Dòng thơ mới

DÒNG THƠ MỚI
  
             1901-1954



NGUYÊN THÁI HOC
            1901-1930
Quê Phổ-Tang, Vĩnh-Tuờng, Vĩnh-Yên,
Gia đình nông dân, học trường Tiểu học
Pháp Việt, đậu vào trường Cao đẳng Sư
phạm HN, được học bổng chính phủ bảo
hộ, bất mãn, bỏ học sau năm thứ ba, học
trường cao đẳng thương mại Đông-Dương,
thành lập VNQDĐ, được bầu làm chủ tịch,
khởi nghĩa tấn công một số cơ sở quân sự
Pháp, thất bại, ông và một số chiến sĩ bị bắt,
ngày 17-6-1930, 13 chiến sĩ quan trọng của
VNQDĐ lên máy chém ở Yên-Bái, ông mỉm
cười ngâm thơ tiếng Pháp, ông hy sinh lúc
mới 29 tuổi

"Mourir pour patrie,
C'est le sort le plus beau
Le plus digne...d'envie..."

         Nghĩa:

Chết vì tổ quốc,
Cái chết vinh quang,
Lòng ta sung sướng,
Trí ta nhẹ nhàng…

Sau đây là hai bức thư lịch sử:

Ngày ... tháng 3 năm 1930
Gởi ông Toàn quyền Đông Dương ở Hà Nội.

Ông Toàn quyền

Tôi, Nguyễn Thái Học kí tên dưới đây, chủ tịch đảng Cách mệnh Việt Nam Quốc dân đảng, hiện bị giam ở ngục Yên Bái, trân trọng nói ông rõ rằng:
Hoặc trực tiếp, hoặc gián tiếp, tôi thực có trách nhiệm về mọi việc chánh biến phát sinh ở trong nước, do Đảng tôi chỉ huy từ năm 1927 tới nay, vì tôi là chủ tịch của Đảng và là người sáng lập nữa. Vậy xin ông giết một mình tôi, chứ đừng giết các người đảng viên hay gọi là đảng viên hiện bị giam ở các ngục, bởi vì người ta vô tội! Người ta vô tội vì trong số đó một phần là các đảng viên, nhưng họ vào đảng là vì tôi khuyến khích họ, cho họ biết thế nào là nghĩa vụ một người dân đối với quốc gia, thế nào là những nỗi khổ nhục của một tên dân mất nước: còn ngoài ra là những người bị vu cáo bởi bọn thù hằn, bởi lũ mật thám, bởi những bạn bè bán mình cho chính phủ Đông Dương! Tôi nhắc lại một lần nữa để ông biết cho rằng chỉ cần giết một mình tôi, vì tôi mới chính là thủ phạm. Mà nếu còn chưa đủ hả, thì xin tru di cả nhà tôi, tôi đem nước mắt mà xin ông tha cho những người khác! Sau nữa tôi mong ông nghĩ đến danh dự nước Pháp, đến công lí, đến nhân đạo mà thôi, đừng ra lệnh ném bom hay đốt phá những làng vô tôi như ông vừa mới làm! Đó là một lệnh giết người. Những đồng bào của tôi sẽ vì thế mà chết đói, chết rét mấy vạn mà kể!
Sau cùng kết luận bức thư, tôi nói cho ông biết rằng nếu người Pháp muốn ở yên ở Đông Dương mà không phải khốn đốn vì phong trào cách mệnh thì:
1) Phải thay đổi cái chương trình chính trị hung tàn và vô đạo hiện hành ở Đông Dương.
2) Phải cư xử cho ra vẻ là người bạn dân Việt Nam, chứ đừng có lên bộ ông chủ bạo ngược và áp chế.
3) Phải để lòng giúp đỡ những nỗi đau khổ về tinh thần, về vật chất của người Việt Nam, bằng cách trả lại các nhân quyền như tự do ngôn luận; đừng có dong túng bọn tham quan, ô lại, và những phong tục hủ bại ở các hương thôn; mở mang nền công thương bản xứ, cho nhân dân được học tạp những môn cần thiết.
Ông Toàn quyền, hãy nhận lấy tấm lòng tôn kính và cảm kích, với sự nhiệt liệt tạ ơn.

Kẻ thù của ông:
Nguyễn Thái Học


NGYỄN TRỌNG THUẬT

QUẢ DƯA HẤU

Gặp em ngoài cõi bể đông,
Yêu em về một tấm lòng thắm tươi.
Răng đen nhoẻn miệng em cười,
Dầu trời nóng nực cũng nguôi cơn nồng.
Yêu em anh bế anh bồng,
Nước non ghi nghĩa tương phùng từ đây.
~Nguyễn Trọng Thuật~
             1926


BÙI HỮU DIÊN
      1903-1935
Quê Chỉ-Bồ, Thụy-An, Thái-Thụy, Thái-Bình,
nhập đảng CS/ĐD năm 1930, năm 1931 bị kết
án tù chung thân, đày biệt xứ đi Guyane thuộc
Pháp và mất tại đó.
 
BIỆT XỨ TỪ NGÂM
 
Ma-rô-ni trường giang hiu quạnh,
Pho-rết-chi-ê phong cảnh lao tù.
Nhạn về lác đác chiều thu,
Khói nghi ngút tỏa sương mù mịt bay.
Vầng trời đất cỏ cây ảm đạm,
Mây trắng phơ mấy đám bay qua.
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Từng không lấp ló gương nga dập dờn
Người đối cảnh đòi cơn sầu thảm,
Cảnh theo người như cảm bi thương
Non sông trong óc mơ màng,
Cố hương mình những ngổn ngang tơ lòng.
Đây dù phải non Bồng nước Nhược,
Cũng thương ôi non nước quê người.
Non Nùng mây bạc xa khơi,
Trời Nam muôn dặm tuyệt vời mắt trông.
Đâu hồ Bạc sông Hồng, Hà Nội!
Đâu Hương giang với núi Ngự Bình?
Nào đâu lục tỉnh Tây thành!
Quê hương xứ sở nào mình ở đây?
Thương đồng chí mấy tay liệt sĩ,
Nhớ non sông yêu quí đồng bào.
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Xin chớ mỏi mòn dạ sắt son,
Kìa trăng vằng vặc nước cùng non.
Guy-an đất lạ, chim quên lối,
Nam Việt trời xa quốc gọi hồn.
Thấy nước khôn khuây dòng Nhị thủy,
Nhìn cây càng nhớ cảnh Nùng Sơn.
Thân ở trong tù, lòng chẳng ở,
Đôi chân còn bước mặc đường trơn.
Thấy chăng trong giấc chiêm bao,
Tỉnh ra nào thấy đâu nào hỡi ôi!
~Bùi-Hữu-Diên!
         1934

NS. VÂN ĐÀI
   1903-1964
Tức Đào-Thị-Minh, sinh quán Hà-Nội,
làm thơ.

TIẾNG ĐÊM

Vườn trăng tha thướt cành in bóng;
Từng giọt tầu tiêu điểm tiếng sương,
Cỏ nép chân cây, cành rũ lá
Vài tia gió nhẹ rỡn hoa tường.

Song thưa từng mảnh sáng trăng qua,
Thức giấc tôi thầm lén bước ra,
Rón rén lướt đi như gió thoảng
Sợ làm kinh động giấc mơ hoa.

Bên gốc tôi nghe có những lời
Rù rì trong đám lá khô rơi,
Tưởng hồn thu thảo trong khuya vắng
Rủ rỉ cùng hoa nói chuyện đời

Lại thoảng tình hương ở các bông
Bay ra lan đượm khắp không trung;
Trong cơn ngây ngất say sưa ấy
Chợt động cành cây tiếng lá rung.

Tiếng gió lùa qua thức mộng chim
Phá tan hương khói giấc êm đềm
Lại thêm tiếng khánh chùa xa thẳm
Quen đến buồng tôi lúc nửa đêm.
~Vân- Đài~
    1942

ĐÔNG-HỒ
  1906-1969
Tức Lâm-Tấn-Phác, Sinh tại Mỹ-Đức, Hà Tiên,
Kiên Giang, giáo học, nghiên cứu và cổ động cho
tiếng Việt, nhiệt tình với văn hóa dân tộc, bất mãn
chế độ giáo dục, bỏ dạy, viết báo, nghiên cứu văn
học miền Nam, giảng viên ĐHVKSG.

NHỜ TRÍ ĐỨC HỌC XÁ

Quốc ngữ duyên kia lỡ hẹn hò!
Buồn duyên thêm não cảnh tiêu sơ?
Huệ lan hoa thoảng mùi hương cũ,
Đào trúc cành lay vẻ gió xưa.
Kỷ án vẳng nghe lời giảng đọc,
Núi rừng còn nhớ cuộc nô đùa.
Tháng ngày mưa nắng bao thay đổi,
Chi xiết lòng ai nỗi thẫn thờ!

Chữ Trí đức mưa nhòa nét mực,
Mùi huệ lan gió nhạt mùi hương.
Hồn phong nhã, cảm văn chương,
Hồ-sơn may nước thê lương sớm chiều.
Nhớ những nhớ ngày nào năm nọ,
Hạt quốc-văn gieo thuở ban đầu.
Trải bao nắng hạ sương thu,
Mầm non sẽ nảy, cành tơ sẽ chồi.
Rồi đến buổi ra đài nở nhị,
Giữa thành Phương, hoa ‘‘Trí-đức’’ tươi.
‘‘Đầu mùa’’ xuân có hoa mai,
Sớm đem hương sắc chào cười chủ nhân.
Buổi mới dẫu còn phần thưa thớt,
Nhưng đã nhiều cốt cách tinh thần.
Vườn hồng tỏ mặt Đông-quân,
Bõ công vun tưới ân cần bấy lâu.
Bỗng bèo nước vẽ mầu ly biệt.
Cả Hồ Đông vắng nét hoa mai.
Thôi đành tan hợp cuộc đời,
Thôi đành nước chảy hoa trôi ngậm ngùi.
Thôi đành hãy tài bồi lớp khác,
Hẳn cũng còn hương ngát màu tươi.
Công trình kể biết mấy mươi,
Nắng mưa chưa dễ ăn ngồi cho yên.

Dẫu ngày tháng bao phen thay đổi,
Vẫn sớm hôm mọi nỗi ân cần.
Hơi xuân đâu lại thấm nhuần,
Màu xuân đâu lại mười phân đậm đà.
Vườn Trí-đức ‘‘Bông-hoa đua nở’’,
Sắc hương cùng một lứa thanh tân.
Trước sau dù có đôi lần,
Mà trong khí vị tinh thần khác chi.
Đã đẹp chốn hồng khoe biếc mở,
Lại đẹp trong nhị nở đài tươi.
Oanh ca én hót vui cưới,
Vườn trời xuân sắc, lòng người văn chương.
Lòng những nghĩ xuân quang vô tận,
Cảnh thần tiên hò hẹn nhiều ngày,
Tương lai còn lắm điều hay,
Cành hoa quốc ngữ còn tươi tốt nhiều.

Đang nương đợi bao nhiêu mộng cảnh,
Trận gió qua chợt tỉnh mơ màng,
Trước mành tơ liễu bay vàng,
Đầy thềm hoa rụng bẽ bàng xuân đi.
Kiếp hồng-tử đến kỳ linh-lạc,
Dãi màu xuân phấn lạt hương tàn,
Thuốc nào giữ được hồng nhan,
Phương nào chữa được hoa tàn lại tươi.
Gió tung cuốn tơi bời hoa rụng,
Ngùi trông theo cảm động muôn vàn,
Đuổi xuân nhặt cánh hoa tàn,
Tấm sầu xuân những bàng hoàng ngẩn ngơ!
Nào hay cảnh tiêu sơ vắng vẻ,
Còn chùm hoa lẻ tẻ cuối mùa,
Yêu hoa há có lững hờ,
Xuân chiều hoa muộn càng âu yếm nhiều.
Hoa nọ dẫu không yêu kiều lắm,
Lòng thơm kia riêng cảm với ai,
Dàu không sắc nước hương trời,
Mà hương sắc đủ vui người cô liêu.
Hương sắc ít nhưng nhiều ý vị,
Cùng Đông-quân chung thủy có nhau,
Có nhau trong cảnh vui sầu,
Cảnh vui hoa thịnh, cảnh sầu hoa suy,
Có cùng nhau trăng khuya mây tối,
Có cùng nhau gió núi mưa ngàn,
Có nhau thu vãn xuân tàn,
Hơi xuân ngày hạ, cơn hàn tháng đông.
Nay là cảnh thưa hồng rậm lục,
Rồi xuân không mấy lúc phôi pha,
Rồi đây tháng lại ngày qua,
Hương thừa còn chút ‘‘Bông hoa cuối mùa’’.

Còn đâu nữa gió đưa mây đón,
Còn đâu là lá mởn hoa tươi,
Còn đâu sóng bãi trăng đồi,
Còn đâu khúc hát câu cười non sông.
Hội nghiên bút tao phùng đâu nữa,
Lệ văn chương giọt ứa cảm hoài,
Mịt mù trong cõi trần ai,
Cao sơn lưu thủy ai người tri âm.
Hoa lan mọc âm thầm khe tối,
Qua đường, ai kẻ hỏi mùi hương?
Liên thành giá ngọc ai thương?
Nắm xương thiên lý nghìn vàng ai mua?
Thôi đành chịu người thua cảnh ngộ,
Cảnh không may thực khó mà nên,
Hồn Đại-Việt, giọng Hàn-Thuyên,
Năm năm ba bận tình duyên lỡ làng!
~Đông-Hồ~
    1931


CÔ GÁI XUÂN

Trong xóm làng trên, cô gái thơ, 
Tuổi xanh mơn mởn vẻ đào tơ,
Gió đông mơn trớn bông hoa nở,
Lòng gái xuân kia vẫn hững hờ.
Lững thững lên trường buổi sớm, chiều,
Tập tành nghiên bút, học may thêu.
Quần đen, áo trắng, khăn hồng nhẹ,
Ngọn xõa ngang vai, tóc bỏ đều.
Lá rợp cành xoài bóng ngả ngang,
Cô em dừng bước nghỉ bên đường,
Cởi khăn phẩy giọt mồ hôi trán,
Gió mát, lòng cô cũng nhẹ nhàng.
Đàn bướm bay qua bãi cỏ xanh,
Lòng cô phất phới biết bao tình,
Vội vàng để vở bên bờ cỏ,
Thoăn thoắt theo liền đàn bướm xinh.
Áo trắng khăn hồng gió phất phơ,
Nhẹ nhàng vui vẻ nét ngây thơ.
Trông cô hớn hở như đàn bướm,
Thong thả trời xuân, mặc nhởn nhơ.
Đàn bướm bay cao, cô trở về,
Sửa khăn, cắp sách lại ra đi,
Thản nhiên cô chẳng lòng thương tiếc,
Vì bướm ngày xuân chẳng thiếu chi!
Cùng xóm làng trên, cô gái thơ,
Tuổi xuân hơn hớn vẻ đào tơ.
Gió xuân mơn trớn bông hoa nở,
Lòng gái xuân kia náo nức chờ.
Tưng bừng hoa nở, bóng ngày xuân,
Rực rỡ lòng cô hoa ái ân.
Như đợi, như chờ, như nhớ tưởng,
Đợi, chờ, tưởng, nhớ bóng tình quân.
Tình quân cô: ấy sự thuơng yêu,
Đằm thắm, xinh tươi, lắm mĩ miều.
Khao khát đợi chờ, cô chửa gặp,
Lòng cô cảm thấy cảnh đìu hiu.
Một hôm chợt thấy bóng tình quân,
Gió lộng, mây đưa thoáng đến gần.
Dang cánh tay tình, cô đón bắt,
Vô tình mây gió cuốn xa dần.
Gót ngọc phăng phăng cô đuổi theo:
‘‘Tình quân em hỡi! Hỡi người yêu!
‘‘Gió mây xin để tình quân lại,
‘‘Chậm chậm cho em nói ít điều...’’
Than ôi mây gió vẫn vô tình,
Cuồn cuộn bay trên ngọn núi xanh.
Nhìn ngọn núi xanh mây khói tỏa,
Mắt cô, đôi giọt lệ long lanh.
Lá rợp cành xoài bóng ngả ngang,
Cô em dừng bước nghỉ bên đường.
Cởi khăn phẩy giọt mồ hôi trán,
Gió mát, lòng cô những cảm thương.
Lủi thủi bên đường cô ngẩn ngơ.
Chốn này đuổi bắt bướm ngày xưa,
Cô buồn, cô tiếc, cô ngùi ngậm,
Cô nhớ ngày xuân, nhớ tuổi thơ:
‘‘Đàn bướm bay qua bãi cỏ xanh,
‘‘Lòng cô phất phới biết bao tình.
‘‘Vộ vàng để vở bên bờ cỏ,
‘‘Thoăn thoắt theo liền đàn bướm xinh...’’
‘‘Đàn bướm bay cao, cô trở về,
‘‘Sửa khăn, cắp sách lại ra đi.
‘‘Thản nhiên cô chẳng lòng thương tiếc,
‘‘Vì bướm ngày xuân chẳng thiếu chi!...’’
Ái tình nào phải bướm mùa xuân,
Tình ái ngày xuân chỉ một lần,
Một thoáng bay qua không trở lại,
Gái xuân đỏ lệ khóc tình quân!
~Đông-Hồ~

             

THẾ-LỮ
1907-1980

Tức Nguyễn-Thứ-Lễ, sinh ở ấp Thái Hà, Hà Nội
hồi nhỏ sống ở Lạng Sơn, học đến năm Thành
Chung thứ 3 ở Hải Phòng thì bỏ. Làm thơ, viết
văn, soạn kịch và dịch, có chân trong TLVĐ
và có công trong phong trào thơ mới.

NHỚ RỪNG*

Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt,
Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua,
Khinh lũ người kia ngạo mạn ngẩn ngơ,
Giương mắt bé giễu oai linh rừng thẳm.
Nay sa cơ, bị nhục nhằn tù hãm,
Để làm trò lạ mắt, thứ đồ chơi,
Chịu ngang bầy cùng bọn gấu dở hơi,
Với cặp báo chuồng bên vô tư lự.

Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ,
Thở tung hoành hống hách những ngày xưa.
Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả cây già,
Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi,
Với khi thét khúc trường ca dữ dội,
Ta bước chân lên dõng dạc đường hoàng,
Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng,
Vờn bóng âm thầm lá gai cỏ sắc.
Trong đêm tối, mắt thần khi đã quắc,
Là khiến cho vạn vật đếu im hơi.
Ta biết ta chúa tể cả muôn loài,
Giữa chốn thảo hoa không tên không tuổi.

Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối,
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan.
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn,
Ta lặng ngắm giang san ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng,
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
- Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?

Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu,
Ghét những cảnh không đời nào thay đổi,
Những cảnh sửa sang tầm thường, giả dối:
Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng;
Dải nước đen giả suối chẳng thông dòng,
Len dưới nách những mô gò thấp kém;
Dăm vừng lá hiền lành không bí hiểm,
Cũng học đòi bắt chước vẻ hoang vu,
Của chốn ngàn năm cao cả âm u.

Hỡi oai linh, cảnh nước non hùng vĩ!
Là nơi giống hùm thiêng ta ngự trị,
Nơi ta thênh thang vùng vẫy ngày xưa,
Nơi ta không còn được thấy bao giờ!
Có biết chăng trong những ngày ngao ngán,
Ta đang theo giấc mộng ngàn to lớn,
Để hồn ta phảng phất được gần ngươi,
- Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
~Thế-Lữ~


TIẾNG SÁO THIÊN THAI

Ánh xuân lướt cỏ xuân tươi,
Bên rừng thổi sáo một hai Kim-đồng.
Tiếng đưa hiu hắt bên lòng,
Buồn ơi! xa vắng, mênh mông là buồn...
Tiên nga xoã tóc bên nguồn,
Hàng tùng rủ rỉ bên cồn đìu hiu;
Mây hồng ngừng lại sau đèo,
Mình cây nắng nhuộm, bóng chiều không đi.
Trời cao, xanh ngắt. - Ô kìa
Hai con hạc trắng bay về Bồng-lai.
Theo chim, tiếng sáo lên khơi,
Lại theo dòng suối bên người Tiên-nga;
Khi cao, vút tận mây mờ.
Khi gần, vắt vẻo bên bờ cây xanh,
Êm như lọt tiếng tơ tình,
Đẹp như Ngọc-nữ uốn mình trong không.
Thiên-thai thoảng gió mơ mòng,
Ngọc-Chân buồn tưởng tiếng lòng xa bay...
~Thế-Lữ~


GIÂY PHÚT CHẠNH LÒNG

‘‘Anh đi đường anh, tôi đường tôi,
Tình nghĩa đôi ta có thế thôi.
Đã quyết không mong sum họp mãi,
Bận lòng chi nữa lúc chia phôi?

‘‘Non nước đương chờ gót lãng du,
Đâu đây vẳng tiếng hát chinh phu,
Lòng tôi phơi phới quên thương tiếc,
Đưa tiễn anh ra chốn hải hồ.

‘‘Anh đi vui cảnh lạ, đường xa,
Đem chí bình sinh dãi nắng mưa,
Thân đã hiến cho đời gió bụi,
Đâu còn lưu luyến chút duyên tơ?

‘‘Rồi có khi nào ngắm bóng mây,
Chiều thu đưa lạnh gió heo may,
Dừng chân trên bến sông xa vắng,
Chạnh nhớ tình tôi trong phút giây;

‘‘Xin anh cứ tưởng bạn anh tuy
Giam hãm thân trong cảnh nặng nề,
Vẫn để hồn theo người lận đận,
Vẫn hằng trông đếm bước anh đi.’’

Lấy câu khẳng khái tiễn đưa nhau,
Em muốn cho ta chẳng thảm sầu.
Nhưng chính lòng em còn thổn thức,
Buồn kia em giấu được ta đâu?

Em đứng nương mình dưới gốc mai,
Vin ngành sương đọng, lệ hoa rơi,
Cười nâng tà áo đưa lên gió,
Em bảo: hoa kia khóc hộ người.

Rồi bỗng ngừng vui cùng lẳng lặng,
Nhìn nhau bình thản lúc ra đi.
Nhưng trong khoảnh khắc ơ thờ ấy,
Thấy cả muôn đời hận biệt ly.

Năm năm theo tiếng gọi lên đường,
Tóc lộng tơi bời gió bốn phương.
Mấy lúc thẫn thờ trông trở lại,
Để hồn mơ tới bạn quê hương.

Ta muốn lòng ta cứ lạnh lùng
Gác tình duyên cũ thẳng đường trông.
Song le hương khói yêu đương vẫn
Phảng phất còn vương vấn cạnh lòng.

Hôm nay tạm nghỉ bước gian nan,
Trong lúc gần xa pháo nổ ran,
Rũ áo phong sương trên gác trọ,
Lặng nhìn thiên hạ đón xuân sang.

Ta thấy xuân nồng thắm khắp nơi,
Trên đường rộn rã tiếng đua cười,
Động lòng nhớ bạn xuân năm ấy
Cùng ngắm xuân về trên khóm mai.

Lòng ta tha thiết đượm tình yêu,
Như cảnh trời xuân luyến nắng chiều,
Mắt lệ đắm trông miền cách biệt,
Phút giây chừng mỏi gối phiêu lưu...

Cát bụi tung trời - Đường vất vả
Còn dài - Nhưng hãy tạm dừng chân,
Tưởng người trong chốn xa xăm ấy
Chẳng biết vui buồn đón gió xuân.
~Thế-Lữ~


VẺ ĐẸP THOÁNG QUA

Hôm qua đi hái mấy vần thơ,
Ở mãi vườn tiên gần Lạc-Hồ:
Cảnh tĩnh trong hoa chim mách lẻo.
- Gió đào mơn trớn liễu buông tơ.

Nước mát hơi thu thắm sắc trời,
Trời xanh, xanh ngắt đượm hồng phai.
Ái ân, bờ cỏ ôm chân trúc,
Sau trúc, ô kìa! xiêm áo ai?

Rẽ lá, thi-nhân bước lại bên
Mấy vòng sóng gợn mặt hồ yên,
Nhởn nhơ vùng vẫy ba cô tắm
Dưới khóm hoa quỳnh lá biếc xen.

Hồ trong như ngọc tẩm thân ngà,
Lồ lộ da tiên thô sắc hoa,
Mỉm miệng anh đào tan-tác rụng,
Tóc buông vờn mặt nước say xưa.

Say xưa, người khác lạ bồng-lai,
Giận lũ chim kia khúc khích hoài.
Van khẽ gió đừng vi-vút nữa.
- Nhưng mà chim, gió có nghe ai?

Lời oanh trên liễu, yến bên hồng,
Hạc ở trong không, phụng dưới tùng,
Bỗng chốc cùng nhau cao tiếng họa,
Đờn tiên rộn rã khắp tiên cung...

Hoa lá cùng bay bướm lượn qua,
Người tiên biến mất, - Khách trông ra:
Mặt hồ nước phẳng nghiêm như giận.
- Một áng hương tan, khói tỏa mờ.
~Thế-Lữ~


CÂY ĐÀN MUÔN ĐIỆU
             Gởi cho Tứ-Ly

Tôi là người bộ-hành phiêu-lãng
Đường trần-gian suôi-ngược đểvui-chơi vui-chơi
Tìm cảm-giác hay trong tiếng khóc, câu cười,
Trong lúc gian-lao, trong giờ sung-sướng,
Khi phấn đấu cũng như hồi mơ-tưởng.
Tôi yêu đời cùng với cảnh lầm-than,
Cảnh thương-tâm, ghê-gớm, hay dịu đàng.
Cảnh rực-rỡ, ái-ân hay dữ dội.

Anh dù bảo: tính-tình tôi thay đổi,
Không chuyên-tâm, không chủ-nghĩa: nhưng cần chi?
Tôi chỉ là một khách tình-si
Ham vẻ Đẹp có muôn hình, muôn thể.
Mượn lấy bút nàng Ly-Tao tôi vẽ,
Và mượn cây đàn ngàn phím, tôi ca
Vẻ đẹp u-trầm, đắm đuối, hay ngây-thơ,
Cũng như vẻ Đẹp cao-siêu, hùng-tráng
Của non-nước, của thi-văn, tư-tưởng.
Dáng yêu kiều tha thướt khách giai-nhân;
Ánh tưng-bừng linh hoạt nắng trời xuân;
Vẻ sầu muộn âm-thầm ngày mưa gió;
Cảnh vĩ đại, sóng nghiêng trời, thác ngàn đổ;
Nét mong-manh, thấp-thoáng cánh hoa bay;
Cảnh cơ hàn nơi nước đọng bùn lầy;
Thú sán-lạn mơ-hồ trong ảo mộng;
Chí hăng hái đua ganh đời náo động:
Tôi đều yêu, đều kiếm, đều say mê.
Tôi sẵn lòng đau vì tiếng ai bi,
Và tôi cảm khái bởi những lời hăng-hái.
Tôi ngợi ca với tiếng lòng phấn-khởi,
Tôi thở than cùng thiếu nữ bâng khuâng,
Tôi véo von theo tiếng sáo lưng chừng,
Tôi yên-ủi với tiếng chuông huyền diệu,
Với Nàng-Thơ, tôi có đàn muôn điệu;
Với Nàng-Thơ, tôi có bút muôn mầu:
Tôi muốn làm nhà nghệ-sĩ nhiệm mầu:
Lấy thanh-sắc trần-gian làm tài-liệu.
~Thế-Lữ~


BÊN SÔNG ĐƯA KHÁCH 

(Tặng tác giả ĐỜI MƯA GIÓ
Lòng em như nước Trường Giang ấy,
Sớm tối đưa chàng tới Phúc Châu.
-Lời kỹ nữ)

Trời nặng mây mù. Mấy khóm cây
Đứng kia, không biết tỉnh hay say,
Đỗ bờ sông trắng con thuyền bé,
Cạnh lớp lau già, gió lắt lay.

Tôi tiễn đưa anh đến tận thuyền
Để dài thêm hạn cuộc tình duyên;
Thuyền đi, tôi sẽ rời chân lại.
Tôi nhớ tình ta, anh vội quên.

Thuyền khách đi rồi tôi vẫn cho
Lòng tôi theo lái tới phương mô?
Bâng khuâng trong cõi sầu vô hạn.
Không khóc, vì chưng mắt đã khô.

Đâu biết rằng anh cũng chỉ là
Khách chơi giây lát ghé chơi qua;
Rồi thôi, níu áo không tình nữa,
Để mặc tình ai khỏi ước mơ.

Tôi chỉ là người mơ ước thôi,
Là người mơ ước hão! Than ôi!
Bình-minh chói lói đâu đâu ấy,
Còn chốn lòng riêng u-ám hoài.

Mà biết vô duyên vẫn cứ mong,
Trăm năm ôm mãi khối tình không,
Trọn đời làm kẻ đưa thuyền khách:
Thuyền chẩy bơ vơ đứng với sông.
~Thế-Lữ~


TRỤY LẠC

Rượu ân ái đắm ngây lòng chán nản
Rót tràn đi, rót nữa, tình nhân ơi!
Ta lắng nghe gió thoảng ở bên tai
Có phải chăng vẫn réo lời thống khổ?

Cứ rót nữa! Bao giờ mê quá độ
Vơ tóc em lau cặp mắt đờ say
Rồi trông ra màu khói thuốc mù bay
Ta chỉ thấy những màu tươi sặc sỡ.

Ồ những tấm thân nõn nà nghiêng ngửa!
Những tràng cười khoái lạc, giọng dòn tan!
Những điệu lẳng lơ, khiêu khích, nồng nàn!
Những khúc hát lả lơi hay uỷ mị!

Hỡi gái giang hồ! Bạn tình ô uế!
Biết chăng em, đó là thú mê tơi,
Để cho ta không thiết đến ngày mai.
Đời ta nữa. - Ngày mai là lúc tỉnh.

Cũng như em, tâm hồn ta đã lạnh
Tự lâu rồi, từ cái thuở xa xăm
Mà ánh sáng chim ca, mà bóng gió âm thầm.
Hay nét hoa tươi hay màu lá rụng

Cũng đủ khiến cho lòng ta rung động.
- Ta ngây thơ như cô gái đương xuân,
Nhưng đến nay, cô ấy trải phong trần
Đã dày dạn, thấy đời thô rõ quá!

Lòng đã tắt không còn tin tưởng nữa,
Thì quên đi, quên hết để say sưa,
Để mê ly trong thú ái ân vờ
Để trốn tránh những ngày giờ trống trải.

Em ơi, ta không dám để lòng ta nhớ lại
Vì đôi phen trong những lúc điên cuồng
Mảnh hồn thơ còn thoi thóp giữa đêm suông
Bắt ta tiếc quãng đời trong trắng mãi.
~Thế-Lữ~

NAM-TRÂN
   1907-1967

Tức Nguyễn-Học-Sĩ, quê Phú- Thứ-Thượng,
Đại-Quang, Đại-Lộc, Điện-Bàn, Quảng-Nam,
đậu Tú-Tài, Tham Tá tòa Khâm-Sứ Huế, viết
bài đăng các báo, tập kết ra Bắc, công tác viện
Văn Học, chuyên về dịch thuật, giảng dạy Hán
học ở miền Bắc.
 

ĐẸP VÀ THƠ

Thuyền nan đủng đỉnh sau phượng,
Cô gái Kim Luông yểu điệu chèo.
Tôi xuống thuyền cô, cô chẳng biết,
Rằng thơ thấy đẹp phải tìm theo.
Thuyền qua đến bến, cô lui lại,
Vẫy chiếc chèo ngang, giọt nước gieo.
Đăm đăm mệt mỏi vì chèo,
Chèo cô quấy nước trong veo giữa dòng.
Biết không? Cô hỡi biết không?
Chèo cô còn quẫy, sóng lòng còn xao!
~Nam-Trân~


TRƯỚC CHÙA THIÊN-MỤ
 
Êm êm dòng nước Hương giang chảy,
Xúm xít thuyền con chở ba, bảy.
Tiếng hát ngư ông đẫm bóng cây
Như luồng khói, nhẹ, lên, lên mãi.
Tháp cao dòm nước: vết men trôi.
Đồi thấp sừng trăng dõi dõi soi.
Mờ ở, xa xa gà gáy sáng…
Trong Chùa cảnh cảnh tiếng chuông hồi
~Nam-Trân~


HOÀNG-XUÂN-HÃN
          1908-1996

Quê Yên-Hồ, La-Sơn, Đức-Thọ, Hà-Tĩnh, học
trường Bưởi, đậu Tú-Tài Tây, tốt nghiệp Poly-
technique, Thạc sĩ Toán, Kỹ sư Nguyên tử lực
tại Pháp, giáo sư trường Bưởi, ĐH Khoa-Học
HN, thành viên HĐ nghiên cứu Koa Học Đông-
Dương, Chủ tịch HĐ nghiên cứu GD, Bộ Trưởng
Bộ Giáo-Dục.
  

NĂM XẤP XỈ CHÍN MƯƠI
 
Tám chục may qua sắp chín mươi,
Sức chừng thêm đuối tính thêm lười
Sử nhà bạn cũ ôn không thẹn,
Vận nước tình sâu mộng sẽ tươi,
Văn ngữ thời xưa tìm kiếm gốc,
Tinh hoa thuở mới cố đua người.
Tuổi cao nhưng trí còn như trẻ
Mắt đọc, tay biên, miệng vẫn cười.
~Hoàng-Xuân-Hãn~
    (tháng 2-1996)



TỰ BẠCH LÚC VÃN NIÊN
 
Đã hay bốn bể là nhà
Lam Hồng ta mới thật là quê hương.
Trải bao cuộc biến cuộc thường
Mà lòng tưởng nhớ yêu đương vẫn còn
Gửi lời nhắn nước cùng non
Ngày nay nước cạn non mòn tại ta.
~Hoàng-Xuân-Hãn~

NGUYỄN-THI-GIANG
            1909-1930
Sinh tại thị xã phủ Lạng-Thương, Bắc-Giang,
là vợ và đồng chí của Nguyễn-Thái-Học,
đảng trưởng Việt-Nam Quốc Dân Đảng.
Ngày 7-6-1930, Nguyễn-Thái-Học cùng 12
đồng chí bị xử tử tại Yên-Bái, ngay chiều
hôm đó, cô Giang về làng Đồng-Vệ, dùng
súng lục tự tử theo chồng, để lại 2 lá thư và
bài thơ sau đây:
 
BÀI THƠ TUYỆT BÚT
 
Thân không giúp ích cho đời,
Thù không trả được cho người tình chung.
Dẫu rằng đương độ trẻ trung
Quyết vì dân chúng thề lòng hy sinh.
Con đường tiến bộ mông mênh
Éo le hoàn cảnh buộc mình biết sao!
Bây giờ hết kiếp thơ đào
Gian nan bỏ mặc dồng bào từ đây.
Dẫu rằng chút phận thơ ngây,
Sổ đồng chí đã có ngày ghi tên.
Chết đi dạ những buồn phiền
Nhưng mà hoàn cảnh truân chuyên buộc mình.
Quốc kỳ phất phới trên thành
Tủi thân không được chết vinh dưới cờ.
Cực lòng lỡ bước sa cơ,
Chết sầu, chết thảm, có thừa xót xa.
Thế ru? Đời thế ru mà?
Đờ i mà ai biết, người mà ai hay...
~Nguyễn-Thị-Giang~
 
Nghe tin Nguyễn Thái Học và cô Giang cùng
chết một ngày, Phan Bội Châu cảm khái làm
bài văn tế:

Than rằng:
Sóng nhân đạo ở hai mươi thế kỷ, bạn má hồng toan cướp gái làm trai - Gương nữ hùng trên một góc trời Nam, bọn da trắng phải ghê giòng giống Việt.
Trên quốc sử mực chàm giấy phấn, ong cả đoàn nhan nhản bầy nô, - Dưới Long Thành máu thắm cỏ xanh, gái đến thế rành rành chữ liệt.
Trăng thu mờ mịt, trông những buồn tênh! Người ngọc xa vời, nghĩ càng đau tuyệt.
Nhớ nữ liệt sĩ xưa:
Đấ t nhả tinh hoa - trời treo băng tuyết.
Vóc quần thoa nhưng chí khí tu mi - Thân khuê các mà can trường khí tiết.
Thuở bé nhờ ơn gia giáo, Hán học vừa thông - tuổi xanh vào chốn học trường, Pháp văn cũng biết
Tang hải gặp khi xoay cuộc, ngó giang sơn luống những lòng đau - Trần ai tức lôi không người, thâý nô lệ giương đôi tròng ngút.
Xem sách Pháp từng đem óc nghĩ: Dan Đà, La Lan thuở nọ, chị em mình đã dễ ai hơn, - Giở sử nhà bỗng vỗ tay reo: Bà Trưng, Cô Triệu sau này, non nước ấy có đâu hồn chết.
Triều cách mạng đang dâng sùng sục, cát Vệ Tinh ngậm đầy trước miệng, mong thấy bể vùi, - Vai quốc dân nặng gánh trìu trìu, đá Oa Hùng
dắp sẵn trong tay, nỡ xem trời khuyết.
Tức tội cường quyền - Thi gan sấm sét.
Khi nhập đảng tuổi vừa mười tám, cơ nữ binh đăng đội tiền phong; - Lúc tuyên truyền sách động ba quân, lưỡi biện sĩ trổ tài du thuyết.
Thổi gió phun mây từng mấy trận, nào Lâm Thao, nào Yên Bái, nữ tham mưu đưa đẩy đội hùng binh;
- Vào sinh ra tử biết bao phen, kia thành huyện, kìa đồn binh, cờ nương tử xông pha hùm rắn rết.
Nguyễn Thái Học trổ tài kiện tướng, nhờ có cô mà lông cánh thêm dài - Phạm thị Hào nổi tiếng trung trinh, em có chị mà xứng danh nữ kiệt.
Khốn nỗi thay!
Vận nước còn truân - Tai trời chửa hết!
Trắc trở buồm xuôi gió ngược, tài anh thư gặp bước gian truân. - Ngại ngùng nước biếc non xanh, tay chức nữ uổng công thêu dệt.
Nhưng hãy còn:
Thiết thạch tâm can, - Châu toàn bách chiết.
Thời như thế, việc đành phải thế, đoạn đầu đài mừng được thấy anh lên. - Sống là còn thác vẫn là còn, súng kề cổ không nhường cho giặc giết.
Tiếng súng lúc vang lên một phát, núi đổ sông nhào! - Hồn anh thư hẹn phút trùng lai, thần gào quỷ thét
Ôi thương ôi!
Khóc nữa mà chi! - Nói không kể xiết!
Một nén hương lòng, - Mấy lời thống thiết!
Bạn nữ lưu ai nối gót theo chân? - Nghĩa đoàn thể, xin từ đây cố kết!
Hỡi ơi! thương thay!
~Phan-Bội-Châu~
 
Một chiến sĩ vô danh thời ấy đã
có bài thơ ai điếu cô Giang:

Sống nhục sao bằng sự thác vinh?
Nước non cho vẹn chữ chung tình
Lưỡi dao xử tử chàng không ngại
Tiếng súng quyên sinh thiếp cũng đành.
Một tấm can tràng trời đất thảm
Ngàn thu tiết tháo quỷ thần kinh
Cuộc đời xá kể chi thành bại
Trai đã trung thì gái hẳn trinh!

Một thi nhân khác cũng có đôi lời ca ngợi:

Tình chồng, nợ đảng, gánh giang san!
Thác xuống tuyền đài hận chửa tan.
Xương trắng nêu cao gương hiêú nghĩa,
Máu hồng in thắm chữ trung can.
Ngàn năm tồ quốc ơn ghi mãi,
Một thác tình chung nghĩa trả toàn
Thành bại mặc ai người nghị luận,
Muôn ngàn năm để tiếng Cô-Giang.

PHẠM-TẤT-ĐẮC
        1909-1935
Người làng Dũng Kim, Lý Nhân, Hà Nam. 17
tuổi, tham gia tổ chức lễ truy điệu cụ PCT, hô
hào bãi khóa, bị đuổi, viết bài Chiêu Hồn Nước
bị đưa đi an trí ở trại Giáo hóa Tri-Cụ Bắc Giang,
tiếp tục tuyên truyền chống Pháp, đánh giám thị,
phá nhà giam, bị đưa về Hỏa-Lò Hà-Nội, đưọc thả
năm1930, quá yếu nên 5 năm sau thì mất mới
26 tuổi.

         
CHIÊU HỒN NƯỚC

Hăm lăm triệu trẻ già trai gái,
Bốn nghìn năm con cái Hồng Bàng.
Cũng nhà cửa, cũng giang san,
Thế mà nưóc mất nhà tan hỡi trời!
Nghĩ lắm lúc đương cười hóa khóc,
Muốn ra tay ngang dọc, dọc ngang.
Vạch trời thét một tiếng vang,
Cho thân tan với giang san nước nhà,
Đồng bào hỡi! Con nhà Đại Việt,
Có thân mà chẳng biết liệu đời,
Tháng ngày lần lữa đợi thời,
Ngẩn ngơ ỷ lại ở người ai thương!
Nay sóng gió bốn phương dữ dội,
Có lẽ nào ngồi đợi mãi sao?
Đồng bào chút giọt máu đào,
Thương ơi tội nghiệp đời nào sót đây?
Nên mau mau dậy ngay kẻo muộn,
Mà xót thương đến chốn Nhị, Nùng.
Xưa kia cũng lắm anh hùng,
Dọc ngang trời đất vẫy vùng bể khơi.
Xưa cũng có lắm người hào kiệt,
Trong một tay nắm hết sơn hà.
Nghìn thu gương cũ không nhòa,
Mở mày, mở mặt, con nhà Lạc Long.
Non sông vẫn non sông gấm vóc,
Cỏ cây xưa vẫn mọc tốt tươi.
Người, xem cũng dáng con ngưới,
Cũng tai cũng mắt ở đời khác chi.
Cảnh như thế, tình thì như thế,
Sống mà chi, sống để làm chi?
Đời người đến thế còn gì,
Nước non đến thế, còn gì nước non!
Nghĩ thân thế héo hon tấc dạ,
Trông non sông lã chã dòng châu.
Một mình cảnh vắng đêm thâu,
Muốn đem máu đỏ nhuộm màu giang san.
Ngọn gió lọt đèn tàn hiu hắt,
Tiếng cuốc kêu dày mặt anh hùng.
Nghiến răng nuốt cái thẹn thùng,
Mà chiêu hồn cũ lại cùng non sông!

Hồn hỡi hồn! Con Hồng cháu Lạc,
Bấy lâu nay đói khát lầm than.
Bấy lâu thịt nát xương tan,
Bấy lâu tím ruột thâm gan vì hồn.
Hồn hỡi hồn kìa non nước cũ,
Bấy nhiêu lâu mặt ủ mày châu.
Bấy lâu ngậm tủi nuốt sầu,
Bấy lâu hèn kém vì đâu hỡi hồn.
Trông bốn bể bồn chồn dạ ngọc,
Ngắm năm châu khôn khóc nên lời.
Đêm khuya canh vắng im trời,
Khôn thiêng chăng hỡi hồn ơi hồn về.
Hồn trở về đừng mê mẩn nữa,
Tính nết xưa phải sửa từ giờ.
Hồn về hồn cố cho nhờ,
Anh em Hồng Lạc cõi bờ Việt Nam.
Hồn trở về chớ tham rượu thịt,
Chớ tham nhà cao tít mấy tầng.
Kìa con chim ở trong rừng,
Kiếm mồi đâu có lạc rừng quên cây.
Hồn trở về đừng say gái đẹp,
Mà nặng tình kẻ khép phòng thu.
Đường đường một đấng trượng phu,
Lẽ đâu hồn chẳng đền bù non sông.
Hồn trở về chớ mong giầu có,
Mà ước ao xe nọ ngựa kia.
Nghênh ngang mũ áo râu ria,
Trăm nghìn năm vẫn còn bia miệng cười.
Hồn cố về cõi đời chớ chán,
Mà vội đem lòng nản việc trần.
Bát cơm tấm áo manh quần,
Hồn ăn hồn mặc nợ nần thế gian.
Hồn trở về bấm gan mà chịu,
Cảnh biệt ly tình hiếu đôi dường.
Trượng phu trí ở bốn phương,
Lẽ đâu hồn chịu vấn vương nỗi nhà.
Hồn trở về nguyệt hoa chi nữa,
Mà thoi đưa lần lữa tháng ngày.
Xua nay những kẻ tỉnh say,
Hôn mê có nghĩ việc hay bao giờ!
Hồn trở về chớ chờ sức yếu,
Mà hồn không định liệu dọc ngang.
Hoặc hồn bảo chẳng biết đàng,
Hoặc hồn không muốn vội vàng làm ngay.
Hoặc hồn sợ tai bay vạ gió,
Mà hồn đành phải bỏ non sông.
Hoặc hồn quen thói phục tùng,
Mà hồn cam chịu cùng giòng ngựa trâu.
Hoặc hồn thường cháo rau no đói,
Mà hồn riêng mong khỏi cơ hàn.
Hoặc hồn đã trải lầm than,
Mà hồn bỏ mất cái gan tung hoành?
Hoặc hồn ở thị thành phố xá,
Hoặc hồn trong túp lá lều tranh?
Hoặc hồn trong chốn rừng xanh,
Hoặc hồn lẩn quất ở quanh sơn hà?
Hoặc hồn ở nước nhà chật hẹp,
Hoặc hồn đi ẩn nép nước người?
Đêm khuya cảnh vắng im trời,
Khôn thiêng chăng hỡi, hồn ơi hồn về!...
Hồn trở về đừng mê mẩn nữa,
Tính nết xưa phải sửa từ giờ.
Hồn về, hồn cố cho nhờ,
Anh em Hồng Lạc, cõi bờ Việt Nam.
Còn chi sung sướng vẻ vang,
Bằng đem da ngựa chiến tràng bọc thây.
 
Hồn trở về làm ngay ý muốn,
Chớ rụt rè sớm muộn sao nên.
Lẽ thường thành bại đôi bên,
Chớ đo đắn quá mà quên việc mình.
Hồn trở về hy sinh quyền lợi,
Mà tận tâm đối với nước non.
Dù cho thịt nát xương mòn,
Cái bầu nhiệt huyết phải còn như xưa.
Hồn trở về hồn mơ hồn mộng,
Nên hồn thành ra giống ngựa trâu.
Hồn về hồn kíp đổi mau,
Tự do hành động mặc dầu dọc ngang.
Hồn trở về bền gan dốc trí,
Chớ có thèm cái vị cao lương.
Tháng ngày dưa muối rau tương,
Còn hơn rượu thịt mà nương dựa người...
Hồn trở về xoay trời đất lại,
Hồn trở về tát hải đạp sơn.
Chớ nề gió kép mưa đơn,
Mà đem gan trọi với cơn phong trần.
Hồn hỡi hồn xa gần nghe thấy,
Thì vùng lên kíp dậy mà về!
Hoặc hồn ở chốn thôn quê,
Hoặc là hồn ở phủ kia lầu này?
Nước non cũ bấy nay khao khát,
Ngày ấy qua ngày khác lại qua.
Mấy phen lệ nhỏ máu sa,
Mấy phen xót xót xa xa lòng vàng.
Mong hồn tỉnh hồn càng không tỉnh,
Mong hồn về hồn định không về.
Non sông hồn bỏ lời thề,
Cho non sông chịu trăm bề lầm than.
Hồn hỡi hồn! - Giang san là thế,
Giống Lạc Hồng tôi kể hồn hay:
Kể từ hồn lạc đến nay,
Đêm đêm khóc khóc ngày ngày than than.
Cũng có kẻ trên ngàn đổ máu,
Cũng có người nương náu phương xa.
Cũng người bỏ cửa bỏ nhà,
Cũng người lo nghĩ tuyết pha mái đầu.
Cũng có kẻ làm trâu làm ngựa,
Cũng có người đầy tớ con đòi.
Cũng thằng buôn bán giống nòi,
Khôn thiêng chăng hỡi hồn coi cho tường!...
Có mồm nói khôn đường mà nói,
Có chân tay người trói chân tay.
Mập mờ không biết dở hay,
Ù ù cạc cạc công này việc kia.
 
Hồn hỡi hồn! - đêm khuya canh vắng,
Hồn nghe hồn có đắng cay không?
Tôi đây cũng giọt máu hồng,
Cũng xương cũng thịt con Rồng cháu Tiên.
Trông thấy cảnh mà điên mà dại,
Trông thấy tình mà dại mà điên.
Mà sao không thể ngồi yên,
Ba câu gan ruột tôi biên mời hồn.
Hồn nghe thấy nên chồn tấc dạ,
Hồn nghe xong nên khá mà về.
Chớ đừng tỉnh tỉnh mê mê,
Chớ đừng đo đắn trăm bề sâu nông.
Hồn trở về non sông nước cũ,
Mà mau mau giết lũ tham tàn,
Mau mau giết lũ hại đàn,
Túi tham dám chứa bạc vàng của dân.
Hồn trở về cho dân tỉnh lại,
Không ngu ngu dại dại như xưa.
Không còn khó nhọc sớm trưa,
Không còn nắng nắng mưa mưa dãi dầu.
Hồn trở về mau mau hồn hỡi!
Hồn trở về tôi đợi tôi mong.
Hồn về tô điểm non sông,
Hồn về dạy dỗ con Rồng cháu Tiên.
Ngọn gió lọt đèn tàn hiu hắt,
Dân không còn nước mất sao còn?
Hỡi hồn nước nước non non!
Hồn về tôi sẵn lòng son giúp hồn.
Tôi đây cũng không khôn cho lắm,
Nhưng cũng không dại lắm cho nhiều.
Tôi nay chỉ một lòng yêu,
Nên mong nên mỏi nên chiêu hồn về.
Hồn hỡi hồn! - Hồn về hồn hỡi!
Hồn hỡi hồn! - Hồn hỡi hồn ơi!
Đêm khuya canh vắng êm trời,
Hồn thiêng chăng hỡi, hồn ơi hồn về!

Bút viết xong tai nghe miệng đọc,
Miệng đọc xong giọt ngọc nhỏ sa.
Nhỏ sa nên chữ hóa nhòa,
Hóa nhòa nên mới in ra nghìn tờ.
In nghìn tờ mà đưa công chúng,
Công chúng xem mong bụng đổi dần,
Đổi rồi thúc kẻ xa gần,
Rằng mau nên trả nợ nần non sông!...
~Phạm-Tất-Đắc~
          1927

PHAN-VĂN-DẬT
     1907-1987
Quê Đạo-Đầu, Triệu-Phong, Quảng-Trị, đậu
bằng Thành-Chung, công chức Sở Trước-Bạ
Huế, đi tu nghiệp Trường Trước-Bạ Lyon
Pháp, giảng dạy các tường Quốc-Học, Đồng-
Khánh, Cao-Đẳng Mỹ-Thuật, Viện Hán-Học.


TIỄN ĐƯA

Ngày mai chàng lên đường,
Thân gió bụi tuyết sương,
Tối nay còn với thiếp,
Xin cạn chén quỳnh tương.
Chàng mặc áo nhung này,
Thiếp vì chàng mới may.
Thiếp dù xa chân ngựa,
Tơ lòng theo chàng bay.
Đừng nghĩ đến ngày mai,
Hôm nay biết hôm nay,
Thiếp đây và chàng đó,
Chừng đó là đủ rồi.
Ngày mai chàng ruổi xa,
Mặc kẻ nước mắt sa,
Yên ngựa rong đường thẳng,
Thức dậy lúc canh gà.
Ngày sau khi chàng về,
Thiếp dù chống gậy lê,
Xin vì chàng dâng rượu,
Tình xưa, cạn chén thề.
Rồi bên chàng có thiếp,
Giấc hoè cùng thiêm thiếp,
Yêu nhau đến trăm năm,
Phong trần cho bõ kiếp.
~Phan-Văn-Dật~
     1927


NGUYỄN-TUÂN
     1910-1987

Sinh tại Hà Nội.     

SAY

Hạnh-Hoa thôn đã đây rồi,
Chơi đi cho thỏa một đời thông minh,
Nợ men gấp mấy nợ tình,
Cõi trần ướm hỏi Lưu-Linh mấy chàng?
Hung trung hữu Lý-Bạch,
Đã say sưa mặc quách thế nhân cười.
Mượn mầu men giả dạng làng chơi,
Cơn chuếnh choáng coi ra trời đất nhỏ.
Ai muốn lấp sầu thiên vạn cổ,
Cùng ta hãy cạn một hồ đầy.
Doành nước mây, một tớ lại một thầy,
Vành gió bụi, ai tỉnh? Ai say? Ai ngất ngưởng?
Đảo phá sầu thành thi thị tướng,
Trường truy cùng tặc tửu vi binh,
Rượu ngà say quên lẫn cả mình,
Khi túy lúy thoát hình ngoài cõi tục.
Mặc ai đàm tiếu ai trong đục.
Tỉnh mà chi cho nhọc chẳng khề khà,
Nợ nần gỡ mãi không ra.
~Nguyễn-Tuân~
       1931


ĐOÀN-PHÚ-TỨ
    1910-1989

Quê Tử-Nê, Tiên-Du, Bắc-Ninh, sinh
và sống ở Hà-Nội, đậu Tú-tài Pháp, công
tác các báo, dạy học, dịch văn chương Anh
Pháp, chuyên viết kịch, làm thơ ít nhưng
đã tạo ra một trường phái thơ mới ở VN

              
MÀU THỜI GIAN*

Sáng nay tiếng chim thanh
Trong gió xanh
Dìu vương hương ấm thoảng xuân tình

Ngàn xưa không lạnh nữa, Tần phi
Ta lặng dâng nàng
Trời mây phảng phất nhuốm thời gian

Màu thời gian không xanh
Màu thời gian tím ngắt
Hương thời gian không nồng
Hương thời gian thanh thanh

Tóc mây một món chiếc dao vàng
Nghìn trùng e lệ phụng quân vương
Trăm năm tình cũ lìa không hận
Thà nép mày hoa thiếp phụ chàng

Duyên trăm năm đứt đoạn
Tình một thủa còn hương
Hương thời gian thanh thanh
Màu thòi gian tím ngắt
~Đoàn-Phú-Tứ~

QUÁCH-TẤN
    1910-1992

Quê Trường-Định, Bình Khê, Bình Định, tổ
tiên là người Hoa, đậu Thành-Chung, làm ở
Toà sứ Huế, Nha-Trang, dạy Trung-Học ở
Bình-Định, công chức ở Qui-Nhơn, viết báo
Làm thơ.

DƯỚI LIỄU CHỜ XUÂN

Tin Xuân gió rải khắp nơi nơi,
Dưới liễu chờ Xuân gắng gượng cười.
Bạn khắp non sông mà vắng vẻ
Tình trong gang tấc vẫn xa xôi!
Thân gầy với nguyệt bao phân nữa?
Tóc rụng theo sương mấy lớp rồi!
Giòng cũ Ngân Hà sâu bến đợi,
Muốn đem sầu gởi nước trôi xuôi...
~Quách-Tấn~


TRỜI ÐÔNG

Chuông gióng Hàn San bẵng tiếng ngân,
Ngàn xa tiếng địch cũng xa dần...
Lá thương nhánh nặng bay hầu hết,
Trời sợ non côi xích xuống gần
Ngần ngại gió mưa chim ẩn bóng
Quây quần mây khói liễu riêng xuân
Ðêm như dài lắm... người Vân Hớn,
Trong giấc thăm nhau được mấy lần
~Quách-Tấn~


HIU QUẠNH

Trăng lại tròn trăng mấy độ rồi,
Ðìu hiu còn đọng ngấn ly bôi !
Mộng về lối cũ tìm khôn gặp,
Nhớ đốt niềm tây dập chẳng nguôi !
Lá rắc thêm sầu rơi gió một,
Chim đành riêng thú liệng trời đôi.
Vườn sương thờ thẫn đêm qua lạnh,
Cúc nở nhìn nhau mỉm miệng cười.
~Quách Tấn~


CHIỀU XUÂN

Chim mang về tổ bóng hoàng hôn,
Vàng lửng lơ non biếc đọng cồn.
Cành gió hương xao hoa tỉ muội,
Ðồi sương sóng lượn cỏ vương tôn.
Khói mây quanh quẩn hồi chuông vọng,
Trời biển nôn nao tiếng địch dồn.
Thưởng cảnh ông câu tình tự quá!
Thuyền con chở nguyệt đến cô thôn.
~Quách-Tấn~


VỀ THĂM NHÀ CẢM TÁC

Quê người rong ruổi bấy nhiêu lâu,
Vườn cũ về thăm cảnh dãi dầu!
Trống trải ba gian nhà nhện choán,
Ngửa nghiêng bốn mặt dậu bìm leo.
Cội tùng bóng ngả sương rơi lệ,
Ngõ trúc mây che quốc dục sầu.
Lẳng lặng bên thềm ôn chuyện cũ...
Giật mình nghĩ đến chốn nào đâu!
~Quách-Tấn~


NHỚ TẢN ÐÀ

Ðà Giang từ độ rụng văn tinh,
Tản Lĩnh đìu hiu rọi bóng mình.
Móng đỏ in sâu lòng tuyết trắng,
Tơ vàng mang nặng nợ dâu xanh.
Hàm Rồng nắm cỏ chưa tròn mộng,
Khê Thượng nguồn thơ luống quăn tình.
Chén rượu đêm nay nồng nã nhớ,
Hồn ai lai láng ánh trăng thanh
~Quách-Tấn~
Phú Phong 1949
          

TRỜI CHIỀU

Năm lụn ngày qua thân mỏi mòn
Buồn trông thoi thóp ráng đầu non...
Ấm no trước đã không cha mẹ,
Thiếu hụt rày thêm khổ vợ con!
Lặng lẽ mây trôi làn viễn vọng.
Ngập ngừng sương úa giọt hoàng hôn.
Trăng non một mảnh tình lưu luyến...
Người có như trăng khuyết để tròn?
~Quách-Tấn~
Phú Phong 1953
           

ĐỒNG BÀO BÌNH-ĐỊNH
TẾ QUANG-TRUNG

Than ôi!
Dòng Côn thủy mây lồng thức gấm
Mãn vui tình mai liễu đọ xuân
Đỉnh Tây Sơn sóng cuộn sóng tùng
Chạnh tưởng đức anh hùng cứu quốc.
Nhớ tôn linh xưa;
Khí cốt lăng tằng,
Anh tư khôi đặc;
Sức điều binh, tài khiển tướng
Hạng Võ, Lưu Bang;
Lòng trọng sĩ, lượng tôn hiền
Văn Xương, Huyền Đức,
Tình đất nước giận cơn chia xẻ;
Lưỡi gươm trần dẹp loạn cứu dân.

Nghĩa Bắc Nam trải dạ gắn hàn,
Thân áo vải giúp Anh dựng nước.
Quy Nhơn biển lặng, rực rỡ ánh tường vân,
Thuận Hóa trời cao, chói chang vầng bạch nhật.
Xiêm phô áo phủ,
Trên chín trùng toan mối trị bình,
Vuốt dũa nanh mài,
Ngoài muôn dặm rắp tâm xâm lược.
Cõng rắn tội kìa ai?
Bắt hùm tay sẵn chước;
Tế Trời Đất, đàn giao cao vút núi,
Bóng tinh kỳ sáng dọi buổi Đăng quang;
Nhìn non sông khí giận ngất tầng mây;
Tiếng hiệu lệnh sấm vang giờ xuât phát;

Hùng binh mười vạn hăng hái hy sinh
Chiến tượng hai trăm tinh tường trận mạc
Lòng một quyết ra tay hàng hổ
Hẹn nước non ca khúc khải hoàn sau;
Chỉ mười ngày dẹp giống sài lang,
Cùng tướng sĩ chung vui Nguyên đán trước.
Cạn lời ủy lão, trống dục cờ giong;
Dốc dạ truy tìm, non băng biển vượt.
Ngày ba mươi tháng chạp, sông Giản Thủy dồn binh;
Đêm mồng ba tháng giêng, đồn Hạ Hồi hãm giặc.

Đánh trận này tiếp trận khác, sấm dậy chớp giăng;
Xong đồn nọ tới đồn kia, ngói tan đá nát.
Khuya mồng bốn gió sương mờ mịt,
Đốt hương rừng lửa đỏ, khiến ba quân liều chết chớ lui;
Sáng mồng năm voi ngựa sẵn sàng,
Quấn cổ thước khăn vàng, quyêt một trận chẳng hơn thì thác.
Thế giặc dẫu binh đông tướng dữ;
Thuốc súng chôn quanh thành, chông sắc cắm khắp lũy
Thêm bốn bề đạn rạt rào mưa;

Quân ta nhờ trí sáng gan bền,
Ván dày cột thành cốt, rơm ướt phủ làm bì,
Hè một rập, sức cuồn cuộn thác.
Ầm tiếng pháo, Ngọc Hồi kíp hạ,
Sông máu láng lai;
Thúc chân voi, Khương thượng gần thâu,
Núi thây chồng chất.
Nghi Đống liệu khôn bề sống sót,
Vội vàng treo cổ! Đống Đa!
Sĩ Nghị may tìm được lối ra;
Hớt hải thoát thân mạn Bắc.
Ngoài ải sôi gió tan mùi sát khí,
Niềm hân hoan nhuộm thắm đất sơn xuyên.
Vào Thành Long cờ rợp bóng vinh quang;
Áo chiến thắng phủ đen hồn đạn dược.
Mười ngày hẹn trước trời đất chứng lời vàng;
Hai bận vui xuân, cỏ hoa mừng tiệc ngọc,
Lửa tạnh hề biên cương,
Nền cao hề xã tắc.
Tiếng anh dũng nước mây lừng lẫy sấm. .
Triều Mãn Thanh bóp bụng sống chung trời.
Chí đấu ranh son sắt vững vàng non,
Miền Lưỡng Quảng quyết tâm đòi lại đất!

Nhưng than ôi!
Tấm gan rèn đá Trời, chửa vá xong,
Đỉnh ngự chìm mây rồng sao vội khuất!
Cơ cường thịnh thiếu tay xếp đặt,
Cửi dồn thoi phút để mối tơ chùng.
Nghiệp đế vương đuối sức giữ gìn,
Thuyền thuận bến trúc theo cơn lật!
Trời Phú xuân sương gió lạnh lùng,
Biển Thị Nại bèo mây tản mát!
Bút chép sử múa men, tay đắc thế;
Trang oanh liệt son nhòa!
Nền ghi ân khuất bóng cô thôn;
Gương anh hùng thủy nhạt!
Nối chí cả người sau toan lấp hận;
Lao công Tinh Vệ ngậm ngùi thương!
Gìn dấu linh, chốn cũ khó nguôi tình.
Lắng giọng đề quyên tê tái ruột.

Cũng may thay!
Lẽ tuần hoàn trời đất chẳng ngừng xoay,
Ách chuyên chế giống nòi nay đã thoát.
Trăng hào kiệt bấy lâu u ám,
Ngọn Đông phong mát mẻ vén màn sương.
Vườn anh hoa đua nở tự do,
Bút thanh nghị ngọt ngào rơi giọt móc.

Chúng tôi nay:
Chung gội ơn xuân
Kính dâng lễ bạc
Non xanh nước biếc, khí anh tú mơ màng,
Nỗi thẳm ngàn xa hương tinh thành bát ngát.
Dòng lịch sử mở ra ôn lại,
Dịu dang, chữ gấm dệt lời hoa ,
Tranh vĩ nhân mở rộng xem chung,
Lộng lẫy chỉ vàng treo bóng ác.
Hầm Hồ con cá nhảy,
Trong bóng mây thấp thoáng bóng rồng.
Trưng lĩnh cánh diều bay,
Theo tiếng gió nhịp nhàng tiếng nhạc...
Linh thiêng xin chứng.
~Quách-Tấn phụng soạn~

THAI-CAN
      1910

Sinh tại Vân Lâm, Đức Thọ, Hà Tĩnh.
Tốt nghiệp Bác sĩ 1940, hành nghề
tại Đà Nẵng. Định cưtại Mỹ.

ANH BIẾT EM ĐI...

Anh biết em đi chẳng trở về
Dặm ngàn liễu khuất với sương che
Em đừng quay lại nhìn anh nữa:
Anh biết em đi chẳng trở về.

Em nhớ làm chi tiếng ái ân
Đàn xưa đã lỡ khúc dương cầm
Dây loan chẳng đượm tình âu yếm
Em nhớ làm chi tiếng ái ân.

Bên gốc thông già ta lỡ ghi
Tình ta âu yếm lúc xuân thì .
Em nên xóa dấu thề non nước
Bên gốc thông già ta lỡ ghi .

Chẳng phải vì anh, chẳng tại em:
Hoa thu tàn tạ rụng bên thềm
Ái ân sớm nở chiều phai rụng:
Chẳng phải vì anh, chẳng tại em .

Bể cạn, sao mờ, núi cũng tan,
Tình kia sao giữ được muôn vàn ...
Em đừng nên giận tình phai lạt
Bể cạn, sao mờ, núi cũng tan.

Anh biết em đi chẳng trở về
Dặm ngàn liễu khuất với sương che.
Em đừng quay lại nhìn anh nữa:
Anh biết em đi chẳng trở về.
~Thái-Can~


CHIỀU THU

Hoa hồng rũ cánh bay đầy đất
Trĩu nặng sương thu mấy khóm lan
Mỹ nhân lững thững xem hoa rụng
Ta ngỡ Hằng Nga náu Quảng hàn.

Mỹ nhân lững thững thăm hoa rụng
Trâm ngọc quên cài tóc bỏ lơi
Sương tỏa bên mình như khói nhẹ
Xiêm y tha thướt mái hiên ngoài.

Ta đứng bên hiên kiếm ý thơ
Mỹ nhân vô ý bước đi qua
Cánh hồng quyến luyến bên chân ngọc
Như muốn cùng ai sống phút thừa

Chẳng được như hoa vướng gót nàng
Cõi lòng man mác, giá như sương
Ta về nhặt lấy hoa thu rụng
Đặng giữ bên lòng nỗi nhớ thương.
~Thái-Can~


TỐ-PHANG
    1910-  ?

Tức Ngô-Văn-Phát, sinh tại Vĩnh
Lợi, Bạc Liêu.


ÂM THẦM

Ngày ấy ai yêu, tôi chẳng biết,
Vì còn khờ khạo, trí còn non,
Nay đến tôi yêu, ai chẳng biết
Ai ngờ? Vì đã có chồng con.

Ngày ấy ai yêu, tôi chẳng biết
Trên đường gió bụi ráng quên tôi
Nay đến tôi yêu, ai chẳng biết
Trên đường gió bụi một mình tôi.

Ngày ấy ai yêu, tôi chẳng biết
Khối tình lần nữa để tiêu tan.
Nay đến tôi yêu, ai chẳng biết
Mối tình kín nhẹm vẫn vương mang.
~Tố-Phang~


NGUYÊN-THI-MINH-KHAI
              1910-1941

Sinh ở Vinh, Nghệ-An, nhập Đảng Tân-Việt, sang
Tầu làm ở văn phòng Đông Phương Bộ Quốc Tế
Cộng Sản, cùng Lê-Hồng-Phong dự Đại Hội lần 7
Quốc Tế CS tại Mạc Tư Khoa, sau đó họ lấy nhau,
về nước lãnh đạo Xứ Ủy Nam-Kỳ, Bí thư Thành
ủy Sàigòn Chợ-Lớn, bị Pháp bắt, kết án tử hình, bị
bắn cùng chồng và một số lãnh đạo của đảng tại
Hóc-Môn năm 31 tuổi, ở tù bà có mấy câu thơ:

Vững chí bền gan ai hỡi ai!
Kiên tâm giữ dạ mới anh tài.
Thời cuộc đẩy đưa người chiến sĩ,
Con đường cách mạng vẫn chông gai.
~Nguyễn-Thị-Minh-Khai~

THANH-TỊNH
    1911-1988

Tức Trần-Văn-Ninh, nhà thơ,viết văn.


MÒN MỎI

Em ơi nhẹ cuốn bức rèm tơ,
Tìm thử chân mây khói tỏa mờ,
Có bóng tình quân muôn dặm ruổi,
Ngựa hồng tuôn bụi cõi xa mơ.

- Xa nhìn bên cõi trời mây,
Chị ơi em thấy một cây liễu buồn.

Bên rừng em hãy lặng nhìn theo,
Có phải chăng em ngựa xuống đèo?
Chị ngỡ như chàng lên tiếng gọi,
Trên mình ngựa hí lạc vang reo.

- Bên rừng ngọn gió rung cây,
Chị ơi con nhạn lạc bầy kêu sương.

Tên chị ai gieo giữa gió chiều,
Phải chăng em hỡi tiếng chàng kêu?
Trên dòng sông lặng em nhìn thử,
Có phải chăng người của chị yêu?

- Gió chiều đùa chiếc thuyền nan,
Chị ơi con sáo gọi ngàn trên sông...
Ô kìa! Bên cõi trời đông,
Ngựa ai ròn ruối dặm hồng xa xa.

Này lặng em ơi, lặng lặng nhìn,
Phải chăng mình ngựa sắc hồng in.
Nhẹ nhàng em sẽ buông màn xuống,
Chị sợ trong sương bóng ngựa chìm.

- Ngựa hồng đã đến bên hiên,
Chị ơi trên ngựa chìếc yên...vắng người.
~Thanh-Tịnh~


RỒI MỘT HÔM

Rồi một hôm nếu về cha hỏi
Mẹ ở đâu? con biết nói sao?
- Con hãy bảo: Trông cha mòn mỏi
Mẹ từ trần sau mấy tháng đau.

Nếu cha hỏi sao nhà vắng vẻ
Mẹ khuyên con hãy trả lời sao?
- Con lặng chỉ bình hương khói tẻ
Và bên giường chỉ dĩa dầu hao.

Nếu cha hỏi cặp đào trước ngõ
Sao chỉ còn một gốc ngả nghiêng?
- Con hãy chỉ một cây đào nhỏ
Bên cây tùng rồi đứng lặng yên.

Còn mồ mẹ nếu cha muốn biết
Phải phương nào con nói cùng cha?
- Con hãy chỉ bầu trời xanh biếc
Và bên trời có nội cỏ xanh.
~Thanh-Tịnh~

HÀN-MẠC-TỬ

Tức Nguyễn-Trọng-Trí, quê Lệ-Mỹ, Đồng-Lộc,
Đồng-Hới, Quảng-Bình,  nhà nghèo, cha mẹ mất
sớm, sống ở Qui-Nhơn, sau vào Sàigòn, làm thơ
từ 16 tuổi. Sau về lại Qui-Nhơn, mắcbệnh phong
phải vào nằm nhà thương Qui-Hòa và mất ở đó.


TÌNH QUÊ

Trước sân anh thơ thẩn,
Đăm đăm trông nhạn về:
Mây chiều còn phiêu bạt
Lang thang trên đồi quê;
Gió chiều quên ngừng lại,
Dòng nước tuôn trôi đi...
Ngàn lau không tiếng nói;
Lòng anh dường đê mê.
Cách nhau ngàn vạn dặm,
Nhớ chi đến trăng thề.
Dầu ai không mong đợi,
Dầu ai không lắng nghe
Tiếng buồn tgrong sương đục,
Tiếng hờn trong lũy tre, 
Dưới trời thu man mác,
Bàng bạc khắp sơn khê.
Dầu ai trên bờ liễu,
Dầu ai dưới cành lê...
Với ngày xanh hờ hững,
Cố quên tình phu thê,
Trong khi nhìn mây nước,
Lòng xuân cũng não nề...
~Hàn-Mạc-Tử~

             
THÔN VĨ-DẠ*
                                        
Sao anh khôn về chơi thôn Vỹ?
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên.
Vườn ai mướt quá, xanh như ngọc,
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.

Gió theo lối gió, mây đường mây,
Dòng nước buồn hiu, hoa bắp lay.
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó,
Có chở trăng về kịp tối nay?

Mơ khách đường xa, khách đường xa,
Áo em trắng quá nhìn không ra.
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh,
Ai biết tình ai có đậm đà?
~Hàn-Mạc-Tử~


AVE MARIA

Như song lộc triều nguyên: ơn phước cả,
Dâng cao dâng thần-nhạc sáng hơn trăng.
Thơm-tho bay cho đến cõi Thiên đàng
Huyền diệu biến thành muôn kinh trọng-thể.
Và Tổng-lãnh Thiên-thần quỳ lạy Mẹ
Tung-hô câu đường-hạ ngớp châu sa.
Hương xông lên lời ca ngợi sum-hòa:
Trí miêu duệ của muôn vì rất thánh.
Maria! Linh-hồn tôi ớn lạnh,
Run như run thần-tử thấy long-nhan,
Run như run hơi thở chạm tơ vàng...
Nhưng lòng vẫn thấm-nhuần ơn trìu-mến.
Lạy Bà là Đấng tinh tuyền thánh vẹn
Giàu nhân đức, giàu muôn hộc từ-bi,
Cho tôi dâng lời cảm-tạ phò nguy
Cơn lâm-lụy vừa trải qua dưới thế.
Tôi cảm động rưng-rưng hai dòng lệ:
Dòng thao-thao như bất-tuyệt của nguồn thơ.
Bút tôi reo như châu ngọc đền vua,
Trí tôi hớp bao nhiêu là khí-vị...
Và trong miệng ngậm câu ca huyền-bí,
Và trong tay nắm một nạm hào-quang...
Tôi no rồi ơn võ-lộ hòa chan.
Tấu lạy Bà, Bà rất nhiều phép lạ,
Ngọc Như-Ý vô-tri còn biết cả,
Huống chi tôi là Thánh-thể kết tinh
Tôi ưa nhìn Bắc đẩu rạng bình minh,
Chiếu cùng hết khắp ba ngàn thế-giới...
Sáng nhiều quá cho thanh-âm vời-vợi,
Thơm dường bao cho miệng lưỡi không-khen.
Hỡi Sứ-thần Thiên-Chúa Gabriel,
Khi người xuống truyền tin cho Thánh-nữ,
Người có nghe xôn-xao muôn tinh-tú,
Người có nghe náo động cả muôn trời?
Người có nghe thơ mầu nhiệm ra đời
Để ca-tụng, - bằng hương hoa sáng-láng,
Bằng tràng hạt, bằng Sao Mai chiếu rạng,
Một đêm xuân là rất đỗi anh-linh?
Đây rồi! đây rồi! Chuỗi ngọc vàng kinh.
Thơ cầu-nguyện là thơ quân-tử ý ,
Trượng-phu lời là Tông đồ triết-lý,
Là Nguồn Trăng yêu-mến Nữ Đồng-Trinh
Là Nguồn Đau chầu lụy Nữ Đồng-Trinh.
Cho tôi thắp hai hàng cây bạch-lạp,
Khói nghiêm-trang sẽ dâng lên tràn ngập
Cả Hàn-giang và màu sắc thiên-không,
Lút trí khôn và ám-ảnh hương lòng
Cho sốt-sắng, cho đê-mê nguyền-ước...
Tấu lạy Bà, lạy Bà đầy ơn-phước,
Cho tình tôi nguyên-vẹn tợ trăng rằm,
Thơ trong-trắng như một khối băng-tâm,
Luôn luôn reo trong hồn, trong mạch máu,
Cho vỡ-lở cả muôn ngàn tinh đẩu,
Cho đê-mê âm-nhạc và thanh-hương,
Chim hay tên ngọc, đá biết tuổi vàng,
Lòng vua chúa cũng như lòng lê-thứ
Sẽ ngây-ngất bởi chưng thơ đầy ứ
Nguồn thiêng-liêng yêu-chuộng Mẹ Sầu-Bi
Phượng Trì! Phượng Trì! Phượng Trì! Phượng Trì!
Thơ tôi bay suốt một đời chưa thấu,
Hồn tôi bay đến bao giờ mới đậu
Trên triều-thiên ngời chói vạn hào-quang?
~Hàn-Mạc-Tử~


BẼN LẼN

Trăng nằm sóng soải trên cành liễu
Đợi gió đông về để lả lơi
Hoa lá ngây tình không muốn động
Lòng em hồi hộp, chị Hằng ơi.
Trong khóm vi lau rào rạt mãi
Tiếng lòng ai nói? Sao im đi?
Ô kìa, bóng nguyệt trần truồng tắm
Lộ cái khuôn vàng dưới đáy khe.
Vô tình để gió hôn lên má
Bẽn lẽn làm sao lúc nửa đêm
Em sợ lang quân em biết được
Nghi ngờ tới cái tiết trinh em.
~Hàn-Mạc-Tử~


BUỒN THU

Ấp úng không ra được nửa lời,
Tình thu bi thiết lắm thu ơi!
Vội vàng cánh nhạn bay đi trớt.
Hiu hắt hơi may thoảng lại rồi...
Nằm gắng đã không thành mộng được,
Ngâm tràn cho đỡ lúc buồn thôi.
Ngàn trùng bóng liễu trông xanh ngắt,
Cảnh sắp về trông mắt đã vơi.
~Hàn-Mạc-Tử~


ĐÀ-LẠT TRĂNG MỜ

Đây phút thiêng liêng đã khởi đầu.
Trời mơ trong cảnh thực huyền mơ!
Trăng sao đắm đuối trong sương nhạt
Như đón từ xa một ý thơ.
Ai hãy làm thinh chớ nói nhiều,
Để nghe dưới đáy nước hò reo,
Để nghe tơ liễu rung trong gió,
Và để xem trời giải nghĩa yêu.
Hàng thông lấp loáng đứng trong im
Cành lá in như đã lặng chìm.
Hư thực làm sao phân biệt được!
Sông Ngân Hà nổi giữa màn đêm.
Cả trời say nhuộm một màu trăng,
Và cả lòng tôi chẳng nói rằng.
Không một tiếng gì nghe động chạm,
Dẫu là tiếng vỡ của sao băng...
~Hàn-Mạc-Tử~


ĐÊM KHÔNG NGỦ

Non sông bốn mặt mơ màng
Thức chỉ mình ta dạ chẳng an.
Bóng nguyệt leo song sờ sẫm gối
Gió thu lọt cửa cọ mài chăn.
Khóc giùm thân thế hoa rơi lệ
Buồn giúp công danh dế dạo đàn.
Trỗi dậy nôm na vài điệu cũ
Năm canh tâm sự vẫn chưa tàn.
~Hàn-Mạc-Tử~


ĐỜI PHIÊU LÃNG
   Gởi một gái quê làng tôi.

Mây trắng ngang trời bay vẩn vơ
Đời anh lưu lạc tự bao giờ
Đi đi...đi mãi nơi vô định
Tìm cái phi thường cái ước mơ.
Ở chốn xa xôi em có hay
Nắng mưa đã trải biết bao ngày
Nụ cười ý vị như mai mỉa
Mỉa cái nhân tình lúc đổi thay.
Trên đời gió bụi, anh lang thang
Bụng đói như cào lạnh khớp răng
Không có nhà ai cho nghỉ bước
Vì anh là kẻ chẳng giàu sang
Ban đêm anh ngủ túp lều tranh
Chỗ tạm dừng chân khách bộ hành
Đến sáng hôm sau anh cất bước
Ra đi với cái mộng chưa thành.
~Hàn-Mạc-Tử~


ĐÔI TA

Mà anh hay em trong tim đều rạn
Đều chôn sâu hình ảnh một người mơ
Bây giờ đây quấn quít hiện bây giờ
Chỉ biết có đôi ta là đang sống
Đang cho nhau ngọt ngào và đang mộng
Cố làm lơ không biết đến thời gian
Đến bông hoa tàn tạ với trăng ngàn
Đến những tình duyên chung quanh thất vọng
Nhiều hành tinh tan đi vì đã lỏng
Ôi muôn năm! Giấc mộng đã đời chưa?
Lúc ấy sóng triều rên rỉ chưa bưa
Cứ nhắm mắt, cứ yêu nhau như chết
Cứ sảng sốt, tê mê và rũ liệt
Đừng nghe chi âm hưởng địa cầu đang
Vỡ toang ra từng mảnh, cả không gian
Cả thời gian, từ tạo thiên lập địa
Đều trộn trạo, điều hòa và xí xóa
Thành hư không như tình ái đôi ta .
Trong im lìm, lẻ loi trong dãy động,
Cũng hình như, em hỡi, động Huyền Không
Mà đêm nghe tiếng khóc ở đáy lòng,
Ở trong phổi, trong tim, trong hồn nữa .
Em cố nghĩ ra một chiều vàng úa,
Lá trên cành héo hắt, gió ngừng ru:
"Một mối tình nức nở giữa âm u,
Một hồn đau rã lần theo hương khói,
Một bài thơ cháy tan trong nắng rọi,
Một lời run hoi hóp giữa không trung,
Cả niềm yêu, ý thơ, cả một vùng,
Hóa thành vũng máu đào trong ác lặn",
Đây là tất cả người anh tiêu tán,
Cùng trăng sao bàng bạc xứ Say Mơ
Cùng tình em tha thiết như văn thơ
Ràng rịt mãi cho đến ngày tận thế.
~Hàn-Mạc-Tử~


DUYÊN KỲ NGỘ

  Tiếng Suối Reo:
Đâu gió lên tầng mây che mắt lạ
Ta muôn năm len lỏi ở Đào Nguyên
Nước trong sáng lòng ta thơm vô giá
Sao không ai đi lạc tới non tiên?

Để ta dâng, ta mời ai giải khát
Nếm cho bưa mùi vị nước trường sinh
Ô tiếng tiêu đâu bay ra man mác
Khiến nao nao nguồn thanh tịnh quanh mình.

  Lời Chim Phụ Họa:
Tiếng tiêu nao từ phương xa bay vẳng
Tiếng thanh thanh mà rất mực tương tư
Xuân đây rồi lan tràn như bóng nắng
Ta nên bay cho khỏi vướng sầu u.

  Tiếng Tiêu:
Vàng bay theo vàng đuổi theo vàng bay
Tiếng vàng này vừa mê vừa say
Dồn qua phương đông mặt trời chưa nóng
Dồn qua phương tây màu sắc hây hây

Ta là khúc Phượng Cầu Hoàng năm trước
Đem ân tình rải khắp cả trời duyên
Cho Quân Thụy lấy nàng Thôi thuyền quyên
Xuân vô cùng đến ngàn năm ơn phước.

Song le Nàng vẫn luôn luôn cách biệt
Bến Ô Giang lành lạnh khúc thầm thương
Ta vẫn còn ngân bao lời tha thiết
Trong nắng mai dìu dịu mối sầu vương.

  Chàng:
Mải vui tìm cành hoa trên cánh bướm
Ai đưa ta lạc đến nước non này
Mùi cỏ lạ thơm như mùi nhụy chớm
Cùng tiếng tiêu đồng hợp chất nồng say

Đến đây rồi ta mơ niềm hận cũ
Đã bao năm nào thấy bóng giai nhân
Hoa lá bỗng xôn xao tìm lấy thú
Trong khi này lừng lẫy nhạc tường vân.

  Lời Suối Reo:
Ô sự lạ muôn đời thế kỷ
Đất Linh Sơn in dấu vết phàm nhân
Ta reo lên với đàn thông thủ thỉ
Cho lay bay tình ý ở xa xăm
Xin mời chàng tài hoa thi sĩ đó
Ngồi xuống đây bên thảm ngọc vườn châu
Hai tay chàng thử vốc vào nước nọ
Mát tê đi như da thịt nàng dâu.

  Lời Chim Hót:
Ôi chàng kia, thực ra chiều phong vận
Hãy nghe ta cao hót khúc bình an
Này mặt nhật tròn vo đương sáng láng
Gió đương lên vươn quyện tấm lòng ngây
Ta đã nghe danh chàng cao vời vợi
Như thơ ra đồng vọng cả thinh gian.

  Chàng:
Nắng càng cao, lòng ta càng hừng hực
Thơ lên rồi bay quá dải nhàn vân
Mùi hương đâu trong lời ca sực nức
E hư vô rung động cả phong trần
Ôi chao, mê toàn thân như khoái cảm
Như đêm xuân uống phải rượu quỳnh tương
Không đâu mà, có điều chi vừa chạm
Đến tâm linh - để báo hiệu phi thường.
Ta hãy giấu tiếng tiêu trong cụm lá
Đừng cho ra nghe lờ lặng trời mây
Ta hãy ẩn mình ta trong kẹt lá
Để chờ xem sự lạ đến gần đây.

  Nàng (ra):
Mây bay theo với mây bay
Mình sao ra nước non này mà chơi
Sáo ơi, dìu dặt chơi vơi
Buông mau âm điệu để mời nhân gian
Nắng cao ý muốn lan tràn
Ở đây vắng vẻ cây ngàn suối reo
Chim ơi hót khúc tương giao
Có người thục nữ lần vào Thiên Thai
Không gặp ai, chửa gặp ai
Duyên còn ngậm kín, tình hoài miên man
Tiêu tao đến nỗi bẽ bàng
Đi trong hiu quạnh gặp toàn bơ vơ.

  Lời Suối Reo:
Ở đây có suối đoàn viên
Có cây Phối hợp, có duyên Ngọc vàng
Nước ta trong trắng ơ Nàng
Đọ xem trinh tuyết có phần thanh cao
Cởi xiêm cởi áo ra nào
Xuống đây nàng tắm cho rạt rào thơ...

  Nàng:
Ôi chao thơ ngầm bay theo dải nắng
Lộng vào trong xiêm áo mỏng manh sao!
Tiếng ai cười vang trong im lặng
Khiến lòng ta hồi hộp biết dường bao!

Chàng (Ở lùm cây ra):
Tiếng tiêu vương vấn vào nhau mãi
Ta cho Nàng đây, gẫm lạ kỳ
Không duyên hồ dễ mong theo nắng
Xin dâng nàng nụ cười với đôi mi.

  Nàng (kinh ngạc):
Ở đâu chàng ở đâu ra
Xem trong cốt cách mới ra tính tình
E khi mình chửa biết mình
Nói câu kỳ ngộ in hình hổ ngươi
Chàng ôi, thốt chẳng nên lời
Không quen sao lại lả lơi chuyện trò?

  Chàng:
Phải quên Nàng ở Đào Nguyên
Bởi chưng sắc đẹp lại thêm đa tình
Xuống đây tìm nợ ba sinh
Không hay trời khiến ta mình gặp nhau.

  Nàng:
Em là Trần Thương Thương
Ngụ ở bến Tầm Dương
Đi tìm chàng thi sĩ
Trong pho sách Kim Cương
Đi tới Tương tư xứ
Tìm không ra người thương.

  Chàng:
Em là Trần Thương Thương
Anh là Hàn Mạc Tử
Không phải cách âm dương
Còn có khi hội ngộ
Em là hoa mười phương
Anh là mây tứ xứ
Gặp nhau ở cạnh đường
Nói sao cho bằng khóc.

  Lời Chim Hót:
Hỡi ôi người tục khách tình
Đến đây nhìn sững cho mình thêm ghen
Má ơi, má núm đồng tiền
Môi sao ướt đỏ ta thèm biết bao!
Nắng ơi, nắng có lên cao
Làm sao da thịt hồng hào thế kia?

  Nàng:
Người mộng hỡi từ nay ta mới biết
Sao thơ anh nhuộm toàn màu ly biệt?
Kêu không thôi, và nức nở cả ban đêm
Nhạc thanh bai hòa trong cung cầm nguyệt
Với bao màu sang sáng ửng duyên thơm
Em mê quá thi nhân Hàn Mạc Tử.
Người trai tơ thùy mị như tình duyên.

  Chàng:
Thương Thương em, trời cho ta kỳ ngộ
Nói cho ta thần diệu của vàng bay
Đôi nhụy thắm in trên màu rực rỡ
Đây đôi chim gù gật với niềm say
Anh van em cho anh quỳ san sát
Cho mùa xuân ngầm ngấm tận hồn anh
Thơ anh sẽ như trầm hương ngào ngạt
Tỏa lên cao lồng lộng giữa trời xanh.

  Nàng:
Tất cả em là trân châu vô giá
Dành cho anh riêng hưởng hạnh phúc này
Em kết tinh ở bao thanh sắc lạ
Tòa thiên nhiên đúc sẵn để mê say
Sao trời hỡi không cho em nguyền ước
Em theo anh mà hứng lấy sao rơi
Vẻ đài các còn nguyên trong khăn, lược
Để làm chi, tình hỡi, khi xa xôi.

  Chàng:
Chỉ có em làm thơ anh mãnh liệt
Tình anh vang như luồng gió van lơn
Chỉ có em, lòng anh yêu tha thiết
Yêu điên cuồng không một phút nào hơn
Bây giờ đây khóc than niềm ly hận
Hỡi Thương Thương người ngọc của lòng anh
Ta nhìn em với bao lời ta thán
Khiến hoa chim nghe đuợc cũng không đành.

  Nàng:
Tình quân hỡi, muôn năm em chỉ muốn
Sống bên anh cho thắm đượm tình yêu
Mùa xuân em sẽ rất nhiều hoa bướm
Bởi thơ anh tô điểm đẹp trăm chiều.

  Chàng:
Than ơi đời biệt ly chan chứa
Anh sắp đi với hai dòng lệ ứa
Cả đau thương dồn dập xót tâm bào
Khi xa em đã bao lần vọng tưởng
Mơ trong mơ làm hoảng hốt đêm trăng
Khi gần em tâm thần anh sửng sốt
Mùi yêu đương vương vít cả tâm hồn
Em ở đó sao anh không thề thốt
Bao dòng châu đem hiến tối tân hôn.

  Nàng:
Nói làm chi những câu mê sướng quá
Nói những câu khờ dại cả người em
Phải chăng anh tài hoa cao trọng lắm
Đã bao lần khét tiếng ở đền vua
Bao người ngọc đắm say lời ngọc thắm
Bao giai nhân hâm mộ tấm tình thơ!

  Chàng:
Anh chỉ ngó say em trong chốc lát
Để hồn thơ rời rạc với mây bay
Gần em luôn để hưởng bao khoái lạc
Thưa em không, anh đâu dám mê say!
Một mai kia ở bên khe nước ngọc
Với sao vương, anh nằm chết như trăng
Không tìm thấy Nàng Tiên mô đến khóc
Đến hôn anh và rửa vết thương tâm.

  Nàng:
Em quyết níu với bao tơ nắng dịu
Níu thơ anh và níu cả hồn anh
Hoa cỏ sẽ làm ơn theo chứng kiến
Biệt ly nào dứt được mối thâm tình?

  Chàng:
Thôi chào em giờ không trở lại
Anh đi rồi mà hương phấn vẫn theo luôn
                       (chàng biến mất)

  Tiếng Suối Reo:
Xin đừng vẫy bàn chân trong suối ngọc
Hỡi giai nhân người lụa bến Tầm Dương
Xin Nàng đợi để đêm khuya sẽ vọc
Bao nhiêu trăng sáng dịu giữa hơi sương.
~Hàn-Mạc-Tử~


GÁI QUÊ

Xuân trẻ, xuân non, xuân lịch sự
Tôi đều nhận thấy trên môi em
Làn môi mong mỏng tươi như máu
Đã khiến môi tôi mấp máy thèm.
Từ lúc bóng em bỏ trái đào
Tới chừng cặp má đỏ au au
Tôi đều nhận thấy trong con mắt
Một vẻ ngây thơ và ước ao
Lớn lên, em đã biết làm duyên
Mỗi lúc gặp tôi che nón nghiêng
Nghe nói ba em chưa chịu nhận
Cau trầu của khách láng giềng bên.
~Hàn-Mạc-Tử~


MÙA XUÂN CHÍN

Trong làn nắng ửng: khói mơ tan,
Đôi mái nhà tranh lấm-tấm vàng.
Sột-soạt gió trêu tà áo biếc,
Trên giàn thiên-lý - Bóng xuân sang.

Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời,
Bao cô thôn-nữ hát trên đồi.
- Ngày mai trong đám xuân xanh ấy,
Có kẻ theo chồng, bỏ cuộc chơi...

Tiếng ca vắt-vẻo lưng-chừng núi,
Hổn-hển như lời của nước mây...
Thầm-thỉ với ai ngồi dưới trúc,
Nghe ra ý-vị và thơ-ngây...

Khách xa, gặp lúc mùa xuân chín,
Lòng trí bâng-khuâng sực nhớ làng:
"- Chị ấy, năm nay còn gánh thóc
Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?..."
~Hàn-Mạc-Tử~


MUÔN NĂM SẦU THẢM

Nghệ hỡi Nghệ, muôn năm sầu thảm
Nhớ thương còn một nắm xương thôi
Thân tàn ma dại đi rồi
Rầu rầu nước mắt bời bời ruột gan
Nghe gió là ôm ngay lấy gió
Tường chừng như trong đó có hương
Của người mình nhớ mình thương
Nào hay gió lại chẳng vương vấn gì
Nhớ lắm lúc như si như dại
Nhớ làm sao bải hoải tay chân
Nhớ hàm răng, nhớ hàm răng
Mà ngày nào đó đã  khăng khít nhiều
Dẫu đau đớn vì lời phụ rẫy
Nhưng mà ta không lấy làm điều
Trăm năm vẫn một lòng yêu,
Và còn yêu nữa rất nhiều em ơi.
~Hàn-Mạc-Tử~


PHAN-THIẾT! PHAN-THIẾT!

Như khi xưa ta là chim Phượng Hoàng
Vỗ cánh bay chín tầng trời cao ngất
Bay từ Đao Lỵ đến trời Đâu Suất;
Và lùa theo không biết mấy là hương
Lúc đằng vân gặp ánh sáng chận đường
Chạm tiếng nhạc, va nhằm thơ thiên cổ
Ta lôi đình thấy trăng sao liền mổ
Sao tan tành rơi xuống một cù lao
Hóa đài điện đã rất nên tráng lệ
Ở ngôi cao, ngước mắt ra ngoài bể
Phong lưu ghê, sang trọng chẳng vừa chi
Ta mê man như tới chốn Phượng trì
Ở mãi đấy không về Thiên Cung nữa .

Nhưng phép lạ có một vì tiên nữ
Hao hao như nường nguyệt cõi Đào Nguyên
Ta đắm mê trong ánh sáng trần duyên
Và van lạy xin cô nường kết ngãi
Mỉa mai thay cho phượng hoàng si dại
Là ta đây đương ở kiếp muông chim
Trở lại trời tu luyện với muôn đêm
Hớp tinh khí lâu năm thành chánh quả
Ta trở nên như ngọc đàng kim mã
Rất hào hoa rất phong vận: Người Thơ
Ta là trai khí huyết ước ao mơ
Người thục nữ sanh giữa thời vô thượng
Rồi ngây dại nhờ thất tinh chỉ hướng
Ta lang thang tìm tới chốn Lầu Trăng
Lầu Ông Hoàng, người thiên hạ đồn vang.

Nơi đã khóc, đã yêu thương da diết
Ôi trời ôi! là Phan Thiết Phan Thiết
Mà tang thương còn lại mảnh trăng rơi
Ta đến nơi Nường ấy vắng lâu rồi
Nghĩa là chết từ muôn trăng thế kỷ
Trăng vàng ngọc, trăng ân tình, chưa phỉ!
Ta nhìn trăng, khôn xiết ngậm ngùi trăng
Ta vãi tung thơ lên tận sông Hằng,
Thơ phép tắc bỗng kêu rên thống thiết
Hỡi Phan Thiết! Phan Thiết!
Mi là nơi ta chôn hận nghìn thu
Mi là nơi ta sầu muộn ngất ngư!
~Hàn-Mạc-Tử~


THẮM THIẾT

Cười cho lắm cho dầm dề nước mắt
Chết ruột gan mà ngoài mặt như không.
Anh nhìn Mai chua xót cả tấm lòng
Không biết nói làm sao cho da diết!

Trắng như tinh và rất nên thanh bạch
Cốt cách đều rất mực đồng trinh
Mai của anh, chiều phong vận xinh xinh.
Say một nửa và thơm một nửa.

Bay chới với điệu quỳnh dao hương múa
Mê cầm trăng trong một tối xa hoa.
Nâng âm thanh trên những ngón tay ngà
Giây phút ấy rượu say, trời lảo đảo.
Thêm nóng mặt, ân tình thôi gượng gạo
Sững lòng đi trong một tối tân hôn.
Đây Mai Đình, tiên nữ ở Vu Sơn
Đem mộng xuống gieo vào muôn sóng mắt,
Nàng! Ôm nàng! Hai tay ta ghì chặt
Cả bài thơ êm mát lạ lùng thay!
Ta là người uống muôn hận sầu cay
Nàng là mật của muôn tuần trăng mật.
Ôi khoái trá thấm dần vô thể chất
Hồn trong sương, ảnh hưởng đến mê tơi!
Quý như vàng, trọng như ngọc trên đời
Mai! Mai! Mai! Là Nguyệt Nga tái thế.
Tình rất nặng và nghĩa đầy lượng bể,
Tôi ôm nàng, muốn cắn chết nàng đi!
Bao não nùng sầu hận trong mê ly
Anh thấy rõ rằng anh đang trơ trọi.
Em xa quá, biết làm sao nhắn với?
Anh đưa lòng cho tới huyệt lòng em!
Mai! Ôi Mai, là em vẫn còn nguyên,
Hay đã chết như tình anh đã chết?
~Hàn-Mạc-Tử~


ĐỪNG CHO LÒNG BAY XA

Thượng thanh khí tiết ra nguồn sinh khí
Xa xôi trăng mọc nước Huyền Vi,
Đây Miên Trường, đây Vĩnh Cửu, tề phi!
Cao cao vượt với hai hàng bóng vía.
Trời nhật nguyệt cầu vồng bắt tứ phía,
Ôi Hoàng Hoa, hồn phách đến nơi đây.
Hương ân tình cho kết lại thành dây,
Mong manh như lời nhớ thương hàng triệu
Đàn cung bậc gió dồn lên âm điệu,
Sững lòng chưa ? Say chấp cả thanh bai.
Sang chơi thôi, sang chơi thôi! mà ai,
Thu đây rồi, bước lên cầu Ô Thước
Sao! Vàng sao rơi đầy nơi sóng nước,
Đừng ngả tay mà hứng máu trời sa.
Thôi kéo về đừng cho lòng bay xa...
Thu vươn này, thu vươn ra như ý...
Mau rất mau trong muôn hoa kiều mỵ,
Mùa rất trai và ánh sáng rất cao.
Đừng nói buồn mà không khí nao nao,
Để chơi vơi này bông trăng lá gió,
Để phiêu phiêu này tờ thơ vàng võ,
Để dầm dề hạt lệ đôi ta.
Tầng thượng tầng lâu đài ngọc đơm ra.
Khói nhạt nhạt xen vô màu xanh biếc.
Đẩy đưa dài hơi ngào ngạt trầm mơ.
Thinh không tan như bào ảnh hư vô,
Giải Ngân Hà biến theo cầu Ô Thước.
Và ước ao nhớ nhung lần lượt
Đắm im lìm trong mường tượng buồn thiu.
~Hàn-Mạc-Tử~
(Trích trong tập Thượng Thanh Khí)

NGUYỄN-VỸ
   1912-1971

Sinh tại Tân Hội, Đức Phổ, Quảng Ngãi,
chống Pháp, chống Nhật, Chống Chính
quyền, nên làm báo cứ bị đóng cửa.


GỬI TRƯƠNG-TỬU
           (Trích)

Dạo ấy chúng mình nghèo xơ xác,
Mà vẫn coi tiền như cỏ rác.
Kiếm được đồng nào đem tiêu hoang,
Rủ nhau chè chén nói huênh hoang.
Xáo lộn văn chương với chả cá,
Chửi Ưông, chửi Tây, chửi tất cả,
Rồi ngủ một đêm mộng với mê .
Sáng dậy nhìn nhau cười hê hê!
Bây giờ thời thế vẫn thấy khó,
Nhà văn An-nam khổ như chó!
Mỗi lần cầm bút viết văn chương,
Nhìn đàn chó đói gặm trơ xương
Rồi nhìn chúng mình hì hục viết
Suốt mấy năm trời kiết vẫn kiết,
Mà thương cho tôi, thương cho anh
Đã rụng bao nhiêu mái tóc xanh.
Bao giờ chúng mình thật ngất ngưởng?
Tôi làm Trạng-Nguyên anh Tể-Tướng,
Rồi anh bên Võ tôi bên Văn,
Múa bút tung gươm hả một phen?
Cho bõ căm hờn cái xã hội
Mà anh thường kêu mục, nát, thối?
Cho người làm ruộng, kẻ làm công.
Đều được an vui hớn hở lòng?
Bây giờ chúng mình gạch một chữ
Làm cho đảo điên pho Lịch-sử!
Làm cho bốn mươi thế kỷ xưa
Hất mồ nhổm dậy cười say xưa
Để xem hai chàng trai quắc thước
Quét sạch quân thù trên đất Nước?
Để cho toàn thể dân Việt Nam
Đều được Tự-do muôn muôn năm?
Để cho muôn muôn đời dân tộc
Hết đói rét, lầm than tang tóc?
Chứ như bây giờ là trò chơi!
Làm báo làm bung chán mớ đời!
Anh đi che tàn một lũ ngốc
Triết lý con cừu, văn chương cóc!
Còn tôi bưng thúng theo đàn bà,
Ra chợ bán văn ngày tháng qua!...
(Viết rồi hãy còn say)
~Nguyễn-Vỹ~



BÀNG-BÁ-LÂN
     1912-1988

Quê Phủ Lạng Thương, Bắc Giang,
học xong T.H. ở trường Bưởi (tường
Trung học Bảo-Hô, về quê làm chủ
đồn điền), làm thơ, viết văn đăng trên
các báo ở HN,năm 1954 di cư vào
Nam, dạy học.


GIẾNG LÀNG

Hẹn nhau bên bờ giếng
Chờ nhau lúc rạng trăng
Nàng vân vê giải yếm
Chàng sửa nắn vành khăn

Dưới trăng nàng bối rối
Dưới trăng chàng băn khoăn
Nhìn nhau mà chẳng nói
Bốn mắt đọng trăng rằm

Hẹn nhau bên bờ giếng
Chờ nhau lúc rạng trăng
Trăng đến nàng không đến
Chàng lo buồn đăm đăm

Nàng đã đi làng khác
Theo một người khăn đen
Không còn nghe giọng hát
Bên đình lúc trăng lên

Ai cúi mình trên giếng?
Ai thả gầu múc trăng?
Ai cười yêu nửa miệng?
Tan rồi mộng gối chăn!

Không hẹn bên bờ giếng
Không chờ lúc rạng trăng
Đêm đêm chàng vẫn đến
Bên giếng khóc âm thầm

Đêm nay chàng lại đến
Bên giếng khóc âm thầm
Bỗng gặp bên bờ giếng
Đôi bóng người dưới trăng

Nàng cũng vê giải yếm
Chàng cũng nắn vành khăn
Cùng nhìn nhau âu yếm
Bốn mắt đọng trăng rằm

Giếng trăng nơi hò hẹn
Giếng trăng nơi hò hẹn
Từ xa xưa đến bây giờ
Giếng làng ghi dấu bao trò hợp tan.
~Bàng-Bá-Lân~
        1942


TRƯA HÈ

Dưới gốc đa già, trong vũng bóng,
Nằm mát đàn trâu ngẫm nghĩ nhai.
Ve ve rung cánh, ruồi say nắng,
Gà gáy trong thôn những tiếng dài.

Trời lơ cao vút không buông gió,
Đồng cỏ cào phô cánh lượt hồng.
Êm đềm sóng lụa trôi trên lúa,
Nhạc ngựa đường xa rắc tiếng đồng.

Quán cũ nằm lười trong sóng nắng,
Bà hàng thưa khách ngả thiu thiu.
Nghe mồ hôi chảy đầy như tắm...
Đứng lặng trong mây một cánh diều.

Cành thưa, nắng tưới, chim không đứng,
Quả chín bâng khuâng rụng trước hè.
Vài cô về chợ buông quang thúng,
Sửa lại vành khăn dưới bóng tre.

Thời gian dừng bước trên đồng vắng,
Lá ngập ngừng sa nhẹ lướt ao.
Như mơ đường khói lên trời nắng,
Trường học làng kia tiếng trống vào.
~Bàng-Bá-Lân~


CỔNG LÀNG

Chiều hôm đón mát cổng làng,
Gió hìu hiu đảy mây vàng êm trôi.
Đồng quê vờn lượn chân trời,
Đường quê quanh quất bao người về thôn.

Sáng hồng lơ lửng mây son,
Mặt trời thức giấc, véo von chim chào.
Cổng làng rộng mở. Ồn ào,
Nông phu lững thững đi vào nắng mai.

Trưa hè bóng lặng nắng oi,
Mái gà cục cục tìm mồi dắt con.
Cổng làng vài chị gái non,
Dừng chân uể oải chờ cơn gió nồm.

Những khi gió lạnh mưa buồn,
Cổng làng im ỉm bên đường lội trơn.
Nhưng khi trăng sáng chập chờn,
Kìa bao nhiêu bóng trên đường thướt tha.

Ngày mùa lúa chín thơm đưa,
Rồi Đông gầy chết, Xuân chưa vội vàng.
Mừng xuân ngày hội cổng làng,
Là nơi chen chúc bao nàng ngây thơ.

Ngày nay dù ở nơi xa,
Nhưng khi về đến cây đa đầu làng.
Thì bao nhiêu cảnh mơ màng,
Hiện ra khi thoáng cổng làng trong tre.
~Bàng-Bá-Lân~


NGƯỜI TRÂU

Trời xám thấp, rặng tre ngà tút lá,
Đầy ngõ thôn hun hút gió chiều đông.
Sương mù bay phơi phới tỏa đầy đồng,
Hơi lạnh cắn vào lằn da cóng buốt.
Trong thửa ruộng chân đê tràn ngập nước,
Đôi bóng người đang chậm bước đi đi...
Người đàn ông cúi rạp bước lầm lì,
Người vợ cố đẩy bừa theo sát gót.
Họ là những nông phu nghèo bậc chót,
Không có trâu nên người phải làm... trâu.
Họ bừa ngầm một thửa ruộng chiêm sâu,
Nước đến bụng ôi, rét càng thêm rét!
Áo rách tướp, hở ra từng mảng thịt,
Tím bầm đen trong gió lạnh căm căm.
Hì hục làm, thỉnh thoảng lại dừng chân,
Véo và ném lên mặt đường từng vốc...
- Nhác trông ngỡ nắm bùn hay nắm đất -
Nhìn lại xem: ô, đống đìa đen sì!...

Ta rùng mình quay mặt bước chân đi,
Lòng tê tái, một mối sầu u ám.
Trời càng thấp. Tầng mây chì càng xám,
Mưa phùn gieo ảm đạm khắp đồng quê.
Gió chiều nay sao lạnh buốt, lê thê.
~Bàng-Bá-Lân~
  Đôn-thư,1945


ĐÓI

Năm ất dậu tháng ba, còn nhớ mãi
Giống Lạc-Hồng cực trải lắm đau thương!
Những thây ma thất thểu đầy đường,
Rồi ngã gục không đứng lên vì...đói!

Đói tự Bắc-giang đói về Hà-nội,
Đói ở Thái-bình đói tới Gia-lâm.

Khắp đường xa những xác đói rên nằm
Trong nắng lửa, trong bụi lầm co quắp.
Giữa đống giẻ chỉ còn đôi hố mắt
Đọng chút hồn sắp tắt của thây ma;
Những cánh tay gầy quờ quạng khua khoa
Như muốn bắt những gì vô ảnh.
Dưới mớ tóc rối bù và kết bánh,
Một làn da đen xạm bọc xương đầu.
Răng nhe ra như những chiếc đầu lâu,
Má hóp lại, răng hằn sâu gớm ghiếc.
Già trẻ gái trai không còn phân biệt,
Họ giống nhau như là những thây ma,
Như những bộ xương còn dính chút da,
Chưa chết đã bốc ra mùi tử khí!
Mùi nhạt nhẽo nặng nề kỳ dị,
Một mùi tanh lộn mửa thoảng mà kinh.
(Mùi tanh hôi ám ảnh mãi bên mình
Khiến cả tháng ăn không còn ngon bữa)
Những thây đó cứ xỉu dần tắt thở,
Nằm còng queo mắt vẫn mở trừng trừng.
Trông con ngươi còn đọng lệ rưng rưng,
Miệng méo xệch như khóc còn đang dở.
Có thây chết ba hôm còn nằm đó,
Ruồi tám phương bâu lại khóc vo vo...
Rồi bên đường đôi nhát cuốc hững hờ
Đắp điếm vội những nấm mồ nông dối!

Đói tự Bắc-giang đói về Hà-nội,
Đói ở Thái-bình đói tới Gia-lâm.

Rải ven đường những nấm mộ âm thầm
Được đánh dấu bằng ruồi xanh cỏ tốt.
Có nấm mộ quá nông trơ hài cốt,
Mùi hôi tanh nồng nặc khắp không gian.
Sau vài trận mưa nước xối chan chan,
Ôi thịt rữa xương tàn rơi rải rác!

Tại Hà-nội cũng như bao tỉnh khác,
Những thây ma ngày lết đến càng đông;
Đem ruồi theo cùng hơi hớm tanh nồng,
Rồi ngã gục cuối đầu dường xó ngõ.
Thường sớm sớm cửa mỗi nhà hé ngỏ,
Rụt rè xem có xác chết nào chăng!
Từng chiếc xe bò bánh rít khô khan
Mổi sáng dạo khắp nẻo đường nhặt xác.
Xác chồng chất lù lù như đống rác,
Đó đây thò khô đét một bàn chân
Hay cánh tay gầy tím ngắt teo răn
Giơ chới với như níu làn không khí,
Như cầu cứu, như vẫy người chú ý...
Có hơi thở tàn thoi thóp chưa thôi,
Có tiếng cựa mình, tiếng nấc...Những tròng ngươi
Nhìn đẫm lệ người chôn người chửa chết!
Bốn ngoại ô mở ra từng dẫy huyệt
Được lấp đầy bằng xác chết thường xuyên.
Ruồi như mây bay rợp cả một miền...
Chết! Chết! Chết! Hai triệu người đã chết!

Họ là những người quê non nước Viêt,
Sống cần lao bên ruộng lúa, đồng khoai.
Lúa xanh rờn nhờ họ đổ mồ hôi,
Nước Việt sống vì mồ hôi họ đổ.
Năm ấy, thuở Nhật, Tây cùng đô hộ,
Chúng thi nhau cướp lúa của dân ta.
Hết lúa rồi, hết sạch cả khoai ngô;
Hết củ chuối, hết nhẵn khô cả sắn!
Ngày giáp hạt không còn chi gậm nhấm,
Đói cháy lòng, đành nhá cả mo cau;
Nhá cả bèo và nuốt cả khô dầu!
Đói! đói! đói! Người nhao lên vì đói!

Đói tự Bắc-giang đói về Hà-nội,
Đói ở Thái-bình đói tới Gia-lâm.

Tạm biệt quê hương, lê gót âm thầm
Trên rải rác mọi nẻo dường đất nước.
Từng gia đình dắt díu nhau lê bước
Đi lang thang mong sống tạm qua ngày.
Đợi lúa lên hương, bông trĩu đầu cây.
Hơn tháng nữa sẽ hồi cư sẽ sống!
Nhưng đau đớn hỡi ơi là ảo mộng!
Họ ra đi, hy vọng có ngày về!
Nhưng chẳng bao giờ về nữa, hỡi người quê.
Dần lả gục khắp đầu đường xó chợ!

Cùng lúc ấy, cũng trên đường rộn rã,
Từng đoàn xe chuyên chở thóc vàng tươi.
Thóc của dân đen, thóc của những người
Đang chết đói vì thực dân cướp thóc.
Thóc chúng cướp phần vung xài huy hoắc,
Phần chúng đem để mục nát trong kho!
Ôi, đau thương, chưa từng thấy bao giờ...
Trong lịch sử chưa bao giờ từng có!
Hai trìệu người, vì thực dân, lìa bỏ
Nước thân yêu, oan uổng chết đau thương,
Trong lúc đầy đồng bát ngát, ở quê hương,
Lúa mơn mởn đang ra đòng trổ trái,
Lúa trĩu hạt vàng tươi sai gấp bội,
Ngạt ngào thơm báo hiệu ấm no vui.
Nhưng người đi không về nữa, than ôi!
Lúa chín gục chẳng còn ai gặt hái!...

Ta nhớ mãi cái thời kỳ đên tối!
Quên làm sao tội lỗi kẻ xâm lăng!
Quên làm sao mối thù hận khôn cùng!
Quên sao được hai triệu người chết đói!
Năm Ất-dậu tháng ba, còn nhớ mãi,
Giống Lạc Hồng cực trải lắm đau thương!
Những thây ma thất thểu đầy đường.
Rồi ngã gục không đứng lên vì...đói!

Đói tự Bắc-giang đói về Hà-nội,
Đói ở Thái-bình đói tới Gia-lâm!...
~Bàng-Bá-Lân~
Tháng Năm 1957

LƯU-TRỌNG-LƯ
      1911-1991

Quê Cao-La-Hạ, Hạ-Trạch, Bố-Trạch, Quảng-
Bình, học Quốc-Học Huế, sống ở Hà-Nội, nhập
Làng báo huế, Hà-Nội, kiện tướng khởi xướng
Phong trào thơ mới, tổng thư ký Hội Nghệ sĩ
Sân khấuVN, ủy viên ban chấp hành Hội Nhà
Văn VN.


NẮNG MỚI

Mỗi lần nắng mới hắt bên song,
Xao xác gà trưa gáy não nùng.
Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng,
Chập chờn sống lại những ngày không.
Tôi nhớ mẹ tôi thuở thiếu thờ,
Lúc người còn sống tôi lên mười.
Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội,
Áo đỏ người đưa trước dậu phơi.
Hình dáng mẹ tôi chửa xóa mờ,
Hãy còn mường tượng lúc vào ra.
Nét cười đen nhánh sau tay áo,
Trong ánh trưa hè trước dậu thưa.
~Lưu-Trọng-Lư~


THƠ SẦU RỤNG

Vừng trăng từ độ lên ngôi,
Năm năm bến cũ em ngồi quay tơ.
Để tóc vướng vần thơ sầu rụng,
Mái tóc buồn thơ cũng buồn theo.
Năm năm tiếng lụa xe đều...
Những ngày lạnh rớt, gió vèo trong cây.

Nhẹ bàn tay, nhẹ bàn tay,
Mùi hương hàng xóm bay đầy mái đông.
Nghiêng nghiêng mái tóc hương nồng,
Thời gian lặng rót một giòng buồn tênh.
~Lưu-Trọng-Lư~


TIẾNG THU*

Em không nghe mùa thu
Dưới trăng mờ thổn thức?

Em không nghe rạo rực
Hình ảnh kẻ chinh phu
Trong lòng người cô phụ?

Em không nghe rừng thu,
Lá thu kêu xào xạc,
Con nai vàng ngơ ngác
Đạp trên lá vàng khô?
~Lưu-Trọng-Lư~


MƯA...MƯA MÃI

Mưa mãi mưa hoài!
Lòng biết thương ai!
Trăng lạnh về non không trở lại...
Mưa chi mưa mãi!
Lòng nhớ nhung hoài!
Nào biết nhớ nhung ai!
Mưa chi mưa mãi!
Buồn hết nửa đời xuân!
Mộng vàng không kịp hái.
Mưa mãi mưa hoài!
Nào biết trách ai?
Phí hoang đời trẻ dại.
Mưa hoài mưa mãi!
Lòng biết tìm ai?
Cảnh, tưởng đầy nơi quan tái.
~Lưu-Trọng-Lư~


GIANG HỒ

Mời anh cạn hết chén này,
Trăng vàng ở cuối non tây ngậm buồn.
Tiếng gà đã rộn trong thôn,
Nửa đời phiêu lãng chỉ còn đêm nay.
Để lòng với rượu cùng say,
Chừ đây lời nói chua cay lạ thường!
Chừ đây đêm hãy đầy sương,
Con thuyền còn buộc, trăng buông lạnh lùng.
Chừ đây trăng nước não nùng,
Chừ đây hoa cỏ bên sông rũ buồn.
Tiếng gà lại rộn trong thôn...
Khoan đừng tơ tưởng vợ con chuyện nhà.
Giờ này còn của đôi ta,
Giang hồ rượu ấy còn pha lệ người.
Ồ sao rượu chẳng kề môi,
Lời đâu kiều diễm cho nguôi lòng chàng?
                    *
Tay em nâng chén hoàng hoa,
Sá gì hớp rượu vì ta bận lòng.
Hãy gượm lắng nghe dòng sông chảy,
Gió đùa trăng trên bãi lạnh lùng.
Sá gì hớp rượu, bận lòng,
Đợi gì môi nhắp rượu nồng mới say?
Hãy nhích lại đưa tay ta nắm,
Hãy buông ra đằm thắm nhìn nhau.
Rồi trong những phút giây lâu,
Mắt sầu gợn sóng, lòng đau rộn tình.
Phút giây ấy ta mình ngây ngất,
Bỗng con thuyền buộc chặt, rời cây.
Cho ta khất chén rượu này,
Vì ta em hãy lựa dây đoạn trường.
Khoan để  đốt chút hương trầm đã!
Đợi trầm bay rộn rã lời ca...
Nghe xong ta ngắm trời xa,
Dòng sông Ngân đã nhạt mờ từ lâu.
Tiếng gà đã gáy mau trong xóm,
Bình minh đà rạng khóm tre cồn.
Trông nàng môi nhạt mầu son,
Giật mình ta nhớ vợ con ở nhà.
Từ đấy chẳng bao giờ phiêu lãng,
Niềm thê nhi ngày tháng quen dần.
Đòi phen nhớ cảnh phong trần:
Bóng nàng ẩn hiện xa gần đâu đây.
Tưởng nghe tiếng gọi nơi hồ hải,
Mắt lệ mờ ta mải trông theo,
Trong buồng bỗng tiếng con reo,
Vội vàng khép cửa gió heo lạnh lùng.
                     *
Đêm ấy rượu nàng ta không uống,
Từ sau thề không uống rượu ai.
Đòi phen ngồi ngóng chân trời,
Chẳng bao giờ nghĩ đến đời phiêu lưu.
Ngoan ngoãn như con cừu non dại,
Cỏ quanh vườn cắn mãi còn ngon.
Sau lưng nghe tiếng cười dòn,
Vội vàng ngoảnh lại... thằng con vẫn cười.
Nó đưa ra một chai rượu bé,
Bảo rằng: ‘‘Đây, rượu mẹ dâng cha’’
Giật mình ta mới nhớ ra:
Là ngày sinh nhật vợ ta đó mà!
Ta uống chẳng phải ra lôi hẹn,
Mà từ nan đâu vẹn đạo chồng!
Than ôi, trời giá đêm đông,
Máu du tử thực bên lòng hết sôi?
Chén lại chén kề môi thủ thỉ,
Càng vơi càng túy lúy càng đầy!
                      *
Lúc tỉnh rượu lặng ngồi bên án,
Trông vào gương , lằn trán có vôi.
Vợ con khúc khích đứng cười,
Còn ta vô ý lệ rơi xuống bàn.
Hết say vẫn bàng hoàng trong mộng,
Xót xa thay cái giống giang hồ!
Ngón đàn thêm một đường tơ,
Mà người sương gió nghìn thu nhọc nhằn.
                       *
Thôi rồi ra chốn nước non,
Lồng son lại để sổ con chim trời.
Thú hồ bể quyến mời du tử,
Niềm thê nhi khôn giữ được người.
Biết sao trái được tính trời,
Giang hồ cốt ấy trọn đời phiêu linh...
~Lưu-Trọng-Lư~


MỘT MÙA ĐÔNG

I
Đôi mắt em lặng buồn,
Nhìn thôi mà chẳng nói
Tình đôi ta vời vợi
Có nói cũng không cùng
Yêu hết một mùa đông
Không một lần đã nói
Nhìn nhau buồn vời vợi
Có nói cũng không cùng
Trời hết một mùa đông
Gió bên thềm thổi mãi
Qua rồi mùa ân ái:
Đàn sếu đã sang sông
Em ngồi trong song cửa
Anh đứng tựa tường hoa
Nhìn nhau mà lệ ứa
Một ngày một cách xa
Đây là giải Ngân hà
Anh là chim ô thước
Sẽ bắc cầu nguyện ước
Một đêm một lần qua
Để mặc anh đau khổ
Ái ân giờ tận số
Khép chặt đôi cánh song!
Khép cả một tấm lòng

II
Tặng D.C.
Em là gái trong khung cửa
Anh là mây bốn phương trời
Anh theo cánh gió chơi vơi
Em vẫn nằm trong nhung lụa
Em chỉ là người em gái thôi
Người em sầu mộng của muôn đời
Tình em như tuyết giăng đầu núi
Vằng vặc muôn thu nét tuyệt vời
Ai bảo em là giai nhân
Cho đời anh đau khổ?
Ai bảo em ngồi bên cửa sổ
Cho vướng víu nợ thi nhân
Ai bảo em là giai nhân
Cho lệ tràn đêm xuân?
Cho tình tràn trước ngõ,
Cho mộng tràn gối chăn?

III
Ngày một ngày hai cách biệt nhau
Chẳng được cùng em kê gối sầu,
Khóc chuyện thế gian cười ngặt nghẽo,
Cùng cười những chuyện thế gian đau.
Ngày hôm tiễn biệt buồn say đắm
Em vẫn đuà nô uống rượu say
Em có biết đâu đời vắng lạnh
Lạnh buồn như ngọn gió heo may.
Môi em đượm sặc mùi nho tươi
Đôi má hồng em chúm nụ cười
Đôi mắt em say mầu sáng lạn,
Trán em để lỏng làn tóc lơi.
Tuy môi em uống lòng anh say
Lời em càng nói, càng chua cay
Anh muốn van em đừng nói nữa
Lệ buồn sẽ nhỏ trong đêm nay.

IV
Hãy xếp lại muôn vàn ân ái
Đừng trách nhau đừng ái ngại nhau
Thuyền yêu không ghé bến sầu
Như đêm thiếu phụ bên lầu không trăng.
Hãy như chiếc sao băng băng mãi
Để lòng buồn, buồn mãi không thôi.
~Lưu-Trọng-Lư~


XUÂN VỀ

Năm vừa rồi
Chàng cùng tôi
Nơi vùng Giáp Mộ
Trong gian nhà cỏ
Tôi quay tơ,
Chàng ngâm thơ
Vườn sau oanh giục giã,
Nhìn ra hoa đua nở
Dừng tay tôi kêu chàng
Này, này! bạn! xuân sang
Chàng nhìn xuân mặt hớn hở
Tôi nhìn chàng lòng vồn vã...

Rồi ngày lại ngày
Sắc màu: phai
Lá cành: rụng
Ba gian: trống
Xuân đi
Chàng cũng đi.
Năm nay xuân còn trở lại
Người xưa không thấy tới.
Xuân về.
~Lưu-Trọng-Lư~

VŨ-ĐÌNH-LIÊN
     1913-1996

Quê Bình Giang, Hải Dương. Làm thơ,
phiên dịch và phê bình văn học.

ÔNG ĐỒ*

Mỗi năm hoa đào nở,
Lại thấy ông đồ già.
Bày mực tầu giấy đỏ,
Bên phố đông người qua.

Bao nhiêu người thuê viết,
Tấm tắc ngợi khen tài.
Hoa tay thảo những nét,
Như phượng múa rồng bay.

Nhưng mỗi năm một vắng,
Người thuê viết nay đâu?
Giấy đỏ buồn không thắm,
Mực đọng trong nghiên sầu...

Ông đồ vẫn ngồi đấy,
Qua đường không ai hay.
Lá vàng rơi trên giấy,
Ngoài trời mưa bụi bay.

Năm nay đào lại nở,
Không thấy ông đồ xưa.
Những người muôn năm cũ,
Hồn ở đâu bây giờ?
~Vũ-Đình-Liên~

Dịch ra Hán văn:

Lão tú  tài

Mỗi niên đào hoa khai,
Tổng kiến lão tú tài.
Truy nghiễn hồng tiên bãi,
Thông cù nhân vãng lai.

Đa thiểu thị tự dã,
Trách trách tiễn chu kỳ.
Xảo bút nhất huy tựu,
Như phụng vũ long phi.

Lãnh lạc niên phục niên,
Cô khách hà mang nhiên?
Hồng tiên bi sắc thâm,
Truy nghiễn sầu mặc kiên...

Tú tài do tại ty,
Quá lộ hữu thùy tri.
Tiên thượng hoàng diệp lạc,
Thiên biến tế vũ phi.

Kim niên đào hựu tân,
Bất kiến cựu thời nhân.
Trù trướng không hàng vọng,
Cổ hồn hà quy vân?
~Lý-Việt-Dũng~




TRẦN-HUYỀN-TRÂN
         1913-1989

Tức Trần-Đình-Kim, sinh tại Hà-Nội,
làm thơ, soạn kịch và viết tiểu thuyết.


ĐỘC HÀNH CA

Ớ kìa thiên hạ đang say
Ớ nghìn tay nắm nghìn tay đang cười
Nhớ ngươi nhạt thếch rượu đời
Tay vo chỏm tóc ta ngồi ta ca
Tình tang lỗi nhịp mình ta
Thương về đầu bạc xót ra má hồng
Đèn chong ai vợ không chồng
Võng đưa ai mẹ bế bồng không con
Nằm đây thép rỉ son mòn
Cái đi mất mát, cái còn lần khân
Cúi đầu bóng rét vương chân
Ngẩng lên đã đụng giời xuân trên cành
Không vui sâu cỏ không đành
Mà cười nghe chửa ngon lành trái mơ
Đã toan ném bút vùi thơ
Thõng buông tay áo sợ dơ dáng đời
Trót thừa ừ ngược, ừ xuôi
Chút thân tâm sự ra người hát ngao.
Giao tình tợp chén chiêm bao
Ngựa Hồ thôi gió bấc nào đạp chân
Đây người áo đỏ tầm xuân
Đấy đi tang trắng mấy lần trùng quan
Không dưng rét cả dây đàn
Này cung dâng áo ngự hàn là đây.
Nhớ xưa cùng dỗ bụi giầy
Vỗ đùi ha hả thơ mày rượu tao
Say đời nhắm lẫn chiêm bao
Thơ ra miệng dại, rượu vào mắt điên
Đầu bồng khí núi đang lên
Sá gì bóng tối đắp trên thân còm
Gặp thời xô xát nước non
Ta trôi ngươi trẩy lòng còn ngó theo
Đưa nhau qua bữa cơm nghèo
Đứa sầu gào rượu đứa nheo mắt cười
Vung tay như vạch ngang giời
Bảo rằng đâu nữa cái thời ngất ngư
Chén mồi dù hắt ưu tư
Sao cho ráo được gió mưa lội lầm
Cõi ngoài trăm họ muôn dân
Sống trong rau cỏ vẫn thầm khóc than
Sao ta lì mãi ruột gan
Đời ai mắt sáng hơn vàng mà mong
Chẳng nghe đỏ khé sông Hồng
Sóng ngàn xưa vẫn động lòng ngàn sau
Chẳng nhìn bóng đá thâu thâu
Non Lam như kẻ gục đầu còn thương
Chẳng hoài thóc giống vất vương
Giếng khô lấp mạch cây vườn rụi hoa
Trách nào trái rụng hương xa
Cốt muôn trẻ đắp muôn già càng cao
Mồ hôi làm suối chiêm bao
Nguồn sinh vô lượng đổ vào vô biên
Lũ mình rấp hận thành điên
Cái câm thuở ấy cười lên thủa này
Thế rồi thí bỏ rủi may
Đứa giam cõi bụi, đứa đày rừng sâu
Vai cầy chẳng kẻo làm trâu
Dong xe chẳng kẻo tóc râu làm bờm
Nẻo về chật chội áo cơm
Dặm đi lại động từng cơn lá rừng
Lòng ta không sóng không đừng
Thơ vang lại vướng mấy tầng cửa quan
Ngẩng thì núi quấn mây tan
Kìa đông lửa cháy kìa nam khói mù
Kìa trời kia cũng ưu tư
Kìa kìa đất nọ ngắc ngư lạc đường
Nhà ta nào thiếu gì thương
Mà ta ngăn ngắt như giường bệnh nhân
Thuốc nào chữa nổi tà tâm
Bao mồi danh lợi ghìm chân sông hồ
Tóc xanh như cỏ trên mồ
Đời hoang chôn cả xuân thu một thời
Chao ôi! đâu xóm nô cười
Trẻ no vú sữa, già ngơi tiệc trà
Tự tình trai gái như hoa
Nằm trong vàng ngọc bước ra áo quần
Lầu cao đời rủ rèm xuân
Ấm no ngồn ngộn mấy tầng vô tư
Biết gì đến giấc chinh phu
Đêm mơ ngọc đá lầm tro giật mình
Tay xua bóng dáng gia đình
Mà thân lơ láo thế tình càng đau
Đời xanh khó ngả màu nâu
Mắt hào quang vẫn đục ngầu như say
Nghêu ngao cho sập bóng ngày
Khề khà cho ráo hận đầy từng hơi
Chiều nay nhấc chén lên môi
Không dưng tưởng nhắp máu người tanh tanh
Khóc nhau ném chén tan tành
Nghe vang vỡ cái bất bình thành thơ

Cố nhân! Ới hỡi người xưa
Dọn đi tâm sự. Đây mưa về rừng!
~Trần-Huyền-Trân~
        1940 




NGUYỄN-NHƯỢC-PHÁP
            1914-1938

Phượng-Dục, Phú-Xuyên, Hà-Nội.
Con học giả Nguyễn-Văn-Vĩnh,
mất năm 24 tuổi.


CHÙA HƯƠNG

Hôm nay đi chùa Hương,
Hoa cỏ mờ hơi sương;
Cùng thầy me em dậy,
Em vấn đầu soi gương.

Khăn nhỏ đuôi gà cao,
Em đeo giải yếm đào,
Quần lĩnh áo the mới,
Tay cầm nón quai thao.

Me cười: ‘‘Thầy nó trông!
Chân đi đôi dép cong,
Con tôi xinh xinh quá,
Bao giờ cô lấy chồng?’’

Em tuy mới mười lăm
Mà đã lắm người thăm
Nhờ mối mai đưa tiếng
Khen tươi như trăng rằm.

Nhưng em chưa lấy ai,
Vì thầy bảo người mai
Rằng em còn bé lắm.
Ý đợi người tài trai.

Em đi cùng với me,
Me em ngồi cáng tre.
Thầy theo sau cưỡi ngựa,
Thắt lưng dài đỏ hoe.

Thầy me ra đi đò.
Thuyền bấp bênh bên bờ.
Em nhìn sông nước chảy,
Đưa cánh buồm lô nhô.

Mơ xa lại nghĩ gần,
Đời mấy kẻ tri âm?
Thuyền nan vừa nhẹ lướt,
Em thấy một văn nhân.

Người đâu thanh lạ nhường!
Tướng mạo trông phi thường,
Lưng cao dài, trán rộng,
Hõi ai nhìn không thương?

Chàng ngồi bên me em.
Me hỏi chuyện làm quen:
‘‘Thưa thầy đi chùa ạ?
Thuyền đông giời ôi chen!’’

Chàng thưa: ‘’Vâng thuyền đông’’.
Rồi ngắm trời mênh mông,
Xa xa mờ núi biếc,
Phơn phớt áng mây hồng.

Giòng sông nước đục lờ.
Ngâm nga chàng đọc thơ.
Thầy khen hay, hay quá!
Em nghe rồi ngẩn ngơ.

Thuyền đi, bến Đục qua.
Mỗi lúc gặp người ra,
Thẹn thùng em không nói:
‘‘Nam-mô A-di-đà!’’

Réo rắt suối đưa quanh,
Ven bờ, ngọn núi xanh,
Dịp cầu xa nho nhỏ,
Cảnh đẹp gần như tranh.

Sau núi Oản, Gà, Xôi,
Bao nhiêu là khỉ ngồi,
Trên núi con voi phục,
Có đủ cả đầu đuôi.

Chùa lấp sau rừng cây.
(Thuyền ta đi một ngày)
Lên cửa chùa em thấy:
Bao nhiêu là ăn mày.

Em đi, chàng theo sau.
Em không dám đi mau,
Ngại chàng chê hấp tấp,
Số gian nan không giàu.

Thầy me đến điện thờ,
Trầm hương khói tỏa mờ.
Hương như là sao lạc,
Lớp sóng người lô nhô.

Chen vào thật lắm công.
Thầy me em lễ xong
Quay về nhà ngang bảo:
‘‘Mai mới vào chùa trong’’.

Chàng hai má đỏ hồng,
Kêu với thằng tiểu đồng
Mang túi thơ bầu rượu:
‘‘Mai ta vào chùa trong’’.

Đêm hôm ấy em mừng!
Mùi trầm hương bay lừng.
Em nằm nghe tiếng mõ,
Rồi chim kêu trong rừng.

Em mơ, em yêu đời,
Mơ nhiều...  viết thế thôi,
Kèo ai mà xem thấy,
Nhìn em đến nực cười.

Em chưa tỉnh giấc nồng,
Mây núi đã pha hồng.
Thầy me em sắp sửa
Vàng hương vào chùa trong.

Đường mây đá cheo leo,
Hoa đỏ, tím, vàng leo.
Vì thương me quá mệt,
Săn sóc chàng đi theo.

Me bảo: ‘‘đường còn lâu,
Cứ vào đi ta cầu
Quan-thế-âm bồ-tát
Là tha hồ đi mau’’.

Em ư? Em không cầu,
Đường vẫn thấy đi mau.
Chàng cũng cho như thế.
(Ra ta hợp tâm đầu).

Khi qua chùa Giải Oan,
Trông thấy bức tường ngang,
Chàng đưa tay, lẹ bút
Thảo bài thơ liên hoàn.

Tấm tắc thầy khen hay,
Chữ đẹp như rồng bay.
(Bài thơ này em nhớ
Nên chả chép vào đây).

Ơ! Chùa trong đây rồi!
Động thẳm bóng xanh ngời.
Gấm thêu trần thạch nhũ,
Ngọc nhuốm hương trầm rơi.

Mẹ vui mừng hả hê:
‘‘Tặc! Con đường dài ghê!’’
Thầy kêu mau lên nhé,
Chiều hôm nay ta về.

Em nghe bỗng rụng rời!
Nhìn ai luống nghẹn lời!
Giờ vui đời có vậy,
Thoảng ngày vui qua rồi!

Làn gió thổi hây hây,
Em nghe tà áo bay,
Em tìm hơi chàng thở!
Chàng ơi! Chàng có hay?

Đường đây kia lên trời,
Ta bước tựa vai cười.
Yêu nhau, yêu mãi mãi!
Đi, ta đi, chàng ơi!

Ngun ngút khói hương vang,
Say trong giấc mơ màng,
Em cầu xin Trời Phật
Sao cho em lấy chàng.
~Nguyễn-Nhược-Pháp~
           6-1934


MỘT BUỔI CHIỀU XUÂN

* Thiên ký sự của một thư sinh đời trước.

Hôm đó buổi chiều xuân,
Trông mây hồng bay vân,
Liền gập pho kinh sử,
Lững thững khỏi lầu văn.

Đường leo, nhà lom khom,
Mái xanh, tường rêu mòn.
Ta nhìn, ngâm nga đọc
Câu đối cửa mầu son.

Phu khiêng kiệu ngẩn ngơ,
Thầy lại và thầy thơ
Ngồi xổm cười bên lọng,
Trước cửa tòa dinh cơ.

Cương da buộc thân cây,
Vài con ngựa lắc dây,
Nghển đầu lên gậm lá,
Đập chân nghiêng mình xoay.

Đi vui rồi vẩn vơ,
Hay đâu thức còn mơ.
Lạc vào trong vườn mộng,
Mồm vẫn còn ngâm thơ!

Ô! Vườn bao nhiêu hồng!
Hương nghi ngút đầu bông.
Lầu xa tô mái đỏ,
Uốn éo hai con rồng.

Thoảng tiếng vàng thanh tao,
Bên giàn lý bờ ao,
Một nàng xinh như liễu
Ngồi ngắm bông hoa đào.

Tay cầm bút đề thơ,
Tì má hồn vẩn vơ,
Nàng ngâm lời thánh thót.
Ai không người ngẩn ngơ!

Ta lặng nhìn hơi lâu
- Nhưng thì giờ đi mau -
Đứng ngay gần non bộ
Có ông lão ngồi câu.

Nàng chợt nghiêng thân ngà;
Thoáng bóng người xa xa,
Reo kinh hoàng, e lệ,
Đưa rơi cành bút hoa.

Ta mơ chưa lại hồn,
Nàng lẹ gót lầu son.
Vừa toan nhìn nét phượng,
Giấy thẹn bay thu tròn...
~Nguyễn-Nhược-Pháp~
        6-5-1933

NGUYỄN-VŨ-TIỀM
         1914-1938

Con văn hào Nguyễn-Văn-Vĩnh, sinh
Phụng-Dực, Phú-Xuyên, Hà-Nội.


ẢO ẢNH GIAI NHÂN
Thay lời bạt - ba nén tâm hương

Văn chương như giai nhân
thỏ thẻ bên lòng mời gọi
để bao người lao tới
càng với, càng xa vời.
Lỡ ăn phải - chỉ một lần - bùa ngải
không dễ gì dứt ra
để không bất đắc kỳ tử
như Lý Bạch, ức Trai
cũng suốt đời lận đận
hỏi lối về sông Mịch La...
Mở mắt là khoan vào sáng, tối
chính mình chẳng biết để làm chi
vợ con vuốt mắt cho lần cuối
vướng mãi điều gì cộm ở mi!
~Nguyễn-Vũ-Tiềm~




ĐÀO-TIẾN-LUYỆN

Sinh tại Xuân Trường, Nam Định,
cử nhân Văn Khoa SG, Giáo Sư Đại
Hoc Hoa Kỳ.


ÁO TÍM NGÀY XƯA

Nhớ cùng em dự hội làng Lim,
Kiều diễm ai ai cũng phải nhìn,
Lộng lẫy, tươi cười trong áo tím,
Người em hay chính đóa hoa sim.

Cờ phướn tung bay rợp ngả đường,
Đền chùa tấp nập khách hành hương.
Nơi nơi văng vẳng hò quan họ
Chất chứa tâm tình của luyến thương.

Kiệu hoa mở lối rước cầu kiều,
Nam nữ nhịp nhàng nhẹ bước theo
Điệu nhạc bát âm xen pháo nổ
Vẳng lại, đình xa tiếng trống chèo.

Cảnh chùa nhộn nhịp tự tinh mơ,
Thập điện lung linh khói tỏa mờ.
Thành khẩn thắp hương em khấn nguyện:
- Xin cho trọn kiếp đẹp trông chờ.

Mừng vui, nhí nhảnh bước chim non,
Cô bé ngây thơ mắt thoáng buồn:
- Em bắt đền anh mê nói chuyện,
Làm sao về kịp trước hoàng hôn?

Anh tiễn tận nhà xin lỗi mẹ
Để người cả buổi phải chờ trông.
- Quá vui, thưa bác, nên về trễ.
- Bác biết mà con, đường chắc đông.

Tin tưởng là em bị mắng rồi
Làm anh ân hận mãi không thôi.
- Này anh, đừng có làm cao nhé,
Mẹ bảo sao con khéo chọn người.

Ngày tháng anh vui với sách đèn,
Mơ ngày nào đó nói yêu em.
Bao giờ hạnh phúc trong tầm với,
Anh chắc đời mình sẽ ấm êm.

Nhớ tới người em với nụ cười
Mỗi lần hoa tím nhuộm nơi nơi,
Yêu thương anh gọi thầm trong gió :
- Áo tím ngày xưa, áo tím ơi!
~Đào-Tiến-Luyện~


ĐÈN KHUYA

Tặng người đẹp trong tranh họa
Thiếu Nữ và Hoa Sen
của Bùi Xuân Phái

Đêm về qua phiá nhà em,
Thấy em còn thức chong đèn học khuya
Hay là mải miết say mê
Baì thơ trao vội lúc về học ư?

Bao năm trao đổi thư từ,
Bao đêm thao thức làm thơ tặng nàng.
Thôi về thu góp hành trang,
Chu toàn khoa cử, xa nàng ít lâu.

Bao giờ sự nghiệp đẹp mầu,
Con đường danh phận bắt đầu thênh thang
Nhờ ngươì nói với mẹ nàng,
Xin cho bên ấy được sang bên nàỵ

Bao giờ đẹp lá trầu cay,
Quan viên hai họ vui ngày vu quy.
Đâu con` thư nọ, thơ kia,
Đâu còn phải thức đèn khuya một mình.
~Đào Tiến Luyện~


LỖI HẸN VỚI HAI SẮC HOA TI GÔN

Kính tăng các bậc thầy cô, cha chú thuộc thế hệ
cùng thời của T.T.KH. với sự ngưỡng mộ của
hậu sinh. Đào Tiến Luyện

Chim chiều sải cánh trốn hoàng hôn,
Chuông gửi không gian nhạc điệu buồn.
Nhìn giải mây mờ che đất nước,
Nghe chìm khát vọng tuổi yêu đương.

Quê mẹ lầm than nỡ lạnh lùng,
Đường vào quốc sử mặc rêu phong
Thôi đành lỗi hẹn người em gái
Gác lại một bên chuyện của lòng.

Nhí nhảnh hồn nhiên lúc cạnh tôi,
Nhìn đời là chuỗi những ngày vui.
Yêu nàng tôi muốn cho nàng biết
Nước mất tình nhà cũng mất thôi.

Giờ phút chia tay biết nói gì?
Như say hương vị phút từ ly
Nàng cười : - Vạn lý dù ngăn cách
Chung thủy tình ta chẳng giảm suy.

Đời có học đâu chữ lỡ làng,
Ngày về khao khát đẹp yêu đương
Phong sương, cố quận tìm dư ảnh
Ước vọng tàn theo bụi cuối đường.

Nàng đã trao thề trả nắng thu,
Đốt thư tình cũ tự bao giờ,
Đã say hương ấm bên người mới
Nhắc chuyện ngày xưa với hững hờ.

Tôi đã yêu em cả cuộc đời
Đường duyên ai cản bước tình tôi?
Ba cung sáu viện, ngàn hoa lệ
Xin đổi cho tôi lấy một người!

Đời nếu chỉ là trang tiểu thuyết
Thì xin viết lại chuyện ngày xưa:
Yêu thương đôi lứa trong tha thiết
Chẳng nói bao giờ phút tiễn đưa.

Em đã nói gì trước với tôi?
Nhắc mà chi nữa chuyện xa xôi.
Đời người giây phút nhiều đau khổ
Là phút buồn thương chuyện đã rồi.

Cũng tưởng thời gian sẽ xóa mờ
Niềm đau dần vợi với tàn thu,
Càng tìm quên lãng càng nhung nhớ
Câu chuyện sang sông chẳng đợi đò.

Đau đớn người yêu đã lấy chồng
Tình ơi, tay trắng lại hoàn không!
Ta về ghi lại trong tâm khảm
Hình ảnh ngây thơ dưới nắng hồng.
~Đào-Tiến-Luyện~


NGƯỜI EM MUÔN THUỞ

Người ta bảo em lấy chồng là hết,
Tàn nơi anh một cuộc sống mộng mơ;
Có còn chăng giữa hoang vắng tâm tư
Dư vị đắng những lời tình trăn trối .

Người em gái có biết đâu ngày cưới
Chính là ngày đánh dấu cuộc tàn phai
Và chồng em qua những tháng năm dài,
Một nhân chứng của quá trình thoái hoá.

Ngọc ngà tấm thân, nõn nà đôi má,
Nét vàng son tàn tạ với thời gian.
Tiết xuân qua cành hoa tết bẽ bàng,
Gia chủ tiếc những ngày hoa diễm lệ .

Còn nơi anh, muôn đời em vẫn thế,
Vẫn người em kiều diễm cuả ngày xưa
Có môi hồng và giọng nói dễ ưa,
Dùng nước mắt mỗi khi mình đuối lý.

Một kỷ niệm bao giờ quên được nhỉ:
Người em xinh một chủ nhật thăm anh,
Như thiên thần trong aó mới mầu xanh,
Em lộng lẫy đứng bên giàn thiên lý.

Hoa nắng trải những cánh tròn diễm lệ.
Tự hỏi lòng đây là thực hay mơ,
Trong say sưa anh đề tặng lời thơ
Phiá trong aó (sợ em về mẹ mắng):

Mầu aó vô tình giống aó anh,
Hôm nay hai đưá vận mầu xanh .
Mầu xanh, mầu cuả bao hy vọng,
Hy vọng nhưng em chắc có thành?

Khuôn mặt đẹp trong niềm vui trầm lặng
Bỗng thoáng buồn, đôi mắt hướng xa xôi,
Em trách anh hứa xây dựng lứa đôi,
Sao ý tưởng manh nha mầm dang dở .

Rồi giữ mấy em cũng không thèm ở,
Em ra về để anh sống đơn côi!

***
Hỡi người yêu, thần tượng cuả tôi ơi,
Ai đã để cho tình tôi dang dở?
Ai ra đi cho hồn tôi bỏ ngỏ,
Mặc sầu đau theo gió lạnh đi về?

Biết bao lần lòng bảo cố quên đi
Nhưng nhung nhớ vẫn gieo hoài giông tố.
Rồi mỗi lần vô tình khơi chuyện cũ,
An uỉ lòng những giây phút sầu đau:

Nhớ người yêu trong nuối tiếc tình đầu
Là trở lại tâm tư tìm kỷ niệm,
Nâng niu ảnh người yêu xưa kiều diễm
Ấp ủ vào tâm khảm cuả thủy chung.

***
Niêm phong rồi từ em gái sang sông!
~Đào-Tiến-Luyện~


TÔi ĐƯA EM VỀ KHUÔN VIÊN ĐẠI HỌC

Tôi đưa em về
Khuôn viên Đại Học
Đường thoai thoải dốc,
Trăng trải đường đi.

Những đóa anh đào
Đầu Xuân rộn nở
Để mừng ta sao,
Ngày vui gặp gỡ?

Đồi thông rì rào
Thầm khen em đẹp,
Lòng tôi xôn xao
Hòa chung một nhịp:

-Em, một thiếu nữ
Vẻ đẹp kiêu sa.
Lời em là một bài ca
Ru hồn phiêu lãng lạc xa ngả về.

Trước ngôi giáo đường
Tháp in cao vút:
- Xin ban yêu thương,
Xin ban hạnh phúc.

Tình con tinh khiết
Như màn sương đêm,
Xin cho trọn kiếp
Được sống êm đềm.

Bóng em nhạt nhòa
Sau khu nội trú,
Lòng tôi xót xa:
- Ngày nào gặp nữa?

Đường về riêng tôi,
Sầu dâng vời vợi:
- Hỡi người em gái,
Bao giờ ta vui?
~Đào-Tiến-Luyện~

NGUYỄN-MẬU-CHI


LÁ HUYẾT THƯ CUỐI CÙNG

Đọc mấy lời trong bức thư Cha nhủ,
Dòng lệ con hoen ố mảnh nhung y,
Nhớ ngày nào mang chí lớn ra đi,
Trong dĩ vãng Cha mang nhiều kiêu hãnh.
Kìa lưỡi kiếm máu kẻ thù còn dính,
Mà anh hùng tim lạnh bởi hư vinh.
Trong phong ba vùng vẫy bóng nghê kình,
Ham mồi béo nộp mình cho ngư phủ.
Nơi rừng xanh tung hoành con mảnh hổ,
Ham mồi ngon ủ rủ chốn chuồng con.
Bã vinh hoa làm nát cả tâm hồn,
Và lay chuyễn cả lòng son dạ sắt.
Mây Hồng Lĩnh còn mịt mờ u uất,
Sông Nhị Hà còn chất chứa căm hờn,
Thì đời con là của cả giang sơn.
Dù thịt nát xương tan đâu dám kể.
Rồi những lúc Cha vui vầy vị kỷ,
Là khi con rầu rĩ khóc non sông.
Đêm canh trường Cha nệm ấm chăn bông,
Nơi đất khách con nằm gai nếm mật.
Cha nơi ngực đầy mề đay kim khánh,
Con bên sườn lấp lánh kiếm tiên cừu,
Cha say mê bên thiếu nữ yêu kiều,
Con tận tụy với tình yêu tổ quốc.
Nghĩa là Cha đem tài năng trí óc,
Mưu vinh thân là mục đích cuối cùng,
Thì con thề đem xương trắng máu hồng,
Ra cứu vớt non sông là chí nguyện.
Cha với con thế là hai trận tuyến,
Cha một đường và con tiến một đường,
Thôi từ đây hai chữ cang thường,
Con gác lại để thờ dân giúp nước.
Buổi đoàn viên xin Cha đừng mong ước,
Cuộc hội đàm là đại bác với thần công.
Bức thư đây là bức cuối cùng,
Mà Cha chỉ là Cha trong dĩ vãng.
Thôi hạ bút cho thâm tình gián đoạn,
Để người đời kết án kẻ gian phi.
Thanh kiếm thần Ta tuốt sẵn để chờ Mi!
~Nguyễn-Mậu-Chi~

Ghi chú:
Bài thơ này có tên "Lá Huyết Thư Cuối Cùng" của ông Nguyễn Mậu Chi, một nhà nho ở Nam Định. Ông làm cách mạng và bị Pháp bắt đày ở Côn Đảo, mượn nội dung bức thư của anh hùng Hoàng Hoa Thám trả lời cho Cha nuôi là Bá Phức (vào khoảng năm 1894) để dứt tình phụ tử. Lúc đó, Bá Phức đã nghe theo giặc lập kế vào thăm con ở chiến khu, đem tạc đạn theo định giết con lấy công. Tác giả Nguyễn Mậu Chi cảm tác bài thơ này vào khoảng năm 1944 để kích thích tinh thần yêu nước diệt thù của các bạn thanh niên (theo quyển Thi Văn Quốc Cấm in năm 1968 của Thái Bạch)




HUYỀN-KIÊU
     1915-1995

Tức Bùi-Lão-Kiều. Nguyên quán
Hà-Đông, ngụ Hà-Nội.


TÌNH SẦU

Xuân hồng có chàng tới hỏi:
Em thơ, chị đẹp em đâu?
Chị tôi tóc xõa ngang đầu
Đi bắt bướm vàng ngoài nội.

Hạ đỏ vẫn chàng tới hỏi:
Em thơ, chị đẹp em đâu?
Chị tôi hoa trắng cài đầu
Đi giặt tơ vàng bên suối...

Thu xám cũng chàng tới hỏi:
Em thơ, chị đẹp em đâu?
Chị tôi khăn trắng ngang đầu
Đi hát tình sầu trong núi...

Đông xám lại chàng tới hỏi:
Em thơ, chị đẹp em đâu?
Chị tôi hoa phủ đầy đầu
Đã ngủ trong lòng mộ tối...
~Huyền-Kiêu~
        1938


TƯƠNG BIỆT DẠ

Hiu hắt trăng khuya lạnh bốn bề
Ý sầu lên vụt đến sao Khuê
Quý thay giây phút gần tương biệt
Vương vấn người đi với kẻ về.

Ngồi suốt đêm trường chẳng nói năng
Ngậm ngùi chén rượu ánh vần trăng
Người xưa lưu luyến ra sao nhỉ?
Có giống như mình lưu luyến chăng?

Đã tắt lò hương, lặng phím đàn
Thư phòng sắp sằn để cô đơn
Trời cao mây nhạt ngàn sao rụng
Một giải vương theo mấy dặm buồn.

Sớm biệt ly nhau không nhớ nhau
Nửa đêm chợt tỉnh bỗng nhiên sầu
Trăng mùa xuân đó ai tâm sự?
Anh đã xa rồi. Anh biết đâu?
~Huyền-Kiêu~
       1940

XUÂN-DIỆU
   1916-1985

Tức Ngô Xuân Diệu, quê quán Trảo Nha,
Can Lộc, Hà Tĩnh, sinh tại Gò Bồi, Tùng Giản,
Tuy Phước,  Bình Định.  Xuân Diệu lớn lên ở
Qui Nhơn. Sau khi tốt nghiệp tú tài, đi dạy
học tư và làm viên chức ở Mĩ Tho, sau đó
ra Hà Nội sống bằng nghề viết văn, là thành
viên của Tự Lực Văn Đoàn (1938-940). Tốt
nghiệp cử nhân Luật 1943 và làm tham tá
thương chánh ở Mỹ Tho trước khi chuyển
về Hà Nội. Là một trong những nhà thơ lớn,
ông nổi tiếng từ phong trào Thơ mới. Những
bài được yêu thích nhất của  là thơ tình làm
trong khoảng 1936-1944, ông được mệnh danh
là "ông hoàng thơ tình". Ông mất 18.12.1985


VỘI VÀNG

Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất,
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi.

Của ong bướm này đây tuần trăng mật,
Này đây hoa của đồng nội xanh rì,
Này đây lá của cành tơ phơ phất,
Của yến anh này đây khúc tình si,
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi.
Mỗi sáng sớm thần vui hằng gõ cửa,
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần:
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa,
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.
Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua,
Xuân còn non nghĩa là xuân đã già,
Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất.
Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật,
Không cho dài thời trẻ của nhân gian,
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn,
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại!
Cò trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời,
Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi,
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt...
Cơn gió xinh thì thào trong lá biếc,
Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi?
Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi,
Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?
Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa...
Mau đi thôi! mùa chưa ngã chiều hôm,
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn,
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng.
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng,
Cho no nê thanh sắc của thời tươi,
- Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!
~Xuân-Diệu~


TƯƠNG TƯ, CHIỀU...

Bữa nay lạnh, mặt trời đi ngủ sớm,
Anh nhớ em, em hỡi! anhnhớ em.
Không gì buồn bằng những buổi chiều êm
Mà ánh sáng mờ dần cùng bóng tối.
Gió lướt thướt kéo mình qua cỏ rối,
Đêm bâng khuâng đôi miếng lẩn trong cành,
Mây theo chim về dẫy núi xa xanh
Từng đoàn lớp nhịp nhàng và lặng lẽ.
Không gian xám tưởng sắp tan thành lệ.

Thôi hết rồi! Còn chi nữa đâu em!
Thôi hết rồi, gió gác với trăng thềm,
Với sương lá rụng trên đầu gần gũi.
Thôi đã hết hờn ghen và giận dỗi,
(Được giận hờn nhau! sung sướng bao nhiêu)
Anh một mình nghe tất cả buổi chiều
Vào chầm chậm ở trong hồn hiu quạnh.
Anh nhớ tiếng. Anh nhớ hình. Anh nhớ ảnh.
Anh nhớ em, anh nhớ lắm! em ơi.
Anh nhớ anh của ngày tháng xa khơi,
Nhớ đôi môi đương cười ở phương trời,
Nhớ đôi mắt đương nhìn anh đăm đắm.
Gió bao lần, từng trận nhớ thương đi,
- Mà kỷ niệm ôi, còn gọi ta chi...
~Xuân-Diệu~


LỜI KỸ NỮ

Khách ngồi lại cùng em trong chốc nữa,
Vội vàng chi, trăng sáng quá, khách ơi!
Đêm nay rằm, yến tiệc sáng trên trời,
Khách không ở, lòng em cô độc quá.
Khách ngồi lại cùng em, đây gối lả,
Tay em đây, mời khách ngả đầu say,
Đây rượu nồng. Và hồn của em đây,
Em cung kính đặt dưới chân hoàng tử.
Chớ đạp hồn em! Trăng từ viễn xứ,
Đi khoan thai lên ngự đỉnh trời tròn,
Gió theo trăng từ biển thổi qua non,
Buồn theo gió lan xa từng thoáng gợn.
Lòng kỹ nữ cũng sầu như biển lớn,
Chớ để riêng em phải gặp lòng em,
Tay ái ân du khách hãy làm rèm,
Tóc xanh tốt em xin nguyền dệt võng.
Đây hồn em triền miên trên biển sóng,
Trôi phiêu lưu không vọng bến hay gành,
Vì mình em không được cuốn chân anh,
Tóc không phải những dây tình vướng víu.
Em sợ lắm. Giá băng tràn mọi nẻo,
Trời đầy trăng, lạnh lẽo buốt xương da,
Người giai nhân: bến đợi dưới cây già,
Tình du khách: thuyền qua không buộc chặt.

Lời kỹ nữ đã vơi vì nước mắt,
Cuộc yêu đương gay gắt vị làng chơi,
Người viễn du lòng bận nhớ xa khơi,
Gỡ tay vướng để theo lời gió, nước.

Xao xác tiếng gà. Trăng ngà lạnh buốt,
Mắt run mờ, kỹ nữ thấy sông trôi.
Du khách đi,
- Du khách đã đi rồi!...
~Xuân-Diệu~


TÌNH THỨ NHẤT

Anh chỉ có một tình yêu thứ nhất
Anh cho em kèm với một lá thơ
Em không lấy, và tình anh đã mất
Tình đã cho không lấy lại bao giờ

Thư thì mỏng như suốt đời mộng ảo
Tình thì buồn như tất cả chia ly.
Giấy phong kỹ mang thầm trong túi áo
Mãi trăm lần viết lại mới đưa đi

Lòng e thẹn cũng theo tờ vụng dại
Tôi bên em, chờ đợi mãi không về
Em đã xé lòng non cùng giấy mới
- Mây trời hôm ấy phủ sơn khê

Cũng may mắn, lòng anh còn trẻ quá
Máu mùa xuân chưa nở hết bông hoa;
Vườn mưa gió còn nghe chim rộn rã,
Anh lại còn yêu, bông lựu, bông trà.

Nhưng giây phút dù say hoa bướm thắm
Đã nghìn lần anh bắt được anh mơ
Đôi mắt sợ chẳng bao giờ dám ngắm
Đôi tay yêu không được nắm bao giờ

Anh vẫn tưởng chuyện đùa khi nhỏ tuổi
Ai có ngờ lòng vỡ đã từ bao!
Mắt không ướt, nhưng bao hàng lệ rỏ
Len tỉ tê thầm trộm chảy quay vào

Hoa thứ nhất có một mùi trinh bạch,
Xuân đầu mùa trong sạch vẻ ban sơ
Hương mới thấm bền ghi như thiết thạch;
Sương nguyên tiêu, trời đất cũng chung mờ.

Tờ lá thắm đã lạc dòng u uất,
Ánh mai soi cũng pha nhạt màu ôi.
Anh chỉ có một tình yêu thứ nhất,
Anh cho em, nên anh đã mất rồi.
~Xuân-Diệu~


HẸN HÒ

Anh đã nói, từ khi vừa gặp gỡ:
"Anh rất ngoan, anh không dám mong nhiềụ
"Em bằng lòng cho anh được phép yêu;
"Anh sung sướng với chút tình vụn ấy".

Em đáp lại : "Nói gì đau đớn vậy!
"Vừa gặp anh em cũng đã mến rồị
"Em phải đâu là ngọn nước trôi xuôi;
"Chưa hy vọng sao anh liền thất vọng?"

Lời nói ấy về sau đem gió sóng
Cho lòng anh đã định chỉ yêu thôi;
Anh tưởng em là của của anh rồi,
Em mắc nợ, anh đòi em cho được

Đấy, ai bảo em làm anh mơ ước!
Lúc đầu tiên anh có mộng gì đâu!
Tưởng có nhau ai ngờ vẫn xa nhau,
Em ác quá! Lòng anh như tự xé ...
~Xuân-Diệu~


ĐÂY MÙA THU TỚI

Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,
Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng;
Đây mùa thu tới - mùa thu tới
Với áo mơ phai dệt lá vàng.
Hơn một loài hoa đã rụng cành
Trong vườn sắc đỏ rũa mầu xanh;
Những luồng run rẩy rung rinh lá ...
Ôi nhánh khô gầy xương mỏng manh.
Thỉnh thoảng nàng trăng tự ngẩn ngơ ...
Non xa khởi sự nhạt sương mờ ...
Vã nghe rét mướt luồn trong gió ...
Vã vắng người sang những chuyến đò ...
Mây vẩn từng không chim bay đi,
Khí trời u uất hận chia lỵ
Ít nhiều thiếu nữ buồn không nói
Tựa cửa nhìn ra, nghĩ ngợi gì?
~Xuân-Diệu~


XA CÁCH

Có một bận, em ngồi xa anh quá,
Anh bảo em ngồi xích lại gần hơn.
Em xích gần thêm một chút; anh hờn.
Em ngoan ngoãn xích gần thêm chút nữa
Anh sắp giận, em mỉm cười, vội vã
Đến kề anh, và mơn trớn: "Em đây !"
Anh vui liền; nhưng bỗng lại buồn ngaỵ
Vì anh nghĩ: thế vẫn còn xa lắm.
Đôi mắt của người yêu, ôi vực thẳm!
Ôi trời xa, vừng trán của của người yêu!
Ta thấy gì đâu sau sắc yêu kiều
Mà ta riết giữa đôi tay thất-vọng.
Dầu tin tưởng: chung một đời, một mộng.
Em là em, anh vẫn cứ là anh.
Có thể nào qua Vạn lý trường thành
Của hai vũ-trụ chứa đầy bí-mật.
Thương nhớ cũ trôi theo ngày tháng mất,
Quá khứ anh, anh không nhắc cùng em.
- Linh hồn ta còn u ẩn hơn đêm,
Ta chưa thấu, nữa là ai thấu rõ.
Kiếm mãi, nghi hoài, hay ghen bóng gió,
Anh muốn vào dò xét giấc em mợ
Nhưng anh giấu em những mộng không ngờ,
Cũng như em giấu những điều quá thực ...
Hãy sát đôi đầu! Hãy kề đôi ngực!
Hãy trộn nhau đôi mái tóc ngắn dài!
Những cánh tay! Hãy quấn riết đôi vai!
Hãy dâng cả tình yêu lên sóng mắt!
Hãy khắng khít những cặp môi gắn chặt
Cho anh nghe đôi hàm ngọc của răng;
Trong say sưa, anh sẽ bảo em rằng:
"Gần thêm nữa! Thế vẫn còn xa lắm!"
~Xuân-Diệu~


YÊU

Yêu là chết trong lòng một ít
Vì mấy khi yêu mà đã được yêu.
Cho rất nhiều song nhận chẳng bao nhiêu;
Người ta phụ, hoặc thờ ơ, chẳng biết

Phút gần gũi cũng như giờ chia biệt.
Tưởng trǎng tàn, hoa tạ với hồn tiêu,
Vì mấy khi yêu mà chắc được yêu!
- Yêu, là chết trong lòng một ít.

Họ lạc lối giữa u sầu mù mịt
Những người si theo dõi dấu chân yêu.
Và cảnh đời là sa mạc cô liêu.
Và tình ái là sợi dây vấn vít
Yêu, là chết ở trong lòng một ít
~Xuân-Diệu~


NGUYỆT CẦM*

Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh
Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần
Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm
Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân.

Mây vắng trời trong đêm thủy tinh
Lung linh bóng sáng bỗng run mình
Vì nghe nương tử trong câu hát
Đã chết đêm rằm theo nước xanh.

Thu lạnh càng thêm nguyệt tỏ ngời,
Đàn ghê như nước, lạnh trời ơi
Long lanh tiếng sỏi vang vang hận
Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người.

Bốn bề ánh nhạc: biển pha lê
Chiếc đảo hồn tôi rộn bốn bề
Sương bạc làm thinh, khuya nín thở
Nghe sầu âm nhạc đến sao Khuê
~Xuân-Diệu~


BIỂN

Anh không xứng là biển xanh
Nhưng anh muốn em là bờ cát trắng
Bờ cát dài phẳng lặng
Soi ánh nắng pha lê...

Bờ đẹp đẽ cát vàng
Thoai thoải hàng thông đứng
Như lặng lẽ mơ màng
Suốt ngàn năm bên sóng...

Anh xin làm sóng biếc
Hôn mãi cát vàng em
Hôn thật khẽ, thật êm
Hôn êm đềm mãi mãi

Đã hôn rồi, hôn lại
Cho đến mãi muôn đời
Đến tan cả đất trời
Anh mới thôi dào dạt...

Cũng có khi ào ạt
Như nghiến nát bờ em
Là lúc triều yêu mến
Ngập bến của ngày đêm

Anh không xứng là biển xanh
Nhưng cũng xin làm sóng biếc
Để hát mãi bên gành
Khúc tình chung không hết

Để những khi bọt tung trắng xoá
Và gió về bay toả nơi nơi
Như hôn mãi ngàn năm không thoả,
Bởi yêu bờ lắm lắm, em ơi!
~Xuân-Diệu~


DỐI TRÁ

Nói chi nữa tiếng buồn ghê gớm ấy
Để lòng tôi sung sướng muốn tiêu tan?
Tất cả tôi rung rẩy tựa dây đàn
Nghe thỏ thẻ chính điều tôi giấu kỹ,
Sợ đôi mắt điềm nhiên và diễm lệ
Vâng, nói chi để khiêu lại nguồn sầu
Toi ngỡ đà cạn hẳn trong bấy lâu,
Để lại nhóm cho cháy thêm ngọn lửa
Tưởng gần tàn.-Yêu? yêu nhau? làm chi nữa!
Tôi vẫn biết rằng tôi chẳng xứng người;
Mùa xuân tôi chưa hề có hoa tươi;
Tôi như chiếc thuyềnhư, hư, không bến đỗ;
Tôi là một con chim không tổ,
Lòng cô đơn hơn một đứa mồ côi,
Nhặt nụ cười của thiên hạ, than ôi,
Để tự nhủ: "ta được yêu đấy chứ".
Tôi chỉ sống để hoài hoài tưởng nhớ
Mãi mãi yêu, nhưng giấu giếm luôn luôn;
Mà người thì, lơ đãng, dậm trên buồn,
Bân đi hái những cành vui xanh thắm.
Tôi biếtt lắm, trời ơi, tôi biết lắm!

Hỡi lòng dạ xâu xa như vực thẳm!
Tôi biết rằng người nói-vậy cười-chơi,
Tiếng đã làm tôi tê tái cả người,
Tim ngừng đập, để thu hồn nghe lắng,
Máu ngừng chạy, để cho lòng bớt nặng.
Tôi biết rằng, chỉ cách một ngày sau,
Cây bên đường sẽ trông thấy tôi sầu,
Đi thất thểu, đi lang thang, đi quạnh quẽ.
Vì vội đến kiếm tìm nhau, tôi sẽ
Chỉ thấy người thương nhưng chẳng thấy tình thương.
Và như màu theo nắng nhạt, như hương
Theo gió mất, tình người đành tản mác.
Tôi sẽ trốn, thẫn thờ, ngơ ngác,
Trái tim buồn như một bãi tha ma,
Gượng mỉm cười: "Người quên nghĩ rằng ta
Sẽ đau đớn bởi một lời nói vội".

Vì khốn nỗi! tôi vẫn còn tin mãi
Sự nhầm kia; tôi không thể không yêụ
Dầu không tin, tôi càng cứ yêu nhiều:
Khi người nói, tiếng người êm ái quá...
Có lúc, tưởng chỉ để rơi tàn lửa,
Tay vô tình gây một đám cháy to:
Người tưởng buông chỉ một tiếng hẹn hò,
Tôi hưởng ứng bằng vạn lời say đắm
Đương rạo rực, thì thào, rối rắm
Ngập lòng tôị - Mà ai ngó tới đâu:
Tôi điên cuồng, tất nhiên phải khổ đau,
Tôi biết lắm, trời ơi, tôi biết lắm!
Vậy, trót lỡ, tôi sẽ đành lẳng lặng
Chịu mối tình gây lại bởi tay ai,
Không cần xin, không trách móc, vì-ôi!
Tôi chẳng biết làm cho lòng cứng cỏị
Cứ như thế cho đến giờ đen tối
Hoa ái tình chung phận đoá hồng khô,
Mà trái tim đã ghê dáng hững hờ
Đã chung phận của tro tàn bếp lạnh
Tôi giấu sẵn một linh hồn hiu quạnh,
Cho nên, liền chiều đó, tôi hết vuị
Không thấy người bằng không thấy mặt trời,

Tôi ôm ngực thử tìm xem biên giới
Của sầu tủị. Nhưng, hỡi người yêu hỡi!
Nó mênh mông, vô ảnh, bủa vây tôi;
Yên ổn đi, thắc mắc đến đây rồi,
Mơ ước tới, mà chán chường cũng lạị
Và mơn trớn cả một kho ân ái,
Tôi một mình đối diện với tình không
Để lắng nghe tiếng khóc mất trong lòng.
~Xuân-Diệu~

            GIỤC GIấ

Mau với chứ, vội vàng lên với chứ,
Em, em ơi, tình non đã già rồi;
Con chim hồng, trái tim nhỏ của tôi,
Mau với chứ! Thời gian không đứng đợi.

Tình thổi gió, màu yêu lên phấp phới
Nhưng đôi ngày, tình mới đã thành xưa,
Nắng mọc chưa tin, hoa mọc không ngờ,
Tình yêu đến, tình yêu đi ai biết!
Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt:
Những vườn xưa, nay đoạn tuyệt dấu hài
Gấp đi em, anh rất sợ ngày mai;
Đời trôi chảy, lòng ta không vĩnh viễn.

Vừa xịch gối chăn, mộng vàng tan biến;
Dung nhan xê động, sắc đẹp tan tành.
Vàng son đương lộng lẫy buổi chiều xanh,
Quay mặt lại: cả lầu chiều đã vỡ
Vì chút mây đi, theo làn vút gió.
Biết thế nào mà chậm rãi, em ơi?
Sớm nay, sương xê xích cả chân trời,
Giục hồng nhạn thiên di về cõi bắc.
Ai nói trước lòng anh không phản trắc,
Mà lòng em, sao lại chắc trơ trơ?
-- Hái một mùa hoa lá thuở măng tơ,
Đốt muôn nến sánh mặt trời chói lọi;

Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối,
Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm.
Em vui đi, răng nở ánh trăng rằm,
Anh hút nhụy của mỗi giờ tình tự.
Mau với chứ! Vội vàng lên với chứ!
Em, em ơi! Tình non sắp già rồi...
~Xuân-Diệu~

BÍCH-KHÊ
  1916-1946

Tức Lê-Quang-Lương, quê Phước-Lộc,
Sơn-Tịnh, Quảng-Ngãi, cháu cố của Từ-Dũ
Thái-hậu, mở trường dạy học ở Phan-Thiết,
làm thơ đăng trên các báo.


MỘNG CẦM CA
 
Đây bát ngát và thơm như sữa lúa.
Nhựa đuơng lên, súc mạnh của tình thương,
Mùi tô hợp quyện trong tơ trăng lụa,
Đây dạ lan hương, đây đỉnh trầm hương.
Đây bát ngát và thơm như sữa lúa,
Hồn xạ hương phơ phất ở trong sương.
Không gian tơ, không gian tơ gợn sóng.
Âm thanh gì sắp sửa...Ngọc-Kiều ơi!
Hay hơi thở của hoa hồng mơ mộng?,
Hay buồn đêm rào rạt, ứ muôn nơi?
Không gian tơ, không gian tơ gợn sóng,
Ngọc-Kiều ơi! hồn đến bến xa khơi!...
Níu cho ta, cho ta muôn yến nguyệt.
Ngọc-Kiều ơi! nảy khúc Lục-Mai-Hoa.
Suối tóc mát, nhúng trong vùng mộng tuyết.
Ta tê mê, ta gảy điệu Tỳ-Bà.
Níu cho ta, cho ta muôn yến nguyệt,
Còn đây em, nảy khúc Mộng-Cầm-Ca,
Dấu đôi mắt mùa thu xanh tợ ngọc?
Vú non non, ru dịu dịu êm êm?
Đau hang báu cho người ta phải khóc?
Trên môi son, ta liếc lưỡi gươm mềm,
Đâu đôi mắt mùa thu xanh tô ngọc,
Lưới lông mi rờn rợn ánh tơ đêm!
Trăng gây vàng, vùng gây lên sắc trắng,
Của gương hồ, im lặng tựa bài thơ.
Chân nhịp nhàng, lòng nghe hương nằng nặng,
Đây bài thơ không tiếng của đêm tơ.
Trăng gây vàng, vàng gây lên sắc trắng,
Của hồn thu đi lạc ở trong mơ...
Người cho ta một thanh gươm rất sắc,
Ồ vung lên...cắt mạch nguyệt vùng xanh,
Xẻ mạch trời, mây xô sao răng rắc!
Phăng, mạch đêm, hương vỡ, úa ngầm tình!
Người cho ta một thanh gươm rất sắc,
Ta điên rồ...múa giữa ánh bình minh.
~Bích-Khê~


SỌ NGƯỜI

Ôi khối mộng của hồn thơ chếnh choáng!
Ôi buồng xuân hơ hớ cánh đào sương!
Ôi bình vàng! ôi chén ngọc đầy hương!
Ôi hồ nguyệt đọng nhiều trăng lấp loáng!
Ôi thần tình! người chứa một trời thương.

Người yên tịnh nhưng người đi muôn dặm
Máy thu thanh hòa âm nhạc thơm tho!
Miệng yêu kiều mơn ánh sáng say no!
Nguồn trinh tiết gây hồng tươi xanh thắm!
Bầu sữa người êm mát vạn sầu lo.

Một đêm vàng - một đêm vàng âm điệu
Đầy nhựa thơm, xanh mịt ngàn phi lau
Mộng ngời lên bay đến một bến tàu -
Biển ngọc bích, thuyền buồm say sóng dịu;
Hương ngọt ngào, ánh sáng chớp mau mau.

Hương say người như say men tình ái,
Kề ngực trăng người mớm vị say sưa.
Người chưa say vì hương vị chưa bưa:
Dìm trăng xuống một vùng trăng nước giãi
Và xóa lên... diêu động bóng ngàn xưa.

...Hoa thần bí vấn vương hồn ngọc nữ;
Động đào nguyên chấp chóa ánh lưu ly;
Ô! sắc phàm trên bộ mặt từ bi;
Ô! tiên nương trong tình xuân đầy ứ;
- Một u sầu dìu dịu của cung phi.

Ôi! Sọ người! Sọ người! - Gương phép tắc.
- Ngọc Kiều ơi! ghé lại ngắm dung nhan.
Ngọc Kiều ơi ta chợp lấy tim nàng,
Tim nàng bằng đá, tim nàng bằng sắt.
Ngọc Kiều ơi! hơi độc sắp tràn lan!

Người ngất ngư - Chết trong muôn thế kỷ!
Chạy điên rồ...đứng sựng giữa xương ma.
Người là ai? Người có phải là ta?
~Bích-Khê~


THI VỊ
    
Lá vàng rơi
(Tôi khóc anh ơi!)
Đàn rung tiếng:
Người yêu đương ngồi ...

Trăng vàng rơi
(Tôi khóc anh ơi!)
Đàn nghẹn tiếng:
Người yêu giận rồi

Hoa vàng rơi
(Tôi khóc anh ơi!)
Đàn rụng tiếng:
Người yêu đi rồi

Sao vàng rơi
(Tôi khóc anh ơi!)
Đàn câm tiếng
Người yêu xa rồi

Đêm vàng rơi
(Thôi hết anh ơi!)
Đàn bẻ phím!
Người yêu chết rồi
~Bích-Khê~


TỲ BÀ*

Nàng ơi! Tay đêm đang giăng mềm
Trăng đan qua cành muôn tay êm
Mây nhung pha màu thu trên trời
Sương lam phơi màu thu muôn nơi

Vàng sao nằm im trên hoa gầy
Tương tư người xưa thôi qua đây
Ôi! Nàng năm xưa quên lời thề
Hoa vừa đưa hương gây đê mê

Cây đàn yêu đương làm bằng thơ
Cây đàn yêu đương run trong mơ
Hồn về trên môi kêu: em ơi
Thuyền hồn không đi lên chơi vơi

Tôi qua tìm nàng vay du dương
Tôi mang lên lầu lên cung Thương
Tôi không bao giờ thôi yêu nàng
Tình tang tôi nghe như tình lang

Yêu nàng bao nhiêu trong lòng tôi
Yêu nàng bao nhiêu trên đôi môi
Đâu tìm Đào Nguyên cho xa xôi
Đào Nguyên trong lòng nàng đây thôi


Thu ôm muôn hồn chơi phiêu diêu
Sao tôi không màng kêu: em yêu
Trăng nay không nàng như trăng thiu
Đêm nay không nàng như đêm hiu

Buồn lưu cây đào tìm hơi xuân
Buồn sang cây tùng thăm đông quân
Ô! Hay buồn vương cây ngô đồng
Vàng rơi! vàng rơi: Thu mênh mông
~Bích-Khê~


TRANH LOÃ THỂ

Dáng tầm xuân uốn trong tranh Tố Nữ,
Ô tiên nương! nàng lại ngự nơi nầy?

Nàng ở mô? Xiêm áo bỏ đâu đây?
Ðến triển lãm cả tấm thân kiều diễm.
Nàng là tuyết hay da nàng tuyết điểm?
Nàng là hương hay nhan sắc lên hương?
Mắt ngời châu rung ánh sóng nghê thường;
Lệ tích lại sắp tuôn hàng đũa ngọc.
Ðêm u huyền ngủ mơ trên mái tóc.
Vài chút trăng say đọng ở làn môi.
Hai vú nàng! hai vú nàng! chao ôi!
Cho tôi nút một dòng sâm ngọt lộng.
Ôi lồ lộ một tòa hoa nghiêm động!
Tôi run run hãm lại cánh hồn si...
Ồ hai tay rơi chén ngọc lưu ly,
Ồ hai chân nở màu sen ẻo lả,
Cho tôi nàng! cho tôi nàng! tất cạ
Tôi miên man uống lại mộng quỳnh dao
Cho đê mê, chới với, hồn lên cao,
Một tinh cầu sẽ tan ra biển lệ.

Tiên nương hỡi! nàng sống trên thế hệ,
Bóng thời gian phải quỵ dưới chân nàng
Xuân muôn đời di dưỡng giữa vùng tang!
Gương phép tắc suốt soi ngàn mộng ảnh!
Cớ làm sao nâng niu bầu giá lạnh,
Ấp tranh người, lơ đãng ngắm thi nhân?
Hay nàng nhớ nhung các phượng đền lân?
Hay nàng ước mơ tình trong trắng ngọc?
Ôi! nàng ôi! Làm sao nàng chẳng khóc
Người thi nhân, vẻ đẹp của khiêu dâm
Trăng thanh tịnh còn lóng trong thơ câm,
Nhạc vô minh hằng sôi trên nét chữ?
Ôi! Nàng ôi! thốt lên, lời ngọc nữ,
Lời trân châu rúng cả phiếm lòng tôi...

Ngọc Kiều! Ngọc Kiều! Ðến cặp song đôi
Cho tôi đọ vẽ hương trời sắc nước,
Vẽ huyền diệu ứ men say lướt mướt,
Vẽ yêu tinh dồn giận thấu vô gan,
Ta thiếp đi - trong một phút mê loàn
Xuống muôn đợt rồi bay lên tột bực...
~Bích-Khê~
 

YẾN-LAN
 1916-1988


Tức Lâm-Thanh-Lang, An-Nhơn, Bình- Định,
nhà thơ nam, ngoài ra còn viết tạp bút, ký sự,


BẾN MI-LĂNG*

Bến My-Lăng nằm không, thuyền đợi khách,
Rượu hết rồi, ông lái chẳng buông câu.
Trăng thì đầy rơi vàng trên mặt sách,
Ông lái buồn để gió lén mơn râu.

Ông không muốn run người ra tiếng địch,
Chở mãi hồn lên tắm bến trăng cao.
Vì đìu hiu, đìu hiu, trời tĩnh mịch,
Trời võ vàng, trời thiếu những vì sao.

Trôi quanh thuyền những lá vàng quá lạnh
Tơ vương trời, nhưng chỉ rải trăng trăng.
Chiều ngun ngút dài trôi về nẻo quạnh,
Để đêm buồn vây phủ bến My-Lăng.

Nhưng đêm kia đến một chàng kỵ mã,
Nhúng đầy trăng màu áo ngọc lưu ly
Chàng gọi đò, gọi đò như hối hả
Sợ trăng vàng rơi khuất lối chưa đi.

Ông lão vẫn say trăng, đầu gối sách,
Để thuyền hồn bơi khỏi bến My-Lăng.
Tiếng gọi đò, gọi đò như oán trách
Gọi đò thôi run rẩy cả ngành trăng.

Bến My Lăng còn lạnh bến My-Lăng
Ông lái buồn đợi khách suốt bao trăng.
~Yến-Lan~





NGÂN-GIANG
    1916-2002

Tức Đỗ-Thị-Quế, sinh tại Thường-Tín, Hà-
Đông, Hà Nội, làm thơ mới 13 tuổi, 16 tuổi
in tập thơ, trưởng ban phụ nữ cứu quốc HN,
Làm sở Văn Hóa Xã Hội
 

TRƯNG NỮ VƯƠNG

Thù hận, đôi lần chau khoé hạnh,
Một trời loáng thoáng bóng sao rơi.
Dồn sương, vó ngựa xa non thẳm,
Gạt gió, chim bằng vượt dặm khơi.
Ngang dọc non sông đường kiếm mã,
Huy hoàng cung điện nếp cân đai.
Bốn phương gió bãi lùa chân ngựa,
Tám nẻo mưa ngàn táp đóa mai.
Máu đỏ, cốt xong thù vạn cổ,
Ngai vàng, đâu tính chuyện tương lai.
Hồn người chín suối cười an ủi,
Lệ nến năm canh rõ ngậm ngùi.
Lạc tướng, quên đâu lời tuyết hận,
Non hồng, quét sạch bụi trần ai.
Cờ tang điểm tướng nghiêm hàng trận,
Gót ngọc gieo hoa ngát mấy trời...
Ải Bắc quân thù kinh vó ngựa,
Giáp vàng, khăn trở lạnh đầu voi.
Chàng ơi, điện ngọc bơ vơ quá,
Trăng chếch ngôi trời bóng lẻ loi...
~Ngân-Giang~                 
    


 
PHẠM-HUY-THÔNG
          1916-1988
                        
Quê Ân-trị, hưng-yên, sinh tại Hà-Nội, nhà thơ,
nhà giáo, nhà khoa học Xã Hội, Tiến sĩ Luật,
Thạc sĩ Sử Địa, Hiệu trưởng Đại học Sư phạm Hà
Nội, Viện trưởng viện Khảo cổ học, Viện sĩ Hàn
Lâm viện Khoa học Cộng hoà dân chủ Đức.

 
TIẾNG ĐỊCH SÔNG Ô
 
Sở Bá Vương ngồi yên trên mình ngựa
Giương mắt buồn say ngắm chân trời xa 
Trong sương thu nhẹ đượm ánh dương tà
Quân Lưu Bang đang tưng bừng hạ trại
Khói tung bay trên vòm trời rộng rãi
Như muôn sao trong đám tối mơ màng
Khắp bốn phương giáo mác toả hào quang
Liên tiếp nhau chen chúc xung quanh ven trời lớn
Mấy làn trại lưới xa xôi, mịt mùng và chắc chắn
Đóng trùng trùng, điệp điệp trên đầu non
Cờ chư hầu đỏ rực như pha sơn
Quằn quaị cong trên nền trời lá mạ
Gió quát bên tai Vương, và rộn rã
Tiếng quân reo, tiếng ngựa hí, tiếng loa vang
Theo gió chiều vi vút vẳng đưa sang

Nhưng, lặng lẽ, bâng khuâng, vua nước Sở,
Như pho tượng đồng, ngồi trên mình ngựa,
Để luồng mắt mênh mang
Như vấn vương, như vơ vẩn trên Ô giang.
Vì Vương rõ, phía sông Ô, binh Phàn Khoái,
Mới hôm trước bị quân mình xô qua ải,
Nên vòng vây chưa kịp khóa trước bình minh.
Vương toan, khi đêm tối, chỉ huy binh,
Chém quân Khoái vừa thua như cắt cỏ,
Phá trùng vi tan tành về hướng đó.
Vương sẽ dàn tướng sĩ bên kia sông,
Họp chư hầu còn trung tín cho thật đông,
Rồi máu Hán rửa lâng lâng hờn Cai Hạ.
Vương sẽ như năm nào đem binh mã
Lại tung hoành trên thế giới mênh mông,
Vương sẽ lại (ôi vinh quang) trong bão lửa vẫy vùng,
Vương sẽ lại tơi bời vung kiếm thép,
Và, đưa tay, giành lại tấm giang sơn,
Vương sẽ lại…
Nhưng bóng đêm đã xóa cảnh hoàng hôn,
Và phương xa, mơ hồ, trăng le lói,
Một trận gió hung hăng đùng đùng nổi,
Vặn mạnh cờ trên nóc trại ngất cao,
Vương khoan thai, buộc lại dải chiến bào,
Rồi xuống ngựa bước vào trong trướng gấm.
II
Trướng thênh thang, lạnh lùng và u ám,
Sở Bá Vương đứng sững trước cửa phòng,
Để nỗi buồn, một nỗi buồn u uất mênh mông,
Ngao ngán nhẽ, nặng đè lòng người chiến sĩ…
Và chống kiếm trước phòng sầu quạnh quẽ,
Hạng Vương vừa nhác thấy bóng Ngu Cơ,
Nên hỡi ôi! Tia hy vọng lờ mờ
Vương cảm thấy trong lòng ngầm ngấm tắt.
Vương trông…
Vẫn như gặp nàng lần thứ nhất,
Tim anh hùng như ngây ngất say sưa.
Tựa thân mềm vào lưng ỷ, nàng Ngu Cơ
Mắt mơ hồ nhìn qua khung cửa sổ,
Để hồn buồn chơi vơi như bay trên cành gió.
Chỗ nàng ngồi,
Một luồng trăng biêng biếc riêng soi,
Khiến Hạng Vương, trong lòng say, những tưởng
Rời cung Quảng, ả Hằng vừa bay xuống…
Thấy rèm châu êm ái bỗng cuốn lên,
Nàng bâng khuâng sực tỉnh giấc mơ tiên,
Ngoảnh đầu trông thấy quân vương bên trướng,
Nàng đứng dậy. Rồi cúi chào phu tướng,
Bước lại gần, chàng hé miệng, xót đau,
Rồi ngập ngừng toan nói…
Bỗng âu sầu,
Vẳng bên tai như từng lời thổn thức,
Như suối vắng âm thầm chiều thu khóc,
Địch xa xôi dìu dặt trên Ô giang,
Khúc bi ca não ruột và mơ màng,
Như càng khêu những nỗi sầu tịch mịch,
Như ôm ấp, như nấu nung lòng Hạng Tịch.
Hồn đê mê, Sở chúa vuốt tua rèm,
Say sưa nhìn cặp mắt long lanh đen,
Cặp mắt nồng nàn, mà xa xăm, mà say đắm,
Như chan hòa niềm ái ân đằm thắm,
Cặp mày thanh, êm ái như mây cong,
Như núi xuân lưu luyến hơi xuân phong,
Dưới vầng trán bâng khuâng sẽ dịu dàng uốn nét.
Tóc óng đen, như ao trong dưới bóng đêm mù mịt,
Chập chờn bay theo áng gió heo may,
Và êm buông như sóng cuốn trên lưng gầy.
Trên Ô giang đương mơ hồ dìu dặt,
Trong vùng tối âm u, dần dần tiếng địch tắt.
Tiếng địch tắt. Nhưng dư âm
Trong sương khuya còn văng vẳng điệu âm thầm.
Nén thương đau, Vương ngậm ngùi sẽ kể
Niềm ngao ngán vô biên như trời bể.
Ôi! Tấm gan bền chặt như Thái Sơn
Bao nhiêu thu cay đắng chẳng hề sờn!
Ôi Những trận mạc khiến trời long đất lở!
Những chiến thắng tưng bừng, những vinh quang rực rỡ!
Ôi! Những võ công oanh liệt chốn sa trường!
Những buổi tung hoành, lăn lộn trong rừng thương!
Những tướng dũng bị đầu văng trước trận!
Nhưng, than ôi! Vận trời khi đã tận,
Sức “lay thành, nhổ núi” mà làm chi?
Rồi buồn rầu, Vương tỏ cho nàng nghe
Hy vọng cuối cùng trong tim Vương còn sót lại,
Rồi Vương nói:
“Nhưng đau lòng ta biết mấy!
Ngay đêm nay, ta phải quyết… biệt ái khanh
Thì, nàng ôi, việc lớn mới mong thành.
Nhưng rời nàng, ôi… rời nàng, ta đâu nỡ…?
Mà mang nàng xông pha trong mưa lửa
Trùng vi kia ta thoát khỏi làm sao?”
Giọt châu sa lã chã trên áo bào,
Nàng Ngu Cơ bên mình chàng thổn thức.
Địch Trương Lương như ngậm sầu quyện khóc,
Lại não nùng dìu dặt trên Ô giang.
Trên Ô giang, tiếng địch thiết tha than,
Như tiếng nhạn kêu đêm nơi ven trời vò võ,
Như tiếng nhạn canh khuya thầm nhủ gió
Tự hư vô lại nức nở tiếng mơ màng,
Nàng Ngu Cơ…
Nàng Ngu Cơ, khẳng khái nắm tay chàng:
“Quân vương ơi ơi! Còn đợi chờ chi nữa
Mà đường xa chàng còn chưa ruổi ngựa?
Trống canh hai trong bóng sẫm đổ hồi,
Còn dùng dằng chi nữa, đi đi thôi!
Kìa! Thờ ơ, trăng mờ đang chênh chếch…
Còn ngồi đó mà nghe chi tiếng địch,
Cho chí đầy dần cạn trong tim đau.
Đừng nghe! Đừng nghe nữa! Hãy đi mau!
Nghe làm chi tiếng tre đằng than ai oán,
Khúc bi ca nặng nề và đòi đoạn,
Đầy những lời thương tiếc điệu thê lương.
Quân vương ôi! Mau sửa soạn lên đường,
Lên đường xa nơi mơ màng sương phủ…
Nào đâu trái tim xưa? Nào đâu tâm hồn cũ?
Lãnh truân chuyên xin gắng giữ chí bình sinh,
Khách anh hào chi xá kể nỗi điêu linh,
Ngày gian lao với quãng đường khe khắt?”
Địch Trương Lương trên Ô giang dìu dặt,
Tưởng trời đêm, trăng biếc lạnh lùng than.
Quỳ sát bên, nàng tha thiết tiếng khuyên van
“Đi đi chàng, nơi xa xăm, tiếng địch
Càng não lòng, càng âm u, càng tịch mịch…
Đi đi chàng, còn thân Ngu đâu đáng bận trí quân vương?
Lá lìa cây dù gió xé bên vệ đường,
Dù nắng hun, dù mưa dầm làm tan nát,
Xin quân vương chớ bận lòng vì phận bạc!”
Nhưng lời lời tuy dũng cảm, oai linh,
Trong lòng đau niềm thống khổ vẫn mênh mông,
Cố… nàng cố nén u buồn… nhưng không được,
Và sóng lệ ào tuôn, nàng bưng đầu thổn thức…
Tiếng du hồn trong bóng tối vẫn lang thang,
Vẫn âu sầu dìu dặt phía Ô giang.
Địch âm thầm bên tai đưa văng vẳng,
Đương bâng khuâng trong khoảng trời yên lặng,
Bỗng véo von như chim hót, rồi bỗng ngừng,
Rồi lại nổi… xa xôi, và u uất não nùng.
Gan sắt đá như chơi vơi theo tiếng địch,
Vương thấy tan đâu chí anh hùng vô địch,
Cất tiếng buồn, chàng sẽ nói:
“Ái khanh ơi!
Đành… vận trời khi đã hết cũng đành thôi!
Không, phi ơi… thà cùng phi cùng sống chết
Còn hơn phải… phải trọn đời cách biệt!”
Rồi đỡ cằm, chán nản, Sở Bá Vương
Để cặp mắt im giương
Đuổi bóng những ngày vinh trong âm tối.
Nhưng nàng Ngu lại băn khoăn tha thiết gọi:
“Thiếp đâu ngờ, quân vương hỡi, trí trượng phu
Lại không hơn lòng nhi nữ chút nào ư?
Nếu vì thiếp, chỉ than ôi, vì tiện thiếp
Mà chàng quên chí cao cùng sự nghiệp,
Thì thân hèn thà vơ vất dưới tuyền đài
Để, đành lòng, chàng nghĩ đến cuộc tương lai.
Đi đi, chàng, đi đi, phu tướng hỡi!
Ngại ngần chi, và u sầu chi mãi…!
Niềm ái ân xưa, chàng hãy gác một bên lòng
Và, quyết tình lên ngựa, thẳng xa rong!
Quân vương trông, trăng liềm càng phai ánh.
Đi đi thôi!”
Sở Bá Vương, lòng quyết định,
Nhìn Ngu Cơ lần cuối và nghẹn ngào:
“Ta đi đây… nàng ở lại… Dù sao,
Có nhan sắc nhường kia nàng chớ sợ…
Vì nay mai khi Hán binh vào trại Sở,
Ta quyết Bang phải hậu đãi riêng nàng.”
Rồi đi ra.
Nhưng trầm trầm bổng bổng Ô giang
Địch Trương Lương vẫn vô hình nức nở,
Như non nước tô sương ngùi than thở
Hòa nỗi lòng u uất cõi đen sâu.
Vương dừng hia đứng lại trước rèm châu,
Rồi, e ấp, ngoảnh nhìn người dưới trướng.
Tiếng than dài vẫn đâu đây bay lưởng vưởng…
Khi nặng nề, khi đắm đuối, khi ngân nga,
Khi mơ hồ, khi êm ả, khi cao xa.
Tiếng địch rung trong cảnh sầu không giới hạn.
Hy vọng gần tàn trong tim Vương như tàn hẳn.
Nhưng bỗng:
- “Buổi gió cuồng xa tống lá vàng bay,
Ta muốn nàng tường lòng son sắt chẳng đổi thay.
Lúc gian nguy cách biệt nàng, ta đâu nỡ!…
Đi! Ta cùng đi! Cùng xông pha trong sóng lửa!
Ta quyết sẽ mang nàng vượt khỏỉ trùng vi,
Rồi, cùng nhau ta cùng dấn bước lưu ly!
Mà ví bằng Cao Xanh kia không tựa nữa,
Đôi ta, cùng nhau, cùng chôn thây trong da ngựa:
Bên mình phi, dù bỏ mạng cũng cam tâm.”
- “Nếu chàng mong còn trở lại đất Hoài Âm.
Nếu chí xưa, chí nghiêng trời lệch đất,
Trong trái tim anh hùng chưa tan nát,
Thì, chàng ơi!
Đường mênh mông chàng vỗ ngựa ra đi thôi.
Bằng vì quyến, vì thương thân hèn mọn,
Mà đễn nỗi chàng đành buông chí lớn,
Tiện thiếp đây xin khuất bóng trước mặt chàng,
Cho chàng đi, đi ngang dọc bước ngang tàng,
Cho phỉ sức cường long nơi hồ hải.”
Dứt lời, nàng hăng hái,
Tới bên chàng, cao tuốt lưỡi gươm xanh.
Rồi tự ải.
Vẫn âm thầm trong cõi tối mênh mông,
Địch Trương Lương như ngậm ngùi kể lể,
Nghẹn lời thương chiếc vong hồn quạnh quẽ,
Liều theo mây bạt gởi kiếp lênh đênh!
Như đã dày, đã dạn nỗi điêu linh
Hạng Vũ như không còn biết đau đớn,
Mặt gang thép, nỗi u buồn chẳng gợn,
Chàng nghiêng mình lặng đứng trông người yêu.
Nhưng… hồn bâng khuâng trong cảnh mộng tiêu điều,
Chàng còn cố hình dung đôi mắt sáng,
Đôi mắt sâu xa, và ảo huyền, và xán lạn,
Mà ngàn thu đành tối mãi tự đêm nay.
Nên, tuy nhường… không cảm động mảy may,
Như thản nhiên, như lạnh lùng, như vô giác,
Mà, ngập ngừng trong khóe mắt,
Lần đầu tiên, lệ chiến sĩ long lanh.
Lần đầu tiên, người chiến sĩ đa tình
Để lệ bạc thầm lăn trên gò má.
Trong khi tiếng địch thổi, âm thầm và buồn bã,
Trên Ô giang như khóc lóc nỗi phân ly,
Càng ngày càng réo rắt, càng lâm ly,
Càng âm u, càng mơ màng, càng thảm thiết.
III
Bên mình Ngu Cơ đứng bao lâu, chàng không biết
Nhưng, đến khi, bàng hoàng, chàng lặng lẽ ngẩng trông,
Thì Hán binh đã đông nghịt bên bờ sông,
Và trời cao, than ôi, vừa quyết trắng.
Mà…!
Mà tiếng địch âm thầm trong bóng đêm văng vẳng
Trên Ô giang, đã bặt hẳn tự bao giờ.
~Phạm-Huy-Thông~

HỒ-DZẾNH  
    1916-1991

Tức Hà-Triệu-Anh, quê làng Đông Bích, Hòa-
Trường, Quảng Xương, Thanh Hoá, cha người
Quảng Đông. Học Trung Học tại Hà Nội. Dạy
tư, viết thơ, làm báo.


NGÀY XƯA CÒN NHỎ

Ngày xưa, còn nhỏ ngày xưa
Tôi đeo khánh bạc lên chùa dâng nhang
Lòng vui quần áo xênh xang
Tay cầm bánh pháo, thẻ vàng mới mua
Chị tôi vào lễ trong chùa
Hai chàng trai trẻ khấn đùa hai bên:
‘‘Lòng thành lễ vật dâng lên
Cầu cho tiểu được ngoài giêng đắt chồng!’’
Chị tôi phụng phịu má hồng
Vùng vằng suýt nữa quên bồng cả tôi
Tam quan ngoài mái chị ngồi
Chị nghe đoán thẻ chị cười luôn luôn
Quẻ thần, thánh mách mà khôn:
Số này chồng đắt mà con cũng nhiều!

Chị tôi nay dã xế chiều
Chắc còn nhớ mãi những điều chị mơ
Hằng năm tôi đi lễ chùa
Chuông vàng, khánh bạc ngày xưa vẫn còn
Chỉ hơi thấy vắng trong hồn
Ít nhiều hương vị khi còn ngây thơ
Chân đi đếm tiếng chuông chùa
Tôi ngờ năm tháng ngày xưa hiện về.
~Hồ-Dzếnh~


HÀ NỘI  SANG THU

Trời không nắng cũng không mưa
Chỉ hiu hiu gió cho vừa nhớ nhung
Em còn nhớ đến quê không
Bãi dâu vẫn đợi dòng sông vẫn chờ
Bâng khuâng nên chuyện tình cờ
Không mong nên hẹn, không ngờ thành thân
Rất xa bỗng hóa thật gần
Dù chưa gặp mặt một lần, lạ chưa!
Sáng nay Hà nội giao mùa
Hồ thu, Tóc liễu, Tháp Rùa lung linh
Nước non đầy nghĩa đầy tình
Đọc thơ, em có thấy mình trong Thơ?
~Hô Dzếnh~


NGẬP NGỪNG

Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé!
Để lòng buồn anh dạo khắp trong sân
Ngó trên tay, điếu thuốc cháy lụi dần
Anh nói khẽ: gớm sao mà nhớ thế!
Em cứ hẹn, nhưng em đừng đến nhé
Em tôi đi, tình nghĩa có gì đâu
Nếu là không lưu luyến buổi ban đầu
Thuở ân ái mong manh hơn nắng lụa
Hoa lá ngập ngừng cỏ cây lần lữa.
Chỉ ngày mai mới đẹp, ngày mai thôi
Em cứ hẹn, nhưng em đừng đến nhé
Anh sẽ trách, cố nhiên, nhưng rất nhẹ
Nếu trót đi, em hãy gắng quay về
Đời mất vui, khi đã trọn câu thề
Tình chỉ đẹp, khi hãy còn dang dở...
Thơ viết đừng xong, thuyền trôi chớ đỗ
Cho nghìn sau... lơ lửng...với nghìn xưa.
~Hồ-Dzếnh~


CHIỀU

Trên đường về nhớ đầy
Chiều chậm đưa chân ngày
Tiếng buồn vang trong mây

Chim rừng quên cất cánh
Gió say tình ngây ngây
Có phải sầu vạn cổ
Chất trong hồn chiều nay?

Tôi là người lữ khách
Màu chiều khó làm khuây
Ngỡ lòng mình là rừng
Ngỡ hồn mình là mây

Nhớ nhà châm điếu thuốc
Khói huyền bay lên cây...
~Hồ-Dzếnh~


PHỐ HUYỆN

Vài thanh lá dựng làm hè,
Vài nhà tranh yếu vai kề sát nhau .
Phố tôi không dáng buồn rầu,
Khó khăn của kẻ làm màu vô duyên.
Ba ngày một chuyến xe lên,
Chở thư và chất người lên mui hàng.
Nhôn nhao trẻ nít xóm làng,
Rủ nhau ra ngắm, ra bàn tán nhau.

Chợ thường không họp được lâu,
Chậm thì giờ rưỡi, còn mau nữa giờ.
Khi vàng đứng bóng im trưa,
Tiếng khô lá rụng làm thưa phố phường.

Rèm quây, che kín bụi đường,
Chủ hàng vắt cẳng lên giường ngáy xâu .
Im cho đến lúc trống lầu
Nổi giờ trịnh trọng vào hầu quan trên.

Họa hoằn phố ghếch cờ lên
Đón xe quan Sứ từ bên tỉnh về....
Rồi ngày, một chuỗi ngày mê
Lại gieo khói chết lên hè thê lương.
~Hồ-Dzếnh~


HẬN CHINH PHU

Ai đã sống như ta thời chói lói,
Lưỡi gươm vàng đâm suốt bản đồ Âu,
Khúc chiến thắng cao lừng trời vòi vọi,
Cờ nguyên nhung mừng đóng gió Tây Châu.

Thuở ấy, quân Nguyên áo giáp, nhung,
Tay huơi hoa kích, đẹp vô cùng,
Ngựa phi nuốt chửng ngày trăm dặm,
Nắng chảy bồi hôi loáng khắp lưng.

Tướng Nguyên mồm thét ra hơi lửa,
Tay chỉ thành xa, kiếm rạch trời,
Giấc mộng chinh biên hừng máu đỏ,
Tâm hồn nung nấu vạc dầu sôi.

Sa mạc mênh mông, người thấy đâu,
Gió sương lạnh lẽo, giá băng sầu,
Muôn hồn chiến sĩ trơ như đá,
Đem quẳng ân tình xuống vó câu.

Trăng lạ bao lần soi cảnh lạ,
Mây vàng quan ải , gió biên cương,
Lòng kiêu tham vọng, tràn cao cả
Vẫn rõi, huy hoàng mộng bá vương.

Vua Nguyên trong chín lần cung cấm,
Đốt nến ngồi xem bức cáo thư,
Mơ bước quan quân ngoài vạn dậm
Vang lừng ngựa hý gió Ba Tư...

"Chiến sĩ một đi không trở lại",
Chiến mã một đi không hề về,
Giáo chỉ đường xông tên vút lối,
Hồ đông máu tím lạnh ngồi tê....

Khúc hát chinh phu rộn khắp đường,
"Ta say trời lạ, khát trùng dương,
Tay ta víu cả vào thiên hạ,
Chận dưới ngai rồng một bắc phương."

Nhưng... khúc quân ca bỗng chốc ngừng,
Chiến kỳ vấy máu đắp bình nhung,
Phải chăng sông Bạch, tri âu hẹp,
Không đủ gươm thần rộng lóe vủng
~Hồ-Dzếnh~
 

VŨ-HOÀNG-CHƯƠNG
             1916-1976

Sinh tại Nam- Định


SAY ĐI EM*

Khúc nhạc hồng êm ái,
Điệu kèn biếc quay cuồng.
Một trời phấn hương,
Đôi người gió sương,
Đầu xanh lận đận, cùng xót thương, càng nhớ thương.
Hoa xưa tươi, trăng xưa ngọt, gối xưa kề, tình nay sao héo!
Hồn ngã lâu rồi nhưng chân còn dẻo,
Lòng trót nghiêng mà bước vẫn du dương.
Lòng nghiêng tràn hết yêu đương,
Bước chân còn nhịp nghê thường chẳng lo.
Ánh đèn tha thướt,
Lưng mềm, não nuột tiếng tơ.
Hàng chân lả lướt,
Đê mê, hồn gửi cánh tay hờ.
Âm ba gờn gợn nhỏ,
Ánh sáng phai phai dần...
Bốn tường gương điên đảo bóng giai nhân,
Lui đôi vai, tiến đôi chân,
Riết đôi tay, ngả đôi thân:
Sàn gỗ ctrơn chập chờn như biển gió,
Không biết nữa mầu xanh hay sắc đỏ,
Hãy thêm say, còn đó rượu chờ ta!
Cổ chưa khô, đầu chưa nặng, mắt chưa hoa,
Tay mềm mại, bước còn chưa chếnh choáng,
Chưa cuối xứ Mê-ly, chưa cùng trời phóng đãng,
Còn chưa say, hồn khát vẫn thèm men.
Say đi em! Say đi em!
Say cho lơi lả ánh đèn,
Cho cung bậc ngả nghiêng, điên rồ xác thịt,
Rượu, rượu nữa, và quên, quên hết!
Ta quá say rồi!
Sắc ngả, mầu trôi...
Gian phòng không đứng vững,
Có ai ghì hư ảnh sát kề môi?
Chân rã rời.
Quay cuồng chi được nữa,
Gối mỏi gần rơi!
Trong men cháy, giác quan vừa bén lửa,
Say không còn biết chi đời.
Nhưng em ơi!
Đất trời nghiêng ngửa,
Mà trước mắt thành Sầu chưa sụp đổ.
Đất trời nghiêng ngửa,
Thành Sầu không sụp đổ em ơi!
~Vũ-Hoàng-Chương~




THÚC-TỀ
 1916-1946

Tức Nguyễn-Thúc Nhuận, sinh tại
Thừa Thiên, Huế. Làm thơ.
 

TRĂNG MƠ   
 
Một đêm mờ lạnh ánh gương phai
suốt giải sông Hương nước thở dài
Xào xạc sóng buồn khuơ bãi sậy
bập bềnh bên mạn chiếc thuyền ai
 
Mây xám xây thành trên núi Bắc
Nhạc mềm chới với giữa sương êm
Trăng mờ mơ ngủ lim dim gật
Ẻo lả nằm trên ngọn trúc mềm
 
Dịp cầu Bạch Hổ mấy bóng ma
Biến mất vì nghe giục tiếng gà
Trăng tỉnh giấc mơ, lười biếng dậy
động lòng lệ liễu, giọt sương sa
 
Lai láng niềm trăng tuôn dạ nước
Ngập tràn sông trắng gợn bâng khuâng
Hương trăng quấn quýt hơi sương ứơt
Ngân dội lời tình điệu hát xuân
~Thúc-Tề~

THÂM-TÂM
    1917-1950

Tức Nguyễn-Tuấn-Trình, sinh tại thị xã
Hải-Dương (nay là thành phố Hải Dương).
Là nhà thơ, nhà viết kịch.


TỐNG BIỆT HÀNH*
 
Đưa người, ta không đưa qua sông,
Sao có tiếng sóng ở trong lòng?
Bóng chiều không thắm không vàng vọt,
Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong?
Đưa người, ta chỉ đưa người ấy
Một giã gia đình, một dửng dưng...
Ly khách! Ly khách! Con đườngng nhỏ,
Chí lớn chưa về bàn tay không,
Thì không bao giờ nói trở lại!
Ba năm, mẹ già cũng đừng mong.
                       *
Ta biết người buồn chiều hôm trước:
Bây giờ mùa hạ sen nở nốt,
Một chị, hai chị cũng như sen
Khuyên nốt em trai dòng lệ sót.
Ta biết người buồn sáng hôm nay:
Trời chưa mùa thu, tươi lắm thay,
Em nhỏ ngây thơ đôi mắt biếc
Gói tròn thương tiếc chiếc khăn tay...
Người đi? Ừ nhỉ, người di thực!
Mẹ thà coi như chiếc lá bay,
Chị thà coi như là hạt bụi,
Em thà coi như hơi rượu say.
~Thâm-Tâm~
       1940


TRÁNG CA

Sinh ta, cha ném bút rồi
Rừng nho tàn rụng, cho đời sang xuân
Nuôi ta, mẹ héo từng năm
Vắt bầu sữa cạn tê chân máu gầy
Dạy ta, ba bẩy ông thầy
Gươm dài sách rộng, biển đầy núi vơi
Nhà ta cầm đợ tay người,
Kép bông đâu áo, ngọt bùi đâu cơm?
Chông gai đổi dại làm khôn
Ba vòng, mòng sếu liệng tròn lại bay…
Bông hoa chu giáp vần xoay
Cánh vàng non nửa đài gầy tả tơi…
Chữ nhân sáng rực sao trời
Đường xe mở rộng chân người bước xa…
Bọn ta một lớp lìa nhà
Cháo hàng cơm chợ, ngồi ca lúa đồng
Hây hây tóc óng từng vòng
Gió nào là gió chẳng mong thổi lùa !
Trường đình phá bỏ từ xưa
Đất này sạch khí tiễn đưa cay sè
Bốn phương tản mát bạn bè
Nhớ nhau hẹn quả mùa hè gặp nhau
… Rầm trời chớp giật mưa mau,
Lửa đèn chấp chới, khói tàu mù u
Bốn phương đây bạn đó thù
Hiệu còi xoáy lộng bản đồ năm châu
- A, cơn thảo muội bắt đầu,
Tuổi xanh theo gió ngậm câu dặm dài
Thét roi lượng sức ngựa tài
Coi trong cuộc rối tìm người chờ mong…
Trai lận đận, gái long đong
Chờ mong khắc khoải nản lòng dăm ba:
Nẻo về gốc mẹ cỗi cha
Thuyền ai nặng chở món quà đắng cay!
Từng nơi xống áo trùng tay
Gió thu thổi bạc một ngày lòng son;
Từng nơi cơm trấu, áo rơm
Mưa xuân nhuốm tái mấy cơn mặt vàng
Vượn kêu ruột buốt trên ngàn
Nhưng thôi ! Sao việc dã tràng lầm theo?
Nện cho vang tiếng chuông chiều
Thù đem sức sớm đánh kêu trống đình
Thở phù hơi rượu đua tranh
Quăng tay chén khói tan thành trời mưa
Dặm dài bến đón bờ đưa
Thuyền ai buồm lái giúp vùa vào nhau
Kia kìa lũ trước dòng sau
Trăm sông rồi cũng chung đầu đại dương
~Thâm-Tâm~
      1944

 
TRẢ LỜI CỦA NGƯỜI YÊU

Các anh hãy chuốc thật say,
Cho tôi những cốc rượu đầy rồi im!
Giờ hình như quá nửa đêm,
Lòng đau đau lại cái tin cuối mùa.
Hơi đàn buồn như trời mưa,
Các anh tắt nốt âm thừa đi thôi!
Giờ hình như đã tối rồi,
Bánh xem đã nghiến, đã rời rã đi!...

Hồn tôi lờ mờ sương khuya,
Hờ rung tôi viết bài thơ trả lời.
Vâng, tôi vẫn biết có người
Một đêm cố tưởng rằng tôi là chồng,
Để hôm sau khóc trong lòng.
Vâng, tôi vẫn biết cánh đồng thời gian,
Hôm qua rụng hết lá vàng,
Và tôi lỡ chuyến chiều tàn về không.
Tiếng xe trong vết bụi hồng,
Nàng đi thuở ấy nhưng trong khói mờ.
Tiếng xe trong xác pháo xưa,
Nàng đi có mấy bài thơ trở về.
Tiếng xe mở lối vu quy,
Hay là tiếng cắt nàng chia cuộc đời.
Miệng chồng Khánh gắn trên môi,
Hình anh mắt Khánh sáng ngời còn mơ.
Đàn xưa từ chia đường tơ,
Sao tôi không biết hững hờ nàng đan.
Kéo dài một chiếc áo lam,
Tơ càng đứt mối, nàng càng kéo giay.

Nàng còn gỡ mãi trên tay,
Thì tơ duyên mới đã thay hẳn mầu.
Chung hai thứ tóc đôi đầu,
Bao giờ đan nổi những câu ân tình.
Khánh ơi, còn hỏi gì anh?
Lá rơi đã hết màu xanh màu vàng.
Chỉ kêu những tiếng thu tàn,
Tình ta đã chết anh càng muốn xa.
Chiều tan, chiều tắt, chiều tà,
Ngày mai, ngày mốt vẫn là ngày nay.
Em quên mất lối chim bay,
Và em sẽ chán trông mây trông mờ.
Đoàn viên từng phút từng giờ,
Sóng yên lặng thế em chờ gì hơn?
Từng năm từng đứa con son,
Mím môi vá kín vết thương lại lành.
Khánh đi còn hỏi gì anh,
Ái tình đã vỡ, ái tình lại nguyên.
Em về đan nốt tơ duyên,
Vào tà áo mới, đừng tìm mối xưa.
Bao nhiêu hạt lệ còn thừa,
Dành ngày sau khóc những giờ vị vong.
Bao nhiêu những cánh hoa lòng,
Hãy dâng cho trọn nghĩa chồng hồn cha.
Nhắc làm chi chuyện đôi ta,
Bản năng anh đã phong ba dập vùi.

Hãy vui lên các anh ơi!
Nàng đi tôi gọi hồn tôi trở về.
Tâm hồn lạnh nhạt đê mê,
Tiếng mùa lá chết đã xê dịch chiều.
Giờ hình như gió thổi nhiều,
Những loài hoa máu đã gieo nốt đời.
Tâm hồn nghệ sĩ nổi trôi,
Sá chi cái đẹp dưới trời mong manh.
Sái chi những truyện tâm tình,
Lòng đau đau chứa trong bình rượu cay!  
~Thâm-Tâm~

HỒ-THẤU
  1918-1949

Quê Đông-Yên (Duy-Trinh), Duy-Xuyên,
Quảng-Nam, tham gia cách mạng trước 1945,
bị lao phổ, về nghỉ tại một miếu nhỏ ở làng ven
biển là Kim-Đái, Tam-Kỳ, ông để lại bài thơ cho bạn:


GỞI KHÔI ANH PHẠM VĂN KỲ
 
Kỳ ơi, ta chết rồi đây
Huyệt chờ bên nội kiếp này phụ nhau.
Tiệc vui tóc vẫn xanh đầu,
Ga đời còn mấy chuyến tàu nhạt hương.
Nhưng thôi ta ngã giữa đường
Dưới, trên mặt đất sầu thương cũng rồi
Chiến trường ai khóc chia phôi,
Khải hoàn ai nhắc đến người hôm qua.
Chừ đây ôn lại đời ta,
Một đời trong trắng như hoa giữa đồng
Ái ân chưa vướng tấc lòng,
Bạc tiền chưa bận túi không bao giờ.
Trong đời chỉ đẹp và thơ,
Yêu đời dẫu đến ngẩn ngơ cũng đành!
Mắt si hớp mảnh trời xanh,
Miệng say uống ngợp gió lành bốn phương.
Phút giây hút trọn nhụy hương,
Tơ trầm xưa trước, nghê thường mai sau.
Thấy đời còn quặn khổ đau,
Mắt trong xàu héo trước màu đục nhơ.
Lên đường như đứa trẻ thơ,
Quản gì nguy hiểm bụi bờ chông gai.
Một lòng tin chắc tương lai,
Trời xanh, thơ đẹp, không ai, riêng mình.
Kỳ ơi, chim hót rất thanh,
Khi đời thiếp giấc lá cành im hơi.
Mình ta lặng ngắm mảnh trời,
Sao khuya thỏ thẻ trao lời đêm thâu.
Với đời, ta chết từ lâu,
Với ta, đời vẫn một màu tươi son.
Nằm đây, thân đã héo mòn,
Miếu con là mộ, giường con là hòm.
Mắt đời ngừng cửa hoàng hôn,
Trông đây người chết linh hồn hồi sinh.
Đêm tàn dậy với bình minh,
Trông ra trời biếc thấy mình còn đây.
Ở cùng hoa bướm cỏ cây,
Trần gian vui trọn những ngày thênh thênh.
Mai tươi rộn bước đời lên,
Trưa hiền bóng mắt lá dồn sai cây.
Chiều lui vàng đổ xuống đầy,
Tưng bừng khắp nẻo đời sây trái đời.
Đêm về nghe nhạc lên khơi.
Quanh ta ngõ trúc nối lời ca vang
Hồn ru theo bước nhịp nhàng,
Ta nằm thiếp giữa thênh thang biển tình.
Giấc nồng chợt tỉnh khuya thanh,
Trông ra vời vợi châu thành người đi.
Triều lên bốn biển uy nghi,
Đồng bào đương diệt tà phi bạo cường.
Bạn thân rày đã lên đường,
Anh em những quyết moi xương quân thù.
Giờ đây rồi hết âm u,
Quanh ta lửa hận mịt mù cháy lên.
Cháy lên cho vỡ màn đêm,
Cho trong mắt ngọc, cho êm nhạc huyền.
Cháy lên cho sạch ưu phiền
Cho lòng trong trắng, cho duyên đậm đà.
Cháy lên cho nở ngàn hoa,
Cho người xứ xứ kết hòa tình thương.
Cháy lên cho sáng mười phương,
Đời sây trái ngọt mắt dường suối trong.
Cõi trần mở hội mênh mang,
Một bầu thơ đẹp xuôi dòng thời gian.
Kỳ ơi, chừ nhớ trăm ngàn,
Nói gì với bạn cho tàn đêm thâu.
Mắt ta khô lệ từ lâu,
Mà lòng cũng hết tủi sầu nhân gian.
Chết đi như khách qua đàng,
Ôm đầy hoa lá giàu sang xuống mồ.
Triều lên theo nẻo đẹp thơ,
Ra đi chỉ tiếc cuộc cờ thiếu tay.
Hồn vừa tỉnh giấc mê say,
Ta vừa thức dậy sáng đầy bình minh.
Kỳ ơi, chừ bạn với mình
Nói gì thêm nữa, mối tình chứa chan.
Biết nhau duyên đã muộn màng,
Chưa tri âm mấy vội vàng chia li.
Thơ ta Kỳ hãy ngâm đi
Tơ trầm còn đó giọt tì ánh trăng.
~Hồ-Thấu~
(Đọc cho người thân chép tại Kim Đái,
Tam Thăng năm 1949.)
 
Sau khi ông mất, Khôi Anh Phạm-Văn-Kỳ
có bài thơ:
 
KHÓC HỒ THẤU
 
Hồ Thấu anh ơi! Chiều nay sầu vĩnh biệt
Giữa bao người luyến tiếc lại tiễn đưa.
Khóc thương anh biết mấy lệ cho vừa,
Vì hoa rụng giữa mùa căng nhựa sống.
Ba mươi xuân chứa chan đầy ước vọng,
Màu tóc xanh chưa gợn bụi hoen mờ.
Cả tình yêu trong ý đẹp và thơ.
Cả lí tưởng là muôn vàn tranh đấu!
Còn chi nữa trong lòng thơ yêu dấu,
Một thi nhân người thêu dệt tình thương.
Cuộc trường chinh sớm vắng gót bạn đường,
Chí không nản vì tro tàn xương đổ.
Mùa thu qua giữa một chiều sóng gió
Tấm thân trai gầy gõ gởi về đây
Khép cô đơn trong miếu cổ tháng ngày,
Căn giường nhỏ không ngăn tình rộng rãi
Hơi còn đây thì hồn thơ còn mãi.
Đến bao giờ dốc cạn đáy tâm tư!
Ôi! Vô biên đôi sóng mắt hiền từ,
Hãy ngang dọc liệm dần trong sức kiệt.
Hồ Thấu anh ơi!
Chiều nay anh ra đi thảm thiết!
Gởi hình hài ngoài huyệt cỏ non xanh
Hỡi thi nhân người chiến sĩ hiền lành!
Đời đương dậy mà hồn đi lẻ chiếc
Hồ Thấu anh ơi!
Chiều nay sầu chi xiết!
~Khôi-Anh Phạm-Văn-Kỳ~