NHỮNG BẢN DỊCH THƠ NƯỚC NGOÀI PHẠM BÁ CHIỂU
1
TÌNH ANH
Pushkin
Ngọn lửa tình từ thuở đắm yêu Em
Dường còn cháy trong tim anh chưa tắt
Chỉ muốn giữ cho hồn Em trong vắt
Anh lặng chôn tình riêng ấy trong lòng
Từng yêu Em trong vô vọng, âm thầm
Từng giằng xé bởi ghen tuông, ngần ngại
Từng yêu Em bao chân thành, êm ái
Ước được người yêu Em sánh tình anh
Bản dịch Phạm Bá Chiểu
(Nguyên bản tiếng Nga)
Я вас любил
Я вас любил: любовь еще, быть может,
В душе моей угасла не совсем;
Но пусть она вас больше не тревожит;
Я не хочу печалить вас ничем.
Я вас любил безмолвно, безнадежно,
То робостью, то ревностью томим;
Я вас любил так искренно, так нежно,
Как дай вам бог любимой быть другим.
2
CÁNH BUỒM
Lermontov
Bản dịch 1 Phạm Bá Chiểu
Cánh buồm sáng trắng cô đơn
Giữa muôn trùng biển xanh rờn mờ sương
Buồm tìm chi chốn tha phương
Có chi để lại quê hương đượm tình
Gió rú gào biển sóng duyềnh
Cột buồm rền rỉ vặn mình đớn đau
Than ôi hạnh phúc tìm đâu
Đâu từ hạnh phúc ngọt ngào buồm xa
Dưới buồm sóng ngọc bao la
Trền buồm vàng nắng chan hòa mênh mông
Buồm trăn trở giục bão dông
Dường niềm yên tĩnh có trong bão bùng
CÁNH BUỒM
Lermontov
Bản dịch 2 Phạm Bá Chiểu
Kìa cánh buồm bừng sáng trắng cô đơn
Giữa biển biếc mịt mờ sương giăng tỏa
Buồm tìm chi nơi bến bờ xa lạ
Buồm có gì để lại chốn quê hương
Biển sóng duyềnh, gió gào rú bốn phương
Cột buồm vặn trong đớn đau rên xiết
Than ôi, buồm đâu đi tìm hạnh phúc
Đâu phải từ niềm hạnh phúc buồm xa
Dưới buồm xanh bao con sóng ngọc ngà
Trên buồm ánh ngàn tia vàng nắng đổ
Buồm trăn trở giục biển trào bão tố
Dường trong lòng bão tố có bình yên
Nguyên bản
Парус
Белеет парус одинокой
В тумане моря голубом. —
Что ищет он в стране далекой?
Что кинул он в краю родном?
Играют волны, ветер свищет,
И мачта гнется и скрыпит;
Увы! — он счастия не ищет
И не от счастия бежит! —
Под ним струя светлей лазури,
Над ним луч солнца золотой: —
А он, мятежный, просит бури,
Как будто в бурях есть покой
3
ĐỢI ANH VỀ
Simonov
Hãy đợi anh, anh chắc chắn trở về.
Chỉ một điều hãy vững lòng chờ đợi,
Hãy đợi anh, dẫu mưa thu vàng xối
Xuống lòng em đầy những nỗi u buồn
Hãy đợi anh, dẫu bão tuyết ào tuôn
Hãy đợi anh, dẫu nắng hè đổ lửa
Hãy đợi anh, dẫu không người đợi nữa,
Ngày hôm qua ai quên lãng mất rồi.
Hãy đợi anh dẫu từ chốn xa xôi
Những bức thư không về tay em được,
Hãy đợi anh dẫu rằng bao người khác
Đợi cùng em đã mệt mỏi chán chê
Hãy đợi anh, anh chắc chắn trở về
Em yêu hỡi, đừng chúc điều tốt đẹp
Cho những ai không thể còn đợi được,
Nghĩ giờ đây đã đến lúc quên rồi.
Dẫu mẹ già và con nhỏ, em ơi
Tin rằng anh không còn trên đời nữa,
Dẫu quây quần cùng nhau quanh bếp lửa,
Bao bạn thân hết kiên nhẫn chờ mong,
Uống cùng nhau ly rượu đắng cay lòng
Tưởng nhớ đến người thân yêu đã khuất…
Em cứ đợi, chớ vội vàng nâng cốc
Uống với cùng những người ấy, em nghe.
Hãy đợi anh, anh chắc chắn trở về
Trong kiêu hãnh, anh nhạo cười cái chết
Mặc ai đó không chờ anh đến kết
Có buông câu:- chỉ may mắn mà thôi.
Họ không chờ sao hiểu được em ơi
Anh không chết giữa làn bom lửa xối
Bởi chỉ em với niềm tin chờ đợi
Cứu được anh thoát khỏi mọi hiểm nghèo.
Bằng cách nào anh sống, hỡi em yêu
Chỉ có thể anh cùng em hiểu nổi
Bởi đơn giản chỉ mình em biết đợi
Khác ai ai tất thảy ở trên đời.
Bản dịch Phạm Bá Chiểu
NGUYÊN BẢN:
Жди меня
В.С. , 1941
Жди меня, и я вернусь.
Только очень жди,
Жди,
когда наводят грусть
Желтые дожди,
Жди, когда снега метут,
Жди, когда
жара,
Жди, когда других не ждут,
Позабыв вчера.
Жди, когда из дальних
мест
Писем не придет,
Жди, когда уж надоест
Всем, кто вместе
ждет.
Жди меня, и я вернусь,
Не желай добра
Всем, кто
знает наизусть,
Что забыть пора.
Пусть поверят сын и мать
В то, что нет
меня,
Пусть друзья устанут ждать,
Сядут у огня,
Выпьют горькое
вино
На помин души...
Жди. И с ними заодно
Выпить не спеши.
Жди меня, и я вернусь,
Всем смертям назло.
Кто не
ждал меня, тот пусть
Скажет: - Повезло.
Не понять, не ждавшим им,
Как
среди огня
Ожиданием своим
Ты спасла меня.
Как я выжил, будем
знать
Только мы с тобой,-
Просто ты умела ждать,
Как никто другой.
4
Các bạn ơi, Chiểu có trong tay bản tiếng Anh của bài Đồng xanh và không hề đồng ý với bản dịch mà chúng ta đang say sưa hát, nên xin dịch lại. Mong các bạn góp ý sôi nổi nhé.
Bản tiếng anh:
Green fields
Once there were green fields kissed by the sun,
once there were valleys where rivers used to run ,
once there were blue skies with white clouds high above.
Once they were part of an everlasting love.
We were the lovers who strolled thru green fields.
Green fields are gone now, parched by the sun,
gone from the valleys where rivers used to run.
Gone with the cold wind that swept into my heart ,
gone with the lovers who let their dreams depart.
Where are the green fields that we used to roam?
I'll never know what made you run away.
How can I keep searching when dark clouds hide the day?
I only know there's nothing left for me,
nothing in this wide world left for me to see.
But I'll keep on waiting ti1 you return,
I'll keep on waiting unti1 the day you learn
you can't be happy while your heart's on the roam,
you can't be happy unti1 you bring it home,
home to the green fields and me once again,
home to the green fields and me once again.
và bản dịch của mình, nếu thấy được các bạn hãy cùng MMHNT hát vang bài hát này nhé. Ôi bài hát Đồng xanh sao yêu đến thế. Đẹp từ lời thơ đến âm điệu.
ĐỒNG XANH
Bản dịch của Phạm Bá Chiểu
Ngày xưa ngàn nắng hôn cánh đồng biếc xanh
Ngày xưa nhiều nhánh sông đua nhau về thung lũng xa
Ngày xưa đàn mây trắng lững lờ trên trời xanh
Ngày xưa thành dấu ấn khắc ghi mối tình vĩnh cữu
Ngày lứa đôi ta cùng tung tăng dạo khắp cánh đồng.
Đồng xanh giờ cháy khô dưới trời nắng thiêu
Nào đâu còn nhánh sông đua nhau về thung lũng xa
Còn đây làn gió buốt xoay cuồng trong lòng anh
Và bao đôi lứa ấy, giấc mơ đã thành dĩ vãng
Còn nữa đâu cánh đồng ta vẫn thường đến nô đùa
Anh đâu ngờ đâu em bỏ anh đi không về
Sao anh tìm ra em khi bóng mây đen phủ kín trời
Nhưng riêng anh biết chẳng có chi cho anh chờ
Cánh đồng bát ngát bao la đâu dành cho anh nữa
Mà anh còn mãi trông em về với anh
Và anh còn mãi trông sẽ có ngày em biết ra
Hạnh phúc nào thấy bóng khi tình em vờn bay xa
Hạnh phúc tràn lai láng khi em quay về tổ ấm
Về với anh ngóng chờ, với cánh đồng sẽ xanh màu.
Bạn nào có bản dịch mới thì đưa ra luôn nhé.
Bởi bài thơ quá hay, càng dịch sát càng làm tôn lên vẻ long lanh của bài thơ và bài hát.
PHẠM BÁ CHIỂU
5
CẦU MIRABEAU
Guillaume Apollinaire
Dưới chân cầu Mirabeau
Tình ta trôi với lững lờ sông Seine
Có cần anh nhớ chăng em
Niềm vui ắt đến ưu phiền ắt xua
Đêm buông chuông đã điểm giờ
Ngày trôi anh vẫn trơ vơ một mình
Tay trong tay buổi tự tình
Mặt nhìn rõ mặt, ánh nhìn tìm nhau
Vồng tay mình bắc nhịp cầu
Ánh nhìn như sóng thiên thâu lặng lờ
Đêm buông chuông đã điểm giờ
Ngày trôi anh vẫn trơ vơ một mình
Trôi đi xa mãi mối tình
Như trôi dòng nước dập duyềnh về xuôi
Như trôi chầm chậm cuộc đời
Như trôi Hy vọng ào sôi xô bờ
Đêm buông chuông đã điểm giờ
Ngày trôi anh vẫn trơ vơ một mình
Thời gian trôi mãi triền miên
Tình yêu, dĩ vãng trôi miền chốn nao
Có bao giờ trở lại đâu
Chỉ dòng Seine chảy dưới cầu Mirabeau
Đêm buông chuông đã điểm giờ
Ngày trôi anh vẫn trơ vơ một mình
Bản dịch: Phạm Bá Chiểu
NGUYÊN BẢN
Le Pont Mirabeau
Sous le pont Mirabeau coule la Seine
Et nos amours
Faut-il qu'il m'en souvienne
La joie venait toujours après la peine
Vienne la nuit sonne l'heure
Les jours s'en vont je demeure
Les mains dans les mains restons face à face
Tandis que sous
Le pont de nos bras passe
Des éternels regards l'onde si lasse
Vienne la nuit sonne l'heure
Les jours s'en vont je demeure
L'amour s'en va comme cette eau courante
L'amour s'en va
Comme la vie est lente
Et comme l'Espérance est violente
Vienne la nuit sonne l'heure
Les jours s'en vont je demeure
Passent les jours et passent les semaines
Ni temps passé
Ni les amours reviennent
Sous le pont Mirabeau coule la Seine
Vienne la nuit sonne l'heure
Les jours s'en vont je demeure
6
NẾU ĐỜI NGÀN GÃ TRẺ TRAI
Gamzatov -Nga
Nếu đời, ngàn gã trẻ trai
Bà mai xếp cả hàng dài nhà em
Em ơi hãy nhớ có tên
Chàng Gamzatov tận miền núi mây
Nếu đời, trăm gã trẻ trai
Trước nhà em đứng ngóng hoài bóng em
Có anh, em chớ ngạc nhiên
Chàng Gamzatov tận miền núi mây
Nếu còn mười gã trẻ trai
Tình yêu rực lửa đứng hoài nhà em
Hẳn trong số ấy có tên
Chàng Gamzatov tận miền núi mây
Nếu đời còn chỉ một thôi
Cuồng si thề hẹn lứa đôi chung tình
Hẳn rằng người ấy chính anh
Chàng Gamzatov rừng xanh núi ngàn
Nếu em buồn khổ cô đơn
Không người yêu buổi hoàng hôn cuộc đời
Hẳn trên núi thẳm xa vời
Chàng Gamzatov về nơi suối vàng
Bản dịch: Phạm Bá Chiểu
NGUYÊN BẢN:
Расул Гамзатов
Если в мире тысяча мужчин
Снарядить к тебе готова сватов,
Знай, что в этой тысяче мужчин
Нахожусь и я - Расул Гамзатов.
Если пленены тобой давно
Сто мужчин, чья кровь несется с гулом,
Разглядеть меж них не мудрено
Горца, нареченного Расулом.
Если десять влюблены в тебя
Истинных мужей -
огня не спрятав,
Среди них, ликуя и скорбя,
Нахожусь и я - Расул Гамзатов.
Если без ума всего один
От тебя, не склонная к посулам,
Знай, что это с облачных вершин
Горец, именуемый Расулом.
Если не влюблен в тебя никто
И грустней ты сумрачных закатов,
Значит, на базальтовом плато
Погребен в горах Расул Гамзатов.
7
LOVE’S SECRET
William Blake
Never seek to tell thy love,
Love that never told can be;
For the gentle wind does move
Silently, invisibly.
I told my love, I told my love,
I told her all my heart;
Trembling, cold, in ghastly fears,
Ah! she did depart!
Soon as she was gone from me,
A traveler came by,
Silently, invisibly
He took her with a sigh.
BÍ QUYẾT TÌNH YÊU
William Blake
Đừng bằng lời gắng thổ lộ tình yêu
Chính tình yêu chẳng hề cần lời nói
Như ngọn gió nhẹ nhàng vờn bay tới
Lời cũng bay trong lặng lẽ, vô hình
Bằng bao lời tôi thổ lộ tình mình
Trong run lạnh tái tê người khiếp sợ
Ngỏ cùng nàng lời trái tim rộng mở
Ôi! Chính nàng vẫn cương quyết rời xa
Bỗng có chàng lữ khách đến ngang qua
Ngay sau lúc nàng rời tôi đi mãi
Chỉ bằng với niềm khát khao nồng cháy
Đưa nàng đi trong lặng lẽ, vô hình.
Bản dịch Phạm Bá Chiểu.
8
Le Géant de papier
Demandez-moi de combattre le diable
D'aller défier les dragons du néant
De vous construire des tours, des cathédrales
Sur des sables mouvants
Demandez-moi de briser les montagnes
D'aller plonger dans la gueule des volcans
Tout me paraît réalisable, et pourtant…
Quand je la regarde, moi l'homme loup au cœur d'acier
Devant son corps de femme, je suis un géant de papier
Quand je la caresse et que j'ai peur de l'éveiller
De toute ma tendresse, je suis un géant de papier
Demandez-moi de réduire en poussière
Cette planète où un dieu se perdrait
Elle est pour moi comme une fourmilière
Qu'on écrase du pied
Demandez-moi de tuer la lumière
Et d'arrêter ce soir le cours du temps
Tout me paraît réalisable, et pourtant…
Quand je la regarde, moi l'homme loup au cœur d'acier
Devant son corps de femme, je suis un géant de papier
Quand je la caresse et que j'ai peur de l'éveiller
De toute ma tendresse, je suis un géant de papier
{instrumental}
Quand je la regarde, moi l'homme loup au cœur d'acier
Devant son cœur de femme, je suis un géant de papier
GẢ KHỔNG LỒ BẰNG GIẤY
Hãy lệnh tôi đánh nhau cùng ác quỷ
Khiêu chiến cùng rồng dữ cõi hư vô
Xây tòa tháp, xây thánh đường tuyệt đẹp
Lên cát trôi không dừng lại bao giờ
Hãy lệnh tôi, thiêu thành tro dãy núi
Hay nhảy vào miệng núi lửa trào sôi
Tôi có thể mọi việc làm hoàn tất
Trừ một điều duy nhất nữa mà thôi
Việc cỏn ấy tôi liếc nhìn ngạo nghễ
Bởi người sói tim thép chính là tôi
Nhưng đứng trước tòa thiên nhiên tuyệt mỹ
Tôi trở thành khổng lồ giấy mà thôi
Hãy lệnh tôi nghiền cho thành cát bụi
Hành tinh đây, nơi chúa cũng lạc hồn
Hành tính ấy khác nào con kiến nhỏ
Đạp mũi giày là nghiến nát đời luôn
Hãy lệnh tôi, triệt tiêu đi nguồn sáng
Bắt dòng đêm hãy dừng lại đừng trôi
Tôi có thể mọi việc làm hoàn tất
Trừ một điều duy nhất nữa mà thôi
Việc cỏn ấy tôi liếc nhìn ngạo nghễ
Bởi người sói tim thép chính là tôi
Nhưng đứng trước tòa thiên nhiên tuyệt mỹ
Tôi trở thành khổng lồ giấy mà thôi
Khi ve vuốt những đường cong huyền diệu
Tôi chỉ lo đánh thức đáy tim tôi
Trọn vẹn cả nỗi dịu dàng bừng dậy
Bởi tôi là khổng lồ giấy mà thôi
Việc cỏn ấy tôi liếc nhìn ngạo nghễ
Bởi người sói tim thép chính là tôi
Nhưng đứng trước trái tim người thiếu nữ
Tôi trở thành khổng lồ giấy mà thôi
Bản dịch Phạm Bá Chiểu
9
ĐÀN SẾU
Tôi dường thấy kìa những người lính chiến
Không về sau máu lửa chiến trường xưa
Không yên nghỉ trong giữa lòng đất mẹ
Mà hóa thân đàn sếu trắng bao giờ
Rồi từ ấy không ngừng đàn sếu trắng
Mãi bay cao cất tiếng gọi lòng ta
Dường bởi thế ta buồn đau quạnh lắng
Khi ngắm trời đàn sếu trắng bay qua
Hình mũi tên, lững lờ đàn sếu lượn
Xuyên chiều buông mờ mịt giữa sương trời
Đội hình ấy như vẫn còn một chỗ
Hẳn lẽ rằng vị trí ấy dành tôi
Rồi sẽ đến một ngày cùng sếu trắng
Tôi bay vào trong giữa áng mây xanh
Từ trời biếc như đàn chim nghiêng cánh
Vẫy tay chào bao bạn sống trần gian
Bản dịch Phạm Bá Chiểu
NGUYÊN BẢN
ЖУРАВЛИ
Мне кажется порою, что солдаты,
С кровавых не пришедшие полей,
Не в землю эту полегли когда-то,
А превратились в белых журавлей.
Они до сей поры с времен тех дальних
Летят и подают нам голоса.
Не потому ль так часто и печально
Мы замолкаем, глядя в небеса?
Сегодня, предвечернею порою,
Я вижу, как в тумане журавли
Летят своим определенным строем,
Как по полям людьми они брели.
Они летят, свершают путь свой длинный
И выкликают чьи-то имена.
Не потому ли с кличем журавлиным
От века речь аварская сходна?
Летит, летит по небу клин усталый -
Летит в тумане на исходе дня,
И в том строю есть промежуток малый -
Быть может, это место для меня!
Настанет день, и с журавлиной стаей
Я поплыву в такой же сизой мгле,
Из-под небес по-птичьи окликая
Всех вас, кого оставил на земле.
Расул Гамзатов.
Покуда вертится Земля.
Махачкала, "Дагучпедгиз" 1976.