NGUYỄN TRUNG CHÁNH Đại Đế Alexander Nguồn: giamy.com
THỜI THƠ ẤU Cha của Alexander, Philip, là em của vua Perdiccas 3rd, cai trị vương quốc Macedonia (bắc Hy Lạp). Năm 359 Perdiccas băng hà. Con vua Perdiccas là Amyntas đúng ra sẽ lên ngôi dưới sự cố vấn của Philip. Nhưng Philip thoán ngôi, trở thành vua Philip đệ nhị.
Tượng Alexander Philip là một ông vua thao lược và chỉ trong hai thập niên ông đã thống nhất hầu hết Hy Lạp.
Vợ Philip (Olympias) là con vua Neotolemus (Albania). Alexander sanh năm 356 B.C. Alexander còn có người em gái tên Cleopatra (Không phải là Cleopatra nổi danh của Ai Cập)
Không may là cha mẹ Alexander rất ghét nhau. Thay vì theo truyền thống một vợ, vua Philip có rất nhiều hầu thiếp. Opympias coi các hầu thiếp này như kẻ thù.
Tượng Philip Có lần một trong các thê thiếp của Philip sanh con tên Philip Arridaeus bị chứng bịnh đần độn (retarded) và người ta tình nghi là đứa con này bị Olympias đầu độc.
Mặc dầu không phải là người cha tốt, Philip tìm thầy dạy dổ cho Alexander về mọi phương diện (Aristotle là một trong những gia sư của Alexander)
Thời niên thiếu Alexander kết bạn với một thiếu niên đẹp trai đồng lứa tên là Hephaestion. Rất có thể họ là tình nhân (vào thời đó đồng tánh luyến ái được coi là chuyện thông thường và chấp nhận tại Hy Lạp). Cha của Alexander cũng có nhiều "tình nhân" cùng phái. Điều chắc chắn là Alexander và Hephaestion trung thành với nhau cho đến chết.
Vào thời đó cũng như có thể kéo dài đến ngày nay, Hy Lạp là quốc gia mà đồng tánh luyến ái (homosexuel) được xem như là chuyện thông thường. Ngày xưa, những người có thế lực, giàu có thường có ít nhất là một tiểu đồng (thường thì rất đẹp trai) theo hầu. "Tiểu đồng" này có bổn phận phục dịch chủ nhân về sinh lý nếu cần.
HOÀNG TỬ CAN ÐẢM VÀ NÓNG TÁNH Khi Alexander lên 16 tuổi, vua cha Philip đưa quân đi đánh trận, giao lại cho Alexander cai trị Macedon. Trong lúc Philip viễn chinh, Alexander kéo quân đi dẹp loạn tại một vùng hoang dã (Bulgaria ngày nay). Alexander dẹp tan phiến loạn và tạo dựng thành phố Alexandropolis.
Sau chiến thắng huy hoàng này Alexander trở thành một tướng lãnh dưới trướng của Philip. Nhưng liên hệ cha con giữa Philip và Alexander trở nên căng thẳng. Có lần, một nhóm binh sĩ nổi loạn định giết Philip. Philip trong khi chống cự bị té và sẵn đà, giả chết. Alexander xông vào đánh bật những loạn quân, cứu mạng Philip. Tuy nhiên Philip không hề nhắc nhở đến chuyện này. Alexander trong lòng rất tức giận.
Alexander rất nóng tánh. Chuyện sau đây xảy ra vào buổi tiệc mừng cha của Alexander lấy thêm vợ cuối cùng: Trong buổi liên hoan, cậu của cô dâu là Attalus nâng ly chúc mừng và nói rằng hy vọng cô cháu của mình sẽ mau sanh ra đứa con hợp pháp đễ làm người thừa kế Philip.
Alexander nổi giận, chọi ly rượu vào Attalus và hét lớn: "Mày coi tao là ai. Mày nghĩ rằng tao là đồ chó đẻ sao?" Attalus dùng ly rượu của mình chọi lại Alexander. Không khí trở nên nặng nề. Philip lại nhảy vào vòng chiến chưởi lại Alexander (Lịch sử không ghi lại nội dung). Hai cha con chưởi nhau thậm tệ, Philip rút kiếm nhảy lên bàn định xông vào chém Alexander nhưng trong lúc đang say rượu lại té soài xuống sàn nhà.
Alexander trước mặt khách khứa mỉa mai: "Quí vị nhìn kìa, Ổng định vượt biển từ Âu Châu sang Á châu nhưng lại không vượt qua nổi cái bàn" (Lúc này Philip đang soạn kế hoạch vượt biển từ Hy Lạp (Âu Châu) sang xâm lăng Tiểu Á (Á Châu).
Sau chuyện này, Alexander và mẹ rời Macedon. Sau một thời gian ngắn họ lại làm hoà và Alexander trở về. Tuy nhiên Alexander lúc nào cũng ngờ vực cha mình.
Vua Philip thu xếp cho đứa con đần của mình là Arrideaus thành hôn với một quan lớn của Ba Tư. Alexander biết tin, sợ rằng Philip sẽ nhường ngôi lại cho Arrideaus nên lập kế hoạch để tự mình cưới cô này. Khi biết được kế hoạch này, Philip đày tất cả các bạn bè của Alexander ra khỏi nước (ngoại trừ Hephaestion) và quản thúc Alexander.
Philip quyết định ly dị Olympias, người chủ mưu kế hoạch trên. Philip trói tay anh của Olympia (Vua của xứ Epirus) bằng cách gả Cleopatra cho ông vua này (nên nhớ rằng Cleopatra chính là cháu ruột của vua Epirus).
Đám cưới được tổ chức linh đình. Lễ cưới được ấn định tại một hí viện. Khi vua Philip vừa bước vào hí viện thì ông bị ám sát bằng một mủi dao đâm vào tim. Người hạ thủ ông chính là Pausanias, đội trưởng đội cận vệ của ông.
Thủ phạm tẩu thoát bằng cách chạy vòng qua phía sau hí viện, xuyên qua một vườn nho. Nếu không bị vướng vào một giây nho và té thì chắc là thủ phạm đã thoát thân. Pausanias vướng giây nho, té nhào và bị giết chết bởi một trong ba cận vệ của Philip.
Nhiều người cho rằng chính Olympias và có thể là cả Alexander chính là chủ mưu vụ ám sát này. Tuy nhiên nhiều sử gia cho rằng Olympias và Alexander không dính dấp gì đến cuộc ám sát trên.
ALEXANDER MỞ MANG BỜ CÕI Sau khi vua Philip bị ám sát chết, năm 336 B.C. Alexander lên ngôi. Ngay sau khi lên ngôi Alexander củng cố địa vị bằng cách đem xử tử tất cả các địch thủ của mình (tranh giành địa vị) kể cả Amyntas là người đúng ra là thừa kế ngôi vua. Tuy nhiên Alexander tha mạng cho người anh họ bị bịnh đần độn là Arrisaeus. Trong khi đó Olympias cũng bận rộn thủ tiêu địch thủ của mình.
Chuyện kể rằng người vợ cuối cùng của Philip sanh ra đứa con gái thứ hai thì bị Olympias giết chết trước mặt người mẹ và sau đó ép buộc người mẹ phải treo cổ tự vận.
Alexander lên ngôi lúc 20 tuổi. Alexander rất đẹp trai và là người bắt đầu chuyện cạo râu sạch sẽ (thời đó mọi người đàn ông đều để râu rậm rạp).
Là tay uống rượu thường xuyên với tữu lượng cao, Alexander là người rất khoẻ mạnh và có một thân hình tuyệt đẹp và hay chơi thể thao. Alexander thích đọc sách, nghe nhạc và coi diễn kịch. Ông là người rất chí tình và trung thành với bạn bè cũng như thuộc hạ. Và đương nhiên, Alexander là một vị tướng lảnh tài ba, lổi lạc.
Sau khi lên ngôi, Alexander tiếp tục kế hoạch của Philip xâm chiếm Ba Tư (Persia). Sau vài năm ông chiếm hầu hết Tiểu Á (Asia Minor) và tự phong chức cho mình là "Chúa tể Á Châu".
Vì muốn được người Ba Tư chấp nhận mình là người lãnh đạo, Alexander cố gắng đối xử tốt với họ. Nhưng vì bốc đồng và nóng tánh, thường là sau những buổi nhậu nhẹt say sưa Alexander đã gây ra vài điều tai hại.
Một trong những thí dụ điển hình là sau khi nhậu say, Alexander bị thuộc hạ nói khích, kéo quân đi đánh thành phố Persepolis. Thành phố bị phá tan thành bình địa. Vua Ba Tư là Darious phải chạy ra khỏi thành phố và tìm đến tỉnh trưởng Bessus cầu cứu. Tuy nhiên sau cùng thì chính Darius yêu cầu Bessus giết mình chết.
Alexander đưa xác Darius về chôn cất với những nghi lể long trọng. Sau đó truy lùng và bắt được Bessus đem về đóng gông và xử tử trước công chúng về tội giết chết Darius.
Điều mà Alexander cố gắng lấy lòng người Ba Tư cùng với quyền lực cũng như tham vọng càng ngày càng tăng của Alexander đã gây phẩn nộ trong giới thân cận của ông.
Con trai của một vị thướng lãnh thân cận nhất của Alexander tham gia vào nhóm người chủ mưu ám sát ông. Mặc dầu vị tướng lãnh này không dính dấp gì đến việc này cũng bị Alexander đem ra xử tử cùng với người con. Vị tướng lãnh lên thay lại lở xúc phạm đến Alexander trong một buỗi tiệc và bị Alexander giết chết ngay tại chỗ.
Năm 327 B.C. Alexander bắt được một nhóm loạn quân và sau đó tương tư Roxane, con gái của vị loạn tướng này. Hai người thành hôn và Roxane mang thai. Tuy nhiên thai nhi bị chết khi còn là trứng nước. Vì thường bận rộn việc thân chinh, Alexander ít khi có thời giờ cho Roxane nên đến bốn năm sau Roxane mới lại mang thai.
Sau khi thành hôn với Roxane, Alexander mang quân xâm lấn Ấn Độ, và chiếm được nhiều vùng miền tây. Sau một trận chiến đẫm máu mà quân Alexander thắng trận thì binh lính mệt mỏi không chịu tiếp tục tiến binh. Alexander phải chiều lòng lui quân.
Trên đường về, Alexander lại đánh chiếm thêm một số các thành phố khác. Sau một trong những trận chiến này, Alexander bị trúng tên vào ngay ngực và may mắn là không tử trận.
Mùa đông 325-324 Alexander về đến Ba Tư và biết được trong thời gian vắng mặt nhiều viên thống đốc của ông đã lạm dụng quyền hành quá đáng. Alexander ra lệnh hành quyết những vị này.
Nhằm mục đích tái tạo sự sống chung hoà hình giửa quân đội mình và dân bản xứ Ba Tư, Alexander ra lịnh cho 80 trong số những thuộc hạ quan trọng nhất của mình thành hôn với các thiếu nữ thuộc hàng quyền thế của Ba Tư. Và ngay chính Alexander cũng thành hôn với con gái của vua Darius tên là Barsine (Alexander vẫn còn vợ là Roxane). Hephaestion, người bạn thân của Alexander cưới cô em gái của Barsine là Drypetis.
Alexander lại dùng một số người Ba Tư trong những chức vụ cao cấp, viện lẽ người Ba Tư và người Macedonians cần phải chung hưởng quyển lợi của đế quốc. (Tuy nhiên kế hoạch này tiêu tan sau khi Alexander băng hà).
Vào mùa thu năm 324 Hephaestion chết. Alexander đau đớn trong lòng và sang mùa hè sau thì trở bệnh và chết vào ngày 13 tháng sáu tại thành phố Babylon, hửng dương 32 tuổi. Những nhà sử học ngày nay cho rằng Alexander chết vì bị bệnh sốt rét.
SAU CÁI CHẾT CỦA ALEXANDER Alexander chết đi lúc Roxane đang mang thai. Rất có thể là Barsine cũng đang trong thời kỳ thai ngén.
Ngay sau khi Alexander chết đi, Roxane mạo danh Alexander viết thơ triệu Barsine về Babylon ngay lập tức. Khi Barsine và em gái Drypetis vừa đến Babylon thì bị Roxane cho người giết chết và quăng xác xuống giếng nước.
Roxane sanh con trai đặt tên là Alexander Aegus. Aegus lên ngôi, cùng Arrideaus làm vua. Sau đó Arrideaus bị Roxane thủ tiêu. Perdiccas, một tướng lãnh của Alexander lên làm nhiếp chánh cho Aegus.
Đế Quốc được tạo dựng bởi Alexander bị tàn tạ vì sự tranh chấp quyền hành của các cố vấn và các tướng lãnh.
Năm 321 Perdiccas bị một nhóm loạn quân giết chết và chức vụ nhiếp chánh được Antipater lên thay. Đến năm 319 Antipater chết và Polyperchon lên thay. Không lâu sau đó thì con trai của Antipater là Cassander lật đổ Polyperchon để lên nắm quyền hành.
Olympia chống đối chuyện Antipater nắm quyền nhiếp chánh và tiếp tục chống đối Cassander. Năm 317 bà tự đặt mình làm nhiếp chánh nhưng lại bị Cassander lật đổ. Binh lính của Cassander không chịu giết Opympia (mẹ của Đại Đế Alexander). Cassander giao Olympia lại cho một gia đình mà trước đây bị Olympia ám hại. Gia đình này giết chết Olympia.
Sau đó Roxane và con trai bà cũng bị Cassander giết chết. Năm 305 Cassander lên ngôi vua. Alexander Aegus chết khi lên 13 tuổi và người ta không biết gì thêm về Alexander Aegus.
NGUYỄN TRUNG CHÁNH