Các bạn thân mến
Góp ý và sửa thơ cho nhau , điều đó là cái tốt .vì chúng ta là bạn thơ cùng đăng nên để thưởng thức và tìm sự đồng cảm .nếu mình giữ ý quá hoặc tự ái sẽ khó tiến bộ . mình cám ơn các bạn đã có những ý kiến cho mình và Mars .mình rất vui vẻ chấp nhận những ý kiến cuả các bạn . nhân tiện đây mình cũng có ý nho nhỏ về thơ đường luật luôn thể . như ý kiến sửa của bạn CLR là:
(nhè nhẹ ru sen giấc mộng tình )
và (Dào dạt hồn thơ biển nhạc tình )
Hai câu này của bạn cũng rất hay đấy .nếu nó đi vào một khổ thơ 4 câu tứ tuyệt khác thì cũng rất đạt . Nhưng nó đi vào bài thơ này thì lại hoàn toàn không đạt .bởi vì thơ Ðường luật là thể thơ 7 chữ và 8 câu (Thất ngôn bát cú ) nó liên kết với nhau rất chặt chẽ mà từ thời xa xưa các nhà thơ đã sử dụng 5 yếu tố để tạo thành nhạc : (thanh ,vần ,nhịp ,niêm, đối).Ba yếu tố đầu thuộc về ngôn ngữ ,hai yế tố sau thuộc về cách cấu trúc của bài thơ . Tất cả các yếu tố đó đã được qui định ra bảng luật rõ ràng ,nghiêm ngặt cho thể thơ này .Người ta lập thành bảng luật bằng trắc cho thơ Ðường luật như sau :
Một
Bảng luật thơ Ðường luật vần BẰNG có vần là :
BBTTTBB
TTBBTTB
TTBBBTT
BBTTTBB
BBTTBBT
TTBBTTB
TTBBBTT
BBTTTBB Bảng thơ Ðường luật vần BẰNG không vần là:
BBTTTBT
TTBBTTB
TTBBBTT
BBTTTBB
BBTTBBT
TTBBTTT
TTBBBTT
BBTTTBB Bảng thơ Ðường luật vần TRẮC có vần :
TTBBTTB
BBTTTBB
BBTTBBT
TTBBTTB
TTBBBTT
BBTTTBB
BBTTBBT
TTBBTTB Bảng thơ Ðường luật vần Trắc không vần:
TTBBBTT
BBTTTBB
BBTTBBT
TTBBTTB
TTBBBTT
BBTTTBB
BBTTBBT
TTBBTTB Ngoài ra thơ Ðường luật ngũ ngôn có bảng luật như sau :
1- Nhũ ngôn luật bằng có vần :
BBTTB
TTTBB
TTBBT
BBTTB
BBBTT
TTTBB
TTBBT
BBTTB -Ngụ ngôn luật bằng không vần:
BBBTT
TTTBB
TTBBT
BBTTB
BBBTT
TTTBB
TTBBT
BBTTB -Ngũ ngôn luật Trắc có vần :
TTTBB
BBTTB
BBBTT
TTTBB
TTBBT
BBTTB
BBBTT
TTTBB Ngũ ngôn luật Trắc không vần :
TTBBT
BBTTB
BBBTT
TTTBB
TTBBT
BBTTB
BBBTT
TTTBB Thơ tứ tuyệt cũng dựa theo bảng luật trên mà thành : hoặc là người ta lấy bốn câu đầu .,hoặc là người ta lấy 4 câu sau hoặc là người ta lấy 4 câu giữa ,hoặc là người ta lấy bốn câu đầu và 2 câu cuối để giữ vần .
Nhịp ngắt của các thể thơ theo luật Ðườngluôn cố định theo nguyên tắc chẵn trước lẻ sau,hoặc là 2/3nếu là thơ ngũ ngôn . hoặc là 2/2/3nếu là thơ thất ngôn .Vần luôn luôn nằm ở cuối câu .hoặc là ở cuối câu một .hai và bốn . Trong một khổ thơ gồm 4 câu ,chữ thứ hai của hai câu giữa phải cùng một thanh ,hoặc là bằng hết hoặc là trắc hết ,gọi là (niêm ).Trong thơ bát cú hai cặp thưc và luận là phải đối nhau, đối về ý nghĩa ,về từ loại .về thanh điệu . Những qui định chặt chẽ ấy đã khiến cho nhạc điệu trong thơ xưa thường mất đi khá nhiều tính chất biểu cảm. Vui hay buồn thường có nhip điệu hao hao như nhau Thơ hiện đại ngược lại ,không còn là một sự (Ký thác )xa xôi gián tiếp . Nhà thơ lớn tiếng pháp biểu tâm sự của mình .Thơ gần như tiếng nói .So với thơ cổ điển,thơ hiện đại không có đối,gần đây lại có khuynh hướng bỏ cả ( Niêm) và xáo tung cả nhịpNhững yếu tố tạo nhạc ngoài ngôn ngữ biến mất .ngay cả luật bằng trắc cũng co giãn,vần được mở rộng linh hoạt hơn,Những yếu tố tạo nhạc bên trong bản thân ngôn ngữ trở thành nhẹ .Thay vào đó là cảm xúc nhà thơ bộc lộ rõ rệt, đậm đà hơn với sự xuất hiện những hư từ ,những liên từ từ cảm thán ,từ kêu gọi trực tiếp bày tỏ cảm xúc ……
Ngày xưa khái niệm dòng thơ và khái niệm câu mỗi câu thơ hầu như đồng nhất với nhauMỗi dòng thơ là một câu hòan chỉnh về cả phương diện ý nghĩa lẫn phương diện ngữ pháp :
Chiều trời lảng bảng bóng hoàng hôn
Tiếng ốc xa đưa vẳng trống dốn
Gác mái ngư ông về viễn phố
Gõ sừng mục tử lại cô thôn
Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi
Dặm liễu sương sa khách bước dồn
Kẻ chốn hương đài người lữ thứ
Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn .
(Bà huyện Thanh quan )
(theo Tìm hiểu nghệ thuật thơ Việt nam cuả giáo sư Nguyễn Hưng Quốc ) Qua những khái niệm và bài thơ dẫn chứng của bà huyện thanh quan về thơ Ðường luật ,tổng thể của bài thơ trên đã đổ về vần( Hôn ,ôn )
Cho nên câu kết của bài thơ đã đổ về âm chủ của giai điệu là vần (ôn )
Bây giờ ta quay lại hai bài thơ trên của Mars và Vũ kim Thanh .
Mars khởi xướng ra bài thơ (Cánh hoa rơi ) có nhạc điệu và âm vần là (anh, xanh ,thanh , lành) và câu kết đổ về chữ lành là đúng vần điệu ,đúng luật .tuy nhiên bài thơ này mình thấy có 2 câu về cuối có hai chữ (an lành ) là : (Ngả bóng gửi sen phút an lành ) và (Nhè nhẹ ru sen giấc an lành ). Bài thơ ngắn mà có 2 câu trùng ngữ thì ta nên để một câu có chữ (an lành) và thay chữ (an lành) của câu kia là một chữ khác thì đắc hơn .
Còn thay chữ (tình) ,của LCR vào câu kết của bài thơ này thì lại bị lạc vận với tổng thể của cả bài thơ ) mặc dù câu đó cũng rất hay .Nhưng theo mình nghĩ thì không nên thay thế chữ (Tình ) mà nên để vần (lành ) cho phù hợp,nhất quán với cấu trúc vần điệu của toàn bài .
Các bạn thấy sao khi câu thơ cuối này sửa thành :Ngào ngạt tình Sen nước long lanh?
Câu trên Mang tình Sen gửi chốn thiên thanh ,sẽ bỏ chử tình thay chử hồn vào và chữ tình chuyển xuống dưới.chúng ta sẽ có câu thơ là :
Thỏang bóng sen hồng ,dạ lá xanh
Bồng bềnh lơi lả nước xuôi nhanh
Ô kìa mây đứng thôi lay động
Ngả bóng gửi sen phút an lành
Gió ơi gió có thương thì hãy
Mang hồn sen gửi chốn thiên thanh
Nước ơi nước có thương thì nhớ
Ngào ngạt tình Sen nước long lanh Vì tả về hoa Sen mà không có chút hương sen thì mình cũng hơi vô tình với lòai hoa này vậy.
Còn mình họa với Mars thì mình thấy tổng thể của bài này đã đổ về vần (Anh ) thì mình cũng làm về vần (anh) cho sát với bài họa mà thôi .
Nếu chúng phân tích và tìm hiểu cặn kẽ về thơ Ðường luật thì mất rất nhiều thời gian mà trang giấy nhỏ này không thể nào diễn tả hết một lúc được .chỉ có điều cần nói với các bạn là đã vào mạch thơ Ðường luật thì chúng ta nên tôn trong và tuân thủ đúng với luật định của Ðường luật .mình nên thận trọng làm sao cho cho đúng với niêm luật , dù vui hay buồn để bài thơ đó hiện diện đúng với bản sắc cuả nó từ thời kỳ cổ điển .
Còn không thì làm thơ tự do ra ngoài lề luật ,cũng vô thưởng vô phạt .nhưng không thể gọi đó là thơ đường luật được nữa .
Ðôi dòng tâm sự ,có gì sơ suất mong các bạn cũng thông cảm nhé .
Chào thân aí Vũ kim Thanh
<bài viết được chỉnh sửa lúc 17.11.2005 22:56:36 bởi vũkimThanh >