Căn nhà đổ
"Gia đình vĩnh viễn là sự lặp lại!
Cũng như bi kịch trong nó"
Có mấy năm mà các phố thay đổi ghê quá! Nhà cửa mới tinh cứ mọc lên san sát, đua nhau như muốn mọc lên tận trời, làm cho những con đường xưa như bé lại. Bà lão vừa đi vừa vừa ngơ ngác như cố tìm nét thân quen xưa. Mới hồi nào tiếng tàu điện chạy leng keng buổi sáng như gọi bà dậy đi bán hàng, những đứa trẻ mua xôi sáng của bà vừa ăn vừa chạy tới trường, người lớn hớt hải mua xôi, đạp xe vào công sở. Chỉ thoáng lúc buổi sáng gánh hàng đã hết, bà lão lại quẩy gánh ra về. Đến đầu ngõ, thằng Hải con bà đứng chờ mẹ về để cất đồ đi chợ, trong mắt nó còn ánh lên câu hỏi đòi quà và vui sướng chạy đi cất quang gánh cho mẹ. Cái thời ấy nghèo thế nhưng sao bà thấy hạnh phúc đến vậy! Vất vả khuya sớm đến đâu bà cũng thấy vui. Giờ đây chắc chẳng còn ai đi ăn xôi gánh! Cứ nghĩ đến chuyện ấy bà lại thấy buồn.
Thỉnh thoảng những dòng xe máy dưới đường sẹt qua, lại làm bà lão giật mình ngơ ngác! Thanh niên bây giờ thế đấy! Họ lao xe như chẳng muốn nhìn ai! Mà không biết tại sao mà phải đi vội đến thế? Bà lão lủi thủi đi nép vào trong hè, chiếc túi xách quàng vai cẩn thận cắp trong nách. Những suy tư lại kéo bà về trong quá khứ! Thời gian như đẩy bà lão ra khỏi thực tại! Nỗi mệt mỏi đang thấm dần trong mỗi bước đi. Bà nghĩ đến gia đình khi xưa và hôm nay! Giờ đây con bà hơn xưa nhiều lắm, bà những vui sướng xiết bao, cái ăn cái mặc chẳng còn phải lo gì nữa. Con trai bà có vợ rồi có con, bà vui mừng bên đứa cháu, suốt ngày hai bà cháu bên nhau. Song có lẽ trời chẳng cho ai toàn vẹn - Bà luôn an ủi mình như vậy, có lẽ đồng tiền đã làm bà mệt mỏi! Ở đâu trong gia đình bà cũng thấy tiền! Tiền trong bữa ăn! Tiền trong giấc ngủ! Cái lợi cứ len vào tất cả mọi ngóc ngách trong đời. Mọi giá trị dường như bị hạ xuống nhường chỗ nó vươn lên! Nào dường, nào tủ, máy móc, ban thờ cứ là sáng choang mới lạ! Không biết người chết có nhận ra đường về mà hưởng đồ cúng nữa hay không? Những người thân như vắng dần đi! Thay vào đó là bao khách làm ăn huyên náo, tiệc tùng to nhỏ, và rồi họ ra đi... để rồi lại lặp lại triền miên quanh năm suốt tháng. Hai bà cháu cứ đi lùi dần, lùi dần đến điểm cuối cùng là gian buồng thờ trên gác xép, ở đó có ban thờ tổ tiên và chồng bà. Cái quá khứ như võng xuống che chở cho hai bà cháu, họ lạc lõng cô đơn trong căn nhà mình ở.
- Đấy anh xem mẹ anh! Bẩn đến thế là cùng!
- Đấy anh xem! Mẹ anh sao mà quê thế...
Tiếng nàng dâu đay nghiến chồng cứ vẳng bên tai. Bà ôm ghì đứa cháu như điểm tựa cuối cùng trong đời, thời gian trôi qua sao mà lạnh lẽo buồn tẻ đến vậy.
Rồi niềm vui bà cháu cũng bị họ lấy đi! Họ sợ nó lẩn thẩn giống bà. Nó thường chạy đến bên bà khi bố mẹ đi vắng. Bà lão cứ luẩn quẩn một mình bên ban thờ thăm nom người chết. Dĩ vãng như khói hương toả ngát trong căn buồng chật hẹp.
Bà lão đi trên hè như kẻ mộng du! Thành phố về chiều người đi lại huyên náo lướt qua như ảo ảnh. Chợt đến ngã tư, giật mình như người tỉnh mộng, cắp chặt túi xách, bà lão len lén qua đường. Bao suy nghĩ cứ trải dài theo vỉa hè các phố! Nào chồng, nào con, nào cháu các hình ảnh người thân cứ chợt đến, chợt đi theo bước chân bà. Thành phố đã lên đèn, gió mùa se sắt lạnh thổi dài theo những con phố cũ. Lá rụng trên đường sào sạc theo những bước chân người qua lại. Bà lão dừng chân bên quầy bánh mỳ trước cổng bệnh viện.
- Cô ơi! cho tôi mua một cái.
Chị bán bánh niềm nở đưa cho bà cái bánh:
- Bà vào thăm người nhà đi viện?
- Không thưa cô! - Bà lão cầm chiếc bánh tần ngần đứng trước cổng bệnh viện.
Mình ngồi nghỉ ở đây có lẽ tiện! - Bà lão nghĩ như vậy và lặng lẽ đến bên gốc cây gần cổng viện, giở túi xách lấy áo ni lông quàng vào cổ, rồi lặng lẽ ngồi xuống bên bóng cây.
Sau một ngày đi mỏi, cái lạnh chừng như lạnh hơn trong bà. Hai tay thu trước ngực cố giữ cho gió khỏi lùa vào trong áo. Người qua lại nhìn bà ngỡ ngàng thấy lạ! Chiếc áo mưa quấn quanh người xoè ra hình cái nón, nom giống như túp lều du mục, túp lều được chống lên nương tựa bằng chính bộ xương người. Nó vừa như nhà ở vừa như áo quần cho một đời người trong gió lạnh, và có một bà già trong đó, đang sống những ngày tháng cuối cùng của tuổi tác.
“Phải chăng! Cuộc sống như một con tính trừ buồn thảm”.
*
* *
Trong một căn nhà lớn trên con phố nhỏ, có tiếng người phụ nữ oang oang đay nghiến chồng:
- Anh xem! Mẹ anh có xây được nhà tử tế cho anh ở không! Còn tôi xây gác thờ cho mẹ anh ở đấy!
- Cô im mồm đi! Không có cô mẹ con tôi vẫn có nhà để ở.
- Gớm nhà với cửa! - Chị ta dè bỉu rít lên.
- Cô thật quá đáng! Bà đi từ sáng mà không đi tìm! Bây giờ biết tìm bà ở đâu? - Anh tần ngần suy nghĩ.
- Nhà thì đang quét vôi bừa bãi, bà biết đi thì khắc biết về!
- Hùng ơi! - Tiếng chị ta gọi con.
- Nó vừa đòi tôi đi tìm bà!
- Chết rồi thằng bé lại chay lang thang đi tìm! Khổ tôi không! Cái bà già lẩn thẩn! Chị ta rền rĩ chạy theo xuống gác.
Người con trai nhảy lên xe nổ máy. Trong lòng anh thầm gọi:
- Mẹ ơi! Mẹ ở đâu! Chiếc xe lao vào quầng sáng đông đúc, thành phố bỏ lại phía sau tiếng vợ anh! Chờ tôi với! Hùng ơi!... Tiếng chị ta gọi con.
Sinh nhật tôi 23/12/2000