Đêm nay trời vào thu
Từng chiếc lá suy tư
Từng cành cây ngơ ngác
Rung phiến buồn thiên thu


Đêm nay gió vi vu
Những mùa qua qua đi
Còn ta là cây chết
Đứng nhìn nỗi âm u

Đêm nay tiếng côn trùng
Đêm những điệu mông lung
Từng giọt sương âu yếm
Như hoà mối sầu chung

Đêm nay ngồi đếm sao
Cả bầu trời thì thào
Ru muôn vàn tinh tú
Tôi hỏi mãi vì sao




Tôi vẫn thấy nỗi xót xa thân phận, chập chờn từng cơn và cháy bùng trước gió. Tôi vẫn thương và thương hại cho những người chung quanh dù tôi không hơn hoặc còn thua kém họ. Tôi vẫn đau khổ trước nỗi đau khổ của tha nhân- rất thật từ đáy lòng- không nhiều thì ít. Từng nỗi niềm tách biệt nhau và lắng đọng riêng trong tâm hồn

Không hiểu có phải đó là tình cảm dạt dào to lớn hay không mà trong tôi , trong sâu thẳm dợn lên nỗi nhức nhối trước bất công và thăng trầm của xã hội. Nhưng bây giờ tôi phải làm sao ? Làm gì khi trong tay không một vũ khí, không một người lính- mà chỉ với quả tim khổ đau và hạnh phúc....

Cũng một trái tim khổ đau và hạnh phúc. Bao năm rồi, từng ngày tháng thay đổi trôi qua, tôi đã trải qua một sự sống nhầy nhụa, phải lao vào cơn lốc thời đại, sự sống và một ràng buộc chặt chẽ kinh khủng về kinh tế.

Ở một nơi còn nghèo nàn lạc hậu, tất cả những giá trị khác được gác qua một bên, tôi không hỏi tại sao trình độ văn minh không đồng đều nhau trên thế giới hay bản chất con người là gì. Tôi chỉ biết cuộc sống là những gian khổ thiếu thốn, chòi đạp, cắn cấu , giành giật, chửi bới, lam lũ, xa hoa, đói nghèo,chém giết ….

Trong xã hội bao giờ cũng chỉ có một số ít ngưòi được quyền hạnh phúc hơn. Ở đâu tôi cũng thấy như vậy- trên phạm vi toàn cầu cũng vậy! Chỉ một số í thôi!

Đến bây giờ hắng hà sa số lý thuyết nhắm áp dụng để nâng cao và giải phóng con ngưòi, nhưng tất cả vẫn chỉ là lý thuyết. Jesus Christ , Khổng Tử, Phật Thích Ca, Karl Marx ..... các Ngài đều muốn giải phóng con người. 25 thế kỷ đã trôi qua với nhiều thay đổi và con đường hầm vẫn chưa thấy chút ánh sáng nào le lói. 

 31-12-1991 quốc kỳ LX biến mất trên toàn cầu, nhưng trên hành tinh vẫn còn nghèo đói- bất công-đàn áp- ngu dốt-người bóc lột người …

Bây giờ là mùa thu của cuộc đời tôi ! Dĩ nhiên tôi cũng có cái “tôi” . nhưng đối với tôi, cái “tôi” đó không phải là nguyên nhân gây ra cái "tha". Con người ta là cái tôi dày đặc bên cái tha mông lung cho nên phải biến cải và mặc cho cả hai cái giá trị.

Chiều nghiã trang, đứng giữa đồi cao với đất trời bao la, tôi chẳng thấy con người đâu cả! Nhỏ bé quá! Bỏ xuống! lấp đất lên và mươi hôm sau lại thành đất- hết sức lặng lẽ và âm thầm- hàng cây bên đường lạnh giá- lá rơi- trước hay sau- quy luật tuyệt đối-

Con người chỉ là một chấm nhỏ bé nổi một chút xíu lên trên biển hiện tượng rồi chìm vào ngàn đời quên lãng. Tự nhiên tôi động viên tôi, Cứ đi đi, với những hoài bão chân chính- con người ta không già đi vì năm tháng mà vì sự vỡ đổ của tâm hồn


Năm năm và một nghề nghiệp. Tôi bằng lòng vì tôi là một trong muôn vạn người bình thường. Hoài bão và bình thường không có gì mâu thuẫn. Là hai mặt một vấn đề. Ở thế kỷ 21 này, sự làm việc để tìm của ăn nuôi miệng vẫn còn là mối đe doạ lớn nhất. Đói ngheò là một trong nhiều nguyên nhân gây ra chiến tranh. Tôi không nói đến tham vọng, nhưng tôi muốn nói quyền được sống và phưong pháp giải quyết phải lựa chọn con đường ít xương máu nhất. Con người là quý nhất nhưng phần lớn hay lợi dụng chiêu bài vì con người. Con người không bao giờ là con ngựa không cương nhưng cũng không thể là cái máy…

Không ngủ được ơi những đêm chờ sáng
Mòn nhăn nheo băn khoăn vẫn băn khoăn
Không ngủ được - nỗi đêm dài thao thức
Còn ai đây ai còn đấy bây giờ

Lữ Nhân Đào Nam Hoà
( vìết năm 1984)