------------------------------3------------------------
Mục sư KORUGA để bao lương thực dựa tường, dưới cửa sổ. Ông tắt đèn đi nằm. Trước khi ngủ, ông nghĩ đến Moritz, đến cuộc đi Mỹ của anh. Lúc soạn sắp bao đồ, ông có cảm giác là như chính mình sẽ đi. Ba mươi năm về trước, ông cũng có lần sửa soạn hành trang. Khi ấy ông mới đậu bằng tiến sĩ thần học. Ông đăng tên làm nhà truyền giáo nơi Chính Thống giáo hội Michigan. Một tuần lể trước khi đi, ông lại đánh điện xin từ khước chổ làm nầy. Vì trong khoảng thời gian ấy, ông quen biết vợ ông và làm lể cưới. Từ đó, ông ở lại làm giáo trưởng làng Fântana. Làng nhỏ , đời sống khó khắn. Ông thường hối tiếc cơ hội bỏ lỡ, nhưng đã quá trễ rồi! Mỹ quốc chỉ còn trong mộng tưởng. Mỗi khi một dân làng nào sang bên ấy, thì ông cho thuốc hút, thực phẩm với chút ít tiền nong, và dặn viết thơ về cho ông khi đi tới nơi. Làm việc ấy, ông giấu bà. Vợ ông không có gì để nói ông được. Nhưng hễ nghĩ đến Mỹ quốc thì ông cảm thấy hình như phụ tình bà. Vì bà mà ông không ra đi. Trong thâm tâm ông vẫn còn sự xung đột ngấm ngầm ấy.

Nay Moritz ra đi, không phải như những người khác kia. Anh là người thân tín của ông. Và Moritz ra đi tất là một chút gì của ông cũng đi sang Tân Thế Giới.

Trăng tỏ. Mục sư không tài nào ngủ đựoc. Ông đứng dậy, thắp đèn đi qua phòng sách mà khắp cả ba phía tường đều có kệ sách. Ông cầm một quyển . Trước khi dở ra , ông nhìn lên mấy kệ đầy sách. Có đủ thứ chử: Anh, Pháp, Đức, Ý. Tường bên khia , sách cổ điển Hy Lạp và La Mã. Đó là bạn cố tri của ông. Thỉnh thoảng, ông tự hỏi sao ông không muốn vào giảng tại đại học đường. Nhiều bạn ở Iasi và Bucarest đã hai lần mời ông, nhưng ông đều từ chối chức giáo sư môn : Lịch sử giáo hội. Ông không tiếc. Ở Fântana, ông làm lể mi-xa bữa chúa nhật và mấy ngày lể; ngoài ra, ông lo chuyện đất vườn, nuôi ong mật, trồng cây trái. Tối đến, ông đọc sách. Vận mạng ông bảo đảm tưong lai ông. Ông an phận như thế. Có lần ông muốn cưỡng vận mạng: chuyện muốn đi Mỹ quốc. Ông hết lòng lo lắng để đi, nhưng mặc dầu hết sức lo, chuyễn đi không thành. Một bất ngờ đã xãy đến. Thế là hết! Từ đó, ông không toan tính nữa.

Ông tự hỏi:" Có phải thật mình còn tiếc cuộc ra đi ấy cách 30 năm nay chăng? Nếu không, sao mình lại băn khoăn lạ kỳ về chuyện đi của Moritz ?". Ông kéo mền lên, suy nghĩ: "Mình đã không buồn khi ở lại. Đây chỉ là lòng nhớ nhung một vật gì mình tưởng là thật trong mộng ảo, nhưng chẳng khi nào chiếm được trên thật tế. Đến khi tưởng đã nắm được nó thì lại nhận ra liền là không phải vật mình mơ ước. Có thể Mỹ Quốc không phải xứ mình muốn tìm đến? Có thể nó chỉ là một cớ về nỗi lo âu của mình. Mỹ Quốc là xướng khởi của lòng thương nhớ vẩn vơ. Chưa biết Mỹ quốc có lẽ sẽ ít thất vọng hơn, khi đã biết thật sự nó rồi".

Mục sư vẩn chưa ngủ được. Ông ngùi ngùi cảm động, nóng lòng chờ cho mau sáng, như chính ông đã hẹn gặp Ghitza ở đầu làng để đi Constanzta, rồi cùng nhau xuống chiếc tàu đang chờ đợi, tàu " chỉ được đậu ở bến có ba ngày thôi"

Khi ông thức giấc, trời còn tối, nhưng gà đax gáy sáng. Đường vắng, làng còn chìm trong một lớp sương mù. Mục sư mở bao, để thêm gói thuốc hút còn để nằm trên bàn. Ông nghĩ thầm :"Nếu Moritz đi, mình đâu còn ai để biếu thuốc, mình mua cốt để dành cho anh ấy mà thôi". Dòm qua của sổ, thấy trời rạng sáng, ông nói :"Moritz phải lẹ lẹ, không thì trễ hẹn!" Ông nghe tiếng chân đi ngoài đường, nhưng lại vượt qua khỏi nhà và xa lần. Ông ra bao lơn rửa mặt bằng nước lạnh, mà không có Moritz ở đó để xối nước cho ông.

Mặt trời lên cao. Moritz không thấy lại. Mục sư chờ anh tới giờ ăn sáng. Ông nghĩ chắc anh thức dậy trễ, nên không kịp đến lấy bao đồ. Ông tiếc thầm: "Uổng quá! Anh ta sẽ có gì ăn trong ít nữa ba tuần lễ, vừa đủ cho mấy ngày đầu của anh ta ở xứ người !"

Bà mục sư bước ra thềm nói:
--Ông ăn sáng đi chớ.
Ông đáp:--- Tôi đi đây.
Ông vội cất bao đồ dưới giường, lòng ông se lại, buồn tiếc phải từ bỏ một việc, và từ bỏ mãi mãi việc ấy. Hy vọng chót sang Mỹ quốc, hay ít ra hy vọng ủy nhiệm lần chót đã mất. Ba mươi năm về trước, ông đã hành động y như vậy. Ông đi qua bàn ăn.
Ông nói thầm :" Nếu Moritz lấy bao đồ tự tay mình sửa soạn cho nó, mình sẽ có cảm tưởng như mình ra đi. Rất tiếc, anh lại không đến !"
-----------------------------------------
Khi ra khỏi nhà mục sư, Moritz ghé lại máy nước, tắm gội sạch sẽ, rồi đi đến phía bên kia làng, chỗ Nicolae Porfirie ở. Nicolae có miếng đất, gần ven rừng, muốn bán. Moritz bước vô sân nhà, nói:
-- Mai nầy tôi sang Mỹ Châu, Chừng về sẽ có đủ tiền mua miếng đất nầy. Trước khi tôi đi, tôi muốn đưa tiền cọc để anh đừng bán cho ai.
Nicolae hỏi:
--Anh ở bển bao lâu?
---Chừng nào có đủ số tiền theo ý muốn. Hai, ba năm không chừng.
---Phải, ba năm là vừa. Không ai ở quá ba năm. Bên Mỹ, dễ kiếm tiền lắm!
---Anh muốn bán bao nhiêu?
--- Hiện giờ tôi chưa cần tiền. Như trong ba năm, anh trở về với tiền 50.000 đồng " lơ ", anh sẽ được miếng đất. Tôi không bán cho ai, tôi chờ anh.

Moritz móc túi, lấy xấp giấy bạc ra đếm trên ngạch của, rồi đưa cho Nicolae nói:
----Đây ba ngàn "lơ ". Tốt hơn anh nên có tiền cọc trước.

Cuộc mua bán đã xong; Moritz siết tay Nicolae, rồi ra về. Trời chưa tối. Anh muốn xem lại miếng đất, tuy anh đã thấy nó nhiều lần. Anh thuộc lòng nó, song bây giờ lại khác, nó là của anh. Chỉ còn có việc chồng đủ tiền là anh đến ở được.

Moritz băng qua cánh đồng. Anh đi rất mau. Áo anh thấm mồ hôi dính sát da. Anh không thể nhẩn nại đi chẫm rãi được. Đến rừng gồi, anh ngừng lại. Đất của anh chạy dài, từ chổ anh đứng, nơi ven rừng. Họ đã trồng bắp, cao độ chấm vai anh. Đất không mấy rộng, nhưng có thể cất một cái nhà có sân, có vườn cây trái. Anh nhắm chừng bề dài và bề ngang. Anh thấy hiện lên trên đám bắp, cái nóc nhà, cái tay quay nước giếng, cái cánh cửa ngõ bằng cây gồi và cả chuồng bò nữa. Đã bao lần, anh thấy cảnh tượng trên đây, nhưng không lần nào rõ bằng bây giờ. Tất cả đều đường như thật, đúng với sự anh ao ước làm anh mỉm cười. Gió thổi qua đám bắp, uốn chuyển những cành lá xanh tươi như lượn sóng. Anh lắng nghe tiếng xào xạc. Anh cúi xuống, hốt một nắm đất. Đât nóng trong lòng tay anh như một sinh vật, như hơi nóng của chim sẻ cầm trong tay. Moritz lại cúi xuống hốt một nạm khác. Anh bóp chặt nắm tay rồi buông ra, để đất rơi xuống kẽ tay. Anh băng ngang đám bắp để đến phía rừng. Tới giữa đám bắp, anh lại cúi xuống hốt một nắm đất, rồi nói :"Ở đây đất cũng nóng". Anh cầm hòn đất kê sát vào má anh. Mùi đất xông vào mũi anh thấm thía. "Y như mùi thuốc lá, mùi đất tốt " anh ngix thầm, và ngước đầu lên. Moritz hít nhiều hơi dài, nhu để thấm buồng phổi mùi đất thơm tho ấy. Anh nhớ đến Suzanna đang chờ anh, anh huýt sáo.
--------------------------------------------------------
Nhà Iordan, cha của Suzanna ở phía rang làng. Moritz băng qua vườn, đi thẳng tới sân. Anh đừng lại dòm qua kẽ hàng rào. Iordan vừa nặng nề bước ra bao lơn. Ông lần lượt đóng cửa, vặn chốt và khóa chặt lại. Moritz ngó theo từng cử chỉ của ông. Đóng cửa nẽo xong, ông còn nghi ngờ, ngó chung quanh rồi bước xuống mấy thang bằng cây, kêu răng rắc dưới sức nặng thân hình to tướng của ông. Như thường bữa, ông mặc áo màu xanh lá mạ, mặc quần kiểu quần cỡi ngựa, và mang giày ống. Ông đi ngang qua vườn trước nhà, lại phía cửa ngõ, đóng mạnh cửa rồi khóa hai vòng, đoạn xây lưng, núng nính đi vô. Ông rảo quanh nhà, dòm bên nây bên kia, như để tìm ai trong bóng tối. Rồi ông vào nhà, phía cửa sau. Tiếng khóa vặn hai ba lần, kế im lặng.

Iordan vô phòng. Buồng ngủ của ông, vách treo đầy những thú săn được, đầu thú dồn rơm: nai, chó sói, gấu....Trên tường, giửa gạc nai và chim ưng dồn rơm, có súng trường, súng ngắn và túi đạn. Gần dưới chiếc giường rộng lớn, trải hai tấm da thuộc đen. Iordan giẫm giày trên tấm da gấu, lấy cây súng trường dựng dựa giường. Ông kéo ngăn tủ lấy ra khẩu súng lục, cây đèn sáp, cái hộp quẹt và để trên bàn đầu giường.Đoạn ngồi lên giường, mệt thở hì hạch, ông tháo giày ra, sấp kế nhau. Mỗi tối, ông vẫn để đồ tại một chổ, vừa tầm tay, để dễ tìm, trong đêm tối, hễ đưa tay là đụng liền. Sau rốt, ông cởi áo ra nằm ngủ, đầu vùi trong gối trắng, như con gấu trong tuyết.

Moritz thấy đèn lu lần, rồi tắt hẳn. Cửa sổ đen ngòm. Bên phòng Iolanda, vợ Iordan, còn ánh đèn lờ mờ, vì cái chụp lụa đỡ bớt tia sáng chói. Thiên hạ đồn rằng bà rất khổ sở.Hai mươi lăm năm về trước, bà đến làng nầy với Iordan. Họ cỡi ngựa và dừng nghỉ tại quán trọ. Không ai rõ họ từ đâu đến. Nhưng chắc là xa lắm. Iolanda là người xứ Roumanie, còn người chồng, thì không phải. Về sau, mới biết họ từ xứ Hongrie đến.Họ choàng áo tơi lót bông. Khi ăn uống xong, họ ngủ tại phòng, chủ quán.Chồng ăn tợn như hổ đói, bà vợ chỉ nếm qua như mèo. 3 ngày sau, người ta được biết họ không rời khỏi làng nữa. Vài tuần kế, họ mua quán trọ. Khi mới tới, Iordan không biết một tiếng Roumanie nào, mà bây giờ thì rành lắm. Họ không kết bạn với ai. Đến đứa con gái, Suzanna, họ tránh không cho học tại trường nơi đó, sợ nó sẽ quen với trẻ trong làng; Suzanna đi học ở tỉnh. Người trong làng chỉ gặp Iolanda những lúc đi nhà Chính Thống, hoặc khi đi ra tỉnh, ngồi xe ngựa với chồng. Cạnh Iordan, Iolanda, xem nhỏ thó, co quắp, vì y to lớn gấp đôi vợ. Suzanna giống hệt mẹ, có đôi mắt xanh và tóc óng như tơ. Đó là những gì mà người làng hiểu biết về gia đình nầy. Mùa đông nọ, Iordan có bắn chết một người muốn vào hắn lúc đêm tối. Y bắn súng trường ngay giữa hai mắt kẻ trộm. Cảnh binh cho rằng đó là quyền của Iordan. Y có quyền giết kẻ nào vào nhà y ban đêm để cướp tiền bạc của y. Nhưng người làng không đồn ý với cảnh binh mà nhìn nhận như vậy. Một án mạng vẫn là một án mạng. Song chuyện ấy rốt cuộc bị lãng quên, vì đã xảy ra lâu lắm rồi.

Khi Moritz dòm qua kẽ hàng rào thấy đèn lu lần rồi tắt hẳn, anh đua hai tay làm loa cất tiếng kêu, nhái theo giọng chim mèo :" Hu! hu! Hu ". Tiếng vang lên rồi vọng lại, nhỏ lần đến im bặt. Giây lát , cánh cửa mở, Suzanna nhảy qua cửa sổ, nhón gót chạy băng qua vườn. Nàng vạch lỗ rào, chun ra khỏi sân, gần chỗ Moritz đứng chờ.

-------------------------------7-----------------------------
Tại sao anh lựa tiếng kêu như thế! Tại sao? Tại sao?" Suzanna đến từ bên kia rào, vừa hỏi vừa đi tới, Moritz muốn ôm nàng, song nàng vội tránh ra, nói tiếp:" Em không muốn anh kêu như vậy nữa! " Tim nàng đập mạnh vì quá sợ hãi. Moritz hỏi:
--Chớ em muốn anh kêu thế nào?
---Tùy ý anh, nhưng tiếng chim mèo xui lắm, nó báo hiệu sự chết chóc.
---Chỉ là bịa đặt của mấy bà già. Có con chim nào kêu luôn ngày lẩn đêm, khi trời xấu, mùa hạ như mùa đông chăng? Chỉ có chim mèo. Em có biết con chim nào khác không? Họa mi chỉ hót về hè. Nếu anh bắt chước họa mi, tất ba em sẽ biết là tiếng người. Em muốn ông hộ pháp ấy biết là anh gọi em hay sao?
---Không , em không muốn, nhưng chim mèo báo tin dữ!
--- Đó đâu phải lỗi của anh. Tại sao không có con chim nào kêu bốn mùa mà không báo hiệu sự chết? Nhưng thôi, dừng cãi cọ nữa. Đêm nay là đêm chót anh gọi em. Từ rày về sau, chúng ta hết còn phải giấu giếm! Sáng mai, anh đi Mỹ quốc. Lúc anh về, em sẽ là vợ anh. Anh đâu còn cần trốn sau hàng rào để bắt chước tiếng chim mèo nữa.

Moritz ôm Suzanna vào lòng. Nàng vòng tay bá cổ anh. Họ đứng dưới gốc cây gồi, chỗ mà họ gặp nhau đêm hôm qua, và mỗi đêm, từ bốn tháng nay , họ quen biết nhau. Nàng càng lúc càng nặng trên tay anh, Moritz đỡ nàng, để nằm trên cỏ và cũng nằm kề bên. Hai thân hình quấn quít nhau, tay tìm tay, môi sát môi. Họ nhắm mắt mê ly. Đâu đây, tiếng dế nỉ non trong vườn. Họ vẫn ôm nhau không thốt một lời. Áo xanh Suzanna nổi lên trên nền cỏ thẫm. Nàng đã cởi ra để mẹ nàng không thấy dấu nhăn. Mây đen khi nãy che lấp trăng tròn, đã vén lần. Đôi vai trần của Suzanna lấp lánh trong bóng tối. Moritz cũng cởi áo sơ mi lót dưới mình Suzanna.

Gần hai vai trắng nõn của Suzanna, ngực Moritz càng đen sạm như vỏ cây dà.
Nàng nói:
---Anh oi! Đừng đi anh!
Moritz cau mày đáp:
---Tại sao em nói thế. Em biết rằng nếu anh không đi Mỹ, thì làm sao có tiền mua đất. Mà không có vườn có đất, thì làm sao cưới em được? Rồi chúng ta ở đâu, nếu không có nhà, có đất? Không, anh sẽ ra đi trong 3 năm, và trở về với một số tiền. Chúng ta làm lễ cưới. Em không muốn anh cưới em sao?
---Em muốn lắm, nhưng không muốn anh đi.
Moritz mỉm cười nói:
--Vậy làm sao anh có tiền mua đất, Em biết không, anh đã đưa tiền cọc cho Nicolae rồi đấy! Còn lại bao nhiêu lúc anh về sẽ trả.
Moritz bèn thuật lại chuyện đua tiền trước làm sao, đi thăm miếng đất như thế nào, và dự tính cất nhà, chuồng bò ...tất cả.
Suzanna không để tai nghe anh thuật chuyện , nói:
--Anh à, nếu anh đi, lúc trở về, anh không còn gặp em còn sống nữa.
Moritz lần nầy tức giận hỏi:
--- Em có chuyện gì vậy? Em lạ kỳ quá!
---Không có chi hết.Anh có thể không tin em được.Song em cảm chắc khi anh trở về là em đã chết mất rồi.
--Không, em không chết. Em vẫn ở với ba má em như bây giờ. Em không có điều chi lo lắng, vì em không cô độc, không ở với người dưng, mà ở với ba má em.
Suzanna thút thít khóc. Moritz hỏi:
---Sao em? Em có chuyện gì?
Anh vừa nói vừa hôn môi Suzanna. Môi lạnh và ướt đầy nước mắt mặn mặn.
Suzanna đáp:
--Anh sẽ cho là những ý nghĩ điên cuồng, ý của đàn bà. Tốt hơn đừng nói với anh gì cả.
--Em nói đi. Anh không cho ý nghĩ của đàn bà đâu!
---Em chắc ba em muốn giết em!
Moritz giận hỏi:
---Ai nhét vào đầu óc em tư tưởng xằng bậy này vậy? Tại sao em muốn ba me giết em?
--Em biết anh không tin, nhưng em quá lo sợ rồi. Em chắc ông sẽ thi hành ý định vì ông đoán biết có chuyện gì rồi. Em không rõ lắm, song chắc vì đó mà ông muốn giết em.
---Ba em thấy chuyện gì mới được chớ?
---Ba em đã biết mối tình của chúng ta.
Moritz nằm dang ra xa. Vóc mình Suzanna lộ hẳn như pho tượng đá cẩm thạch trên nền cỏ.
Moritz hỏi:--- Ông có nói gì với em chưa?
--Chưa
---Ông có rầy em không?
---Không.
---Vậy sao em nói ông biết chuyện rồi?
---Linh tánh báo cho em biết trước.
Nàng khóc to, nói tiếp:
---Tiếng nói của lòng chưa đủ. Hồi trưa nầy, khi bưng món ăn lên, ông ngó em một cách khác thường. Một cái ngó căm thù. Ông hét lên: " Xây lưng vô vách coi? Em xây lưng vô vách. Em cảm thấy ông nhìn vào hông em. Ông hét thêm: "Ngó ra cửa sổ!" Lần nầy ông nhìn kỹ và lâu hơn. Trông bề nghiêng, ông ngó bụng, ngó hông em như xem con ngựa của ông vậy. Rồi ông quát lên: Mầy đi mau cho rảnh mắt đò đĩ! ". Ông bỏ ăn. Em vội chạy ra . Em biết ông đã rõ sự thật. Khi em nhỏ, ông có la, có rầy, có đánh đếnchayr máu nữa, nhưng không bao giờ mắng em là " đồ đĩ", và đuổi xua em như hồi trưa nầy.
Moritz hỏi:
----Làm sao ông biết được? Có khi nào ông bắt gặp hai đứa mình đâu?
---Không gặp, nhưng ông biết .
---Làm sao biết cho được ?
---Chỉ nhìn vào em thôi.
Moritz phì cười, hôn lên trán Suzanna, nói:
---Dẫu cho ông dùng ống dòm cũng không thấy được. Chuyện đùa! Em tưởng chỉ nhìn vào người rồi biết em có nhân tình sao ?
---Em cũng biết thường thì khó nhận ra. Song ba em khác đời lắm. Những ngựa cái của ông, ông chỉ nhìn sơ là biết con ngựa có chửa hay không. Bạn ông, ai cũng phục ông hết.
---Hay là em có thai rồi?
---Không em không có.
---Vậy thì không sao. Trong hai, ba năm, anh trở về, có tiền. Chúng ta sẽ mau đất, làm lễ cưới tại nhà thờ mục sư Koruga. Ta sẽ cất 1 cái nhà thạt đẹp, rồi sống một cuộc đời hạnh phúc. Không phải vậy sao, em Suzanna?
Nàng siết cặt Moritz, như rất sợ hải. Nàng run lên, và nói:
---Anh ở đây thì em không sợ, mà anh đi rồi, em sẽ chết, vì sợ vậy! Nếu ba em không bắn giết, em cũng không sống nổi, em quá lo sợ rồi anh à! Mỗi đêm, em đều khóa cửa phòng và gài chốt chặt. Khi nghe tiếng giày của ba em, là em chui đầu vào gối, run lên.
Moritz đặt tay lên vai nàng, ôm sát vào lòng. Hai người yên lặng. Suzanna thấy sung sướng gần Moritz, mà anh cũng bằng lòng thấy nàng nín khóc.

Gà gáy sáng. Cả hai đứng dậy, Suzanna mặc áo vào, áo ướt lạnh vì hơi sương. Moritz cũng mặc áo sơ mi và nắm tay Suzanna đưa tới hàng rào. Song vừa đi lọt, Suzanna kêu lên một tiếng thất đảm. Moritz khom lưng dòm xem chuyện gì, thì không thấy Suzanna ở trên sân. Nàng trở lại hồi nào, đến Moritz cũng không trông thấy. Nàng ôm chặt anh một cách tuyệt vọng. Toàn thân nàng run lên, mình nàng nóng ran như đang lên cơn sốt. Moritz dòm qua sân thấy cửa sổ phòng Suzanna mở rộng, Iordan mặc sơ mi, đi qua , đi lại, tay cầm lồng đèn như tìm một vật gì. Moritz vuốt tóc Suzanna và ôm sát nàng vào mình, cố ý che không cho nàng thấy cha, song nàng đã thấy quá rõ ràng. Và, vì thế, nàng càng ghì chặt Moritz.
Nàng run lên, không khóc được nữa. Hai người nghe tiếng mắng chửi của Iordan. Moritz nhìn thân hình khổng lồ của hắn. Sau bóng hắn, thấy dạng Iolanda. Bà đứng trước mặt chồng có một lát , một lần thôi. Iordan xây lưng ra cửa sổ. Moritz không còn thấy vợ của hắn nữa. Bà đã khuất hẳn sau thân hình to lớn của chồng. Kế nghe tiếng bà Iolanda kêu la, rên siếc như xé ruột xé gan. Đèn tắt, cửa sổ mở rộng trong đêm tối. Tiếng rên la của bà Iolanda càng lúc càng đau thương, tuyệt vọng, rồi dịu lần. Moritz và Suzanna còn nghe thêm một hồi nữa tiếng kêu thảm thiết ấy như uất nghẹn. Đôi lứa run lên. Tiếng than khóc im bặt. Bà Iolanda đã té xuống đất. Iordan còn đạp, đá người đàn bà trong phòng tối