Mất hồn
Đã từ lâu lắm rồi, khi chiều đến hắn tìm về một chỗ, không phải là nhà mình hay bè bạn, hắn tìm đến hàng bia, thật lặng lẽ ngồi vào chiếc bàn nằm trong góc quán – tính hắn xưa nay vẫn thế – cứ lặng lẽ nhìn ngắm và suy ngẫm cõi đời. Hắn luôn tự hỏi: “Mình là ai, ở đâu và sẽ về đâu?”, những suy nghĩ ngô nghê tương tự như vậy cứ hiện lên mà giày vò trôi qua đời hắn. Nó như một dòng sông nhơ bẩn cứ lặng lẽ trôi đi, bỏ lại hắn như một cù lao khốn khổ. Để trở thành câu hỏi, có lẽ đời hắn đã tan nát xiết bao, mọi thứ cứ trôi đi, biết bao khổ đau và phiền muộn, có lẽ thời gian trải qua đời hắn là một dòng sông buồn đau, mọi mâu thuẫn cứ nảy mầm mà mọc lên thành hắn, nửa thế kỷ của một mầm cây sinh sôi để trở nên ngày hôm nay đời hắn. Mọi thứ đã trôi qua hắn, những tủi nhục, bao mặn nồng, tràn ngập yêu thương và quên lãng. Sẽ đến một thời người ta không yêu nữa chăng? - chẳng biết mọi người có giống như hắn không? Liệu có ai cứ yêu mãi cho đến chết? Mọi người có đặt câu nói và suy nghĩ như hắn? Sự lặng lẽ như dìu dắt hắn đi trong suy tưởng. Có những lúc trong đời ta ngồi giữa cả đám đông mà như là hoang mạc, chỉ còn lại ta trong tĩnh lặng cô đơn và lạc lõng – hắn lại tự hỏi: “Ta là ai, ta đang ở đâu rồi sẽ về đâu?”. Có lẽ hắn là cái màng lọc, mọi thứ để lại cho hắn chỉ có vậy bao vụn vỡ khổ đau và bên kia màng lọc là hư không, hắn đã sống hết mình trong nửa kia đời hắn, mọi thứ bề bộn quá, cứ chồng chất mãi lên và nhân loại coi đó là sự chắt lọc, đó là dựng xây, đó là kì tích. Lặng lẽ ngồi ngắm tác phẩm cõi đời, bên này là sự huyên náo thác loạn, bao cốc vại nâng lên, đặt xuống, những lời nói méo mó chìm vào quên lãng, những bước chân chệch choạc ra đi, nhường cho những dòng người tràn đến. Đây là chốn nghỉ ngơi sau mỗi ngày dành cho nhân loại, mọi thừa thiếu hụt hẫng đều được san bằng trôi tuột trên màng lọc cõi đời – tối thiểu phải là thế – nếu không có quán bia thì cõi đời sẽ ra sao? Có thể đó là điểm chót của dòng sông trôi qua màng lọc, ở đấy người ta giữ lại mọi thứ cho mình, chỉ còn nước cất trả về cho biển. Mọi thứ quả là hoàn tất làm sao – chỉ còn hắn và mọi người còn lại trong hàng bia đang ngồi đây – kỳ tích của chúng ta là vậy – ta còn sống và trước mặt là những chồng vại không tĩnh lặng – mọi thứ đã được chắt lọc xong xuôi, dòng nước trôi qua đã qua, chỉ còn mọi thứ thân quen vẫn thế, như ngày hôm qua cũng vậy, ta chắt lọc, ngày hôm nay vấn thế, ta chắt lọc…
Ta giành giật mọi thứ vật chất ở đời, có lẽ vì vật chất mà hắn còn ngồi lại đây, trong góc quán bia này mà suy ngẫm. Nhân loại là hữu hình, bóng dáng hắn oằn mình trong nhân loại, có thể hắn là cái tinh của vật chất đang uyển chuyển điều hành vật chất. Mọi thứ phải tồn tại hữu hình cụ thể: sờ, nắn, nặn, bóp được, dứt khoát phải là thế và vĩnh viễn là thế, đó là thứ “triết học duy vật” hiện sinh ở đời. Người ta bàn cãi về vật chất, phi vật chất, họ cãi nhau trong trường học, ở ngoài đời và ở khắp mọi nơi, mọi chốn, người ta cãi nhau cả trăm năm không thắng bại, có lẽ cả ngàn năm cũng nên, câu chuyện cứ dằng co hoài chẳng dứt, về con gà và quả trứng con nào có trước, biết bao những vòng vo bàn cãi bất tận về một hiện tượng tự nhiên làm nên và kết quả họ vẫn cứ cãi song gà thì họ thịt, trứng thì cũng xơi – họ chẳng hoài công mà lý giải tại sao lại xơi cả tang chứng lấn vật chứng ở đời. Họ sẵn sàng thả câu chuyện con gà và quả trứng trôi qua màng lọc mà ra biển, chỉ còn lại con người sau bao lần chắt lọc. Có một thứ nặng hơn cát bụi ở lại trên sàng có lẽ đó là thằng người. Trong thế giới vật chất có lẽ con người là vàng - là vàng thực sự – loài người là động vật cao quý và thông minh hơn mọi loài bởi trong hắn có lòng tham muốn đến cùng cực, hắn muốn đào sông lấp biển, thay trời làm mưa – chẳng làm được nhưng hắn cứ nghĩ và nói lên như thế tự huyễn hoặc mình và huyễn hoặc người cho bõ nghĩ! để đến một chiều hắn tìm đến hàng bia mà ngẫm ngợi và quên lãng. Hắn muốn nhìn thấy ở đằng sau cái màng lọc kia là gì? có thể lần đầu tiên hắn muốn nhìn như thế, mọi thứ hiện hữu trên đời hắn đã thấy – nhưng hôm nay hắn muốn nhìn ở đằng sau mọi vật mà hắn thấy, có lẽ đó là nửa kia vô hình phi vật chất. Cõi đời chẳng còn là thế, không phải chỉ toàn là vật chất xây nên, ở đằng sau nó còn có một thứ mà hắn không nhìn thấy được vẫn sinh sôi mà tạo dựng cõi đời, nó vô hình nên khó mà nắm bắt và chắt lọc. Người ta đã vứt đi tất cả - dường như một nửa thế giới đã trôi ra sông ra biển – cái thế giới bên trong – cái thế giới tinh thần vô hình vô ảnh. Từ đáy cốc những dòng không khi sủi tăm trồi lên và tan biến trong màu nước vàng chanh. Vại bia đang sinh sôi với hai nửa vô hình và hữu hình của nó. Mọi thể xác đều giống nhau đến từng bộ phận, nhưng có kẻ vui người buồn, áo quần màu sắc họ mặc phong phú khác nhau vậy? Điều gì sinh ra sự khác biệt ấy? Có lẽ đó là tinh thần của riêng họ sinh ra như vậy. Có một thứ thật là mong manh yếu đuối cứ lay lắt trong họ.
Bát cơm nuôi sống con người, áo quần đồ vật, vàng bạc, nhà cửa góp phần nuôi sống con người, nền văn minh hôm nay chỉ dẫn chúng ta đến đấy – chúng ta tranh giành, sàng lọc, vật lộn vì thể xác hữu hình đang tồn tại, đầy ham muốn. Thằng người thứ hai nhỏ bé còm cõi trong ta đang ủ rũ nhìn mình, nó chẳng có tiếng nói trong căn nhà thể xác! Con người sinh ra từ đâu? Có lẽ từ một khoảng vô hình vô ảnh tràn ngập đam mê giữa hồn cha và mẹ hoà đồng mà sinh sôi ra hắn – trong sự giao hoà tâm linh ấy, có một linh hồn nhỏ bé hiện lên hun đúc thành thằng người thể xác hôm nay. Nhân loại nắm bắt lấy hắn và hắn khát thèm nắm bắt nhân loại. Mọi vật chất như tìm đến nhau mà tụ hội – thể xác tìm thể xác, khát thèm tìm khát thèm - một sự giống nhau đến hãi hùng, khủng khiếp, để đến chiều nay – tại quán bia này hắn tự hỏi? – ta là ai? Trong cả quần thể loài người giống nhau đến vậy! – cùng chung mục đích, đồng nhất sở cầu, khát thèm vươn tới một cái đích giống nhau. Nếu tất cả đều chỉ là giọt nước thì đời hắn là vô nghĩa – vô nghĩa đến hãi hùng! Vậy hắn là ai? Có một thứ vĩnh viễn không đồng dấu đó là linh hồn – nó như dấu âm dương mà làm nên khác biệt. Có một thời người ta kêu gào uốn nắn mọi người giống nhau – giống nhau như đúc, liền mạch liền khối để tạo thành sức mạnh – một gã khổng lồ con người – nhưng nghe chừng thằng người ấy thật buồn, chẳng bao giờ hoàn thiện, khối óc vĩ đại của hắn cứ tán loạn lên, điên điên, khùng khùng mới lạ… chẳng làm nên chuyện gì đáng giá, gã cứ lủi thủi như cây cần cẩu hay cái máy xúc ở đời, thật rõ vô vị – chỉ có thể xác mới cần đến tiếng nói chung - chính là sự thèm khát, có lẽ đó là nửa giống nhau hoà thành biển cả. Hắn thường suy ngẫm – tại sao những người già khi họ đi gần hết cuộc đời – hạnh phúc chẳng còn là những khát thèm vật chất nữa – họ về với đức Phật mà tìm lại nửa kia đời mình, cả người giàu có cũng vậy. Sau tột đỉnh là gì? Có một sự chống rỗng đến kinh hãi đang chờ đợi họ. Tất cả đều sợ mất của cải hữu hình, vì suốt đời người chúng ta lăn lộn vì nó mà quên đi nửa kia vô hình. Sự vật vã tìm lại nửa kia đã trôi qua màng lọc.
Trước bàn hắn một đứa trẻ năm, sáu tuổi đứng lặng lẽ chìa tay chờ đợi, nó chẳng dám cất nên lời, một bàn tay non dại, hư không buồn như chiếc lá, sự cầu khẩn thay lời trong mắt nó như nói với gã - Ông ơi cháu đói! – hắn lặng lẽ đặt vào tay nó đồng bạc – nó im lặng cúi đầu cảm ơn – trả lại cho hắn sự thanh thản – hắn hài lòng về ảo ảnh vừa qua, nó như một thứ vô hình nào đó còn mắc lại trong lòng hắn không trôi qua màng lọc, có thể linh hồn hắn vẫn rớt lại đâu đó trong thân xác nhơ nhớp này, đang cựa mình thức dậy sau nhiều năm mê sảng.
2002