Mất mình

Ai cũng khuyên hắn nên nhìn ngắm cõi đời vừa phải thôi, mọi thứ chưa làm gì đến nỗi, vết thương đã chết người đâu mà đã u uất làm vậy! Có thể hắn đang nghĩ về thời gian - thời gian của hắn, một dòng thời gian đóng khuôn trong cái đồng hồ hình tròn có kim có vạch! Hắn như hòn gạch được đóng khuôn… chỉ có thế, sáu cạnh là sáu cạnh không làm sao khác được! Đời người chỉ có vậy không làm thế nào khác được nữa! Có cựa quậy mấy đời hắn cũng chỉ là hòn gạch đóng khuôn… hòn gạch biết nhìn, biết thở, mà còn thở dài được nữa - nhưng dứt khoát hắn chỉ là hòn gạch, vợ hắn cũng là hòn gạch, con hắn cũng vậy và tất cả chỉ là những hòn gạch. Mọi người đều giống nhau là phải sống, nên từng hòn một chồng chất lên nhau thành hàng để mà xây cất nên cõi đời thực tại. Từng hàng một liên kết với nhau bằng sự ham muốn khổ đau! Cái thứ vữa bủn xỉn mà cõi đời suy ngẫm ra được. Gắn thằng người nọ dính vào người thằng kia xem ngộ nghĩnh làm sao. Người ta hoà quyện gạch với gạch để mà xây cất nên từng thế hệ. Thế hệ sau đè lên thế hệ trước, từng từng lớp lớp mà hoàn thiện và hoàn thiện ra sao thì khó ai mà biết. Chúng ta tự hào, chúng ta suy ngẫm, rồi ta buồn thảm. Các vị cứ thử nghĩ mà xem, mỗi hòn gạch là một cuộc đời có suy nghĩ thì bức tường kia sẽ ra sao? Cuộc đời đè lên cuộc đời, suy nghĩ đè lên suy nghĩ thì rõ khổ. Vợ tôi thường nói: “Anh phải sống sao cho khuôn khổ” - nhưng tôi xin lỗi, đừng mang hòn gạch đời tôi mà xây vào bức tường ấy mà tốt nhất hãy để tôi là đất, đừng mang đi đóng gạch - tôi sợ mọi loại khuôn vì loại khuôn nào cũng vậy sẽ chỉ đúc ra được một sản phẩm giống nhau đều tăm tắp như ta đẻ ra một đứa con nó phải giống cha từng nét vẻ hình hài, suy tư giống hệt, nó phải là một thằng con tái bản… Để đến một hôm chính ta phải kinh tởm về sự giống nhau đến thế! Mà nếu nó không giống thì cũng thật khổ! Ta sẽ nghi hoặc, lo sợ vì sao nó không giống. Tất cả mọi chuyện tồi tệ này đều sinh ra bởi cái khuôn tù đày khốn khổ… Người ta luôn luôn quên rằng kẻ đứng bên cạnh mình là một người khác, nên học hỏi nhau mà sống thì hay biết bao nhiêu. Họ luồn lạch trong thời gian mà nặn nhào người khác ép vào khuôn cho rõ khổ. Cứ đời nọ lê theo đời kia mà ấn vào khuôn khổ, tất cả đều giống nhau đều tăm tắp như cát bụi, những cái tôi nhỏ nhoi tụ họp lại làm thành cái chúng ta khốn khổ. Chính bản thân hắn không định hình nổi cái tôi cho bản thân! Một sự ích kỉ đến bần tiện. Hắn muốn tập thể là cái tôi của riêng hắn, được ngụy trang bằng hai từ “chúng ta”, thật hoa mỹ và rộng lớn, nó dường như là tất cả cái khoảng mênh mông của cõi đời và những cái tôi yếu đuối, bồng bềnh, trôi trên mặt biển chúng ta cuồng sóng. Quả là vĩ đại khi bản giao hưởng chúng ta cất lên với biết bao là tiết tấu thét gào cuồng nộ cả một đại dương âm ba sôi động đến hãi hùng… Chừng như ta bị cuốn trôi đâu mất để rồi như con tàu đắm! Hắn chợt ngẫm - mình là gì nhỉ? Một gã bủn xỉn bần hàn, thích hoà đồng trong hai từ chúng ta cho đượm vẻ! Mà nếu có ai xẻ hắn ra khỏi tập thể chúng ta, thì hắn chẳng bằng con giun, con dế… Hắn thuộc về tập thể từ trong trứng, hắn lớn lên trong chúng ta và hắn thuộc về tập thể, có một khối óc nào đó mang danh chúng ta đã định hình tất cả… Hắn phải làm giống như bố hắn, vợ hắn và nòi giống của hắn - hắn phải vui khi trong lòng hắn chẳng vui - thời gian dường như là của ai! cứ hiện hữu trong hắn và cò kè trong hắn. Khi tất cả đều phải giống nhau tại sao hắn lại buồn phiền than vãn? Hắn cứ phải sống mà đi hết thời gian, mà hi vọng… Thời gian như đánh luống trong đời hắn, mỗi một năm hắn phải làm một điều gì đó như như ai trên thửa ruộng đời mình… Hắn thấy mình nhỏ bé và ti tiện dần lên! Ngày hôm sau ti tiện hơn ngày hôm trước. Hắn buồn phiền khi trông thấy ruộng của gã nhà hàng xóm tốt hơn thửa ruộng nhà mình! Ở đây - trong hắn một cái tôi ti tiện làm sao! Nhưng đó là cái tôi của hắn - hắn muốn giằng mình ra khỏi cái chúng ta hòa quyện vì hắn chợt thấy mình chưa bao giờ là mình! Những khát vọng trong nghèo đói như con sóng làm cho người ta bé lại, cái tôi đời hắn mờ đi, đầy thèm thuồng ước muốn, nhưng hắn chẳng làm sao xoay sở nổi. Người ta mang hắn ném tới cộng đồng… khi hắn chưa là hắn. Một thằng già đầu bạc của ngày hôm nay, ngồi đây trong thất vọng! Hắn là kẻ bị người ta đóng khuôn trong thời gian của mình, hắn như cái mặt nạ hiện sinh trong nỗi bất lực cuộc đời, hắn sẽ đi đâu, về đâu trong thời gian của hắn? Loài người không chấp nhận cái chết, dù rằng nó sẽ đến - Ở cuối thời gian của hắn là nó, bóng dáng của sự suy sụp cứ hiện lên khi ta đã đi qua bán cuộc đời - song ở hắn không có canh bạc, chẳng có được thua, hắn như toa tàu về ga mệt mỏi, não nề. Dưới chân hắn lặng lẽ hai đường ray có vậy! Hãy nghỉ đi và ngày mai vẫn thế, nhưng có lẽ không phải… Hắn sẽ ti tiện hơn mà chạy trong đời… Toa tàu của hắn sẽ chở lũ buôn lậu cho bõ tức - thế đấy - đó là tư hữu, đó là cái tôi… Hắn phải thấy mình cái đã - hình ảnh của hắn dưới vũng nước hay trong tấm gương có dáng hình của hắn - một sự khoái cảm, xem hắn ra sao khi còn sống! Sự vật vã thấy mình, khẳng định mình thì mới lạ! Giữa một vườn hồng đỏ choét đầy hoa mà hắn phải tìm mình trong màu sắc ấy, có lẽ hắn là ngọn cỏ! Hắn hài lòng vì hắn là cỏ, tối thiểu phải là thế, vì hắn hiện sinh là hắn - dẫu rằng đã già… nhưng hắn phải là hắn - một thằng già tóc bạc đầy mưu mô sảo trá trong chúng ta… Chúng ta bao dung hắn, nhưng chính hắn không sao chịu nổi chính mình – như linh hồn không có chỗ trong thể xác. Tất cả mọi thứ trong hắn cứ yểu đi trong thời gian mà chiếc đồng hồ đã đóng khuôn cho hắn. Hỡi thằng già, chúng ta chỉ cho mi đến thế! Hãy chạy đi, trên hai đường ray mà kiếm miếng. Nhân loại hay tập thể không cho hắn tình yêu! Tình yêu là sự nhân lên từ chính hắn, có một thứ le lói cứ nhân lên hiện hình ra hắn thì mới khoái, hắn phải là mình - muốn là mình thì phải làm lại cho ngay ngắn mới sợ… làm lại thì quả là lâu và dài, khi đời hắn tiếng chuông đã điểm những hồi thu không trong chiều. Tiếng chuông như thức tỉnh, như dẫn dụ hắn trở về một miền đâu đó xa vời cõi thực, hắn nhìn vào trong hắn, một linh hồn ọp ẹp khổ đau. Hắn chợt ngẫm… - Đức Phật là hiện sinh của cái tôi vĩnh cửu, ngài tự khẳng định được mình trong cõi sống khổ đau, không gọi ai đến, chẳng đuổi ai đi, ngài muốn mọi chúng sinh hãy tự khẳng định cái tôi của mình trong thời gian hữu sinh của họ. Khi tất cả đã giác ngộ thì cõi đời này thật hạnh phúc. Hắn thấm thía về cái tôi “Phật học”. Một cái tôi con người không mờ đi trong chúng ta tập thể. Hắn phải là hắn, độc lập mà sáng tạo và suy ngẫm. Hắn là cỏ cũng được, bén rễ vào lòng đất mà tìm lấy cho mình sự sống dù chỉ là một điểm nhỏ dưới chân, nhưng hắn khoái cảm vì mình đứng dậy. Trước mắt là bao ngả đường mà hắn phải tự quyết định đi vào, hắn là kẻ phải quay lại cái ban đầu tập đi như đứa trẻ lần mò vào cuộc sống - không thể khác được - đó là cách duy nhất mà mỗi người phải làm… Phải bắt đầu từ cái tôi chính mình - một cái tôi hoàn thiện mà hoà vào cõi sống. Từng cái tôi hoàn thiện hoà đồng sẽ làm ra cái “chúng ta” hoàn thiện. Những kẻ dựa dẫm thì không thể làm ra cái tôi ra hồn. Hắn như hòn gạch mê sảng mà nhìn vào tập thể. Cái tập thể mà có lúc mọi người xô nhau đập chết cái tôi tư hữu mà xây dựng nên, một sự dựa dẫm chung đụng đến hão huyền… Để đến hôm nay họ lại thét gào mà xoá đi tập thể. Cuộc hành trình tìm lại chính mình trong đống vụn vỡ khổ đau, trong tiếng hú mê sảng của một thời đã nguội! Đời hắn, vợ con hắn, cái tập thể gia đình hắn sẽ phải bắt đầu từ đâu?
Cõi sống phải chăng là một lối mòn mà loài người cứ đến mà đi vào? Con người thuộc về ai? Cá thể sống là một sự khẳng định không thể nào khác được… Nòi giống và tự nhiên sẽ dạy hắn cách làm người, hắn vĩnh viễn sẽ là hắn. Có một thứ tình yêu và thù hận sẽ nảy mầm trong tim hắn, đó là sư giằng xé vĩnh cửu cho từng đời người không nghỉ, để đến một chiều hắn cảm thấy hài lòng ngơi nghỉ mà trở về với đất. Hắn là nhân tố cá thể đi trong loài người, bài ca của hắn có một thời cất lên vui buồn trang trải, nó như nắng như mưa, ưu phiền và xa ngã nhưng hắn vĩnh viễn là hắn, là thằng người của hôm nay và ngày mai thức dậy. Hắn sống trong thời gian của hắn, hắn đi trên con đường của hắn không lạc loài và ân hận bởi hắn là hắn. Tất cả dường như chỉ có thế, một thằng người đứng trên đôi chân của mình và suy nghĩ vì mình, đó là cá thể, là hạt cát trong vô vàn hạt cát nhưng hắn là chính hắn, còn mọi thứ tình yêu, hoà đồng, khổ đau va xảo trá chỉ là những phản ứng mà khi ta muốn. Cõi sống là những nhân tố phân dã hợp thành… có hoà đồng hay không? Xin hãy hỏi từng người khi mà họ muốn. Mọi đạo nghĩa trên đời sẽ mỉm cười cùng họ khi lẽ sống bắt đầu từ chính mình.
2003