về
Âm âm sắt thép rung trời đất
Một luồng gió lớn thổi say mê
Rừng già dày lá, thêm rừng áo
Cơn gió xoay vòng quay bánh xe
Gió lùa đêm rộng sao trôi dạt
Gió thổi qua ngày lấp tiếng ve
Núi bớt chênh vênh rừng mở cửa
Đường mở thanh thanh đón gió về
Bụi nhuộm rừng cây, màu áo lính
Đỏ vào mái tóc, đỏ bàn tay
Lợn kêu sặc sụa không thành tiếng
Khẩu pháo trùm thâm lớp bạt dáy
 
Con đường chợt hoá thành sông rộng
Ngỡ dải Ngân Hà rơi xuống đây
Không gian màu đỏ, mây thôi trắng
Xe chạy mờ trong làn bụi bay
 
Hôm qua uống nước dòng sông Bạc
Rừng khộp khô cong ngọn gió Lào
Nay đã gặp sông ba tắm mát
Tây Nguyên thế núi chắn trời cao
Ô vừa chợp mắt: màn đêm khép
Bồng bềnh giấc ngủ lẫn trời sao
Cánh rừng dòng suối trôi đi mất
Thức giấc, bình min mộc lúc nào
 
Đây cuộc hành quân hùng vĩ nhất
Đi phương Bắc tới phương Nam
Bánh xe lăn suốt hai vùng đất
Một dải Trường Sơn gió thổi tràn
Bánh xe lăn suốt vòng đêm rộng
Sức người chuyển núi vượt thời gian
Đội ngũ đập dồn vào trận lớn
Sài Gòn xanh áo lá Trường Sơn.
 
III. TRẬN CUỐI CÙNG
 
Đêm qua chúng ta chợp mắt dọc đường
Đêm nay chúng ta dan quân trên đất
Hòm đạn ngả xuống vai người bốc vác
Xe pháo ì ầm
Xẻng cuốc thức thâu đêm
Cần ăng-ten lẫn vào cây cỏ
Máy bộ đàm phát sóng truyền tin
Trung đoàn bộ binh chia ra các hướng
Tiều đoàn tăng mai phục im lìm
Hàng vạn quân trên bàn cờ chờ lệnh
Bầu trời nóng lòng đợi pháo hiệu bay lên
 
Sư đoàn dàn quân phía bắc Sài Gòn
Những cuộc đời áp ngực vào thành phố
Những vùng quê cuốn gió vào thành phố
Đêm ướt nhoà màu áo mong manh
Đồng đội ơi! Có biết
Ngày mai hoà bình
Khẩu súng ngày mai làm cây đàn gõ nhịp
Một vòm trời nghiêng xuống cơm mơ....
 
Chúng ta nằm bên thơ dại cỏ xanh
Hố bom sâu
Đất nặng nề hơi thở
Bây giờ đang vào hạ
Có vườn cây quả chín đợi tay người
Đồng đội chưa một lần hái quả
Vườn cây đưa hương gợi bóng má tảo tần
Nagy mai, ngày mai con về gặp má
Cả cây vườn, cả mùa hạ má chờ con
 
Tiếng pháo nổ
Vườn bay đầy lá đỏ
  
Đêm nay
Con mắt đăm đăm thức cùng thành phố
Khoảng sáng nhói lòng qua lớp lớp rào gai
Hoà bình như mặt trời
Phải sáng mai anh mới nhìn rõ được
Hoà bình đến trên bước chân xung kích
Trên ngọn cờ, nấc đạn ở tay anh
Vẫn là đêm
Khối bộc phá chưa bùng lên tiếng nổ
Dây cháy chậm im lìm chưa bén lửa
Cái kíp nụ xoè chưa loé màu xanh
Lính xung kích chưa lao qua cửa mở
Lính bộ binh chưa bật khỏi đội hình
Súng nhỏ, súng to chưa bay ra chùm lửa
Thanh phố cách xa ba mươi năm thương nhớ
Nhìn rõ ngọn đèn
Chưa rõ má và em
Ngực áo cứ phật phồng sỏi đá
Nằm bên súng đợi giờ súng nổ
Gặp ngọn đèn đỏ mắt thâu đêm
 
                         *
Thế hệ tôi góp mặt ở Sư đoàn
Người lính
Chiếc ba lô hai mươi cân nặng
Một khẩu súng vài trăm viên đạn
Bàn chân xuống biển, lên rừng
Đêm nay trận đánh cuối cùng
Những Sư đoàn dồn quân vào thành phố
 
Tôi hát về gương mặt bạn bè tôi
Tình yêu cháy lên từ mảnh đất khô cằn
Thế hệ chúng tôi nối hàng nơi mặt trận
Tuổi hai mươi, ba mươi cắt ngang vết đạn
Cuộc chia tay không hẹn ngày về
Có những kẻ đầu hang hèn nhát
Họ bắn vào danh dự của mình
Bằng khẩu súng thấm máu người đã khuất
 
Chúng tôi đi: con đường không thể khác
Qua chiến tranh giành lấy hoà bình
Được cầm súng vì linh thiêng Đất Nước
 Xin ước mong tuổi trẻ có hai lần.
 
                         *
Lớp cha anh góp mặt ở Sư đpàn
Những người lính tuổi quân nhiều nhất
Từng đứng gác mưa rừng Việt Bắc
Từng xa nhà nhớ mẹ, thương em
Từng bịt lỗ châu mai, chèn bánh pháo
Người hy sinh thắp lửa soi đường
Người sống còn cùng lớp trẻ ra đi
  
Tư lệnh Sư đoàn
Đánh giặc chin năm ngắn ngủi máy dòng thư
Một buổi sớm mẹ già bưng mặt khóc
Người vợ nói - Anh về
Hai chữ “anh về’’ dài như chín năm xa
Bây giờ mới nói thành câu được
 
Tôi đã thấy có lần ông khóc
Khi lặng nhìn cáng tử sĩ đi qua
Một trận đánh hụt hai mươi tay súng
Giọt nước mắt của người năm mươi tuổi
Chẳng xuôi chiều như nước chảy vô tư
trong ông có hai cuộc đời ghép lại
Là chiến binh và vị tướng cầm quân
 
Đi qua ông ngày đánh trận Điện Biên
Những vết thương còn để dấu quanh người
Đi qua ông cánh rừng Lào heo hút
Một mùa mưa Quảng Trị bom vùi
Đi qua tuổi năm mươi
Hai chặng đường kháng chiến
Ai hay sợi tóc bạc bao giờ...?
 
Đêm nay người chiến sĩ năm xưa
Thanh sư trưởng chỉ huy trận đánh
Ông hạ lệnh pháo binh trút đạn
Tiếng nổ vang rền đáp lại lời ông
Ông hạ lệnh bộ binh qua cửa mở
Một vạn quân đánh trận hiệp đồng.
 
            *
Cửa hàng rào thứ nhất nổ tung
Anh - người mở hàng rào thứ nhất
Hàng rào thứ nhất
Trận đánh cuối cùng
Lửa bộc phá trùm bóng người xung kích
Đồng đội thọc sâu vào hang ổ giặc
Cuộc đời anh nâng bước bao người
Thuở anh khóc trào đời
Núm rau đầu tiên anh gửi đất
Tiếng bộc phá đêm nay như lời vĩnh biệt
Câu hát cuối cùng
Xin đất nhận cho anh
Cái khoảng cách hoà bình và chiến tranh
Anh đo bằng tuổi trẻ
Hoà bình đang trànvào thành phố
Chiến tranh nơi cửa mở anh nằm
 
Mở đầu cho những đêm hội hoa đăng
Các cỡ đạn gầm vang các ngả
Đạn bảy nhăm ly từ tiểu đoàn tăng
Đạn một trăm ba mươi ly từ trung đoàn pháo
Súng nhỏ, súng to cánh bộ bình minh
Chúng ta làm trận bão
Cho đêm dai sống lại bình minh
Bàn tay tôi và anh
Chúng ta cùng lắp đạn
Cầm trên tay cả mùa màng vàng óng
Sức sông Hồng, sông Mã chảy vào đây
Đất nước nghèo cực nhọc quang năm
Đồng bằng phì nhiêu dồn cho cỡ đạn
Những nhà máy dồn cho cỡ đạn
Máu, mồ hôi dồn cho cỡ đạn
 
Ôi tháng Tư vòm đêm chuyển động
Sao trên trời, sao dưới đất tìm nhau
Giờ phút ấy đất trời thắp sáng
Giờ phút ấy con người thắp sáng
Lửa bay lên, gío nóng chạy trên đầu
 
Đây tiếng nổ cho đất đai đã mất
Đất đau thương chúng ta phải giành về
Đồng của lúa khoai sao vành đai trắng?
Sông có cầu sao cầu gãy nhịp?
Đất hai miền sao đất chia ly?
 
Một thời trái bom ném vào chiếc hạt
Đất gieo trồng thành địa dư chiến tranh
Viên đạn nằm trên tay tôi, tay anh
lá cờ chuẩn trên tay trung đội trưởng
Khẩu lệnh: -Bắn
Vỏ đạn rơi loảng xoảng
Màu đêm xé ra, nối lại bất ngờ
Những quân cờ xóc khỏi bàn cờ
Giặc phản kịch, giội bom vào trận địa
Khẩu đội Một bay cả người lẫn pháo
Số đạn thừa dồn sang khẩu đội Hai
Khẩu đội Ba mười đọt bom rơi
Pháo gãy chân càng, người vai trần vác pháo
Trời rung chuyển mọi hành tinh xa lạ
Đất vặn mình, quặn thắt từng cơn
Như người mẹ sinh con vật vã
Hoà bình ra đời cùng buổi sớm mặt trời lên...
 
                          *
Anh nói gì về hạnh phúc cùng em
Ngày hôm nay có bao người ngã xuống
Ngày hôm nay có bao tờ thiếp mời
Tìm bạn bè
Gõ cửa báo tin vui...
Những bộc phá viên mở hàng rào thứ nhất
Những pháo thủ trẻ măng trong trận cuối cùng
Họ đã sống hết mình
Họ góp lửa cho ngày toàn thắng
Sau súng nổ trời xanh tràn nắng
Đó là điều mong muốn của người đi
Thưa mẹ
Đã nhiều năm chúng con xa nhà
Mẹ bấm đốt ngón tay tính trăng tròn mỗi tháng
Chúng con đi dọc Miền Tây, Trường Sơn...
Ngón tay khô gầy
Mẹ tính đốt thời gian
Khi mười ngón tay mẹ đầy vầng trăng mọc
Thì chúng con giải phóng Sài Gòn.
 
Năm sáu tám có những người đồng đội
Đi theo con đường này
Với ngọn cờ cầm tay
Màu đỏ mọc giữa tiếng gầm đại bác
Mùa hè nắm Bảy lăm
Chúng tôi theo con đường họ bước
Ngọn cờ mang mặt trời vào thành phố
Hôm nay triệu người nhìn lên trời cao
 
Chúng tôi nhớ ngọn cờ năm nao
Màu đỏ nằm nơi mắt khép bạn bè
Ôi đôi mắt
Muốn ôm lấy màu cờ lần chót
Tưởng giây phút giã từ có thể mang đi
Nhưng màu cờ các anh gửi lại
Vâng, có lúc giữa trời cao vời vợi
Ngôi sao rơi thầm nhắc tên người
Đường cắm cờ xa không, bạn ơi...?
Chúng tôi khong tính bằng cột số
Đường dài theo ba mươi năm súng nổ
Vỏ đạn đồng
Trải kín dấu chân đi
 
Hỡi những người hôm nay không trở về
Lồng ngực các anh chắn luồng đạn bắn
Cái đích con đường các anh ngã xuống
Chúng tôi vào thành phố, kéo cờ lên...
 
Ngọn cờ mọc xôn xao vòm cây xanh
Dưới gốc cây
Có dòng máu đỏ
Ngọn cờ mọc trên nóc thành phố
Mặt đất còn lởm chởm rào gai
 
Những người cắm cờ năm Sáu tám
Những người cắm cờ năm Bảy lăm
Họ vắng mặt ngày vui sum họp
Chúng tôi nhớ nhau nhìn vết đạn trên cờ
 
Vết đạn trên cờ cháy lêncâu hỏi:
Có nơi đâu như đất nước mình
Một ngày vui hoà bình
Ba mươi năm súng nổ...?
Ôi ngọn cờ đo hết mọi hy sinh.
 
IV. DIỄU BINH
 
Nào xếp hàng cùng nhau diễu binh
Đội ngũ Sư đoàn tụ về thành phố
Bầu trời rộng hôm nay trống vỗ
Mây cũng diễu hành trắng xoá vòm cao
Mặt đất dòng người nối lại gần nhau
Cây nối liền cây xanh rờn áo lá
Nhà nối nhà, phố liền với phố
Cờ nối liền cờ bay rợp trời xanh
Nào xếp hàng
Tất cả diễu binh
 
Nhìn vào hàng quân tôi nhận ra bạn bè
Những chiến sĩ bắn cháy xe bọc thép
Những chiến sĩ phá cầu ghìm giặc
Những chiến sĩ đặt mìn clây-mo mở cửa rào gai...
  
Hôm nay mỗi con người
Hai khoảng sáng giội vào tôi một lúc:
Dáng họ bật lên khỏi chiến hào lửa táp
Dáng họ bước đi trong đội ngũ Sư đoàn
  
Họ bước trên đường nhựa nhịp nhàng
Những khẩu súng không phát ra tiếng nổ
Những máy bộ đàm không phát ra mật mã
Con người nói với nhau bằng ngôn ngữ thường ngày
Thành phố tung lên triệu quả bóng màu rực rỡ
Niềm vui nổ tung tiếng đại bác rung trời
  
Thành phố hôm nay náo động dòng người
Ngỡ khắp ngả đâu cũng là đại lộ
Màu áo xanh tràn vào đường phố
Nhà nối nhà mở cửa đón màu xanh
Em đứng nhìn, em có nhận ra anh
Anh đang ở nơi dòng người đông nhất
Tóc bạc lưa thưa, khăn rằn phơ phất
Con đứng dưới cờ
Má có nhận ra con..?
 
Chúng ta chào rộng lớn tấm lòng dân
Đội ngũ đi qua sắc màu nồng nhiệt
Đi qua nụ cười
Đi qua nước mắt
Đi qua bàn tay vẫy, tiếng hò reo...
 
Mùa hè ơi! Như lạc đến nơi đâu
Chân ta bước râm ran đường nhựa
Hôm qua ở rừng
Hôm nay ở phố
Nhiều năm xa cách đổi lấy phút giây gần
Hạnh phúc tràn trề ánh mắt trời xanh
Hạnh phúc thấm vào nụ cười, giọng nói
Hạnh phúc có sắc màu, âm thanh, hình khối
Ta được tận mắt nhìn
Ta được thoả lòng nghe
Màu cờ, hàng cây, dòng người dồn tụ
Sao lạ lùng lạc giữa cơn mơ
 
Chúng ta chào nhân dân kính yêu
Người thắng trận chào đất giải phóng
Thành phố hôm nay như vườn cây trái chín
Chúng ta là đàn chim gặp được mùa đầu
 Thành phố hôm nay như một gia đình lớn
Chúng ta đi xong mong mỏi ngày về
Qua ánh mắt nhìn ra tình ruột thịt
Gọi nhau mà chưa biết tên nhau
Cửa mở cuối cùng dẫn chúng ta vào thành phố
Cách xa nhiều giờ thấy mặt người thân
Đi cùng xe tăng, tên lửa, pháo binh
Sư đoàn tôi trong đội hình chủ lực
Hai cuộc chiến tranh
Đánh thắng nhiều loài giặc
Màu áo xanh chiếm lĩnh phương trời
Máu, mồ hôi Sư đoàn chảy đến đâu
Thì đội ngũ dài theo đến đó
Vai kề vai thành cánh rừng xanh lá
Nào xếp hàng
Tất cả diễu binh
~Nguyễn-Đức-Mậu~


 
            TỪ HẠ VÀO THU  
Nếu tuổi trẻ là chói chang mùa hạ
Thì anh như trời đất sắp thu rồi
Thu trong mắt trời xanh ấm áp
Thu chớm màu sợi tóc nắng mưa rơi
 
Anh đã qua những ngọn núi cao, những con sông dài
 Năm chiến tranh
Dòng tên khắc trên chuôi dao, vách đá
Ôi tuổi trẻ bạn bè thật nhiều
Chung sống chết căn hầm sụt lở
Tâm hồn anh mang khát khao mùa hạ
Tiếng ve sôi rừng già, hoa phượng cháy trong mưa
 Mơ mộng chất đầy hành trang tuổi trẻ
Trải gian nan sức lực vẫn dư thừa
 
Và bây giờ mùa thu, mùa thu
Dòng sông chảy qua thác ghềnh lắng lại
 Nhìn bè bạn anh biết mình thêm tuổi
Trái tim anh đập nhịp mọi vui buồn
Xưa anh yêu màu hoa, giờ yêu thêm trái nặng
Yêu chiếc lá đổi mùa cháy rực trước hoàng hôn
 Xưa anh yêu em giờ yêu thêm tiếng trẻ
 Chiếc nôi mang hạnh phúc vuông tròn
Ngôi nhà nhỏ mở cửa về bè bạn
Cây anh trồng đo sức lớn thời gian
 
Ôi mùa thu, mùa thu mênh mang
Anh nhìn lại khoảng đời mình thuở trước
Có phải tháng ngày qua không mất
Đã tan vào máu thịt trong anh
Như vào thu vẫn xanh trời mùa hạ
Anh mang theo, anh gìn giữ cho mình.
             ~Nguyễn-Đức-Mậu~

HOÀNG-TRẦN-CƯƠNG
                 1948

Sinh Đô-Lương, Nghệ-An, làm thơ,
viết truyện ngắn.

 
MIỀN TRUNG* 

Bao giờ em về thăm
Quê hương anh một thời ngút lửa
Miền Trung mỏng và sắc như cật nứa
Chuốt ruột mình thành giải lụa Sông Lam

Miền Trung
Tấm lưng trần đen sạm
Những đốt sống Trường Sơn lởm chởm giăng màn
Thoáng bóng giặc núi bửa báng súng
Những đứa con văng mình như mảnh đạn
Thương mẹ một mình trời sinh đá mồ côi

Miền Trung
Bao đời núi bể kề đôi
Ôi! Biển Đông - giọt nước mắt của muôn ngàn thế hệ
Nóng hổi như vừa lăn xuống
Theo những tượng đá cụt đầu của Trường Sơn uy nghiêm

Miền Trung
Câu ví dặm nằm nghiêng
Trên nắng và dưới cát
Đến câu hát cũng hai lần sàng lại
Sao lọt tai rồi vẫn day dứt quanh năm

Miền Trung
Bao giờ em về thăm
Mảnh đất nghèo mùng tơi không kịp rớt
Lúa con gái mà gầy còm úa đỏ
Chỉ gió bão là tốt tươi như cỏ
Không ai giao mà trắng mặt người

Miền Trung
Eo đất này thắt đáy lưng ong
Cho tình người đọng mật
Em gắng về
Đừng để mẹ già mong
~Hoàng-Trần-Cương~

 
QUẶNG LỬA
(Trích đoạn trường ca Trầm tích)

Giặc giã đến
Giằng khỏi tay con cây bút
Vở học trò gió phơi trắng hàng hiên
Tuổi thơ con trống như mặt bàn
Những ngày mải chơi quên đến lớp
(Trong ngần ơi
Thôi thì đành thất hẹn
Đất bỏng dưới chân rồi
Anh nào dám phân vân)
Những tháng năm ngốt xanh màu áo trận
Bụi đỏ vùi chột cả bóng tre
Rời bãi cát sông quê nơi con từng phơi mình suốt thời thơ bé
Rời mái trường nửa nổi nửa chìm lún sâu trong rừng nứa
Con nhập vào với lửa
Giật mình súng đã tràn tay
Bàng hoàng biểt tuổi thơ không về nữa
Lặng lẽ đi qua những thành phố cháy
Tàn tro bay đỏ quạch trước đình làng
Giật mình ngẫm may mà con có mặt
Để khỏi cúi đầu khi nghe chuyện ngày xưa
Bữa con xa nhà trời xối xả mưa
Quanh mâm cơm chia tay cả nhà ngồi xổm
Nước ngoài sân tràn vào lênh láng
Mấy khuôn mặt âm thầm quây quanh chiếc nồi rang
Lặng lẽ đè lên nhau
Những vết đũa dọc ngang
Quệt vào lòng nồi rang mẹ chưng khô nước mắm
Nước mắm kho vừa khét vừa đắng
Đứa em út con cứ khen ngon vội vội vàng vàng đưa lên miệng mút
Mắt tròn đen len lén nhìn xuống đất
Canh chừng nước mưa ập vào lôi mất cái nồi rang
Thiếu bát canh rau dền
Nên tiếng cười của đàn con không bị lút
Mong cho mẹ vui gắng đợi lửa tàn
Mẹ lụi cụi chạy vào trong bếp
Con cúi đầu nuốt vội tiếng khóc khan
Cái nấc nghẹn
Chỉ riêng mình mẹ thấy
Con đi theo bạn theo bầy
Họng súng hứng đầy khói bụi
Những đứa con trai vai gồng sông núi
Nhìn quầng trăng lại nhớ mảnh quê gầy
Đất dọc chiến hào đỏ tươi đâu phải ruộng mới cày
Sao đồng đội con cứ chăng dây cắm đầu đạn làm hàng lúa cấy
Những hàng lúa – đạn – đồng không run theo gió
Chỉ có khói bom bay là là như ai đang vãi tro
Khi lúa lốp sợ nhỡ thì con gái
Đất ruộng làng ta cũng đã mỡ màu
Gió ở chiến trường chẳng ngừng lâu
Hắt ngược vào mắt con cay xe nhung nhớ
Đạn bắn đi rồi
Vỏ đạn rỉ xanh
Rải rác những mảnh đời lẫn vào sắc cỏ
Con run run vuốt xuôi đôi mắt
Đồng đội con chưa kịp nhắm
Bỗng chạm phải
Một vệt sáng long lanh nóng hổi
Nước mắt của chính mình bỏng rát trên môi
Cái khoảng trống giữa hai trận đánh
Thường được lấp đầy như thế mẹ ơi
Bao nhiêu khoảng trống qua rồi
Bao nhiêu đồng đội con nằm lại
Màu lúa vàng rưng rưng
Nơi nào suối sông chưa tìm đến
Đồng đội con ở lại
Tuổi đời mới ướm thời trai
Những phần mộ quặn rừng già hoang dại
Như sóng chợt ngừng
Những cơn sóng gãy
Không kịp về biển
Cuồn cuộn rừng xanh rú đỏ thâm nghiêm
Những lượn sóng ngầm thấm vào lòng đất
Ngày một ngày hai
Về lại quê làng
Mướt mịn phù sa đắp bồi bến bãi
Mượt mà đưa câu hát sang ngang
Đêm Trường Sơn nhập nhoà pháo sáng
Con máy mắt liên hồi
Chắc mẹ thầm nhắc gọi
Xin mẹ đừng lang thang ra ngoài ngõ
Đừng tựa lưng thêm vào nơi mẹ đứng chờ con
Cái thân cau bây giờ nhẵn bóng
Loáng trơn
Những tiếng thở dài
Có phải cây cau vừa trổ gai
Níu mẹ lại khỏi ngã xoài xuống đất
Chiến tranh đi qua bàn tay lật
Hất vào mắt mẹ
Bóng tàn nhang
Con ruổi rong dọc những đại ngàn
Vách đá rừng Lào hao hao dáng mẹ
Đá mồ côi
Đá cũng mồ côi như lũ trẻ
Nên gió mênh mang thổi lộng tháng ngày
Đất nước mình đắng cay
Con xa nhà mẹ già thêm nhiều lắm
Cái sạp nứa gãy nan
Mẹ lui hui ngồi dặm
Sờ lên dấu chân con nhảy nhót ngày nào
Mẹ cứ vuốt ngón tay khô gầy lên vết chân con ngày ấy
Lên cái dát giường để dằm xóc vào tay
Những tháng năm tươi nguyên màu máu chảy
Thổi suốt đời con ngọn gió trong lành
Như vỉa quặng ẩn mình dưới đất
Chút vốn liếng dụm dành
Trầm tích của trái tim
Cho con biết cười biết khóc
Biết yêu người mình yêu như chính yêu mình
Biết bạn bè không có nhiều lắm đâu dẫu mặt đất ngày càng đông chật
Những gì đã có
Cố đừng để mất
Biết sự thật không hồn nhiên như cỏ
Cỏ bây giờ dần đã hiếm hoi
Ghét thì cho chơi
Thương thì cho roi
Lời thương mến lại nằm trong đá tảng
Đá tảng cô đơn
Giọt lệ vụng về
~Hoàng-Trần-Cương~

PHẠM-TIẾN-DUẬT
       1941-2007

Quê Thanh-Ba, Phú-Thọ, tốt nghiệp Đại-Học
Sư-Phạm Hà-Nội, nhập ngũ, chiến đấu trên đường
Trường-Sơn, Hội viên Hội Nhà Văn VN, được
tặng giải Văn Học Nghệ Thuật.
 


CÔ BỘ ĐỘI ẤY ĐÃ ĐI RỒI*

Cô bộ đội ấy đã đi rồi
Chuyển đơn vị vào vùng rừng trong ấy
Em gái đi, các anh ở lại
Biết đến bao giờ mới được gặp nhau

Lũng thì thẳm mà rừng thì sâu
Để hun hút nhớ nhau biền biệt
Bao nhiêu bạn bè, bao nhiêu bạn bè thân thiết
Xa nhau như xa nhau hôm nay

Thôi em đừng bẻ đốt ngón tay
Nước mắt dễ lây mà rừng thì lặng quá
Anh biết rồi bao nhiêu vất vả
Tháng năm dài cùng nhau đi qua

Để sáu bảy năm em gái xa nhà
Hăm bảy tuổi chuyện chồng con chưa nói
Cả một thời trẻ trung sôi nổi
Ở bên nhau bếp lửa giữa rừng xa

Nhớ nhau, nhớ nhau ở giữa rừng già
Ngón tay nóng cầm viên thuốc mát
Cái đêm đói ngồi nghe chim đắp tát
Con chó vàng cọ chân em đòi ăn

Nhớ nhau, nhớ nhau những buổi mưa dầm
Căn nhà dột tóc em ướt hết
Anh ngồi nghĩ gì em chẳng biết
Cứ hát tràn những câu hát bâng quơ

Nhớ trưa đỉnh đèo ta đứng ngẩn ngơ
Nhìn mây trắng chân trời ngỡ biển
Biển Đông thì xa, biết ta nhìn chẳng đến
Nhưng em vui anh kể chuyện em nghe

Trưa vác gạo ta dừng bên khe
Một đoàn tù binh đi qua đang đứng ngó
Bên những thằng người áo quần loang lổ
Bóng em lồng bóng suối trong veo

Lúc ấy lòng anh biết mấy tự hào
Tự hào vì có em ở đây, tự hào vì đất nước
Ở đây màu hồng xiết bao thân thuộc
Xao xuyến lòng anh, xao xuyến bạn bè

Đến chào anh sáng mai em đi
Như ngày nào chào bà con hàng xóm
Sự xa cách nhỏ trong sự xa cách lớn
Một cuộc chia tay trong triệu cuộc chia tay

Rồi ngày mai xa vắng nơi đây
Em lại có bao nhiêu đồng đội mới
Trong chiến tranh một khát khao sôi nổi
Là nhân dân đoàn tụ muôn đời

Cô bộ đội ấy đã đi rồi.
~Phạm-Tiến-Duật~


TRƯỜNG SƠN ĐÔNG,
TRƯỜNG SƠN TÂY

Cùng mắc võng trên rừng Trường Sơn
Hai đứa ở hai đầu xa thẳm
Ðường ra trận mùa này đẹp lắm
Trường Sơn Ðông nhớ Trường Sơn Tây.
Một dãy núi mà hai màu mây
Nơi nắng nơi mưa, khí trời cũng khác
Như anh với em, như Nam với Bắc
Như Ðông với Tây một dải rừng liền.
Trường Sơn Tây anh đi, thương em
Bên ấy mưa nhiều, con đường gánh gạo
Muỗi bay rừng già cho dài tay áo
Rau hết rồi, em có lấy măng không.
Em thương anh bên Tây mùa đông
Nước khe cạn bướm bay lèn đá
Biết lòng anh say miền đất lạ
Chắc em lo đường chắn bom thù
Anh lên xe, trời đổ cơn mưa
Cái gạt nước xua tan nỗi nhớ
Em xuống núi nắng về rực rỡ
Cái nhành cây gạt nỗi riêng tư.
Ðông sang Tây không phải đường như
Ðường chuyển đạn và đường chuyển gạo
Ðông Trường Sơn, cô gái “ba sẵn sàng” xanh áo
Tây Trường Sơn bộ đội áo màu xanh.
Từ nơi em gửi đến nơi anh
Những đoàn quân, trùng trùng ra trận
Như tình yêu nối lời vô tận
Ðông Trường Sơn, nối Tây Trường Sơn.
~Phạm-Tiến-Duật~


NGƯỜI ƠI NGƯỜI Ở

Bao nhiêu người đã hát
Bây giờ lại đến em
Bao nhiêu người hồi hộp
Bây giờ lại đến anh
Ở hai thung lũng xanh
Kề nhau thành hàng xóm
Công việc như nước cuốn
Chẳng bao giờ thăm nhau
Nắng đã tắt từ lâu
Tiếng ve như kéo mật
Dáng em ngồi trước mặt
Như cây cỏ trong vườn
Chẳng thể gặp nhau luôn
Hãy ngồi thêm lát nữa
Hai người hai cánh cửa
Khép mở hai vùng trời
Gặp biết bao nhiêu người
Quen nhau bao gương mặt
Con đường thì tít tắp
Mặt trận thì mênh mông
Chẳng nhớ nữa mùa đông
Đi qua bao hang đá
Cũng quên rồi mùa hạ
Ở bao nhiêu ngăn hầm
Công việc cùng tháng năm
Hát vui cùng chiến sĩ
Những ngày đi đánh Mỹ
Bao nhiêu người quen nhau
Anh chẳng nói sai đâu
Em là cây ngải đắng
Mọc trong triền núi vắng
Góp vị thuốc cho đời
Tiếng em hát “Người ơi…”
Người gần nhau mãi mãi
Tiếng em hát “Đò ơi…”
Sông đưa đò gần lại
Tiếng em hát “Cây ơi…”
Cây nhú thêm mầm mới
Tiếng nồng say em gọi
Náo nức tuổi trăng lên
Cái giọng thì của em
Mà lời anh đấy nhỉ?
Giữ em chẳng được nào
Hẹn nhau ngày thắng Mỹ
Lại hát tặng tiễn nhau
Như bạn bè Quan họ
Rằng: Người đi người nhớ
Rằng:“Người ơi người ở đừng về…”
Phạm-TIến-Duật~

        
GỬI EM, CÔ THANH NIÊN XUNG PHONG

Có lẽ nào anh lại mê em
Một cô gái không nhìn rõ mặt
Ðại đội thanh niên đi lấp hố bom
Áo em hình như trắng nhất
Người tinh nghịch là anh dễ thân
Bởi vì thế có em đứng gần
Em ở Thạch Kim sao lại lừa anh nói là “Thạch Nhọn”
Ðêm ranh mãnh ngăn cái nhìn đưa đón
Em đóng cọc rào quanh hố bom
Cái miệng em ngoa cho bạn cười giòn
Tiếng Hà tĩnh nghe buồn cười đáo để
Anh lặng người như trôi trong tiếng ru.
Tranh thủ có ánh sáng đèn dù
Anh vội nhìn em và bạn em khắp lượt
Mọi người cũng tò mò nhìn anh
Rồi bóng tối lại khép vào bóng tối
Em ơi em, hãy nghe anh hỏi
Xong đoạn đường này các em làm đâu
Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều.
Anh đã đi rất nhiều, rất nhiều
Những con đường như tình yêu mới mẻ
Ðất rất hồng và người rất trẻ
Nhưng chẳng thấy em, cô gái ở Thạch Nhọn Thạch Kim
Những đội làm đường hành quân trong đêm
Nào cuốc nào choòng xoong nồi xủng xoảng
Rực rỡ mặt đất bình minh
Hấp hối chân trời pháo sáng
Ðường trong tim anh in những dấu chân.
Chiếc võng bạc trên đường hành quân
Anh đã buộc nhiều cây xoan cây ổi
Lại đường mới và hàng nghìn cô gái
Ở đâu em tinh nghịch của anh?
Bụi mù trời mùa hanh
Nước trắng khe mùa lũ
Ðêm rộng dài là đêm không ngủ
Em vẫn đi, đường vẫn liền đường
Cạnh giếng nước có bom từ trường
En không rửa ngủ ngày chân lấm
Ngày em phá nhiều bom nổ chậm
Ðêm nằm mơ nói mớ vang nhà
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy…
Dừng tay cuốc khi em ngoảnh lại
Sẽ giật mình đường mới ta xây
Ðã có độ dài hơn cả độ dài
Của đường xá đời xưa để lại
Sẽ ra về bao nhiêu cô gái
Một ngày mai đường sẽ đứng chơ vơ
Ðể cho đời sau còn thấy ngẩn ngơ
Trước những công trình ngoằn ngoèo trên mặt đất.
Ơi em gái chưa một lần rõ mặt
Có lẽ nào anh lại mê em
Từ cái đêm Thạch Nhọn Thạch Kim
Tên em đã thành tên chung anh gọi:
Em là cô thanh niên xung phong.
~Phạm-Tiến-Duật~

          
NGHE EM HÁT TRONG RỪNG

Nghe em hát mà anh buồn cười
Nhịp với phách xem chừng sai cả
Mồ hôi em ướt đầm trên má
Anh với mọi người nhìn nhau khen hay
Khu rừng già âm ỷ tàu bay
Các chiến sỹ nhìn em đăm đắm
Mũ sắt lấm, áo dài cũng lấm
Mỗi khi cười bóng dáng cứ lung linh
Có lẽ vì khuôn mặt em xinh
Nên tiếng hát nhoè đi không nhớ nữa
Rồi trí nhớ lại bén bùng như lửa
Ẩn náu rất nhiều giọng hát xa xăm
Giữa một vùng đất bụi khô rang
Em bỗng đến như dòng sông đầy nước
Trong nhà hầm hun đầy khói thuốc
Câu hát chành như võng đưa
Các chiến sỹ nghe em hát say sưa
Ngày mai ngày kia sẽ chuyện trò vô khối
Giữa những câu chuyện không đầu không cuối
Bao nhiêu người lại nhắc đến em
Câu hát bay vòng qua đêm
Mai chiến sỹ lại ra cao điểm
Cuộc chiến đấu còn đang tiếp diễn
Em còn đi, rừng mở những gian hầm
Tiếng hát bay vòng tháng năm
Ở đâu mà không cần tiếng hát
Nhưng giữa chiến trường nhiều khi thay cho nhạc
Là những tâm hồn có nhạc ở bên trong
Câu hát màu chi mà khuôn mặt màu hồng
Tiếng hát xa rồi, không nhớ nữa
Đốt lòng nhau cứ gì phải lửa
Tiếng hát trong rừng bay xa, bay xa
~Phạm-Tiến-Duật~