NGUYỄN-MẬU-CHI


LÁ HUYẾT THƯ CUỐI CÙNG

Đọc mấy lời trong bức thư Cha nhủ,
Dòng lệ con hoen ố mảnh nhung y,
Nhớ ngày nào mang chí lớn ra đi,
Trong dĩ vãng Cha mang nhiều kiêu hãnh.
Kìa lưỡi kiếm máu kẻ thù còn dính,
Mà anh hùng tim lạnh bởi hư vinh.
Trong phong ba vùng vẫy bóng nghê kình,
Ham mồi béo nộp mình cho ngư phủ.
Nơi rừng xanh tung hoành con mảnh hổ,
Ham mồi ngon ủ rủ chốn chuồng con.
Bã vinh hoa làm nát cả tâm hồn,
Và lay chuyễn cả lòng son dạ sắt.
Mây Hồng Lĩnh còn mịt mờ u uất,
Sông Nhị Hà còn chất chứa căm hờn,
Thì đời con là của cả giang sơn.
Dù thịt nát xương tan đâu dám kể.
Rồi những lúc Cha vui vầy vị kỷ,
Là khi con rầu rĩ khóc non sông.
Đêm canh trường Cha nệm ấm chăn bông,
Nơi đất khách con nằm gai nếm mật.
Cha nơi ngực đầy mề đay kim khánh,
Con bên sườn lấp lánh kiếm tiên cừu,
Cha say mê bên thiếu nữ yêu kiều,
Con tận tụy với tình yêu tổ quốc.
Nghĩa là Cha đem tài năng trí óc,
Mưu vinh thân là mục đích cuối cùng,
Thì con thề đem xương trắng máu hồng,
Ra cứu vớt non sông là chí nguyện.
Cha với con thế là hai trận tuyến,
Cha một đường và con tiến một đường,
Thôi từ đây hai chữ cang thường,
Con gác lại để thờ dân giúp nước.
Buổi đoàn viên xin Cha đừng mong ước,
Cuộc hội đàm là đại bác với thần công.
Bức thư đây là bức cuối cùng,
Mà Cha chỉ là Cha trong dĩ vãng.
Thôi hạ bút cho thâm tình gián đoạn,
Để người đời kết án kẻ gian phi.
Thanh kiếm thần Ta tuốt sẵn để chờ Mi!
~Nguyễn-Mậu-Chi~

Ghi chú:
Bài thơ này có tên "Lá Huyết Thư Cuối Cùng" của ông Nguyễn Mậu Chi, một nhà nho ở Nam Định. Ông làm cách mạng và bị Pháp bắt đày ở Côn Đảo, mượn nội dung bức thư của anh hùng Hoàng Hoa Thám trả lời cho Cha nuôi là Bá Phức (vào khoảng năm 1894) để dứt tình phụ tử. Lúc đó, Bá Phức đã nghe theo giặc lập kế vào thăm con ở chiến khu, đem tạc đạn theo định giết con lấy công. Tác giả Nguyễn Mậu Chi cảm tác bài thơ này vào khoảng năm 1944 để kích thích tinh thần yêu nước diệt thù của các bạn thanh niên (theo quyển Thi Văn Quốc Cấm in năm 1968 của Thái Bạch)




HUYỀN-KIÊU
     1915-1995

Tức Bùi-Lão-Kiều. Nguyên quán
Hà-Đông, ngụ Hà-Nội.


TÌNH SẦU

Xuân hồng có chàng tới hỏi:
Em thơ, chị đẹp em đâu?
Chị tôi tóc xõa ngang đầu
Đi bắt bướm vàng ngoài nội.

Hạ đỏ vẫn chàng tới hỏi:
Em thơ, chị đẹp em đâu?
Chị tôi hoa trắng cài đầu
Đi giặt tơ vàng bên suối...

Thu xám cũng chàng tới hỏi:
Em thơ, chị đẹp em đâu?
Chị tôi khăn trắng ngang đầu
Đi hát tình sầu trong núi...

Đông xám lại chàng tới hỏi:
Em thơ, chị đẹp em đâu?
Chị tôi hoa phủ đầy đầu
Đã ngủ trong lòng mộ tối...
~Huyền-Kiêu~
        1938


TƯƠNG BIỆT DẠ

Hiu hắt trăng khuya lạnh bốn bề
Ý sầu lên vụt đến sao Khuê
Quý thay giây phút gần tương biệt
Vương vấn người đi với kẻ về.

Ngồi suốt đêm trường chẳng nói năng
Ngậm ngùi chén rượu ánh vần trăng
Người xưa lưu luyến ra sao nhỉ?
Có giống như mình lưu luyến chăng?

Đã tắt lò hương, lặng phím đàn
Thư phòng sắp sằn để cô đơn
Trời cao mây nhạt ngàn sao rụng
Một giải vương theo mấy dặm buồn.

Sớm biệt ly nhau không nhớ nhau
Nửa đêm chợt tỉnh bỗng nhiên sầu
Trăng mùa xuân đó ai tâm sự?
Anh đã xa rồi. Anh biết đâu?
~Huyền-Kiêu~
       1940

XUÂN-DIỆU
   1916-1985

Tức Ngô Xuân Diệu, quê quán Trảo Nha,
Can Lộc, Hà Tĩnh, sinh tại Gò Bồi, Tùng Giản,
Tuy Phước,  Bình Định.  Xuân Diệu lớn lên ở
Qui Nhơn. Sau khi tốt nghiệp tú tài, đi dạy
học tư và làm viên chức ở Mĩ Tho, sau đó
ra Hà Nội sống bằng nghề viết văn, là thành
viên của Tự Lực Văn Đoàn (1938-940). Tốt
nghiệp cử nhân Luật 1943 và làm tham tá
thương chánh ở Mỹ Tho trước khi chuyển
về Hà Nội. Là một trong những nhà thơ lớn,
ông nổi tiếng từ phong trào Thơ mới. Những
bài được yêu thích nhất của  là thơ tình làm
trong khoảng 1936-1944, ông được mệnh danh
là "ông hoàng thơ tình". Ông mất 18.12.1985


VỘI VÀNG

Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất,
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi.

Của ong bướm này đây tuần trăng mật,
Này đây hoa của đồng nội xanh rì,
Này đây lá của cành tơ phơ phất,
Của yến anh này đây khúc tình si,
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi.
Mỗi sáng sớm thần vui hằng gõ cửa,
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần:
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa,
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.
Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua,
Xuân còn non nghĩa là xuân đã già,
Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất.
Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật,
Không cho dài thời trẻ của nhân gian,
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn,
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại!
Cò trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời,
Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi,
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt...
Cơn gió xinh thì thào trong lá biếc,
Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi?
Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi,
Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?
Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa...
Mau đi thôi! mùa chưa ngã chiều hôm,
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn,
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng.
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng,
Cho no nê thanh sắc của thời tươi,
- Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!
~Xuân-Diệu~


TƯƠNG TƯ, CHIỀU...

Bữa nay lạnh, mặt trời đi ngủ sớm,
Anh nhớ em, em hỡi! anhnhớ em.
Không gì buồn bằng những buổi chiều êm
Mà ánh sáng mờ dần cùng bóng tối.
Gió lướt thướt kéo mình qua cỏ rối,
Đêm bâng khuâng đôi miếng lẩn trong cành,
Mây theo chim về dẫy núi xa xanh
Từng đoàn lớp nhịp nhàng và lặng lẽ.
Không gian xám tưởng sắp tan thành lệ.

Thôi hết rồi! Còn chi nữa đâu em!
Thôi hết rồi, gió gác với trăng thềm,
Với sương lá rụng trên đầu gần gũi.
Thôi đã hết hờn ghen và giận dỗi,
(Được giận hờn nhau! sung sướng bao nhiêu)
Anh một mình nghe tất cả buổi chiều
Vào chầm chậm ở trong hồn hiu quạnh.
Anh nhớ tiếng. Anh nhớ hình. Anh nhớ ảnh.
Anh nhớ em, anh nhớ lắm! em ơi.
Anh nhớ anh của ngày tháng xa khơi,
Nhớ đôi môi đương cười ở phương trời,
Nhớ đôi mắt đương nhìn anh đăm đắm.
Gió bao lần, từng trận nhớ thương đi,
- Mà kỷ niệm ôi, còn gọi ta chi...
~Xuân-Diệu~


LỜI KỸ NỮ

Khách ngồi lại cùng em trong chốc nữa,
Vội vàng chi, trăng sáng quá, khách ơi!
Đêm nay rằm, yến tiệc sáng trên trời,
Khách không ở, lòng em cô độc quá.
Khách ngồi lại cùng em, đây gối lả,
Tay em đây, mời khách ngả đầu say,
Đây rượu nồng. Và hồn của em đây,
Em cung kính đặt dưới chân hoàng tử.
Chớ đạp hồn em! Trăng từ viễn xứ,
Đi khoan thai lên ngự đỉnh trời tròn,
Gió theo trăng từ biển thổi qua non,
Buồn theo gió lan xa từng thoáng gợn.
Lòng kỹ nữ cũng sầu như biển lớn,
Chớ để riêng em phải gặp lòng em,
Tay ái ân du khách hãy làm rèm,
Tóc xanh tốt em xin nguyền dệt võng.
Đây hồn em triền miên trên biển sóng,
Trôi phiêu lưu không vọng bến hay gành,
Vì mình em không được cuốn chân anh,
Tóc không phải những dây tình vướng víu.
Em sợ lắm. Giá băng tràn mọi nẻo,
Trời đầy trăng, lạnh lẽo buốt xương da,
Người giai nhân: bến đợi dưới cây già,
Tình du khách: thuyền qua không buộc chặt.

Lời kỹ nữ đã vơi vì nước mắt,
Cuộc yêu đương gay gắt vị làng chơi,
Người viễn du lòng bận nhớ xa khơi,
Gỡ tay vướng để theo lời gió, nước.

Xao xác tiếng gà. Trăng ngà lạnh buốt,
Mắt run mờ, kỹ nữ thấy sông trôi.
Du khách đi,
- Du khách đã đi rồi!...
~Xuân-Diệu~


TÌNH THỨ NHẤT

Anh chỉ có một tình yêu thứ nhất
Anh cho em kèm với một lá thơ
Em không lấy, và tình anh đã mất
Tình đã cho không lấy lại bao giờ

Thư thì mỏng như suốt đời mộng ảo
Tình thì buồn như tất cả chia ly.
Giấy phong kỹ mang thầm trong túi áo
Mãi trăm lần viết lại mới đưa đi

Lòng e thẹn cũng theo tờ vụng dại
Tôi bên em, chờ đợi mãi không về
Em đã xé lòng non cùng giấy mới
- Mây trời hôm ấy phủ sơn khê

Cũng may mắn, lòng anh còn trẻ quá
Máu mùa xuân chưa nở hết bông hoa;
Vườn mưa gió còn nghe chim rộn rã,
Anh lại còn yêu, bông lựu, bông trà.

Nhưng giây phút dù say hoa bướm thắm
Đã nghìn lần anh bắt được anh mơ
Đôi mắt sợ chẳng bao giờ dám ngắm
Đôi tay yêu không được nắm bao giờ

Anh vẫn tưởng chuyện đùa khi nhỏ tuổi
Ai có ngờ lòng vỡ đã từ bao!
Mắt không ướt, nhưng bao hàng lệ rỏ
Len tỉ tê thầm trộm chảy quay vào

Hoa thứ nhất có một mùi trinh bạch,
Xuân đầu mùa trong sạch vẻ ban sơ
Hương mới thấm bền ghi như thiết thạch;
Sương nguyên tiêu, trời đất cũng chung mờ.

Tờ lá thắm đã lạc dòng u uất,
Ánh mai soi cũng pha nhạt màu ôi.
Anh chỉ có một tình yêu thứ nhất,
Anh cho em, nên anh đã mất rồi.
~Xuân-Diệu~


HẸN HÒ

Anh đã nói, từ khi vừa gặp gỡ:
"Anh rất ngoan, anh không dám mong nhiềụ
"Em bằng lòng cho anh được phép yêu;
"Anh sung sướng với chút tình vụn ấy".

Em đáp lại : "Nói gì đau đớn vậy!
"Vừa gặp anh em cũng đã mến rồị
"Em phải đâu là ngọn nước trôi xuôi;
"Chưa hy vọng sao anh liền thất vọng?"

Lời nói ấy về sau đem gió sóng
Cho lòng anh đã định chỉ yêu thôi;
Anh tưởng em là của của anh rồi,
Em mắc nợ, anh đòi em cho được

Đấy, ai bảo em làm anh mơ ước!
Lúc đầu tiên anh có mộng gì đâu!
Tưởng có nhau ai ngờ vẫn xa nhau,
Em ác quá! Lòng anh như tự xé ...
~Xuân-Diệu~


ĐÂY MÙA THU TỚI

Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,
Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng;
Đây mùa thu tới - mùa thu tới
Với áo mơ phai dệt lá vàng.
Hơn một loài hoa đã rụng cành
Trong vườn sắc đỏ rũa mầu xanh;
Những luồng run rẩy rung rinh lá ...
Ôi nhánh khô gầy xương mỏng manh.
Thỉnh thoảng nàng trăng tự ngẩn ngơ ...
Non xa khởi sự nhạt sương mờ ...
Vã nghe rét mướt luồn trong gió ...
Vã vắng người sang những chuyến đò ...
Mây vẩn từng không chim bay đi,
Khí trời u uất hận chia lỵ
Ít nhiều thiếu nữ buồn không nói
Tựa cửa nhìn ra, nghĩ ngợi gì?
~Xuân-Diệu~


XA CÁCH

Có một bận, em ngồi xa anh quá,
Anh bảo em ngồi xích lại gần hơn.
Em xích gần thêm một chút; anh hờn.
Em ngoan ngoãn xích gần thêm chút nữa
Anh sắp giận, em mỉm cười, vội vã
Đến kề anh, và mơn trớn: "Em đây !"
Anh vui liền; nhưng bỗng lại buồn ngaỵ
Vì anh nghĩ: thế vẫn còn xa lắm.
Đôi mắt của người yêu, ôi vực thẳm!
Ôi trời xa, vừng trán của của người yêu!
Ta thấy gì đâu sau sắc yêu kiều
Mà ta riết giữa đôi tay thất-vọng.
Dầu tin tưởng: chung một đời, một mộng.
Em là em, anh vẫn cứ là anh.
Có thể nào qua Vạn lý trường thành
Của hai vũ-trụ chứa đầy bí-mật.
Thương nhớ cũ trôi theo ngày tháng mất,
Quá khứ anh, anh không nhắc cùng em.
- Linh hồn ta còn u ẩn hơn đêm,
Ta chưa thấu, nữa là ai thấu rõ.
Kiếm mãi, nghi hoài, hay ghen bóng gió,
Anh muốn vào dò xét giấc em mợ
Nhưng anh giấu em những mộng không ngờ,
Cũng như em giấu những điều quá thực ...
Hãy sát đôi đầu! Hãy kề đôi ngực!
Hãy trộn nhau đôi mái tóc ngắn dài!
Những cánh tay! Hãy quấn riết đôi vai!
Hãy dâng cả tình yêu lên sóng mắt!
Hãy khắng khít những cặp môi gắn chặt
Cho anh nghe đôi hàm ngọc của răng;
Trong say sưa, anh sẽ bảo em rằng:
"Gần thêm nữa! Thế vẫn còn xa lắm!"
~Xuân-Diệu~


YÊU

Yêu là chết trong lòng một ít
Vì mấy khi yêu mà đã được yêu.
Cho rất nhiều song nhận chẳng bao nhiêu;
Người ta phụ, hoặc thờ ơ, chẳng biết

Phút gần gũi cũng như giờ chia biệt.
Tưởng trǎng tàn, hoa tạ với hồn tiêu,
Vì mấy khi yêu mà chắc được yêu!
- Yêu, là chết trong lòng một ít.

Họ lạc lối giữa u sầu mù mịt
Những người si theo dõi dấu chân yêu.
Và cảnh đời là sa mạc cô liêu.
Và tình ái là sợi dây vấn vít
Yêu, là chết ở trong lòng một ít
~Xuân-Diệu~


NGUYỆT CẦM*

Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh
Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần
Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm
Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân.

Mây vắng trời trong đêm thủy tinh
Lung linh bóng sáng bỗng run mình
Vì nghe nương tử trong câu hát
Đã chết đêm rằm theo nước xanh.

Thu lạnh càng thêm nguyệt tỏ ngời,
Đàn ghê như nước, lạnh trời ơi
Long lanh tiếng sỏi vang vang hận
Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người.

Bốn bề ánh nhạc: biển pha lê
Chiếc đảo hồn tôi rộn bốn bề
Sương bạc làm thinh, khuya nín thở
Nghe sầu âm nhạc đến sao Khuê
~Xuân-Diệu~


BIỂN

Anh không xứng là biển xanh
Nhưng anh muốn em là bờ cát trắng
Bờ cát dài phẳng lặng
Soi ánh nắng pha lê...

Bờ đẹp đẽ cát vàng
Thoai thoải hàng thông đứng
Như lặng lẽ mơ màng
Suốt ngàn năm bên sóng...

Anh xin làm sóng biếc
Hôn mãi cát vàng em
Hôn thật khẽ, thật êm
Hôn êm đềm mãi mãi

Đã hôn rồi, hôn lại
Cho đến mãi muôn đời
Đến tan cả đất trời
Anh mới thôi dào dạt...

Cũng có khi ào ạt
Như nghiến nát bờ em
Là lúc triều yêu mến
Ngập bến của ngày đêm

Anh không xứng là biển xanh
Nhưng cũng xin làm sóng biếc
Để hát mãi bên gành
Khúc tình chung không hết

Để những khi bọt tung trắng xoá
Và gió về bay toả nơi nơi
Như hôn mãi ngàn năm không thoả,
Bởi yêu bờ lắm lắm, em ơi!
~Xuân-Diệu~


DỐI TRÁ

Nói chi nữa tiếng buồn ghê gớm ấy
Để lòng tôi sung sướng muốn tiêu tan?
Tất cả tôi rung rẩy tựa dây đàn
Nghe thỏ thẻ chính điều tôi giấu kỹ,
Sợ đôi mắt điềm nhiên và diễm lệ
Vâng, nói chi để khiêu lại nguồn sầu
Toi ngỡ đà cạn hẳn trong bấy lâu,
Để lại nhóm cho cháy thêm ngọn lửa
Tưởng gần tàn.-Yêu? yêu nhau? làm chi nữa!
Tôi vẫn biết rằng tôi chẳng xứng người;
Mùa xuân tôi chưa hề có hoa tươi;
Tôi như chiếc thuyềnhư, hư, không bến đỗ;
Tôi là một con chim không tổ,
Lòng cô đơn hơn một đứa mồ côi,
Nhặt nụ cười của thiên hạ, than ôi,
Để tự nhủ: "ta được yêu đấy chứ".
Tôi chỉ sống để hoài hoài tưởng nhớ
Mãi mãi yêu, nhưng giấu giếm luôn luôn;
Mà người thì, lơ đãng, dậm trên buồn,
Bân đi hái những cành vui xanh thắm.
Tôi biếtt lắm, trời ơi, tôi biết lắm!

Hỡi lòng dạ xâu xa như vực thẳm!
Tôi biết rằng người nói-vậy cười-chơi,
Tiếng đã làm tôi tê tái cả người,
Tim ngừng đập, để thu hồn nghe lắng,
Máu ngừng chạy, để cho lòng bớt nặng.
Tôi biết rằng, chỉ cách một ngày sau,
Cây bên đường sẽ trông thấy tôi sầu,
Đi thất thểu, đi lang thang, đi quạnh quẽ.
Vì vội đến kiếm tìm nhau, tôi sẽ
Chỉ thấy người thương nhưng chẳng thấy tình thương.
Và như màu theo nắng nhạt, như hương
Theo gió mất, tình người đành tản mác.
Tôi sẽ trốn, thẫn thờ, ngơ ngác,
Trái tim buồn như một bãi tha ma,
Gượng mỉm cười: "Người quên nghĩ rằng ta
Sẽ đau đớn bởi một lời nói vội".

Vì khốn nỗi! tôi vẫn còn tin mãi
Sự nhầm kia; tôi không thể không yêụ
Dầu không tin, tôi càng cứ yêu nhiều:
Khi người nói, tiếng người êm ái quá...
Có lúc, tưởng chỉ để rơi tàn lửa,
Tay vô tình gây một đám cháy to:
Người tưởng buông chỉ một tiếng hẹn hò,
Tôi hưởng ứng bằng vạn lời say đắm
Đương rạo rực, thì thào, rối rắm
Ngập lòng tôị - Mà ai ngó tới đâu:
Tôi điên cuồng, tất nhiên phải khổ đau,
Tôi biết lắm, trời ơi, tôi biết lắm!
Vậy, trót lỡ, tôi sẽ đành lẳng lặng
Chịu mối tình gây lại bởi tay ai,
Không cần xin, không trách móc, vì-ôi!
Tôi chẳng biết làm cho lòng cứng cỏị
Cứ như thế cho đến giờ đen tối
Hoa ái tình chung phận đoá hồng khô,
Mà trái tim đã ghê dáng hững hờ
Đã chung phận của tro tàn bếp lạnh
Tôi giấu sẵn một linh hồn hiu quạnh,
Cho nên, liền chiều đó, tôi hết vuị
Không thấy người bằng không thấy mặt trời,

Tôi ôm ngực thử tìm xem biên giới
Của sầu tủị. Nhưng, hỡi người yêu hỡi!
Nó mênh mông, vô ảnh, bủa vây tôi;
Yên ổn đi, thắc mắc đến đây rồi,
Mơ ước tới, mà chán chường cũng lạị
Và mơn trớn cả một kho ân ái,
Tôi một mình đối diện với tình không
Để lắng nghe tiếng khóc mất trong lòng.
~Xuân-Diệu~

            GIỤC GIấ

Mau với chứ, vội vàng lên với chứ,
Em, em ơi, tình non đã già rồi;
Con chim hồng, trái tim nhỏ của tôi,
Mau với chứ! Thời gian không đứng đợi.

Tình thổi gió, màu yêu lên phấp phới
Nhưng đôi ngày, tình mới đã thành xưa,
Nắng mọc chưa tin, hoa mọc không ngờ,
Tình yêu đến, tình yêu đi ai biết!
Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt:
Những vườn xưa, nay đoạn tuyệt dấu hài
Gấp đi em, anh rất sợ ngày mai;
Đời trôi chảy, lòng ta không vĩnh viễn.

Vừa xịch gối chăn, mộng vàng tan biến;
Dung nhan xê động, sắc đẹp tan tành.
Vàng son đương lộng lẫy buổi chiều xanh,
Quay mặt lại: cả lầu chiều đã vỡ
Vì chút mây đi, theo làn vút gió.
Biết thế nào mà chậm rãi, em ơi?
Sớm nay, sương xê xích cả chân trời,
Giục hồng nhạn thiên di về cõi bắc.
Ai nói trước lòng anh không phản trắc,
Mà lòng em, sao lại chắc trơ trơ?
-- Hái một mùa hoa lá thuở măng tơ,
Đốt muôn nến sánh mặt trời chói lọi;

Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối,
Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm.
Em vui đi, răng nở ánh trăng rằm,
Anh hút nhụy của mỗi giờ tình tự.
Mau với chứ! Vội vàng lên với chứ!
Em, em ơi! Tình non sắp già rồi...
~Xuân-Diệu~

BÍCH-KHÊ
  1916-1946

Tức Lê-Quang-Lương, quê Phước-Lộc,
Sơn-Tịnh, Quảng-Ngãi, cháu cố của Từ-Dũ
Thái-hậu, mở trường dạy học ở Phan-Thiết,
làm thơ đăng trên các báo.


MỘNG CẦM CA
 
Đây bát ngát và thơm như sữa lúa.
Nhựa đuơng lên, súc mạnh của tình thương,
Mùi tô hợp quyện trong tơ trăng lụa,
Đây dạ lan hương, đây đỉnh trầm hương.
Đây bát ngát và thơm như sữa lúa,
Hồn xạ hương phơ phất ở trong sương.
Không gian tơ, không gian tơ gợn sóng.
Âm thanh gì sắp sửa...Ngọc-Kiều ơi!
Hay hơi thở của hoa hồng mơ mộng?,
Hay buồn đêm rào rạt, ứ muôn nơi?
Không gian tơ, không gian tơ gợn sóng,
Ngọc-Kiều ơi! hồn đến bến xa khơi!...
Níu cho ta, cho ta muôn yến nguyệt.
Ngọc-Kiều ơi! nảy khúc Lục-Mai-Hoa.
Suối tóc mát, nhúng trong vùng mộng tuyết.
Ta tê mê, ta gảy điệu Tỳ-Bà.
Níu cho ta, cho ta muôn yến nguyệt,
Còn đây em, nảy khúc Mộng-Cầm-Ca,
Dấu đôi mắt mùa thu xanh tợ ngọc?
Vú non non, ru dịu dịu êm êm?
Đau hang báu cho người ta phải khóc?
Trên môi son, ta liếc lưỡi gươm mềm,
Đâu đôi mắt mùa thu xanh tô ngọc,
Lưới lông mi rờn rợn ánh tơ đêm!
Trăng gây vàng, vùng gây lên sắc trắng,
Của gương hồ, im lặng tựa bài thơ.
Chân nhịp nhàng, lòng nghe hương nằng nặng,
Đây bài thơ không tiếng của đêm tơ.
Trăng gây vàng, vàng gây lên sắc trắng,
Của hồn thu đi lạc ở trong mơ...
Người cho ta một thanh gươm rất sắc,
Ồ vung lên...cắt mạch nguyệt vùng xanh,
Xẻ mạch trời, mây xô sao răng rắc!
Phăng, mạch đêm, hương vỡ, úa ngầm tình!
Người cho ta một thanh gươm rất sắc,
Ta điên rồ...múa giữa ánh bình minh.
~Bích-Khê~


SỌ NGƯỜI

Ôi khối mộng của hồn thơ chếnh choáng!
Ôi buồng xuân hơ hớ cánh đào sương!
Ôi bình vàng! ôi chén ngọc đầy hương!
Ôi hồ nguyệt đọng nhiều trăng lấp loáng!
Ôi thần tình! người chứa một trời thương.

Người yên tịnh nhưng người đi muôn dặm
Máy thu thanh hòa âm nhạc thơm tho!
Miệng yêu kiều mơn ánh sáng say no!
Nguồn trinh tiết gây hồng tươi xanh thắm!
Bầu sữa người êm mát vạn sầu lo.

Một đêm vàng - một đêm vàng âm điệu
Đầy nhựa thơm, xanh mịt ngàn phi lau
Mộng ngời lên bay đến một bến tàu -
Biển ngọc bích, thuyền buồm say sóng dịu;
Hương ngọt ngào, ánh sáng chớp mau mau.

Hương say người như say men tình ái,
Kề ngực trăng người mớm vị say sưa.
Người chưa say vì hương vị chưa bưa:
Dìm trăng xuống một vùng trăng nước giãi
Và xóa lên... diêu động bóng ngàn xưa.

...Hoa thần bí vấn vương hồn ngọc nữ;
Động đào nguyên chấp chóa ánh lưu ly;
Ô! sắc phàm trên bộ mặt từ bi;
Ô! tiên nương trong tình xuân đầy ứ;
- Một u sầu dìu dịu của cung phi.

Ôi! Sọ người! Sọ người! - Gương phép tắc.
- Ngọc Kiều ơi! ghé lại ngắm dung nhan.
Ngọc Kiều ơi ta chợp lấy tim nàng,
Tim nàng bằng đá, tim nàng bằng sắt.
Ngọc Kiều ơi! hơi độc sắp tràn lan!

Người ngất ngư - Chết trong muôn thế kỷ!
Chạy điên rồ...đứng sựng giữa xương ma.
Người là ai? Người có phải là ta?
~Bích-Khê~


THI VỊ
    
Lá vàng rơi
(Tôi khóc anh ơi!)
Đàn rung tiếng:
Người yêu đương ngồi ...

Trăng vàng rơi
(Tôi khóc anh ơi!)
Đàn nghẹn tiếng:
Người yêu giận rồi

Hoa vàng rơi
(Tôi khóc anh ơi!)
Đàn rụng tiếng:
Người yêu đi rồi

Sao vàng rơi
(Tôi khóc anh ơi!)
Đàn câm tiếng
Người yêu xa rồi

Đêm vàng rơi
(Thôi hết anh ơi!)
Đàn bẻ phím!
Người yêu chết rồi
~Bích-Khê~


TỲ BÀ*

Nàng ơi! Tay đêm đang giăng mềm
Trăng đan qua cành muôn tay êm
Mây nhung pha màu thu trên trời
Sương lam phơi màu thu muôn nơi

Vàng sao nằm im trên hoa gầy
Tương tư người xưa thôi qua đây
Ôi! Nàng năm xưa quên lời thề
Hoa vừa đưa hương gây đê mê

Cây đàn yêu đương làm bằng thơ
Cây đàn yêu đương run trong mơ
Hồn về trên môi kêu: em ơi
Thuyền hồn không đi lên chơi vơi

Tôi qua tìm nàng vay du dương
Tôi mang lên lầu lên cung Thương
Tôi không bao giờ thôi yêu nàng
Tình tang tôi nghe như tình lang

Yêu nàng bao nhiêu trong lòng tôi
Yêu nàng bao nhiêu trên đôi môi
Đâu tìm Đào Nguyên cho xa xôi
Đào Nguyên trong lòng nàng đây thôi


Thu ôm muôn hồn chơi phiêu diêu
Sao tôi không màng kêu: em yêu
Trăng nay không nàng như trăng thiu
Đêm nay không nàng như đêm hiu

Buồn lưu cây đào tìm hơi xuân
Buồn sang cây tùng thăm đông quân
Ô! Hay buồn vương cây ngô đồng
Vàng rơi! vàng rơi: Thu mênh mông
~Bích-Khê~


TRANH LOÃ THỂ

Dáng tầm xuân uốn trong tranh Tố Nữ,
Ô tiên nương! nàng lại ngự nơi nầy?

Nàng ở mô? Xiêm áo bỏ đâu đây?
Ðến triển lãm cả tấm thân kiều diễm.
Nàng là tuyết hay da nàng tuyết điểm?
Nàng là hương hay nhan sắc lên hương?
Mắt ngời châu rung ánh sóng nghê thường;
Lệ tích lại sắp tuôn hàng đũa ngọc.
Ðêm u huyền ngủ mơ trên mái tóc.
Vài chút trăng say đọng ở làn môi.
Hai vú nàng! hai vú nàng! chao ôi!
Cho tôi nút một dòng sâm ngọt lộng.
Ôi lồ lộ một tòa hoa nghiêm động!
Tôi run run hãm lại cánh hồn si...
Ồ hai tay rơi chén ngọc lưu ly,
Ồ hai chân nở màu sen ẻo lả,
Cho tôi nàng! cho tôi nàng! tất cạ
Tôi miên man uống lại mộng quỳnh dao
Cho đê mê, chới với, hồn lên cao,
Một tinh cầu sẽ tan ra biển lệ.

Tiên nương hỡi! nàng sống trên thế hệ,
Bóng thời gian phải quỵ dưới chân nàng
Xuân muôn đời di dưỡng giữa vùng tang!
Gương phép tắc suốt soi ngàn mộng ảnh!
Cớ làm sao nâng niu bầu giá lạnh,
Ấp tranh người, lơ đãng ngắm thi nhân?
Hay nàng nhớ nhung các phượng đền lân?
Hay nàng ước mơ tình trong trắng ngọc?
Ôi! nàng ôi! Làm sao nàng chẳng khóc
Người thi nhân, vẻ đẹp của khiêu dâm
Trăng thanh tịnh còn lóng trong thơ câm,
Nhạc vô minh hằng sôi trên nét chữ?
Ôi! Nàng ôi! thốt lên, lời ngọc nữ,
Lời trân châu rúng cả phiếm lòng tôi...

Ngọc Kiều! Ngọc Kiều! Ðến cặp song đôi
Cho tôi đọ vẽ hương trời sắc nước,
Vẽ huyền diệu ứ men say lướt mướt,
Vẽ yêu tinh dồn giận thấu vô gan,
Ta thiếp đi - trong một phút mê loàn
Xuống muôn đợt rồi bay lên tột bực...
~Bích-Khê~
 

YẾN-LAN
 1916-1988


Tức Lâm-Thanh-Lang, An-Nhơn, Bình- Định,
nhà thơ nam, ngoài ra còn viết tạp bút, ký sự,


BẾN MI-LĂNG*

Bến My-Lăng nằm không, thuyền đợi khách,
Rượu hết rồi, ông lái chẳng buông câu.
Trăng thì đầy rơi vàng trên mặt sách,
Ông lái buồn để gió lén mơn râu.

Ông không muốn run người ra tiếng địch,
Chở mãi hồn lên tắm bến trăng cao.
Vì đìu hiu, đìu hiu, trời tĩnh mịch,
Trời võ vàng, trời thiếu những vì sao.

Trôi quanh thuyền những lá vàng quá lạnh
Tơ vương trời, nhưng chỉ rải trăng trăng.
Chiều ngun ngút dài trôi về nẻo quạnh,
Để đêm buồn vây phủ bến My-Lăng.

Nhưng đêm kia đến một chàng kỵ mã,
Nhúng đầy trăng màu áo ngọc lưu ly
Chàng gọi đò, gọi đò như hối hả
Sợ trăng vàng rơi khuất lối chưa đi.

Ông lão vẫn say trăng, đầu gối sách,
Để thuyền hồn bơi khỏi bến My-Lăng.
Tiếng gọi đò, gọi đò như oán trách
Gọi đò thôi run rẩy cả ngành trăng.

Bến My Lăng còn lạnh bến My-Lăng
Ông lái buồn đợi khách suốt bao trăng.
~Yến-Lan~





NGÂN-GIANG
    1916-2002

Tức Đỗ-Thị-Quế, sinh tại Thường-Tín, Hà-
Đông, Hà Nội, làm thơ mới 13 tuổi, 16 tuổi
in tập thơ, trưởng ban phụ nữ cứu quốc HN,
Làm sở Văn Hóa Xã Hội
 

TRƯNG NỮ VƯƠNG

Thù hận, đôi lần chau khoé hạnh,
Một trời loáng thoáng bóng sao rơi.
Dồn sương, vó ngựa xa non thẳm,
Gạt gió, chim bằng vượt dặm khơi.
Ngang dọc non sông đường kiếm mã,
Huy hoàng cung điện nếp cân đai.
Bốn phương gió bãi lùa chân ngựa,
Tám nẻo mưa ngàn táp đóa mai.
Máu đỏ, cốt xong thù vạn cổ,
Ngai vàng, đâu tính chuyện tương lai.
Hồn người chín suối cười an ủi,
Lệ nến năm canh rõ ngậm ngùi.
Lạc tướng, quên đâu lời tuyết hận,
Non hồng, quét sạch bụi trần ai.
Cờ tang điểm tướng nghiêm hàng trận,
Gót ngọc gieo hoa ngát mấy trời...
Ải Bắc quân thù kinh vó ngựa,
Giáp vàng, khăn trở lạnh đầu voi.
Chàng ơi, điện ngọc bơ vơ quá,
Trăng chếch ngôi trời bóng lẻ loi...
~Ngân-Giang~                 
    


 
PHẠM-HUY-THÔNG
          1916-1988
                        
Quê Ân-trị, hưng-yên, sinh tại Hà-Nội, nhà thơ,
nhà giáo, nhà khoa học Xã Hội, Tiến sĩ Luật,
Thạc sĩ Sử Địa, Hiệu trưởng Đại học Sư phạm Hà
Nội, Viện trưởng viện Khảo cổ học, Viện sĩ Hàn
Lâm viện Khoa học Cộng hoà dân chủ Đức.

 
TIẾNG ĐỊCH SÔNG Ô
 
Sở Bá Vương ngồi yên trên mình ngựa
Giương mắt buồn say ngắm chân trời xa 
Trong sương thu nhẹ đượm ánh dương tà
Quân Lưu Bang đang tưng bừng hạ trại
Khói tung bay trên vòm trời rộng rãi
Như muôn sao trong đám tối mơ màng
Khắp bốn phương giáo mác toả hào quang
Liên tiếp nhau chen chúc xung quanh ven trời lớn
Mấy làn trại lưới xa xôi, mịt mùng và chắc chắn
Đóng trùng trùng, điệp điệp trên đầu non
Cờ chư hầu đỏ rực như pha sơn
Quằn quaị cong trên nền trời lá mạ
Gió quát bên tai Vương, và rộn rã
Tiếng quân reo, tiếng ngựa hí, tiếng loa vang
Theo gió chiều vi vút vẳng đưa sang

Nhưng, lặng lẽ, bâng khuâng, vua nước Sở,
Như pho tượng đồng, ngồi trên mình ngựa,
Để luồng mắt mênh mang
Như vấn vương, như vơ vẩn trên Ô giang.
Vì Vương rõ, phía sông Ô, binh Phàn Khoái,
Mới hôm trước bị quân mình xô qua ải,
Nên vòng vây chưa kịp khóa trước bình minh.
Vương toan, khi đêm tối, chỉ huy binh,
Chém quân Khoái vừa thua như cắt cỏ,
Phá trùng vi tan tành về hướng đó.
Vương sẽ dàn tướng sĩ bên kia sông,
Họp chư hầu còn trung tín cho thật đông,
Rồi máu Hán rửa lâng lâng hờn Cai Hạ.
Vương sẽ như năm nào đem binh mã
Lại tung hoành trên thế giới mênh mông,
Vương sẽ lại (ôi vinh quang) trong bão lửa vẫy vùng,
Vương sẽ lại tơi bời vung kiếm thép,
Và, đưa tay, giành lại tấm giang sơn,
Vương sẽ lại…
Nhưng bóng đêm đã xóa cảnh hoàng hôn,
Và phương xa, mơ hồ, trăng le lói,
Một trận gió hung hăng đùng đùng nổi,
Vặn mạnh cờ trên nóc trại ngất cao,
Vương khoan thai, buộc lại dải chiến bào,
Rồi xuống ngựa bước vào trong trướng gấm.
II
Trướng thênh thang, lạnh lùng và u ám,
Sở Bá Vương đứng sững trước cửa phòng,
Để nỗi buồn, một nỗi buồn u uất mênh mông,
Ngao ngán nhẽ, nặng đè lòng người chiến sĩ…
Và chống kiếm trước phòng sầu quạnh quẽ,
Hạng Vương vừa nhác thấy bóng Ngu Cơ,
Nên hỡi ôi! Tia hy vọng lờ mờ
Vương cảm thấy trong lòng ngầm ngấm tắt.
Vương trông…
Vẫn như gặp nàng lần thứ nhất,
Tim anh hùng như ngây ngất say sưa.
Tựa thân mềm vào lưng ỷ, nàng Ngu Cơ
Mắt mơ hồ nhìn qua khung cửa sổ,
Để hồn buồn chơi vơi như bay trên cành gió.
Chỗ nàng ngồi,
Một luồng trăng biêng biếc riêng soi,
Khiến Hạng Vương, trong lòng say, những tưởng
Rời cung Quảng, ả Hằng vừa bay xuống…
Thấy rèm châu êm ái bỗng cuốn lên,
Nàng bâng khuâng sực tỉnh giấc mơ tiên,
Ngoảnh đầu trông thấy quân vương bên trướng,
Nàng đứng dậy. Rồi cúi chào phu tướng,
Bước lại gần, chàng hé miệng, xót đau,
Rồi ngập ngừng toan nói…
Bỗng âu sầu,
Vẳng bên tai như từng lời thổn thức,
Như suối vắng âm thầm chiều thu khóc,
Địch xa xôi dìu dặt trên Ô giang,
Khúc bi ca não ruột và mơ màng,
Như càng khêu những nỗi sầu tịch mịch,
Như ôm ấp, như nấu nung lòng Hạng Tịch.
Hồn đê mê, Sở chúa vuốt tua rèm,
Say sưa nhìn cặp mắt long lanh đen,
Cặp mắt nồng nàn, mà xa xăm, mà say đắm,
Như chan hòa niềm ái ân đằm thắm,
Cặp mày thanh, êm ái như mây cong,
Như núi xuân lưu luyến hơi xuân phong,
Dưới vầng trán bâng khuâng sẽ dịu dàng uốn nét.
Tóc óng đen, như ao trong dưới bóng đêm mù mịt,
Chập chờn bay theo áng gió heo may,
Và êm buông như sóng cuốn trên lưng gầy.
Trên Ô giang đương mơ hồ dìu dặt,
Trong vùng tối âm u, dần dần tiếng địch tắt.
Tiếng địch tắt. Nhưng dư âm
Trong sương khuya còn văng vẳng điệu âm thầm.
Nén thương đau, Vương ngậm ngùi sẽ kể
Niềm ngao ngán vô biên như trời bể.
Ôi! Tấm gan bền chặt như Thái Sơn
Bao nhiêu thu cay đắng chẳng hề sờn!
Ôi Những trận mạc khiến trời long đất lở!
Những chiến thắng tưng bừng, những vinh quang rực rỡ!
Ôi! Những võ công oanh liệt chốn sa trường!
Những buổi tung hoành, lăn lộn trong rừng thương!
Những tướng dũng bị đầu văng trước trận!
Nhưng, than ôi! Vận trời khi đã tận,
Sức “lay thành, nhổ núi” mà làm chi?
Rồi buồn rầu, Vương tỏ cho nàng nghe
Hy vọng cuối cùng trong tim Vương còn sót lại,
Rồi Vương nói:
“Nhưng đau lòng ta biết mấy!
Ngay đêm nay, ta phải quyết… biệt ái khanh
Thì, nàng ôi, việc lớn mới mong thành.
Nhưng rời nàng, ôi… rời nàng, ta đâu nỡ…?
Mà mang nàng xông pha trong mưa lửa
Trùng vi kia ta thoát khỏi làm sao?”
Giọt châu sa lã chã trên áo bào,
Nàng Ngu Cơ bên mình chàng thổn thức.
Địch Trương Lương như ngậm sầu quyện khóc,
Lại não nùng dìu dặt trên Ô giang.
Trên Ô giang, tiếng địch thiết tha than,
Như tiếng nhạn kêu đêm nơi ven trời vò võ,
Như tiếng nhạn canh khuya thầm nhủ gió
Tự hư vô lại nức nở tiếng mơ màng,
Nàng Ngu Cơ…
Nàng Ngu Cơ, khẳng khái nắm tay chàng:
“Quân vương ơi ơi! Còn đợi chờ chi nữa
Mà đường xa chàng còn chưa ruổi ngựa?
Trống canh hai trong bóng sẫm đổ hồi,
Còn dùng dằng chi nữa, đi đi thôi!
Kìa! Thờ ơ, trăng mờ đang chênh chếch…
Còn ngồi đó mà nghe chi tiếng địch,
Cho chí đầy dần cạn trong tim đau.
Đừng nghe! Đừng nghe nữa! Hãy đi mau!
Nghe làm chi tiếng tre đằng than ai oán,
Khúc bi ca nặng nề và đòi đoạn,
Đầy những lời thương tiếc điệu thê lương.
Quân vương ôi! Mau sửa soạn lên đường,
Lên đường xa nơi mơ màng sương phủ…
Nào đâu trái tim xưa? Nào đâu tâm hồn cũ?
Lãnh truân chuyên xin gắng giữ chí bình sinh,
Khách anh hào chi xá kể nỗi điêu linh,
Ngày gian lao với quãng đường khe khắt?”
Địch Trương Lương trên Ô giang dìu dặt,
Tưởng trời đêm, trăng biếc lạnh lùng than.
Quỳ sát bên, nàng tha thiết tiếng khuyên van
“Đi đi chàng, nơi xa xăm, tiếng địch
Càng não lòng, càng âm u, càng tịch mịch…
Đi đi chàng, còn thân Ngu đâu đáng bận trí quân vương?
Lá lìa cây dù gió xé bên vệ đường,
Dù nắng hun, dù mưa dầm làm tan nát,
Xin quân vương chớ bận lòng vì phận bạc!”
Nhưng lời lời tuy dũng cảm, oai linh,
Trong lòng đau niềm thống khổ vẫn mênh mông,
Cố… nàng cố nén u buồn… nhưng không được,
Và sóng lệ ào tuôn, nàng bưng đầu thổn thức…
Tiếng du hồn trong bóng tối vẫn lang thang,
Vẫn âu sầu dìu dặt phía Ô giang.
Địch âm thầm bên tai đưa văng vẳng,
Đương bâng khuâng trong khoảng trời yên lặng,
Bỗng véo von như chim hót, rồi bỗng ngừng,
Rồi lại nổi… xa xôi, và u uất não nùng.
Gan sắt đá như chơi vơi theo tiếng địch,
Vương thấy tan đâu chí anh hùng vô địch,
Cất tiếng buồn, chàng sẽ nói:
“Ái khanh ơi!
Đành… vận trời khi đã hết cũng đành thôi!
Không, phi ơi… thà cùng phi cùng sống chết
Còn hơn phải… phải trọn đời cách biệt!”
Rồi đỡ cằm, chán nản, Sở Bá Vương
Để cặp mắt im giương
Đuổi bóng những ngày vinh trong âm tối.
Nhưng nàng Ngu lại băn khoăn tha thiết gọi:
“Thiếp đâu ngờ, quân vương hỡi, trí trượng phu
Lại không hơn lòng nhi nữ chút nào ư?
Nếu vì thiếp, chỉ than ôi, vì tiện thiếp
Mà chàng quên chí cao cùng sự nghiệp,
Thì thân hèn thà vơ vất dưới tuyền đài
Để, đành lòng, chàng nghĩ đến cuộc tương lai.
Đi đi, chàng, đi đi, phu tướng hỡi!
Ngại ngần chi, và u sầu chi mãi…!
Niềm ái ân xưa, chàng hãy gác một bên lòng
Và, quyết tình lên ngựa, thẳng xa rong!
Quân vương trông, trăng liềm càng phai ánh.
Đi đi thôi!”
Sở Bá Vương, lòng quyết định,
Nhìn Ngu Cơ lần cuối và nghẹn ngào:
“Ta đi đây… nàng ở lại… Dù sao,
Có nhan sắc nhường kia nàng chớ sợ…
Vì nay mai khi Hán binh vào trại Sở,
Ta quyết Bang phải hậu đãi riêng nàng.”
Rồi đi ra.
Nhưng trầm trầm bổng bổng Ô giang
Địch Trương Lương vẫn vô hình nức nở,
Như non nước tô sương ngùi than thở
Hòa nỗi lòng u uất cõi đen sâu.
Vương dừng hia đứng lại trước rèm châu,
Rồi, e ấp, ngoảnh nhìn người dưới trướng.
Tiếng than dài vẫn đâu đây bay lưởng vưởng…
Khi nặng nề, khi đắm đuối, khi ngân nga,
Khi mơ hồ, khi êm ả, khi cao xa.
Tiếng địch rung trong cảnh sầu không giới hạn.
Hy vọng gần tàn trong tim Vương như tàn hẳn.
Nhưng bỗng:
- “Buổi gió cuồng xa tống lá vàng bay,
Ta muốn nàng tường lòng son sắt chẳng đổi thay.
Lúc gian nguy cách biệt nàng, ta đâu nỡ!…
Đi! Ta cùng đi! Cùng xông pha trong sóng lửa!
Ta quyết sẽ mang nàng vượt khỏỉ trùng vi,
Rồi, cùng nhau ta cùng dấn bước lưu ly!
Mà ví bằng Cao Xanh kia không tựa nữa,
Đôi ta, cùng nhau, cùng chôn thây trong da ngựa:
Bên mình phi, dù bỏ mạng cũng cam tâm.”
- “Nếu chàng mong còn trở lại đất Hoài Âm.
Nếu chí xưa, chí nghiêng trời lệch đất,
Trong trái tim anh hùng chưa tan nát,
Thì, chàng ơi!
Đường mênh mông chàng vỗ ngựa ra đi thôi.
Bằng vì quyến, vì thương thân hèn mọn,
Mà đễn nỗi chàng đành buông chí lớn,
Tiện thiếp đây xin khuất bóng trước mặt chàng,
Cho chàng đi, đi ngang dọc bước ngang tàng,
Cho phỉ sức cường long nơi hồ hải.”
Dứt lời, nàng hăng hái,
Tới bên chàng, cao tuốt lưỡi gươm xanh.
Rồi tự ải.
Vẫn âm thầm trong cõi tối mênh mông,
Địch Trương Lương như ngậm ngùi kể lể,
Nghẹn lời thương chiếc vong hồn quạnh quẽ,
Liều theo mây bạt gởi kiếp lênh đênh!
Như đã dày, đã dạn nỗi điêu linh
Hạng Vũ như không còn biết đau đớn,
Mặt gang thép, nỗi u buồn chẳng gợn,
Chàng nghiêng mình lặng đứng trông người yêu.
Nhưng… hồn bâng khuâng trong cảnh mộng tiêu điều,
Chàng còn cố hình dung đôi mắt sáng,
Đôi mắt sâu xa, và ảo huyền, và xán lạn,
Mà ngàn thu đành tối mãi tự đêm nay.
Nên, tuy nhường… không cảm động mảy may,
Như thản nhiên, như lạnh lùng, như vô giác,
Mà, ngập ngừng trong khóe mắt,
Lần đầu tiên, lệ chiến sĩ long lanh.
Lần đầu tiên, người chiến sĩ đa tình
Để lệ bạc thầm lăn trên gò má.
Trong khi tiếng địch thổi, âm thầm và buồn bã,
Trên Ô giang như khóc lóc nỗi phân ly,
Càng ngày càng réo rắt, càng lâm ly,
Càng âm u, càng mơ màng, càng thảm thiết.
III
Bên mình Ngu Cơ đứng bao lâu, chàng không biết
Nhưng, đến khi, bàng hoàng, chàng lặng lẽ ngẩng trông,
Thì Hán binh đã đông nghịt bên bờ sông,
Và trời cao, than ôi, vừa quyết trắng.
Mà…!
Mà tiếng địch âm thầm trong bóng đêm văng vẳng
Trên Ô giang, đã bặt hẳn tự bao giờ.
~Phạm-Huy-Thông~

HỒ-DZẾNH  
    1916-1991

Tức Hà-Triệu-Anh, quê làng Đông Bích, Hòa-
Trường, Quảng Xương, Thanh Hoá, cha người
Quảng Đông. Học Trung Học tại Hà Nội. Dạy
tư, viết thơ, làm báo.


NGÀY XƯA CÒN NHỎ

Ngày xưa, còn nhỏ ngày xưa
Tôi đeo khánh bạc lên chùa dâng nhang
Lòng vui quần áo xênh xang
Tay cầm bánh pháo, thẻ vàng mới mua
Chị tôi vào lễ trong chùa
Hai chàng trai trẻ khấn đùa hai bên:
‘‘Lòng thành lễ vật dâng lên
Cầu cho tiểu được ngoài giêng đắt chồng!’’
Chị tôi phụng phịu má hồng
Vùng vằng suýt nữa quên bồng cả tôi
Tam quan ngoài mái chị ngồi
Chị nghe đoán thẻ chị cười luôn luôn
Quẻ thần, thánh mách mà khôn:
Số này chồng đắt mà con cũng nhiều!

Chị tôi nay dã xế chiều
Chắc còn nhớ mãi những điều chị mơ
Hằng năm tôi đi lễ chùa
Chuông vàng, khánh bạc ngày xưa vẫn còn
Chỉ hơi thấy vắng trong hồn
Ít nhiều hương vị khi còn ngây thơ
Chân đi đếm tiếng chuông chùa
Tôi ngờ năm tháng ngày xưa hiện về.
~Hồ-Dzếnh~


HÀ NỘI  SANG THU

Trời không nắng cũng không mưa
Chỉ hiu hiu gió cho vừa nhớ nhung
Em còn nhớ đến quê không
Bãi dâu vẫn đợi dòng sông vẫn chờ
Bâng khuâng nên chuyện tình cờ
Không mong nên hẹn, không ngờ thành thân
Rất xa bỗng hóa thật gần
Dù chưa gặp mặt một lần, lạ chưa!
Sáng nay Hà nội giao mùa
Hồ thu, Tóc liễu, Tháp Rùa lung linh
Nước non đầy nghĩa đầy tình
Đọc thơ, em có thấy mình trong Thơ?
~Hô Dzếnh~


NGẬP NGỪNG

Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé!
Để lòng buồn anh dạo khắp trong sân
Ngó trên tay, điếu thuốc cháy lụi dần
Anh nói khẽ: gớm sao mà nhớ thế!
Em cứ hẹn, nhưng em đừng đến nhé
Em tôi đi, tình nghĩa có gì đâu
Nếu là không lưu luyến buổi ban đầu
Thuở ân ái mong manh hơn nắng lụa
Hoa lá ngập ngừng cỏ cây lần lữa.
Chỉ ngày mai mới đẹp, ngày mai thôi
Em cứ hẹn, nhưng em đừng đến nhé
Anh sẽ trách, cố nhiên, nhưng rất nhẹ
Nếu trót đi, em hãy gắng quay về
Đời mất vui, khi đã trọn câu thề
Tình chỉ đẹp, khi hãy còn dang dở...
Thơ viết đừng xong, thuyền trôi chớ đỗ
Cho nghìn sau... lơ lửng...với nghìn xưa.
~Hồ-Dzếnh~


CHIỀU

Trên đường về nhớ đầy
Chiều chậm đưa chân ngày
Tiếng buồn vang trong mây

Chim rừng quên cất cánh
Gió say tình ngây ngây
Có phải sầu vạn cổ
Chất trong hồn chiều nay?

Tôi là người lữ khách
Màu chiều khó làm khuây
Ngỡ lòng mình là rừng
Ngỡ hồn mình là mây

Nhớ nhà châm điếu thuốc
Khói huyền bay lên cây...
~Hồ-Dzếnh~


PHỐ HUYỆN

Vài thanh lá dựng làm hè,
Vài nhà tranh yếu vai kề sát nhau .
Phố tôi không dáng buồn rầu,
Khó khăn của kẻ làm màu vô duyên.
Ba ngày một chuyến xe lên,
Chở thư và chất người lên mui hàng.
Nhôn nhao trẻ nít xóm làng,
Rủ nhau ra ngắm, ra bàn tán nhau.

Chợ thường không họp được lâu,
Chậm thì giờ rưỡi, còn mau nữa giờ.
Khi vàng đứng bóng im trưa,
Tiếng khô lá rụng làm thưa phố phường.

Rèm quây, che kín bụi đường,
Chủ hàng vắt cẳng lên giường ngáy xâu .
Im cho đến lúc trống lầu
Nổi giờ trịnh trọng vào hầu quan trên.

Họa hoằn phố ghếch cờ lên
Đón xe quan Sứ từ bên tỉnh về....
Rồi ngày, một chuỗi ngày mê
Lại gieo khói chết lên hè thê lương.
~Hồ-Dzếnh~


HẬN CHINH PHU

Ai đã sống như ta thời chói lói,
Lưỡi gươm vàng đâm suốt bản đồ Âu,
Khúc chiến thắng cao lừng trời vòi vọi,
Cờ nguyên nhung mừng đóng gió Tây Châu.

Thuở ấy, quân Nguyên áo giáp, nhung,
Tay huơi hoa kích, đẹp vô cùng,
Ngựa phi nuốt chửng ngày trăm dặm,
Nắng chảy bồi hôi loáng khắp lưng.

Tướng Nguyên mồm thét ra hơi lửa,
Tay chỉ thành xa, kiếm rạch trời,
Giấc mộng chinh biên hừng máu đỏ,
Tâm hồn nung nấu vạc dầu sôi.

Sa mạc mênh mông, người thấy đâu,
Gió sương lạnh lẽo, giá băng sầu,
Muôn hồn chiến sĩ trơ như đá,
Đem quẳng ân tình xuống vó câu.

Trăng lạ bao lần soi cảnh lạ,
Mây vàng quan ải , gió biên cương,
Lòng kiêu tham vọng, tràn cao cả
Vẫn rõi, huy hoàng mộng bá vương.

Vua Nguyên trong chín lần cung cấm,
Đốt nến ngồi xem bức cáo thư,
Mơ bước quan quân ngoài vạn dậm
Vang lừng ngựa hý gió Ba Tư...

"Chiến sĩ một đi không trở lại",
Chiến mã một đi không hề về,
Giáo chỉ đường xông tên vút lối,
Hồ đông máu tím lạnh ngồi tê....

Khúc hát chinh phu rộn khắp đường,
"Ta say trời lạ, khát trùng dương,
Tay ta víu cả vào thiên hạ,
Chận dưới ngai rồng một bắc phương."

Nhưng... khúc quân ca bỗng chốc ngừng,
Chiến kỳ vấy máu đắp bình nhung,
Phải chăng sông Bạch, tri âu hẹp,
Không đủ gươm thần rộng lóe vủng
~Hồ-Dzếnh~
 

VŨ-HOÀNG-CHƯƠNG
             1916-1976

Sinh tại Nam- Định


SAY ĐI EM*

Khúc nhạc hồng êm ái,
Điệu kèn biếc quay cuồng.
Một trời phấn hương,
Đôi người gió sương,
Đầu xanh lận đận, cùng xót thương, càng nhớ thương.
Hoa xưa tươi, trăng xưa ngọt, gối xưa kề, tình nay sao héo!
Hồn ngã lâu rồi nhưng chân còn dẻo,
Lòng trót nghiêng mà bước vẫn du dương.
Lòng nghiêng tràn hết yêu đương,
Bước chân còn nhịp nghê thường chẳng lo.
Ánh đèn tha thướt,
Lưng mềm, não nuột tiếng tơ.
Hàng chân lả lướt,
Đê mê, hồn gửi cánh tay hờ.
Âm ba gờn gợn nhỏ,
Ánh sáng phai phai dần...
Bốn tường gương điên đảo bóng giai nhân,
Lui đôi vai, tiến đôi chân,
Riết đôi tay, ngả đôi thân:
Sàn gỗ ctrơn chập chờn như biển gió,
Không biết nữa mầu xanh hay sắc đỏ,
Hãy thêm say, còn đó rượu chờ ta!
Cổ chưa khô, đầu chưa nặng, mắt chưa hoa,
Tay mềm mại, bước còn chưa chếnh choáng,
Chưa cuối xứ Mê-ly, chưa cùng trời phóng đãng,
Còn chưa say, hồn khát vẫn thèm men.
Say đi em! Say đi em!
Say cho lơi lả ánh đèn,
Cho cung bậc ngả nghiêng, điên rồ xác thịt,
Rượu, rượu nữa, và quên, quên hết!
Ta quá say rồi!
Sắc ngả, mầu trôi...
Gian phòng không đứng vững,
Có ai ghì hư ảnh sát kề môi?
Chân rã rời.
Quay cuồng chi được nữa,
Gối mỏi gần rơi!
Trong men cháy, giác quan vừa bén lửa,
Say không còn biết chi đời.
Nhưng em ơi!
Đất trời nghiêng ngửa,
Mà trước mắt thành Sầu chưa sụp đổ.
Đất trời nghiêng ngửa,
Thành Sầu không sụp đổ em ơi!
~Vũ-Hoàng-Chương~




THÚC-TỀ
 1916-1946

Tức Nguyễn-Thúc Nhuận, sinh tại
Thừa Thiên, Huế. Làm thơ.
 

TRĂNG MƠ   
 
Một đêm mờ lạnh ánh gương phai
suốt giải sông Hương nước thở dài
Xào xạc sóng buồn khuơ bãi sậy
bập bềnh bên mạn chiếc thuyền ai
 
Mây xám xây thành trên núi Bắc
Nhạc mềm chới với giữa sương êm
Trăng mờ mơ ngủ lim dim gật
Ẻo lả nằm trên ngọn trúc mềm
 
Dịp cầu Bạch Hổ mấy bóng ma
Biến mất vì nghe giục tiếng gà
Trăng tỉnh giấc mơ, lười biếng dậy
động lòng lệ liễu, giọt sương sa
 
Lai láng niềm trăng tuôn dạ nước
Ngập tràn sông trắng gợn bâng khuâng
Hương trăng quấn quýt hơi sương ứơt
Ngân dội lời tình điệu hát xuân
~Thúc-Tề~

THÂM-TÂM
    1917-1950

Tức Nguyễn-Tuấn-Trình, sinh tại thị xã
Hải-Dương (nay là thành phố Hải Dương).
Là nhà thơ, nhà viết kịch.


TỐNG BIỆT HÀNH*
 
Đưa người, ta không đưa qua sông,
Sao có tiếng sóng ở trong lòng?
Bóng chiều không thắm không vàng vọt,
Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong?
Đưa người, ta chỉ đưa người ấy
Một giã gia đình, một dửng dưng...
Ly khách! Ly khách! Con đườngng nhỏ,
Chí lớn chưa về bàn tay không,
Thì không bao giờ nói trở lại!
Ba năm, mẹ già cũng đừng mong.
                       *
Ta biết người buồn chiều hôm trước:
Bây giờ mùa hạ sen nở nốt,
Một chị, hai chị cũng như sen
Khuyên nốt em trai dòng lệ sót.
Ta biết người buồn sáng hôm nay:
Trời chưa mùa thu, tươi lắm thay,
Em nhỏ ngây thơ đôi mắt biếc
Gói tròn thương tiếc chiếc khăn tay...
Người đi? Ừ nhỉ, người di thực!
Mẹ thà coi như chiếc lá bay,
Chị thà coi như là hạt bụi,
Em thà coi như hơi rượu say.
~Thâm-Tâm~
       1940


TRÁNG CA

Sinh ta, cha ném bút rồi
Rừng nho tàn rụng, cho đời sang xuân
Nuôi ta, mẹ héo từng năm
Vắt bầu sữa cạn tê chân máu gầy
Dạy ta, ba bẩy ông thầy
Gươm dài sách rộng, biển đầy núi vơi
Nhà ta cầm đợ tay người,
Kép bông đâu áo, ngọt bùi đâu cơm?
Chông gai đổi dại làm khôn
Ba vòng, mòng sếu liệng tròn lại bay…
Bông hoa chu giáp vần xoay
Cánh vàng non nửa đài gầy tả tơi…
Chữ nhân sáng rực sao trời
Đường xe mở rộng chân người bước xa…
Bọn ta một lớp lìa nhà
Cháo hàng cơm chợ, ngồi ca lúa đồng
Hây hây tóc óng từng vòng
Gió nào là gió chẳng mong thổi lùa !
Trường đình phá bỏ từ xưa
Đất này sạch khí tiễn đưa cay sè
Bốn phương tản mát bạn bè
Nhớ nhau hẹn quả mùa hè gặp nhau
… Rầm trời chớp giật mưa mau,
Lửa đèn chấp chới, khói tàu mù u
Bốn phương đây bạn đó thù
Hiệu còi xoáy lộng bản đồ năm châu
- A, cơn thảo muội bắt đầu,
Tuổi xanh theo gió ngậm câu dặm dài
Thét roi lượng sức ngựa tài
Coi trong cuộc rối tìm người chờ mong…
Trai lận đận, gái long đong
Chờ mong khắc khoải nản lòng dăm ba:
Nẻo về gốc mẹ cỗi cha
Thuyền ai nặng chở món quà đắng cay!
Từng nơi xống áo trùng tay
Gió thu thổi bạc một ngày lòng son;
Từng nơi cơm trấu, áo rơm
Mưa xuân nhuốm tái mấy cơn mặt vàng
Vượn kêu ruột buốt trên ngàn
Nhưng thôi ! Sao việc dã tràng lầm theo?
Nện cho vang tiếng chuông chiều
Thù đem sức sớm đánh kêu trống đình
Thở phù hơi rượu đua tranh
Quăng tay chén khói tan thành trời mưa
Dặm dài bến đón bờ đưa
Thuyền ai buồm lái giúp vùa vào nhau
Kia kìa lũ trước dòng sau
Trăm sông rồi cũng chung đầu đại dương
~Thâm-Tâm~
      1944

 
TRẢ LỜI CỦA NGƯỜI YÊU

Các anh hãy chuốc thật say,
Cho tôi những cốc rượu đầy rồi im!
Giờ hình như quá nửa đêm,
Lòng đau đau lại cái tin cuối mùa.
Hơi đàn buồn như trời mưa,
Các anh tắt nốt âm thừa đi thôi!
Giờ hình như đã tối rồi,
Bánh xem đã nghiến, đã rời rã đi!...

Hồn tôi lờ mờ sương khuya,
Hờ rung tôi viết bài thơ trả lời.
Vâng, tôi vẫn biết có người
Một đêm cố tưởng rằng tôi là chồng,
Để hôm sau khóc trong lòng.
Vâng, tôi vẫn biết cánh đồng thời gian,
Hôm qua rụng hết lá vàng,
Và tôi lỡ chuyến chiều tàn về không.
Tiếng xe trong vết bụi hồng,
Nàng đi thuở ấy nhưng trong khói mờ.
Tiếng xe trong xác pháo xưa,
Nàng đi có mấy bài thơ trở về.
Tiếng xe mở lối vu quy,
Hay là tiếng cắt nàng chia cuộc đời.
Miệng chồng Khánh gắn trên môi,
Hình anh mắt Khánh sáng ngời còn mơ.
Đàn xưa từ chia đường tơ,
Sao tôi không biết hững hờ nàng đan.
Kéo dài một chiếc áo lam,
Tơ càng đứt mối, nàng càng kéo giay.

Nàng còn gỡ mãi trên tay,
Thì tơ duyên mới đã thay hẳn mầu.
Chung hai thứ tóc đôi đầu,
Bao giờ đan nổi những câu ân tình.
Khánh ơi, còn hỏi gì anh?
Lá rơi đã hết màu xanh màu vàng.
Chỉ kêu những tiếng thu tàn,
Tình ta đã chết anh càng muốn xa.
Chiều tan, chiều tắt, chiều tà,
Ngày mai, ngày mốt vẫn là ngày nay.
Em quên mất lối chim bay,
Và em sẽ chán trông mây trông mờ.
Đoàn viên từng phút từng giờ,
Sóng yên lặng thế em chờ gì hơn?
Từng năm từng đứa con son,
Mím môi vá kín vết thương lại lành.
Khánh đi còn hỏi gì anh,
Ái tình đã vỡ, ái tình lại nguyên.
Em về đan nốt tơ duyên,
Vào tà áo mới, đừng tìm mối xưa.
Bao nhiêu hạt lệ còn thừa,
Dành ngày sau khóc những giờ vị vong.
Bao nhiêu những cánh hoa lòng,
Hãy dâng cho trọn nghĩa chồng hồn cha.
Nhắc làm chi chuyện đôi ta,
Bản năng anh đã phong ba dập vùi.

Hãy vui lên các anh ơi!
Nàng đi tôi gọi hồn tôi trở về.
Tâm hồn lạnh nhạt đê mê,
Tiếng mùa lá chết đã xê dịch chiều.
Giờ hình như gió thổi nhiều,
Những loài hoa máu đã gieo nốt đời.
Tâm hồn nghệ sĩ nổi trôi,
Sá chi cái đẹp dưới trời mong manh.
Sái chi những truyện tâm tình,
Lòng đau đau chứa trong bình rượu cay!  
~Thâm-Tâm~

HỒ-THẤU
  1918-1949

Quê Đông-Yên (Duy-Trinh), Duy-Xuyên,
Quảng-Nam, tham gia cách mạng trước 1945,
bị lao phổ, về nghỉ tại một miếu nhỏ ở làng ven
biển là Kim-Đái, Tam-Kỳ, ông để lại bài thơ cho bạn:


GỞI KHÔI ANH PHẠM VĂN KỲ
 
Kỳ ơi, ta chết rồi đây
Huyệt chờ bên nội kiếp này phụ nhau.
Tiệc vui tóc vẫn xanh đầu,
Ga đời còn mấy chuyến tàu nhạt hương.
Nhưng thôi ta ngã giữa đường
Dưới, trên mặt đất sầu thương cũng rồi
Chiến trường ai khóc chia phôi,
Khải hoàn ai nhắc đến người hôm qua.
Chừ đây ôn lại đời ta,
Một đời trong trắng như hoa giữa đồng
Ái ân chưa vướng tấc lòng,
Bạc tiền chưa bận túi không bao giờ.
Trong đời chỉ đẹp và thơ,
Yêu đời dẫu đến ngẩn ngơ cũng đành!
Mắt si hớp mảnh trời xanh,
Miệng say uống ngợp gió lành bốn phương.
Phút giây hút trọn nhụy hương,
Tơ trầm xưa trước, nghê thường mai sau.
Thấy đời còn quặn khổ đau,
Mắt trong xàu héo trước màu đục nhơ.
Lên đường như đứa trẻ thơ,
Quản gì nguy hiểm bụi bờ chông gai.
Một lòng tin chắc tương lai,
Trời xanh, thơ đẹp, không ai, riêng mình.
Kỳ ơi, chim hót rất thanh,
Khi đời thiếp giấc lá cành im hơi.
Mình ta lặng ngắm mảnh trời,
Sao khuya thỏ thẻ trao lời đêm thâu.
Với đời, ta chết từ lâu,
Với ta, đời vẫn một màu tươi son.
Nằm đây, thân đã héo mòn,
Miếu con là mộ, giường con là hòm.
Mắt đời ngừng cửa hoàng hôn,
Trông đây người chết linh hồn hồi sinh.
Đêm tàn dậy với bình minh,
Trông ra trời biếc thấy mình còn đây.
Ở cùng hoa bướm cỏ cây,
Trần gian vui trọn những ngày thênh thênh.
Mai tươi rộn bước đời lên,
Trưa hiền bóng mắt lá dồn sai cây.
Chiều lui vàng đổ xuống đầy,
Tưng bừng khắp nẻo đời sây trái đời.
Đêm về nghe nhạc lên khơi.
Quanh ta ngõ trúc nối lời ca vang
Hồn ru theo bước nhịp nhàng,
Ta nằm thiếp giữa thênh thang biển tình.
Giấc nồng chợt tỉnh khuya thanh,
Trông ra vời vợi châu thành người đi.
Triều lên bốn biển uy nghi,
Đồng bào đương diệt tà phi bạo cường.
Bạn thân rày đã lên đường,
Anh em những quyết moi xương quân thù.
Giờ đây rồi hết âm u,
Quanh ta lửa hận mịt mù cháy lên.
Cháy lên cho vỡ màn đêm,
Cho trong mắt ngọc, cho êm nhạc huyền.
Cháy lên cho sạch ưu phiền
Cho lòng trong trắng, cho duyên đậm đà.
Cháy lên cho nở ngàn hoa,
Cho người xứ xứ kết hòa tình thương.
Cháy lên cho sáng mười phương,
Đời sây trái ngọt mắt dường suối trong.
Cõi trần mở hội mênh mang,
Một bầu thơ đẹp xuôi dòng thời gian.
Kỳ ơi, chừ nhớ trăm ngàn,
Nói gì với bạn cho tàn đêm thâu.
Mắt ta khô lệ từ lâu,
Mà lòng cũng hết tủi sầu nhân gian.
Chết đi như khách qua đàng,
Ôm đầy hoa lá giàu sang xuống mồ.
Triều lên theo nẻo đẹp thơ,
Ra đi chỉ tiếc cuộc cờ thiếu tay.
Hồn vừa tỉnh giấc mê say,
Ta vừa thức dậy sáng đầy bình minh.
Kỳ ơi, chừ bạn với mình
Nói gì thêm nữa, mối tình chứa chan.
Biết nhau duyên đã muộn màng,
Chưa tri âm mấy vội vàng chia li.
Thơ ta Kỳ hãy ngâm đi
Tơ trầm còn đó giọt tì ánh trăng.
~Hồ-Thấu~
(Đọc cho người thân chép tại Kim Đái,
Tam Thăng năm 1949.)
 
Sau khi ông mất, Khôi Anh Phạm-Văn-Kỳ
có bài thơ:
 
KHÓC HỒ THẤU
 
Hồ Thấu anh ơi! Chiều nay sầu vĩnh biệt
Giữa bao người luyến tiếc lại tiễn đưa.
Khóc thương anh biết mấy lệ cho vừa,
Vì hoa rụng giữa mùa căng nhựa sống.
Ba mươi xuân chứa chan đầy ước vọng,
Màu tóc xanh chưa gợn bụi hoen mờ.
Cả tình yêu trong ý đẹp và thơ.
Cả lí tưởng là muôn vàn tranh đấu!
Còn chi nữa trong lòng thơ yêu dấu,
Một thi nhân người thêu dệt tình thương.
Cuộc trường chinh sớm vắng gót bạn đường,
Chí không nản vì tro tàn xương đổ.
Mùa thu qua giữa một chiều sóng gió
Tấm thân trai gầy gõ gởi về đây
Khép cô đơn trong miếu cổ tháng ngày,
Căn giường nhỏ không ngăn tình rộng rãi
Hơi còn đây thì hồn thơ còn mãi.
Đến bao giờ dốc cạn đáy tâm tư!
Ôi! Vô biên đôi sóng mắt hiền từ,
Hãy ngang dọc liệm dần trong sức kiệt.
Hồ Thấu anh ơi!
Chiều nay anh ra đi thảm thiết!
Gởi hình hài ngoài huyệt cỏ non xanh
Hỡi thi nhân người chiến sĩ hiền lành!
Đời đương dậy mà hồn đi lẻ chiếc
Hồ Thấu anh ơi!
Chiều nay sầu chi xiết!
~Khôi-Anh Phạm-Văn-Kỳ~

HUY-THÔNG
  1918-1988
                    
Sinh ra và sống tạ Hà-Nội


KHÚC TIÊU TIỀU

Ngồi dưới ngọn liễu du dương ta nhẹ nhấc
Cây nhã tiêu dồn dập nhạc mơ mồ
- Gió ngang mơn hàng cây chưa tỉnh giấc;
Bình minh xuân êm ái như lời mơ.

Kìa Tây Thi! sao mây chưa đượm trắng
Anh tới đây chưa kịp gọi hồn tiêu,
Em đã sớm cong mình trên nước lặng
Cho nước trong ngược vẽ dáng yêu kiều?

Đừng rũ vộị..! giời in còn tăm tối,
Cầu Nhược Gia chưa kẻ bám tre lần...
Quăng lụa thắm bên nguồn đừng rũ vội.
Em lên nghe anh gọi tiếng chim thần!

Em nghe chăng? Ngày xưa khi vua Thuấn
Chúm môi thiêng say thổi khúc tiêu này,
Phượng sánh hoàng từng không theo nhịp uốn;
Ngàn môi chim giao cánh chập chờn bay.

Đờn suối bỗng lên cung - và chan chứa
Những câu ca tươi sáng ánh u uyên,
Nụ trúc đào quên thu đua thắm nở
Gió trên trần dìu dặt ngát hương tiên...

Ngày nay cạn lời khua trong ống rỗng,
Không bao giờ thấy cảnh huyền xưa.
Suối thờ ơ mây gió lười cảm động
Chim xa xôi lạ điệu Tiêu thiều qua.

Tiêu chẳng khiến giời đêm kia thôi tối,
Hơi xuân qua vẫn lạnh... nhưng cần chi?
Vì, mỗi lần rung hơi anh đắm thổi
Em lắng nghe lời trúc - hỡi Tây Thi!
~Huy-Thông~

NGUYỄN-BÍNH
      1918-1996

Tức Nguyễn Trọng Bính, quê Thiện-Vinh,
Vụ- Bản, Nam-Định, mồ côi mẹ từ nhỏ,
tự học, làm thơ năm 13 tuổi. Tham gia
kháng chiến chống Pháp tại Nam Bộ,
tập kết ra Bắc 1954, làm việc tại Hội
văn nghệ Việt Nam, Ty văn hóa thông
tin Nam Hà. Năm 1958, Nguyễn Bính
làm chủ bút báo Trăm Hoa.


QUÊ TÔI

Quê tôi có gió bốn mùa,
Có trăng giữa tháng, có chùa quanh năm.
Sương khuya, gió sớm, trăng rằm,
Chỉ thanh đạm thế, âm thầm thế thôi.
Bây giờ tôi bỏ quê tôi,
Bỏ trăng, bỏ gió, chao ơi bỏ chùa!...
~Nguyễn-Bính


XUÂN THA HƯƠNG

Tết này chưa chắc em về được
Em gởi về đây một tấm lòng
Ôi, chị một em, em một chị
Trời làm xa cách mấy con sông...

Em đi dang dở đời mưa gió
Chị ở vuông tròn phận lãnh cung
Chén rượu tha hương, trời: đắng lắm!
Trăm hờn nghìn giận suốt mùa đông.

Chiều qua ngồi ngắm hoàng hôn xuống
Nhớ chị làm sao, nhớ lạ lùng!
Tết này chưa chắc em về được
Em gửi về đây một tấm lòng

Vườn ai thấp thoáng hoa đào nở
Chị vẫn môi son, vẫn má hồng?
Áo rét ai đan mà ngóng đợi
Còn vài hôm nữa hết mùa đông

Cột nhà hàng xóm lên câu đối
Em đọc tương tư giữa giấy hồng
Gạo nếp nơi đây sao trắng quá
Mỗi ngày phiên chợ lại thêm đông

Thiên hạ đua nhau mà sắm Tết
Một mình em vẫn cứ tay không
Vườn nhà Tết đến hoa còn nở
Chị gởi cho em một cánh hồng

(Tha hương chẳng gặp người tri kỷ
Một cánh hoa tươi đỡ lạnh lòng)
Tết này chưa chắc em về được
Em gởi về đây một tấm lòng

Chao ơi! Tết đến mà không được
Trông thấy quê hương thật não nùng!
Ai bảo mắc duyên vào bút mực
Suốt đời mang lấy số long đong!

Người ta đi kiếm giàu sang cả
Mình chỉ mơ toàn chuyện viển vông
Em biết giàu sang đâu đến lượt
Nợ đời nặng quá gỡ sao xong?

Tết này chưa chắc em về được
Em gởi về đây một tấm lòng
Tết này, ồ thế mà vui chán
Những một mình em uống rượu hồng

Rượu say nhớ chị thời con gái
Thương chị từ khi chị lấy chồng
Cố nhân chẳng biết làm sao ấy
Rặt những tin đồn chuyện bướm ong

Thôi em chả dám đa mang nữa
Chẳng buộc vào chân sợi chỉ hồng
Nàng bèo bọt quá em lăn lóc
Chắp nối nhau hoài cũng uổng công

(Một trăm con gái thời nay ấy
Đừng nói ân tình với thủy chung!)
Người ấy xuân già chê gối lẻ
Nên người nong nả chuyện sang sông

Đò ngang bến dọc tha hồ đấy
Quý hóa gì đâu một chữ ''đồng''
Vâng em trẻ dại em đâu dám
Thôi để người ta được kén chồng

Thiếu nữ hoài xuân mơ cát sĩ
Chịu làm sao được những đêm đông
(Khốn nạn, tưởng yêu thì khó chứ
Không yêu thì thực dễ như không)

Chị ơi, tết đến em mua rượu
Em uống cho say đến não nùng
Uống say cười vỡ ba gian gác
Ném cái chung tình xuống đáy sông!

Thiên hạ ''Chi nghinh nam bắc điểu''
Tình đời ''Diệp tống vãng lai phong''
Tết này chưa chắc em về được
Em gởi về đây một tấm lòng

Sương muối gió may rầu rĩ lắm
Còn vài hôm nữa hết mùa đông
Xuân đến cho em thêm một tuổi
Thế nào em cũng phải thành công

Em không khóc nữa, không than nữa
Đây một bài thơ hận cuối cùng
Không than chắc hẳn hồn tươi lại
Không khóc tha hồ đôi mắt trong

Chị ơi, em cưới mùa xuân nhé
Đốt pháo cho thơm với rượu hồng
Xa nhà xa chị tuy buồn thực
Cũng cố vui ngang gái được chồng

Em sẽ uống say hơn mọi bận
Để hồn về mãi xứ Hà Đông
Tết này chưa chắc em về được
Em gửi về đây một tấm lòng.

Với lá thư này là tất cả
Những lời tâm sự một đêm đông
Thôn gà eo óc ngoài xa vắng
Trời đất tàn canh tối mịt mùng

Đêm nay em thức thi cùng nến
Ai biết tình em với núi sông
Mấy sông mấy núi mà xa được
Lòng chị em ta vẫn một lòng

Tết này chưa chắc em về được
Em gửi về đây một tấm lòng
Cầu mong cho chị vui như tết
Tóc chị bền xanh má dậy hồng

Trong mùa nắng mới sầu không đến
Giữa hội hoa tươi ấm lại lòng
Chắc chị đời nào quên nhắc nhở:
- Xa nhà uống rượu có say không?
~Nguyễn-Bính~
Huế, tháng Chạp năm Nhâm Ngọ


TƯƠNG TƯ            

Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông,
Một người chín nhớ mười mong một người.
Gió mưa là bệnh của trời,
Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng.

Hai thôn chung lại một làng,
Cớ sao bên ấy chẳng sang bên này?
Ngày qua ngày lại qua ngày,
Lá xanh nhuộm đã thành cây lá vàng.

Bảo rằng cách trở đò giang,
Không sang là chẳng đương sang đã đành.
Nhưng đây cách một đầu đình,
Có xa xôi mấy mà tình xa xôi...

Tương tư thức mấy đêm rồi,
Biết cho ai, hỏi ai người biết cho!
Bao giờ bến mới gặp đò?
Hoa khuê các bướm giang hồ gặp nhau?

Nhà em có một giàn giầu,
Nhà anh có một hàng cau liên phòng.
Thôn Đoài thì nhớ thôn Đông,
Cau thôn Đoài nhớ giàu không thôn nào?
~Nguyễn-Bính~

 
MƯA XUÂN

Em là con gái trong khung cửi
Dệt lụa quanh năm với mẹ già.
Lòng trẻ còn như cây lụa trắng
Mẹ già chưa bán chợ làng xa.

Bữa ấy mưa xuân phơi phới may
Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đày.
Hội Chèo làng Đặng đi ngang ngõ
Mẹ bảo: ‘‘Thôn Đoài hát tối nay.’’

Lòng thấy giăng tơ một mối tình
Em ngừng thoi lại giữa tay xinh.
Hình như hai má em bừng đỏ
Có lẽ là em nghĩ đến anh.

Bố bên hàng xóm đã lên đèn
Em ngửa bàn tay trước mái hiên.
Mưa chấm bàn tay từng chấm lạnh
Thế nào anh ấy chả sang xem!

Em xin phép mẹ vội vàng đi
Mẹ bảo xem về kể mẹ nghe.
Mưa bụi nên em không ướt áo
Thôn Đoài cách có một thôi đê.

Thôn Đoài vào đám hát thâu đêm
Em mãi tìm anh chả thiết xem.
Chắc hẳn đêm nay giường cửi lạnh
Thoi ngà nằm nhớ ngón tay em.

Chờ mãi anh sang, anh chẳng sang
Thế mà hôm nọ hát bên làng.
Năm tao bảy tuyết anh hò hẹn
Để cả mùa Xuân cũng nhỡ nhàng!

Mình em lầm lũi trên đường về
Có ngắn gì đâu một dải đê.
Áo mỏng che đầu, mưa nặng hạt
Lạnh lùng thêm tủi với canh khuya.

Bữa ấy mưa Xuân đã ngại bay
Hoa xoan đã nát dưới chân giày.
Hội Chèo làng Đặng về ngang ngõ
Mẹ bảo: ‘‘Mùa Xuân đã cạn ngày.’’

Anh ạ! Mùa Xuân đã cạn ngày
Bao giờ em mới gặp anh đây??
Bao giờ hội Đặng đi ngang ngõ
Để mẹ em rằng hát tối nay??
~Nguyễn-Bính~


CÔ LÁI ĐÒ

Xuân đã đem mong nhớ trở về
Lòng cô gái ở bến song kia
Cô hồi tưởng lại ba xuân trước
Trên bến cùng ai đã nặng thề.

Nhưng rồi người khách tình quân ấy
Đi biệt không về với bến sông
Đã mấy lần xuân trôi chảy mãi
Mấy lần cô gái mỏi mòn trông.

Xuân này đến nữa là ba xuân
Đốm lửa tình duyên tắt nguội dần
Chẳng lẽ ôm lòng chờ đợi mãi
Cô đành lỗi ước với tình quân.
~Nguyễn-Bính~


CÔ HÁI MƠ

Thơ thẩn rừng chiều một khách thơ,
Say nhìn xa rặng núi xanh lơ,
Khí trời lặng lẽ và trong trẻo,
Thấp thoáng rừng mơ cô hái mơ.

Hỡi cô con gái hái mơ già!
Cô chửa về ư ? đường thì xa
Mà ánh tà dương dần sắp tắt
Hay cô ở lại về cùng ta?

Nhà ta ở dưới gốc cây dương
Cách độngng Hương Sơn nửa dặm đường
Có suối nước trong tuôn róc rách.
Có hoa bên suối ngát đưa hương.

Cô hái mơ ơi!
Chẳng trả lời nhau lấy một lời.
Cứ lặng rồi đi, rồi khuất bóng.
Rừng mơ hiu hắt lá mơ rơi.
~Nguyễn-Bính~


GÁI XUÂN

Em như cô gái hãy còn xuân
Trong trắng thân chưa lấm bụi trần
Xuân đến, xuân đi, hoa mận nở
Gái xuân giũ lụa trên sông Vân.

Lòng xuân lơ đãng, má xuân hồng
Cô gái xuân mơ chuyện vợ chồng
Đôi tám xuân đi trên mái tóc
Đêm xuân cô ngủ có buồn không?
~Nguyễ-Bính~


THOI TƠ

Em lo gì trời gió,
Em sợ gì trời mưa,
Em buồn gì mùa hạ,
Em tiếc gì mùa thu.

Em cứ yêu yêi đời đi!
Yêu đời như thuở nhỏ.
Rồi để anh làm thơ
Và để em dệt lụa.

Lụa dệt xong may áo,
Áo anh và áo em.
May áo nếu lụa thiếu,
Xe tơ em dệt thêm.

Thơ làm xong anh đọc.
Bên anh em lắng nghe.
Và để lòng thổn thức,
Theo vần âu yếm kia.

Mộng đẹp theo ngày tháng,
Đi êm đềm như mơ.
Khác nào trên khung cửi,
Qua lại chiếc thoi tơ...
~Nguyễn-Bính~


TRĂNG SÁNG VƯỜN CHÈ

Sáng trăng sáng cả vườn chè
Một gian nhà nhỏ
Ưi về có nhau
Vì tằm tôi phải chạy dâu
Vì chồng tôi phải qua cầu đắng cay
Chồng tôi thi đỗ khoa này
Bỏ công kinh sử
Từ ngày lấy tôi
Kẻo không rồi chúng bạn cười
Rằng tôi nhan sắc
Cho người say sưa
Tôi hằng khuyên sớm khuyên trưa:
Anh chưa thi đỗ thì chưa động phòng.

Một quan là sáu trăm đồng
Chắt chiu tháng tháng
Cho chồng đi thi
Chồng tôi cỡi ngựa vinh quy
Hai bên có lính hầu đi dẹp đường
Tôi ra đứng tận góc làng
Chồng tôi xuống ngựa
Cả làng ra xem

Đêm nay mới thật là đêm
Ai đem trăng giải lên trên vườn chè.
~Nguyễn-Bính~


VẨN VƠ

Đã quyết không ...không ... được một ngày
Rồi yêu mất cả buổi chiều nay.
Chiều nay bướm trắng ra nhiều quá!
Không biết chiều mưa hay nắng đây?

Lâu nay tôi thấy ở lòng tôi,
Như có tơ vương đến một người.
Người ấy ... nhưng mà tôi chả nói.
Tôi đành ngậm miệng nữa mà thôi.

Tôi quen ngậm miệng với tình xưa,
Tình đã sang sông, đã tới bờ.
Tình đã trao tôi bao oán hận,
Và đem đi cả một thuyền mơ

Mơ có năm năm đã vội tàn,
Có nàng đan mãi áo len đan.
Có nàng áo đỏ đi qua đấy,
Hương đượm ba ngày hương chưa tan.

Mà hương đượm mãi ở hồn tôi,
Tôi biết là tôi yêu mất rồi!
Tôi biết từ đây tôi khổ lắm;
Chiều nay gió lạnh đấy, nàng ơi!

Tất cả mùa đông đan áo len
Cho người cho tất cả người quen.
Còn tôi người lạ, tôi người lạ,
Có cũng nên mà không cũng nên.

Oán đã bao la, hận đã nhiều,
Cớ sao tôi vẫn chả thôi yêu?
Tôi đi mãi mãi con đường ấy,
Qua lại hôm nay sáng lại chiều.
~Nguyễn-Bính~


LỠ BƯỚC SANG NGANG

"Em ơi em ở lại nhà
Vườn dâu em hái, mẹ già em thương
Mẹ già một nắng hai sương
Chị đi một bước trăm đường xót xa.
Cậy em, em ở lại nhà
Vườn dâu em đốn, mẹ già em thương
Hôm nay xác pháo đầy đường
Ngày mai khói pháo còn vương khắp làng
Chuyến này chị bước sang ngang
Là tan vỡ giấc mộng vàng từ nay.
Rượu hồng em uống cho say,
Vui cùng chị một vài giây cuối cùng.
(Rồi đây sóng gió ngang sông,
Đầy thuyền hận, chị lo không tới bờ)
Miếu thiêng vụng kén người thờ,
Nhà hương khói lạnh, chi nhờ cậy em.
Đêm nay là trắng ba đêm,
Chị thương chị, kiếp con chim lìa đàn.
Một vai gánh vác giang san...
Một vai nữa gánh muôn vàn nhớ thương.
Mắt quầng, tóc rối tơ vương
Em còn cho chị lược gương làm gì!
Một lần này bước ra đi
Là không hẹn một lần về nữa đâu,
Cách mấy mươi con sông sâu,
Và trăm nghìn vạn nhịp cầu chênh vênh
Cũng là thôi... cũng là đành...
Sang ngang lỡ bước riêng mình chị sao?
Tuổi son nhạt thắm phai đào,
Đầy thuyền hận có biết bao nhiêu người!
Em đừng khóc nữa, em ơi!
Dẫu sao thì sự đã rồi nghe em!
Một đi bảy nổi ba chìm,
Trăm cay nghìn đắng, con tim héo dần
Dù em thương chị mười phần,
Cũng không ngăn nổi một lần chị đi."
Chị tôi nước mắt đầm đìa,
Chào hai họ để đi về nhà ai...
Mẹ trông theo, mẹ thở dài,
Dây pháo đỏ bỗng vang trời nổ ran.
Tôi ra đứng ở đầu làng
Ngùi trông theo chị khuất ngàn dâu thưa.

Giời mưa ướt áo làm gì?
Năm mười bẩy tuổi chị ii lấy chồng.
Người ta: pháo đỏ rượu hồng
Mà trên hồn chị: một vòng hoa tang.
Lần đầu chị bước sang ngang,
Tuổi son sông nước đò giang chưa tường.
Ở nhà em nhớ mẹ thương
Ba gian trống, một mảnh vườn xác xơ.
Mẹ ngồi bên cửi se tơ
Thời thường nhắc: "Chị mày giờ ra sao?"
"- Chị bây giờ"... nói thế nào?
Bướm tiên khi đã lạc vào vườn hoang.
Chị từ lỡ bước sang ngang
Trời dông bão, giữa trường giang, lật thuyền.
Xuôi dòng nước chảy liên miên,
Đưa thân thế chị tới miền đau thương,
Mười năm gối hận bên giường,
Mườii năm nước mắt bữa thường thay canh.
Mười năm đưa đám một mình,
Đào sâu chôn chặt mối tình đầu tiên.
Mười năm lòng lạnh như tiền,
Tim đi hết máu, cái duyên không về.
"Nhưng em ơi một đêm hè,
Hoa soan nở, xác con ve hoàn hồn.

Dừng chân bên bến sông buồn,
Nhà nghệ sĩ tưởng đò còn chuyến sang.
Đoái thương, duyên chị lỡ làng.
Đoái thương phận chị dở dang những ngày.
Rồi ... rồi ... chị nói sao đây!
Em ơi, nói nhỏ câu này với em...
...Thế rồi máu trở về tim
Duyên làm lành chị duyên tìm về môi.
Chị nay lòng ấm lại rồi,
Mối tình chết, đã có người hồi sinh.
Chị từ dan díu với tình,
Đời tươi như buổi bình minh nạm vàng."

Tim ai khắc một chữ "nàng"
Mà tim chị một chữ "chàng" khắc theo.
Nhưng yêu chỉ để mà yêu,
Chi còn dám ước một điều gì hơn.
Một lần hai lỡ keo sơn,
Mong gì gắn lại phím đàn ngang cung.
Rồi đêm kia, lệ ròng ròng
Tiễn đưa người ấy sang sông chị về.
Tháng ngày qua cửa buồng the,
Chị ngồi nhặt cánh hoa lê cuối mùa.
Úp mặt vào hai bàn tay,
Chị tôi khóc suốt một ngày môt đêm.
"Đã đành máu trở về tim,
Nhưng không ngăn nổi cánh chim giang hồ.
Người đi xây dựng cơ đồ...
Chị về trồng cỏ nấm mồ thanh xuân.
Người đi khoác áo phong trần,
Chị về may áo liệm dần nhớ thương.
Hồn trinh ôm chặt chân giường,
Đã cùng chị khóc đoạn trường thơ ngây.
Năm xưa đêm ấy giường này,
Nghiến răng...nhắm mắt...chau mày ...cực chưa!
Thế là tàn một giấc mơ,
Thế là cả môt bài thơ não nùng!
Tuổi son má đỏ môi hồng,
Bước chân về đến nhà chồng là thôi!
Đêm qua mưa gió đầy trời,
Trong hồn chị, có một người đi qua ...

Em về thương lấy mẹ già,
Đừng mong ngóng chị nữa mà uổng công.
Chị giờ sống cũng như không
Coi như chi đã sang sông đắm đò."
~Nguyễn-Bính~


CHUYỆN CỔ TÍCH

Em ạ, ngày xưa vua nước Bướm,
Kén nhân tài mở hội Điệp lang khoa.
Vua không lấy Trạng, vua thề thế,
Con bướm vàng tuyền đậu Thám Hoa.

Vua liền goị gả con gái yêu,
Nàng dẹp như em, chả noi điêu.
Vua nuông hai vợ chồng phò mã,
Cho nhởn xem hoa sớm lại chiều.

Một hôm hai vợ chồng quan Thám,
Mê mải xem hoa lạc lối về.
Vợ khóc: ‘‘Mình ơi ! Em hãi lắm!’’
Trời chiều lạc lối tới vườn lê.

Vườn đầy hoa trắng như em ấy,
Bỗng một bà tiên hiển hiện ra.
Sao mà đẹp thế! Tiên mà lại
Nữ chúa vườn lê đi thăm hoa.

Bà thấy vợ chồng con bướm dại,
Sụt sùi ngồi khóc dưới hoa lê.
Đến bên âu yếm bà thương hại:
‘‘Ý hẳn hai con lạc lối về?’’

‘‘Đây về nước Bướm đường thì xa,
Về tạm nhà ta ngủ với ta.
Có đủ chăn thêu cùng gối ấm,
Có nhiều bánh ngọt ướp hương hoa...’’

Đêm ấy chăn êm và gối ấm,
Vợ chồng ăn bánh với bà tiên.
Ăn xong thoát chốc liền thay lốt,
Chồng hoá thành anh, vợ hóa em.
~Nguyễn-Bính~


LÒNG NGƯỜI TRINH NỮ         

Sáng nay vô số lá vàng rơi
Người gái trinh kia đã chết rồi
Có một chiếc xe màu trắng đục
Hai con ngựa trắng bước hàng đôi...
Đem đi một chiếc quan tài trắng
Và những bông hoa trắng lạnh người
Theo bước, những người khăn áo trắng
Khóc hồn trinh nữ mãi không thôi...
Nàng đã qua đời để tối nay
Có chàng đi hứng gió heo may
Bên hồ để mặc mưa rơi ướt
Đếm mãi bâng quơ những gót giầy...
Người ấy hình như có biết nàng
Có lần toan tính chuyện sang ngang
Nhưng hồn nàng tựa con thuyền bé
Đã đắm ngàn thu ở suối vàng...
~Nguyễn-Bính~


DÒNG DƯ LỆ
Cho tôi ép nốt dòng dư lệ,
Rỏ xuống thành thơ khóc chút duyên.
                                T.T.Kh

Gió đưa xác lá về đường,
Thu sang nhuộm cả sầu thương một trời.
Sầu thương quyện lấy hồn tôi,
Đêm qua ngồi đọc thơ người xa săm.
Một ngàn năm, một vạn năm,
Con tằm vẫn kiếp con tằm vương tơ.
Tặng người gọi một dòng thơ,
Hay là dòng nước mắt thừa đêm qua.
Đường về Thanh Hóa bao xa?
Bao giờ ra nhớ rủ ta với chàng!
Bảo rằng quan chẳng cho sang,
Ai đời quan cấm đò ngang bao giờ?

Vườn Thanh qua đấy năm xưa,
Trọ nhờ đêm ấy trời mưa tối trời.
Quanh lò sưởi ấm bên tôi,
Bên người lão bộc, nàng ngồi quay tơ.
Tuổi nàng năm ấy còn thơ,
Còn bao hứa hẹn đợi chờ một mai.
(Rồi đây bao gió bụi đời,
Tôi quên sao được con người vườn Thanh!)
Lạnh lùng canh lại sang canh,
Lòng tôi thao thức với tình bâng quơ.
Bởi sinh lạc kiếp giang hồ,
Dám đâu toan tính se tơ giữa đường.

Thu sang rồi lại thu sang,
Cúc bao lần nở, lá vàng bao rơi?
Bao nhiêu vật đổi sao dời,
Đường bao nhiêu dặm, hỡi người bốn phương!
Trọ bao nhiêu quán bên đường,
Nhưng không lần nữa qua vườn Thanh xưa.
Cô nàng năm ấy quay tơ,
(Tôi sao quên được!) hẳn chưa lấy chồng.
Một hôm lòng lại nhủ lòng:
Nơi đây giáp với cánh đồng vườn Thanh...
Rồi tôi len lén một mình,
Ra đi với những tâm tình hay hay.
Đường mòn tràn ngập bông may,
Gió may báo trước một ngày thu sang.
Dừng chân trước cửa nhà nàng,
Thấy hoa vàng với bướm vàng hôn nhau.
Tìm nàng chẳng thấy nàng đâu,
Lá rơi lả tả bên lầu như mưa...
Chợt người lão bộc năm xưa,
Từ đâu mang mảnh guồng tơ lại nhà.

Một hai xin phép ông già,
Trọ nhờ đêm ấy nữa là hai đêm.
Ông già nể khách người quen,
Ngậm ngùi kể lại một thiên hận tình!
Rồi ông kết: (giọng bất bình),
‘‘Trời cay nghiệt thế cho đành? Thưa ông,
Cô tôi nhạt cả môi hồng,
Cô tôi chết cả tấm lòng ngây thơ.
Đâu còn sống lại trong mơ,
Đâu còn sống lại bên bờ sông yêu?
Buồng the sầu sớm thương chiều,
Khóc thầm biết có bao nhiêu lệ rồi.
Tơ duyên đến thế thì thôi!
Thế là uổng cả một đời tài hoa.
Đêm đêm bên cạnh chồng già,
Và bên cạnh bóng người xa hiện về...’’

Rùng mình tôi vội gạt đi:
‘‘Già ơi! Thảm lắm! kể chi dài dòng.
Cháu từ mắc số long đong,
Yêu thương chìm tận đáy lòng đã lâu.
Đau thương qua mấy nhịp cầu,
Cạn dòng nước mắt, còn đâu khóc người...’’

‘‘Dối già một chút mà thôi,
Nghe lời già kể, cháu mười đêm luôn,
Chợt thương, chợt nhớ, chợt buồn,
Cháu như một kẻ mất hồn, già ơi!’’

Chuyện xưa hồ lãng quên rồi,
Bỗng đâu xem được thơ người vườn Thanh.
Bao nhiêu oan khổ vì tình,
Cớ sao giống hệt chuyện mình gặp xưa?
Phải chăng? Mình có nên ngờ,
Rằng người năm cũ bây giờ là đây?
~Nguyễn-Bính~


GHEN

Cô nhân tình bé của tôi ơi!
Tôi muốn môi cô chỉ mỉm cười
Những lúc có tôi, và mắt chỉ
Nhìn tôi những lúc tôi xa xôi.

Tôi muốn cô đừng nghĩ tới ai,
Đừng hôn dù thấy cánh hoa tươi,
Đừng ôm gối chiếc đêm nay ngủ,
Đừng tắm chiều nay biển lám người.

Tôi muốn mùi thơm của nước hoa,
Mà cô thường xức, chẳng bay xa,
Chẳng làm ngây ngất người qua lại,
Dẫu chỉ qua đường khách lại qua.

Tôi muốn những đêm đông gió lạnh
Chiêm bao đừng lẩn quất bên cô.
Bằng không, tôi muốn cô đừng gặp
Một trẻ trai nào trong giấc mơ.

Tôi muốn làn hơi cô thở nhẹ,
Đừng làm ẩm áo khách chưa quen.
Chân cô in vết trên đường bụi
Chẳng bước chân nào được giẫm lên.

Nghĩa là ghen quá đấy mà thôi,
Thế nghĩa là yêu quá mất rồi,
Và nghĩa là cô là tất cả,
Cô là tất cả của riêng tôi!
~Nguyễn-Bính~


NHỮNG BÓNG NGƯỜI TRÊN SA^N GA*

Những cuộc chia lìa khởi tự đây
Cây đàn sum họp đứt từng dây
Những đời phiêu bạt thân đơn chiếc
Lần lượt theo nhau suốt tối ngày.

Có lần tôi thấy hai cô gái
Sát má vào nhau khóc sụt sùi
Hai bóng chung lưng thành một bóng
"Đường về nhà chị chắc xa xôi?"

Có lần tôi thấy một người yêu
Tiễn một người yêu một buổi chiều
Ở một ga nào xa vắng lắm
Họ cầm tay họ bóng xiêu xiêu.

Hai người bạn cũ tiễn chân nhau
Kẻ ở trên toa kẻ dưới tàu
Họ giục nhau về ba bốn bận
Bóng nhòa trong bóng tối từ lâu.

Có lần tôi thấy vợ chồng ai
Thèn thẹn chia tay bóng chạy dài
Chị cởi khăn trầu anh thắt lại:
"Mình về nuôi lấy mẹ, mình ơi!"

Có lần tôi thấy một bà già
Đưa tiễn con đi trấn ải xa
Tàu chạy lâu rồi, bà vẫn đứng
Lưng còng đổ bóng xuống sân ga.

Có lần tôi thấy một người đi
Chẳng biết về đâu nghĩ ngợi gì
Chân bước hững hờ theo bóng lẻ
Một mình làm cả cuộc phân ly.

Những chiếc khăn màu thổn thừc bay
Những bàn tay vẫy những bàn tay
Những đôi mắt ướt nhìn đôi mắt
Buồn ở đâu hơn ở chốn này?
~Nguyễn-Bính~


BÀI HÀNH PHƯƠNG NAM

Hai ta lưu lạc phương Nam này
Đã mấy mùa qua én nhạn bay
Xuân đến khắp trời hoa rượu nở
Riêng ta với ngươi buồn vậy thay!
Lòng đắng xá chi muôn hớp rượu
Mà không uống cạn mà không say!
Lời thề buổi ấy cầu Tư Mã
Mà áo khinh cừu chưa ai may!
Ngươi giam chi khí vòng cơm áo
Ta trói thân vào lụy nước mây
Ai biết thương nhau từ buổi trước
Bây giờ gặp nhau trong phút giây
Nợ thế, trả chưa tròn một món
Sòng đời, thua đến trắng hai tay
Quê nhà xa lắc xa lơ đó
Ngoảnh lại tha hồ mây trắng bay

Tâm giao mấy kẻ thì phương Bắc
Ly tán vì cơn gió bụi này
Người ơi! Buồn lắm mà không khóc
Mà vẫn cười qua chén rượu đầy
Vẫn dám ăn tiêu cho đến hết
Ngày mai ra sao rồi sẽ hay
Ngày mai, có nghĩa gì đâu nhỉ?
Cốt nhất cười vui trọn tối nay
Rẫy ruồng châu ngọc, thù son phấn
Mắt đỏ lên rồi, cứ chết ngay .

Hỡi ơi! Nhiếp Chính mà băm mặt
Giữa chợ ai người khóc nhận thây?
Kinh Kha quán lạnh sầu nghiêng chén
Ai kẻ dâng vàng, ai biếu tay?
Mơ gì ấp Tiết thiêu văn tự
Giày cỏ, gươm cùn, ta đi đây

Ta đi nhưng biết về đâu chứ?
Đã dấy phong yên khắp bốn trời
Thà cứ ở đây ngồi giữa chợ
Uống say mà gọi thế nhân ơi!

Thế nhân mắt trắng như ngân nhũ
Ta với nhà ngươi cả tiếng cười
Dằn chén hất cao đầu cỏ dại
Hát rằng phương Nam ta với ngươi
Ngươi ơi! Ngươi ơi! Hề ngươi ơi!
Ngươi sang bên ấy sao mà lạnh
Nhịp trúc ta về lạnh mấy mươi!
~Nguyễn-Bính~
   Đa-Kao 1943
   Gửi Văn-Viễn


MÁU CHẢY TRÊN ĐƯỜNG PHỐ       

(Làm sau cuộc biểu tình của học sinh tại Sài Gòn &
Chợ Lớn ngày 19-1-1950)

Những học sinh của Sài Gòn - Chợ Lớn
Bước chân tơ ngày hai buổi tới trường
Lắng tai nghe sóng gió dậy ngàn phương
Ôi! Bực bội! Bốn bức tường nhỏ hẹp!
Ngoài kia vang sắt thép?
Ngoài kia rực ánh vàng son?
Ngoài kia vui? Sao đây sầu vạn kiếp?
Nắng ngoài kia? Đây lạnh buốt tâm hồn?
Là những mầm non
Hoa chờ trái đợi
Hồn trong trắng thơm tho trang vở mới,
Bàn tay mềm như mái tóc tơ xanh
Đàn chim non bay mát rượi kinh thành
Trao hứa hẹn giữa nụ cười kết bạn.
Mùa thu năm bốn lăm
Toàn dân làm cách mạng
Sao vàng mọc, núi sông trào ánh sáng
Khắp đô thành nhảy múa một màu son
Hạnh phúc về quy tụ giữa tim non
Hoa độc lập hẹn thơm mùa giải phóng.

Giặc Pháp thừa cơ
Đem binh chiếm đóng
Chợ Lớn - Sài Gòn hỗn loạn bóng xâm lăng
Dân chúng âm thầm
Nuốt hờn ngậm nhục
Trong tay giặc, nghiến răng không khuất phục
Giữa đêm dày hồn vẫn thắm cờ son.
Những học sinh của Sài Gòn Chợ Lớn
Lắng tai nghe sóng gió dậy ngàn phương
Bước chân tơ ngày hai buổi tới trường
Mà cảm thấy như mình đi lạc lối
Ôi! Khao khát hoa rừng thơm nước suối
Ôi! Thèm nghe chim hót sáng bình minh
Cha chúng ta trong những chiến khu xanh
Mài gươm bén đêm đêm truy kích giặc
Các anh ta vượt Trường Sơn ra Việt Bắc
Bác ngoài kia khuya sớm vọng về Nam...
Mà ở đây trong vuốt giặc hung tàn
Nghẹt thở quá! Họng muốn trào máu đỏ.
- ''Lũ giặc nước lại ra tay khủng bố
Lại giam cầm các bạn của ta sao?
Không! Không! Không! Không! Chẳng có khi nào!
Hãy trả lại cho ta năm bạn ấy!
Ta có bạn và tim ta máu chảy
Anh em ơi! Làm một cuộc biểu tình!
Máu Việt Nam là dòng máu xuân xanh
Kết hợp lại, hiền hòa, trật tự...''
Nhưng đế quốc là một bầy thú dữ
Bọn bù nhìn là một lũ chó săn
Với chúng ư? Đâu còn có công bằng
Đâu nhân đạo và đâu là luật pháp?
Giương nanh vuốt chúng thản nhiên đàn áp,
Máu học sinh tuôn đổ giữa châu thành
Máu nhuộm tóc xanh
Máu loang áo lụa
Máu nhòe má đỏ
Máu bết môi non
Em mười lăm tuổi mới chớm trăng tròn
Đầu vỡ nát, óc văng đầy trộn cát
Súng sáu, liên thanh, lưỡi lê, ma trắc
Giặc reo cười, đạp, bắn, giết như mưa
Cánh tay mềm, đôi mắt sáng, ngực non tơ
Bọn Pháp Mỹ xả vào, man rợ!
Em ngã xuống rồi
Chị xông lên đỡ
Tiếng thét tiếng la
Căm hờn giãy giụa.
Rời vú mẹ miệng vẫn thơm mùi sữa
Mới sáng nay còn đầm ấm giữa gia đình
Vì đế quốc các em giờ tắt thở
Đời các em như tia nắng bình minh
Bỗng vụt tắt bởi bàn tay lũ giặc.
Các bạn học sinh
Chịu cơn tàn sát
Máu các bạn đổ nhiều
Chúng hả hê ca hát
Miệng sài lang vẫn khát máu thanh niên.
Các em đôi mắt dịu hiền
Chan hòa lửa hận
Khăng khít kinh hoàng
Tình thương nỗi giận.
Ngực các em đầy đốm máu hồng tươi
Như những tấm huy chương rực rỡ chói ngời
Những huy chương tranh đấu
Lịch sử muôn đời
Những anh hùng đất nước
Chưa tới tuổi hai mươi.
Môi mím chặt mà các em không khóc
Chân không run mà tay chẳng rời tay
Giữa Sài Gòn Chợ Lớn, giữa ban ngày
Đem tuổi thơ sinh các em đi phá ngục...
Dòng máu xuân xanh
Chói màu bất khuất
Đường phố chuyển mình
Thấm sâu lòng đất
Cả non sông rung chuyển khối căm thù.

Người ở chiến khu
Lòng đau kính mến
Mắt đăm đắm phía kinh thành tạm chiếm
Lệ muốn trào mà lửa hận bừng sôi
Lửa bốc cao ngang với lửa mặt trời
Lệ không chảy mà lòng dâng biển hận
Bọn đế quốc, lũ bù nhìn, quân khốn nạn
Tới ngày cùng uống cả máu thơ sinh
Một ngày kia ta giải phóng kinh thành
- Tiến lên! Các bạn!
Bọn đế quốc, lũ bù nhìn, quân khốn nạn
Phải tan thành cát bụi dưới chân ta!
Hỡi quân thù, loài lang chó thối tha!
Mi phải chết, phải đền bao tội ác
Bọn quỷ cùng đường
Dã man hèn nhát
Giết học sinh không vũ khí trong tay
Giết học sinh trên đường phố giữa ban ngày
Cả nhân loại sẽ nghìn đời vạn kiếp
Nguyền rủa chúng bay!
Các bạn học sinh ơi!
Những tương lai đất nước
Thù hận dường này
Các bạn làm sao quên được!
Thù hận dường này
Dân tộc làm sao quên được!
~Nguyễn-Bính~

ANH-THƠ
  1918-2005


Sinh tại Ninh Giang BV. Cha là công chức
đây đó, thay đổi 3 trường mà chưa xong Tiểu
học. Rất thích văn chương, làm thơ từ nhỏ.
 

BẾN ĐÒ NGÀY MƯA*


Tre rũ rợi ven bờ chen ướt át
Chuối bơ phờ đầu bến đứng dầm mưa.
Và dầm mưa dòng sông trôi rào rạt
Mặc con thuyền cắm lại đậu chơ vơ.

Trên bến vắng, đắm mình trong lạnh lẽo
Vài quán hàng không khách đứng xo ro.
Một bác lái ghé buồm vào hút điếu
Mặc bà hàng sù sụ sặc hơi, ho.

Ngoài đường lội họa hoằn người đến chợ
Thúng đội đầu như đội cả trời mưa.
Và họa hoằn một con thuyền ghé chở
Rồi âm thầm bến lại lặng trong mưa.
~Anh-Thơ~


ĐÁM CƯỚI
 
Tiếng pháo nổ - nổ qua vài tiếng pháo -
Một ông già trịnh trọng rước hương đi.
Cười theo bước, vài chàng trai trâng tráo
Mấy cô nàng bỏm bẻm nhai trầu thi.

Chú rể thẹn, ngập ngừng đưa bước chậm
Quần chúc bâu sột soạt chưa phai hồ.
Áo nâu thắm cô dâu nghiêng nón thấm
Đôi má đào trào lệ nhớ nhà cô.

Rồi thì đến một, hai bà lão.
Người vải điều, người cầm chuỗi chinh xu
Hai bên đường lũ trẻ con thao láo
Giương mắt nhìn quên vạch yếm vòi bu.
~Anh-Thơ~

 
ĐÊM BA MƯƠI TẾT
 
Trời tối quá! Bên ngoài trời tối quá!
Những cây nêu tiếng khánh khẽ khua thầm,
Những cung vôi trong sân như mờ xóa,
Những giấy điều trước cửa dán đen thâm.

Quanh bếp ấm, nồi bánh chưng sùng sục
Thằng cu con rụi mắt cố chờ ăn,
Đĩ nhớn mơ chiếc váy sồi đen nhức,
Bà lão nằm tính tuổi sắp thêm năm.

Bỗng tiếng pháo đẹt đùng xa nổ, báo
Ngoài đình trung làng đã tế giao thừa
Cả nhà vội giật mình không ai bảo
Cùng đứng lên thăm bánh chín hay chưa!
~Anh-Thơ~

 
NGÀY TẾT  

Trước cổng làng chòm nêu vừa thức gió
Bụi mưa phùn đã đổ xuống sân vôi,
Tràng pháo chuột đua nhau đì đạch nổ
Xác giấy hồng bắn cả cánh hoa rơi.

Trong nhà đỏ bàn thờ nghi ngút khói,
Những đàn bà tíu tít chạy bưng mâm,
Lũ con trẻ vui mừng thay áo mới
Bên ông già hương nến quá chuyên tâm.

Ngoài đường ngõ bùn lầy theo nước chảy
Thằng cu con quần đỏ cưỡi lưng bà.
Các cô gái đội vàng hương ôm váy
Miệng tươi cười mừng tuổi những người qua.
~Anh-Thơ~

 
NGÀY XUÂN
 
Trời hơi lạnh và nắng vàng hơi hửng,
Lúa xanh đồng dợn sóng tận chân mây,
Vài con én liệng ngang trời lơ lửng,
 Từng lũ cò phấp phới đậu, rồi bay
 
Dọc đường cỏ ven sông cùng chảy hội.
Những bà già lần hạt nhẩm cầu kinh.
Lũ con gái rộn ràng cười nói nói,
Khoe hàm răng đen nhánh mắt đa tình.
 
Cùng mấy cậu áo là quần lụa mới
Tập lê giày như tập bước chân đi.
Trong khi gió ngang đường tung phấp phới,
Dải yếm đào cùng với dải khăn thi.
~Anh-Thơ~

 
RẰM THÁ́NG TÁM
 
Trời trong sáng, trăng tròn lơ lửng gió
Đồ̀ng mờ sương khóm chuố́i lặng mơ màng
Những ao biế́c ngâm sao đầy nước tỏ
Bụ̣i tre ngà lơi lả uố́n lưng cong.

Trong đường xóm trố́ng chiêng chung nhị̣p nổ̉i
Trẻ con theo sư tử rước vang ầ̀m.
Ngoài đì̀nh sáng tiếng cười chen tiế́ng nói
Gái trai làng ra họp hát trố́ng quân.

Trong khi ấy phất phơ khăn với áo
Các bà đồ̀ng ra điệ̣n lễ̃, cười vui.
Nghiêm lặng nhấ́t có vài ba ông lão
Thả con thuyề̀n uố́ng rượu với trăng trôi.
~Anh-Thơ~

ĐỨC HUỲNH GIÁO CHỦ 
                1919-1947

Sinh tại Hòa-Hảo, Tân-Châu, Châu-Đốc (Phú-Tân,
An-Giang). Thuở nhỏ thông minh nhưng đau yếu nên
không học tiếp. Lên núi chữa bệnh, về viết kinh thuyết
pháp, giảng sấm, tiên tri, sáng tác thơ, kệ, chữa bệnh.
Ngày 16-4-1947 ngài bị mất tích trên đường đi đến
họp tại Tân-Phú, Đồng Táp Mười để hòa giải sự
xung đột giữa Việt Minh và Phật Giáo Hòa-Hảo.

 
TÌNH YÊU ĐƯỢM NỒNG
 
Ta có tình yêu rất đượm nồng,
Yêu đời yêu lẫn cả non sông.
Tình yêu chan chứa trong hoàn vũ,
Không thể yêu riêng khách má hồng.
 
Mà khách má hồng muốn được yêu,
Thì trong tâm trí hãy xoay chiều.
Hướng về phụng sự cho nhân loại,
Sẽ gặp tình ta trong khối yêu.
 
Ta đã đa mang một khối tình,
Dường như thệ hải với sơn minh.
Tình yêu mà chẳng riêng ai cả,
Yêu khắp muôn loài lẫn chúng sinh.
~Đức Huỳnh Giáo-Chủ~




HUY-CẬN
 1919-2005

Ân-Phú, Hưng-Sơn, Hà-Tĩnh. Kỹ sư canh nông
Thứ trưởng, Bộ trưởng Văn hóa, Văn nghệ

NGẬM NGÙI            
 
Nắng chia nửa bãi, chiều rồi...
Vườn hoang trinh nữ xếp đôi lá rầu.
Sợi buồn con nhện dăng mau,
Em ơi! hãy ngủ...anh hầu quạt đây.
Lòng anh mở với quạt này,
Trăm con chim mộng về bay đầu giường.
Ngủ đi em, mộng bình thường!
Ru em sẵn tiếng thùy dương mấy bờ...
Cây dài bóng xế ngẩn ngơ...
- Hồn em đã chín mấy mùa thương đau?
Tay anh em hãy tựa đầu,
Cho anh nghe nặng trái sầu rụng rơi...
~Huy-Cận~

 
THU RỪNG
 
Bỗng dưng buồn bã không gian,
Mây bay lũng thấp dăng màn âm u.
 
Nai cao gót lẫn trong mù
Xuống rừng nẻo thuộc nhìn thu mới về.
 
Sắc trời trôi nhạt dưới khe,
Chim đi, lá rụng cành nghe lạnh lùng.
 
Sầu thu lên vút, song song
Với cây hiu quạnh, với lòng quạnh hiu.
 
Non xanh ngây cả buồn chiều
- Nhân gian e cũng tiêu điều dưới kia.
~Huy-Cận~ 


EM VỀ NHÀ

Thôi sáng hung rồi, em hãy đi
Tự nhiên em nhé, chớ buồn chi
Suốt ngày nhắc nhở em từng phút,
Anh đoán thuyền em đến bến gì.

Này lúc bên đường bóng đứng trưa,
Thuyền em qua thác sóng xô lùa
Sông êm, bãi cát con cò đứng:
Khỏi vực, lòng em hết sợ chưa?

Tới ngã ba sông, nước bốn bề,
Nửa chiều gà lại gáy bên đê
Làng xa lặng lẽ sau tre trúc;
Bến cũ thuyền em sắp ghé về.

Khi bóng hoàng hôn phủ núi xa,
Khi niềm tư tưởng vướng chân, và
Khi cầm không được, anh ngồi khóc:
Ấy lúc em tôi đã tới nhà.
~Huy-Cận~

 
NHẠC SẦU
 
Ai chết đó? Nhạc buồn chi lắm thế
Chiều mồ côi, đời rét mướt ngoài đường;
Phố đìu hiu màu lá cũ lên sương.
Sương hay chính bụi phai tàn lả tả?
Từng tiếng lệ: ấy mộng sầu úa lá.
Chim vui đâu? Cây đã gãy vài cành.
Ôi chiều buồn! Sao nắng quá mong manh!
Môi tái nhạt nào cười mà héo vậy!

Ai chết đó! Trục xoay và bánh đẩy,
Xe tang di về tận thế giới nào?
Chiều đông tàn, lạnh xuống tự trời cao,
Không lửa ấm, chắc hồn buồn lắm đó.
Thê lương vậy mà ai đành lìa bỏ
Trần gian sao? Đây thành phố đang quen,
Nhưng chốc rồi neo vắng đã xa miền
Đường sá lạ thôi lạnh lùng biết mấy!

Và ngựa ơi, đi nhịp dằm chớ nhảy
Kẻo chân đau, chưa quyên nệm giường đời.
Ai đi đưa, xin đưa đến tận nơi,
Chớ quay lại nửa đường mà làm tủi
Người đã chết - Một vài ba đầu cúi,
Dăm bảy lòng thương xót đến mồ
Để cho hồn khi sắp xuống hư vô
Còn được thấy trên mặt người ấp áp
Hình dáng cuộc đời từ đây xa tắp.
Xe tang đi, xin đường chớ gập ghền!
Không gian ôi, xin hẹp bớt mông mênh,
Ảo não quá trời buổi chiều vĩnh biệt!
Và ngươi nữa, tiếng gió buồn thê thiết
Xin lặng giùm cho nhẹ bớt cô đơn.
Hàng cờ đen là bóng quạ chập chờn
Bao tin xấu, dẫn hồn người đã xế...

Ai chết đó? Nhạc buồn chi lắm thế!
Kèn đám ma hay ấy tiếng đau thương
Của cuộc đời? Ai rút tự trong sương
Tiếng nức nở gởi gió đường quạnh quẽ!
Sầu chi lắm trời ơi! Chiều tận thế!
~Huy-Cận~
 
 
TRÀNG GIANG*

Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy giòng.

Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều.
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.

Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cầu gợi chút niềm thân mật
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.

Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa
Lòng quê dờn dợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
~Huy-Cận~
 

ĐINH-HÙNG
     1920-1967

Sinh tại làng Phượng Dực, Hà Đông.

Sau khi đậu Cao Đẳng tiểu học, bỏ

ngang đi viết văn, làm thơ, bắt đầu

nổi tiếng nhờ thi phẩm Kỳ Nữ. Di cư

vào Sài Gòn 1954, chủ trương nhật

báo Tự Dọ.
 


KỲ NỮ


Ta thường có từng buổi sầu ghê gớm
Ở bên Em - ôi biển sắc, rừng hương!
Em lộng lẫy như một ngàn hoa sớm,
Em đến đây như đến tự thiên đường.

Những buổi đó, ta nhìn em kinh ngạc,
Hồn mất dần trong cặp mắt lưu ly,
Ôi mắt xa khơi! Ôi mắt dị kỳ!
Ta trông đó thấy trời ta mơ ước.
Thấy cả bóng một vầng đông thuở trước,
Cả con đường sao mọc lúc ta đi,
Cả chiều sương mây phủ lối ta về,
Khắp vũ trụ bỗng vô cùng thương nhớ.

Ta run sợ, cho yêu là mệnh số,
Mặc tay em định hộ kiếp ngày sau.
Vì người em có bao phép nhiệm mầu,
Một sợi tóc đủ làm nên mê hoặc.
Ta đặt em lên ngai thờ Nữ Sắc,
Trong âm thầm chiêm ngưỡng một làn da.
Buổi em về xác thịt tẩm hương hoa,
Ta sống mãi thở lấy hồn trinh tiết.
Ôi cám dỗ! Cả mình em băng tuyết,
Gợn xuân tình lên bộ ngực thanh tân.
Ta gần em, mê từng ngón bàn chân,
Mắt nhắm lại, để lòng nguôi gió bão.
Khi sùng bái, ta quỳ nâng nếp áo,
Nhưng cúi đầu trước vẻ ngọc trang nghiêm.
Ta khẩn cầu từng sớm lại từng đêm,
Chưa tội lỗi, đã thấy tràn hối hận.
Em đài các, lòng cũng thoa son phấn,
Hai bàn chân kiêu ngạo dẫm lên thơ.
Ôi vô lương ! Trong một phút không ngờ,
Ta đã muốn trở nên người vô đạo.
Tất cả em đều bắt ta khổ não,
Và oán hờn căm giận tới đau thương.
Và yêu say, mê mệt tới hung cuồng,
Và khát vọng đến vô tình, vô giác.
Hỡi Kỳ Nữ! Em có lòng tàn ác,
Ta vẫn gần - ôi sắc đẹp yêu ma!
Lúc cuồng si, nguyền rủa cả đàn bà,
Ta ôm ngực nghe trái tim trào huyết.
Ta sẽ chết! Sẽ vì em mà chết!
Một chiều nào tắt thở giữa môi hôn,

Ta hái trong em lấy đóa hoa hồn.
~Đinh-Hùng~



Ân Tình DẠ Khúc

Đêm thân ái có muôn hoa hồng nở,
Em tới đây tình tự một đôi lời.
Hồn phong hương trầm tuổi mộng hai mươi,
Ta nói khẽ đủ hai lòng nghe rõ.
Tình chẳng xa xôi mà lời giăng gió
Đến làm chi thêm nhạt giấc mơ này?
Nói đi em, từng ý nhỏ mà say,
Từng rạo rực cánh lòng hoa đang mở.
Từng xao động vô cùng trong nhịp thở,
Từng mê ly qua một thoáng môi cười.
Cả rạt rào thương nhớ đấy, em ơi!
Cả thao thức mạch đời trong tiếng nhẹ.
Ôi bát ngát trái tim hồng nhỏ bé
Nghe làm sao ân ái điệu rung trời?
Nói đi em, cho từng mảnh sao rơi,
Từng vũ trụ tắt dần trong lồng ngực.

Xin hãy để cả mình em thổn thức
Trên tay này mở sẵn đón thân hoa.
Gió ân cần trộn lẫn tóc hai ta,
Gió đằm thắm giúp đôi hồn phơ phất.

Anh say ngất tình em trong khóe mắt
Say hương thầm trên mái tóc tơ nhung.
Cặp môi em, xuân thắm nét hoa rừng,
Anh mê uống nhụy thơm tràn vị ngọt.

Nói đi em, lời tự tình thánh thót,
Hẹn ngàn năm trong một phút êm đềm.
Lời tự tình, em hãy nói đi em,
Lời tình tự cũng là lời bỡ ngỡ.
Đêm thân ái có muôn hoa hồng nở,
Phấn hương bay phơi phới báo duyên lành.

Thơ ân tình, anh chuốt lụa mong manh.
                    Đinh-Hùng
 
Giáp MẶt Phù Dung

Trong im lặng, tôi rùng mình nín thở,
Cầm tay em, nâng từng ngón tay hoa.
Tình yêu tràn trong thớ thịt, làn da,
Tình yêu rợn tự đầu mày, chân tóc.
Thoáng nét sương, nụ cười in khuôn ngọc,
Em bâng khuâng hé nửa cặp môi hồng,
Mắt nhắm nghiền, và sóng ngực rung rung,
Hơi thở ấm não nùng hương phấn dại.
Mặt giáp mặt để hai lòng tê tái,
Tôi điên rồ uống hết vị hoài nghi
Trên môi em - Hai dòng lệ đầm đìa,
Hai ngực ép tới vô cùng đau đớn.
Tôi e ngại từ nét mi sầu gợn,
Tôi xót thương từ sợi tóc thơm nồng.
Em lả người như một cánh hoa rung,
Tôi khăng khít - ôi cõi đời tiêu tán!

Khi tỉnh lại, trông thấy trời sáng lạn,
Con đường đi bừng nở ánh muôn hồng.
Em tuyệt trần đã mở lối thiên cung,
Tôi sửng sốt hái nụ tình phong nhụy.

Từ buổi ấy, mê một làn hương quý,
Tôi ra đi, chưa biết sẽ về đâu?
Thấy quanh đây toàn xác thịt âu sầu,
Toàn những dáng hoa phai buồn ủ rũ.

Ôi hương sắc một thân hình nương tử!
Cặp mắt thu và đôi má mùa xuân.
Ôi áng thiên hương một buổi yêu gần!
~Đinh-Hùng~


 
Ác MỘng

Niềm khát vọng, ta ghi vào huyết sử,
Dưới chân em, Thơ lạc mất linh hồn.
Ta đau xót trong mỗi giờ tình tự,
Ta khóc nhiều cả những lúc trao hôn.

Đời tàn tạ em đừng ca hát nữa:
Hội thanh bình, cuộc sống gượng vui thôị
Ta muốn điên vì khóe miệng em cười,
Ta cuồng dại bởi nghìn câu em nóị
Nhan sắc ấy chớ nên tàn nhẫn vội,
Tình mất rồi! oán hận đã mênh mông.
Chớ thờ ơ! Ta nổi giận vô cùng,
Nhiều ác mộng hằng len vào giấc ngủ.

Ta quên hết! Ta sẽ làm Bạo Chúa,
Sống nghìn năm ngự trị một lòng em.
Cuộc ân tình ghê rợn suốt muôn đêm
Nào ai tiếc thương gì thân mỹ nữ!
Tay mỏi ôm sẽ dày vò nhung lụa,
Phấn hương nhàu, tan tác áo xiêm baỵ
Ta bắt em cười, nói, bắt em say,
Ta đòi lấy mảnh linh hồn bỡ ngỡ.
Ôi! ly rượu em dâng toàn huyết đỏ,
Ta uống cùng dòng lệ chảy đêm xưa,
Để ưu tư, hờn giận với nghi ngờ
Về hiển hiện bóng ma kề bên gốị
Bao hoan lạc! sau những giờ tội lỗi,
Một mình Em sửng sốt đứng bên giường,
Ngắm ta nằm say giấc ngủ đau thương,
Trong run sợ bỗng thấy lòng tê táị
                 Đinh-Hùng
 
     GiỌt Máu Sao TrỜi

Trời đất lìa nhau tự lúc này
Tiễn em về tận xứ mây bay
Anh nghe băng giá vào da thịt,
Sương tuyết đông dần nhịp máu say.

Gió cuốn sang thu gót độc hành,
Lòng tay còn đọng nửa trời xanh.
Hàng mi thức giấc thương ngàn dặm,
Hơi thở em chìm tiếng gọi anh.

Lời nguyện trôi theo mái tóc dài
Cầu cho hoa lá thoát phàm thai
Hôn lên vầng trán mây kềm tỏa
Hình tượng nào đây? Thể xác ai?

Còn mảnh hồn thương dạt bến nào?
Vành môi vực thẳm máu dâng cao
Mùa trăng thủy thảo hoa đầy gối
Ánh mắt không lời đọng biển sao.

Anh đón từng tinh thể lạc loài
Ngọn đèn hợp cẩn bóng chia hai
Chiều hoang lửa quỷ bừng cơn sốt
Ma lực bàn tay lạnh buốt vai.

Cúi mặt vô tình rợn phiến gương
Vòng lưng đầy thảo mộc hoang đường
Nhòa hương nấm độc da hồng tuyết
Nghe thủy triều dâng mỗi đốt xương.

Giọt máu Sao Trời lọt kẽ tay
Vầng trăng Sử Nữ úa đôi mày
Lạ vùng khí quyển, thân khô mộc
Nước mắt, thôi rồi, cạn ý say!

Một nửa thịt xương hòa biển khơi
Tiếng anh bừng lửa cháy mây trời
Em còn ngủ thiếp nghìn năm mộng
Một ánh sao tan, một kiếp người.
~Đinh-Hùng~


TiẾng Sao TiỀn ĐỊnh

Em ước nguyện gì trong giấc ngủ
Khi hồn cẩm thạch chớm sang thu
Niềm đau không tuổi sâu tròng mắt
Cỏ dại sương phong xác ngục tù.

Bụi đỏ bờ vai, lưới nhện sa
Đường chiều mây loạn bóng hai ta
Trăng lên vầng trán thành hoang địa,
Đáy mắt xanh rờn ánh lửa ma.

Em có là em riêng của anh?
Cầm tay, thương khúc điệu chưa thành
Bài ca chuốt lụa vừa rung cánh,
Đã nghẹn hoà âm tắt vọng thanh.

Khuôn mặt thu xưa, kích thước nào?
Cỏ hoa gầy vóc dáng chiêm bao
Nhớ nhau mê hoảng ba chiều núi
Rừng lạc đường chim, biển gọi sao.

Anh nguyện cầu trong ánh mắt em
Cho tiêu xác bướm, lịm hồn chim
Non xanh biến dạng sau tà áo
Cuồng vọng mây trao, bọt sóng chìm.

Địa chấn phương nào, bão táp xưa
Còn dâng trong huyết quản sa mù
Kề vai mưa gió nhoà hoang đảo
Tình chết dần sau mỗi giấc mơ.

Thể xác ngày mai dứt hạn kỳ
Lìa thân gỗ mục lửa cuồng si
Hồn mê vọng tiếng sao tiền định
Nhập kiếp mây rừng anh sẽ đi.

Da thịt lên màu trăng dã thú
Em về phơi phới gió hàng mi
Vầng trăng khuyết sử tròn bao kiếp?
Hơi thở đầu tiên ước hẹn gì?

Tiếng hát đưa em vào thái hư
Niềm say vừa cạn hết ngôn từ
Càn khôn nếp trán mưa vần điệu
Nét chữ còn nguyên vóc khổ tu.

Khép chặt vòng tay, kỷ niệm ơi!
Bàn tay hoang phế lạ nhau rồi
Mắt sầu lửa bốc vai thần tượng
Vầng trán rêu xanh rụng mặt trời.
~Đinh-Hùng~




NhẬp MỘng

Ôi phút huyền vi môi sát môi!
Truyền hơi nghe tiếng vọng luân hồi.
Mê hương tà áo xanh tiền kiếp,
Trăn xuống kề vai, núi chuyển dời.

Em khóc, nghìn xưa bỗng nghẹn ngào.
Những cầm tấu khúc vút lên sao.
Nửa bàn tay thẹn hoa trinh nữ,
Nhạc uốn mình như dải lụa đào.

Em hãy nhìn qua nét nhạc gầy
Vành môi kỷ niệm, phím mưa bay
Con thuyền mái tóc, lời ca biển
Cuộn thuỷ triều lên bộ ngực say.

Giấc ngủ trăng soi rợn ảnh hình,
Vòng tay ảo tưởng níu hư linh
Hàng mi rụng ánh sao thần thoại
Ngọc sáng hồn hương, phách thuỷ tinh.

Em hãy nhìn qua dĩ vãng anh
Tìm nghe hơi thở những hành tinh.
Bài thơ lướt cánh chim huyền sử
Có bóng em mơ suốt lộ trình.

Mưa sa ánh mắt đêm huyền bí
Cách biển nhìn nhau, lạ nét mày
Em đến như hương rừng tuyệt sắc
Đoá môi kỳ diệu khói sương vây.

Điệu nhạc nghiêng mình anh sẽ nghe
Nghìn xưa âm hưởng bước em về
Bông hoa áo tím trôi vào mộng,
Anh sẽ tìm em nhập giấc mê.
~Đinh-Hùng~




Trái Tim HỒng NgỌc

Em hết là em riêng của anh
Mà quên không nỡ, giận không đành
Hờn chưa giải thoát, ghen thành bệnh
Sảng sốt từng cơn nhớ bạo hành.

Nhớ bàn tay thẹn, mê từng ngón
Môi nhớ làn môi, vai nhớ vai
Hơi thở gọi nhau, hồn nhớ xác
Nhớ như thần phách lạc hình hài

Vang bóng từ chăn gối hiện hình
Dài tay bạch tuộc mắt hồ tinh
Vòng ôm giam lỏng thân tù phạm
Mê hoặc lời yêu nói một mình.

Anh chắp tay van dáng tượng sầu
Người em mây toả gót chân đau
Xin cho da thịt là sương khói
Quyền phép đôi ta vẫn nhiệm mầu.

Em vẫn là trăng xa rất xa
Là sao Thiên Trúc, cát Hằng Hà
Dáng em thu nhỏ trong lời nguyện
Phơ phất hồn thiêng cánh bướm ma.

Gót nhỏ lên thuyền một kiếp xưa
Em về trăng mọc bến chân như
Người em hơi thở say mùi huệ
Mây trắng vương buồn mắt thái sơ

Tia mắt nhìn nhau buốt thịt da
Niềm đau nhập thế vút bay xa
Em không hình sắc, anh vô thể
Bốn cánh tay vươn khúc độc xà.

Anh trốn sao đêm, lẩn mặt trời
Ghê từng ý gió, sợ hoa rơi
Chao ôi! mỗi cánh sương run rẩy
Nghe cũng vang âm giọng nói Người.

Anh vẫn là anh xưa của em
Lắng sâu chiều máu hạt sao chìm
Hồi âm mỗi huyết cầu gieo lửa
Thể chất còn rung khối hợp kim.

Cả xác thân anh giữa kiếp này
Thoát đi từng phút chết từng giây
Và em thân xác tràn yêu mị
Tỏa chiết hồn anh gãy cánh bay

Và thể xác anh giữa cuộc đời
Tiêu ma vào thạch động làn môi
Vì trong cấm địa hàm răng ấy
Huyệt lạnh kề bên mỗi nụ cười

Hãy áp môi trên phiến đá mòn
Loài hoa mộ chí cánh thoa son
Vầng trăng đáy huyệt xanh trong mắt
Nghe biển mưa sao, gió gọi hồn.

Em vẫn là em mây núi xanh
Màu hoa sắc đá dệt nên hình
Nửa hàm răng: một phương trời sáng
Áo kết tinh vân một nửa mình

Một nửa mình xuân vẫn lạc loài
Thương em chưa tận nhập phàm thai
Hỡi ơi gương mặt từ vô cực
Máu chửa tô hồng, lệ đã phai.

Ta đã mê tìm suối tử quang
Từ trong hứa địa trái tim nàng
Mắt em lẩn những tia hồng ngoại
Ký hiệu vùi sâu đáy cẩm nang.

Em đến cùng trăng đi với sao
Chuôi sao tinh đẩu lặn phương nào
Ngược chiều quỹ đạo thương đài trán
Thành quách hư vô lạc lối vào

Em đến cùng hoa, đi với hương
Mùi hương đoạt mệnh, gió quên đường
Nét đau huyền bí ngời da thịt
Linh dược bàn tay liệm vết thương.

Nghìn lẻ một đêm mộng thắp đèn
Hồn đi vào giấc ngủ hoa sen
Nền mây bích họa sương vờn bóng
Điên đảo trời sao mắt lượn thuyền

Sóng mắt trôi dòng nhạc khởi nguyên
Em từ bao kiếp dựng lời nguyền?
Màu xanh ý niệm chưa thành bướm,
Nhịp bước em vào tiết điệu Quên.

Mê nửa trái tim, say nửa hồn
Nào ngờ phép lạ phút trao hôn
Quyền uy ma lực hàng mi khép
Cuồng tín anh quỳ xuống tạ ơn.

Xin tạ ơn khí hậu nhập thần
Chan hòa đôi cánh mộng tình nhân
Tạ ơn những ngón tay tiền định
Mười phím thăng hoa lặng ghép vần

Xin tạ ơn thời khắc dị thường
Đưa tình thương tới gặp tình thương
Trăng sao kết hợp thành ngôn ngữ
Cung bậc vàng gieo một thoáng sương.

Cuồng loạn âm giai má hải đường
Gọi nhau say chết giữa mùi hương.
Tên em nửa lắng vào vô thức,
Nửa đọng trên vành môi xót thương.

Thương quá chừng thương, nhớ lạ đời
Từ mùi xiêm thoảng đến làn hơi
Nhớ in vóc dáng, bừng gương mặt
Hằn nét mày chau, rợn nét cười

Thương tột cùng thương, nhớ tuyệt vời
Tự ngoài muôn kiếp tới xa khơi
Thầm hôn dáng mộng, thương không nói
Ghì chặt không gian, nhớ vóc người

Thương tuyệt trần thương, nhớ lạ lùng
Mới kề khuôn ngực, hẫng vòng lưng
Khi ăn, niệm bóng sang ngồi cạnh
Lúc ngủ, chiêu hồn tới ngủ chung.

Nước mắt thương nhau tưởng cạn nguồn
Nào ngờ biển lạ dấy từng cơn
Ngày dâng địa chần, đêm hồng thủy
Khát vọng cuồng lưu tiếp hỏa sơn

Từ trái tim em, huyết mạch anh
Vết thương mặc khải vẫn chưa lành
Cách nhau lưu vực hai dòng máu
Lửa hết thiêng rồi, ngọc hết xanh.

Người em tóc xõa liên hành tinh
Bắc Đẩu nghiêng vai áo tự tình
Dòng lệ thủy cầu lau chẳng ráo,
Gục đầu, mây đỏ gót băng trinh.

Thương em áo mỏng xuân mười chín
Tàn kiếp thiêu thân: xác ấu trùng
Cánh lửa đêm xanh hồn ác điểu
Nhìn nhau hình tướng bỗng hư không.

Từ tế bào anh, huyết mạch em
Đại dương cuồng nộ, thái dương chìm,
Mây bay cháy thảo nguyên vầng tóc
Và mắt tinh cầu loạn bóng đêm.

Hài cốt lung linh gấm phủ hồn
Lìa vai tinh thể khóc cô đơn
Gợn màu lăng kính trăng kinh dị
Chắn nẻo luân hồi cánh cửa son

Anh sẽ hồi sinh, em tái sinh
Hòa đôi thể chất một thân hình
Giác quan biển động mưa đồng thiếp
Trên thịt da đau núi quặn mình

Thế hệ đầu tiên của chúng ta,
Mắt em sao rụng sáng thiên hà
Tình sầu khoác áo xuân Đông Hải
Khép mở càn khôn nửa mặt hoa.

Ôi nét mi trầm, mắt ngọc châu!
Vành môi tôn nữ đóa hôn đầu
Nụ hôn quận chúa nồng hương xạ
Bỗng nét môi hờn vĩnh biệt nhau.

Em vẫn là em xưa của anh
Dù xa hải đảo, cách trường thành
Của anh, vẫn trái tim hồng ngọc
Lửa sáng huyền cơ mắt phượng xanh.

Anh sẽ quên, và anh vẫn thương
Dù sa địa ngục, mất thiên đường
Tiếng ca này mọc dần xương thịt
Lồng ngực thanh tuyền lưới nhện vương.
~Đinh-Hùng~




Bài Ca Man RỢ

Lòng đã khác ta trở về Đô Thị,
Bỏ thiên nhiên huyền bí của ta xưa
Bóng ta đi trùm khắp lối hoang sơ,
Và chân bước nghe chuyển rung đồi suối.
Lá cỏ sắc vương đầy trên tóc rối,
Ta khoác vai manh áo đẫm hương rừng
Rồi ta đi, khí núi bốc trên lưng,
Mắt hung ác và hình dung cổ quái.

Trông thấy ta, cả cõi đời kinh hãi,
Dòng sông con nép cạnh núi biên thùy.
Đường châu thành quằn quại dưới chân đi,
Xao động hết loài cỏ hoa đồng nội.
Người và vật nhìn ta không dám nói,
Chân lảng xa, từng cặp mắt e dè.
Ta ngẩn ngơ nhìn theo bóng ngựa xe,
Nhìn theo mãi đến khi đời lánh cả.
Và ta thấy hiện nguyên lòng sơn dã:
Cảnh sắc này bỗng nhuộm máu tà dương.
Ta xót thương, ta căm giận, hung cuồng,
Ta gầm thét, rung mấy trời thế sự.
Rồi dữ tợn, ta vùng đi khắp xứ,
Nắm hai vai người tục khách qua đường.
Lòng lạ lùng tìm ảnh với tìm hương.
Nhưng lẫn lộn chỉ thấy màu xiêm áo.
Trán thì phẳng - ôi đâu là kiêu ngạo?
Đâu hồn nhiên trên nét vẽ râu mày?
Ta ghì người tắt thở ở trong tay,
Miệng quát hỏi: có phải ngươi là bạn?
Ôi ngơ ngác một lũ người vong bản,
Mất tinh thần từ những thuở xa xôi!
Ta về đây lạ hết các ngươi rồi,
Lạ tình cảm, lạ đời chung, cách sống.
Trong bỡ ngỡ, duy lòng còn chút mộng,
Ta đi tìm người thiếu nữ ngàyxưa.
Nàng không mong, ta đi đến không ngờ,
Giây phút ấy thực mắt nhìn tận mắt.
Ta cười mỉm, bỗng thấy nàng che mặt,
Ta giơ tay, nàng khiếp sợ lùi xa,
Ta điên rồ, đau đớn, xót xa.
Trong cô độc, thấy tình thương cũng mất.
Ôm Nhan Sắc với hai bàn tay sắt,
Ta nhìn ai - ôi khoé mắt ta nhìn!
Em có là ma, là quỉ, là tiên?
Em có mấy linh hồn, bao nhiêu mộng?
Em còn trái tim nào đang xúc động?
Em có gì, trong xác thịt như hoa?
Lạc thiên nhiên đến cả bọn đàn bà,
Với những vẻ dung nhan kiều diễm nhất.
Ta lảo đảo vùng đứng lên cười ngất,
Ghì chặt nàng cho chết giữa mê ly.
Rồi dày xéo lên sông núi đô kỳ,
Bên thành quách ta ra tay tàn phá.
Giữa hoang loạn của lâu đài, đình tạ,
Ta thản nhiên, đi trở lại núi rừng.
Một mặt trời đẫm máu xuống sau lưng.
~Đinh-Hùng~

 
GỬi NgƯỜi DƯỚi MỘ

Trời cuối thu rồi - Em ở đâu?
Nằm bên đất lạnh chắc em sầu?
Thu ơi ! Đánh thức hồn ma dậy,
Ta muốn vào thăm nấm mộ sâu.

Em mộng về đâu?
Em mất về đâu?
Từng đêm tôi nguyện, tôi cầu,
Đấy màu hương khói là màu mắt xưa.

Em đã về chưa?
Em sắp về chưa?
Trăng sao tắt, ngọn đèn mờ
Ta nằm rỏ lệ đọc thơ gọi hồn.

Em hãy cười lên vang cõi âm,
Khi trăng thu lạnh bước đi thầm.
Những hồn phiêu bạt bao năm trước,
Nay đã vào chung một chỗ nằm.

Cười lên em!
Khóc lên em!
Đâu trăng tình sử,
Nép áo trần duyên?
Gót sen tố nữ
Xôn xao đêm huyền.
Ta đi, lạc xứ thần tiên,
Hồn trùng dương hiện bóng thuyền U Minh.

Ta gởi bài thơ anh linh,
Hỏi người trong mộ có rùng mình?
Nắm xương khô lạnh còn ân ái?
Bộ ngực bi thương vẫn rợn tình?

Hỡi hồn tuyết trinh!
Hỡi người tuyết trinh!
Mê em, ta thoát thân hình,
Nhập hồn cây cỏ, đa tình mỗi đêm.

Em có vui thêm?
Em có buồn thêm?
Ngồi bên cửa mộ,
Kể cho ta biết nỗi niềm.

Thần chết cười trong bộ ngực điên,
Ta nghe em thở tiếng ưu phiền.
Nỗi lòng xưa dậy tan Thanh Vắng.
Hơi đất mê người - Trăng hiện lên.
~Đinh-Hùng~


 
ĐƯỜNG VÀO TÌNH SỬ


Khi tóc mùa xuân dài trước cửa,
Khi nắng chiêm bao khẽ chớp hàng mi,
Khi những con thuyền chở mộng ra đi,
Giấc mộng phiêu lưu như bầy hải điểu,
Kỷ niệm trở về, nắm tay nhau hiền dịu,
Ngón tay thơm vàng phấn bướm đa tình,
Anh sẽ tìm em như tìm một hành tinh,
Mặc trái đất sắp tan vào mộng ảo.

Trên đường ta đi,
Những đóa hoa nở mặt trời xích đạo,
Những làn hương mang giông tố bình sa,
Những sắc cầu vồng nghiêng cánh chim sa,
Và dĩ vãng ngủ trong hồ cẩm thạch
Của đôi mắt sáng màu trăng mặc khách,
Thời gian qua trên một nét mi dài.
Núi mùa thu buồn gợn sóng đôi vai,
Dòng sông lạ trôi sâu vào tâm sự.

Chúng ta đến nghe nỗi sầu tinh tú:
Những ngôi sao buồn suốt một chu kỳ,
Những đám tinh vân sắp sửa chia ly,
Và sao rụng biếc đôi tay cầu nguyện.
Ôi cặp mắt sáng trăng xưa hò hẹn,
Có nghìn năm quá khứ tiễn nhau đi.
Anh vịn tay số kiếp dẫn em về,
Nhìn lửa cháy những lâu đài mặt biển.

Phơi phới thuyền ta vượt bến,
Từ đêm hồng thủy ra đi.
Lòng ta dao cắt
Chia đôi
Biên thùy,
Dòng máu kinh hoàng chợt tỉnh cơn mê.

Chúng ta đi vào lá hoa Tình Sử,
Hơi thở em hòa sương khói đường thi.
Anh đọc cho em những dòng cổ tự
Ai Cập và Cổ La Hy .
Anh viết cho em bài thơ nho nhỏ
Bài thơ xanh ánh mắt hẹn tình cờ.
Có những chữ Hoa yểu điệu,
Không phải đại danh từ.
Nét uốn đơn sơ
Lưng mềm óng ả
Những chữ hoa không thêu phù hiệu,
Những chữ hoa không biết phất cờ.
Một bài thơ
Có tiếng thở dài đôi hồn tình tự,
Vần điệu dìu nhau đi trong giấc mơ,
Sông núi trập trùng lượn theo nét chữ,
Những chữ thương yêu,
Những chữ đợi chờ,
Đẹp như
Dáng em e lệ chiều xưa.

Anh sẽ tìm em, chiều nào tận thế
Khi những sầu thương cất cánh xa bay.
Khi những giận hờn, khi những mê say,
Khi tất cả hiện nguyên hình ảo mộng:
Giọt lệ hoa niên, cung đàn hoài vọng,
Và những hương thơm tình ái trao duyên.
Những không gian thăm thẳm mắt u huyền,
Những vạt áo bỗng trở màu sông biển.
Chúng ta đến, mùa xuân thay sắc diện,
Chúng ta đi, mùa hạ vụt phai nhòa,
Gương mặt mùa thu phút chốc phôi pha,
Ta dừng gót, chợt mùa đông tàn phế.

Em hát mong manh bài ca Tuổi Trẻ,
Bướm bay đầy một âm giai.
Khúc nhạc lang thang như hồn Do Thái,
Đại dương cồn sóng gọi tên ai?
Vời vợi tiếng em lướt qua Hồng hải,
Tiếng hát nhân ngư tuyệt vọng than dài.

Chúng ta thở những hơi nồng nhiệt đới,
Nghe mùa xuân nẩy lộc rợn trên vai.
Có những giấc mơ lẻn vào quá khứ,
Có những chiêm bao đi về tương lai.
Anh gặp em anh từ thủa nào?
Mênh mang sóng mắt
Ngờ biển dâu.
Núi non nhìn ta vừa nghiêng đầu
Hình như hội ngộ
Từ ngàn thâu.
Ta tỉnh hay mơ? Chiều nay trăng khép
Hàng mi sầu
Hay tà dương thu
Mưa rơi mau?

Em ơi! Vệt nắng phù kiều uốn mình ô thước,
Ta, suốt đời ngư phủ,
Thả con thuyền trên mái tóc em buồn lênh đênh.
Ôi chao dĩ vãng, Dĩ Vãng thần linh!
Một phút, một giây, nhìn ta ngàn kiếp!
Thầm gọi cỏ hoa sang tự tình.
Lời nói bâng khuâng, bàn tay duyên nghiệp.
Anh nhìn em như chiêm ngưỡng một hành tinh.
~Đinh-Hùng~

CHẾ-LAN-VIÊN
   1920-1989


             Tức Phan-Ngọc-Hoan, sinh Cam Lộ,
             Quảng Trị.


 
MÁU X ƯƠNG
 
Ta không muốn đợi ngày hơi thở tắt
Cánh Thời Gian bay chậm quá, người ơi!
Ngày cứ xuân, tuỷ cứ nóng, máu cứ tươi,
Biển Trần Gian. thuyền hồn không gặp bến,
Mà sầu não khổ đau nào ngớt đến!
 
Hãy tìm cho một nấm mộ hoang tàn,
Đào đất lên, cậy cả nắp hòm săng,
Hãy chôn chặt thân ta vào chốn ấy
Ta sẽ uống máu lan cùng tủy chảy
Ta sẽ nhai thịt nát với xương khô
Lấy hơi ma nuôi sống tấm hồn mơ
Luyện âm khí chuyển rung bao mạch máu.
 
Ngươi khóc lóc, thở than, ngươi run sợ?
Có gì đâu cuồng dại, hỡi ngươi ơi?
Ai? Trần gian không uống máu đào tươi?
Không hút tận tủy xương bao kẻ khác?
Trong tiếng cười, trong câu ca. trong điêụ  hát,
Trong những đêm đầy thịt, sáng nư mơ.
Có hay chăng, ngươi hỡi, với xương khô,
Với máu đỏ, tuỷ nóng, mờ sắc rượu?
~Chế-Lan-Viên~


 
MỒ KHÔNG  
 
Và xương khô, và sọ dừa, và thịt nát,
Và hơi âm rờn rợn của yêu tinh
Loài người đã mang đi qua mộ khác
 Để lòng ta trồng trải khi thiêng linh
 
Thôi vắng bặt từ nay bao giây phút
Mà tiếng cười ghê rợn dậy vang mồ!
 Mà hơi khóc rung dài giây gió lướt,
Mà thời gian náo động cõi Hư Vô!
 
Hồn ma ơi! Hồn ma ơi! có nhớ
Nơi mi hằng chôn gửi hận Trần gian?
Nơi đã khô của mi bao máu đỏ,
Bao tuỷ nồng, náo trắng với xương tàn?
 
Mi có biết rồi đây trong những buổi
Mà sao sa rung chuyển đáy mồ không,
Mà nắng chếch huyệt sâu um cỏ dại
Ta buồn trong, nhớ tiếc, với trông mong?
 
Hồn ma ơi! Trong những đêm u tối
Mi tung mây về chân trời vời vọi
Hãy mau nghiêng cánh lại ở bên mồ
Phủ lòng ta say đằm chút hương mơ!
                               (Lời của mồ không)
 
Ở đâu rồi người nhớ mong yêu tưởng ­
Mà phách hồn vừa ôm áp trong tay?
Quá xa xôi phút giây chan chứa mộng!
Vỡ tan rồi! cốc rượu  ứa hơi say!
 
Nàng hỡi Nàng! trên tay ta là mộ trống
Trong lòng ta là huyệt bỏ, với trong hồn
Là mồ không lạnh lùng sương giá đọng,
Toàn khổ đau, sầu não với lo buồn!
 
Hãy cho ta lúc vui trên tay khác
Một chút Thương an ủi tấm lòng đau
Như­ hồn ma, trong khi về mộ khác,
Còn đôi hồi dừng cánh viếng mồ sâu.
~Chế-Lan-Viên~


 
NGỦ  TRONG SAO
 
Ta để xiêm lên mây, rồi nhẹ bước
Xuồng giòng Ngân lòa chói ánh hào quang
Sao tán loạn đua bơi trên mặt nước
Tiếng lao xao dội thấu đến cung Hằng
 
 Rồi trần truồng, ta nằm trên điện ngọc,
 Hai tay cuồng vơ níu áo muôn tiên
 Đầu gối lên hàng Thất tinh vừa mọc
 Hồn giạt trôi về đến nước non Chiêm
 
 Ta gặp Nàng trên một vì sao nhỏ
 Ta hôn Nàng trong bóng núi mây cao
 Ta ôm Nàng trong những nguồn trăng đổ
 Ta ghì Nàng trong những suối trăng xao
 
 Nàng không nói, không cười, không than thở
 Theo ta về sao Đẩu  ở chân trời
 Trên má ta lệ Nàng đâu bỗng nhỏ
 Ôm má ta, Nàng sẽ bảo đôi lời.
 
 Nhưng mà trăng! nhưng mà sao! nhưng mà gió!
 Ồn ào lên, tán loạn chạy quanh ta
 Phút hỗn độn qua rồi. Trời! Đau khổ!
 Bóng Chiêm nương dần khuất dưới sương sa.
 
 Đêm hôm nay ngồi đây trên bờ bể
 Ta lặng đếm thử bao nhiêu thế kỷ
 Đã trôi trong một phút vội vàng qua
 Ta lắng nghe những thế giới bao la
 Tụ họp lại trong lòng muôn hột cát.
 Giòng tư tưởng dần trôi trong Lầm Lạc
 Hồn say sưa vào khắp cõi Trời Mơ,
Ai kêu ta trong cùng thẳm Hư Vô?
Ai réo gọi trong muôn sao chới với?
- Nàng, nàng. nàng, thôi  chính nàng đương mong đơị.
~Chế-Lan-Viên~


 
NHỮNG SỢI TƠ  LÒNG
 
Tôi không muôn đất trời xoay chuyển nữa
Với tháng ngày biền biệt đuổi nhau trôi
Xuân đừng về! Hè đừng gieo ánh lửa!
Thu thôi sang! Đông thôi lại não lòng tôi!
 
Quả đất chuyển giây lòng tôi rung động
Nỗi sầu tư nhuần thấm cõi Hư Vô!
Tháng ngày qua, gạch Chàm đua nhau rụng
Tháp Chàm đua nhau đổ dưới trăng mờ!
 
Lửa hè đến! Nỗi căm hờn vang dậy!
Gió thu sang thấu lạnh cả lòng thơ!
Chiều đông tàn, như mai xuân lộng lẫy
Chỉ nối thêm sầu khổ với ưu tư!
 
Tạo hóa hỡi! Hãy trả tôi về Chiêm quốc!
Hay đem tôi xa lánh cõi trần gian!
Muôn cảnh đời chỉ làm tôi chướng mắt!
Muôn Vui Tươi nhắc mãi vẻ điêu tàn!
 
Hãy cho tôi một tinh cầu giá lạnh,
Một vì sao trơ trọi cuối trời xa!
Để nơi ấy tháng ngày tôi lẩn tránh
Những ưu phiền, đau khổ với buồn lo!
~Chế-Lan-Viên~


 
TRÊN ĐƯỜNG VỀ
 
Một ngày biếc thị thành ta rời bỏ
Quay về xem non nước giống dân Hời:
 
Đây, những Tháp gầy mòn vì mong đợi
Những đền xưa đổ nát dưới Thời Gian
Những sông vắng lê mình trong bóng tối
Những tượng Chàm lở lói ri rên than.
 
Đây, những cảnh ngàn sâu cây lá  ngọn
Muôn Ma Hời sờ soạng dắt nhau đi
Những rừng thẳm bóng chiều lan hỗn độn
Lừng hương đưa, rộn rã tiếng từ qui!
 
Đây, chiến địa nơi đôi bên giao trận
Muôn cô hồn tử sĩ hét gầm vang
Máu Chàm cuộn tháng ngày niềm oán hận
Xương Chàm luôn rào rạt nỗi căm hờn
Đây, những cảnh thái bình trong Chiêm quốc
Nh­ững cô thôn vàng nhuộm nắng chiều t­ươi
Những Chiêm nữ nhẹ nhàng quay lại ấp
Áo hồng nâu phủ phất xõa lời vui
 
Đây, điện các huy hoàng trong ánh nắng
Những đền đài tuyệt mỹ dưới trời xanh
Đây, chiến thuyền nằm mơ tràn sông lặng
Bầy voi thiêng trầm mặc dạo bên thành.
 
Đây,  trong ánh ngọc lưu ly mờ áo
Vua quan Chiêm say đắm thịt da ngà,
Những Chiêm nữ, mơ màng trong tiếng sáo.
Cũng nhịp nhàng, uyển chuyển uốn mình hoa.
 
Nh­ững cảnh ấy Trên Đường Về ta đã gặp
Tháng ngày qua ám ảnh mãi không thôi
Và từ đấy lòng ta luôn tràn ngập
Nỗi buồn thương nhớ tiếc giống dân Hời
~Chế-Lan-Viên~

         
Thu  
Chao ơi! Thu đã tới rồi sao?
Thu trước vừa qua mới độ nào!
Mới độ nào đây hoa rạn vỡ,
Nắng hồng choàng ấp dẫy bàng cao.

Cũng mới độ nào trong gió lộng,
Nến lau bừng sáng núi lau xanh,
Bướm vàng nhè nhẹ bay ngang bóng,
Những khóm tre cao rũ trước mành.

Thu đến đây! Chừ, mới nói răng?
Chừ đây mừng giận biết bao ngăn?
Tìm cho những cánh hoa đang rụng,
Tôi kiếm trong hoa chút sắc tàn!...

Tìm cho những nét thơ xanh cũ
Trong những tờ thơ lá võ vàng!
Ai nỡ tìm môi người quả phụ
Sắc mầu hầu nhạt cả tình xuân?

Trời ơi! Chán-Nản đương vây phủ
Ý tưởng hồn tôi giữa cõi Tang!
~Chế-Lan-Viên~

ĐÔNG-XUYÊN


 
thuyŠn thÖ

Chiều xuân dịu, vàng vàng ánh nắng,
Nước xuân đầy, trắng trắng làn sông.
Thuyền ai biệt bến sông Hồng,
Một người thơ thẩn bên sông tiễn thuyền.
Mặt trời đỉnh núi nhiêng nghiêng,
Gió lên sóng rỡn, con thuyền như say.
Thuyền đi đâu thế hôm nay?
Thuyền say vì nước, ta say vì thuyền!
Thuyền đi nhé vào miền mây nước,
Hồn thơ ta hẹn ước cùng đi.
Nước mây tự trước đi về,
Lạ gì trôi giạt, lạ gì lênh đênh?
Thuyền ơi! cùng kiếp phù sinh,
Cái phiêu lưu, cái bồng bềnh giống nhau.
Phiêu lưu là biết về đâu?
Bồng bềnh trót với cao sâu hẹn hò!
Thuyền đi nhé! tiền-đồ đẹp lắm,
Vào mênh mông mà tắm phong quang!
Hương rừng gió thốc đầy xoang,
Ráng chiều, bóng rọi huy hoàng trên sông!
Giờ được lúc sông trong trời tốt,
Thuyềng đi...đi...mai mốt lại về.
Hồn thơ ta chở khi đi,
Tình thơ thuyền đến khi về nặng thêm!
Thoi thóp bóng, đàn chim về tổ,
Dòng sông xa...trông rõi thuyền xa...
Thuyền xa, lủi thủi lại nhà,
‘‘Người thơ’’ đêm mộng ‘‘người hoa’’ dưới thuyền.
~Đông-Xuyên~
        1948








MAI-LÂM





VIẾNG TẢN ĐÀ

Ôi thôi! hỡi bác Tản-Đà,
Suối vàng nay đã lánh xa cõi đời!

Xa trông mây nước ngậm ngùi,
Tấm lóng thương nhớ, mấy lời viếng thăm.
Nhớ ai: vấn vít tơ tằm,
Nước non bao kể đồng tâm hẹn hò!
Thơ đầy túi, rượu lưng hồ,
Dẫu nho kiết, cũng danh nho nước nhà.
Ôi thôi! hỡi bác Tản-Đà,
Suối vàng nay đã lánh xa cõi đời!

Bác với tôi...Bác với tôi,
Tuy không quen biết, cũng người đồng bang.
Lại thêm cùng mối văn chương,
Chung tình non nước tơ vương bên lòng.
Bấy lâu tôi những ước mong,
Có phen dun dủi tương phùng đôi ta.
Ôi thôi! hỡi bác Tản-Đà,
Suối vàng nay đã lánh xa cõi đời!

Làm chi vội mấy, bác ơi!
Chí cao, nghiệp cả, ai người nối theo?
Thuyền Nan ai giữ mái chèo?
Con tầu Bản-quốc ai liều sóng khơi?
Bức Dư-đồ rách, ai bồi?
Báo An-Nam nghỉ, ai rồi lại ra?
Ôi thôi! hỡi bác Tản-Đà,
Suối vàng nay đã lánh xa cõi đời!

Than ôi! Còn đất, còn trời,
Còn non, còn nước, đâu người nước non?
Đà dù cạn, Tản dù mòn,
Danh thơm Thi-sĩ vẫn còn truyền lâu.
Hồn thơ phảng phất nơi đâu?
Chút tình có thấu cho nhau chăng là?
Ôi thôi! hỡi bác Tản-Đà,
Suối vàng nay đã lánh xa cõi đời!
~Mai-Lâm~
Hoàng-Mai, Hè 1933

Mai Lâm được tin lầm, sáu năm sau Tản Đà mới mất,
ông cười Mai Lâm:

CƯỜI MAI LÂM       

Nực cười cho bác Mai Lâm,
Thương nhau chi mấy mà lầm khóc nhau?
Suối vàng ai đã vội đâu?
Mà cho ai nhớ ai sầu, hỡi ai!
Tóc tơ vương vít còn dài,
Con tằm còn trả nợ đời chưa xong.
Lửa hương còn chất bên lòng,
Nho tàn còn vẫn trong vòng trăm năm.
Nực cười cho bác Mai Lâm,
Thương nhau chi mấy mà lầm khóc nhau?

Đôi ta đồng quốc đồng châu,
Lại trong thanh khí tương cầu tương thân.
Gặp nhau rồi cũng có lần,
Cùng nhau còn ở cõi trần trăm năm.

Nực cười cho bác Mai Lâm,
Thương nhau chi mấy mà lầm khóc nhau?
Cõi đời đã lánh xa đâu?
Mà cho ai tiếc ai sầu, hỡi ai?
Bức dư đồ rách chưa bồi,
Báo An Nam nghỉ, biết đời nào ra?
Hủ nho vô ích nước nhà,
Rượu thơ còn vẫn la cà trăm năm.

Nực cười cho bác Mai Lâm,
Thương nhau chi mấy mà lầm khóc nhau?
Hồn thơ đã mất đi đâu,
Mà cho ai khóc ai sầu, hỡi ai?
Dưới trên còn đất còn trời,
Còn non, còn nước, còn người nước non.
Đà chưa cạn, Tản chưa mòn,
Còn ai Thi sĩ, lại còn Tri âm.
Nực cười cho bác Mai Lâm,
Thương nhau chi mấy mà lầm khóc nhau?
~Tản-Đà~