4
Bà Cai Keng mệt mỏi lê bước trở về nhà. Căn nhà ngày càng trở nên lạnh lẽo và đáng ghét, thế nhưng không về với nó thì bà biết đến nhà nào cho được! Nhà với cửa gì mà hàng chục cái chai không cái nào còn lấy một giọt rượu, hàng hai ba cái vò mà không cái nào bói ra lấy một hạt gạo! Quần áo, chăn màn... cái nào có thể cho lên "chùa con chim" được thì đã cho cất cánh cả rồi. Mấy món xuyến, hoa, nhẫn, hột "vàng" Mỹ-ký cũng đã sang tên cho mấy cô cháu choai choai dưới chợ Mơ, đổi lấy bún và đậu phụ dần, nay hết sạch rồi! Cuối cùng chỉ còn lại các xác nhà trống rỗng, mà bà đã năm lần bảy lượt gọi người tới mua, đắt rẻ gì cũng bán. Còn cái thân mình, bà sẽ xin với sư cụ chùa Liên Phái cho đến quét chùa, ăn mày lộc Phật, sống nốt quãng đời tàn. Chết một nỗi,
chẳng ma nào thèm mua nhà bà. Họ nói: Cách mạng rồi, ai có quê hương bản quán đều đua nhau trở về, cái lều vịt của bà có mà bán cho chó!
Vậy là tia hy vọng cuối cùng đành lịm tắt. Không nhẽ nằm đợi chết, bà nhặt cành que tre cầm tay, khật khù dạo quanh xóm, để xem xét dân tình! Trời xui đất khiến thế nào lại lạc chân vào nhà Năm Sẹo. Và bà đã thấy sự lạ rành rành ra đấy. Bà lập tức tốc thẳng xuống ủy ban Hành chính Tiểu khu trình báo tỏ tường và xin được ngay tức khắc dẫn đường cho người nhà nước đến bắt quả tang để lĩnh thưởng! Vậy mà cái thằng cha đồng chí ủy viên thường trực lại dám bảo với bà rằng: "Chỉ có thế thì chưa đủ cơ sở kết luận là có tội để đến khám nhà người ta được!". Bà đã khan vã giải thích mãi rằng đó chỉ là một cái nhà hoang, ai ra ai vào mặc sức, bọn du thủ du thực đã tụ bạ ở đấy để đi kiếm chác. Cứ việc đến khám, không sợ gì cả! Nói đến khô bọt mép mà cái thằng giời đánh ấy vẫn chẳng chịu nghe cho. Thế là đành "xôi hỏng, bỏng không", mất công đi sục sạo, mất công đi trình báo, mất công về. Chẳng ăn cái giải gì của đứa nào. Hẹm thật!
Bà Cai mở khóa cửa, vào nhà nằm vật ra giường, ruột gan quặn thắt vì từ sáng vẫn nhịn vo. Bà nghĩ kế...
Rồi bà cũng nghĩ ra, bà tự nói với mình: Muốn gì thì cũng phải ăn cái đã. Không ăn thì đến mẻ cũng chết, nói gì người!
Bà vùng dậy quấn lại khăn, vuốt áo quần cho phẳng phiu, rồi lách cửa bước ra, chỉ quay lại khép hờ chứ không cần khóa. Bà nhẹ gót bước đi từng bước rất tự tin, đến thẳng nhà Năm Sẹo với một ý muốn mỗi phút một sáng rõ trong đầu bà: "Của giời ơi ấy không lấy để chúng nó nốc cho phí đi à?"
Nhà vắng tanh. Con bé Cời chắc ra ao vo gạo, rửa rau và kín nước. Bà Cai lỏn vào nhà rất nhanh. Bà đi thẳng vào bếp xách cái nồi đồng đến đặt cạnh vò gạo, nhấc vào lên đổ gạo vào đầy nồi rồi đậy vung lại. Không kịp đút nút trả lại vò gạo, bà bỏ mặc nó đấy, bưng nồi gạo đi nhanh ra ngõ, về nhà.
Mọi việc diễn ra gọn ghẽ, nhẹ nhàng, không một ai hay biết.
5
Tấc về đến nhà, thấy Cời đang ngồi ở giữa cửa ra vào, mắt đỏ hoe, mặt sưng như cái lệnh vỡ, thì hỏi:
- Ðã có cơm chưa?
Nghe hỏi, Cời bật lên khóc tức tưởi:
- Nó lấy mất nồi rồi! Cả gạo nữa!
- Ðứa nào dám lấy?
- Em không biết ai lấy!
Tấc vô cùng bực tức. Có đứa nào không biết thằng Tấc này đang sống trong cái nhà này! Nó dám lấy bất kỳ một thứ gì ở đây tức là nó đã coi thằng Tấc này chỉ là một con bọ gậy đáng khinh!
- Từ sáng đến giờ những đứa nào vào nhà?
- Không ai vào cả.
- Thế hôm qua?
- Có bà Cai Keng.
- Vào làm gì?
- Xem chiếu, xem nồi, xem cả vò gạo nữa!
Trong óc lóe lên một ý định, Tấc lại xó nhà lấy cây thiết lĩnh giắt vào lưng rồi đi ra ngõ, sang nhà bà Cai Keng. Cửa ra vào nhà bà Cai cài chốt trong và dưới bếp có khói. Tấc gọi to:
- Bà Cai Keng, mở cửa ra!
Gọi tới ba lần mà vẫn không có tiếng người thưa. Cáu sườn, Tấc ra nhặt ba cục gạch vỡ, mang lại đặt ở trước cửa nhà bà Cai, rồi nhếch mép cười nhạt, nhặt từng cục, nhằm đúng cái nóc bếp đang tỏa khói, tương vào. Chỉ mới đến cục thứ hai thì tiếng la hét choe chóe của bà Cai đã bật ra gay gắt:
- Cha tiên nhân bố đứa giời đánh thánh vật nào ném gạch ném đá vào bếp nhà bà thế hả? Mày đợi đấy bà ra bà xé nhỏ bỏ xác mày vào...
Bà vừa chửi vừa chạy vội ra mở cửa. Câu chửi chưa kịp kết thì cánh cửa đã hé. Không chờ cho nó mở hẳn, Tấc phóng một cú đạp, cánh cửa mở toang, hất bà Cai ngã dúi xuống nền nhà. Bà Cai hoảng hồn lồm cồm bò dậy, chưa kịp định thần thì Tấc đã bước vào, khinh khỉnh hỏi:
- Nồi đâu? Gạo đâu? Mang ra đây!
- Cha tiên nhân thằng ranh. Sao mày dám...
Tấc hét át hẳn tiếng bà Cai:
- Mang ngay ra đây. Nghe rõ không, hả?
Dứt lời, Tấc rút cây thiết lĩnh vung lên quật mạnh vào chiếc ghế đẩu cạnh đấy, khiến chiếc ghế bắn vọt qua giường va bộp vào ban thờ làm đổ loảng xoảng những chai lọ bầy trên đó.
Bắt đầu cảm thấy chợn, bà Cai xuống giọng:
- Cái thằng du côn, mày đến phá nhà bà đấy hả? Bà thì lôi cổ mày lên đồn bây giờ!
Tấc lại vung thiết lĩnh lên quật vào cột nhà, hét:
- Này du côn này! Này lên đồn này! Này phá nhà này!...
Mỗi cú thiết lĩnh vung lên, căn nhà lại rung lên như muốn đổ. Bà Cai hiểu ra rằng không thể dọa nổi cái thằng oắt con ghê gớm này. Bà bèn nhào tới ôm lấy Tấc, van vỉ:
- Thôi thôi thôi... chị xin, chị xin! Có gì không nên không phải chị cũng xin cậu! Nóng nảy thế, hại chị quá. Thân chị góa bụa, tứ cố...
- Câm mồm đi. Mang ngay nồi với gạo ra đây, mau lên.
- Ơ kìa cậu. Nồi nào? Gạo nào?
Tấc cười nhạt cài thiết lĩnh vào lưng, tóm vai áo bà Cai dìu vào trong bếp. Bếp chỉ có cái quang treo vài cái bát đũa trong một cái rổ rách, mươi que củi vương vãi dưới đất với ba cái dầu rau đang đội một niêu cơm vừa mới nấu. Tấc lôi bà Cai trở ra nhà ngoài, lục soát gậm giường, gầm ban thờ và bắt mở cả cái hòm khóa chuông! Tất cả đều không thấy nồi với gạo. Ðã thất vọng định về nhưng chợt nhớ còn cái hố xí chưa xét đến, Tấc lôi bà ra nhà xí. Cũng không có gì ngoài cái vại con đựng phân! Tấc buông tay ra khỏi vai áo bà Cai, và làm ra vẻ muốn đi đái, lẳng lặng vừa cởi khuy quần vừa đi ra sau hố xí, đứng đái. Thật bất ngờ, Tấc trông thấy một đống rác rất mới ngay dưới chân rặng cúc tần, sau hố xí. Lập tức gọi to:
- Bà Cai lại đây nào.
Không có tiếng trả lời. Tấc chạy vào nhà thì thấy bà Cai mặt sượng ra đang ngồi ở mép giường. Tấc lôi bà ra, bắt dỡ đống rác, bưng nồi gạo ra.
Và cứ thế, Tấc điệu bà Cai Keng về thẳng nhà mình, không nói thêm một lời nào. Sau khi đã đặt nồi gạo xuống sân, bà Cai khẽ nhếch môi cười gượng nói:
- Cho chị xin lỗi cậu. Chỉ vì dạo này đét quá! Tha cho chị...
6
Từ trong trụ sở đi ra, Minh bảo Thiệu:
- Tình hình chẻ hoe ra như vậy rồi, cậu định thế nào?
- Ðịnh gì được nữa? Có thế nào cứ về nói cho mọi người biết y như thế. Ai thích sao mặc họ.
- Ðã đành là như vậy. Thế còn ông cụ nhà mình với bà cụ bên cậu Tỳ, ta tính sao? Muốn gì thì mỗi nhà cũng phải có một tên chịu hy sinh, ở lại nhà để trông nom các cụ thì mới ổn!
Thiệu gắt gỏng nói lên ý mình:
- Thằng chó nào chẳng biết vậy. Vấn đề đặt ra lúc này là đứa nào sẽ ở lại? Cụ thể như nhà ta, đằng thằng ra mà nói thì tôi sẽ phải ở lại trông nom ông cụ chứ gì? Cậu cứ nói toẹt ra cho dễ nghe, việc gì cứ phải quanh co cho mất thì giờ!
Minh khẽ thở dài, anh biết rằng chưa nên tranh luận với Thiệu vào lúc cậu ta đang tức bực như thế này. Tốt nhất hãy nghĩ thêm đã, từ giờ đến tối biết đâu chẳng nghĩ được cách. Anh đứng dậy bảo Thiệu:
- Thôi, để nghĩ thêm đã, tối hẵng hay. Về đi.
- Cậu về trước, tôi chưa về đâu.
Minh e ngại nhìn Thiệu, anh lưỡng lự hỏi:
- Tôi chờ cậu về cùng ăn cơm đấy nhé?
- Tùy!
Nghe Thiệu trả lời như vậy Minh yên tâm. Anh không ra thẳng chợ Hôm để bám tầu điện, mà lủi thủi xuôi theo ven hồ Bảy Mẫu trở về, vừa đi vừa nghĩ về mấy tờ thư giới thiệu đang nằm trong túi áo: Thiệu và Hải gia nhập Vệ quốc đoàn, Minh đến nhận việc ở Ty Liêm phóng, Vận với Tỳ lên làm việc ở huyện, chỉ có Tèo là phải ở nhà chờ thượng cấp sẽ cho đi học chuyên môn...
Như vậy là với Hải có thể coi như ổn. Tỳ với Tèo thì chưa biết thế nào? Tính Tèo hấp tấp mà Tỳ thì lại quá chín chắn, quen nhường nhịn. Chắc rằng cô ấy sẽ giữ phần ở lại trông nom mẹ. Còn bên này thì khó thật, ba nhà ba đứa thì cả ba đều trúng tuyển, chẳng cần hỏi cũng thừa biết là cô Vận sẽ sẵn sàng tình nguyện nhường cho hai thằng được đi. Tính cô ấy vốn vậy. Ðến ông cụ thì còn gay hơn, nếu để ông biết rằng có đứa đã vì ông mà phải ở nhà thì không ổn, ông sẽ bắt tất cả phải đi nhận việc ngay cho mà xem. Tính ông ai còn lạ, không khi nào chấp nhận cho một ai đó phải vì ông mà chịu thiệt thòi, dù người đó là con đẻ của mình. Ðặc biệt là đối với Minh, Thiệu, Vận, "Ba đứa trẻ" đang nằm trong vòng tay bao dung che chở của ông. Ông có thể chết để cho chúng nó được sống, chứ lẽ nào chịu sống trong sự lo âu, lúng túng của chúng nó chỉ vì ông.
Trước tình hình như vậy, việc cần phải có một đứa ở lại nhà không khó. Minh rất muốn chính mình sẽ là người ở lại, song anh biết không dễ dàng gì được mọi người chấp nhận. Ðã biết rằng không ai nghe mà cứ cố nói thì thật xấu, nói để tự khoe mình! Chỉ tiếc cho Vận, cô ấy để lỡ dịp này thì biết đến bao giờ mới bằng chị bằng em? Có cách nào mình ở lại thay cô ấy thì thật hay. Ðời thằng con trai ra đời sớm, muộn hẳn mười năm cũng cứ được, chứ con gái thì khó lắm. Minh cứ vừa đi vừa nghĩ ngợi, về đến cửa ô lúc nào không biết. Chợt có tiếng Tèo choe chóe gọi:
- Anh Minh! Anh đi đâu về thế? Làm em đi tìm mãi.
Minh giật mình dừng chân, hỏi:
- Cậu tìm tôi có việc gì thế?
Tèo cười ý tứ, lấp lửng đáp:
- U em bảo sang tìm anh thì em tìm chứ em biết gì đâu.
Minh ngẩn ra tự hỏi: Lạ nhỉ, bà Ba cho cô Tèo sang tìm có việc gì thế nhỉ? Xưa nay có chuyện như thế này bao giờ đâu? Anh hỏi:
- Thế bây giờ u cậu ở đâu?
- ở nhà ý, anh về đi.
Minh cắm cúi đi thẳng về nhà bà Ba. Ðến cổng, anh nhìn thấy bà đang ngồi với Tỳ ở giữa sân. Hai mẹ con hình như có điều gì vui thú vừa trò chuyện vừa cười. Anh chào to:
- Lạy bác ạ. Cậu Tỳ mở cổng cho tôi với.
Nghe tiếng Minh gọi, Tỳ hớt hải đứng ngay dậy, cô định đi vào trong nhà nhưng rồi nghĩ thế nào cô lại quay ra mở cổng, chào:
- Anh sang chơi ạ. Mời anh vào trong nhà.
Minh vui vẻ bước vào sân, anh đến thẳng chỗ bà Ba đang ngồi và ân cần hỏi:
- Bác bảo Tèo sang tìm cháu có việc gì thế ạ?
Bà Ba sững sờ, nhưng rồi hiểu ngay trò đùa tinh nghịch của cô con gái bé, bà tươi cười nói:
- ừ, có việc cần đến sức con giai mà nhà bác tinh đàn bà con gái, nhờ ông Cả không tiện, bác bảo em nó sang mời cháu đến để hỏi xem phải làm thế nào bây giờ? Kìa, sao con không lấy ghế ra cho anh ngồi?
Tỳ ngượng nghịu đáp:
- Con tưởng u mời anh ấy vào trong nhà?
- Thôi ngồi ngoài này cho thoáng, con mang ghế ra đi.
- Ghế đấy rồi ạ. Con vừa mang ra ngồi với u đấy thôi?
Bà Ba cười, nói:
- Thì u đã đến nỗi lẫn đâu. U nói với anh việc nhà, con không ngồi cùng nghe thì rồi biết đường nào mà làm? Mang ghế ra ngồi đây mau lên để anh nó còn về làm việc nhà chứ? Cháu cứ ngồi trước đi, em nó mang ghế ra sẽ ngồi nghe sau.
Minh tỏ ra cảm động trước thái độ thân tình mà bà Ba dành cho mình, anh thận trọng ngồi xuống và e dè hỏi:
- Nhà ta có việc gì thế ạ?
Bà Ba chép miệng thở dài rồi nói:
- Mấy tháng nay trời mưa mãi. Cái mái nhà dột quá không sao còn ở được nữa. Muốn hỏi cháu xem có thu xếp được thời giờ thì giúp bác xem sẽ phải chữa chạy ra sao? Dù có hết một vài chục bạc thì sức bác vẫn cố được cháu ạ.
Minh hoảng hồn ngồi ngây ra như phỗng. Còn đang nặng trĩu trong lòng nỗi lo ngày mai đã phải rời xa gia đình, bây giờ lại được bà Ba nhờ cậy, với bản chất chân thật không quen nói dối, Minh bộc lộ sự bối rối rất rõ trên gương mặt. Tỳ băn khoăn hỏi mẹ:
- Việc chữa nóc nhà phải hỏi bác Cả chứ anh Minh biết sao được mà u hỏi anh ấy?
Bác Ba cũng đã kịp nhìn thấy sự lo âu, bối rối của Minh, bà hối hận tự trách mình đã vô tâm, vội nói:
- Thì u cũng chỉ mới hỏi chứ đã định ngày nào làm đâu. Nếu cháu đang bận thì để khi khác xem giúp bác cũng được cơ mà.
Minh lúng túng trình bày:
- Cháu không bận gì đâu ạ. Chỉ có sáng ngày mai cháu phải đến một chỗ hẹn, có việc cần. Lúc nào về cháu sẽ mời bác Cả cùng sang để xem nhà cho bác. Việc chữa chạy bác Cả thấy phải làm thế nào thì mấy anh chị em chúng cháu sẽ làm, bác ạ!
Bà Ba vui vẻ trả lời:
- Ðược như thế thì bác yên tâm rồi. Cảnh nhà bác những việc khó khăn nặng nhọc ấy chỉ còn biết trông cậy vào ông lão với các cháu bên ấy mà thôi, cháu ạ.
Minh đứng dậy, nói:
- Nếu việc chỉ có thế thì cháu xin phép về, có gì mai cháu sẽ lại sang. Lạy bác ạ.
- ừ, cháu về bên nhà. Con ra mở cổng cho anh, con.
Ra đến cổng Minh dừng lại bảo Tỳ:
- Thượng cấp đã chính thức cắt đặt công việc cho mỗi chúng ta rồi đấy. Tối cậu bảo cậu Tèo cùng sang nhà cậu Hải, tôi với cậu Thiệu, cậu Vận ăn cơm xong cũng sẽ sang. Chúng ta cùng bàn xem nên xử trí như thế nào cho phải.
Tỳ muốn nói với Minh một câu, bởi rất hiếm dịp chỉ có hai người được đứng với nhau như thế này, nhưng cô hồi hộp quá, chỉ lúng búng thốt ra được mỗi một câu:
- Vâng ạ.
Minh vui vẻ chào:
- Có thế thôi, tôi về đây, cậu vào với bác đi.
7
Thấy mọi người kéo đến, biết là có chuyện Tấc lẳng lặng bỏ đi. Hải bảo Cời:
- Em mang chai đi bắt một ít châu chấu để mai ăn, bọn anh trông nhà cho.
Cời vui vẻ chạy lại xó nhà nhặt cái vỏ chai rồi chạy đi ngay.
Tèo láu táu hỏi Thiệu:
- Chị Vận đâu, sao không thấy?
- Còn đi tắm. Sợ về khuya quá, thèm ngủ lại chui vào cũi ngay sẽ hóa thành con chuột chù.
Hải khen:
- Kinh nhỉ, dạo này cậu cũng nói năng ra dáng đấy chứ. Liệu đã dám a-la-xô chưa, để cho anh em còn mài răng chờ ăn cỗ?
Chưa ai kịp nối lời Hải thì Vận đã tong tả bước vào. Chẳng nhìn ai, cô nói ngay:
- Tấc này, chị mang cho cậu cái này hay lắm cơ!
Tèo cười thật to, cô dài mồm nói ra vẻ đay nghiến:
- Suốt ngày lúc nào cũng chỉ thấy em Cời với cậu Tấc! Chuột tha hết chúng nó vào hang rồi bà chị ạ!
Vận hiểu ngay là cả Tấc lẫn Cời đều không có nhà, cô thản nhiên đi lại xó nhà, mở nồi đặt cái gói trong tay vào rồi đậy lại. Cô quay ra bảo Hải:
- Tớ mang sang cho ba anh em bát hạt mít luộc sẵn rồi đấy, tí nữa ăn với nhau. Ban chiều qua chợ Mơ, tàn chợ mua 7 xu được lưng một rá, cả nhà ăn no.
Nói xong cô sà xuống chiếu, ngồi chen vào giữa hai chị em Tỳ. Minh bảo Thiệu:
- Cậu bắt đầu được rồi đấy.
Thiệu bĩu môi cười nói:
- Cậu ngọng à? Hai thằng cùng đi nghe, lại muốn đùn cho ai?
Minh cũng cười cười thanh minh trước mọi người:
- Tôi đi guốc vào bụng cậu nên phải "mời" để xin phép, kẻo rồi lại vừa được nhàn thân vừa to họng trách móc. Biết chưa? Tôi với cậu Thiệu hôm nay được thượng cấp triệu tập lên tận phố Găm-bét-ta(1) để nghe nói chuyện về tình hình thế giới với cả trong nước mình. Nói dài lắm nhưng mà tôi không ghi chép được gì cả, chỉ còn nhớ lõm bõm nên chẳng nói lại làm gì. Chúng tôi mời các cậu đến cái chính là để báo tin thượng cấp đã thu xếp giao công việc mới cho từng đứa chúng ta rồi. Các cậu nghe cho rõ đây này: Có hai cậu được vào Vệ quốc đoàn... Các cậu có đoán được là những ai không nào?
Tèo nói ngay:
- Là anh với anh Thiệu chứ gì, lại còn phải hỏi?
Cả Tỳ, Vận và Hải đều ngớ ra, mỗi người đều giấu một tâm sự không tiện nói ra. Minh lắc đầu, cười đáp:
- Sai năm mươi phần trăm. Là hai cậu Thiệu và Hải!
Tèo trố mắt nhìn Hải và kêu:
- Vô lý! Cái thứ cậu Hải mà cũng được làm chiến sĩ Vệ quốc đoàn cơ à? Em cóc tin. Nếu cậu Hải mà làm Vệ quốc đoàn được thì em cũng làm được. Vô lý!
Không thèm quan tâm đến sự bì tị của Tèo, Hải đứng vùng dậy vung nắm tay hét váng nhà:
- Chúa thằn lằn! Hoan hô thượng cấp, hoan hô Minh sếu! Hoan hô tất cả các cậu! Thế là thằng Hải móm này đã mở mặt với đời rồi...
Minh cảm thấy rưng rưng xúc động trước niềm vui ồn ào hiếm thấy ở Hải, đứa bạn bạt mạng này. Anh cố nén lòng, vỗ hai bàn tay vào nhau và nói:
- Thôi nhé! Ðể tôi còn nói sang người khác nữa chứ! Ngồi xuống cậu Hải.
Nghe Minh nói, Hải ngượng nghịu ngồi xuống. Tèo hích khuỷu tay vào lưng Hải rồi nói trống không:
- Ai chứ ngữ ấy mà được làm Vệ quốc thì tớ đếch tin.
Tỳ bấu vào tay em, nhắc khẽ:
- Im nào, nghe kia kìa xem được giao việc gì nào.
Minh tiếp tục nói:
- Hai cậu Vận với Tỳ về nhận công việc ở huyện.
Hải hỏi ngay:
- Làm hai bà huyện cơ à?
Thiệu đáp ngay:
- Hãy cứ biết được thượng cấp cử đến đấy đã, còn làm công việc gì thì chờ đến nơi hãy hay.
Tèo gào lên:
- Thế còn anh với em, bị bỏ rơi à, anh Minh?
- Không. Chẳng ai bị bỏ rơi cả. Chỉ có điều hơi phiền là em còn non tuổi quá. Hoạt động bí mật thì không sao, nhưng ra làm việc công khai lại hơi khó, cho nên thượng cấp sẽ cho em đi học chuyên môn. Còn anh thì được về nhận việc ở Ty Liêm phóng. Thế là hết đấy.
- Ty Liêm phóng là thứ công việc gì? Học chuyên môn là thứ học gì? Em không đi học đâu, dứt khoát là em sẽ phải cùng ở một chỗ với chị Tỳ, chị Vận... làm việc gì cũng được.
Minh nghe Tèo hỏi trúng với tâm sự của mình, anh thật thà thổ lộ:
- Tôi cũng không hiểu Ty Liêm phóng là gì, học chuyên môn là gì, nhưng không hỏi được vì lúc ấy thượng cấp lắm việc quá, bao nhiêu người đang chầu chực chờ đến lượt. Tôi định bụng sẽ về hỏi cô giáo Bích, chắc là cô ấy biết. Bây giờ cậu Vận với cậu Tỳ có cần hỏi gì không?
Không ai trả lời. Minh ngạc nhiên nhưng không tiện hỏi, anh tiếp tục trình bày:
- Nếu các cậu nghe rõ cả rồi thì sáng sớm mai đúng bảy giờ từng người phải có mặt ở nơi nhận việc. Thư tôi cầm cả đây rồi, của cậu nào thì tự tay nhận lấy này.
Minh nói xong đi phát thư giới thiệu cho từng người, ai cũng nhận chỉ trừ có Tỳ, cô không cầm mà nghẹn ngào nói:
- Ðể cho em nghĩ đã...
Thấy vậy Vận cũng đưa lại cho Minh, cô nói:
- Tớ cũng không muốn đi, trả giấy cho cậu này.
Minh cảm thấy khó xử, anh lúng túng bảo hai người:
- Tôi chỉ là người cầm thư về chứ làm gì có quyền giải quyết công việc? Nhiệm vụ tổ trưởng của tôi với
cậu Thiệu đã kết thúc, từ sáng mai chúng tôi đi mỗi người một ngả rồi. Các cậu trả thư cho tôi thì tôi biết làm thế nào?
Vận nói giọng u ẩn nhưng quả quyết:
- Làm thế nào cũng được, mặc cậu. Phần tôi, tôi chỉ biết là chưa thể rời bỏ nhà cửa mà đi được. Có vậy thôi. Tôi về trước đây!
Vận nói dứt liền đứng vụt dậy, chạy đi ngay không cho ai kịp bàn bạc thêm điều gì. Thiệu cũng
đứng dậy lừng lững đi ra. Hải càu nhàu:
- Cái cậu Vận... cứ như con dở người! Ði làm cách mạng thì không muốn lại cứ muốn làm con bán đậu phụ nướng. Thật chán!
Biết Hải nghĩ không đúng về Vận, nhưng Minh không tranh cãi, anh bảo Tỳ:
- Tôi muốn nói chuyện tay đôi với cậu một lúc, có được không?
Tỳ ngước cặp mắt thăm thẳm lên nhìn Minh mà không trả lời. Tèo vội vàng nói góp:
- Phải đấy, chị Tỳ đi chơi với anh Minh kẻo mai anh ấy đi rồi. Em về trông u cho.
Nói xong Tèo chạy biến đi ngay. Hải cũng đứng dậy, làm ra vẻ mỏi mệt, vươn vai nói:
- Thôi, xong việc rồi, các cậu về cả đi cho tớ ngủ đây.
Tỳ rụt rè đứng lên, cô hồi hộp đi theo đằng sau Minh ra ngõ. Minh dừng lại chờ và hỏi:
- Cậu nghĩ gì có thể nói cho tôi biết với, được không?
- Em em... em chẳng nghĩ gì cả.
Minh đắn đo giây lát rồi nói:
- Tôi có thể hiểu ý cậu đang nghĩ gì. Cậu lo cho bác nên không muốn lên huyện nhận việc, phải không?
Chờ một lát thấy Tỳ vẫn lặng thinh, Minh bảo:
- Ngay lúc nhận giấy trước thượng cấp tôi cũng đã nghĩ đến điều ấy. Phải chi tôi có thể thay được, để cậu yên tâm mà đi...
Nghe Minh thủ thỉ nói, Tỳ xúc động bồi hồi, cô ngước cặp mắt đầy vẻ biết ơn nhìn anh. Bóng đêm lạnh lùng và hết sức vô tình đã ngăn không cho Minh được nhận cái nhìn ấy của Tỳ, anh vẫn đắm chìm trong dòng suy nghĩ của riêng mình. Ðối với Tỳ, trước nay anh luôn luôn nhìn nhận ở cô là một mẫu hình toàn vẹn về một người con gái tốt: Chăm chỉ, hiền lành, chín chắn, nết na, nhường nhịn... Anh thường tự nói với mình: Ước sao trong mỗi gia đình có một cô gái như Tỳ, chắc là chẳng mấy khi người ta phải nghe thấy có sự cãi lộn trong nhà. Một con người không bao giờ muốn đòi phần hơn trước mọi người, mặc dù biết rất rõ sự đúng sai, phải trái, hay dở... Minh nghĩ: Nếu như Tỳ là người cùng sống trong một nhà với anh, chắc chắn anh sẽ làm thay cho Tỳ cái công việc trông nom bà Ba, cũng như anh đã chủ trương sẽ ở nhà trông nom ông Cả để cho Thiệu và Vận được thoải mái ra đi.
Chờ mãi không thấy Minh nói gì thêm, Tỳ ngập ngừng thổ lộ:
- U em thì ốm yếu luôn, mà cái Tèo nó còn trẻ con quá. Anh... có bằng lòng. .. cho em... ở nhà không?
Minh sửng sốt trước câu hỏi của Tỳ. Linh cảm mách cho anh biết điều gì đang đến với mình, Minh dừng bước. Anh chân thật nói với Tỳ những ý nghĩ thầm kín của mình:
- Cậu Tỳ ạ, chúng ta đều còn ít tuổi lắm. Công việc đang đặt ra trước mặt chúng ta thì lại hết sức mới mẻ và bỡ ngỡ. Ngay trong đêm nay mỗi chúng ta phải quyết định công việc cho cả một đời. Tôi muốn cậu hãy nghĩ cho thật chín rồi tự mình quyết định. Có vậy sau này mới có thể thanh thản được, cậu ạ.
- Nhưng em... em nói rồi đấy thôi. U em...
- Cậu Tỳ ạ, bọn con trai chúng tôi dù có đến ba mươi tuổi mới bắt đầu lập thân cũng chẳng sợ. Con gái các cậu khó lắm, chậm một vài năm có khi lỡ cả đời. Tôi rất muốn cậu với cậu Vận làm thế nào mà đi nhận công việc được thì tốt. Tôi tình nguyện sẽ ở nhà, nhưng cũng chỉ được một bên, mà chúng ta cả hai bên đều có bố mẹ già...
Tỳ rưng rưng nước mắt, cô rất muốn nắm tay Minh để cảm ơn nhưng không dám, chỉ nghẹn ngào nói:
- Em cảm ơn anh! Thôi, em về đây...
Nói xong, Tỳ chạy vụt về ngõ nhà mình. Minh đứng ngây ra nhìn theo cái dáng bé nhỏ của Tỳ khuất dần trong bóng đêm.
Một lúc sau anh lững thững trở về. Ðến nhà thấy Thiệu và Vận vẫn chưa về, anh nghĩ thầm: Chắc Vận sẽ giữ phần thắng nếu có sự tranh luận giữa hai người!
8
Ðêm đã khuya, ông Cả vẫn không sao ngủ được. Từ sớm tới giờ xem cung cách đi lại, nói năng của đám con cháu, ông rất ngợ. Giác quan bén nhạy của một người chủ gia đình đấy ý thức nhắc ông cần phải lưu tâm.
Mãi quá nửa đêm mới thấy Thiệu và Vận trở về. Chờ cho cả hai đã len lén đặt mình nằm, ông Cả mới trở dậy đốt ngọn đèn hoa-kỳ và lau bóng thật sáng, rồi mới gọi:
- Các anh các chị dậy cả đi. Ra tôi hỏi đây!
Ông nói không to, nhưng cả ba người đều nghe rõ và cùng lục tục trở dậy. Vận đàng hoàng đến ngồi cùng chõng với Thiệu. Chờ cho ai nấy yên chỗ ông Cả mới hỏi:
- Có việc quan trọng xảy ra phải không?
Thiệu và Minh đưa mắt nhìn nhau. Thấy vậy Vận nói ngay:
- Có đấy ạ. Sáng mai hai anh con trai nhà ta đều đi làm việc nước, không ai ở nhà nữa!
- Có sự ấy ư? Ði đâu? Sao không ai chịu nói với tôi một lời là thế nào?
Vẫn là Vận trả lời:
- Hai người lo con ở nhà không trông nom nổi sức khỏe của thầy nên có ý bàn lùi, bỏ cuộc đấy ạ!
Ông Cả nghiêm sắc mặt, giọng hơi sẵng, nói:
- Chị trả lời thay như thế đủ rồi. Bây giờ tôi muốn nghe nhời từ miệng hai anh nói ra, anh nào cho tôi biết nào?
Minh nhìn Thiệu. Thiệu hất mặt ra ý nhường cho Minh nói. Minh dè dặt trình bày:
- Hồi sáng, thượng cấp bảo cho chúng cháu biết rằng Thiệu với cậu Hải được gia nhập Vệ quốc Ðoàn, trực tiếp cầm súng bảo vệ Tổ quốc. Còn cháu đến nhận việc ở Ty Liêm phóng. Cháu cũng chưa biết sẽ được giao làm công việc gì ạ!
- Thì ra là như vậy! Việc vinh hạnh nhường ấy cớ sao còn phải phân vân? Các anh các chị chả nhẽ chưa hiểu được rằng chúng ta là hạng người như thế nào ư? Tiếng rằng cũng có hình hài như mọi con Tôi đã nhầm lẫn mất rồi bà ạ!
Mặt Vận tái mét, cô ngồi ngây ra như kẻ mất hồn, không biết phải làm thế nào. Tỳ ngần ngại giây lát rồi vụt ngẩng mặt lên, cô bẽn lẽn nói từng lời rành rẽ:
- Cháu... chưa bao giờ nói dối ai điều gì. Có những việc cháu làm u cháu không hỏi đến nên cháu không nói. Cháu có trốn việc để ở nhà với u cháu thật, nhưng hôm nay anh giáo Nam đã chính thức cử cháu với Vận được làm những chiến sĩ bí mật, vẫn sinh sống tại nhà như bình thường rồi ạ!
Tèo cũng láu táu nói theo:
- Ðúng thế đấy ạ. Anh ấy nói cháu cũng được nghe cơ mà!
================
(1) Ðường Trần Hưng Ðạo bây giờ.
(Còn tiếp)