VÀI ĐIỀU VỀ LƯƠNG TÂM
(Xin trao đổi với nhà thơ Dương Thuấn)
Tạ Hữu Đỉnh
Về vụ tập đoàn Vinashin làm thất thoát hàng trăm nghìn tỷ đồng của nhà nước, trên báo Văn nghệ số 46, ngày 13/11/2010, tôi được đọc bài: “Ai có lương tâm hãy lên tiếng” của ông.
Vâng, đúng là rất nên như vậy. Mà người có lương tâm ở nước ta hiện nay, mặc dù đạo đức đang bị xuống cấp, nhưng vẫn còn rất nhiều. Từ thành thị đến nông thôn, từ miền xuôi đến miền ngược, từ trong các cơ quan đảng và nhà nước, đến ngoài dân chúng ở đâu đâu cũng có, và vì có lương tâm, nên họ đã và đang rất muốn được “lên tiếng”, chẳng riêng gì về Vinashin, mà còn nhiều vụ khác nữa, như bô-xít Tây Nguyên, nhà máy lọc dầu Dung Quất v..v…Nhưng “lên tiếng” bằng cách nào, thưa nhà thơ Dương Thuấn ?
Ông là nhà thơ, hội viên của Hội Nhà văn Việt Nam. Hội có riêng một tờ báo để đăng bài của các hội viên. Cho nên cái sự “lên tiếng” của ông được báo đăng ngay. Còn hàng triệu người dân thường có lương tâm, cũng muốn “lên tiếng”. Nhưng liệu có tờ báo nào đăng cho họ không ?
Ở nước ta, tuy có hàng trăm tờ báo, từ báo viết, báo hình, báo nói. Từ trung ương đến các địa phương, ngành nghề nào cũng có báo, hoặc chí. Và tờ báo nào cũng mệnh danh là cơ quan ngôn luận của giới nọ đoàn thể kia. Song, thực ra tất cả đều là, và chỉ là cơ quan ngôn luận của đảng và nhà nước, chứ chẳng phải lả của tập thể hay cá nhân nào cả. Vì từ ông (hay bà) tổng biên tập, đến các phóng viên, nhân viên văn phòng, tạp vụ đều ở trong biên chế và được hưởng lương của nhà nước. Họ viết theo sự chỉ đạo của cơ quan lãnh đạo tư tưởng văn hóa của đảng.
Tuy cũng có một vài trường hợp, ông nhà báo A, nhà báo B bị kỷ luật. Vì…”viết sai sự thật!”. Nhưng rất hi hữu, vì bài viết không chỉ “được” kiểm duyệt trước khi in. Mà sau khi in còn “hậu kiểm” nữa. Cho nên mới có những số báo và quyển sách đã in rồi, thậm chí đã phát hành rồi, nhưng vẫn bị thu hồi để nghiền ra thành bột, tái chế giấy viết.
Cho nên, rất có thể ngay cả chính ông (xin ông thứ lỗi, nếu tôi đoán sai), khi cầm bút viết bài báo nói trên, ông cũng không tránh khỏi cái cảm giác nơm nớp lo sợ bài của mình sẽ bị kiểm duyệt. Nếu chữ nghĩa không mềm mỏng, khéo léo, mà lại gai góc, hay đao to búa lớn một chút, thì bài sẽ bị loại bỏ. Do đó mà ông phải né tránh, không dám thẳng tay vạch mặt, chỉ tên bọn tham nhũng, ăn cắp ở tập đoàn Vinashin, mà phải viết tránh đi là “làm thất thoat”. Thất thoát là mất đi. Và cái sự mất đi ấy có thể là do làm ăn thua lỗ, chứ không hẳn là bị bọn tham nhũng đánh cắp.
Và đối với những tên thủ phạm trực tiếp gây ra sự “thất thoat” ấy, ông cũng không dám thẳng thắn yêu cầu nhà nước phải đưa bọn chúng ra Tòa xét sử. Bắt chúng phải bồi hoàn công quỹ, và phải đi tù, vì tội lỗi chúng đã gây ra. Mà ông chỉ yêu cầu: “…phải xử lý nghiêm để làm gương”. Ôi chao! Biết bao nhiêu cái bảo “nghiêm” mà chẳng nghiêm. Vì nghiêm là một từ ngữ hết sức chung chung, không cụ thể, ai muốn hiểu thế nào chẳng được.
Trong vụ việc này, còn một điều nữa có lẽ ông cũng né tránh, bỏ qua, không nói đến. Đó là về những người lãnh đạo, cấp trên của Vinashin, họ để cho tập đoàn này tan nát như vậy, thì họ và cả cấp trên của họ nữa, có phải chịu trách nhiệm không? Và họ có cần phải học bài học “Văn hóa từ chức không” ?
Thiết nghĩ: Dù đã quá muộn, nhưng nếu các vị ấy chịu khó buông ra, giã từ những cái ghế cao quý mà họ đang ngồi, để cho người khác có đủ tài đủ đức hơn, thì nền văn hóa, văn minh của nước ta còn đáng tự hào hơn nữa.
Thưa ông Dương Thuấn, ông là nhà thơ có tên tuổi và vị thế hơn hẳn những người dân thường. Thế mà khi bày tỏ quan điểm của mình, ông còn phải đắn đo, nhìn trước ngó sau như vậy. Thì hàng triệu người dân vô danh, dù có thừa lương tâm, cũng không thể “lên tiếng” bằng chữ viết như ông được.
Vậy có cách nào nữa không ? Bằng lời nói chăng ? Vâng ! Ngôn ngữ là một phương tiện vô cùng quan trọng. Nếu ai đó hăng hái đến trình bày với chính quyền địa phương mình, chắc chắn họ sẽ được người thay mặt cho cơ quan tiếp dân lắng nghe. Và rồi chính quyền sẽ bảo ý kiến của ông, bà, cô, bác rất hay. Nhưng không thuộc phạm vi và quyền hạn xử lý của địa phương. Mời ông, bà, cô, bác lên Hà Nội, đến các cơ quan trung ương. Nếu ngại xa xôi thì ông, bà, cô, bác có thể viết thư, gửi lên Quốc hội, lên Thủ tướng chính phủ, hay lên Chủ tịch nước cũng đều được cả.
Vâng ! Ông ấy nói đúng. Dân ta ai cũng biết chữ cả. Viết thư là rất thuận tiện.
Cái ông hăng hái ấy về nhà, định viết thư gửi cho Quốc hội, cơ quan đại diện cho người dân, Nhưng nghĩ đi nghĩ lại, rồi ông ấy lại thôi. Vì cho rằng cũng sẽ vô ích. Như dự án mở rộng thủ đô và bô-xít Tây Nguyên đấy, bao nhiêu ý kiến phản biện của công chúng, và của các nhà khoa học. Nhưng kết cục là thủ đô vẫn mở rộng, và bô-xít cũng vẫn được khai thác. Ý kiến của một nhúm người dân thấp cổ bé họng, có là cái gì đâu. Đến các vị đại công thần, lão thành cách mạng, từng đánh Đông dẹp Bắc, vào sinh ra tử, thương tích đầy mình, huân chương đầy ngực, gửi thư cho bộ nọ bộ kia, mà cũng chẳng kết quả gì. Chứ là thư của “thảo dân” thì ai người ta đọc…
Ngày xưa, Bac Hồ và cụ Nguyễn Trãi rất chú trọng đến sức dân. Dân “đẩy thuyền”, và dân “lo việc khó”. Nhưng đó là sức của cả nước, của mấy chục triệu con người. Chứ sức của cá nhân ông Mít, bà Xoài thì chẳng bằng cái mỡ tép !
Thôi ! “Mũ ni che tai”. Trông thấy thằng ăn cắp móc túi người lương thiện, thì nhắm mắt lại, hay ngoảnh mặt đi, mặc cha nó. Chịu cái tiếng là “vô cảm” vậy. Chứ hô hoán lên, rồi nó đón đường, nó rạch mặt. Ai bênh ?..
Thưa ông Dương Thuấn, Hội Nhà văn Việt Nam, mới thấy một mình ông “lên tiếng”, còn gần một nghìn hội viên nữa, chưa, hoặc sẽ không “lên tiêng”, nhưng đâu phải là họ không có lương tâm ./.
Uông Bí, ngày 23/11/2010
T H Đ