nguồn: Mây biển
 
Phần I
 
Thu Hằng gần đi tới hàng hiên dẫn vào lớp học sinh ngữ « Tây Bán Nhà » ( Espagnol , Spanish ) bỗng nghe ai gọi to :
- Ê Quyền , cậu làm gì mà thập thò ở đây như 007 vậy ? Rình em nào hả ?
Thu Hằng suýt bật cười về câu đùa ấy , nhưng phải lờ đi làm như không nghe thấy , nếu không sẽ khổ với mấy « ông mãnh » này . Làm bộ tỉnh bơ , Thu Hằng vẫn đi tới phía hiên có Quyền và người bạn đang đứng , nếu lảng ra chỗ khác cũng có thể không thoát bị trêu ghẹo , thà cứ hiên ngang lại ... may ra không sao cả .
Quả thật nàng thấy Quyền hay đứng dưới hiên , bên cạnh cái cột , lần nào cũng gần như ... nấp ở đấy , như đợi ai đó .
Quyền đỏ mặt , ấp úng , vội vã đi ra chỗ khác . Có ý dắt người bạn ra xa , tránh không cho bạn biết anh đang đợi Thu Hằng là người đang đi đến và đồng thời cũng không muốn cho nàng biết anh đang đợi nàng .
Nhác thấy Thu Hằng bước lên hiên , anh bạn kia đang đi với Quyền bỗng quay đầu lại , gân cổ lên hát một câu trong bài « Tà Áo Tím » của Hoàng Nguyên « Màu áo tím sao luyến thương , màu áo tím sao vấn vương » , mặc dù đang bị Quyền kéo đi , anh ta vẫn láu lỉnh đưa bàn tay lắc lắc trong không khí như ra dấu giã từ khi Thu Hằng bước hẳn vào lớp . Ấy là nàng đã làm bộ tỉnh bơ rồi mà vẫn chẳng thoát trêu trọc . Đã đi khuất vào trong lớp rồi , Thu Hằng mới dám kín đáo mỉm cười , thầm nghĩ kể cũng lạ , cái anh chàng này lém lỉnh như thế mà lại là bạn của anh chàng nhút nhát kia .
Bây giờ thì Thu Hằng biết tên anh chàng ấy rồi , ghi tên học Pháp văn ở lớp gần đó . Anh ta học Dược , mà trường Dược toàn dậy bằng tiếng Pháp , sách vở cũng in tiếng Pháp , một số sinh viên trường Việt Nam phải tu bổ thêm Pháp văn ở trường Sinh Ngữ , vào buổi tối , bên cạnh trường Đại Học Sư Phạm , gần trường Bác Ái , phía quận Năm Sài Gòn . Thật sự Quyền có cần trau dồi thêm Pháp văn hay không , hay chỉ là cái cớ để , cũng mỗi tuần ba tối , lảng vảng ở hàng hiên trường Sinh Ngữ , ngơ ngẩn mong đợi , dụt dè , không dám làm quen với Thu Hằng , học sinh ngữ Espagnol , ở lớp gần đó . Quyền cứ đứng nhìn bóng nàng thấp thoáng hay lắng nghe tiếng nàng nói cười với bạn bè , mà chưa có can đảm tìm cách làm quen .
Có lẽ cũng đã hơn hai tháng rồi . Lúc đầu Thu Hằng không để ý . Sau dần dần cảm thấy có người « theo dõi » . Sau đó phát giác ra đôi mắt sáng long lanh đầy ánh trìu mến lấp ló dưới hàng hiên , gần bực thềm , sau cái cột . Đoán thế thì biết thế thôi , nàng không để tâm cho lắm . Tuy nhiên , Thu Hằng nhận thấy anh chàng này cũng ... có vẻ dễ mến , nhất là không làm nàng bực mình như một số chàng trai khác tự tin quá đáng , hoá ra lộp chộp , sỗ sàng , nhiều khi cứ nhắng lên thấy mà ghét . Nhưng cùng lúc cũng nhận thấy anh chàng này lại quá nhút nhát . Như thế này thì đến đời nào mới làm quen được với tôi chứ ? Thu Hằng bật cười khi chợt nghĩ như thế , khi đôi ba lần thấy anh giả bộ lảng xa chỗ khác , nhưng mắt vẫn hướng về phía nàng , hay là anh bối rối nhìn đi nơi khác , nếu không kịp lảng xa , khi nàng nhìn về phía anh hoặc vô tình đi gần sát vào bực thềm hoặc bước lên hiên , ngay chỗ anh đang đứng . Biết vậy , nhưng Thu Hằng không trêu trọc anh ta như đa số cô gái khác , « làm tình làm tội » người ái mộ mình mà lại quá nhút nhát . Nhưng nàng cũng chẳng thương hại hay tội nghiệp gì anh ta cả . Cũng có khi nàng nghĩ , nếu có thêm một người bạn như anh ta , có thể sẽ vui thêm , nhưng chỉ là bạn mà thôi , không hơn không kém . Tuy nghĩ thế Thu Hằng cũng không tạo dịp cho anh ta làm quen . Nàng không thấy có « bổn phận » phải giúp anh tí nào . Cũng chẳng thấy có « nhu cầu » có bạn trai vào lúc này . Đang thoải mái , tự nhiên tự toại , việc gì mà phải vội vàng mua lấy chuyện rắc rối . Còn duyên số ư , nếu có duyên có nợ với nhau , thì sẽ tự nhiên đến , khi đó có giẫy ra cũng chẳng được . Nàng nghe lóm mấy bà cô bà bác nói như thế về chuyện duyên duyên phận phận gì gì đó qua câu « hữu duyên thiên lý năng tương ngộ , vô duyên đối diện bất tương phùng » .

Một buổi học khác , Thu Hằng vừa bước lên thềm , vẫn vô tình đi gần sát vào cây cột chỗ Quyền hay đứng thì anh ta lúng túng quay ngoắt đi .
Cũng đúng lúc đó thì Đán ở đâu sáp tới . Đán láu táu :
- Thu Hằng , Thu Hằng , anh có cái này hay lắm . Để anh đưa cho xem .
Thu Hằng hơi nhíu mày , không thích cách ăn nói thân mật của Đán . Mặc dù không ghét Đán . Tuy nhiên không « sửa sai » anh ta . Đối với Thu Hằng , Đán thuộc vào hàng anh mình thật . Đán hơn nàng tới bốn , năm tuổi gì đó . Anh ta làm quen với Thu Hằng qua một người bà con . Vì thế anh ta tự cho phép mình xưng anh và thân mật như « anh em trong nhà » . Cũng vì thế Thu Hằng không dám cự nự hẳn hoi , chỉ thấy khó chịu , vì mơ hồ hiểu rằng Đán không xem nàng như em út trong nhà , nếu không đã chẳng hay đến đây , tuy rằng để nói vài câu vô thưởng vô phạt với nàng . Đán cũng chỉ mới quen nàng đây thôi . Thâm tâm nàng không thích lắm cách ăn nói thân mật này , nàng sợ Đán hiểu sai rằng im lặng tức là ... đồng ý , ngầm cho Đán hiểu , nàng có thể là « cái gì của Đán » . Chẳng qua là « kính lão đắc thọ » mà thôi . Nhưng vẫn không dám ra mặt khó chịu về cách xưng hô thân mật của anh . Vả lại Thu Hằng không có anh , nếu nay có người anh lo che chở cô em thì cũng vui vui thôi . Hơn nữa ngoài cách xưng hô anh em thật ra đương nhiên đó , Đán cũng khá dễ thương , cho đến nay , có làm gì khiến nàng bực mình đâu .
Thu Hằng nhận thấy , ở Đán , việc làm quen với phái nữ có vẻ dễ dàng . Ở Đán , việc này thông suốt dễ dàng bao nhiêu thì ở Quyền , nó khó khăn bấy nhiêu . Có lẽ vì là giáo sư cho nên thêm tự tin . Đán vừa ra trường Đại Học Sư Phạm , đang dậy trên Đà Lạt , nhưng gia đình thì ở Sài Gòn , là con trưởng , có hai em , một trai một gái . Thu Hằng biết như thế cũng nhờ người bà con . Biết Thu Hằng học Espagnol mỗi tuần ba tối ở đây , nên Đán lâu lâu , có dịp về Sài Gòn thăm gia đình , thì tạt qua nói chuyện chơi . Nói là lâu lâu , nhưng có lẽ mỗi tháng mỗi về nên mỗi tháng lại gập Đán . Có lần anh đến tận nhà , tặng Thu Hằng bó hoa hồng nhiều mầu , mang từ Đà Lạt về .
Anh láu lỉnh :
- Nếu chỉ một mầu đỏ không thôi thì ý nghĩa bó hoa sẽ khác .
Thu Hằng vui vẻ nhận , nhưng thầm nghĩ , nếu anh tặng toàn hoa đỏ , chưa chắc nàng đã nhận , sợ anh hiểu lầm , vì chính anh đã nói hoa hồng đỏ mang ý nghĩa khác cơ mà .
Dù không phải toàn hoa mầu đỏ , tuy nhiên nàng cũng rất cảm động . Bó hoa thật tươi thắm . Nó phải được Đán giữ gìn thật cẩn thận , sau gần nửa ngày đường chạy xe đò Minh Trung về . Xe này nổi tiếng chạy nhanh đường Sài Gòn-Đà Lạt . Đán lại cũng chắc chắn phải chạy ngay đến nhà tặng nàng trước khi về nhà thăm cha mẹ và các em . Chắc chắn như thế , nếu không thì bị lộ « bí mật » rồi còn gì . Hơn nữa cô em của Đán đã chắc gì để cho ông anh được yên thân khi thấy ôm khư khư bó hoa . Thể nào mà Đán chẳng bị tra khảo . Nếu có chuyện bí mật chăng , thì bí mật là của Đán đối với gia đình anh ta thôi , chứ Thu Hằng chỉ luôn cho mình là hàng đàn em , không hơn . Nhất là chẳng có gì phải « khai ra » với gia đình mình hết .
Hôm nay , Đán muốn khoe cái gì đó nên nhanh nhẹn rảo bước ra tới chỗ đậu xe vespa . Anh lúi húi lục trong hộc xe rút ra một tờ báo . Thu Hằng đến gần . Mắt hơi nhíu nhíu lại . Trong lòng đã sẵn hơi bực vì cái tính quá tự nhiên của Đán . Trong khi đó thì Đán vui rạng rỡ , không nhận thấy sự khó chịu nơi người con gái . Anh hấp tấp đi về phía Thu Hằng cũng đang tiến đến gần . Đán hí hửng , sung sướng như một đứa trẻ , tay cầm tờ báo lật qua trang Hai , ngón tay gõ gõ vào một mục có tít lớn , viết đậm nét và chiếm ba cột báo khá dài . Theo ngón tay Đán , Thu Hằng thấy tên mình được ghi vào nơi tên tác giả .
- Tên em , thấy không , anh lấy tên em làm tên tác giả , mà bài thì anh viết .
Nét mặt Đán sáng rỡ . Rõ ràng Đán rất thích thú và cho đây là một cơ hội tốt đẹp để làm Thu Hằng vui thích như mình và để gián tiếp bầy tỏ tình cảm mình .
- Tại sao anh lấy tên Thu Hằng ? Anh không có quyền làm thế . Anh không hỏi xem Thu Hằng có bằng lòng hay không đã .
Đán đỏ mặt lên , bị cụt hứng và xấu hổ . Thu Hằng vùng vằng , tàn nhẫn . Đán ngỡ ngàng nhìn trân vào khuôn mặt đang đỏ bừng lên của Thu Hằng . Sự việc xẩy ra ngoài sức tưởng tượng của Đán .
- Anh ... tưởng , anh nghĩ ... em sẽ vui .
- Thu Hằng vui ? Có gì dính dấp đến Thu Hằng mà vui ? Hơn nữa , Thu Hằng không bằng lòng anh cứ anh anh em em với Thu Hằng như thế .
Thế là mọi sự bực bội xưa nay đã bị huỵch toẹt nói ra mất rồi . Nàng giận Đán , giận cái kiểu thân mật quá đáng thì đúng hơn . Chắc chắn anh ta phải nghĩ nàng là cái gì của anh ta rồi . Điều này khiến Thu Hằng càng vừa giận mình , càng vừa giận Đán , nhiều hơn là chuyện tên tác giả . Xưa nay đã thầm bực bội , đã thầm giận mình không có can đảm nói lên cái bực dọc đó , Thu Hằng cũng không ngờ và rất ngạc nhiên về phản ứng vũ bão và có hơi bất lịch sự của chính mình .
Dù chơi với nhiền bạn bè , có cả bạn trai , nàng không muốn và chưa muốn thân thiện hẳn với ai . Chơi với nhau , nàng không phân biệt trai gái . Và không muốn các bạn phân biệt , vì hễ phân biệt thì khó lòng giữ tình cảm trong vòng tình bạn , vì rồi sẽ phải ... giữ kẽ , rồi đâm ra xa cách nhau , mất cả tự nhiên . Tất nhiên chuyện cần giữ ý giữ tứ , không lơi lả của một người con gái và không lợi dụng , không sỗ sàng của người con trai , thì vẫn là điều đương nhiên cả hai bên cần giữ gìn . Thu Hằng không thích đóng kịch , làm bộ làm tịch với bạn trai , nàng sống thật hồn nhiên , thẳng thắn , minh bạch , thoải mái và mong các bạn trai cũng đối xử hồn nhiên như thế với mình . Nàng không ưa những kẻ thường tình , cứ thấy con trai con gái đi với nhau , cho dù đi lấy cours , đi thư viện , là vội vã gán ghép , là cho rằng phải có tình ý với nhau . Họ không thể nghĩ rằng giữa con trai con gái với nhau cũng có khi chỉ ngưng ở tình bạn . Hễ thấy anh chàng nào hiểu lầm thì Thu Hằng tách ra ngay . Thà ngay từ ban đầu xa cách để họ không hiểu lầm . Như thế dễ sống .
Riêng với Đán . Anh quen biết với người trong họ của nàng , anh lại lớn tuổi hơn và đã ra đời , Thu Hằng nghĩ thôi thì tất nhiên phải để anh xưng anh , gọi em . Nhưng hôm nay Thu Hằng ân hận đã để cho Đán hiểu lầm tình cảm của mình . Nàng đâm ra giận mình nhiều hơn giận Đán . Vì giận dỗi chính mình , Thu Hằng quây quả bước đi .
Cơn bực tức làm nàng quên cả vào lớp , cứ bước theo rặng cây trồng ven lối đi rẽ sang dẫy lớp khác , mặc Đán đứng ngượng ngùng đến tội nghiệp , trong tay tờ báo còn mở ra ở trang Hai .
Ánh nắng còn sót lại của một buổi trưa gay gắt nóng , xuyên qua cành lá , vương trên tóc , trên mặt Thu Hằng , khiến khuôn mặt nàng có vẻ hồng thêm nữa .
Quyền vẫn đứng bên bực thềm , hơi xa nơi hai người , lặng lẽ theo dõi . Anh không rõ chuyện gì xẩy ra , chỉ đoán Thu Hằng đang giận dỗi . Quyền ngây ngất ngắm khuôn mặt giận dữ của Thu Hằng . Càng thấy nàng đẹp quá . Nhưng cùng lúc thấy nàng xa vời vợi . Không bao giờ anh có thể đến gần được . Mối tình dành cho nàng chẳng bao giờ anh dám thổ lộ . Thu Hằng như đoá hoa tươi thắm , rực rỡ huy hoàng , trong mắt anh , trong tim anh . Biết bao lần anh tự khuyến khích phải can đảm hơn . Chỉ cần một câu nói nào đó , giản dị thôi thì nghĩ rằng anh có thể làm quen với nàng . Chỉ cần được là bạn nàng cũng đủ là một hạnh phúc cho anh . Mà sao bao tháng ngày đã trôi qua , anh vẫn đứng cô đơn bên thềm lớp học này , lặng lẽ trong vô vọng . Đã bao lần Thu Hằng đi qua sát gần bên anh , tà áo tím của nàng bay quấn quít gần ngay bên anh , mùi hương tóc nàng quện vương thật lâu bao phủ lên anh . Có lần cái hoa pensée bằng vải cũng mầu tím cài tóc của nàng đã rơi gần ngay nơi anh đứng . Anh chỉ cần cúi xuống , nhặt lên đưa trả cho nàng . Nhưng anh đã để lỡ cơ hội . Thu Hằng đã cúi nhặt , dừng lại bên anh , cài lại cái hoa lên tóc , cử chỉ thật hồn nhiên , hoàn toàn không cố tình để hoa rơi , để rồi nhân dịp trêu trọc , hay khiêu khích hoặc khuyến khích anh làm quen . Thế mà anh vẫn không có can đảm lên tiếng làm quen . Hơn nữa , anh nhận thấy , Thu Hằng không phải loại con gái hay làm bộ làm tịch hoặc kênh kiệu . Quyền biết rõ như thế . Anh nghĩ có thể nếu anh chỉ cần cất tiếng làm quen thì nàng sẽ vui vẻ chơi với anh ngay . Quyền thấy bao nhiêu quyết tâm hăng hái của mình đều tiêu tán như bọt nước mỗi khi anh thoáng thấy Thu Hằng từ xa . Cứ thế mỗi tuần ba chiều , Quyền lại đứng đó , ở nơi cố định đó , nuôi mối tình thầm lặng vô vọng ấy . Quyền thấy Đán có bao nhiêu là may mắn , được quen với Thu Hằng , được cả anh anh em em với nàng , thế mà anh ta vụng về đến ngốc nghếch làm cho nàng giận . Nếu là Quyền thì chẳng bao giờ làm nàng phải cau có như thế kia .

Riêng Đán như bị tạt gáo nước lạnh . Xấu hổ , tê tái , anh giận mình vụng về . Bao nhiêu đêm miệt mài viết lách , vì mộng làm báo . Bài xã luận này rất chỉnh . Anh hãnh diện vì bài được nhận đăng ngay , chạy tít lớn đàng hoàng . Gửi cả vào việc đánh bạo ký tên Thu Hằng . Gửi cả vào câu nói anh cho là hàm chứa biết bao tình cảm ... « bài anh viết , nhưng tên tác giả là em » . Bao nhiêu tình cảm anh gửi gấm vào tất cả những lần vội vã ra xe hàng mau mau chạy về Sài Gòn , kịp trước giờ Thu Hằng vào lớp . Gửi cả vào bó hoa hồng đủ mầu , mà cho dù tự tin đến đâu , anh cũng chưa dám tặng nàng toàn hoa mầu đỏ , như lòng mong ước . Đán đau khổ vò nát tờ báo vất vào thùng xe , ngồi ghếch lên yên xe , thẫn thờ giây lát , mắt nhìn theo tà áo tím khuất sau rặng cây .
Thời gian như đọng lại . Bỗng nhiên Đán bật dậy . Rảo bước , rồi ... chạy đi tìm Thu Hằng . Nhưng nàng đã biến đâu mất . Đán đi lòng vòng vài đường nhỏ ngang tắt , qua mấy dẫy lớp khác . Vẫn không thấy đâu . Anh trở lại lớp Espagnol , không thấy . Thu Hằng đã bỏ giờ học tối nay . Đán giận mình . Mơ hồ đoán biết một điều gì mà anh chưa có can đảm trực diện chấp nhận . « Hằng không muốn anh cứ anh anh em em » . Điều mơ hồ này khiến anh choáng váng . Anh trở ra xe . Rồ máy chạy .

Cả tuần qua , Quyền chăm chỉ đứng đợi ở thềm lớp học . Nhưng Thu Hằng vẫn vắng mặt . Ba buổi qua , anh đã đợi đến người chót vào lớp của nàng , rồi mới vào lớp mình . Tuần trước , khi thấy Đán sáp tới anh anh em em thân mật với Thu Hằng , Quyền như bị ngộp thở . Tức mình vì tính nhút nhát của mình . Lòng ghen hờn làm anh chỉ muốn đi ra chỗ khác cho khuất mắt . Nhưng hình ảnh Thu Hằng như ghìm chân Quyền ở lại . Đến khi Thu Hằng vùng vằng bỏ đi , đẹp dữ dội như một nữ thần trong ánh sáng vàng ối của buổi xế chiều hôm ấy , Quyền lại thấy lòng nở rộ lên niềm hy vọng trộn lẫn nỗi xa cách vời vợi của sự vô vọng .
Có ai vỗ vai thật mạnh làm Quyền giật thót . Hoá ra vẫn anh bạn hôm trước . Anh này toe toét :
- Nguy rồi , nguy to rồi . Thế này thì hỏng , hỏng thật rồi . Mê em nào mà cậu cứ vơ vơ vẩn vẩn tối ngày ở đây thế ? Trong lớp Pháp văn của cậu , tôi thấy có một em được đấy . Cái em cận thị ngồi gần cửa sổ ấy . Thấy khá chứ phải không ? Hôm nào trước khi đi khỏi Sài Gòn hoa lệ , tôi thử một màn làm quen xem sao . Ở tiền đồn mà có thư của em gái hậu phương thật sự tất nhiên « sáng giá » hơn là em tưởng tượng phải không nào ? Còn cậu chấm em nào rồi ? Thôi đừng dấu ông ơi . Hay là cậu sợ em khoái tôi hơn ? Giữa cậu với tôi , tôi sẽ không chơi xấu đâu . Tôi người đàng hoàng lắm , đâu vào đấy . Nếu em cận thị đó là của cậu , thì cứ nói một tiếng , tôi sẽ để em yên thân .
Quyền mừng thầm rằng anh bạn chưa ... truy ra người anh mơ . Người bạn giáng cả cánh tay lên lưng Quyền mà đập lia lịa . Ngả cổ cười vui ồn ĩ . Có mấy cô sinh viên đi qua . Người bạn làm bộ xuýt xoa , trầm trồ . Mấy cô tủm tỉm , một cô đanh đá nhún vai , bĩu môi .
Người bạn kêu ầm lên :
- Ui chu choa , môi tôi bị ong chích hay sao mà sao tự nhiên vều ra thế này ?
Cô sinh viên đỏ mặt , ngúng ngẩy đi mau . Người bạn lại cười to thêm . Khoái trá ra mặt vì trêu được cô ta .
- Ê , mình ra ngoài này uống nước đi . Còn sớm mà . Ngồi với cậu một lát , tôi phải dọt . Trả cậu về với chuyện « thường tình nhi nữ » của cậu . Làm trai cho đáng nên trai , xuống Đông Đông tĩnh , lên Đoài Đoài tan . Cậu hiểu không ? Nhưng mà , thành thật mà nói , cậu ráng học , ra trường , thành dược sĩ , các em mới yên tâm lấy cậu , chẳng em nào dại « lấy chồng chiến binh , mấy người trở lại ... » . Nói chuyện em này em kia cho vui chứ ba cái chuyện các cô tôi dẹp hết « Tôi là lính , xa nhà đi trấn sơn khê . Hai mùa mưa , mây mù che nẻo đường về . Khi vào lính nhận nếp sống đơn sơ . Với đằng sau nhiều hẹn hò . Cho đời lính một niềm mơ » .
Anh nghêu ngao hát . Tay khoác lên vai Quyền . Kéo đi .

Chiến tranh chờn vờn khắp nơi . Thanh niên bị áp lực tứ phía , nào phải ráng học lấy cái mảnh bằng để tương lai tương đối vững vàng , nào thấp thỏm không biết ngày nào phải đi lính , có khi đang học dở dang ... mới nguy . Mặc dù trong thâm tâm , ai cũng biết đó là bổn phận người dân , nhất là con trai , trong thời chiến tranh . Nhưng chính họ đâu có muốn gây chiến tranh . Họ chỉ vì vấn đề tự vệ và bảo vệ . Những kẻ háo sát , chuyên viên gây rối , bất ổn , không phải là họ . Họ chỉ mong yên thân lớn lên trong một đất nước mới phôi thai , sau nhiều thế kỷ nô lệ , nhục nhằn , sau khi một nửa phía Bắc của đất nước bị trao cho Cộng Sản . Họ chỉ muốn yên thân học hành , yên thân xây dựng tương lai đồng thời xây dựng lại một nửa phía Nam còn lại may mắn được tự do . Trong tình hình đất nước luôn bấp bênh và sôi động như thế , Quyền thấy mình còn quá nhiều may mắn so với nhiều thanh niên khác . Riêng người bạn rất thân này , thì khác . Anh ta học rất giỏi , đã học xong đại học , đáng lẽ có thể đi làm , rồi chừng nào bị kêu lính mới đi , như đa số thanh niên khác trong thời chiến , nhưng không , anh ta tình nguyện đi lính tác chiến . Bị thương , về chữa trị ở Sài Gòn và được vài ngày phép trước khi trở ra đơn vị ở mặt trận . Quyền rất quý trọng người bạn này , đồng thời hiểu rằng cái may mắn của mình , còn được cắp sách đến trường , còn được mơ mộng đứng chờ người yêu vụng nhớ thầm . Ưu tiên này chỉ là những sợi tơ rất mong manh , nhưng đó là đời sống mà anh có quyền nắm bắt . Ít ra Quyền đã không như một số thanh niên mất định hướng , tìm mọi cách trốn lính , tệ hơn nữa vung phí cuộc đời trong quán nhạc đêm về , trong phòng trà tối ảo , với điếu thuốc hay ly rượu mạnh , hoặc vài ba nhân vật tự cho mình là triết gia , chỉ mở mồm ta thán , oán trách hay mỉa mai xã hội với giọng lưỡi phản chiến hoặc vài ba kẻ « tưởng bở » trốn ra bưng , vùng bị Cộng Sản kiểm soát , để cam tâm ăn cơm quốc gia thờ ma Cộng Sản , mà tự cho là anh hùng cứu quốc .
Vừa ngồi xuống cái ghế xếp gần xe nước mía bên kia đường , đối diện cửa trường , Quyền nhác thấy Thu Hằng đi vào trường . Quyền chỉ muốn bỏ chạy theo , nhưng lại sợ anh bạn biết được mối tình thầm kín của anh và biết được người anh yêu là ai . Quyền đành ngồi lại . Lòng bồn chồn , bứt rứt chỉ muốn nhìn xem Thu Hằng thế nào sau một tuần vắng bóng . Nàng đau ốm hay kẹt chuyện gì mà không đến lớp được .
Thu Hằng mải nghĩ về chuyện gay gắt Đán tuần qua , nên không để ý chuyện Quyền không có mặt bên thềm như mọi khi . Thu Hằng ân hận , thấy mình quả có nóng giận quá đáng . Tội nghiệp Đán . Đang hí hửng muốn khoe bài báo đầu tiên thì bị cụt hứng . Nhất là bài báo này là bài đầu tiên của anh được nhận đăng sau khi đã gửi khá nhiều bài khác . Anh vẫn mơ với nàng về giấc mộng làm báo chí .
Thu Hằng thầm cảm ơn những người nàng biết có cảm tình với mình , nhưng hiện tại nàng chưa muốn thân thiện với ai . Vì thế mà khi thấy Đán vượt xa hơn một tình quen biết thì nàng khó chịu . Nàng vẫn nghe các bạn gái kể chuyện « hành hạ » người ái mộ ra sao . Nàng thấy họ quá tai ác . Nhưng lại nghĩ , con trai cũng lắm khi bẻm mép , táo tợn , kỹ sư đào mỏ nổi tiếng , chứ không vừa . Vỏ quýt dầy cũng cần có móng tay nhọn . Thật cuộc đời sao mà rắc rối thế .
Thu Hằng đi qua chỗ tuần trước gay gắt Đán , trước khi đi về phía lớp học của mình . Thầm nghĩ , nếu gặp lại Đán , nàng sẽ xin lỗi . Sẽ nói anh cho đọc bài báo . Sẽ cho ý kiến nếu anh hỏi đến . Nhưng Đán đâu có ở đây .
Rồi buổi học qua đi chậm chạp . Mọi người rần rần ồn ào ra về . Thu Hằng cũng vội vã theo chân hai cô bạn cùng lớp ra về . Mấy người con gái vui nhộn đi trên lối sỏi dẫn ra cổng .
Thu Hằng ngạc nhiên thấy Quyền . Lần đầu tiên nàng quan tâm đến anh chàng này . Cũng là lần đầu tiên nàng thấy Quyền khi tan lớp . Mọi khi chỉ thấy anh ta trước khi vào học . Khi về , anh ta đi lúc nào , nàng không để ý . Hôm nay đặc biệt Quyền dắt xe đạp đi phía xa . Rõ ràng là Quyền có ý đi theo ai đó trong nhóm mấy cô con gái này . Nếu không anh ta đã lên xe đạp đi rồi . Bỗng Thu Hằng hiểu rằng anh ta đi theo nàng . Nàng hơi ngượng thầm . Anh ta dắt xe tuốt phía sau , cốt ý không cho ai biết anh đi theo ai . Nhóm con gái lóng nhóng chờ xe lam . Anh ta cũng lóng ngóng gần đó . Xe lam tới , mọi người tíu tít lên xe . Trời đã khuya , những người đi làm , đi học , dùng xe lam hàng ngày , đa số đã về nhà , nên trong xe chỉ có mấy người bạn gái với nhau . Xe lam rồ máy chạy . Bỗng không thấy Quyền đâu nữa . Nàng tưởng anh ta đã bỏ đi . Nhưng không , từ xa , trong bóng đêm , dưới ánh đèn đường mờ tỏ , Quyền đang gò lưng đạp . Cố theo xe lam . Gặp đường rộng vắng vẻ , xe lam xả hết tốc lực . Hai cô bạn vô tình nhìn về phía sau xe .
Một cô hô to lên , giọng thích thú :
- Ơ , cái ông gì học bên lớp Pháp văn kìa . Bộ ông ấy tính chạy đua với xe mình sao chứ ? Trông thư sinh trói gà không chặt thế kia ai ngờ là tay cua rơ , đừng tưởng chơi nghe mấy bạn .
Hai cô cười rộ lên , nhao nhao :
- Ráng lên , ráng lên ! Nhưng ông thua là cái chắc rồi ông ơi . Kỳ tới gặp ông ấy , bọn mình phải tổ chức lễ gắn huy chương cho ông ấy mới được . Hạng an ủi về đèn đỏ , hi hi !
Bác tài xe lam ngoái cổ lại cùng cười vui với mấy cô học trò . Rồi làm như để về hùa với các cô gái , bác ta cho xe chạy nhanh hơn . Xe lam càng lúc càng xa . Bỏ Quyền lại tít phía sau . Rồi mất hút luôn . Thu Hằng tội nghiệp Quyền . Nàng sợ các bạn biết anh ta để ý nàng thì càng bị trêu thêm . Và rồi mình cũng sẽ bị trêu lây nữa , lại khổ thân , vì sẽ phải thanh minh thanh nga này nọ .
Tưởng hai cô bạn nói gắn huy chương cho vui rồi quên đi . Ai ngờ đến ngày có giờ học , từ xa Thu Hằng đã thấy mấy cô lảng vảng gần cái cột chỗ có Quyền thường đứng . Hai cô nói cười om xòm , trong khi Quyền mặt mũi đỏ tía . Lóng ngóng như muốn tìm đường tháo chạy .
Một cô nói :
- Này anh , tối hôm nọ có phải anh tập chạy đua không ? Bọn tôi thấy anh gò lưng đạp theo xe lam chở tụi tôi . Bộ anh tính dự giải đua xe đạp toàn quốc hay sao thế ? Ngồi trên xe lam , hai đứa tôi với Thu Hằng là ba , cô chỉ vào ngực mình và chỉ về hướng Thu Hằng đang tiến gần , kia kìa , ba đứa tôi cứ cá với nhau xem xe lam thắng hay anh thắng .
Cô kia bịa chuyện để trêu ghẹo Quyền , chứ đâu có chuyện này .
- Khỏi cần nói tụi tôi dại gì cá anh thắng . Chỉ có Thu Hằng nó cứ nhất định là anh sẽ ăn . Nhưng cuối cùng tụi tôi chẳng thấy anh đâu , một là bỏ cuộc hai là bị « bỏ rơi » . Thu Hằng ơi , bồ tặng anh này giải an ủi đi . Hôm nay tụi tôi đề nghị thế đấy . Anh chịu không ?
Cô khác bồi thêm :
- Bạn còn phải hỏi , được Thu Hằng an ủi , đâu phải chuyện dễ , lại chẳng chịu .
Hai cô trêu , kẻ tung người hứng xong , cười ầm ĩ , rồi kéo nhau đi . Thu Hằng cũng vội vã theo chân bạn . Quyền cứ đứng trơ đó , mặt mũi đỏ tía . Lóng nga lóng ngóng , không biết nói gì . Anh tưởng họ biết hết về mối tình thầm kín của anh dành cho Thu Hằng rồi nên mới nói nàng an ủi . Ý nghĩ này càng làm Quyền vừa vui vừa lo , vừa xấu hổ đến muốn trốn mau .
Những buổi học sau đó , tự nhiên không thấy Quyền nữa . Anh không còn đứng bên cái cột . Anh bỏ học vì lý do gì đó ? Chẳng ai hay biết . Anh bặt tăm luôn .
Vài lần các bạn nhắc đến anh ta , hỏi nhau có phải anh ta bị kêu lính nên biến mất , rất có thể lắm , thời buổi chiến tranh mà , thanh niên luôn luôn bị vấn đề lính tráng gây áp lực trong khi còn đi học . Học bết quá , hay gia cảnh không cho phép học cao hơn , đến tuổi lính thì ra Hạ Sĩ Quan , học khá hay giỏi , thì ra Sĩ Quan . Tương lai khác nhau xa . Nhưng cả hai loại tương lai đều , rất có thể , tuy không phải đa số , nhận được cái quan tài , vòng hoa tang , có khi « anh lên lon giữa hai hàng nến chong » , cái lon mới làm phần thưởng , thường khi vài vết thương và đôi khi vài huy chương . Kẻ thù đâu có nương tay . Ngày đêm chúng đánh phá , đặt mìn , rót đại bác vào trường học , bệnh viện , làng xóm , đường xá , chẳng mìn nổ nơi này cũng bắn xẻ nơi khác , hay xẻ rãnh đắp mô . Người già người trẻ , ai cũng có thể một sớm một chiều là nạn nhân của những vụ bắt cóc , thanh toán của chúng . Đêm Sài Gòn lâu lâu lại được soi sáng bằng những ánh mắt hoả châu , rờn rợn hình ảnh kẻ thù không thấy mặt , một kẻ thù hèn nhát và tàn nhẫn , lẫn vào hình ảnh lạnh lùng của thần chết lơ lửng trên bầu trời đêm của những trái hoả châu , nhặt khoan tiếng súng , tiếng đại bác , từ đâu xa ầm ì vọng đến Sài Gòn say ngủ . Tuy tình hình bi đát như thế , nhưng thanh niên miền Nam đa số hãnh diện về sự can đảm và ý thức cao về bổn phận người công dân , cần giữ gìn , bảo vệ đất nước , gia đình và chính bản thân mình trước kẻ thù luôn luôn mang mộng xâm chiếm mảnh đất tự do cuối cùng của giải đất hình chữ S này .
Cuộc đời cứ thế chẩy đi , các bạn và Thu Hằng vài lần nhắc đến Quyền , nhưng rồi cũng mau quên .

... « Nếu có thể , buổi học Thứ Sáu sắp tới , xin Thu Hằng đến sớm nửa giờ . Anh rất cần gặp Thu Hằng » ... Thu Hằng lấy tờ giấy vỏn vẹn một giòng đọc lại . Nét chữ bay bướm của Đán vừa được gửi đến ngày hôm qua .
Thu Hằng băn khoăn không biết Đán có việc gì quan trọng mà cần gặp nàng đặc biệt như thế . Nàng y hẹn đến sớm , ngồi một mình trong lớp học vắng . Định bụng khi gặp Đán sẽ xin lỗi ngay về thái độ nóng nẩy rất trẻ con của mình trước đây . Sẽ xin đọc bài báo và sẽ cho ý kiến , như nàng đã tự nhủ ngay sau hôm giận lẫy và bỏ học ra về .
Lớp vắng tanh . Chỉ có tiếng cánh chim đập nhẹ vào tường . Mấy con chim sẻ bay vào bay ra , đậu trên lỗ tường hoa , chui ra chui vào như đang chơi đùa và chiêm chiếp gọi nhau về tổ . Thu Hằng tha thẩn nhìn ngắm lũ chim ríu rít .
Chợt có tiếng động , nàng quay ra , tưởng Đán đến . Hoá ra Quân , người bạn cùng lớp Espagnol . Quân thò đầu nhìn vào lớp . Thu Hằng vội kín đáo cất thơ của Đán vào cặp . Thầm nghĩ , không hiểu sao hôm nay anh chàng này lại đến sớm thế . Xưa nay chuyên môn sát giờ mới thấy anh ta vội vội vàng vàng ở đâu chạy xộc vào lớp . Anh ta cũng ngạc nhiên khi thấy Thu Hằng ngồi một mình trong lớp học tranh tối tranh sáng và vắng lặng . Do dự giây lát rồi anh ta bước vào hẳn trong lớp , chào nàng và vui vẻ xà ngay xuống ngồi bên cạnh :
- Chào chị , sao hôm nay ... chị đến sớm thế ? Chắc ở sở ra sớm rồi chẳng biết đi đâu ?
Thu Hằng chào lại rồi ậm ừ chưa biết phải bắt chuyện thế nào . Xưa nay tuy học chung lớp nhưng chẳng bao giờ nói chuyện với nhau . Cũng vì thế , Quân gọi nàng bằng ... chị một cách lịch sự , Thu Hằng hiểu như thế .
Chẳng để Thu Hằng trả lời , Quân mau mắn :
- Hôm nay tự nhiên xếp tôi cho ra sớm . Chắc ông ấy có hẹn . Bèn đuổi mình đi , như thế lương tâm ông ấy được yên ổn hơn . Chẳng sao , có điều ra sớm , đi đâu thì lại sợ trễ giờ học , tôi nghĩ thôi đến sớm cũng được . Vả lại tôi cũng thích những giây phút ngồi một mình trong vắng lặng thế này . Không khí học đường hay chứ nhỉ . Không khí này tôi bỏ xa rồi , nay có dịp được hưởng càng vui . Hoá ra chị cũng đến sớm .
Quân vừa cười vừa nói . Cái cười thật hiền hậu và có duyên . Qua câu chuyện , Thu Hằng biết Quân tốt nghiệp trường Luật , đã đi làm về ngành ngoại giao , rất thích sinh ngữ nên hễ có dịp thì ghi tên học . Nhưng môn nào cũng thích , sau đắn đo , chọn Espagnol . Vả lại , Anh và Đức ngữ , anh cũng biết rồi . Ở Quân người ta có thể thấy một anh công chức cần mẫn . Một người hiền lành . Quân hỏi han Thu Hằng loanh quanh những chuyện không đâu rồi hỏi nàng còn đi học hay đã đi làm như anh . Lúc nãy anh hỏi có phải vì ra sở sớm mà đến đây sớm là vì anh nghĩ lớp học đêm phần lớn dành cho người đã đi làm , chứ thật tình không biết nàng còn đi học hay đã đi làm . Vài sinh viên ban ngày học môn khác , ban tối học thêm sinh ngữ , mới có mặt . Cho nên không khí dù sao cũng ít hồn nhiên hơn là không khí trường học phổ thông . Mới đầu câu chuyện có vẻ miễn cưỡng . Xưa nay tuy học cùng lớp , nhưng không có thì giờ chuyện vãn như thế này . Tuy câu chuyện rất tầm thường , nhưng Thu Hằng nhận thấy Quân biết nói chuyện và có duyên , nên câu chuyện không nhạt nhẽo .
Bỗng Quân nêu ý kiến :
- Mình học espagnol , thì nhân dịp này , mình nói chuyện với nhau bằng tiếng espagnol xem có nổi không nhé . Chị bằng lòng không ? Phải thực tập chứ đợi đến bao giờ mới được áp dụng ? Đợi khi sang được Espagne hay các nước dùng thứ ngôn ngữ này mới lôi ra « trổ tài » thì tôi e rằng chữ nghĩa đã rỉ sét hết , chữ thầy lại trả cho thầy rồi , phải không chị nhỉ !
Thu Hằng thấy ý kiến độc đáo nên quên hẳn nỗi băn khoăn ban nãy mà gật đầu ngay :
- Hay đấy , chúng mình thử xem sao , anh đầu têu thì anh bắt đầu trước đi .
Đúng lúc cả hai có thể nói vung nói vít và cười hồn nhiên thì Đán xuất hiện . Đán đến trễ . Vì thế anh ta hấp tấp vào lớp . Bỗng thấy Thu Hằng ngồi bên một người bạn trai . Cả hai đang cười nói vui vẻ , có vẻ thân tình , Đán đứng xững ngay lại , ngay gần cửa lớp , không tiến vào nữa . Có lẽ Đán cho rằng Thu Hằng còn giận anh về việc « anh anh em em » với nàng , nên nhân buổi hẹn , đã ngầm giới thiệu bạn trai nên mới rủ anh này đến ngồi đây và xem ra họ thân nhau , chẳng thế mà đang cười cười nói nói . Chẳng hiểu họ ngồi đây với nhau từ khi nào . Ít ra cũng từ khá lâu , vì Đán bị trễ giờ .
Thu Hằng hơi bối rối đưa tay về phía Đán giới thiệu :
- Anh Đán , và chỉ qua người bạn cùng lớp , đây là anh Quân .
Đán bất đắc dĩ phải lại gần . Lạnh nhạt bắt tay Quân . Quân lịch sự đứng lên bắt tay Đán . Rồi vẫn đứng , không ngồi xuống nữa . Đán hơi đỏ mặt lên , nói nhanh , giọng hơi lí nhí :
- Xin lỗi Thu Hằng , tôi bị hỏng xe , nên đến trễ . Xin lỗi nhé .
Đán nhìn nhanh cả hai người một lượt , có vẻ cố nén cái gì , rồi tiếp :
- Thật ra không có gì cần nữa , nhưng vì không kịp thông tin với Thu Hằng nên xin xem như huỷ bỏ cuộc nói chuyện đã hẹn . Làm Thu Hằng mất công đến sớm . Tôi xin lỗi lần nữa . Thôi , xin chào , tôi ... phải đi ngay đây .
Đán quay đi như bỏ chạy . Thu Hằng và Quân ngẩn người ra . Qua cái nhìn của Đán , cả hai cùng ý thức rằng Đán hiểu lầm . Thu Hằng bối rối rõ rệt . Nhưng vì thật sự Đán cũng chẳng là « cái gì » của nàng cả , chẳng lẽ phải chạy theo Đán để cắt nghĩa ? Cắt nghĩa cái gì mới được chứ ? Còn Quân cũng thật ngỡ ngàng . Thấy rõ là vì mình mà Đán hiểu lầm . Vì mình mà Đán bỏ đi . Vì mình mà có thể hai người giận nhau . Quân thì lại tưởng Đán và Thu Hằng yêu nhau , đang có chuyện quan trọng cần giải quyết . Có thể đang giận nhau và hôm nay có thể gặp nhau để giảng giải gì đây , làm lành chẳng hạn hay chuyện quan trọng hơn nữa . Quân cứ ngẩn ra và nhấp nhổm như có ý chạy theo kêu Đán trở lại . Nhưng xe của Đán đã vút qua cửa lớp đi mất rồi . Hơn nữa đã lục tục có người đến học . Quân có vẻ áy náy , nhưng cũng phải dời chỗ , về ghế của mình xưa nay . Riêng Thu Hằng cảm thấy bực bội hết sức . Đán thật là nóng tính . Chẳng kém gì nàng . Hôm trước thì là nàng , hôm nay lại là Đán . Hỏng hết cả . Bực mình không chịu được . Thế nhưng Thu Hằng càng hiểu rằng Đán phải yêu mình nhiều mới ghen như thế . Nàng cũng nhận thấy Đán không dám xưng anh gọi em với nàng nữa , mà xưng tôi và gọi tên nàng . Thật là khổ . Đã là cái gì của nhau đâu mà ghen cơ chứ . Anh chàng này thật là ... hồ đồ , nhưng cũng thật ... dễ thương , nhưng cũng thật ... lẩm cẩm nữa . Bực quá . Tự nhiên thì ... đang vui vẻ ... cứ nhắng lên làm đổ vỡ hết cả . Thu Hằng cũng tiếc và tự trách mình khi giới thiệu Quân với Đán , nàng đã không nói rõ « anh Quân , bạn học cùng lớp » . Nếu rõ như thế thì chắc chắn Đán đã không bỏ đi như vậy và mọi chuyện không ... đổ bể như thế này .
Từ sau buổi nói chuyện hụt đó , Thu Hằng đã sẵn thắc mắc lại càng thắc mắc , chẳng thể biết nếu không có Quân , không có hiểu lầm , thì Đán sẽ nói chuyện gì với mình . Nhưng Đán mất tăm mất tích luôn . Thế là tự nhiên mất bạn . Nào Quyền mất tích , bây giờ thì Đán . Cái số mình sao lại kỳ khôi thế chứ ? Chưa là bạn cũng đã mất rồi . Thật chán mấy anh đàn ông con trai này . Dễ hờn , dễ lẫy , còn hơn đàn bà con gái . Nhưng mà thôi , chẳng lẽ phải đi tìm năn nỉ mấy anh ? Anh không thích chơi với tôi nữa thì thôi .

Cuối niên học , tự nhiên Thu Hằng nhận được một lá thư đóng dấu bưu điện trung ương Sài Gòn . Không có tên người gửi . Hoàn toàn không thể biết ai gửi . Ai đây ? Viết gì ở trong ? Tò mò mở ra . Thu Hằng bỗng cảm động thật . Đây là thư của một người ái mộ mình . Nét chữ lạ . Không phải chữ của Đán .
Chiều hôm nay Chủ Nhật , trời mưa như trút . Sấm đùng đùng . Những tia chớp nhấp nhoáng dằn dịt nền trời mây đen vần vũ . Ông trời đang giáng cơn thịnh nộ xuống lũ người loi ngoi dưới trần gian này . Cành cây kêu răng rắc , gẫy rớt . Có cành còn máng trên giây điện , cứ đong đưa như sắp cứa đứt cái giây điện đã cũ . Thật là nguy hiểm . Lá cây cuốn theo chiều gió lốc . Từng vòng cuộn lên hụp xuống rồi tả tơi bay đi . Lệt xệt trên vỉa hè , trên mặt đường lướt thướt . Những lúc mưa to như thế này Thu Hằng bỗng thấy sợ đấng Thượng Đế hơn . Kinh khủng thật . Ông trời ra oai , kinh khiếp quá . Nếu đang đi ngoài đường chắc chắn nàng sẽ phải núp đâu đó , vào quán nước hay hàng hiên cửa tiệm , nếu có rạp ciné thì nhất . Cứ ở đó nhìn mấy tấm quảng cáo đợi trời hết giận mới dám ra đường .
Nhưng bây giờ , trời đang mưa thì Thu Hằng đang mở thư ra đọc . Đang nằm trên giường êm ấm . Thu mình trong chăn . Trời tối xầm nên dù đang xế trưa , vẫn phải bật đèn bên đầu giường . Ánh sáng ấm áp toả ra tăng thêm vẻ thơ mộng cho căn phòng con gái của nàng . Lời thư tha thiết . Phải nói là lãng mạn đến thống thiết mới đúng . Anh ví anh như Trương Chi và mối tình của anh chỉ còn cách theo anh xuống tuyền đài như trong truyện truyền thuyết đó . Lá thư dài hai trang giấy . Mầu xanh nhạt . Góc trái phía trên được gắn trong miếng thiếc bạc . Trông thật lịch sự . Càng đọc , Thu Hằng càng cảm động và càng tội nghiệp tác giả . Đọc đi đọc lại vẫn thấy cảm động và vô cùng tiếc cho tác giả . Nàng thầm nói lời cảm tạ người viết thơ ẩn danh , rồi cẩn thận cất lá thơ vào trong cái hộp sắt . Đã có vài lá thư trong đó . Cũng như có cái thư ngắn gọn của Đán . Cùng vài cánh hoa khô lấy từ bó hoa của Đán tặng . Thu Hằng nằm trên giường êm ấm mà lòng hơi se thắt , ngẩn ngơ suy nghĩ mông lung .
Hiện giờ Thu Hằng chưa thấy yêu ai . Nàng cũng đôi khi tự hỏi khi yêu mình sẽ thấy sao . Nhiều lần nàng cũng có nghĩ đến vài khuôn mặt nào đó . Nhưng nghĩ đến đấy rồi quên ngay đấy . Thu Hằng cảm thấy hiện tại mình thoải mái sống đời một người con gái mới ra trường , mới bước vào đời . Mặc dù không tin hoàn toàn nơi số phận , nhưng Thu Hằng cũng không thích cảnh gán ghép , mai mối , gia đình này với gia đình khác . Nên khi các bà bà con trong đại gia đình đòi giới thiệu , Thu Hằng kiếm cách chuồn . Nàng mong được chính mình quyết định đời mình và cam nhận chịu hậu quả . Mặc dù không dám chê những nơi được giới thiệu . Nhưng mà thấy nó ... sao sao ấy .
Ở nơi làm việc , hầu như ở bất cứ tập thể nào cũng thế , những lính mới tò te làm quen với nhau dễ dàng hơn và dễ tụ họp thành một nhóm . Đấy là bản năng hợp quần gây sức mạnh , tránh cảnh ma cũ bắt nạt ma mới . Tuy nhiên không có nghĩa là hãng của nàng có nhiều người ... hắc ám ... Có thể nói không khí khá dễ thở và đôi khi còn khá thoải mái là khác . Nhưng những ma mới vẫn túm tụm với nhau dễ hơn và tự nhiên từ đấy cái nhóm này thành hình và có những sinh hoạt riêng sau giờ làm việc .
Bát phố , ăn uống , chứ không ăn nhậu . Nhiều khi cả ngày làm việc trong một hãng rồi mà có khi vào ngày cuối tuần cũng dắt nhau đi bát phố , lượn lên lượn xuống ở các lề đường ngập sách cũ bầy la liệt hay là ngập hàng hoá , quần áo , đồ dùng linh tinh . Nhiều khi chẳng mua bán gì . Nhiều khi chỉ một người mua , cả bọn ... cho ý kiến . Phá phách thật vui nhộn . Còn ăn thì khỏi nói . Con trai trong nhóm cũng ăn hàng chẳng kém con gái . Chỗ nào cũng vào ăn thử . Chỗ chê không ngon , nơi chê đắt . Rồi tổ chức cả tại nhà . Mỗi người mang đến một món . Tuy nhiên hơi khó chịu vì đa số nhà chật chội , phần thì cha mẹ , anh , chị rồi lũ em đầy cả đấy . Đùa rỡn gì được đâu , không vui bằng ăn chơi ở ngoài . Thế là cuối cùng cử một « chuyên viên » đi ăn thử . Nơi nào « được » , có nghĩa là vừa rẻ vừa ngon , thì báo cáo và cả nhóm kéo đến .
Thỉnh thoảng , gặp ngày lễ , cả bọn tổ chức đi hồ bơi , đi du ngoạn . Vài lần đi cả Vũng Tầu tắm biển hay đi Thủ Đầu Một ăn trái cây ngay tại vườn nữa . Ăn xong một bụng lại còn mua về cho gia đình . Các cô mê đi Thủ Đầu Một hơn vì ăn trái cây thả dàn . Măng cụt tươi nguyên , ngọt như đường cát mát như đường phèn . Vú sữa thơm ngọt . Sau đó mắc võng , vì có mang theo võng , các cô bắt hai cậu trai treo võng lên để các cô nghỉ trưa , nằm mơ màng hay đấu láo tiếp dưới tàn cây . Có khi bắt các cậu đẩy võng mỏi tay . Các cậu thì khoái đi Vũng Tầu hay đi hồ bơi hơn . Vừa được ngắm các cô bạn vừa ngắm luôn các cô con gái khác nữa . Hơn nữa , đi với bốn cô , đến đâu được nghe trầm trồ , xít xoa đến đấy , các cậu thấy hãnh diện ... lây . Được là bạn của bốn người đẹp này không phải dễ . Nhóm mang tên Lục Tào Xá . Có hai trự con trai là Lộc và Khánh , còn lại bốn cô trong đó có Thu Hằng . Tên của nhóm do các cô đặt , hai anh con trai chẳng thấy nhóm cần có tên , nhưng mà các cô đã muốn thì ... đàn bà muốn là trời muốn .
Trong thời chiến tranh mà nhóm bạn còn được rong chơi thì quả thật đó là may mắn hiếm có . Chẳng qua Lộc và Khánh sau khi thi tuyển và được hãng cấp học bổng cho đi du học thì về nước phục vụ , thuộc vào loại chuyên viên tối cần thiết , cho nên đến nay không phải đi lính , chỉ học quân sự vài tuần rồi trở lại nơi làm việc . Trong hãng này , hai anh chàng làm quen được với nhóm Thu Hằng .
Ở cái thời chiến tranh rình rập đêm ngày thế này , có người được gia đình cho đi du học để ở lại ngoại quốc , không về nước nữa , vì sợ con trai bị đi lính , nhất là con trai duy nhất trong gia đình , mặc dù hiến pháp cho phép người con trai duy nhất hay cuối cùng của một gia đình được miễn dịch , nhưng các bậc cha mẹ vẫn ... cẩn thận gửi con đi xa , nếu họ có khả năng tài chính . Có người không chủ đích ở lại ngoại quốc , nhưng không về nước tuỳ theo tình hình chính sự trong nước và đôi khi tuỳ theo sự việc họ bị lung lạc ít hay nhiều bởi những tin tức bóp méo do bọn thiên cộng tung ra ở Hải Ngoại . Đa số học thành tài , nhưng cũng có người chỉ lo ăn chơi , lượm được cái bằng nhẩy đầm , các bậc cha mẹ hàng tháng , hàng năm cứ è cổ ra gửi tiền sang cho ... cậu quý tử rong chơi , nên các cụ chỉ còn biết thở ngắn với than dài . Trong nước thì có thanh niên chạy chọt để trốn lính , hay đi lính kiểng , làm việc ở văn phòng , hoặc xoay sở để biệt phái vào nơi cho là an toàn . Và ngược lại vẫn có đa số thanh niên ... bình thản , bình tĩnh học hành , chờ ngày ... đi lính nếu đất nước cần tới mình . Lại có những thanh niên vui vẻ nhận quân đội là gia đình , nên tình nguyện đi lính . Đặc biệt , cũng có chuyên viên thực sự cần thiết nên vẫn là dân sự . Đó là một may mắn hiếm có .
Cái xã hội dân chủ non trẻ ấy cứ lớn dần lên . Người thờ ơ , người nhởn nhơ , thì cứ thờ ơ , cứ rong chơi . Ai xây dựng , ai đóng góp cứ việc , đừng bắt tôi săn tay áo làm là được . Cứ mặc tôi « tự do » ngồi hằng giờ trong bóng đêm của phòng trà hay quán bar nhan nhản mọc lên như nấm , đấu láo , phì phèo thuốc lá hay hít cần sa , ma tuý là xong . Ai muốn đi lính bảo vệ gia đình , bảo toàn đất nước , thì cứ việc đi . Chuyện đất nước hay dân tộc ư , người trốn lính chẳng biết gì ráo , ai chết mặc ai , không phải tôi là được . Nhạc lãng mạn tiền chiến , nhạc hùng , nhạc chiến trường , nhạc tình lính và hậu phương , nhạc kêu đường , nhạc phản chiến , cứ tự do thẩm thấu vào tai người dân . Báo chí , cả vài chục tờ ra hàng ngày , hàng tháng . Tờ được cho là đàng hoàng , tờ bị gán mác ba xu , rẻ tiền , tờ thì bênh , tờ thì chửi , tờ thì đẩy cây , tờ chuyên đăng tin cán chó . Tiểu thuyết , khảo cứu , tập san , đua nhau ra mắt độc giả . Nhà sách lớn nhỏ ngập những tác phẩm in ấn ở trong nước chen chân với những sách báo ngoại quốc . Người dân , nhất là ở Sài Gòn tha hồ đọc .
Trường học từ cấp nhỏ lên cấp lớn , từ thủ đô đến làng xã xa xôi , hẻo lánh , hoàn toàn miễn phí , người dân tha hồ học . Ngay cả đến con cái những người tập kết theo Cộng Sản cũng không bị phân biệt lý lịch , họ cũng tha hồ học và nhiều người trở nên phần tử ưu tú . Ấy thế mà nhiều người vẫn cho rằng không đủ tự do . Làm sao một đất nước non trẻ như VNCH có thể dân chủ , tự do , y như những nước đã hưởng những tiến bộ đó lâu rồi , như các nước tây phương chẳng hạn . Một số người sốt ruột và đã vì thế trở thành miếng mồi ngon trước sự dụ dỗ , đâm bị thóc chọc bị gạo , của bọn ma đầu CSVN . Thế là biểu tình đòi cái này hạch cái nọ , ra cái điều tranh đấu . Dân chủ mà ! Tổng Thống , chính phủ , hết đánh xuôi lại thổi ngược . Tự do mà ! Lôi thôi « dân » quy tội độc tài thì khốn , mất mạng . Riết rồi người dân hiền lành , chân chỉ , chiếm đa số nhưng hoá ra bơ vơ , chẳng biết trông cậy vào ai , vào đâu . Và bọn hoạt đầu , cơ hội hay phản bội cứ như rươi . Việt cộng nhân cơ hội len lỏi , cài người , luồn lách , nằm vùng , lũng đoạn , rủ rê , đánh phá , không nương tay .
Vấn đề di chuyển trong nước , cũng được tự do . Ai muốn đi đâu , cứ việc đi . Từ thủ đô đến tận làng xã xa xôi , chẳng phải xin phép xin tắc , cũng chẳng ai truy hỏi , theo dõi . Chỉ có điều , xe hàng đi về các vùng hẻo lánh thường bị VC phá hoại , đường xá hay bị đặt mìn , xẻ rãnh , đắp mô , mà vì thế hành khách e ngại , vấn đề di chuyển có phần nào bị thu hẹp thôi . Việt cộng chận xe hàng đòi tiền mãi lộ hay lùa khách vào rừng tuyên truyền rồi cho đi tiếp . Đôi khi bắt cóc một hai người dằn mặt . Người dân ta thán , một mặt chửi VC tàn ác , mặt khác chê chính quyền yếu kém , không giữ được an ninh cho dân . Thế nhưng ít người tự nhủ rằng bổn phận người dân cũng là phải giúp chính quyền tiêu diệt kẻ nội thù hoặc tự trách mình sống thờ ơ , sống ích kỷ trước sự ngả nghiêng của Tổ Quốc . Họ làm như việc giữ nước , xây dựng nước không phải của họ , mà thuộc về chuyện của chính quyền mà thôi . Thành thử một đất nước bị chia đôi , bên ngoài thế giới kẻ thiên cộng khua chiêng gõ trống hùa nhau bôi xấu chính quyền miền Nam , bên trong hàng ngày bị nội thù đánh phá không nương tay , vẫn có người nuôi dưỡng kẻ thù ngay trong nhà họ , hoặc lén lút tiếp tế thường xuyên vũ khí , thực phẩm , thuốc men cho kẻ thù , khổ nỗi , không ai xa lạ , lại chính là ... chồng , cha , anh , con em của họ . Bởi thế xã hội Việt Nam lúc nào cũng chằng chịt tình nọ , nghĩa kia , rối beng một mớ bòng bong , chẳng phân biệt nổi ai là kẻ nội thù , ai là người giúp nước . Đất nước như thế , xã hội như thế , lòng dạ người dân như thế , dễ gì điều hành ?

Vừa có một tin và tin này đi nhanh ... hơn cả tia chớp . Các cô đã xầm xì với nhau rồi . Lộc vừa cho biết sẽ có một anh chàng cùng du học với Khánh và Lộc , sẽ được cử đến đây làm việc . Ba người đã là bạn từ hồi ở ngoại quốc . Lộc và Khánh tốt nghiệp xong về nước ngay , trong khi Tuấn , tên anh lính mới , còn ở lại vài tuần thăm gia đình bà cô ruột lập nghiệp nơi xa từ lâu . Bà lấy chồng ngoại quốc và theo chồng về xứ . Vì thế , anh ta về nước sau , làm việc tại ngành khác mặc dù cùng hãng . Nhưng bây giờ sẽ về làm cùng một nơi . Hãng cũng chỉ mới thành lập không lâu lắm , đang đợi ba đợt duy nhất chuyên viên tối cần thiết về nước làm việc . Cho nên sẽ ồ ạt nhân viên mới có mặt . Trong một thời gian thật ngắn , nhóm Lục Tào Xá bỗng trở thành ma cũ .
Chưa gì hết Lộc đã rào trước :
- Mấy cô không được ăn hiếp bạn tôi đấy nhé .
Câu dặn dò này khiến đám con gái nhao nhao lên . Thuý Vân cho ý kiến , giọng mỉa mai :
- Ứ ừ , có vẻ là tay chơi đấy nhé . Không về « phục vụ quê hương đất nước » ngay mà còn lo vi vút ở Paris với đào mà láu cá nói là còn phải thăm gia đình cho có vẻ « vì chữ hiếu » .
Ái Trinh thêm :
- Anh chàng này có vẻ đại lãn , chơi trước làm sau , mấy bồ ạ . Mai mốt chúng mình phải « sai vặt » cho thật nhiều , cho bớt tính ham vui đi .
Bích Thuỷ sặc cười khi nghe Ái Trinh đe doạ :
- Khiếp , làm gì mà kinh thế ? Chưa biết con người ta ra sao mà đã đe nẹt rồi , bà này ác quá .
Ái Trinh quắc mắt lên :
- Dậy « con ... nít từ thuở còn thơ . Huấn luyện ... anh chàng đó từ thuở bơ vơ mới về » là đúng quá rồi . Không cho vào khuôn vào phép ngay rồi thì lộng , rồi làm sao đây ? Bạn các ông Lộc ông Khánh chứ bộ . Đâu phải người ngoài . Chẳng lẽ lúc có chuyện gì thì « xịt ra » khỏi chơi hay sao ?
Thuý Vân lại nói :
- Hữu lý , hữu lý . Cứ để cho Ái Trinh nó dợt cho vài đường lăng ba vi bộ cho đâu vào đấy , thế mà yên thân . Vui vẻ cả làng , phải không ?
Lộc và Khánh không dám hó hé nói câu nào . Các anh đã bị « dợt » , đóng khuôn kỹ quá rồi . Tuy nhiên được phục vụ các cô bạn này là một điều thú vị . Các cô chỉ ào ào thế thôi mà thật ra rất thẳng thắn , rất cởi mở , rất tiến bộ . Chơi với các cô , Lộc và Khánh thật thoải mái , y như chơi với bạn trai . Các cô có hay ... sai bảo thật , nhưng cũng không quá đáng bao giờ . Đó là những điều Lộc và Khánh thích nhất . Nay mai có thêm Tuấn , hẳn là sẽ vui thêm nhiều , vì Tuấn cũng rất hợp tính tình .
Thấy Thu Hằng chỉ cười phụ hoạ , không nói năng gì , các cô nhao nhao :
- Này Thu Hằng , đã biết mặt ngang mũi dọc của người ta chưa mà đã có vẻ mơ mộng rồi thế ?
Thu Hằng quơ tay đập nhẹ lên vai Thuý Vân :
- Khỉ , ai mơ mộng bao giờ , chỉ bịa chuyện .
Ái Trinh bồi thêm :
- Thôi đi , chưa gì hết , mặt bồ đã nghệt ra .
Thu Hằng giẫy nẩy :
- Ơ hay , lạ nhỉ ? Không đùa dai như thế đâu đấy ! Xưa nay đã cấm đùa dai như thế cơ mà .
- Ờ nhỉ , phải hỏi ông Lộc xem anh chàng Tuấn thế nào chứ . Lỡ như Quasimodo thì bỏ xừ , mất công Thu Hằng nó mơ .
Bích Thuỷ có vẻ hoà hoãn nhất . Cả bọn cười phá lên . Nói là để hỏi Lộc nhưng trong lúc vui các cô quên luôn . Nhưng óc tưởng tượng phong phú của các cô lại hoạt động ngay tức thì . Mỗi cô tranh nhau tả mỗi kiểu . Diện mạo Tuấn tự nhiên bị đem ra mổ xẻ . Có khi răng hô mũi tẹt , có khi mắt lé lại rỗ rằn rỗ rịt , có khi gù lưng thọt chân như anh gù nhà thờ Đức Bà thật sự . Các cô cứ cười xiêu vẹo cả người . Chẩy cả nước mắt nước mũi ra vì các hình dáng dị hợm , thảm hại đó . Mặc dù thâm tâm các cô không khinh rẻ chê cười những người tàn tật , nhưng trong lúc vui đùa , các cô cứ tha hồ tả chân rồi cười thật vui nhộn . Bỗng Thu Hằng nói :
- Nãy giờ tụi mình toàn là tả xấu cái ông Tuấn đó không à . Đã chắc gì ông ta như thế . Sao không nghĩ ông ta đẹp trai ?
- Ừ nhỉ , có lý đấy nhé . Nhưng mà khiếp , chưa thấy mặt mà đã bênh , làm như đã là phe ta rồi .
Thế là cả bọn lại thi nhau tả các tài tử ciné thường được ưu chuộng . Tuấn lại được đem ví với James Dean , cái đẹp yểu tử . Cũng lại Thu Hằng la lên :
- Thôi không thể là James Dean đâu , không nên so sánh với người đã chết . Ghê quá đi .
Ba cô kia lại nhao nhao đồng ý .
- Ừ , thôi , bỏ James Dean . Thế thì là Rock Hudson , to cao , đẹp trai nhất nước Mỹ , còn ai bằng nữa . Nhưng mà , mấy bồ nhận thấy không , lại vẫn Thu Hằng che chở phe ta đấy nhé .
- Hai lần cô ta bênh rồi , lại chẳng thấy .
- Không , Gregory Peck , vừa đẹp vừa có vẻ thông minh .
- Hay là John Wayne ?
- Thôi thôi ông này cao bồi già như chú mình rồi còn gì . Này này , đừng gọi chú bằng anh nhé .
Như nghĩ ra điều gì , Ái Trinh bỗng bật dậy khỏi võng . Vừa chạy đi vừa nói với lại :
- Để đi tìm ông Lộc hỏi mới được . Tội gì mà đoán mò mãi .
Cả bọn đang cắm trại tại vườn cây . Đang nằm ngủ say sưa dưới tàn vú sữa , Lộc bị đá một cái mạnh vào chân . Anh chồm dậy , hoảng hốt :
- Cái gì thế ?
Tiếng hét của Lộc làm Khánh cũng tỉnh dậy . Ái Trinh đứng chống nạnh , cười toe toét , bịa chuyện :
- Đến đây tìm yên tĩnh mà hai ông ngủ gì mà ngủ say thế ? Cứ gầm lên như hai ông mãnh thế này . Tụi này ở xa tít đằng kia mà còn nghe thấy . Thôi dậy đi , ngủ nhiều quá , lú lẫn hết bây giờ . Ra đây tụi này có chuyện muốn hỏi .
Đang ngon giấc , bị đánh thức , Lộc và Khánh cùng hộc lên một tiếng , rồi Lộc nói :
- Ối trời ơi , thế này thì có khổ không ? Ngủ thì phải ngáy chứ ? Cái bà chằng lửa này lạ nhỉ ? Chui vào xó này rồi mà bà cũng không để chúng tôi yên thân . Lại rủ đi đâu nữa đây ? Thôi nhé , hôm nay anh em chúng tôi phục vụ các bà đủ rồi , hết mình rồi . Nào trèo cây hái trái , nào mắc võng , nào đưa võng què cả tay ra rồi . Vừa ngả lưng ngủ được một tí , xạc lại bình . Còn kêu réo đi đâu nữa đây ?
Ái Trinh cứ toét miệng . Nhìn hai cái đầu bù xù và hai cái mặt ngái ngủ cau có thì tức cười quá , nên cứ đứng cười ngặt nghẽo . Lộc dịu giọng :
- Này bà chằng , cười mãi thế ? Có chuyện gì đâu ?
- Không sai bảo nữa đâu mà sợ . Lại đằng kia , tụi tôi muốn hỏi ông vài chuyện .
- Hỏi thì lại đây mà hỏi , còn bắt con người ta đi ra đấy .
- Khiếp làm bộ vừa thôi nhé . Đàn ông con trai gì mà có mấy bước , mấy thước đường , mà cũng ngại . Cho đi lính là hết than thở . Đi , lại đằng kia với tụi này nói chuyện .
Giọng Ái Trinh bỗng dịu hẳn lại . Miệng tuy lầu bầu , Lộc vẫn lồm cồm bò dậy . Khánh nằm xuống lim dim . Thấy Ái Trinh không kêu mình thì tính ngủ thêm . Lộc kéo lê cái chiếu đi theo đến gần lũ con gái . Vừa trải chiếu xong thì lại thấy Khánh cũng kéo chiếu về gần . Cả bọn con gái lao xao cười vì thấy hai khuôn mặt thèm ngủ . Các cô vẫn ngồi võng . Hai anh trải chiếu gần đó . Dựa vào gốc cây . Mắt hấp him vì nắng trên cao đang nhẩy múa xuyên qua cành lá .
Buổi trưa trong vườn cây thật đẹp . Yên tĩnh quá . Tiếng chim líu lo trong lá . Những con chim nho nhỏ rúc rích , nhẩy qua nhẩy lại . Chuyền cành nọ sang cành kia . Có con đột nhiên xòe cánh bay thẳng sang cây khác . Đường bay thẳng băng . Con khác bắt chước theo . Làm như chúng đang chơi trò dượt đuổi . Rồi chúng chí chóe nhau . Tiếng chim ríu rít . Tiếng người dưới các gốc cây , trên võng cũng rộn ràng . Tàn lá vú sữa mầu nâu tím bóng loáng rợp che . Bao nhiêu trái còn đong đưa trên cành . Buổi du ngoạn thật vui và dễ chịu . Thuý Vân dịu dàng nhắc :
- Vuốt tóc lại đi hai ông . Trông như hai cái ổ rơm ấy .
- Cám ơn lời khen của bà . Khánh nói .
Lộc và Khánh cùng vùi hai bàn tay vào mớ tóc , vuốt lại . Thuý Vân liếc một cái thật dài . Đuôi mắt dừng lại trên khuôn mặt Khánh giây lát .
- Đâu , chuyện gì mà mấy bà kêu réo tụi này thế ? Ngủ cũng chẳng yên . Lộc hỏi .
Ái Trinh lại nhanh nhảu :
- Tụi này đang muốn biết dung nhan của ông Tuấn , bạn ông đây .
Lộc trợn mắt lên hét :
- Trời đất ơi , có thế mà bà cũng đến đánh thức người ta rồi còn đạp người ta gần gẫy giò nữa . Ác đâu mà ác thế cơ chứ ?
Cả bọn con gái cười ào ào . Bỗng nhiên , Lộc sửa lại bộ tướng , ngồi ngay ngắn lên , hắng giọng , lấy vẻ trịnh trọng tiếp :
- Ai muốn biết mặt già Tuấn giơ tay lên ?
Bốn cô không ngờ có câu hỏi đó , lại bị tật tò mò kính thích , đồng loạt nhẩy nhổm lên và giơ cao tay , miệng nhao nhao . Lộc láu lỉnh , một tay giơ lên ngang mặt thủ thế sẵn , một tay chỉ vào má mình , nói :
- Muốn biết phải không ? Ai muốn biết thì phải hôn vào đây một cái .
Bốn tiếng thét cùng đồng loạt phát lên một lượt . Các cô cùng nhẩy ra đập vào lưng Lộc đồm độp :
- Còn lâu , còn lâu . Tu thêm vài kiếp nữa .
Lộc còng lưng xuống chịu trận , cười nhăn nhở :
- Úi da , đã quá , đã quá , đang mỏi lưng thì có một bầy tiên nữ xuống đấm bóp cho . Nhưng còn lâu hả , thế thì thôi , đây không tả mặt mũi già Tuấn nữa .
Lộc buông thõng . Bọn con gái vừa cười vừa quát nạt , Lộc vẫn tỉnh bơ . Xong đâu đấy , khi các cô phụng phịu ngồi yên , sợ các cô dỗi hờn thật , Lộc lại giả bộ lẩm bẩm hơi lớn tiếng :
- Nói thật chứ , trên đời này còn ai đẹp trai bằng Nguyễn Tiến Lộc này nữa cơ chứ . May ra có Trần Huy Khánh ngồi bên cạnh đây thôi , tìm kiếm làm chi ?
Bốn cô lại hú lên rồi cười hinh hích . Riêng đuôi mắt Thuý Vân dừng lại trên khuôn mặt Khánh lần nữa . Cô thầm nghĩ , Lộc nói đúng , nhưng khuôn mặt Khánh hợp với ý thích của cô hơn . Ái Trinh đanh đá :
- Chu choa , ghê nhỉ ? Người đâu mà tự phụ thế cơ chứ ? Chẳng thấm gót Robert Taylor mà làm tàng .
Lộc đốp liền :
- Mấy anh kép hát ấy nhằm nhò cái gì . Người bằng xương bằng thịt đây không mê , đi mê kép ciné .
Ái Trinh đỏ mặt lên xấu hổ , nhưng vẫn cố cãi :
- Ai mê ? Người ta nói thế thôi chứ bộ .
- Có thật người ta chỉ nói thế thôi không ?
- Thật chứ bộ . Giọng Ái Trinh nũng nịu .
Tuy láu lỉnh thế mà cô vẫn bị Lộc gài . Đến khi kịp nhận ra là mình đang « thú tội » trước mặt mọi người thì cô đỏ tía lên và vội nín bặt . Lộc được thể cười ha hả sung sướng . Tuy nhiên sợ Ái Trinh thẹn quá hoá giận , Lộc khôn khéo tiếp luôn :
- Già Tuấn ấy à , nếu các bà bằng lòng , hôm nào tôi giới thiệu cho . Nhưng phải cho anh em tôi một chầu ăn uống cái gì chứ giới thiệu xuông thì « ai can dzu , ai xin dzu » , không được đâu , thấy nhạt nhẽo quá . Phải không Khánh ?
Thuý Vân mau miệng :
- Gì chứ ăn uống , Bích Thuỷ là một cây nấu ăn ngon . Ai cũng biết tiếng . Tụi này phụ một tay là có ăn ngay .
- Ơ lạ nhỉ ? Mấy người muốn biết mặt ông Tuấn nào đó mà tự dưng bắt tôi nấu nướng .
- Thì lúc nãy bà chẳng giơ tay muốn biết mặt già Tuấn là gì ? Khánh nói .
Bích Thuỷ cười cười :
- Ờ thì cũng được . Hẹn ngày đi rồi có ăn ngay .
Buổi du ngoạn thật vui nhộn . Ai cũng vui tươi , hớn hở . Đặc biệt hôm nay Lộc và Ái Trinh vui hơn mọi lần . Mặc dù chẳng ai nói , chẳng ai làm gì rõ ràng . Nhưng cả hai người nhận thấy có cái gì thật mơ hồ , thật bàng bạc , một chút cảm tình đặc biệt dành cho nhau . Nhưng chưa ai có thể đặt tên cho thứ tình cảm ấm cúng vừa bộc hiện này .

Nhóm Lục Tào Xá , đúng ra là bốn cô gái , dài cổ ra đợi cả tháng trời sau mới lại có tin về Tuấn . Ái Trinh báo động :
- Ông Lộc bảo là nếu Chủ Nhật sắp tới trời xấu không đi pique-nique như dự trù được thì tụi mình họp nhau ở nhà ông ấy . Tất nhiên có ông Tuấn nữa , vai chính mà .
Đã hai mươi hai , hai mươi ba tuổi cả rồi , đã đi làm , nhưng cả bọn vẫn như con nít . Tất cả háo hức đợi .

Lộc mồ côi mẹ từ khi mới mười một tuổi . Bà bị ung thư sau vài năm chữa trị trong vô vọng thì mất . Cha Lộc tục huyền sau một năm ở vậy . Lộc có một em trai và một em gái cùng cha khác mẹ . Tuy không có xích mích gì , Lộc cũng ở riêng . Ngay từ trước khi mười sáu tuổi , Lộc đã ở chung với một người bạn vong niên cũng mồ côi . Sau khi đậu tú tài thật sớm . Anh thi học bổng rồi du học . Lộc về nước , thuê một căn hai phòng ở lầu ba trong một cao ốc gần sông Sài Gòn . Phòng có lan can nhìn ra sông . Ở Pháp , Lộc gặp Khánh và Tuấn . Ba người thành một nhóm Tướng Sĩ Tượng , như các bạn Việt Nam vẫn thường gọi hay là Les Trois Mousquetaires , tên này do bọn bạn Tây đặt cho .
Khánh là con một , gia đình khá giả . Nhưng anh không có vẻ « cậu » như một số con nhà giầu và được cưng chiều vì hiếm hoi . Khánh luôn luôn biết giúp đỡ bạn nghèo khó , biết lắng nghe tâm sự của kẻ cô đơn thiếu thốn . Khánh trầm mặc , ít nói và khi nào cũng sẵn sàng . Trái hẳn lại tính tình của loại con nhà giầu thường hay bắng nhắng , kiêu căng tự phụ .
Tuấn là anh cả trong một gia đình ba anh em . Cha của Tuấn gốc miền Bắc , nhưng ngay từ thời các cụ cố đã di cư vào Đà Lạt . Ông lập gia đình với mẹ của Tuấn gốc người Đà Lạt rồi lập nghiệp luôn ở đây . Ông giúp người anh vợ lo đồn điền cà phê ở Bảo Lộc , bà mẹ ở nhà lo việc gia đình . Sau thời gian rất dài ở Đà Lạt , việc đồn điền bớt hơn , các con trưởng thành , gia đình dọn về Sài Gòn ở Thị Nghè , tiện cho các con học đại học . Ông bố thỉnh thoảng phải vắng nhà , trở lên Bảo Lộc .
Ba người bạn , mỗi người một hoàn cảnh . Nhưng lại thân nhau . Tuy không nói ra , người nào cũng thầm đặt tương lai đất nước lên trên hết . Người nào cũng thấy đương nhiên cần tiếp tay xây dựng quê hương vì đã trải qua nhiều thế kỷ nhục nhằn nghèo khó . Cho nên khi tốt nghiệp xong cả ba trở về không chút do dự . Không ở lại ngoại quốc như một số du học sinh khác . Đất nước thật sự cần nhiều bàn tay đóng góp tài sức và điều đương nhiên là trở về .
Thời gian nô lệ Tầu quá dài . Thời gian nô lệ Tây tuy ngắn hơn , nhưng hệ luỵ sâu đậm hơn . Với kiến thức khoa học , người phương Tây biết nghiên cứu những nhược điểm của người Việt Nam và họ bỏ nhiều công sức để khai thác nhược điểm đó để dễ bề cai trị . Họ gia ơn cho người này , họ ức hiếp kẻ khác . Họ đâm bị thóc , họ chọc bị gạo , làm sao cho người bắc ghét kẻ nam , làm sao cho đất nước phải sống nhờ vào họ để dễ bề sai khiến . Rồi một ngày , đất nước Việt Nam bị họ đem ra chia cắt với sự đồng loã của một bọn cũng là người Việt Nam nhưng tráo trở , ma đầu , hèn hạ , vong bản , nô lệ ngoại bang . Một đất nước xinh tươi như thế , bất cứ ai du lịch qua đều giữ lại những hình ảnh đẹp về một miền đất gấm hoa , nơi có người dân thật sự hiền hoà và chăm chỉ .
Sau cuộc thi tuyển được gửi đi du học , ba người bạn gặp nhau nơi xứ lạ , đều cùng học một nghề , đều có cùng một ước mơ , được đóng góp tài sức nhỏ bé của mình vào việc xây dựng lại quê hương . Cho nên , mặc dù , tương lai không sáng lạn bằng nếu như ở lại ngoại quốc , mặc dù đời sống tại quê nhà sẽ hết sức khó khăn , nhất là chiến tranh đe doạ mỗi ngày một lớn rộng và hung hãn , ba người bạn đã trở nên bạn thân trong ý thức này và họ đều vui vẻ trở về . Trong lòng , chưa hề hối tiếc quyết định đó . Dù cho đất nước người ta lớn rộng thế kia , thanh bình thế kia . Biết bao phong cảnh đẹp hùng vĩ hoặc thơ mộng chẳng kém quê nhà . Cuộc sống bừng bừng vui nhộn thế kia . Những người con gái cũng mặn mòi , dễ thương làm sao . Tuy không có những mái tóc đen huyền thả dài bay bay trong gió , nhưng mái tóc của họ cũng mang vẻ đẹp hết sức quyến rũ của mầu lúa chín , đậm mùi hương đồng nội . Lùa bàn tay vào vùng lúa chín đó cũng gây những cảm xúc dạt dào say mê . Thế nhưng , có cái gìì trong thâm sâu tâm khảm vẫn réo gọi ... trở về ... trở về . Và rồi ba người bạn bỏ lại tất cả để nghe theo tiếng gọi quê hương , của con tim và của cả lý trí .

Như Lộc dự đoán , cả tuần nay trời mưa . Cứ từ ba giờ trưa là trời mưa như trút . Nhiều đường bị ngập trông mênh mông như một con sông uốn khúc vòng vèo qua những dẫy nhà biến thành những cô đảo . Cả Sài Gòn sũng nước . Người đi kẻ lại co ro , chùm áo tơi , nón xùm xụp . Những chiếc xích lô che kín hai bên cánh gà , buông bạt phía trước , trông như cái hộp dị hình di động . Hai bánh xe ngập trong nước . Bác phu xe ướt như chuột , quần áo dính hết cả vào thân người gầy tong teo , tóc rũ rượi , gò lưng đạp trong gió lộng . Khách bên trong ngồi co chân lên nệm , sợ nước bắn lên từ dưới lòng xe chỗ để chân . Đôi khi mái xe còn có chỗ dột . Những chiếc tắc xi trông như những con cóc , tiến tới ào ào bất kể khách bộ hành . Nước rẽ ra như giòng thác bị đá chặn . Dềnh lên hè đường . Nước liếm vào gấu quần của khách đi trên vỉa hè . Có người cẩn thận xắn cả quần lên để lội bì bõm . Sài Gòn thật đặc biệt . Sài Gòn hỗn tạp , nhưng đấy là Sài Gòn . Thật thân thiết và đồng thời cũng thật xa lạ . Có những khuôn mặt của Sài Gòn mà những người chân chỉ làm ăn không bao giờ biết đến được . Có những khu nhà sang trọng , vườn cây bao quanh , kín cổng cao tường . Nhưng chưa chắc đã là những nơi thâm nghiêm . Có những khu nhà ổ chuột , quanh co qua nhiều cây cầu chênh vênh , èo uột , được gọi là cầu khỉ , nhưng chưa chắc đã chứa kẻ bất lương . Những căn nhà , thì cứ phải gọi là nhà , nơi con người nghèo khó chui ra chui vào hàng ngày trú nắng đụt mưa , được xây cất trên mấy cây kèo , cây cột khẳng khiu lâu năm gần mục , một đầu xiêu vẹo chống đỡ những cái hộp dị hình đó , một đầu đâm sâu vào vũng bùn đen đặc quánh , mà mặt nước đen lờ nhờ đầy rác rến lềnh bềnh . Những rác vướng vào chân cột đọng lại thành mảng to nhỏ dật dờ theo mặt nước dềnh lên khi nước lên , thụt sâu xuống trải trên mặt bùn nhớp nhúa , khi nước xuống . Những người sống trong những hộp dị hình dị dạng đó đa số là những người từ vùng quê chạy loạn lên thủ đô lánh nạn việt cộng và kiếm sống qua ngày . Chính quyền còn phải lo toan nhiều việc hệ trọng hơn , nên đành để họ ở đó , không nỡ đuổi đi , nếu chưa có nơi chốn ăn ở tạm thoải mái cho người ta . Sài Gòn có những ... tiến bộ ... nguy hiểm trầm trọng và có những giá trị lâu đời cần phải lưu giữ . Sài Gòn là một nơi chưá nhiều mâu thuẫn . Sài Gòn tưng bừng , náo nhiệt , che khuất khuôn mặt của một Sài Gòn âu lo , trong những bước chân vội vã trở về mái ấm trước gìờ giới nghiêm , nghe ngóng tiếng súng đạn lâu lâu vọng về , tưởng như tiếng sấm gầm nơi xa . Sài Gòn với xe tuần cảnh vụt chạy trong đêm , lùng bắt bọn buôn ma tuý , vũ khí , đồ lậu từ các vùng biên giới về ... và bọn nằm vùng , đặc công CS . Sài Gòn là như thế . Nhưng là đất nước , là quê hương . Nơi đây có cái gì níu giữ lòng người mặc dù đôi khi người lại mong đi xa Sài Gòn . Đi xa ra một chút để thở . Nhưng xa rồi thì lại nhớ Sài Gòn .

Bốn người con gái lao xao bàn tán về ngày Chủ Nhật thật gần . Sắp đến nhà Lộc . Chẳng những sẽ biết mặt Tuấn , các cô còn thoả tính tò mò cố hữu về nơi ăn chốn ở của Lộc . Chưa ai đến nhà anh bao giờ , ngoài Khánh . Riêng Ái Trinh , hơn ai hết , ngoài sự tò mò còn thấp thỏm một điều gì . Có lẽ nàng đã yêu Lộc ngay từ ngày đầu quen biết . Theo cảm nhận , Ái Trinh cũng thấy rằng Lộc không thờ ơ . Có lẽ cũng yêu nàng . Cả hai vẫn cùng kín đáo tỏ lộ tình cảm mình mà không cần nói ra , trong những buổi đi chơi chung , trong những lần trêu ghẹo nhau . Có lẽ bạn bè cũng đoán biết phần nào . Nhưng vì tôn trọng sự mong manh như tơ trời nơi tình yêu mới chớm , tất cả đều giữ đúng nền nếp , không trêu ghẹo cợt nhả , không gán ghép công khai , không xô đẩy trơ trẽn lộ liễu .
Khi cơn mưa lũ qua đi , chỉ còn những hạt nhỏ , có thể gần tạnh , thì các cô đã lao xao ngoài cửa . Lộc nhanh nhẹn ra mở ngay . Làm như anh cũng đã chỉ đợi giờ phút này . Các cô xếp dù bỏ vào một bình lớn dựng ngay góc nhà , gần cửa ra vào . Các cô vừa cười vừa nói . Chưa gì đã thấy vui . Căn nhà rộn ràng . Tuy cùng tiếp các bạn một lượt , nhưng Lộc vẫn nhìn Ái Trinh rất nhanh . Lộc ngây ngất , thầm khen nàng đẹp quá . Nhất là lúc này . Vài sợi tóc ướt dính vào đôi má nàng đỏ hồng vì vừa leo ba từng lầu . Mặt Ái Trinh như đoá hoa đượm sương buổi sớm . Ái Trinh bắt gặp đôi mắt trìu mến ấy , nên nàng đỏ mặt thêm .
Bản tính nhanh nhẹn Ái Trinh chữa thẹn bằng cách khen to :
- Ơ , nhà ông Lộc đẹp quá bà con nhỉ ? gắn cái gương lớn chiếm cả một bên tường này có lý quá ? Nó làm cho phòng rộng hẳn lên , lại sáng nữa . Nhưng mà coi chừng , tưởng nhà rộng rồi đường ta ta cứ đi , có ngày tông vào gương u đầu xứt trán đấy nhé .
Các bạn đồng cười rộ lên phụ hoạ mỗi người một câu . Ái Trinh thấy sung sướng hơn bao giờ hết . Lộc cũng vui và thấy ấm cúng như chưa từng bao giờ được .
Khánh khệ nệ bưng phụ các cô giỏ thức ăn do Bích Thuỷ trổ tài và có sự đóng góp của mỗi cô . Chỉ trong một loáng , tất cả mọi thứ được trình bầy thật bắt mắt trên cái bàn tròn kê gần cửa sổ lớn trông ra sông . Chợt Bích Thuỷ nhớ ra hỏi :
- Ủa , thế vai chính đâu ?
Ai cũng biết vai chính bữa tiệc ngày hôm nay là ai . Cả bọn con gái sực nhớ tới ùa ra hỏi Lộc và Khánh .
- Ừ nhỉ , cái ông vai chính Tuấn , đâu rồi ? Mải ngắm , mải khen nhà ông Lộc chưa kịp hỏi coi ông ấy đâu đấy .
- Từ từ , làm gì mà cuống cà kê lên thế ? Thế bọn tôi đây là đồ bỏ rồi à ? Lòng người thật là ... có mới nới cũ . Nó có cái gì đặc biệt hơn hai thằng tôi đâu mà mấy bà mấy cô cứ quýnh lên thế này . Bất quá đẹp trai cỡ tụi tôi là cùng chứ gì , phải không Khánh ?
- Bà cụ nó bị mệt từ hôm qua . Nó có điện thoại cho tôi sáng nay , nói là xin lỗi quý vị đồng bào , sẽ đến trễ vì còn đưa bà cụ đi bác sĩ đã .
Khánh chậm rãi nói :
- Tưởng là ông ấy lại xin lỗi lấy cớ chuồn luôn không đến ấy chứ . Ai đó nói .
Trời lại bỗng nổi cơn mưa trở lại . Khánh lại nói :
- Lại mưa lớn , điệu này già Tuấn lãnh đủ .
Vài phút sau thì có tiếng gõ cửa .
Lộc lại đùa :
- Đấy , người trong mộng của các bà đến đấy . Các bà muốn nhìn mặt thì được như ý rồi nhé . Nguyễn Tiến Lộc này chiều các bà đến thế là cùng . Đâu nào , có kính chiếu yêu chưa ? Mục kỉnh đã đeo cẩn thận chưa ? Coi chừng mắt nổ đom đóm đấy nhé . Sau này mắt mũi có sao , đừng trách kẻ hèn này đấy .
Đám con gái bụm miệng cười . Bích Thuỷ tự nhiên buột miệng :
- Chỉ có Thu Hằng chiếu kính , chứ tụi này chỉ đến để ủng hộ thôi .
Thu Hằng chỉ kịp nói :
- Ơ hay , Bích Thuỷ nói gì kỳ quá vậy . Đã bảo không được đùa dai ...
Thì cửa đã mở ra . Một thanh niên khá cao , hơi gầy xương xương , đang đứng ở ngưỡng cửa . Một tay điềm tĩnh thọc túi quần , một tay đang vuốt ngược lên mái tóc ướt nước mưa . Thấy Lộc , anh tươi cười vòng hai tay ôm chặt lấy bạn , vỗ vỗ vào lưng Lộc .
- Xin lỗi , đến hơi trễ . Lâu quá , lâu quá , có lẽ gần nửa năm mới lại gặp ... già .
- Vào đây , vào đây , không sao , ướt chút xíu nhằm nhò gì .
Lộc mời khi thấy Tuấn ngập ngừng không dám bước vào vì ướt . Tóc cũng còn sũng nước , nhỏ giọt xuống vai áo .
- Mưa to quá , tôi lại quên cái dù , vì vội quá . Xe đậu hơi xa , tìm mãi không thấy chỗ nào gần cả . Xin lỗi bà con đã phải đợi tôi nghe . Xin lỗi chủ nhà , tôi làm dơ quá đây này .
- Thôi thôi vào đi , chỗ bà con cả mà . Vào đi tôi còn giới thiệu chứ . Mấy bà chằng lửa này chờ đợi nhìn thấy dung nhan của ... già từ kiếp trước rồi , nên cứ quýnh cà kê lên đây này .
Mấy cô con gái chỉ muốn lấy băng keo dán bịt miệng Lộc . Tuấn có lẽ chẳng hiểu rõ chuyện , vẫn dậm dậm chân tại chỗ vài lần rồi mới bước vào , lại reo lên :
- Ô Khánh , già khoẻ chứ ?
Lại vòng tay ôm bạn thật nồng nhiệt . Nụ cười của anh thật ấm áp . Thu Hằng nghe như có một luồng điện vừa chạy suốt trong thân thể . Thu Hằng rùng mình . Chỉ trong một tích tắc , rồi luồng điện biến mất . Những câu đùa , gán ghép , của các bạn bỗng như mang vẻ điềm báo . Xưa nay chẳng ai đùa rỡn như thế . Nàng nhìn lén bóng Tuấn phản chiếu trong tấm gương lớn bên tường và phảng phất cảm thấy một điều gì vừa xuất hiện trong lòng nàng . Một điều gì mơ hồ lắm , chưa thể bắt giữ được .
- Đây , mấy bà chằng lửa đã làm khổ hai thằng tôi đây . Lại đây tôi giới thiệu với ... già .
Lộc lần lượt giới thiệu . Tuấn do dự :
- Chào ... chị .
- Già cứ gọi tên đi , tụi này gọi nhau như vậy hết .
Lộc nhanh nhẩu :
- Có thêm già , tụi tôi may ra đỡ bị sai bảo , hành hạ . Này các bà , bây giờ các bà phải thay đổi mục tiêu đi nhé . Chàng này to cao chắc hẳn các bà sẽ không nhắm xẩy đâu .
Các cô con gái tự nhiên im lặng hết . Làm như ngượng ngập . Không khí hơi lắng xuống một tí xíu sau phần giới thiệu . Nhưng ngay sau đó lại vui nhộn khi Khánh lên tiếng :
- Già biết không , cả tháng nay tụi tôi thật là khổ vì mấy bà này . Cứ nằng nặc đòi xem mặt già . Làm như tụi tôi là đồ bỏ ấy .
Các cô không ngờ bị Khánh lật tẩy nên nhao nhao lên :
- Ông này phản bội quá . Lộ hết cả .
Thuý Vân trách móc :
- Ai nằng nặc bao giờ , nếu có cũng không ... Nàng định nói không phải tôi . Nhưng thấy bất lịch sự vội ngưng lại , đổi sang ... không đến nỗi hành hạ các ông ghê gớm như ông Khánh tả oán đâu nhé .
Cô kèm theo một cái liếc thật dài . Trong lòng cô thầm nghĩ . Tại sao anh lại nói thế ? Có bao giờ anh nhận thấy rằng lúc nào em cũng đối xử tốt với anh không ?
Bất ngờ , rất tự nhiên , Tuấn ra đứng giữa phòng , dang rộng hai cánh tay , xoay người một vòng và nói :
- Thật vậy sao ? Thế thì đây , xin trình diện , con người của tôi đây , các cô muốn mổ xẻ ra sao xin cứ việc .
Xưa nay bọn con gái cũng đã thích cách gọi nhau đặc biệt của Lộc và Khánh . Họ gọi nhau là ... già , do dịch chữ ... vieux của Pháp ( mon vieux ) . Hôm nay bọn con gái lại ngẩn cả mặt ra vì ngạc nhiên lẫn thích thú vì thái độ rất tự nhiên của Tuấn . Anh vừa nói vừa cười thật cởi mở . Lại thêm giọng nói của anh nghe lạ tai . Chẳng phải Nam , không phải Trung , cũng không ra giọng Bắc . Mặc dù anh dùng nhiều từ ngữ Bắc . Cái giọng đặc biệt này cũng làm bọn con gái nghệt ra thêm . Ánh mắt các cô lộ vẻ thú vị hẳn hòi . Chắc chắn các cô thích thú vì có thêm một người bạn tính tình vui nhộn , xem ra dễ sống . Thu Hằng có dịp nhìn kỹ Tuấn hơn . Tóc đen xanh và cắt chải gọn gàng . Anh mặc áo trắng dài tay , quần xanh biển xẫm gần như đen . Trông giản dị và đứng đắn . Điều nổi bật ở khuôn mặt là đôi mắt sâu rất sáng , tít lại khi anh cười . Nhìn Tuấn tự nhiên , Thu Hằng bỗng cảm thấy như có niềm ấm cúng lẫn tin tưởng . Nơi anh có sự vững chãi , sự chín chắn . Ngoài ra Thu Hằng công nhận là anh có duyên nữa . Bốn cô gái rất vui khi thấy Tuấn cởi mở , tự nhiên , biết đùa , biết rỡn như Lộc , đồng thời tiết ra một nét đứng đắn vững vàng của người anh cả .

Trời vẫn mưa thật to . Giọt mưa lớn và nặng theo gió mạnh quất vào cửa kính rầm rầm . Cả bọn bị trận mưa lớn lôi kéo . Cứ đứng nhìn ra giòng sông mờ mịt nước mưa . Những con đò chòng chành dưới màn nước và gió . Sóng hơi dữ . Bên kia bờ xa , xóm nhà sàn dúm dó dưới những tấm bạt đủ mầu đủ kiểu cũ kỹ , rách nát , cố che nước hắt . Chiếc cầu khỉ xiêu vẹo . Vài bóng người chạy qua chạy lại đang kéo những tấm bạt che thêm chỗ này , đắp điếm chỗ nọ .
Tuấn chợt lên tiếng :
- Tuy chỉ có hơn ba năm ở Pháp , ở Sài Gòn cũng chỉ vài năm , gần cả đời tôi ở Đà Lạt , chẳng hiểu mấy già thế nào , chứ mỗi khi nhớ nhà , chẳng hiểu vì sao tôi cứ tưởng tượng sống cái cảnh hôm nay , cảnh thuyền nan trên sông rộng , dưới cơn mưa , chẳng còn gì đẹp bằng , cũng chẳng có gì buồn hơn , vì cứ mường tượng tình cảnh quê hương mình chao đảo , sóng gió bấp bênh như thế ... mà đa số cứ đứng nhìn , như bọn mình hôm nay , băn khoăn chưa tìm ra cách giải quyết thích đáng .
Tuấn như nhận ra câu nói của mình làm cho không khí trầm xuống , bỗng đổi hướng :
- Nhưng hôm nay đặc biệt lại may mắn được các cô cho ăn bún bò giò heo nóng hổi nữa , thì còn gì tuyệt diệu hơn . Các cô biết không , Lộc giỏi nấu ăn lắm đấy nghe . Hồi đó không có ông ấy thì không có phở bắc ăn đâu . Tụi này phải gọi là Phở Lộc cơ mà .
Bọn con gái nghệt mặt ra , không ngờ Tuấn dễ làm quen đến thế . Mới gặp nhau đã thân thiện được ngay . Hay hơn nữa , mới gặp nhau , Tuấn đã cởi mở đến thế . Lộc cũng kể tiếp những kỷ niệm thời còn du học . Khi cả bọn mua chung một cái xe hơi cũ rích . Lái đi chơi xa vào những dịp lễ lớn .
- Già còn nhớ lần cuối cùng tụi mình lái ở Champs Elysées không ? Đang đi phom phom cái xe tự nhiên bốc khói um cả lên . Suýt nữa thì cháy . Năm thằng mít lóp ngóp chui ra . Tếu không chịu được . Già còn nhớ chứ ?
- Nhớ chứ . Ngay giữa phố lớn mà xe cháy lại chẳng nhớ .
Khánh cười tiếp :
- Quê không tưởng được . Mấy bà biết không ?
- Thế mà ông Lộc chẳng bao giờ trổ tài nấu phở cho tụi này cả . Ông dấu tài thế ?
- Nhằm nhò gì mà tài với cán , đâu phải tôi dấu . Hồi đó tôi không làm liều thì có gì mà ăn ? Mấy thằng mít ở xứ Pháp , chết thèm , cái gì chẳng ngon . Bây giờ các bà cứ ra tiệm là có phở ngon , cần gì tôi nấu .
Cả bọn ngồi ăn , nói chuyện rào rào , trong không khí thật cởi mở , lẫn ấm cúng và thơm ngát mùi thức ăn và cà phê . Buổi giới thiệu gặp mặt thật là thành công .

Trời mưa nên mau tối . Nếu không tối xầm xuống thì chưa chắc đã có ai nhớ chuyện ra về . Các cô lo dọn dẹp . Các anh lăng xăng phụ giúp .
Tuấn bảo :
- Hồi còn du học , Lộc nấu ăn , chúng tôi giữ chân rửa bát . Nhưng nếu hôm nay các cô tha cho thì tụi tôi xin chân lau bát thôi .
Bốn cô gái cười vang .
- Ông Tuấn khéo trốn việc chưa ? Đúng là ... đại lãn .
- Tôi thành thật xin chân lau bát rồi chẳng lẽ các cô còn bắt cả rửa bát nữa thì ác quá .
- Đấy , tôi đã nói với già là mấy bà này kinh lắm . Chỉ chực hành hạ anh em mình thôi . Hôm nay mới gặp già lần đầu , có mặt già mà còn ghê thế đấy , thì già phải hiểu trước đây tụi tôi khốn đốn ra sao . Đùa thế chứ dẫu sao cái màn nấu ăn rồi dọn dẹp các bà ấy chẳng nỡ để tụi mình lo đâu . Nói không đúng sự thật , các bà ấy nổi xùng lên thì hỏng kiểu hết .
Bọn con gái rất vui thích vì không khí cởi mở , vì mấy anh con trai khéo nói , vì toàn thể bỗng cảm thấy thương yêu nhau hơn . Căn phòng chẳng mấy chốc đã gọn gàng .

Trời vẫn mưa và bóng tối đã thật sự bao phủ bên ngoài . Mọi người hỏi nhau . Lộc nhìn Ái Trinh hỏi :
- Lúc nãy mấy bà đến chung bằng tắc xi đấy à ?
- Dạ , ba đứa tụi này đến nhà Bích Thuỷ , rồi từ đó đến đây bằng tắc xi . Nhà Bích Thuỷ ở gần đây nhất mà .
Tuấn nói :
- Tôi xin sắp xếp như thế này nhé , các cô cho phép tôi đưa về . Hôm nay tôi mượn xe hơi của ông cụ tôi . Lúc trưa phải đưa bà cụ tôi đi bác sĩ nên nhân tiện tôi giữ xe luôn . Các cô cho biết địa chỉ đi rồi mình xem ai ở gần đây nhất thì đưa về trước , lần lượt như vậy . Các cô bằng lòng chứ ?
Tuấn nhìn bốn cô chờ đợi . Không như Lộc và Khánh gọi bốn cô bằng tiếng « bà » một cách bè bạn thân mật . Tuấn gọi bằng cô , nghe có vẻ đàn anh . Nhưng ai cũng mặc nhiên thông cảm vì cho rằng anh đã quen là anh cả trong gia đình rồi . Khánh lên tiếng :
- Nhà Thu Hằng gần phía nhà tôi . Nếu không mưa lớn , tôi đưa về được rồi . Bớt cho Tuấn một người . Nhưng bây giờ mưa lớn quá tôi lại đi vespa , thành thử càng không đưa về được . Tôi ướt thì chẳng sao .
- Thôi Thuý Vân đi xích lô về được mà . Khỏi phiền anh Tuấn .
Thuý Vân nói giọng hơi lẫy sau khi nghe Khánh nói . Cô chợt thấy buồn thắt trong lồng ngực . Nhưng chẳng có ai , nhất là Khánh không nhận ra điều đó . Tuấn vẫn vô tình mời . Lộc bảo giọng gửi gấm :
- Phải đấy , già đưa hộ tôi mấy bà này về . Tối rồi , lại mưa to . Đi một mình không nên đâu . Thuý Vân , bà để Tuấn đưa về luôn đi .
Thuý Vân chớp mắt , nhìn Khánh rất nhanh như có ý đợi một câu nói . Nhưng Khánh không nói thêm gì nữa . Cuối cùng bốn cô gái bằng lòng để Tuấn đưa về . Các cô líu ríu lấy dù , lục tục xuống cầu thang . Lộc tần ngần đứng ở đầu cầu thang , rồi bất giác cũng bước xuống theo nhóm bạn . Lộc muốn nói gì đó với Ái Trinh , nhưng lại thôi . Cái gì đó có lẽ là mấy lời dặn dò vẩn vơ , có thể là lời hẹn gặp lại , cũng có thể Lộc muốn nói rằng ... » lòng bùi ngùi nhìn theo chân em chìm trong màn xanh , anh ước mơ một chiều thêu nắng , em đến chơi quên niềm cay đắng , và ... quên đường về » .
Khánh xuống cầu thang cùng với Tuấn và bốn cô gái .
Khi các cô vào xe rồi , Khánh chào mọi người rồi chẳng cần mặc áo mưa , cứ thế đội mưa mà phóng đi .

Theo lẽ đương nhiên , những người ở gần ngồi băng sau , người ở xa nhất ngồi bên cạnh người lái , tránh phải chui ra chui vào khi có người xuống . Người đó là Thu Hằng .
Sau ba lần xuống xe che dù cho ba cô vào nhà thì Tuấn ướt hết . Vào xe anh lấy khăn ra lau tóc , lau mặt rồi nói :
- Mưa to kinh khủng . Nước mát làm tôi nhớ lại hồi còn bé vẫn ra tắm mưa . Ở Đà Lạt mọi người kêu lạnh chứ bọn nhóc tụi tôi thì chẳng thấy thấm vào đâu , cho nên mấy anh em chúng bạn cứ ra chỗ máng xối lủng tranh nhau đưa thân ra hứng nước . Vui dễ sợ . Ở Việt Nam mình , trong những xóm bình dân có cái cảnh đó hay chứ nhỉ ?
Anh quay sang nhìn Thu Hằng . Tay vẫn xoa xoa trên tóc , trên mặt . Tự nhiên Thu Hằng thấy nhút nhát khi các bạn đã đi hết . Nàng chỉ dạ một tiếng nhỏ rồi lại ngồi im . Tuấn lại vô tình hồn nhiên nói tiếp :
- Các cô con gái đâu có cái thú tắm mưa như tụi tôi . Cả bầy cứ lông nhông chạy rông khắp xóm , tìm chỗ nào nhiều nước nhất thì đưa đầu vào hứng . Bây giờ nghĩ lại vẫn còn thấy vui . Việt Nam mình nghèo mà vui .
Nụ cười của Tuấn rạng rỡ . Thu Hằng nhận thấy nơi anh vẫn còn nét trẻ thơ không như cảm tưởng người bên ngoài nhận thấy . Nàng ngồi im tưởng tượng cảnh chú bé với đám con trai trong xóm , chỉ mặc có cái quần xà lỏn , có đứa ở truồng luôn , chạy lăng xăng , vui nhộn , tìm ống máng xối nhiều nước ở các xóm bình dân . Nàng hơi tủm tỉm cười với hình ảnh đó . Nhưng không dám để cho Tuấn biết .
Bên ngoài mưa lớn mịt mùng . Tiếng mưa xối trên mui xe rầm rầm . Hơi nước trong xe bốc lên mờ mịt . Các cửa kính mờ không thấy nổi vật gì ở bên ngoài . Không khí trong xe hơi lạnh . Thu Hằng bất giác rùng mình , hắt hơi .
- Chết chưa , Thu Hằng lạnh rồi đấy . Có cái mền đằng ghế sau , Thu Hằng lấy để lên đùi cho ấm đi .
- Thôi không sao đâu . Thu Hằng hay có tật hắt hơi thế thôi .
Thu Hằng chống chế vơ vẩn , nàng quả thật hơi bị lạnh . Nàng hơi thẹn khi thấy Tuấn lưu tâm đến mình như thế . Bất giác Thu Hằng chợt nhận ra là Tuấn gọi mình bằng tên , không gọi bằng cô như trước , nhưng hình như anh không để ý đến điều này , anh đã cho xe chạy . Tuy nói không sao , nhưng Thu Hằng vẫn ngoan ngoãn quay xuống với lấy cái mền , đặt lên đùi . Cái mền chắc là để mẹ Tuấn dùng . Tuấn cẩn thận lái thật chậm . Lâu lâu lấy miếng giẻ lau kính phía trước cho bớt hơi nước . Thấy anh lau mấy lần , cứ phải chồm người lên vừa lo lái vừa làm , Thu Hằng dành lau . Tuấn để cho nàng làm . Hai người thỉnh thoảng trao đổi đôi ba câu . Tuấn hỏi Thu Hằng tên họ ra sao , anh chị em được mấy người . Lan man vài chuyện thông thường về gia cảnh , việc học , việc làm . Giọng nói của Tuấn nghe lạ tai . Vừa nói chuyện Thu Hằng vừa tự hỏi anh người miền nào mà có giọng đặc biệt như thế .
Không nhịn được nàng buột miệng , thẳng thắn :
- Anh tên họ là gì ? Người miền nào mà giọng nói lạ thế ?
Tuấn quay sang nhìn nàng , hơi ngạc nhiên . Rồi hai mắt anh không cười nhưng long lanh , óng ánh một nụ cười láu lỉnh . Anh nói rõ từng tiếng :
- Tôi người Đà Lạt . Tôi cũng họ Trần như Thu Hằng .
Tự nhiên Thu Hằng cũng cười theo nụ cười trong mắt anh .
Đèn xe quẹt những vệt ánh sáng vàng vọt trên mặt đường phố về đêm trong cơn mưa lớn . Những giọt nước vỡ tung ra như những đoá hoa khi chạm mặt nhựa loáng đen . Những đoá hoa lung linh mang mầu vàng của ánh sáng đèn xe trông thật đẹp . Đường vắng . Mãi một chập sau mới về tới nhà Thu Hằng . Tuấn lại che dù cho nàng rồi đội mưa về xe . Dưới mái dù chật hẹp hai cái đầu chụm vào nhau . Thu Hằng bỗng nghe lòng mình rộn ràng . Nàng bỗng thèm được đi như thế . Nàng đang tự hỏi Tuấn có cùng ý nghĩ như nàng hay không thì cánh cửa nhà đã ở ngay trước mắt . Phải chia tay thôi . Hình như Tuấn cũng có vẻ nuối tiếc phải chia tay .
Chẳng lẽ ...

Vì vừa nhận việc , Tuấn không mấy rảnh . Hơn nữa , bà cụ mẹ anh ốm khá nặng , nên mấy lần nhóm Lục Tào Xá đi chơi đều không có anh . Những lần đi chơi từ sau khi quen biết Tuấn , nhưng không có Tuấn , bỗng làm như có gì thiêu thiếu . Có lẽ chỉ với riêng Thu Hằng . Vì mọi người cũng có nhắc đến Tuấn như nhắc một người bạn thế thôi rồi ai cũng vui như xưa . Riêng nàng thấy cuộc đi chơi tự nhiên tẻ nhạt hẳn đi . Cái giọng đặc biệt của Tuấn như có một hấp lực nào rồi . Cái dáng cao gầy nhưng vững chãi của Tuấn như đã làm lu mờ dáng sốt sắng của Lộc và Khánh .
* * *
Bẵng đi ba bốn tháng , bỗng một hôm Thu Hằng gặp Tuấn trước cửa một bệnh viện . Tuấn đang tất tả đi ra . Gặp nàng , Tuấn vui ra mặt . Anh cứ tíu tít . Nhưng cũng vội vã xin lỗi vì phải về nhà gấp lấy quần áo cho bà mẹ . Bà lại trở bệnh và lại phải vào nằm bệnh viện .
Một lần nữa hai người gặp nhau trên đường Nguyễn Huệ . Chỉ đi với nhau một quãng ngắn , rồi anh cũng xin lỗi phải đi ngay . Cũng chuyện nhà và chuyện bà mẹ đau yếu . Thu Hằng thấy Tuấn là người con chí hiếu . Nhưng nàng hơi thắc mắc rằng các em anh đâu cả . Có vẻ là anh cáng đáng hết mọi việc trong ngoài của gia đình . Lần này , Tuấn bịn rịn thấy rõ khi phải chia tay nàng ở góc phố đông vui . Lúc nãy , ánh mắt sáng lên vui vẻ khi nhìn thấy nàng trong đám đông .
Tuấn rạng rỡ , nói :
- Hữu duyên thiên lý năng tương ngộ , Thu Hằng thấy không ? Nhà Thu Hằng cách nhà tôi rất xa mà bọn mình lại hay gặp nhau , Thu Hằng có nhận thấy thế không ?
Chính nàng cũng rất vui khi gặp Tuấn . Nàng cũng thầm nghĩ quả thật như thế . Ngoài những dịp bát phố với nhóm bạn , chẳng gặp ai bao giờ khi đi phố một mình , nhưng lại hay gặp Tuấn . Lạ thế .
Lần thứ ba gặp nhau trước Quốc Hội . Chẳng hiểu có việc gì Thu Hằng băng ngang đường Tự Do , ngay trước Quốc Hội . Gặp nhau , Tuấn vui vẻ rủ nàng vào La Pagode uống nước . Tuấn hồn nhiên :
- Bọn mình gặp nhau lần này là lần thứ ba đây . Tôi rất vui . Lâu quá , không gặp nhau , cứ như thiếu cái gì ấy . Tôi nghe Lộc và Khánh nói các bạn vẫn đi du ngoạn với nhau phải không ? Rất tiếc là tôi mắc lo bà cụ tôi đau liên miên . Nếu không tôi cũng đi chơi với các bạn rồi . Nhớ các bạn ghê đi . Nhớ Thu Hằng nhiều nhất . Thật đấy . Không đùa đâu .
Thu Hằng đỏ mặt lên . Làm như nhìn ra chỗ khác . Sao Tuấn nói một cách tự nhiên như thế ? Hay tình cảm đó chỉ là tình bạn , vì thế mà được phát biểu một cách dễ dàng ? Chắc hẳn chẳng có ẩn ý gì trong đó .
- Tôi nhớ mãi lần được làm quen tất cả mọi người rồi được đưa Thu Hằng về , buổi tối , trời mưa to . Hôm đó bão chứ chẳng phải mưa đâu nhỉ ? Bão ngoài trời và bão trong tim , ai biết phân biệt được nhỉ ?
Thu Hằng cứ muốn nghĩ rằng mình nghe nhầm , nhưng vẫn suy nghĩ về câu nói ... lạ lùng của Tuấn .
Sau khi uống nước , Tuấn lại nói :
- Hôm nay đặc biệt tôi có chút thì giờ . Thu Hằng đi bộ với tôi một quãng không ? Mình đi loanh quanh ra bờ sông được chứ ? Tôi thích ngắm cảnh sông nước . Thu Hằng có thích như thế không ?
Hai người tản bộ , lang thang , loanh quanh . Những chuyến phà đông người qua lại . Bên Thủ Thiêm , ánh trời chiều vàng ối . Sóng nước cũng vương một mầu vàng .
- Thu Hằng này , tôi có chuyện cần muốn nói với Thu Hằng . Thu Hằng có thể dành cho tôi tối Thứ Bảy sắp tới không ? Đáng lẽ tôi định điện thoại mời Thu Hằng , nhưng hôm nay may mắn được gặp thì xin mời tận người cho đúng phép .
Tuấn bỗng nói khi hai người đứng bên bờ nước . Tim Thu Hằng rộn rã . Trong mắt Tuấn có cái gì đã nói dù chưa phải tối Thứ Bảy . Khuôn mặt Tuấn trịnh trọng , thật chân thành . Ánh mắt Tuấn rất vui khi nói mời nàng . Ánh mắt ấy cũng mang nhiều hy vọng đến với Thu Hằng . Nhưng Tuấn vẫn chỉ xưng tôi .
 
 
 
 

Phần 2

Khi Tuấn và Thu Hằng nắm tay nhau , đứng giữa phòng của Lộc tuyên bố trước các bạn về việc hai người sắp làm lễ đính hôn , thì cả bọn thật vui mừng hú lên toáng cả nhà .
Lộc ông ổng :
- Già này đến sau mà hoá ra ... ghê quá , khôn thật . Tôi phục già . Già nhanh tay quá . Có lẽ bọn tôi cũng phải đi theo đường của già là vừa , nếu không sẽ ân hận cả đời .
Vừa nói Lộc vừa nhìn Ái Trinh . Ái Trinh đỏ mặt lên sung sướng .
Các cô nhẩy vào vừa ôm vừa mừng , vừa nhéo đùa vào má Thu Hằng .
- Ghê quá , bà này kín như cái hũ . Khiếp chưa . Tẩm ngẩm tầm ngầm , hai ông bà nháy nhó nhau từ lúc nào , tụi này chẳng hay biết gì cả . Ghê thật . Tháng tới đám hỏi rồi chừng nào đám cưới đây ? Phải cho biết , để tụi này còn đi may áo mới chứ .
Thu Hằng sung sướng nhìn sang Tuấn . Anh nhanh nhẩu :
- Tôi thì muốn cưới luôn tức thì , nhân khi mẹ tôi khá hơn , nhưng gia đình bên Thu Hằng còn muốn để qua sang năm .
Thu Hằng sung sướng cười đỏ cả mặt . Nàng e thẹn lại tăng thêm duyên dáng . Tuấn vui vẻ tiếp :
- Tôi nghĩ sẽ không đợi sang năm đâu . Lâu chết người đi .
Anh nhìn sang người yêu cười rồi rất hồn nhiên cúi hôn trên tóc nàng :
- Nhân thể tôi nhờ hai già luôn . Già Lộc và già Khánh làm phù rể cho tôi . Thu Hằng , em nhờ cô nào làm phù dâu cho em đi nghe .
Bích Thuỷ nhanh nhẩu :
- Thì Ái Trinh với Thuý Vân chứ ai vào đây . Tôi là không được rồi . Vì tôi còn mắc làm bánh cưới tặng hai ông bà . Không có thì giờ kiêm đủ thứ . Thu Hằng không nhờ , tôi cũng xí chân làm bánh cưới tặng ông bà mà .
Tuấn nói :
- Thế thì nhất cô rồi còn gì .
- Thế đã in thiệp chưa ? Cho cái lễ đính hôn này này ?
Ái Trinh hỏi và tiếp :
- Mình biết có chỗ in rẻ mà đẹp . Nếu cần , mình giới thiệu cho .
Thu Hằng dịu dàng :
- Mấy bồ biết không , ngay hôm giới thiệu làm quen , anh Tuấn đưa bọn mình về vì trời mưa to , mình hỏi anh Tuấn xuất xứ từ miền nào và họ gì , vì anh Lộc có đả động gì đến « lý lịch » của bạn đâu , anh ấy dám đùa dai bảo cũng họ Trần giống mình . Hoá ra họ Nguyễn Phúc , xa xửa xa xưa các cụ tổ từ ngoài Bắc di cư vào miền Nam , chắc từ thời các chúa Nguyễn , nhưng không dính dấp gì đến hoàng tộc đâu , rồi ở Đà Lạt từ mấy mươi đời vương . Bảo sao cái giọng của anh ấy chẳng lạ quá . Anh ấy bảo giọng Đà Lạt như thế đấy , mấy bồ biết không ? Sinh ra và lớn lên ở Đà Lạt mà . Thành thử cái giọng lai đủ mọi miền , chẳng giống ai cả , tức cười ghê đi .
Mấy cô trêu ghẹo , ráng bắt chước giọng Tuấn rồi lăn ra cười . Đang ngặt nghẽo , chợt Ái Trinh khựng lại , mặt nghiêm trọng thật sự . Nàng nhỏ giọng , mắt nhìn về phía ba người con trai đang vui cười :
- Thu Hằng này , mình nói thật nghe , bồ đã gập gia đình ông Tuấn rồi chứ gì ? Có thấy dễ thở không , chứ mình thấy ông Tuấn tối ngày phải lo cho bà cụ . Mình ngại cho bồ rồi đấy nhé . Làm dâu trưởng gia đình như thế không phải dễ đâu . Ngán lắm đó . Sao mà bồ gan cóc tía thế ?
- Thôi đi bà . Đừng khủng bố tinh thần , làm cho Thu Hằng nó sợ . Hơn nữa , nhiều khi chỉ sợ hão huyền . Cũng tuỳ từng gia đình chứ . Dân Bắc mình cũng có người hắc ám bỏ xừ đi ấy . Nói chung là bất cứ ai , nếu ăn ở biết điều với nhau thì tránh được nhiều rắc rối , có phải không ?
Bích Thuỷ thẳng thắn . Thuý Vân hỏi :
- Bích Thuỷ nói đúng rồi . Thế đám cưới xong , hai bồ ở đâu ? Có ở chung với bên chồng không ? Nói thật , dù sao chăng nữa , Thu Hằng nên nói ông Tuấn là ở riêng ngay từ đầu đi . Làm cách gì cũng có chuyện cho mà xem . Hai bên biết điều mấy cũng vẫn có lúc không vừa ý nhau . Ở sao cho vừa lòng người chứ ? Cho nên thượng sách vẫn là ở riêng . Dắt nhau về thăm hỏi thường thường cả hai bên cha mẹ là lý tưởng nhất .
Thu Hằng mơ màng :
- Mình cũng nghĩ sẽ ra ở riêng ngay . Bản tính anh Tuấn và mình cũng không muốn nhờ vả cha mẹ . Tụi mình sẽ tự lập thân . Cha mẹ đã lo nhiều rồi . Bây giờ mình thấy đủ lớn để tự lo được rồi .
Đám hỏi và đám cưới Thu Hằng và Tuấn chỉ cách nhau ba tháng . Tuấn không chịu đợi nguyên một năm . Tháng tám đám hỏi , tháng mười một đám cưới . Lễ cưới thật giản dị nhưng chu đáo . Đầy đủ lễ nghi . Một phần cũng vì bà mẹ của Tuấn đau ốm liên miên . Chẳng thiết gì và chẳng còn sức đâu bầy vẽ . Tiệc trà ở câu lạc bộ An Đông . Khi các bậc tiền bối ra về thì đám hậu sinh lo đến màn văn nghệ và dạ vũ . Sau khi cô dâu chú rể nhẩy bản nhạc đầu thì bạn bè ùa ra thật đông vui .
Đột nhiên chẳng hiểu ai yêu cầu , cô ca sĩ có mái tóc dài , phía trước trán cắt ngắn , trông hơi giống búp bê , bỗng cất giọng nũng nịu hát bản Ngăn Cách . Nhiều người ồ lên , có tiếng người huýt sáo phản đối . Đám cưới người ta mà lại hát ngăn cách . Kỳ quá . Nhưng ca sĩ cứ cất tiếng :
- « Từ ngày mai ngăn cách , hết rồi là khi đưa đón . Có mấy ai không buồn những khi chưa tròn thương mến . Em lên xe hoa rồi , biết rằng sầu để một người . Rượu hồng chẳng được say mà đành lòng nếm chua cay » .
Thu Hằng còn đang lúng búng trong miệng miếng bánh cưới nhét vội nhét vàng , vì từ sáng và nhất là từ đầu bữa đến giờ nàng không ăn được gì , bận rộn tíu tít lại thêm vui quá nữa , thì bỗng có bóng người đứng ngay trước mặt .
Ngửng lên , Thu Hằng giật thót cả người , ngạc nhiên tột cùng .
Bóng người đó là Quyền .
Không hiểu tại sao anh ta có mặt ở đây . Có thể anh thuộc bên họ nhà trai ? Có thể anh quen Tuấn ? Có thể và chẳng lẽ anh chẳng quen ai , nhưng vẫn đến dự dám cưới Thu Hằng vì đọc trong báo thấy thiệp báo tin ? Bây giờ Quyền can đảm hơn vì ... dám đứng nhìn nàng mà không đỏ mặt tìm đường chuồn như ngày xưa . Quyền đứng ngay trước mặt Thu Hằng và ... rất xâm mình hơn nữa ... dám mời nàng nhẩy phần sau của bản nhạc Ngăn Cách này , khi cô ca sĩ hát trở lại . Quyền khác hẳn Quyền ngày xưa . Có thể đời lính , vì chắc chắn Quyền đã bị kêu lính , mới bặt vô âm tín như thế và ngày nay mới ... dạn dĩ như vậy . Ánh mắt của Quyền dường như muốn nói những lời mà bản nhạc đang ngân vang lên ... « Từ ngày mai ngăn cách , hết rồi là khi đưa đón ... Có mấy ai không buồn những khi chưa tròn thương mến . Em lên xe hoa rồi , biết rằng sầu để một người . Rượu hồng chẳng được say mà đành lòng nếm chua cay » .
Tuy rất ngạc nhiên , nhưng Thu Hằng vẫn lịch sự chào Quyền và theo Quyền ra sàn nhẩy . Bàn tay Quyền hơi run rẩy nhẹ nắm tay nàng , và vòng tay đang giữ lưng Thu Hằng thì thật ấm gần như nóng hổi . Anh không nói lời nào cả . Hình như mượn lời bài hát nói hộ lòng anh . Bản nhạc dứt . Quyền lí nhí câu cám ơn rồi quay trở đi luôn . Cho đến suốt bữa tiệc , không thấy Quyền đâu nữa cả .

Từ khi biết Quyền ở trường sinh ngữ đến hôm nay , bây giờ trong bữa tiệc cưới mình , sau khi cầm tay nhau lần đầu và lần cuối , Quyền không hề nói với Thu Hằng tiếng nào . Thu Hằng không thể ngờ được sau nhiều năm xa lớp sinh ngữ , có lúc Quyền đã biến mất không một tin tức nào , bây giờ nàng lại gặp Quyền , một người khác hẳn , nhưng có một điều không đổi khác , Thu Hằng không ngờ mối tình của Quyền sâu đậm đến thế . Và nỗi buồn của Quyền cũng sâu đậm như lời bài hát ấy . Thu Hằng đưa mắt tìm thêm lần nữa , nhưng Quyền đã đi mất sau khi trả nàng về chỗ của cô dâu .
Nội dung lá thư mầu xanh Thu Hằng cất trong hộp bỗng trở về trong trí nhớ . Đã quá lâu rồi ... Chẳng lẽ tác giả lá thư là Quyền ? Chắc chắn chẳng bao giờ Thu Hằng biết được ai là tác giả lá thư rất nồng nàn ấy .

Ngay sau đám cưới Tuấn và Thu Hằng , mọi người nhận thấy Khánh ít chịu tụ họp như xưa . Khánh đưa ra nhiều lý do để từ chối đi chơi chung . Một hôm Lộc cho cả nhóm biết Khánh có bồ . Anh thấy Khánh chở một cô khá xinh . Mọi người cho rằng vì cô gái đó không ở trong nhóm bạn cũ , nên Khánh thưa gặp các bạn . Tuy thông cảm , nhưng mọi người vẫn cảm thấy thích thú hơn nếu như Khánh giới thiệu người bạn gái với cả bọn hơn là tách ra . Họ đòi Khánh giới thiệu « người đẹp của anh » nhưng Khánh cứ hẹn lần hẹn lữa . Xưa nay Khánh ít nói . Bây giờ càng ít nói hơn và có khuynh hướng xa lánh bạn bè . Ai cũng hơi buồn trong lòng và cứ nghĩ tại vì cô bồ của Khánh không chịu hoà mình . Nhóm Lục Tào Xá bớt những vui nhộn thuở hồn nhiên xưa .
Bích Thuỷ buông :
- Bây giờ lục tào xá bị trở rồi , lên men rồi , vữa mất rồi . Chán quá . Mấy ông bà làm sao thì làm . Đang vui như thế . …
Đến lượt Lộc và Ái Trinh lấy nhau sau đám cưới Tuấn sáu tháng . Cả bọn lại có dịp vui đùa và nhắc những kỷ niệm xưa . Cái buồn vì Khánh xa cách được tạm thời quên đi . Bích Thuỷ lại có dịp trổ tài làm bánh cưới . Khánh vẫn làm phù rể cho Lộc . Nhưng Thuý Vân không nhận làm phù dâu cho Ái Trinh . Đến lúc này mọi người mới nhận thấy mối tình tuyệt vọng nơi Thuý Vân dành cho Khánh . Nàng yêu Khánh , nhưng Khánh lại có người khác mất rồi . Hơn nữa , Khánh lại chẳng còn muốn gặp ai nữa cả .
Ít lâu sau đám cưới Ái Trinh và Lộc , Khánh tìm gặp Lộc thì thào vài câu rồi dắt nhau ra khỏi nhà . Ái Trinh rất áy náy . Thật khuya , mưa còn to , Lộc về . Anh nhẹ chân vào phòng , rón rén ngả người bên vợ . Trong bóng mờ của căn phòng , Lộc ngắm khuôn mặt vợ . Cảm thấy anh có nhiều may mắn . Tình yêu dạt dào của anh được đền đáp . Cuộc tình của anh thật dịu dàng , thật kín đáo và bây giờ cuộc sống vợ chồng của anh cũng thật đẹp . Lộc đưa tay vuốt tóc vợ . Ái Trinh tỉnh giấc , mở mắt nhìn chồng . Thật ra nàng không ngủ hẳn . Cứ chập chờn suốt từ chập tối khi Khánh đến rủ Lộc đi . Xưa nay không bao giờ Lộc đi dâu mà không cho vợ biết . Hôm nay hẳn phải có gì quan trọng lắm .
Lộc chậm rãi :
- Em biết không ? Khánh rủ anh ra ngoài quán để kể chuyện của nó . Ai ngờ Khánh kín thế . Em có biết Khánh yêu Thu Hằng không ? Bọn mình chơi với Khánh từ bao lâu nay mà không thể ngờ Khánh yêu Thu Hằng sâu đậm đến nỗi bây giờ nó không muốn gặp nhau nữa chỉ vì Thu Hằng lấy Tuấn . Đi chơi chung Khánh nó đau khổ thêm . Hèn nào . Rồi em cũng biết sau này Khánh có đi chơi với cô nào ngoài nhóm mình phải không ? Cũng vì nó muốn tách hẳn ra để ... quên Thu Hằng , nó hy vọng thế . Quên thì chưa biết đã quên được chưa , nhưng có lẽ nó kẹt rồi . Cái cô mà anh thấy nó chở đi chơi mấy lần đó vừa cho nó biết cô ta có bầu vài tháng rồi . Thành thật mà nói , Khánh nó không hoàn toàn chắc là con của nó . Cô kia không phải ... Nhưng Khánh lại có tinh thần trách nhiệm cao . Có lẽ nó sẽ nhận là con của nó và sẽ lấy cô kia đàng hoàng . Nó muốn như vậy . Tất nhiên nó biết chắc chắn bà cụ nó sẽ làm toáng lên . Em bảo con một nhà giầu mà . Nhưng Khánh nói nếu cụ từ nó thì nó đành chịu thôi , nó không thể bỏ cô kia với cái thai được . Kẹt thật em ạ . Anh không biết phải khuyên nó ra sao .
Lộc thở dài . Ái Trinh điếng hồn . Ngồi hẳn lên , lưng tựa vào đầu giường . Lộc cũng ngồi dậy .
- Trước đây , em cũng thấy Khánh có vẻ để ý Thu Hằng , nhưng cảm nhận này cũng chỉ rất mơ hồ thôi , còn hình như Thu Hằng thì không , cứ tỉnh bơ rất hồn nhiên . Bọn mình khi đó còn ... trẻ con quá mà ... Ngay như anh với em ...
- Cũng tại vì tụi mình lo yêu nhau , có phải vậy không em ? Mình còn biết nhận định gì về ai nữa đâu phải không vợ của anh ?
Ái Trinh nhoẻn miệng cười , nhìn Lộc âu yếm . Nàng cảm thấy rõ ràng hạnh phúc của mình .
- Nhưng sau khi Thu Hằng lấy ông Tuấn thì em nhận thấy ngay . Em không ngờ anh chàng Khánh lại yêu ghê gớm thế . Ngay hôm làm phù rể , Khánh đã có vẻ không vui rồi . Anh không nhớ là Khánh từ chối sao ? Mãi sau chính anh phải thuyết phục , bảo nhận lời đi vì cả ba người bạn quen thân nhau rồi thì sẽ lý thú hơn . Vả lại trong nhóm , Tuấn là người lấy vợ trước tiên , có hai người bạn thân , không làm phù rể thì ai vào đấy . Anh nhớ chứ phải không ?
- Ờ , anh nhớ chứ .- Nhưng không ngờ Khánh có phản ứng nguy hiểm như thế . Đã nghi ngờ không phải con mình mà vẫn lấy cô kia thì nguy quá rồi . Sao lại « chịu chơi » kiểu dại dột thế ? Ông ấy không nghĩ rằng cô ta thấy ông ấy con nhà giầu , lại con một , nên làm tới để trục lợi . Nhiều khi cô ta gài ông ấy đấy . Anh có nói rõ như thế với ông ấy không ?
- Thì anh cũng nói y như em . Anh còn bảo nó bắt đi thử máu đi . Nó nói làm như thế tội nghiệp cô kia . Lỡ không phải con nó thật , cô kia sẽ bơ vơ , đứa bé sẽ khổ . Nó còn bảo thử máu chưa chắc đã đúng . Cho nên nó không cần thử máu , coi như không đặt vấn đề con ai . Chỉ còn vấn đề đám cưới hay không mà thôi . Nhưng dù sao nó băn khoăn quá nên mới thú thật với anh . Dặn anh kín miệng . Nhưng làm sao anh không cho em biết được ? Nó còn nói đáng lẽ nó không nên tâm sự với anh , cứ xúc tiến đám cưới . Anh nghĩ , dù sao việc quan trọng quá , nên nó cũng hơi sợ .
- Thật lôi thôi quá . Chết rồi , chẳng lẽ ông ấy nhất quyết lấy cô kia thật à ? Tốt bụng gì mà lại tốt dại dột như thế cơ chứ ? Em chưa từng thấy ai tốt bụng kiểu ông Khánh . Thường thường đàn ông khi thấy thế là quất ngựa truy phong thì đúng hơn . Chuyện vợ chồng chứ đâu phải chuyện qua đường . Đâu phải chỉ có chuyện nhìn nhận đứa bé phải không ? Còn chuyện ăn đời ở kiếp với nhau nữa chứ .
- Thì anh cũng cắt nghĩa hết hơi như thế . Nó đã có quyết tâm rồi . Có điều nó nói cho mình biết là để xem quyết tâm của nó mạnh đến đâu . Hễ đã có can đảm nói ra thì sẽ phải làm đúng như thế . Có trời mà cản nó .
- Nhưng em không hiểu ông Khánh . Thuý Vân nó mê ông ấy như thế . Cả bọn ai mà không biết . Em nghĩ ông ấy không mù quáng gì mà không biết . Bạn với nhau từ bao nhiêu năm . Sao ông ấy lại đi lấy một người chỉ thương hại mà không yêu như thế ? Thật là rắc rối . Em không hiểu nổi . Hoàn toàn không hiểu nổi . Xưa kia ông ấy có phản ứng kỳ lạ , dại dột như thế không anh ?
- Không , Khánh nó sérieux lắm . Không vớ va vớ vẩn với ai bao giờ . Nhưng mà khổ thế đấy . Ngoan ngoãn quá đến khi ... lâm trận ... thì lại hay lẩm cẩm .
- Tội nghiệp Thuý Vân . Nó mà biết chuyện này , nó còn buồn hơn nữa . Sau đám cưới Thu Hằng , Thuý Vân đã hiểu ông Khánh hơn rồi . Trước đó có lẽ Thuý Vân cũng đoán được , nhưng vẫn hy vọng . Bây giờ thì kể như hỏng hết cả rồi .

Bà mẹ Khánh lôi con trai duy nhất ra mắng cho một trận nên thân . Nhưng Khánh như cây cung đã sẵn sàng chỉ chờ giây phút buông tên . Không thể làm gì khác được . Bà cụ giận dữ , la lối và tuyên bố từ Khánh . Không cho hưởng một chút gia tài nào . Không thông báo đám cưới con trai độc nhất với họ hàng hay thân hữu . Chính bà cũng không tham dự , coi như không có . Gia đình Khánh cự tuyệt hoàn toàn . Đám cưới Khánh không có ai khác ngoài mấy người bạn thân . Lộc là đại diện nhà trai đến đón dâu . Lộc không thích nhưng vì thương Khánh nên đành bắt buộc nhận lời . Vợ chồng Tuấn-Thu Hằng và Bích Thuỷ cũng có mặt cho Khánh an tâm , chứ thật sự ai cũng buồn . Buồn cho Khánh và buồn cho Thuý Vân . Thuý Vân tất nhiên không có mặt . Ai cũng thông cảm và thương nàng hơn . Chẳng hiểu Khánh cảm thấy gì khi biết rõ tình cảm của Thuý Vân dành cho mình ?

Đường đi đến nhà gái quanh co trong xóm nhỏ . Xe hơi phải để ngoài đường lớn . Hàng xóm bu đen chung quanh căn nhà . Cửa chính được kết lá dừa thành một vòng cung . Bên trên có gắn tấm bảng lớn chữ bằng kim tuyến đỏ trên nền kim tuyến vàng chói Lễ Vu Quy . Nhà gái không đông lắm , nhưng đôi bên cũng đứng chật căn phòng khách . Bàn ghế được sắp xếp ngay ngắn , khăn trải bàn nylon hoa lá . Những chai nước ngọt và bánh trái được bầy ra . Bàn thờ họ nhà gái rộn ràng hương khói , đèn nến . Đại diện đôi bên dứng lên nói vài lời . Rồi Khánh và cô dâu xì xụp vái lạy bàn thờ tổ tiên . Bữa tiệc đón dâu kéo dài vì ăn nhậu . Trẻ con hàng xóm reo cười trêu ghẹo cô dâu chú rể . Những người hiếu kỳ vẫn chưa chịu rút lui khi mọi người đã ngồi ăn . Bà mẹ cô dâu có lẽ là người cười nói nhiều nhất . Bà có vẻ hể hả . Thật tình cả nhóm Lục Tào Xá cũ , bây giờ chẳng còn thấy gì vui nữa cả . Một thoáng buồn và tiếc những ngày hồn nhiên xưa vương trong mắt mỗi người khi nhìn Khánh an phận đóng vai chú rể . Nhưng hình như Khánh không chỉ an phận , trong Khánh dường như có sự hãnh diện thì phải . Cũng vì thế , các bạn cố làm ra vui để Khánh vui . Riêng Lộc và Tuấn thương bạn thật tình . Ái Trinh , Thu Hằng và Bích Thuỷ cố tạo những nụ cười không gượng gạo .
Tiệc tùng xong , cô dâu theo chú rể ra xe . Đoàn người như đang chơi trò rồng rắn quanh co ra tới bên cạnh cái xe hơi trắng được kết hoa mầu hồng thật xinh xắn . Ra tới ngoài đường , hình như ai cũng thấy nhẹ nhõm cả người . Kể cả cô dâu . Cô bớt hẳn nét cứng ngắc lúc còn ở trong nhà , trước những con mắt tò mò của hàng xóm . Lộc là người đầu tiên cảm thấy thoải mái . Anh mở lời :
- Nào xin mời cô dâu chú rể lên xe . Hôm nay ... em xin hết mình phục vụ cô cậu đấy .
Cô dâu rúc rích cười thật nhí nhảnh . Nhìn cô cười hồn nhiên , thấy cô cũng đáng thương . Lộc ngồi vào chỗ tay lái quay lại bảo Khánh :
- Này già , cho tôi bỏ cái của nợ này nhé . Nó làm tôi gần nghẹt thở đây này . Nóng chết người luôn .
Vừa nói Lộc vừa đưa tay gỡ nút cravate ra . Khánh tươi cười . Có lẽ đây là nụ cười thoải mái đầu tiên của chú rể .
- Cứ việc , cứ việc tự nhiên . Chỉ còn có phe ta thôi mà .
Anh quay sang vợ mới cưới nháy mắt một cái . Cô dâu cũng cười , rồi rất tự nhiên , đưa tay nhéo má chồng . Khánh nghiêng đầu tránh né . Lộc thoáng thấy qua kính hậu . Lộc thầm nghĩ , cô gái này cũng thật tội nghiệp . Hơn nữa , trông người cũng hay hay , bảo sao Khánh chẳng nỡ bỏ rơi . Thôi , hơn nữa bọn họ có vẻ thương nhau thật tình . Hy vọng như thế .
Rồi bữa tiệc buổi tối ở nhà hàng lớn cũng qua đi . Một ngày mệt nhọc cả thể xác lẫn tinh thần qua đi . Đêm xuống , nhóm bạn ra về với nỗi bùi ngùi mênh mang .

Một tuần lễ sau đám cưới Khánh , Thuý Vân đi Mỹ du học . Nàng bỏ sở . Hoá ra từ sau khi Thu Hằng lấy Tuấn , cảm nhận thấy tình cảm của Khánh đối với Thu Hằng , Thuý Vân đã âm thầm ghi tên và đã thi đậu một học bổng đi Hoa Kỳ học làm y tá . Học trong ba năm . Chẳng hiểu Khánh có hiểu lý do về vụ đi du học của Thuý Vân hay không ? Vì hạnh phúc của Khánh , mọi người không ai bàn tán . Cũng như sau này , mọi người không ai dám bàn tán khi chỉ vài tháng sau đám cưới , con gái Khánh ra đời , giống hệt mẹ nó . Chẳng giống Khánh một mảy may . Và ... sau cùng , vì hạnh phúc của Thu Hằng và Tuấn , không ai đả động xa gần nói về mối tình của Khánh dành cho Thu Hằng .

Khi gia đình di cư vào Nam , Thu Hằng mới ra đời , trong suốt thời gian lớn lên ở miền Nam Việt Nam , tuy vừa đi làm vừa vui chơi hồn nhiên và được sống xa chiến tranh , nhưng Thu Hằng không thể thờ ơ với vận mệnh người dân , nhất là những người trai , dính liền với vận mệnh đất nước . Nàng hơi buồn lòng vì những xung đột liên tục trong nước , có vẻ phe cánh nhiều hơn là vì quyền lợi của dân tộc , qua các cuộc ăn vạ , biểu tình , đòi hỏi , bới xấu nhau , liên tục đảo chính , thanh toán nhau ... và cho đó là dân chủ . Theo Thu Hằng , nước VN vừa thoát khỏi bàn tay thực dân Pháp , không cho lớn mạnh , vừa lóp ngóp tỉnh dậy sau gần cả trăm năm bị đè đầu cưỡi cổ , vừa bị chia đôi trong tức tưởi của cả một dân tộc , lại vừa hình thành một quốc gia ... non trẻ , với những người dân đầy hoang mang và chưa đủ ý thức , với những người cầm quyền chưa biết đích xác phải lèo lái ra sao để đất nước được gọi là tự do , dân chủ . Một mặt chưa đủ vững vàng , một mặt đã muốn vươn mình thành phù đổng , mới một bước vuơn vai đã tưởng có thể đi hia bẩy dậm thật sự ngang bằng được các nước tự do dân chủ từ cả thế kỷ trước . Ai mà chẳng có ước vọng , đất nước nào mà chẳng mong muốn trưởng thành mau lẹ để góp mặt với đời , theo kịp thế giới ? Thế nhưng nếu xây dựng một đất nước trên một bãi cát , hay như ông khổng lồ có đôi chân bằng đất sét , thì sẽ lãnh hậu quả ra sao ? Ông khổng lồ có đứng vững được lâu không ? Muốn lớn mạnh và vững vàng , cần phải có thời gian , để tô bồi , để sửa chữa , để gạn lọc , để sửa soạn , để học hỏi , không thể đốt giai đoạn . Nhiều người ở VN đã muốn đốt giai đoạn vì thế mà vô hình chung đưa đất nước đến chỗ bấp bênh . Mỗi biến cố chính trị hay quân sự quan trọng không đặt trọng tâm vào quyền lợi quốc gia là mỗi viên gạch bị rút bỏ ra khỏi nền móng giữ vững đất nước . Thế mà miền Nam VN , vừa mới phôi thai , đã có biết bao nhiêu viên gạch bị vô tình đập vỡ hay rút ra ? Yêu nước một cách hấp tấp quá đã chẳng đem hạnh phúc nào đến cho ai . Ấy là chưa kể đến kẻ thù vong bản , với bản chất tham tàn , luôn luôn chực chờ làm tay sai cho ngoại bang , bán rẻ đất nước , dân tộc , cho cái gọi là « đại đồng thế giới » hoang tưởng .
Ấy là chưa kể đến người gọi là đồng minh nhất thời . Họ có quyền lợi của họ để tranh đấu cho vững vàng , họ có mộng ước của họ để đạt thành , tuy rằng những gì họ tính toán cũng có lợi cho cả thế giới . Nhưng trên bàn cờ chính trị đó , đôi khi họ cần phải đi những nước cờ thí , vô phúc cho đất nước nhược tiểu nào bị làm vật tế thần .
* * *


- Nếu các bồ muốn thì đi chung với gia đình mình . Chưa biết đích xác ngày giờ nào . Nhưng trễ lắm là tối 29 tháng 4 . Ông xã mình đã liên lạc và chuẩn bị chung với mấy ông bạn rồi . Bồ nên liên lạc thường xuyên với mình từ đây đến ngày đó . Có gì là đi ngay . Nhưng đừng mang gì cồng kềnh cả nhé .
Bích Thuỷ thì thào dặn Thu Hằng .

Khắp chung quanh , nhà nhà lo chuẩn bị di tản . Có người chắc chắn sẽ đi xứ nào . Đa số nhắm đi Mỹ . Nhưng cũng có người chỉ chuẩn bị nhưng không rõ sẽ đi đâu . Có thể chỉ nghĩ sẽ đến nơi nào tạm ổn định để tránh chiến tranh mà thôi . Có thể là miền Tây , có thể chỉ ra Vũng Tầu , Bà Rịa hay về quê nội , quê ngoại , nếu quê còn tạm yên . Hoang mang tột cùng . Người dân lương thiện hết ra lại vào , ngơ ngác , lắng nghe tiếng súng , tiếng gầm rú của máy bay . Lắng nghe tiếng xướng ngôn viên đài phát thanh đọc tin chiến sự . Nhưng dân tứ chiếng giang hồ thì sẵn sàng rình rập giờ phút tung hoành đi hôi của . Những căn nhà , những cửa tiệm dù đã được khoá kỹ cũng là mồi ngon cho bọn người này . Đã có nhiều cửa tiệm bị phá tan hoang . Đồ vật giá trị bị khuân đi sạch trơn . Những thứ còn lại ngổn ngang , đổ vỡ . Đã có nhiều biệt thự , nhà phố bị nậy cổng , nậy cửa . Người ta chạy ra chạy vào công khai khuân đi hết những gì giá trị . Kêu cả xe ba gác tới chở đồ đi . Y như dọn hộ nhà . Kể từ khi miền Trung di tản rồi Ban Mê Thuột mất vào tay Cộng Sản , dân miền Trung tràn ngập Sài Gòn . Hàng hoá , nhất là cái ăn chính như gạo , mắm , muối , đường , sữa cho trẻ em đồng loạt lên giá vù vù , sáng giá khác , chiều giá khác , thường là gấp đôi . Rất nhiều người , đa số giới bình dân đã phải bán tống bán táng hay cầm thế vài thứ cần thiết trong nhà để mua thực phẩm . Người có máu mặt thì thụt mua mỹ kim chuẩn bị ra đi . Đa số hãng tư lần lượt đóng cửa . Chủ hãng ra đi . Nhân viên có nơi không kịp lãnh lương tháng cuối cùng , chủ đã dọt mất , khiến họ chới với , chỉ còn nước than trời . Toàn thể sống trong hồi hộp , lo âu , căng thẳng . Những ánh mắt đầy câu hỏi . Liệu có mất Miền Nam không ? Chẳng lẽ mất ? Sao tự nhiên rầm rầm rủ nhau bỏ chạy hết cả ? Lệnh cấp trên gì mà kỳ cục như thế ? Nếu mất Miền Nam thì đi đâu ? Còn nơi nào dung thân được ? Nếu phải ra đi , thì ra đi bằng phương tiện nào ? Sao mà thiên hạ giỏi xoay sở thế , còn mình chết dí nơi đây . Chẳng biết làm sao thoát thân , như con chuột bị dồn vào đáy vại . Người người chạy đôn đáo , hỏi han nhau , rồi phỏng đoán , rồi tính toán , rồi hẹn hò .
Mặc dù giới nghiêm , nhưng chẳng ai còn coi lệnh này ra cái gì cả . Phần lớn , cấp trên kéo nhau lần lượt ra đi mất rồi . Cấp nhỏ còn súng đạn đầy người trấn giữ các cửa ngõ vào Sài Gòn . Lệnh chẳng biết từ đâu đưa xuống . Phải tử thủ . Có thể chỉ còn vài nhân vật có thể đưa lệnh xuống , hay lệnh chỉ còn được bàn thảo theo hàng ngang . Tự ý những người còn ở lại xoay sở lấy , để đối phó với hiện trạng .
Đường phố Sài Gòn chưa từng bao giờ có khuôn mặt kinh khiếp như thế . Một bên là quần áo lính , bốt đờ sô , bị lột bỏ vất ngổn ngang đầy đường , vương vãi , lẫn lộn với đồ vật dân sự . Một bên vẫn là những quân nhân , nhưng là những quân nhân lầm lì quyết tử , súng đạn đầy người . Có khi một người mà đeo trên vai nhiều giây đạn . Chằng chịt trĩu nặng trên vai bên phải , vai bên trái . Cả quanh bụng nữa , lủng lẳng đầy lựu đạn và bidon nước . Kẻ nằm sát mặt đường kê súng bên má hướng về phía địch có thể xuất hiện . Kẻ lom khom trong những ô bao cát xây thành những ụ chắn . Người đứng ở đầu cầu hướng đôi mắt đăm chiêu về hướng có tiếng súng địch . Nhóm khác mồi cho nhau những mẩu thuốc cuối cùng . Nhóm khác nữa quây thành vòng tròn mà hát vang những bài ca về người lính chiến . Chen lẫn vào những người lính này là lũ dân đen . Kẻ chạy , người đi . Kẻ vác , người đội . Kẻ chạy xe gắn máy phun khói đen ngòm , kẻ đi xe hơi , máy xe nổ ròn rã , inh ỏi , kèn xe bấm lia lịa , đinh tai . Người chạy xe đạp , người đi xích lô . Người thường dân tìm đường lánh nạn , loanh quanh náo loạn như đàn kiến vỡ tổ . Người bất lương chạy tìm nơi đánh phá để ăn cướp . Một bên là người bình thản đương đầu với kẻ địch , một bên là những người điên cuồng tìm đường thoát thân . Sài Gòn mang một bộ mặt đầy mâu thuẫn . Tang thương và bi phẫn . Kinh tởm và hào hùng .
Tuấn ngạc nhiên về tình hình chiến sự . Quyết định vụng về của cấp trên , hoang mang của cấp dưới , xen lẫn vào đó là lời quyết tử của những người lính đã vào sinh ra tử nhiều lần , đã xem cái chết nhẹ tựa lông hồng , đã thề sẽ chết với viên đạn cuối cùng của chính mình . Tuy không một ngày là lính , nhưng Tuấn vẫn mang tâm trạng của một thanh niên trước chiến tranh . Vì yêu quê cha đất tổ , mà Tuấn từ bỏ cuộc sống chắc chắn vững vàng , đầy hứa hẹn cho tương lai cá nhân , trở về nước phục vụ sau khi tốt nghiệp ở Pháp , nghĩ rằng mỗi người một tay , anh là lính , tôi là dân , chúng ta đều yêu Tổ Quốc Việt Nam nồng nàn , vậy chúng ta cùng nhau xây dựng cho tốt đẹp hơn . Đất nước Miền Nam tuy chưa đủ dân chủ , chưa hoàn toàn tự do theo kiểu mẫu tây phương , nhưng Miền Nam vẫn là miền đất đầy sức sống , đầy tấm lòng và nhiều bàn tay muốn xây dựng đem đến phú cường . Mặc dù đang bị chiến tranh gậm nhấm từng ngày , phá đi , đạp đổ những gì người dân Miền Nam vừa dựng lên sau hiệp định chia đôi đất nước , nhưng Miền Nam vẫn đầy triển vọng sẽ trở thành con rồng châu Á , vượt xa các quốc gia láng giềng . Chắc chắn như thế , nếu không có cái bọn ngu đần , vong bản cản trở bằng mọi cách , bằng mọi giá . Tuấn không thể nghĩ rằng Miền Nam lại có thể ... chết tức tưởi . Tuấn cũng không thể chấp nhận phong cách của đa số thượng cấp trong chính quyền hay quân đội . Người nào cũng cho rằng mình , với cấp bực , với chức vụ như thế , thì phải ra đi ... cho sớm , không thể để bị địch quân bắt . Cho nên , nhiều nhân vật nhà nước hay sĩ quan đã bỏ hàng ngũ ra đi rất sớm , đem theo vợ con , gia đình . Bỏ thuộc cấp bơ vơ với những lệnh lạc luôn thay đổi . Vì thế trong khi người người đôn đáo tìm cách ra đi , qua quen biết , qua chạy chọt , thì Tuấn chỉ thấy bất nhẫn trước tình hình hỗn mang , thật sự chẳng biết phải quyết định ra sao . Chẳng lẽ Miền Nam lại có thể ... bị bức tử tức tưởi , và chẳng lẽ việc trở về phục vụ quê hương của mình từ nhiều năm trước đây là một sự hăng hái của tuổi trẻ thiếu kinh nghiệm , một quyết định sai lầm , vì làm sao Tuấn có thể phục vụ quê hương dưới sự lãnh đạo của bọn người tham tàn , vong bản kia chứ , nếu Miền Nam rơi vào tay họ ? Không , chẳng bao giờ Tuấn tiếc nuối quyết định trở về trước đây của mình . Hiện tại Tuấn chỉ hoang mang , vì gia đình cha mẹ anh em một phần nhỏ . Gia đình , thật ra chỉ là cha của Tuấn , không tin rằng Miền Nam sẽ mất vào tay Cộng Sản Bắc Việt , mặc dù họ hàng của chính ông đã te tái chạy loạn từ miền Trung vào nhà ông . Ông cũng không thể nghĩ rằng họ , những kẻ thắng trận , nếu như họ thắng trận , cũng sẽ « làm gì » những người dân hiền lành như con trai của ông , như trăm ngàn thanh niên khác , nhất là khi họ là dân sự . Tuấn càng hoang mang , càng khó quyết định khi ông cụ thân sinh gay gắt về việc Tuấn xin phép cho đem vợ con ra đi , nếu tình hình bắt buộc phải như thế . Ý nghĩ này cứ trở về mỗi khi Tuấn đắn đo , trước sự thúc hối của Thu Hằng . Cũng vì thế , sau khi Ban Mê Thuột mất , Thu Hằng đã năn nỉ với Tuấn rằng « phải ra đi , không thể sống với Cộng Sản được » , thì Tuấn cũng chỉ biết nghe thế rồi ... bỏ qua , cho dù ngay hàng xóm trước mặt và hai bên phải , trái , đã có nhiều gia đình lục tục ra đi . Tuấn rất hiểu vợ . Thu Hằng là một người con gái , một người đàn bà tiến bộ . Nàng hiểu tình hình đất nước và khi đã cho rằng tương lai của gia đình nàng , nhất là của các con nàng , sẽ gặp khó khăn , nếu không muốn nói là nguy hiểm , thì sẽ bằng mọi cách nàng phải quyết định dứt bỏ quê hương , cho dù phải bỏ lại gia đình lớn là cha mẹ , anh chị em , họ hàng . Mục đích của nàng rõ ràng chỉ để bảo vệ tối đa những đứa con trước hiểm nguy . Tuấn hiểu như thế , cho nên không bực bội vợ khi Thu Hằng cứ năn nỉ , cứ thúc hối , có khi gay gắt chồng . Trông thế mà Thu Hằng thực tế hơn Tuấn nhiều . Nàng chỉ nghĩ đến bảo vệ các con , như con gà mẹ xù lông , đập cánh , mổ riả kẻ có thể hại đến đàn gà con . Trong khi Tuấn thì lại để cho việc bất mãn về hình ảnh rã ngũ sớm , bỏ trốn , bỏ thuộc cấp bơ vơ , của những cấp trên trong quân đội lẫn chính quyền , dẫn dắt , ảnh hưởng quyết định của mình . Cũng vì thế người người tìm cách thoát thân , thì Tuấn đã để lỡ nhiều cơ hội có thể đem vợ con ra đi kịp thời . Tuấn không muốn chính mình đứng trong hàng ngũ của kẻ bỏ cuộc sớm . Thu Hằng thầm đoán ra ý nghĩ của Tuấn , nàng lo lắm , nên càng sốt ruột . Tự ý đi tìm manh mối ra đi . Nghĩ rằng phải đặt Tuấn ở sự đã rồi , nếu không chắc là hỏng chuyện .
* * *
Từ ngày có gia đình , Khánh càng ít gặp bạn bè . Nhất là gặp Tuấn và Thu Hằng . Tất cả tin tức về Khánh đều qua Ái Trinh và Lộc . Nhưng cũng ít ỏi và vắn tắt . Vợ chồng Lộc cũng than phiền , tiếc rằng Khánh coi như tự tách ra khỏi nhóm , trong khi Bích Thuỷ lại rủ thêm ông chồng vào .
Vừa gội đầu xong , còn quấn cái khăn lông trên tóc , Thu Hằng nghe tiếng chuông cửa . Nàng hơi lấy làm lạ , tự hỏi ai tới vào lúc này ? Bây giờ bạn bè ai cũng quýnh quáng lo tìm đường thoát thân , chẳng còn ai đến nhà ai để trò chuyện nữa . Thu Hằng ngạc nhiên thật sự khi người bấm chuông lại là Khánh . Có bao giờ Khánh đến nhà vợ chồng nàng đâu . Anh đang đứng đợi , có ý bồn chồn . Thu Hằng nhanh nhẩu mời Khánh vào nhà . Anh đứng ngay người nhìn khắp căn phòng khách một lượt rồi mới từ từ ngồi xuống cái ghế mây có vành rộng . Thu Hằng chợt có cảm tưởng Khánh đột nhiên mất hết tự nhiên . Có lẽ lâu quá hai người không gặp nhau . Thu Hằng không rõ chuyện gì đã khiến cho Khánh đến nhà vợ chồng nàng hôm nay . Đây là lần đầu tiên Khánh đến . Hơn nữa , không mời mà đến . Mặc dù đã nhiều lần họp bạn ở đây , từ sau khi nàng và Tuấn lấy nhau . Nhưng lần nào Khánh cũng thoái thác .
- Ơ ... Anh Khánh uống gì ?
- Không , cảm ơn , tôi không uống gì cả . À , hay là cho tôi ly nước lạnh là được rồi .
- Vậy nước lạnh nhé ... Anh đợi chút xíu có ngay .
Thu Hằng muốn đánh tan bầu không khí ngỡ ngàng này . Tuy nhiên , tự nhiên chính nàng lại gọi Khánh bằng anh , một cách rất xã giao . Xưa nay vẫn cứ ông ông tôi tôi một cách thân mật và ngang hàng . Cũng như Khánh nói trống , không gọi nàng bằng tiếng « bà » quen thuộc nữa . Có cái gì lợt lạt hay ngại ngùng . Thu Hằng bưng hai ly nước trong vắt ra , có mấy miếng đá lạnh . Tiếng đá cục đụng thành ly phát ra tiếng kêu lanh canh .
- Anh Tuấn đi vắng . Đưa mấy trẻ về bên ông bà nội có chút việc .
Thu Hằng cười , nụ cười của nàng xưa nay được các bạn cho rằng rất dịu dàng , như có ý cáo lỗi với Khánh . Đưa tay lên đầu , nàng tiếp , vẫn giữ giọng xã giao :
- Xin lỗi anh , tôi hơi bê bối một chút nhé . Vừa gội đầu xong , chưa kịp ... thì anh đến .
Thu Hằng có cảm tưởng rõ rệt sự vắng mặt của chồng con nàng không là sự băn khoăn quan trọng nơi Khánh .
- Đâu có gì bê bối . Tự nhiên như thế vẫn đẹp chứ , có sao đâu .
Thu Hằng hơi ngỡ ngàng , nhìn thật nhanh người bạn cũ . Hình như vừa có cái gì nơi Khánh ngày thật xa xưa . Thu Hằng ngồi xuống đối diện . Đã lâu không gặp , Thu Hằng thấy Khánh khác trước khá nhiều . Mái tóc đã có lác đác sợi bạc . Khuôn mặt vẫn hồng hào , nhưng nhiều nếp nhăn trên trán và ở đuôi mắt . Nhưng điều khác xưa nhiều nhất là ánh mắt . Những ánh vui xưa không thấy nữa . Trong mắt Khánh chiều nay , ngồi trước Thu Hằng , có nhiều buồn bã , có nhiều lo âu . Xưa nay , Khánh ít nói . Nhưng bao giờ cũng hay cười . Dễ vui vẻ thích ứng với không khí vui nhộn của nhóm . Anh cũng biết rỡn đùa , nói bông lông , tuy rằng ít hơn Lộc . Hôm nay bề ngoài tưởng như không còn là Khánh ngày xưa , nhưng vừa rồi thì Thu Hằng lại chợt thấy người bạn thân cũ . Nàng cảm thấy yên tâm hơn và an ủi hơn , cũng cảm thấy vui vì không thật sự mất Khánh .
Khánh đột nhiên lên tiếng :
- Có thể đêm nay tôi đi .
Thu Hằng giật thót mình , hơi xích người ra mép ghế một chút vì tin quan trọng này .
- Sẽ đi ngay từ cầu Ông Lãnh này này . Chẳng biết ra sao .
Khuôn mặt Khánh bỗng buồn vời vợi . Tin quá đột ngột , Thu Hằng hắng giọng rồi tiếp lời :
- Thì cứ hy vọng thôi .
- Nếu thành công có lẽ tôi qua Pháp lại . Cùng lắm thì đi Úc . Còn ... ông bà có tính đi đâu không ?
- Có , có chứ , nhưng anh Tuấn thì đang do dự , nhưng Thu Hằng thì đã liên lạc với Bích Thuỷ . Bích Thuỷ rủ đi cùng nhưng còn đợi họ gọi . Chẳng có gì chắc cả . Vả lại anh Tuấn còn lưỡng lự ghê lắm . Vừa rồi mới nói sơ sơ chuyện có thể sẽ phải ra đi , ông cụ anh ấy xài xể tụi này một trận . Nhất là anh Tuấn . Bị ông cụ mắng là bất hiếu dám bỏ cha mẹ mà đi . Làm anh Tuấn đâm ra do dự hơn nữa . Hình như hôm nay qua nhà các cụ cũng để xin phép nữa thì phải . Khổ thế .
- Nếu đi thì ... qua Pháp nhé . Hẹn gặp nhau bên đó .
Mắt Khánh chợt có ánh vui . Nhưng trong một giây phút thôi rồi lại trở thành buồn bã . Anh thở dài , trầm ngâm :
- Bà có tin con người ta có số không ? Nhất là chuyện vợ chồng ?
Thu Hằng chợt rùng mình . Khánh vừa gọi nàng bằng chữ « bà » thân thương cũ và ... đổi đề tài . Nàng chưa kịp trả lời thì Khánh đã tiếp . Nét mặt mơ màng , sầu não :
- Nếu chỉ là chuyện lựa chọn , thì nghĩ rằng ở đời đã chắc ai hơn ai , ai chọn ai . Khánh ngập ngừng , nhìn vào mắt Thu Hằng trong một tích tắc . Tôi nghĩ con người ta có số như chuyện tôi ... lấy Tuyến . Đúng là phải có số phận . Ông bà cụ tôi , nhất là bà cụ tôi , cản tôi . Chắc bà cũng đã biết . Tôi cũng có lúc do dự . Nhưng cuối cùng tôi đã quyết định việc tôi thấy cần phải làm .
Thu Hằng lặng im . Gần như nín thở . Nàng hiểu Khánh cần nói ra những điều ấp ủ lâu nay . Khánh lại thở dài . Giọng nhỏ đi :
- Ông Tuấn có nhiều may mắn hơn tôi . Đúng là phải có số phận .
Hình như Khánh nói với chính anh hơn là với nàng . Thu Hằng hiểu Khánh muốn nàng hiểu nỗi buồn lâu nay của anh . Quả thật nàng không ngờ chuyện tình cảm của Khánh dành cho mình . Không bao giờ ngờ . Khánh kín đáo quá . Nàng chỉ nhớ Thuý Vân có cảm tình với Khánh và Khánh không hoàn toàn thờ ơ , nàng nghĩ thế . Nhưng không ngờ thật sự Khánh thờ ơ Thuý Vân vì nàng . Rồi vì nàng lấy Tuấn , nên Khánh chẳng những không quay sang Thuý Vân mà xa lánh luôn nhóm bạn cũ , rồi đi lấy vợ . Lấy một người anh không yêu nhưng coi như có trách nhiệm . Xưa nay , Khánh ít nói , Khánh thâm trầm quá . Không ồ ạt , nhanh nhẩu như Lộc , không chững chạc như Tuấn .
Thu Hằng không dám nói gì . Chỉ giữ im lặng . Tôn trọng tâm sự của Khánh . Đồng thời băn khoăn tìm cách đổi hướng câu chuyện . Để bắt nhịp với đề tài số phận , Thu Hằng chuyển ý :
- Thu Hằng tin người ta có số phận . Hằng nghĩ gia đình anh sẽ có nhiều may mắn đêm nay ra đi . Cầu xin cho gia đình anh yên ổn thoát nạn . Rồi mai này đến lượt bọn Thu Hằng và gia đình Bích Thuỷ . Không ngờ mà đất nước tan hoang , bạn bè , gia đình tứ tán thế này . Nếu thoát thì bọn Thu Hằng cũng sẽ qua Pháp . Các anh đã du học bên đó . May ra tìm việc tạm dễ dàng hơn ? Nhưng nói thế chứ đi đâu cũng được . Chỉ cần thoát khỏi nơi này cho các con đỡ khổ là điều tiên quyết .
Thu Hằng nói một mạch cố ý dẫn xa đề tài tình cảm và vẫn gọi bằng anh để giữ xa cách , mặc dù Khánh đã gọi nàng bằng chữ « bà » thân thương cũ . Nàng hiểu vì Khánh sắp ra đi , có thể thành công nhưng có thể thất bại . Sợ không bao giờ có dịp tỏ bầy nỗi lòng mình , nên Khánh đến đây chiều nay . Nếu Khánh lấy vợ vì tình yêu thì chắc chắn Khánh sẽ không đến đây để nói những câu vừa qua với Thu Hằng . Nếu có Tuấn , có thể , Khánh sẽ chỉ nói lời từ biệt . Nhưng Tuấn đi vắng và Khánh đã nói ra được mối tình thầm kín của mình với Thu Hằng . Mặc dù cảm động và hãnh diện , nhưng Thu Hằng thấy có bổn phận phải chấm dứt câu chuyện tâm sự của Khánh ở đó . Khánh và Tuấn là hai người bạn và cũng là bạn chung của Thu Hằng . Nhưng bây giờ Tuấn đã là chồng nàng , Thu Hằng cảm thấy có lỗi với chồng nếu như cứ để Khánh tiếp tục tâm sự về mối tình riêng của mình cho nàng . Trong cái tế nhị của câu chuyện được lái đi hướng khác , Khánh cũng hiểu và anh chợt trở nên vui vẻ như vừa trút xong một nỗi băn khoăn đã đè nặng trong anh lâu nay .
- Tôi cũng hy vọng thoát được sẽ có việc ở Pháp ngay . Ông bà cố gắng chinh phục các cụ đi . Không sống nổi với tụi nó đâu . Đừng mơ màng . Cha mẹ mình đã di cư , thì bọn mình lại phải di cư nữa thôi .
Khánh lấy ly nước uống một mạch gần hết . Anh có vẻ thoải mái hơn lúc mới đến thấy rõ . Sự thân thiết bạn bè thời xa xưa gần như đã sống lại . Khánh đã lại dùng tiếng bà một cách tự nhiên để gọi Thu Hằng . Giọng nói đã thân thiết như xưa . Khánh đứng lên đi đến gần bức ảnh treo trên tường . Bức ảnh chụp gia đình Thu Hằng .
- Hai nhóc tì lớn như thế này rồi cơ à ? Lâu quá không gặp chúng nó . Tụi nó mấy tuổi rồi nhỉ ?
- Thằng lớn ba tuổi , con bé gần hai tuổi rồi đấy ông ơi .
Thu Hằng đã dùng chữ ông thay chữ anh và định nói tại ông có chịu đến chơi đâu ... nhưng chợt thấy rằng vì yêu nàng , không lấy được nàng , nên Khánh không muốn liên lạc nữa . Khánh đã vội vàng lấy Tuyến và tách ra khỏi nhóm :
- Thôi , tôi về đây . Đêm nay tôi đi rồi . Chúc bà may mắn , mong gặp lại .
Khánh nhìn sâu vào mắt Thu Hằng :
- Chúc gia đình ông đi may mắn . Phải gặp lại chứ .
Thu Hằng nói một cách hăng hái để khuyến khích hơn là hẹn thật . Quả thật chẳng ai biết sẽ ra sao ngày sau với thời cuộc này . Thế thì hẹn cũng vô ích thôi :
- Hẹn gặp nhau bên Pháp nhé .
Khánh vui hơn khi nhắc lại lời hẹn và nói câu cuối cùng . Rồi bỗng nhìn vào mắt nàng lần nữa , anh nói :
- Bà ráng giữ gìn sức khoẻ . Chúc bà nhiều may mắn . Cũng như nhiều hạnh phúc . Gửi lời chào Tuấn và hai đứa nhỏ .
Thu Hằng chớp mắt . Nàng gần muốn khóc . Sự sống và sự chết thật mong manh trong giây phút chia tay . Làm sao ai biết còn có ngày gặp nhau ? Làm sao ai biết đây có thể là giấy phút cuối ?

Hai tay dắt hai con , Thu Hằng lật đật chạy theo mấy mẹ con Bích Thuỷ . Hai người đàn bà và năm đứa bé tất ta tất tưởi chạy đến nơi hẹn . Qua hai dẫy phố nghẹt cứng xe cộ và người cùng đồ đạc . Người ta đang rầm rầm chạy loạn và cũng đang rầm rầm cướp của và nạt nộ . Những tiệm buôn đều bị đập vỡ toang cửa kính . Miểng kính văng đầy đường . Thiên hạ tranh nhau nhẩy vào vơ vét . La ó , đấm đá nhau vì tranh cướp . Tiếng bước chân dẫm trên kính vỡ nghe rào rạo . Một mặt lính trấn giữ đầy đường , một mặt kẻ cướp cứ phá phách tan hoang . Mặt khác người di tản lũ lượt , ngược xuôi , chen lấn , tìm kiếm , kêu gọi nhau ơi ới . Xe hơi , xe gắn máy , xe xích lô , xe đạp , cứ rối nùi vào nhau , không ai nhường ai , vì thế mà kèn xe inh ỏi , rồi chửi nhau loạn xạ . Nhưng mặt mũi ai cũng thất thần .
Thu Hằng vừa dắt con chạy theo bốn mẹ con Bích Thuỷ vừa thỉnh thoảng quay đầu lại xem Tuấn có chạy theo không . Nàng chỉ lo Tuấn vì cha mẹ , vì lý tưởng mà còn nghi hoặc , đắn đo , không hăng hái ra đi cho lắm và nhất là riêng Tuấn cũng đang buồn bực vì thấy các cấp trên trong quân đội và chính quyền biến mất , bỏ đất nước lại cho thuộc cấp lo toan .
* * *
Chiều hôm Khánh đến nhà cũng là chiều Tuấn đến nhà cha mẹ năn nỉ ông bà cụ lần nữa để cho anh đem vợ con ra đi . Cũng như mấy lần trước , Tuấn bị mắng mỏ nặng nề . Nhưng hôm nay , Bích Thuỷ bật đèn xanh . Hai gia đình cùng ra đi , nếu Tuấn quyết định đi theo . Chẳng biết lòng Tuấn nghĩ gì , chỉ biết gia đình Thu Hằng hiện đang chạy theo Bích Thuỷ , chẳng kịp chia tay một lời với gia đình đôi bên nội ngoại . Việc cấp bách quá . Chẳng ai có thì giờ lưu luyến , nhắn nhủ điều gì . Nhưng như thế cũng giúp cho Tuấn bớt phân vân , bớt đắn đo , bớt mặc cảm đã bỏ lại cha mẹ và các em . Chồng Bích Thuỷ và một số sĩ quan đã có mặt trên con tầu rồi . Chỉ đợi gia đình của họ , rồi ra đi ngay . Nơi hẹn để đưa gia đình đi là góc đường gần nhà Bích Thuỷ .
Có chiếc xe jeep đợi ở đấy , tài xế là một người lính , còn mặc quân phục . Mọi người mừng rỡ thấy xe còn đợi , vội vã leo lên , chen chúc bên nhau . Người lính rồ máy phóng đi ngay . Nhưng chỉ chạy nhanh được một quãng ngắn rồi phải đi chậm lại vì xe cộ bốn phương đổ tới . Dòng xe chuyển động từ từ chen lẫn vào với dòng người đi xe hai bánh và đi bộ . Tiếng còi xe inh ỏi , khói mù mịt , khé cổ , cay mắt . Dòng người cứ thế chẩy dài nối từ phố nọ với phố kia . Bích Thuỷ sốt ruột lâu lâu quay sang người lính tài xế :
- Không có đường nào khác hả chú ? Chú làm ơn cố tìm lộ trình nào ngắn nhất .
- Chỉ có một đường duy nhất này mà thôi , bà thiếu tá ơi .
Câu trả lời của người lính tài xế làm cho Tuấn giật thót mình . Anh bỗng cảm thấy xấu hổ khi chính mình đang ngồi yên vị trong cái xe jeep nhà binh để cho một người lính cấp dưới , mặc quân phục đàng hoàng , đưa đi ... chạy loạn . Tuấn chỉ muốn nhẩy xuống khỏi xe , về nhà . Lòng tơi bời ngổn ngang . Nhưng cái xe cứ chạy . Tuấn nhìn Thu Hằng , nàng như đang bị hút vào thời cuộc , hai tay nắm chặt tay hai con , mắt nhìn thẳng phía trước như muốn rẽ gạt , đâm thủng làn sóng người nhốn nháo để tìm đến sinh lộ . Mà thực tế thì đúng như thế . Ai cũng đang dành lấy quyền sống và con đường sống .
Thu Hằng ơi , xin hiểu cho anh , quê hương mình đẹp lắm , em biết không ? Vì thế sau khi tốt nhiệp anh đã quyết định trở về , bỏ lại tương lai chắn chắc sáng sủa hơn nơi xứ lạ . Anh biết chắc chắn đi đâu cũng sẽ thấy không bằng quê mình đâu em . Và ... còn nước ... còn phải ráng sức tát . Có đâu bỏ chạy thế này ? Miền Tây còn đó cơ mà ... Nhưng anh cũng hiểu em , thông cảm với em . Làm sao một người như em , yêu thích tự do , yêu thích dân chủ , yêu cái đẹp quê hương , yêu con người , lại có thể sống với Cộng Sản được . Nhất là làm sao em có thể chấp nhận để cho các con phải sống nô lệ , giam hãm tương lai của chúng được . Nên em tha thiết , quyết chí ra đi , cho dù phải bỏ lại sau lưng quê hương , cha mẹ , gia đình của chính em để cứu vãn các con chúng ta . Anh thành thật cảm phục sự quyết tâm chín chắn đó của em .
Và cái xe cứ lao tới , và lòng Tuấn cứ quặn thắt , ngổn ngang trăm mối .
Trời đã xập tối . Cuối cùng xe cũng nhích được ra khỏi trung tâm Sài Gòn và chạy nhanh hơn . Kèn xe bóp liên tục rồi mà chú lính vẫn vừa lái vừa la . Xe vừa chạy nhanh vừa bấm kèn , gần như xe cứu thương . Chợt xe quẹo gắt xuống dốc , rẽ vào một quảng trường thật lớn . Bến tầu , nhưng Thu Hằng không rõ là bến nào . Người lính đạp thắng . Chiếc xe và mọi người chúi nhủi ra phía trước rồi đứng giựt lại . Người lính hối hả kêu mọi người xuống xe gấp và chạy theo anh . Xe không thể tiến xa hơn nữa .
Người ta đông như kiến , láo nháo , hỗn độn . Tối mù tối mịt , chẳng thấy rõ . Đèn đường , đèn bến cảng tắt ngúm từ lúc nào , chẳng có ai biết , cũng chẳng có ai lý tới . Cả bọn cứ bậm môi âm thầm chạy theo người lính . Rẽ gạt đám người chung quanh để theo cho kịp . Thấy trẻ con lúp xúp quá , người lính quay lại bế hộ Bích Thuỷ một trong hai đứa bé sinh đôi mới hơn một tuổi . Đứa sinh đôi còn lại được Bích Thuỷ may cái địu , đeo nó sau lưng . Rảnh tay Bích Thuỷ nắm tay đứa con gái lớn khoảng ba bốn tuổi từ lúc nãy cứ túm áo mẹ chạy lốc xốc một bên . Thu Hằng dắt con trai chạy phía giữa và Tuấn bế con gái út đi đoạn hậu . Có ý canh chừng xem có ai trong bọn , nhất là trẻ con , bị lạc , rơi rớt lại phía sau . Người lính chạy rất nhanh . Đám đàn bà con nít lấy hết sức ra theo cho kịp , thiếu điều nghẹt thở . Súng bắn đùng đùng , đạn bay veo véo trên đầu . Không biết rõ ai bắn . Có thể Việt Cộng , có thể bọn cướp của , có thể bọn lính vô kỷ luật , có thể lính mình đang đánh nhau quyết tử với Việt cộng . Tất cả mọi người đều khom lưng , rụt cổ lại mà chạy . Vì bản năng sinh tồn , người ta càng chen lấn nhau thêm . Càng đến gần mục tiêu là con tầu , người ta càng đông và càng hung hãn .
Bóng đêm đã trùm ngập . Không phân biệt được ai với ai . Chỉ một thoáng chốc có thể lạc nhau .

Bỗng có tiếng nổ thật lớn . Sức ép của trái đạn khiến mọi người ngã rạp xuống . Mọi người xô dạt , nằm mọp xuống sát đất thì ngược lại tiếng khóc , tiếng thét , tiếng hú , tiếng gào la rùng rợn , tiếng kêu thất thanh của người bị trúng thương vang lên . Đất đá văng lên ào ào rơi xuống đám người đang lồm cồm .
Bọn người của Thu Hằng cũng tìm nhau . Kêu réo nhau , kiểm điểm xem có ai bị thương tích , tai nạn gì không .
Trời vẫn tối như bưng . Và người vẫn đông như kiến . Sau phát đạn gây tổn thất nặng nề , có người chết , có người bị thương nặng , nhưng không có ai lo cho ngoài chính người nhà của họ . Người ta càng dẫm lên nhau mà chạy . Nhóm của Thu Hằng mừng rỡ khi tìm lại được nhau đầy đủ . Những khuôn mặt thân thương thất thần . Người lính lại hối phải chạy ngay . Anh ta vừa nói đã vùng chạy đi liền .
Thật ra có thể bến tầu không đến nỗi dài rộng như thế . Nhưng trong lúc náo loạn và đêm tối , trong sự hốt hoảng lo sợ , mọi sự đều bị khuyếch đại lên , con đường như dài hơn và gian nan hơn . Thu Hằng có cảm tưởng chạy mãi không đến con tầu hy vọng . Trong lúc hoảng hốt , đứa con gái của Bích Thuỷ vấp ngã , kéo theo mẹ . Ba mẹ con Bích Thuỷ ngã lăn ra . Khóc ré lên . Tuấn vội tiến tới , bế xốc con bé lên . Chuyền con gái mình cho Thu Hằng . Đột nhiên , một mình Thu Hằng phải lo hai con . Bế con gái và nắm tay con trai . Tuấn hối mọi người cố chạy theo người lính , trong tay vẫn bế đứa con gái của bạn . Bích Thuỷ đang mất hút trong bóng đêm , giữa đám người nhốn nháo . Chạy . Mở mắt cho to để mà chạy thục mạng . Bích Thuỷ yên tâm về đưá con gái lớn do Tuấn bế , nhưng sợ lạc mất một trong hai đứa con sinh đôi , vì người lính vẫn bế một đưá , nên ráng hết sức theo bén gót . Vừa chạy vừa khóc vì đau , vì sợ , vì lo . Có lẽ sắp đến bờ sông rồi , nên người ta càng thúc , càng đạp lên nhau . Bom đạn vẫn veo veo trên đầu . Có cảm tưởng đạn bay ngay trên tóc mình . Chỉ sơ xẩy là ăn đạn . Nên ai cũng lom khom . Ánh sáng những lằn đạn chằng chịt trên trời đen thui . Đất cũng đen thui . Đám người cũng đen thui , chỉ thấy bóng dáng , không thể trông rõ người .

Lại một tiếng nổ thật lớn nữa . Lần này lớn hơn . Mặt đất rung lên . Đất đá tung lên rơi xuống rào rào . Thu Hằng thấy ngực mình như bị đá đè . Nghẹt thở . Người thì rát bỏng như vừa đụng phải lò lửa . Nàng thấy rõ ràng thân mình và hai con văng lên như bó giẻ rồi rơi xuống . Quật mạnh trên nền xi măng . Thu Hằng tưởng như mình có thể chết đi được . Đất và đá lại rơi trên người nàng . Trong cơn hoảng loạn , nàng vẫn ý thức được còn nắm tay hai con . Nền đất rung chuyển dưới thân nàng . Có rất nhiều tiếng thét , tiếng la hét của người chung quanh . Có rất nhiều bàn chân dẫm trên đầu trên thân người nàng . Cái đau không còn cảm thấy nữa . Chỉ ý thức được thôi . Có cả cái gì nóng hổi ướt và nhờn rơi trên mặt nàng . Trong đêm , nàng ngửi một mùi tanh . Máu . Máu của ai văng đầy người nàng đây ? Thu Hằng cố hết sức lực sờ trên mặt mình rồi sờ xoạng quanh mình . Hình như các con . Thu Hằng hét lên . Mừng quýnh quáng , nàng sờ nắn trên người hai đứa bé thêm nữa . Hai đứa con đang nhìn nàng . Bốn con mắt sợ hãi , long lanh trong đêm tối . Thu Hằng cố gượng kéo các con vào lòng , cố che cho chúng khỏi bị thiên hạ xéo lên . Bỗng nhớ đến Tuấn . Thu Hằng bủn rủn rồi chợt lạnh run cả người . Còn Tuấn , Tuấn đâu ? Và gia đình Bích Thuỷ ? Khối óc tê liệt dường như hoạt động được trở lại . Thu Hằng lấy hết sức bình sinh gượng dậy . Hai tay vẫn nắm chặt tay các con .
Bỗng nhiên trong đêm tối , có một bàn tay của ai chắc nịch như một gọng kìm nắm chặt cánh tay nàng kéo giựt lên và lôi đi , kéo lết theo hai đứa con . Có tiếng người lạc giọng ra lệnh :
- Lẹ lên . Bước xuống , bước xuống .
Người đó đẩy dúi ba mẹ con Thu Hằng xuống , ngã đè lên cả người nào đó đã ở dưới xuồng . Hai đứa con khóc ré lên . Thu Hằng lóp ngóp ngóc đầu lên , quay đầu về chỗ vừa bỏ đi kêu to :
- Tuấn , Tuấn , anh Tuấn ơi !
Trong những tiếng hỗn loạn gọi nhau , nàng không nghe tiếng Tuấn trả lời . Thu Hằng gọi nữa . Chẳng hiểu sức lực ở đâu mà nàng đứng cả lên để vạch bóng đêm tìm Tuấn . Nàng thoáng thấy Bích Thuỷ đang bám lấy thành xuồng , cũng đang gào to , gọi tên Tuấn và tên con gái . Cái xuồng đang trôi ra xa , chòng chành mạnh , vì người ta trên xuồng nhốn nháo . Con thuyền vẫn trôi đi . Thu Hằng dường như nhận ra sự thật . Nước mắt từ đâu đổ ra . Nàng hét lớn , lồng lên , khóc ngất rồi ngã vật xuống . Trước khi chìm vào cõi mơ hồ , nàng nghe rõ ràng hai con kêu « mẹ , mẹ » . Nhưng thân người nàng đang nhũn ra . Không hay biết gì nữa .


Thu Hằng mở mắt ra . Cảnh vật mờ nhoà trước mắt như có một lớp sương . Tai nghe tiếng ai đang khóc nức nở . Có bàn tay ai lay gọi . Miệng nàng khô cứng . Cổ họng nghẽn và đau rát . Thân thể đau như rần . Thu Hằng cố gắng mở to thêm mắt và cố gắng tập trung tư tưởng . Màn sương loãng dần . Thu Hằng thấy hai con đang ôm nàng mà khóc nức nở . Bích Thuỷ cũng đang ôm nàng mà khóc . Nước mắt người thân yêu rơi trên mặt nàng âm ấm . Nhưng không có Tuấn . Thu Hằng lặng lẽ đưa tay ôm hết cả ba người , nước mắt âm thầm tuôn chẩy .
Cứ dựa theo tình hình thì Tuấn và đứa con gái của Bích Thuỷ đã vĩnh viễn nằm lại trên bờ sông . Gần như mọi người đều quả quyết như thế . Linh hồn hai người đó hẳn đang bay bổng thật tự do , thật thảnh thơi phía trên cao kia . Họ có thương cảm nỗi chuân chuyên của kẻ ở lại dưới thế gian này không ? Chưa kịp ra đi đã chết . Than ôi , tự do ơi tự do , phải đánh đổi bằng cái chết mới có được . Ai đã gây ra cớ sự này ? Ai đã xô đẩy những người dân hiền lành , vô tư kia , những người vợ yếu đuối , những con trẻ thơ ngây vào vực thẳm bơ vơ thế này ? Quê hương suốt từ khi chia cách Bắc Nam chưa một lần yên ổn thanh bình , bởi vì ai ? Nhà nhà phập phồng lo sợ , người người thấp thỏm lo âu , một ngày nào kẻ cướp ập đến , cướp đi hạnh phúc mỏng manh mà họ khổ công gây dựng nên . Rồi giờ đây , đến nỗi phải đùng đùng bỏ nhà bỏ cửa , bỏ ông bà cha mẹ , bỏ xứ xở , bỏ cả người chết ở lại , xác chết không nguyên vẹn , không kịp mai táng , mà ra đi trong đau thương ngút ngàn như thế đó . Thu Hằng tưởng như mình đã chết rồi nếu không có hai con trông chờ nơi mình . Tuấn ơi , ai ngờ được tình cảnh chúng mình ngày hôm nay ? Ai ngờ anh vắn số như thế ? Trời ơi là trời !
Hình ảnh chiếc thuyền nan chòng chành trên sông Sài Gòn , một ngày mưa to nơi nhà của Lộc hiện ra , và Tuấn đứng bên cửa sổ nói rằng cứ bị ám ảnh về cảnh thuyền trôi trên sông dưới cơn mưa như hình ảnh bấp bênh chao đảo của đất nước . Rồi hình ảnh trong xe mù mịt hơi nước và những đoá hoa nước mầu vàng rực rỡ ánh đèn xe hơi vỡ toang khi chạm mặt đường nhựa . Rồi hình ảnh cuộc đi dạo thật ngẫu nhiên của Thu Hằng và Tuấn bên sông Sài Gòn và Tuấn cũng lại nói rằng anh thích cảnh sông nước . Ôi Tuấn ơi , anh đã bỏ mình bên sông nước , anh có biết không ? Ngay ở bên bờ sông , trước con tầu sẽ đưa anh tới miền đất tự do mà anh đã biết qua . Làm sao ai biết được tương lai , phải không ? Thế mà Khánh đã nói anh may mắn .
Những hình ảnh đó như đã vẽ ra số phận tan nát , rạn vỡ , của đất nước , của anh , của chúng mình , anh có nhận thấy không ?
Tuy nghe mọi người trên tầu bàn tán , nhưng trong thâm tâm , Thu Hằng vẫn hoang mang , không muốn tin là Tuấn đã chết bên bờ sông . Biết đâu Tuấn chỉ bị thương , ngay dù bị thương nặng và biết đâu với may mắn nào đó , anh được ai đó cứu sống và biết đâu gia đình nàng sẽ lại được đoàn tụ , một ngày nào ... Biết đâu , biết đâu , nhiều cái biết đâu quá . Thu Hằng cố bám víu vào những cái biết đâu quá mơ hồ đó . Để mà sống lo cho các con . Phải sống , phải sống ... Thu Hằng tự nhủ như thế , nhưng thực tế , nàng như cái lá héo , cứ rũ ra ...

Phần 3

Ở Guam , vợ chồng Bích Thuỷ xin đi Virginia vì có gia đình người em du học ở đó . Hơn bao giờ hết , Bích Thuỷ muốn Thu Hằng cùng đi với mình . Hai gia đình đã có những đắng cay như nhau . Con gái nàng cũng đã chết cùng với Tuấn , Bích Thuỷ thì lại tin chắc như thế . Vì thế Bích Thuỷ nghĩ đắng cay đó đã cùng chia xẻ nay nếu được an lành thì sẽ lại cùng chia với nhau . Nhưng Thu Hằng nhất quyết xin đi California . Nàng sợ nhìn thấy sự thật . Nàng vẫn muốn tin Tuấn không chết , nên muốn xa hẳn , muốn tách hẳn khỏi dĩ vãng thương đau thì mới mong có cơ hội sống còn để lo cho các con trong niềm tin đó .
Trước khi chia tay , theo yêu cầu của Thu Hằng , Bích Thuỷ đưa cho nàng địa chỉ một người bà con xa ở Pháp để qua họ Thu Hằng có thể liên lạc được với Việt Nam Xã Nghĩa . Địa chỉ bà con của gia đình mình và một phần tiền đô la do Tuấn giữ , nhưng Tuấn đã mất , nàng chỉ còn ít đô la dắt theo trong người thôi .

Cái xe đỗ lại trước sân Nhà Thờ . Mọi người lục tục xuống xe . Đưa mắt lơ láo nhìn cảnh vật xung quanh . Nắng ấm vừa phải . Trời trong xanh ngắt , cao vòi vọi . Hai hàng cây cọ cao vút đâm lá in trên nền trời xanh ngọc bích . Nhà thờ này là nhà thờ Cơ Đốc Giáo . Xây bằng gạch thẻ đỏ giả bao bên ngoài xườn gỗ . Có một nhà ngang xây liền với phía sau nhà thờ , tiếp thành hình chữ L hoa . Có một bãi cỏ cắt xén thật ngăn nắp , cỏ mướt xanh điểm ỡ giữa một cây có lá mầu nâu xẫm , xòe tròn .
Hai người Mỹ , một đàn ông một đàn bà ra đón số người tỵ nạn vừa tới . Họ tự giới thiệu tên , tay chỉ vào cái thẻ trên ngực áo . Cả hai cùng rất tươi cười và lịch sự . Thu Hằng dắt hai con theo mọi người đi về phía nhà ngang . Được đưa vào một phòng khách rộng , có nhiều ghế . Được mời ngồi đợi ban tổ chức chia phòng , chia giường và đồ dùng hàng ngày . Người đàn bà Mỹ tên Mary cầm danh sách đọc tên . Bà ta có vẻ đã quen với tên người Á Đông , nên đọc không bị vấp váp lắm , tuy nhiên mỗi khi gặp chữ khó , bà ta lại tươi cười xin lỗi đã đọc sai , xin thông cảm , và nhanh nhẩu đọc lại sau khi người được gọi tên chỉ cách đọc . Lần lượt mọi người đều nhận xong chỗ ngủ . Lại theo bà Mary đi lấy gối , chăn , khăn trải giường cùng vật dụng vệ sinh hàng ngày . Đâu đấy xong xuôi bà ta dặn sáu giờ rưỡi chiều hẹn nhau ở phòng ăn , ngay phía sau phòng khách . Dặn dò xong bà tươi cười chào từ giã và hẹn gặp .
Dọn dẹp xong ba cái giường , trong một căn phòng thật dài và rộng có nhiều tấm bình phong tạm ngăn các gia đình với nhau . Thu Hằng ôm hai con nằm chung với nhau trên giường của mình . Tâm trí lộn xộn muôn vàn ý nghĩ . Đầu óc nhức nhối . Cơ thể đau rần . Nàng gần như không tính được gì cả . Bao nhiêu diễn biến dồn dập xẩy đến . Chỉ còn biết ôm lấy hai con tìm chút nghị lực . Không muốn khóc trước mặt hai con . Nhưng đã bao đêm rồi nàng ôm mặt nức nở , lặng lẽ cho nước mắt tuôn trào . Thu Hằng thầm gọi tên Tuấn không biết bao nhiêu lần . Không ngờ cuộc đời dành cho vợ chồng nàng đớn đau dường ấy . Tuấn chết tan xác , không còn chút vết tích gì . Vợ con không kịp ở lại để thu vét những gì có thể gọi là anh . Tang lễ của Tuấn chỉ được lo đến khi đến được Guam . Chỉ có hai đèn cầy xin được cơ quan cứu trợ và nước mắt của vợ con , cùng gia đình Bích Thuỷ , cũng khóc thương con gái mình . Rồi còn phải thông tin về VN cho gia đình Tuấn biết , nhưng vì VC bế quan toả cảng nên Thu Hằng chưa thể báo tin , ngay khi đó .
Trong những giây phút đớn đau , Thu Hằng nghĩ đến số phận mình , và chợt nhớ đến những người thương yêu nàng đã bặt vô âm tín , như Quyền , như Đán , như Khánh và bây giờ vĩnh viễn xa cách nghìn trùng như Tuấn . Thu Hằng chợt rùng mình , thoáng nhớ rằng đã có lần nàng bàng hoàng nhận thấy mình ... chưa quen đã mất bạn . Chẳng lẽ số phận nàng hẩm hiu như thế ? Thế mà Khánh và mọi người vẫn tưởng rằng Tuấn là người may mắn trên đời vì có Thu Hằng . Hoá ra em chỉ mang lại xui xẻo , chết chóc cho anh , Tuấn ạ .

Ba ngày trôi qua . Khối óc vất vưởng , thân thể bầm dập , thương đau . Thu Hằng chợt nhận thấy không thể tiếp tục tình trạng suy yếu đó , nếu muốn lo cho các con . Nàng lò dò lên văn phòng tìm hiểu thêm về đời sống mới . Họ cho biết có ban lo việc phúc thiện , đi làm không công giúp đỡ kẻ khác , có ban lo việc ghi tên học tiếng Anh và có ban tìm việc hộ cho những ai đã cảm thấy sẵn sàng làm việc . Thu Hằng ghi tên hai nơi . Phụ giúp phân phát chăn mền đã giặt sạch , thu góp những thứ đã dùng rồi , mỗi tuần một lần và ghi tên tìm việc làm .
Nơi phòng ghi tên tìm việc làm , Thu Hằng thấy một người đàn ông á đông lo việc này . Trong lúc ngồi đợi lượt mình , Thu Hằng nghe mấy bà á đông ngồi bên nói về người nhân viên kia . Ông ta cũng là người tị nạn , gia đình cha mẹ , anh em chết hết trên chiếc trực thăng rớt ở Sài Gòn , ông ta là người duy nhất trong gia đình còn sống sót , vì khi đó ông ta không đi chung với gia đình , mà đi lọt khỏi Sài Gòn vào lúc khác . Ông ta độc thân , rất từ tâm và rất sốt sắng , là phụ tá cho ông mục sư giám đốc trung tâm .
Người ghi tên trước đã đứng lên vừa đi ra . Đến lượt nàng . Thu Hằng tiến lại gần :
- Mời bà ngồi .
Ông ta vừa nói vừa ngửng lên nhìn người mới đến . Cả Thu Hằng và ông ta bỗng nhận ra khuôn mặt quen thuộc của nhau . Nhưng không biết quen ở đâu hay đã nhìn thấy nhau ở đâu . Ông ta vừa tự giới thiệu vừa quay tấm bảng nhỏ có in tên ông hướng về phía người đối diện . Thu Hằng liếc nhìn . Bảng viết Quân Đ Nguyễn . Trong óc nàng có chút bỡ ngỡ . Rồi như cuốn phim bị quay ngược , cái tên Quân chợt hiện ra cùng với khung cảnh lớp học vắng và tiếng chim sẻ chiêm chiếp trên lỗ tường hoa . Quân cũng đã nhận ra nàng . Nhưng còn dè dặt .
- Bà là ... Chị có phải là Thu Hằng không ?
- Còn anh là ... anh Quân học Espagnol với tôi ?
- Trí nhớ của chị còn tốt ghê .
Quân cười , vui ra mặt , có vẻ hãnh diện vì Thu Hằng còn nhận ra mình . Thu Hằng nhìn thấy nụ cười hiền hậu cũ . Nàng mừng rỡ vì có người quen làm trong cơ quan này .
- Chị mới đến đây ba ngày phải không ? Tôi không biết vì có lẽ chị khai dưới tên ông xã . Tôi có danh sách bà con đây mà không biết là có chị . Ông xã chị ... …
Thu Hằng chợt khóc nức lên . Đưa tay bụm miệng . Nước mắt tuôn ra . Quân đứng bật dậy , bối rối , vẻ mặt rõ ràng băn khoăn , không biết phải làm gì . Anh lại ngồi xuống . Chồm người qua mặt bàn , đặt tay lên tay Thu Hằng , vỗ nhè nhẹ . Anh nói nhỏ :
- Xin lỗi chị , xin lỗi chị . Sao tôi lúc nào cũng vụng về thế này ? Lần nào cũng làm chị ... bực mình .
Anh dùng chữ lần nào vì liên tưởng đến lần Đán giận lẫy bỏ đi , vì hiểu lầm , bao năm về trước . Câu tự thán khiến Thu Hằng cố cầm nước mắt . Quân loay hoay với cái bút và xấp giấy trước mặt . Sau khi bình tĩnh lại và khai đầy đủ nhiều khoản trong giấy tìm việc , Thu Hằng đứng lên , mắt còn đỏ hoe . Quân cũng đứng lên , tiến lại gần nàng :
- Sau sáu giờ chiều giờ , tôi sẽ ghé qua thăm các cháu , chị cho phép tôi chứ ?
Thu Hằng lí nhí cám ơn . Quân bùi ngùi nhìn theo lưng người đàn bà trẻ . Dĩ vãng xa mờ vương vất trong tâm anh . Hình ảnh lớp học vắng có người con gái mặc áo dài tím , cài hoa tím trên mái tóc , ngồi trầm lặng với tiếng chim bay ra bay vào , trở lại trong trí nhớ của Quân . Lúc này rõ ràng như mới hôm qua thôi . Người con gái áo tím với hoa tím cài tóc năm xưa và bây giờ chắc chắn tâm hồn nàng đang tím lịm thương đau , vì thời cuộc đã cướp đi mất người chồng thương yêu của nàng . Người chồng đó có phải là anh chàng đã hẹn mà đến muộn đó không ? Hay là một người khác ? Nàng còn trẻ mà sao lại thích mầu tím buồn như thế ?
Quân thở dài , chợt rùng mình nghĩ đến gia cảnh mình . Cũng mất mát , tan nát vô vàn . Chiếc máy bay trực thăng và chùm người đong đưa bám víu theo nó đã nổ tan năm nào , vung vãi thân xác cha mẹ anh em anh vào không gian quê hương khói lửa , để một mình anh bơ vơ nơi xứ người . Nếu anh không phấn đấu , tìm quên trong công việc giúp người khác cùng cảnh ngộ , chắc gì anh sống còn được đến ngày hôm nay ?

Sáu giờ chiều , trong vườn sau của nhà thờ , hai con chơi xích đu và cầu tuột , Thu Hằng ngồi một mình gần đó . Có tiếng rào rạo chân người bước trên sỏi . Quân đã đến . Thu Hằng gọi các con lại chào . Hai đứa bé khoanh tay cúi chào . Mắt chúng rực sáng khi Quân chìa ra mấy món đồ chơi . Chúng nhìn sang mẹ chờ đợi phép . Thu Hằng nói :
- Cảm ơn bác Quân đi .
Hai đứa reo lên cảm ơn bác Quân và ôm đồ chơi chạy đi . Một lát chúng trở lại khoe :
- Mẹ ơi , bác cho cái xe đẹp quá . Mẹ ơi !
- Của Vi cũng đẹp nữa nè . Búp bê có áo đẹp lắm .
Thu Hằng nhìn các con mà nước mắt rưng rưng . Ngồi trầm ngâm một lúc , Quân nói :
- Tôi muốn mời Thu Hằng và các cháu đi ăn cơm Việt Nam ở gần đây . Cách có mươi phút xe mà thôi , gần lắm .
- Cám ơn anh , nhưng có lẽ nên để khi khác đi .
Thu Hằng muốn từ chối , nhưng chưa tìm ra lý do . Thu Hằng cảm thấy buồn vô hạn . Mặc dù đã cố gắng , nàng vẫn thấy bải hoải cả tinh thần lẫn thể xác . Nàng sống như một cái máy . Nếu không có các con , chẳng hiểu nàng sẽ ra sao . Có những lúc các con nhớ bố , khóc thút thít , tim nàng như bị đá đè và hơi thở nghẹt lại . Những lúc đó ba mẹ con đã ôm nhau mà khóc . Khóc cho hết nước mắt . Nhưng rồi thâm tâm nàng lại muốn làm hết sức mình cho các con đỡ khổ .
Nghe lóm thấy sẽ được đi chơi , ra khỏi khu vực nhà thờ này , trẻ con reo lên :
- Mẹ , mẹ , mình được đi chơi hả mẹ ?
Chẳng đợi mẹ trả lời , hai đứa trẻ đã nhẩy cỡn lên :
- Đi , đi , đi chơi . Bác cho đi chơi hả bác ?
Thu Hằng cố nuốt nước mắt . Quân quay sang hai đứa bé nói như có ý nói với Thu Hằng :
- Để bác chở ba mẹ con đi một vòng cho biết khu vực này , rồi mình ghé ăn cái gì một tí . Chẳng lẽ ngồi đây khóc mãi ?
Hai đứa bé sáp lại gần Quân , tự nhiên như đã quen từ lâu . Hai đứa đưa tay nắm lấy tay Quân . Anh dắt hai đứa hai bên . Con gái Thu Hằng ghé vào con búp bê nói một cách âu yếm :
- Mình đi chơi với nhau nhé .
Nó hôn con búp bê một cái và áp má vào má nó . Thu Hằng nhìn bâng quơ vào quãng không , nước mắt chẩy dài trên má .

Phải chờ đợi mỏi mòn , Thu Hằng mới có tin từ Việt Nam qua ngả người bà con xa của Bích Thuỷ . Bên trong lá thư đó có một lá thư khác . Lá thư thứ nhì này ghi địa chỉ nhà cha mẹ Tuấn và do người bà con của gia đình Tuấn viết . Bà mẹ của Tuấn xưa nay đau yếu liên miên , đã qua đời vài ngày sau khi « giải phóng » . Ba của Tuấn và ông anh vợ đã phải hiến đồn điền cà phê cho nhà nước mới quản lý hộ , rồi chẳng bao lâu sau ông cũng mất vì bệnh ... gan , không thuốc chữa , vài tháng sau bà vợ . Trước khi mất ông cũng còn nhanh trí làm giấy bán nhà cho bà ta , là em họ xa với ông , trước kia ở Bảo Lộc , phụ lo đồn điền . Chính bà và gia đình đã chạy loạn , bỏ Bảo Lộc di tản về Sài Gòn , ở nhờ nhà cha mẹ Tuấn , ngày nay bà là chủ căn nhà đó . Em trai của Tuấn mất tích từ ngày lộn xộn miền Trung , có thể đã chết trận hay bị tù hoặc mất tích vì lý do nào chẳng ai có thể biết . Em gái của Tuấn , ít lâu sau hai cái đại tang , đã bỏ « đi chui » , vượt biên , và chưa có tin gì về . Tình hình Miền Nam chưa bao giờ thay đổi như thế . Riêng việc mà Thu Hằng nhờ là tìm xem Tuấn có bị thương hay có thật sự chết ở bờ sông vào tối ngày 29/04/1975 hay không , thì bà ta viết rằng , vì những ngày thay ngôi đổi chủ hoàn toàn hỗn mang , riêng việc đại nạn trong gia đình cũng đã khiến cho không còn ai có thể cứu vãn được , thành thử , không có ai trong họ hàng có thể đi truy lùng tin tức đó được , nên đã xem như chấp nhận tin Tuấn chết và khuyên Thu Hằng thôi thì lấy ngày ghi trong thư , tức là ngày tai nạn xẩy ra , là ngày giỗ , nếu như còn có thể có khả năng cúng với giỗ . Đừng tìm kiếm nữa . Trước khi chấm dứt lá thư , bà ta thêm một cách xa gần rằng « chẳng phải một mình gia đình Tuấn tan nát , mà cả nước đang chết dần chết mòn đấy » .
Đọc thư mà Thu Hằng tưởng như mình lại chết thêm lần nữa . Bao nhiêu hy vọng sụp đổ . Nàng nhìn hai con mà lòng vỡ nát .
Bốn năm sau khi định cư , một hôm , Bích Thuỷ nhận được thư Thu Hằng . Xưa nay , hễ có chuyện gì thường thường hai người điện thoại cho nhau , chẳng bao giờ viết thư . Như thế tiện hơn nhiều . Đoán là chuyện quan trọng , Bích Thuỷ vội vã mở thư ra ngay . Đọc chưa xong nước mắt đã tuôn ra ướt mặt . Nàng ngồi thẫn thờ nhìn ra phía cửa ra vào . Bóng những khách hàng ra vào nhoà nhạt . Bích Thuỷ vội dặn dò bà phụ việc rồi trở vào bên trong . Phía sau và trên lầu tiệm chạp phô này là nơi ở của gia đình nàng từ ngày đặt chân sang vùng Hoa Thịnh Đốn này . Cũng may gia đình Bích Thuỷ ra đi kịp thời và mang theo được chút tiền , nên gia đình nàng mới có tạm đủ để gây dựng được tiệm này và vay mượn nhà băng thêm . Là cựu quân nhân , Bình chồng của Bích Thuỷ không có nghề gì đặc biệt . Tuy nhiên , anh rất tháo vát và rất biết thích ứng . Hai vợ chồng hụ hợ tự trông coi lấy cửa tiệm khi mới thành lập . Sau đó ít lâu , tiệm bắt đầu chạy khá , nên thuê thêm một bà phụ việc người Việt tỵ nạn như mình . Coi như có dịp lá lành đùm lá rách mà vui sống cuộc đời lưu vong .
Buổi tối , Bích Thuỷ cho Bình biết nàng có ý định bay xuống Los Angeles ba ngày để gặp Thu Hằng . Bình bằng lòng ngay , anh trấn an vợ đừng lo về công việc tiệm , anh có thể chu toàn được .
Đám cưới Thu Hằng và Quân , vì thế có Bích Thuỷ là người làm chứng duy nhất và cũng là người khách mời duy nhất cùng với hai con của Thu Hằng . Hai đêm liên tiếp trước ngày cưới ở City Hall , Bích Thuỷ và Thu Hằng nằm cùng một giường , thức trắng đêm để tâm sự . Hai bạn khi thì bùi ngùi , khi thì khóc ngất . Bích Thuỷ cho tin của gia đình Lộc - Ái Trinh . Bích Thuỷ cứ ân hận đã không nghĩ đến rủ gia đình Lộc- ÁiTrinh cùng di tản , như với Thu Hằng ? Nhưng cũng vì chính Thu Hằng nhờ , và cũng vì thấy các bạn đó lanh lợi quá , nhưng chẳng ngờ ... hai người bạn đó kẹt lại sau ngày Cộng Sản Bắc Việt chiếm Miền Nam . Thật ra có ai biết gì chắc chắn đâu mà rủ rê .
Lộc rất may không bị tù cải tạo , ban đầu không công ăn việc làm , vì không đi trình diện nơi hãng cũ , như đa số người khác . Đối với nhà cầm quyền mới , thì không công việc làm có nghĩa là phạm « tội lười biếng » , không chịu đóng góp xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa . Nhưng bản tính tháo vát và liều lĩnh , Lộc xoay sở được làm trong một tổ hợp sản xuất nước mắm . Với công việc trong tổ hợp này , Lộc có thể đi đi về về vài tỉnh ven biển . Vào một đêm tối trời năm 1978 , cả gia đình Lộc đã vượt biển từ Rạch Giá sang Thái Lan , sau đó đi Pháp . Trong đám bạn bè cùng du học ngày xưa , chỉ có Lộc - Ái Trinh sang Pháp . Cũng trầy da tróc vẩy lắm mới gây dựng lại được . Hai con của họ đều ngoan và vẫn nói được tiếng Việt . Lộc và Ái Trinh đều làm trong ngành ngân hàng và hiện đang ở ngoại ô gần Paris .
Khánh-Tuyến cùng con gái đi thoát sang Thái Lan , ngay sau khi giã từ với Thu Hằng , không sang Pháp như dự tính mà sang Canada , vì Tuyến có người nhà ở đó , nên lập nghiệp ở Montreal . Tuyến mở tiệm cắt uốn tóc , nghề của nàng ngày xưa khi quen biết Khánh . Công việc làm ăn có vẻ phát đạt . Khánh học môn vi tính nên đi làm kỹ sư điện toán cho một hãng có tiếng .
Thuý Vân từ khi du học ở lại luôn , lấy người Mỹ , có một con gái và vẫn làm y tá cho một bệnh viện lớn ở Houston .
Thường thì qua Bích Thuỷ nên các bạn cũ biết tin tức của nhau . Bích Thuỷ rất chịu khó truy tìm rồi làm cái cầu bắc nhịp giữa các bạn cũ , mới , ở khắp năm châu .
Kỷ niệm vui buồn , thương đau kể mãi với nhau không dứt .
Trước khi chia tay , bay về HTĐốn , Bích Thuỷ ôm chặt lấy bạn , hôn lên má Thu Hằng nhiều lần , thì thầm :
- Mừng bồ và anh Quân . Chúc bồ muôn vàn hạnh phúc , bồ xứng đáng được hưởng . Ráng liên lạc thường xuyên với mình nhé , đừng vì hạnh phúc mới mà quên nhau nghe bạn hiền .

- Thu Hằng ơi , Chủ Nhật tới anh chị Hùng mời bọn mình đến ăn cơm trưa . Có người bạn cũ của anh chị ấy vừa sang đây . Anh chị Hùng muốn giới thiệu với bọn mình để cho họ có bạn , bớt thấy cô đơn . Nghe nói trước 75 là nhà giáo , nhưng cũng bị tù cải tạo vài năm . Trong khi đó thì vợ bỏ đi lấy một thằng cán bộ có tiền , có quyền . Sau đó anh ta vượt biên bằng đường bộ qua ngả Kontum không thoát , lại bị tù nữa . Cuối cùng thì vượt biển với đứa con trai duy nhất , sang được Nam Dương . Ở đảo gần hai năm trời mới xin qua đây được . Tội nghiệp , mất hơn cả chục năm đời , bây giờ mới lóp ngóp thấy được tự do . Em có bằng lòng đến gặp không để anh trả lời anh chị Hùng ?
- Đến chứ , phải đến chứ anh , tội nghiệp , ông bạn nào mà lận đận quá thế ? Nếu mình giúp được họ cái gì thì phải giúp chứ . Anh trả lời Ok đi .
Thu Hằng vừa trả lời Quân , vừa thu dọn mấy cuốn sách báo vất ngổn ngang trên bàn thấp trong phòng khách , mà lòng thì cũng ngổn ngang vì những tin éo le , tức tưởi , đau thương như thế đến từ Việt Nam , theo chân những người vượt biển , vuợt biên theo nhiều phương cách khác nhau , lần lượt đến Hoa Kỳ , sau nàng . Nghe nhiều tin , nghe nhiều lời phán đoán , khi khe khắt , khi rộng lượng , đối với những hoàn cảnh buốt đau chưa từng xẩy ra cho người dân Việt , Thu Hằng chỉ cảm thấy một niềm đau thăm thẳm và cảm thông với nhiều trường hợp . Nhất là với những người đàn bà Việt Nam trong cơn loạn ly và tan nát . Ngay như với chính nàng , đột ngột chồng chết , mặc dù đã thoát được ra xứ người , được hưởng tự do , tiến bộ , được giúp đỡ nhiều mặt , mà cũng phải bước thêm bước nữa . Huống gì những người đàn bà Việt Nam , một sớm một chiều mất chồng , mất việc , mất nơi nương dựa , mất định hướng trong cái xã hội rối beng và tàn độc đó , bơ vơ và hoảng sợ . Làm sao tránh khỏi những cạm bẫy khôn cùng , họ đã phải giải quyết vấn đề một cách chụp giựt để sống còn , hay để cho con cái sống còn . Những quyết định vội vàng hay liều lĩnh đã vĩnh viễn nhận chìm cả con người họ nếu là những quyết định sai lầm , như có thể là trường hợp người vợ của người bạn mà Quân và Thu Hằng sắp đến gặp . Nhưng Thu Hằng cũng rất bất mãn khi nghe tin người chồng nào đó , thoát thân được ra xứ người , sau khi đã cùng người vợ thu vén gia sản còn lại hay vừa thu gom được nhờ hết sức bương chải , mà người chồng đó đã nỡ tâm “phản bội » , quay lưng ngay với người đã đồng sinh cộng tử với mình trong những năm dài khốn khó . Thu Hằng nhận thấy với những trường hợp bất nhân , bất nghĩa này thì khó lòng thông cảm . Thật tình , Thu Hằng nhận thấy , trong cái rủi mình còn vớt vát được chút may mắn vì sau bốn năm kể từ khi Thu Hằng và Quân nhận ra nhau nơi cơ quan tìm việc , họ lấy nhau . Hai đứa con của Thu Hằng được Quân chính thức nhận là con mình ngay ngày cưới . Đó là niềm an ủi cho nàng .
Thật lòng Thu Hằng chẳng thiết tha gì chuyện vợ chồng , mặc dù còn tương đối trẻ . Tuấn đã mang theo cái chết của anh tất cả niềm yêu đời của nàng . Nhưng các con còn quá nhỏ , cần có một người cha hướng dẫn . Quân là người mẫu mực rất cần thiết cho hai con của nàng . Thu Hằng chỉ tội nghiệp Quân , còn độc thân , mà chịu lấy nàng làm vợ , một người đàn bà goá với hai đứa con . Chính Thu Hằng cũng không biết mình có yêu Quân không và Quân ngỏ lời xin bàn tay nàng có phải vì tình yêu hay vì thương hại , muốn cứu giúp mấy mẹ con nàng hay không . Đôi khi nhìn Quân lo toan cho các con mình , Thu Hằng lại nghĩ đến Tuấn và lại tìm chỗ khuất khóc thầm . Nhưng cũng tự trả lời rằng chắc chắn Quân phải yêu nàng thật sự vì Quân tỏ ra là một người chồng trìu mến một cách hồn nhiên . Hình như Quân cũng không tìm hiểu nàng có yêu anh thật sự không hay chỉ trông cậy vào anh để cho các con khỏi bơ vơ . Quân sống thản nhiên như từ khởi thuỷ hai người đã yêu nhau , có con với nhau . Và rồi với thời gian , Thu Hằng lại càng cảm thấy quý trọng Quân hơn .

Chủ Nhật quá đẹp . Nắng lên cao nhưng không nóng . Trời có gió mát . Các con đã đủ lớn , không còn muốn đi chơi chung với cha mẹ nữa . Quân và Thu Hằng đến nhà bạn ăn trưa như đã hẹn . Đã có vài bạn bè trong vườn sau nhà vợ chồng Hùng . Vợ chồng Hùng cũng sang Mỹ từ 75 , có hai con lớn tuổi hơn con của Thu Hằng . Cả hai đứa cũng đều nói được tiếng Việt như con của nàng . Họ đã thành công trong nghề điện toán .
Mùi thịt nướng bay thơm lừng . Hùng đang lui cui bên bếp lửa góc vườn và Trâm , vợ Hùng đang lăng xăng mời bạn bè uống nước . Người bạn mới đang đứng quay lưng ra phía cửa vào vườn , quay lại khi Trâm la to :
- Ông bà Quân đến kia rồi . Lại đây , lại đây Trâm giới thiệu . Đây là anh Quân , chị Thu Hằng , còn đây là anh ...
- Anh Đán !
Thu Hằng sửng sốt la lớn . Toàn thân run rẩy :
- Ủa ? Thế ra Thu Hằng biết anh Đán à ? Quả đất thật là tròn nhỉ ? Thôi thế thì chẳng cần giới thiệu nữa , quen biết hết cả rồi còn gì . Anh Quân uống gì , Trâm đi lấy cho .
Đán , Đán của biết bao nhiêu năm trước . Mặc dù Đán chẳng là gì của mình , nhưng Thu Hằng vẫn xúc động mãnh liệt khi gặp Đán ở đây , trong tình cảnh này . Bởi vì dù sao Đán cũng thuộc vào những kỷ niệm êm đềm thời xa thật là xa , thời Thu Hằng còn hồn nhiên nhìn cuộc đời bằng đôi mắt đầy niềm vui và tràn trề hy vọng . Thời mà Thu Hằng còn mặc áo dài mầu tím và dắt hoa cũng mầu tím trên tóc . Rồi bỗng nhiên cùng với Đán bằng xương bằng thịt đang đứng ngây người ra nhìn nàng , chẳng nói được lời nào , xúc động không kém gì Thu Hằng , thì hình ảnh của Quyền cũng ập đến , càng khiến cho Thu Hằng bủn rủn . Quyền , nhút nhát đứng bên cái cột dưới hiên trường sinh ngữ , Quyền can đảm ôm cô dâu Thu Hằng trong bản nhạc Ngăn Cách ngày đám cưới nàng , rồi Đán với tờ báo trong tay , hí hửng gõ gõ vào tên Thu Hằng in rõ ràng trên trang Hai , Đán vút xe chạy đi không một lời phải trái . Rồi Quân trong lớp học vắng với những con chim ríu rít . Rồi Tuấn , người chồng bất hạnh của nàng . Ôi chẳng lẽ đây thật là số phận đã an bài . Những người bạn đã lướt qua đời nàng .
Đán đứng đó , như chết đứng trên sân cỏ . Ngày xưa Đán lém lỉnh bao nhiêu , thì nay Đán im lặng bấy nhiêu . Có lẽ Đán đang nghĩ mình đã không sai lầm trong buổi hẹn tại lớp sinh ngữ , mà Đán cho rằng Thu Hằng gián tiếp « giới thiệu người chồng tương lai của mình » , bởi vì ngày nay , chính người thanh niên đôn hậu đó là chồng của nàng . Làm sao Đán có thể đoán biết được số phận của Thu Hằng , mặc dù Thu Hằng là người con gái mà theo ý Đán đã được trời ban cho một sắc đẹp cho đến bây giờ vẫn có mãnh lực làm chao đảo lòng anh , thì nàng cũng phải là người may mắn nhất trên đời .
Quân tiến tới bắt tay Đán rồi nói :
- Chào anh Đán . Có thể anh còn nhận ra tôi chứ ? Tôi nhớ có một lần duy nhất vô tình gặp anh đến lớp sinh ngữ của Thu Hằng và tôi . Quả đất thật là tròn . Thu Hằng và tôi rất mừng gập lại anh ở đây . Trông anh có hơi gầy đi một chút nhưng có vẻ vẫn mạnh khoẻ thì là điều mừng nhất . Anh có cần gì cứ nói , chúng tôi làm được gì thì sẵn sàng ngay , anh đừng ngại gì cả . Tôi nghe nói anh sang đây với cháu trai , hôm nay cháu có đi theo anh không ?
Đán chống chế :
- Ồ , tôi nhớ loáng thoáng , xin lỗi anh trí nhớ của tôi hơi tệ . Cám ơn anh và ... Thu Hằng . Tiếc quá cháu nó đến chơi nhà cô em tôi cũng ở gần đây . Để hôm khác bắt cháu tới chào các bác vậy . Hiện thời thì tôi tạm bằng lòng với tình trạng này . Dần dần , chắc là cũng sẽ phải nhờ đến các bạn thôi .
- Anh đừng ngại gì cả , khi nào chúng tôi cũng sẵn sàng . Chúng mình cũng nên tổ chức cho bọn trẻ làm quen với nhau cho có bạn . Cần lắm .
Nói xong , Quân di chuyển sang chỗ khác , mục đích để Đán có thể nói chuyện với Thu Hằng , vẫn còn đang đứng bâng khuâng với những kỷ niệm dồn dập .
- Thu Hằng , anh ... tôi ... tôi xin lỗi Thu Hằng . Bao nhiêu năm rồi , tôi vẫn chỉ đợi một ngày nào tôi nói được lời xin lỗi này . Tôi ... đúng là một ngốc tử . Quả thật tôi ... rất là tiếc , rất là tiếc .
- Thu Hằng cũng xin lỗi anh . Tại Thu Hằng còn trẻ con quá , nóng giận quá . Thu Hằng rất mừng gặp lại anh , để nói lời xin lỗi anh . Bây giờ thấy anh còn mạnh khoẻ là Thu Hằng mừng lắm . Cuộc đời chúng ta , ai ngờ mà trắc trở quá nhiều . Bây giờ Thu Hằng chỉ mong sao cho anh sớm an cư lạc nghiệp , cũng như anh Quân và Thu Hằng đã chắp nối với nhau sau khi anh Tuấn của Thu Hằng mất đi , khi cả nhà chạy loạn ra bến tầu tối ngày 29 tháng tư năm 75 .
Thu Hằng cố tình tóm tắt cuộc đời mình để Đán hiểu rõ hơn .
- Ô , thế ra bây giờ tôi mới biết .
Đán bâng khuâng giây lát rồi tiếp :
- Tuổi trẻ của chúng mình đã mất mát nhiều vì chiến tranh , vì đất nước loạn ly , bây giờ thì mất hẳn , vuột khỏi tầm tay . Chẳng biết rồi sẽ ra sao với bọn cầy cáo đó . Hy vọng của tôi bây giờ đặt cả vào đứa con . Chỉ mong nó đừng hư hỏng , trái lại chịu thương chịu khó học hành , thì cuộc ra đi của mình mới có ý nghĩa thật sự , phải không Thu Hằng ?
- Vâng , anh Đán nói đúng lắm . Thu Hằng cũng chỉ ao ước có thế . Hai đứa con của Thu Hằng cũng nhờ có anh Quân hướng dẫn đúng lúc anh Tuấn ... vắng mặt , nếu không , một mình chắc gì Thu Hằng đã lo nổi cho chúng .
- Này thôi chứ , tâm sự gì cũng phải ăn cái đã rồi tha hồ tâm sự sau . Kỷ niệm ngày xưa thì nói mãi chẳng hết đâu . Anh Đán , Thu Hằng ra đây ăn với bà con cho vui nào .
Trâm kêu gọi .

Trời trên cao xanh ngắt không một vạt mây . Gió thoang thoảng bay mùi thịt nướng . Tiếng cười , tiếng nói xôn xao . Cuộc đời tiếp diễn .
Tuổi mỗi năm mỗi cao , gần với đất và xa với trời .
Chỉ có những lời tạ tình chân thành là còn mãi .
Cảm ơn anh , Tuấn ơi , đã cho em biết thế nào là hạnh phúc và đã cho em hai đứa con xinh đẹp , em sẽ ráng hết sức lo cho chúng nên người hữu dụng để đáp lại tấm tình của anh , Tuấn ạ . Thời gian vợ chồng con cái mình được sống yên vui bên nhau là thời gian thật tuyệt vời . Chẳng ngờ quá ngắn ngủi .
Thu Hằng cũng xin cảm tạ anh Quân đã cưu mang và thương yêu ba mẹ con đúng lúc cần thiết và đối xử tốt như là vợ con của anh thật sự .
Thu Hằng cũng cảm ơn mối tình của bạn , Quyền ạ . Chúng mình không có duyên , cũng không có nợ với nhau , bạn thấy rõ rồi chứ phải không ?
Thu Hằng cũng cảm ơn mối tình của Khánh , Khánh ơi . Người ta nói « hữu duyên thiên lý năng tương ngộ . Vô duyên đối diện bất tương phùng » . Bọn mình đi chơi với nhóm bạn không biết bao nhiêu lần , nhưng cuộc đời bọn mình vẫn là đôi ngả . Chẳng phải lỗi ai , cũng chẳng ai so sánh hay chọn lựa , Khánh ạ . Vì đấy , Khánh đã nhìn thấy ai may mắn hơn ai rồi chứ ? Chúc Khánh và gia đình luôn hạnh phúc . Đó là tâm nguyện của Thu Hằng .
Thu Hằng cũng cảm ơn những người bạn đã thương mến Thu Hằng , cho dù đó là tình bạn hay là tình yêu .
Thu Hằng ngước nhìn trời xanh mà thầm nghĩ như thế trước khi tiến đến nhóm bạn cũ , mới , bên bếp lửa bập bùng .
Ái Trinh len lỏi trong cửa tiệm đông nghẹt người đi chợ . Ở Paris chỉ có vài tiệm á đông , nên như nêm như cối vào những cuối tuần , hay ngày lễ lớn . Hai giỏ đầy thức ăn để dưới chân , Ái Trinh đợi xếp hàng ở quầy trả tiền . Sốt ruột vì mãi chưa đến lượt , nàng đứng nhìn quanh quất . Bỗng Ái Trinh giật nẩy mình , xuýt tí nữa thì thốt lên gọi tên , chẳng lẽ người giống người đến thế ? Thoáng thấy bóng người đàn ông đã khuất trên thang cuốn đưa lên lầu thứ nhất của tiệm . Nàng muốn vùng chạy theo , nhưng kẹt những giỏ thức ăn dưới chân và đang kẹt trong đám người chờ trả tiền . Ái Trinh bực dọc , bồn chồn tự hỏi , chẳng lẽ , chẳng lẽ ... Nàng cũng tiếc đã không lên tiếng gọi . Nếu cứ gọi thì ... biết đâu , biết đâu đấy , ông ta ... sẽ chẳng quay lại ? Và nếu ông ta quay đầu lại khi nghe gọi tên ?
Ái Trinh trách mình quá thật thà , cũng không nhanh trí , không dám lên tiếng kêu gọi giữa đám đông người . Người đàn ông này chắc chắn có tật , ông ta chống cái gậy và hình như ... hình như không có cánh tay trái . Cánh tay áo sơ mi trắng phập phồng , lỏng lẻo , phải bỏ vào lưng quần tây mầu xanh biển thật xậm , như người ta bỏ tay vào túi quần . Chính cách phục sức , quần xanh biển thật đậm với áo trắng dài tay và nhất là dáng đứng , thoải mái , tay bỏ vào túi quần , rất quen thuộc đó , đã khiến cho Ái Trinh giựt mình nghĩ ngay đến một người bạn cũ , Tuấn , bạn của Lộc , của Khánh và chồng của Thu Hằng . Ái Trinh mong sao cho người đàn ông đó trở xuống . Nàng cứ nhấp nhổm dán mắt nhìn về phía cầu thang cuốn . Nhưng trả tiền xong rồi mà ông ta vẫn mất dạng . Lật đật đem những giỏ thức ăn xuống xe ở parking , Ái Trinh vội ba chân bốn cẳng chạy ngược lên trên lầu một của tiệm đó . Nàng rảo khắp ngõ ngách , không thấy . Lại chạy cả xuống lầu , chỗ nàng vừa trả tiền , dáo dác tìm kiếm , nhưng tuyệt nhiên không thể nào nhìn thấy người đàn ông đó nữa . Giữa đám đông , Ái Trinh gần muốn khóc , vừa nhớ , vừa thương bạn cũ , vừa xúc động về tình cảnh chợt thấy . Nếu là Tuấn ? Thật lòng Ái Trinh mong người đàn ông đó là Tuấn , tức là Tuấn không chết tức tưởi nơi bến sông , cho dù ngày nay tật nguyền . Ái Trinh lại thương Thu Hằng , nếu Thu Hằng biết rằng Tuấn đã sống sót , đã sang được bên Pháp , cho dù ngày nay không còn nguyên vẹn hình hài ... Ái Trinh băn khoăn không biết phải nghĩ thế nào , có nên thông tin , cho dù mơ hồ , cho dù chỉ mới nghi hoặc , đến các bạn cũ không , hay là đành cứ để cho mọi việc chìm lắng đi vào dĩ vãng , đừng khuấy động lên nữa , chỉ làm thương đau thêm mà thôi ... có thể gây khó nghĩ cho Thu Hằng ... có thể hại đến hạnh phúc của Thu Hằng ... Ái Trinh đâm ra hoang mang , không tin ở chính mắt mình , có thể nàng nhìn nhầm mà thôi . Nàng tự an ủi với ý nghĩ rằng nếu thật sự Tuấn đã sống sót , đã sang được Pháp , thì chính Tuấn đã tìm cách liên lạc với gia đình còn ở VN , liên lạc với bạn bè cũ và với Thu Hằng rồi . Tuấn có bà con ở bên Pháp cơ mà , thì chắc là phải có tin từ VN và thể nào chẳng biết tin về vợ con , từ bấy đến nay , mấy chục năm qua rồi . Chỉ trừ chính Tuấn , tật nguyền , muốn dứt bỏ dĩ vãng , để không làm khổ Thu Hằng và các con nữa và cũng không làm khổ chính mình nữa . Thôi thì ai cũng an phận cho xong ... Thế thì Ái Trinh có nên cho bạn bè cũ biết chuyện tình cờ nhác thấy Tuấn nhưng không chắc gì hết ... này không ?
Ái Trinh bỗng nhiên niệm Phật thầm , tha thiết cầu xin cho việc thoáng nhìn thấy Tuấn là điều có thật .

Người đàn ông đứng xếp hàng trả tiền . Hàng người kéo dài đến tận trong lòng hai dẫy quầy hàng . Người đứng xếp hàng , người còn đi tìm mua hàng lẫn vào nhau , chen lấn , tránh né , thật vất vả . Khổ một nỗi chợ á đông không có quầy trả tiền dành cho người tàn tật , cũng không có quầy dành cho người mua ít hàng , ông ta chẳng những có tật mà cũng chẳng mua gì nhiều , thành thử phải đợi như mọi người , và đã đợi khá lâu rồi . Mệt mỏi , ông nghiêng người đứng tựa hẳn vào cái gậy chống phía tay phải .
Khi nhích ra được khỏi hai dẫy quầy hàng cao che kín hai bên , tiến gần vào chỗ nhân viên giữ két hơn một chút , có thể nhìn bao quát suốt các quầy trả tiền thì ông ta bất chợt nhìn thấy một người đàn bà đứng xếp hàng cách đó khá xa , thoáng trông rất quen . Bà ta cũng có vẻ đang sốt ruột vì đợi lâu . Nét quen thuộc đó khiến ông ta như bị điện giựt , vội vã , luống cuống , quay ngoắt đi , bỏ luôn mấy thứ hàng định mua trên một quầy nào ngay tầm tay , rồi quây quả tìm đường tránh đi chỗ khác . Rất may , ông ta nhìn thấy cái thang cuốn đưa lên lầu , không xa nơi đang đứng , bèn hấp tấp một cách khó khăn đi lên đó . Thâm tâm chỉ cầu mong sao bà kia không nhìn thấy và nhất là không nhận ra ông ta . Nếu bà kia nhận ra , nếu bà ấy gọi tên , hay chạy tới gần , thì chẳng biết ông sẽ phải cư xử thế nào . Trên thang cuốn , cố dằn cơn bối rối , ông ta không dám quay đầu về phía bà nọ , chỉ mong cho cái thang cuốn mình lên càng nhanh càng tốt . Lúc càng muốn chuồn cho nhanh , thì mới càng thấy cái thân hình tàn tật dễ mất thăng bằng của mình là cái nợ đời đáng sợ , vì nó không chịu nghe lời mình nữa . Lòng tan nát , đau khổ tột cùng , tim đập nhanh trong lồng ngực , với cái tuổi bẩy mươi lại tàn phế thì tưởng như chết ngộp đến nơi vì xúc động và vừa cố gắng đi nhanh .
Không , không bao giờ , không bao giờ nữa Tuấn , phải , chính là Tuấn , không bao giờ nữa muốn nhìn ra người quen , không bao giờ còn muốn gặp lại bất cứ ai , nhất là những người bạn cũ , liên quan đến Lộc , Khánh , Bích Thuỷ , Thuý Vân và nhất là Thu Hằng . Không phải thờ ơ với gia đình , với bạn bè cũ , chính là Tuấn muốn cho gia đình vợ con và bạn bè cũ được sống an vui và nếu đôi khi có nhớ đến , có nhắc đến mình , thì cũng với những kỷ niệm đẹp , thật đẹp , của những ngày hạnh phúc xa xưa . Với tấm thân tàn tạ , thương tật thế này , Tuấn chỉ làm cho gia đình và bạn bè bối rối trong giao tiếp , với lòng thương hại , nhất là với Thu Hằng và các con . Ôi vợ con thương quý của anh ơi , anh không còn là anh thuở vui tươi , hạnh phúc cũ . Anh không bao giờ muốn trở thành ... của nợ của em , Thu Hằng yêu quý của anh . Ba đã không đủ tỉnh táo để kịp thời lo cho các con sớm thoát đại nạn của đất nước . Thì bây giờ , ba ráng không làm cho các con khổ vì sự tàn phế và vô tích sự của ba ngày nay . Hãy cứ xem như anh , như ba đã thật sự chết trong buổi tối ngày 29/04/1975 đó , chết trên bến sông của quê hương . Anh , ba chỉ cầu mong cho em , cho các con được nhiều nghị lực , được nhiều may mắn trong đời . Đó là nguồn vui và cũng là điều an ủi anh , ba nhiều hơn hết cả .

Vội vàng như bị ma đuổi , Tuấn tập tễnh đi ra ngay khỏi khu vực chợ á đông và tự nhủ sẽ không bao giờ đi tới vùng này nữa , để tránh gặp Ái Trinh , rất có thể ở đâu đó trong vùng này hoặc ở gần vùng này , nên đến đây đi chợ , vì người đàn bà đang đứng đợi trả tiền mà Tuấn thoáng nhìn thấy nhưng nhận ra ngay , chính là Ái Trinh . Làm sao Tuấn có thể quên được những khuôn mặt bạn thân quen đến thế , nhất là họ đã tham dự vào một phần cuộc đời và cuộc tình của chính anh và Thu Hằng  .
Khó khăn bước lên được cái xe bus PC2 đang đậu tại bến trung ương , ngồi vào được ghế dành cho người già hay tàn phế , Tuấn mới bớt thở dốc , bớt mệt phần nào . Vừa xong thì xe chuyển bánh , Tuấn yên tâm vì biết chắc chắn không thể gặp Ái Trinh nữa . Xe PC2 chạy suốt từ Paris-Porte d’Ivry đến tận Paris-Porte de la Villette . Trên tuyến đường dài , mặc dù đã đến trạm cần phải xuống để về nhà , thì Tuấn cứ ngồi trên xe mặc cho tâm trí bồng bềnh trở về thời gian Thu Hằng hối thúc ra đi khi Cộng Sản đã lấy mất miền Trung và nhất là tối 29/04/1975 khi chiến trận đã ở ngay ngưỡng cửa Sài Gòn , khi gia đình Bích Thuỷ và gia đình mình được người lính đưa xe ra tận bến tầu Khánh Hội .

- Anh rất hiểu em . Gia đình em đã di cư nên sợ Cộng Sản và thấy chắc chắn phải ra đi , bằng mọi cách , đó là điều tất nhiên . Nhưng đừng hối thúc anh , hãy để anh suy nghĩ . Miền Nam mình làm sao có thể mất nhanh chóng được . Em cũng thấy như anh , quân đội mình hùng mạnh , làm sao lại có thể để mất nước được chứ ? Đành rằng miền Trung đã mất , rồi Đà Nẵng , Ban Mê Thuột mất , Đà Lạt mất , dân chạy loạn ào ào vào miền Nam lánh nạn . Trong số đó có cả họ hàng xa của chính anh , mà xưa nay anh cũng không biết đến hay liên lạc . Họ ở nhờ ngay cả trong nhà ba má , mình còn lạ gì nữa . Họ cũng đang bấn loạn tinh thần không biết chỉ ở miền Nam ít lâu rồi mọi sự sẽ yên , chiến tranh sẽ chấm dứt , VC sẽ bị đánh bật ra , như trận Mậu Thân 68 và mọi người sẽ được trở về quê quán . Chẳng ai phải nghĩ đến việc bỏ hẳn đất nước mà đi . Còn miền Tây trù phú và hiện tại nghe tin tức có vẻ vẫn vô sự . Anh vẫn không thể cho rằng sẽ mất nước và mình phải ra đi .
Ít lâu sau , tình hình càng tệ . Nhiều cấp trên trong chính quyền và quân đội ra đi , vội vàng cũng có , đã dự tính kỹ càng trước cũng có . Thuộc cấp khắp nơi hoang mang . Ngoài đường vẫn thấy lính tráng súng đạn đầy người trấn giữ khắp các ngả vào Sài Gòn . Nhưng người dân thì vẫn náo loạn chạy ngược , chạy xuôi . Bạn bè rủ nhau ra đi , gia đình kêu gọi con cháu ở xa tụ họp về nhà cha mẹ để chuẩn bị dời bỏ Việt Nam . Giữa người quen biết với nhau , người ta công khai bàn tán việc ra đi , người ta công khai cho điểm hẹn .
Tuấn lại nói :
- Anh rất bất mãn về phong cách của một số cấp trên trong chính quyền và quân đội . Chẳng hiểu vì họ đã biết gì bên trong , biết mặt trái của sự việc nào đó , về tình hình chiến sự hay chính trị , họ đã tự ý bỏ hàng ngũ để thu vén gia đình , tiền bạc , ra đi . Như thế thì ai đưa ra những quân lệnh , nào tử thủ , nào đánh đến viên đạn cuối cùng ? Trong khi đó , thì em cũng nhìn thấy đấy , lính đầy đường kia kìa , họ đang chiến đấu , đang quyết tử đấy thôi , tinh thần như thế mà chẳng lẽ miền Nam phải sụp đổ hay sao chứ ? Em lo sợ , anh rất hiểu , nhưng không thể lo sợ đến nỗi phải đùng đùng bỏ đất nước ra đi ? Còn nước thì còn tát ...

Nhưng rồi tối 29/04/1975 , Tuấn cũng vẫn cùng Thu Hằng dắt hai con và theo mấy mẹ con Bích Thuỷ chạy ra điểm hẹn , cũng lên xe jeep nhà binh do một quân nhân mặc đồ trận đưa đi di tản và sẽ lên trên một con tầu hải quân , tức là sẽ bỏ lại quê hương . Đã có lúc Tuấn chỉ muốn nhẩy xuống khỏi xe , kêu vợ con cùng bỏ cuộc . Tuấn cảm thấy bất nhẫn và xấu hổ trước người lính kia . Người ta cũng có vợ , có con , tại sao đến giờ phút này họ không bỏ hàng ngũ , về lo cho vợ con của họ , mà họ lại vẫn trung thành , « ngoan ngoãn » nghe lệnh cấp trên , đón gia đình cấp trên đưa đi di tản , bỏ quê hương và bỏ lại chính họ và vợ con họ lại với đất nước tan hoang vì lửa đạn và kẻ thù say máu . Nhưng cứ nhìn thấy nỗi sợ hãi đến thất thần của Thu Hằng , thì Tuấn không biết phải hành động thế nào cho đúng .
Khi đến bến tầu , lúc thúc chạy đoạn hậu , giữ an toàn cho đám trẻ con sợ bị thất lạc , có lúc Tuấn đã vô tình chạy hơi chậm lại , có lẽ vì đang hoang mang tột độ , nửa muốn kêu vợ con trở lại , nửa muốn cứ tiếp tục . Nhưng sau khi trái đạn đại bác nổ lần đầu , đám người của Tuấn thoát chết , khá nhiều người khác bị thương , thì Tuấn quyết định cần phải ra đi thực sự , ít ra lánh nạn đâu đó , ở một hòn đảo VN nào đó , vì trước hết phải cho các con được an toàn đã .
Khi trái đạn đại bác thứ hai nổ , thì Tuấn , nằm trong vũng máu của chính mình và đứa con gái của Bích Thuỷ và của nhiều người khác , đã nhận thấy quyết định ra đi của mình quá muộn màng , trước khi chìm vào cơn hôn mê .
Xin lỗi em Thu Hằng ... Xin lỗi các con ...
Ngạc nhiên thấy mình đang nằm trên giường , hình như vừa tỉnh dậy sau một giấc ngủ dài đầy mệt nhọc , chẳng biết sau bao nhiêu ngày tháng , Tuấn thấy toàn thân mình bị bó chặt được phủ dưới tấm drap trắng , và nằm trên cái giường kiểu giường nhà thương , có hàng rào sắt hai bên . Mùi thuốc , mùi nhà thương , phảng phất trong không khí .
Miệng đắng chát và khô queo . Không nhúc nhích được , chỉ mở mắt thao láo ra nhìn trần nhà và quanh quất . Tuấn nhận thấy đây là một phòng mạch thì đúng hơn . Chẳng có ai chung quanh , cửa phòng đóng im ỉm . Cuối chân giường cách khoảng một thước , có cái cửa sổ kéo màn dầy che kín , cánh cửa sổ cũng được đóng lại , căn phòng chỉ lờ mờ sáng , thì Tuấn biết đang là ban ngày . Lặng lẽ , Tuấn quan sát thân thể mình bằng cách nghe ngóng xem nó thế nào , sau khi đã liếc từ ngực xuống tới chân . Cánh tay phải còn lành lặn , ngay đơ ra vì đầy giây nhợ có mũi kim đâm vào đó . Từ mũi kim Tuấn nhìn lên , đám giây nhợ đó dính với hai ba bọc chất lỏng đựng trong bao nylon đang treo trên cái giá sắt đứng cạnh giường . Lại thử nhúc nhích cơ thể đang bị che dưới tấm drap trắng . Tuấn bỗng lạnh toát cả người khi mơ hồ cảm thấy thiếu sót nơi này , nơi kia , trên thân thể . Ngay cả trí nhớ , Tuấn cũng không nhớ ra tại sao mình bị nằm ở đây , trong tư thế đặc biệt này , ai đã mang mình đến đây và từ bao giờ ...

Một lúc khá lâu , cánh cửa ra vào , ở phía bên trái giường , mở ra rất nhẹ . Tuấn vội nhắm mắt lại , như sợ người vừa vào biết mình đang thức . Tiếng bước nhẹ nhàng nhưng nhanh nhẹn loanh quanh trong phòng , rồi , qua hàng mi khép hờ , Tuấn thấy một khuôn mặt đàn bà cúi xuống mặt mình , gần sát , chăm chú như để kiểm soát người bệnh . Bà ta giật bắn người lên , lùi lại , hai tay đặt trên ngực khi Tuấn mở mắt ra .
Bà ta thốt lên , loạn xạ :
- Trời đất quỷ thần ơi , ông làm tôi hết hồn hết vía , lạy Trời lạy Phật , hoá ra ông còn sống .
Giọng bà ta tuy ngạc nhiên nhưng vui thấy rõ và như trút được tất cả những lo âu . Rồi bà ta nói tiếp một cách ... hồn nhiên :
- Tôi tưởng ông tiêu rồi , đợi vài ngày nữa ông không tỉnh lại thì tôi không biết phải làm gì với cái xác còn thở nhưng hết thuốc chữa , hết cách cứu sống , của ông đây .
Tuấn thều thào , khó khăn :
- Chào bà , tôi đang ở đâu đây ? Bà là người đã cứu tôi sống trong trường hợp nào vậy ?
- Ông không nhớ được gì sao ?
- Tôi chẳng rõ ... tôi chẳng nhớ được gì cả . Đầu óc tôi rỗng tuyếch .
- Ông tên gì , ở đâu , gia đình vợ con ông ở đâu , bộ ông không nhớ lại được hay sao ?
- Thưa không , tôi chẳng biết tôi là ai và gia đình hay vợ con tôi là ai , ở đâu . Nếu bà biết xin làm ơn cho tôi hay .
- Chắc chắn khi nào tôi biết thì sẽ cho ông hay ngay chứ , để ông liên lạc , tìm kiếm . Bây giờ ông cứ bình tĩnh lo tĩnh dưỡng đi đã .
- Cảm ơn bà đã cứu mạng tôi , nhưng ít ra xin bà cho tôi biết tên bà và tôi đang ở đâu và tại sao bà lại mang tôi về đây chữa chạy được .
- Tôi là bác sĩ giải phẫu Nguyễn Thể Phượng làm trong bệnh viện Bình Dân . Nhưng hiện tại ông đang ở trong nhà của tôi , để tôi có thể ráo riết lo cho ông , may ra ông mới thoát chết được . Cám ơn Trời Phật , ông vừa tỉnh lại sau nửa tháng trời hôn mê nên thế là đã thoát chết rồi , từ nay ông chỉ còn lo khoẻ lại thôi . Từ từ , rồi ông sẽ tìm lại được trí nhớ , ông bị trấn động quá sức mà thôi . Ông nghỉ ngơi đi , vài ngày nữa tôi sẽ thử tháo bớt băng ra , xem nơi nào khá rồi nơi nào còn cần lo lắng thêm . Ông đừng lo ngại , việc gì phải đến sẽ đến , cứ bình tĩnh chấp nhận là hơn hết . Cái sống rất đáng quý , đừng chối bỏ nó .
Bác sĩ Phượng nói xong quay đi lấy miếng bông gòn nhúng chút nước đắp lên đôi môi khô héo của Tuấn , không nói thêm lời nào , chỉ nhìn Tuấn rồi bỏ ra khỏi phòng .
Bà bác sĩ đi ra rồi , Tuấn băn khoăn , bà ta chỉ trả lời một phần câu hỏi . Anh vẫn chưa biết từ lúc nào , vì sao anh bị thương nặng , ở đâu , mà được đem về cứu sống . Còn gia đình , vợ con anh , là ai , bây giờ ở đâu , sao không mang anh đi nhà thương mà để cho bà bác sĩ này đem về nhà chữa trị . Tuấn hoang mang không biết vì sao anh bị thương nặng đến nỗi hôn mê nửa tháng trời và câu nói cuối cùng rất mơ hồ của bà bác sĩ khiến Tuấn càng hoang mang thêm và chợt nghĩ lại khi mới tỉnh dậy , Tuấn đã thăm dò cơ thể mình ... « việc gì phải đến sẽ đến và cái sống rất đáng quý , đừng chối bỏ nó » , Tuấn bỗng lại rợn cả người và bỗng nhiên gần như muốn chìm vào hôn mê lần nữa .

Ngày tháng qua đi chậm chạp theo bóng mờ hay bóng tối của căn phòng . Mỗi sáng sớm và mỗi chiều , bác sĩ Phượng vẫn ra vào chăm nom Tuấn , nhưng vẫn chưa thấy bà nói đến bỏ băng đi , ngay cả bỏ bớt phần nào đi , như lần đầu khi Tuấn vừa ra khỏi hôn mê . Nếu không phải bà bác sĩ , thì có một bà cụ khoảng bẩy mươi tuổi , ra vào , nhìn Tuấn thiêm thiếp . Trong giấc ngủ chập chờn , đôi khi Tuấn cảm thấy bàn tay của bà cụ đặt trên trán mình , hay trên tóc mình , có khi nghe được cả tiếng thở dài rất nhẹ của bà cụ nữa , nhưng tuyệt nhiên bà cụ chẳng nói lời nào . Đôi khi Tuấn muốn lên tiếng hỏi han , nhưng làm như tiếng nói cũng khó khăn thoát ra . Và cứ thế , hết mê sảng , nóng sốt , lại run rẩy lạnh toát cả người , cứ khi tỉnh , khi mê , khi ngủ , khi thức . Trong các cơn mê sảng , thảng thốt ác mộng , lần nào Tuấn cũng chỉ thấy những tia chớp mầu đỏ chằng chịt rồi bóng tối , thật tối , úp chụp lấy mình . Trong những cơn mơ , Tuấn cũng chẳng thấy gì rõ ràng hơn là cảm giác bồng bềnh như đang bay bổng hay đang chơi vơi trong giòng nước . Có khi như giòng thác , cuốn mình phăng phăng gần muốn ngộp thở , có khi là một khoảng sông hay biển rộng mênh mông , có khi là đang đứng dưới cơn mưa to , gió lớn . Tỉnh dậy , Tuấn không nhớ gì nhiều hơn nữa .

Chẳng biết thời gian qua đi là bao lâu bỗng một hôm có tiếng radio bên phòng ngoài vọng vào . Tiếng người xướng ngôn viên the thé , giọng nói vừa đanh đá vừa lạnh tanh . Tuấn hơi ngạc nhiên tự hỏi đài phát thanh nào và nhân viên nào lạ lùng như thế ? Anh cố lắng nghe xem họ nói gì , nhưng không thể nghe thấy gì rõ , hơn nữa cửa phòng đóng im ỉm . Nhưng rồi ai đó đã tắt radio đi . Căn nhà và riêng căn phòng của Tuấn lại chìm vào thinh lặng , mà đôi khi Tuấn tưởng như đang nằm ở một nhà quàn , đợi ngày đem bỏ vào quan tài rồi đem chôn .
Cả ngày hôm qua , không thấy bóng dáng bà bác sĩ Phượng , mặc dù mới đây bà nhắc lại sẽ xem nơi nào có thể bỏ bớt băng ra . Cả ngày hôm qua , Tuấn khi thức , khi ngủ , rồi gắng vặn óc ra cố nhớ lại mà tuyệt nhiên khối óc mù mịt , người cứ lao đao .
Ngày hôm sau nữa , bác sĩ Phượng vào phòng . Đang chập chờn , Tuấn tỉnh hẳn và mở mắt ra chờ đợi :
- Chào bác sĩ , chắc là mấy hôm vừa qua bác sĩ mắc nhiều việc ở bệnh viện ?
Bác sĩ Phượng dịu dàng :
- Vâng , tôi phải họp với ban quân quản , giám đốc mới tiếp thu bệnh viện . Vì mới mẻ nên họ còn bối rối , và công việc đòi hỏi nhiều thủ tục rườm rà lắm . Mà thôi , đó là chuyện ... ngoài đường . Nhưng tôi có tin vui này cho ông . Tôi đã tìm ra tờ giấy của ông khi ông bị thương và được đem về nhà tôi . Tôi đưa cho ông xem ông có nhớ gì không nhé . Nếu như không nhớ ngay cũng không sao cả , dần dần ông sẽ nhớ lại thôi .
Tuấn bồi hồi :
- Vâng , xin bác sĩ cứ cho tôi biết , may ra tôi nhớ lại được chi tiết gì hoặc nhớ lại được hết mọi chuyện thì càng hay .
- Được rồi , nhưng ông nên từ từ , đừng vội vàng quá , không tốt cho khối óc còn quá yếu ớt của ông đâu . Vả lại tình hình bên ngoài đã thay đổi hoàn toàn so với vài tháng trước rồi , tức là so với lúc ông chưa bị thương cơ . Ông còn quá yếu để có thể đối phó , cả về tinh thần lẫn thể chất , vì thế tôi thật lòng chưa muốn ông biết hết mọi chuyện .
Tuấn thật tình không hiểu bác sĩ Phượng muốn nói gì . Nhưng nỗi vui sắp được biết tên mình , lý lịch của mình , khoả lấp niềm thắc mắc nhỏ kia đi . Bác sĩ Phượng lại rào đón :
- Tôi không muốn ông mừng hụt , tờ giấy của ông đây , nhưng trong đó tôi chỉ thấy ghi vắn tắt tên mà không thấy ghi họ gì , có thể là tên của ông , có thể là tên ai đó quen biết với ông , cũng không thấy ghi địa chỉ hay tên người nào khác , à có chứ , thấy ghi địa chỉ của một người ở ngoại quốc , ở bên Pháp thì đúng hơn , nhưng tên và địa chỉ người đó cũng bị máu làm cho nhoà đi rồi , không đọc được . Đây này , tờ giấy được tìm thấy trong người của ông đây . Ông thử đọc xem sao .
Bà ta đưa tờ giấy nhầu nát vấy máu vào trước mắt Tuấn . Đúng ra chỉ là một mẩu giấy , có ghi vội vàng , chứ không phải là giấy tờ tuỳ thân chính thức như thẻ căn cước hay tờ khai lý lịch hoặc khai sinh , như Tuấn tưởng tượng ban đầu . Hơi thất vọng , tuy nhiên Tuấn vẫn cố gắng nuôi hy vọng , đọc thấy có ghi chữ « Tuấn » rồi xuống cách một khoảng trống , có ghi tên người được viết bằng Pháp văn , nhưng máu đã trở thành bầm đen lấp mất gần hết rồi . Trong khi Tuấn nhìn tờ giấy thì bác sĩ Phượng không ngớt quan sát khuôn mặt Tuấn . Bà ta có vẻ vừa cảm động vừa hài lòng .
Bỗng nhiên , bà hỏi hơi to tiếng , như có ý gọi :
- Tuấn , Tuấn có phải là tên ông không ?
Tuấn rùng mình khi nghe bà bác sĩ xướng tên lên , cùng lúc mình đọc tên ... mình , bỗng nhiên Tuấn buột miệng :
- Tuấn , tôi tên là Tuấn ... tôi tên là Tuấn . Nguyễn Phúc Tuấn , bác sĩ ạ . Tôi nhớ ra tên họ của tôi rồi , mừng quá , mừng quá , bác sĩ có mừng cho tôi không ?
- Thành thật chúc mừng ông , ông Tuấn ạ . Với tư cách một bác sĩ , được như thế tôi mừng ghê lắm . Như thế chẳng mấy chốc ông sẽ nhớ lại hết mọi chuyện . Hôm nay tôi sẽ bớt băng ra cho ông . Ông sẽ thấy nhẹ nhõm hơn và dần dần sẽ tập vận động , rồi chẳng mấy chốc ông sẽ tự túc được . Chỉ cần có thật nhiều nghị lực thì việc gì cũng sẽ vượt qua được thôi , ông Tuấn ạ . Từ nay tôi đề nghị ông Tuấn gọi tôi bằng cô Phượng , như cô em họ , hay ngắn gọn là Phượng cũng được , gọi mẹ tôi là Dì Hai , như có bà con với mẹ ông vậy . Tôi sẽ coi ông như người anh bà con của tôi , ông bằng lòng chứ ? Tôi đoán ông không lớn tuổi hơn tôi bao nhiêu . Mẹ tôi và tôi đã bàn với nhau như thế . Sau này có ai tò mò hỏi thì ông cứ nói như thế nhé . Nhà này chỉ có hai mẹ con tôi ở thôi , nay có thêm ông thì chúng tôi an tâm hơn . Ngoài tờ giấy này ra , tôi còn tìm thấy một số tiền , tiền đô la , dấu trong người ông . Tôi xin trả lại cho ông đây .
Bà bác sĩ đưa ra một gói giấy nylon nhỏ buộc trong sợi giây thung . Tuấn vội nói :
- Xin Dì Hai và bác sĩ ... Phượng cứ giữ lại , tôi như thế này , tiêu xài gì nữa .
- Không sao , tôi cứ giữ đây , khi nào cần , sau này ông ... anh Tuấn khoẻ lại , cũng cần tới chứ , thì cứ cho tôi biết vậy .
- Vâng như thế tiện hơn .
Tuấn không hiểu hết những gì Phượng nói , thấy có vẻ bí ẩn sao đó . Tại sao phải đóng kịch là họ hàng , tại sao có người tò mò hỏi và việc gì mình phải nói dối họ ? Nhưng sự việc quá dồn dập , nhất là tìm ra được mảnh giấy , rồi nhớ ra được đầy đủ tên họ của mình , khiến cho Tuấn quá mừng rằng việc mất trí nhớ chỉ là thời gian ngắn thôi , nên anh chỉ hoang mang như thế rồi để cho lướt qua . Nhưng cũng vì chẳng hiểu biết hết những bí ẩn mà Phượng còn che dấu , Tuấn vẫn bướng bỉnh theo đuổi ý muốn của mình , nên tiếp :
- Vâng từ nay tôi sẽ xưng hô như được dặn dò . Tôi ... thật cảm động về tấm lòng bác ái của bác sĩ và Cụ thân sinh ... của Phượng và Dì Hai . Thật hân hạnh và may mắn cho tôi có được thêm một gia đình như Cụ và bác sĩ . Bây giờ tôi mới nhớ được họ tên đầy đủ , nhưng chưa nhớ ra gia đình thế nào , vợ con ra sao và vì sao bị thương . Nếu bác sĩ ... nếu Phượng có thể soi sáng cho thì không gì quý bằng .
- Dần dần đi đã . Chuyện gì ra chuyện nấy , hấp tấp quá chẳng tốt đẹp gì đâu . Việc cần nhất bây giờ là lo cho sức khoẻ , lấy lại được sự tự lập rồi tính sau .
Tuấn vẫn bướng bỉnh :
- Đã biết tên họ rồi , nhờ Phượng truy tìm ra tông tích của tôi , trước khi bị tai nạn tôi làm gì , ở đâu , gia đình cha mẹ , anh em , vợ con thế nào . Bây giờ họ ở đâu . Chắc cũng không khó mấy đâu Phượng nhỉ , chỉ cần ra toà thị chính thì có thể truy ra thôi , phải không nào ?
- Đã bảo anh hãy từ từ , bây giờ đổi khác hoàn toàn rồi . Không dễ như anh tưởng . Hãy nghe lời Phượng đi , cứ lo cho sức khoẻ đã .
Giọng Phượng chắc nịch , quả quyết .
Tuấn sốt ruột vì bà bác sĩ cứ nói loanh quanh nào là đã đổi khác hoàn toàn , không dễ như anh tưởng , nào là cần tự túc ... thế là thế nào ? Tại sao bà ấy cứ úp úp mở mở ? Có cái gì ghê gớm đã làm thay đổi ? Cái gì bị thay đổi ? Bà ta cũng nói sẽ mở bớt băng mà vẫn chưa thấy mở gì hết . Có cái gì khiến bà ấy do dự ? Vết thương chưa lành hẳn hay sao ? Tuấn đã thấy ngứa ngáy trên cơ thể , thì chắc là vết thương đã lành da rồi chứ ? Từ vài ngày nay , từ khi bớt dần những cơn ác mộng hay hết hôn mê , sự sống của Tuấn chỉ trông cậy vào những bao chất lỏng được chuyền vào người qua mũi kim cắm trên cánh tay phải , mọi việc « vệ sinh » đã được chuyền vào cái bao nylon treo toòng teng dưới gầm giường , do cái ống cắm vào bụng Tuấn . Dù chưa xẩy ra vì người Tuấn còn đầy băng bó , nhưng khi nghĩ đến nay mai sẽ bỏ băng , nhưng chưa tự túc lo được thì ai sẽ lo vệ sinh cho mình đây ? Khi hôn mê không nói tới , nhưng bây giờ Tuấn đã tỉnh táo , đã nhận biết việc làm vệ sinh giữa người khác phái không dễ dàng , thế thì tại sao ... tại sao bà ta không đưa mình vào nằm nhà thương Bình Dân , nơi bà ta làm việc , mà lại đem về nhà rồi tự tay lo lắng cho mình . Cho dù bà là bác sĩ đi nữa , Tuấn vẫn thấy ngượng nếu như bà ta lo vệ sinh cho mình . Nhưng Tuấn không thể làm gì hơn là chấp nhận .

Vài ngày sau , bác sĩ Phượng loanh quanh dọn dẹp trong phòng , đến bên cái bàn nhỏ bên trên có vài chai lọ thuốc , rửa tay sạch sẽ , rồi quay trở lại phiá Tuấn . Phượng nói :
- Nào bây giờ sẽ cắt băng nhé . Nhưng anh Tuấn nên biết trước rằng anh đã bị thương nặng lắm , nặng ghê lắm , đáng lẽ chết rồi , Phượng và mẹ Phượng đã cố gắng hết sức mình , cứu được anh sống là mừng , mừng vô kể . Mẹ Phượng nói có lẽ cũng là cái số của anh chưa thể chết , Trời chưa gọi anh . Nhưng nên biết chấp nhận sự thật là cơ thể anh không lành lặn hoàn toàn đâu . Có thề khi bỏ băng ra anh sẽ đau khổ nhiều , nhưng hy vọng anh là người can đảm và hiểu biết về lẽ tương đối của cuộc đời . Hôm nay mới chỉ nên bỏ băng phía bên phải thôi . Còn bên trái cần để thêm ít ngày nữa . Anh không chết là may rồi . Anh nên nhớ như thế .
Tuấn nghe tới đâu cứ điếng hồn tới đó . Nhưng Phượng đã nói rằng đáng lẽ Tuấn chết rồi , nhờ cô ta ra sức cứu chữa mà sống sót , nhưng sẽ bị tàn tật . Tuấn không biết mức độ tàn phế nặng nhẹ ra sao , nhưng có vẻ như chính bà bác sĩ cũng không thể biết được , nên bà ấy có vẻ lo lắng thật sự và cũng lo cho tinh thần của Tuấn sẽ có thể suy sụp nếu thấy mình trở thành tàn phế , nên cứ dặn dò , cứ rào đón . Niềm vui tìm lại phần nào thân thế , ít ra là họ và tên của mình , chưa tan , thì nay còn phải đương đầu với sự thật phũ phàng . Nhưng Phượng đã chẳng khuyên nên biết quý trọng cuộc sống đấy sao ? Chẳng lẽ Tuấn hèn nhát không dám đối diện với sự thật ? Chẳng hoá ra uổng công lao của người đã cứu sống mình ?
Cẩn thận Phượng vén tấm drap trắng ra nhưng vẫn giữ cho nó che phía bên trái . Nhát kéo sắc khéo léo luồn vào làn vải . Theo bàn tay nhanh nhẹn chuyên nghiệp của Phượng , những mẩu vải lốm đốm chỗ trắng chỗ vàng ố rơi xuống đất . Đùi và bắp chân bên phải hiện ra , trắng xanh , thịt da nhăn nheo , như tóp lại . Phượng chăm chú vào công việc quá quen thuộc . Nhìn nghiêng dáng khuôn mặt cúi xuống với những sợi tóc loà xoà , Tuấn bỗng thoáng nhớ tới hình ảnh một thiếu phụ , nhưng trong tích tắc lại biến mất và không thể nào đặt cái tên cho bóng người ấy . Phượng ngửng lên , liếc nhìn bệnh nhân , rồi nhéo vào bắp chân một cái thật mạnh . Tuấn giựt thót chân và kêu lên một tiếng . Phượng mỉm cười , thoả mãn . Rồi nụ cười toả ra lớn hơn , như đoá hoa nở bừng trước ánh nắng huy hoàng . Bà Cụ , Dì Hai , đã có mặt bên cạnh từ lúc nào , cũng cười rất tươi . Cả hai mẹ con nhìn Tuấn mà cười tở mở . Thấy họ tươi vui , Tuấn cũng vui lây , nhận thấy chỉ dấu của sự thành công trong việc cứu sống và chữa lành những vết thương lớn nhỏ , của mình , ít ra là cái chân phải này đã .
Dì Hai lên tiếng :
- Nam Mô A Di Đà Phật , cảm ơn Trời Phật , xin Trời Phật tiếp tục che chở cho người này .
Nói xong Dì quay đi , bỏ ra khỏi phòng . Phượng dịu dàng đắp lại cái drap trắng lên người bệnh nhân rồi nhìn Tuấn :
- Ngoài những vết trầy trụa ngoài da , xương ống chân phải của anh bị nứt , nhưng bây giờ khỏi rồi . Mỗi ngày , hãy ráng tập cử động , nhẹ thôi , đừng hấp tấp mà hỏng chuyện , vẫn phải nằm trên giường vì vẫn cần cái tay phải này , còn phải tiếp mấy thứ nước này cho bên kia nữa . Công việc mới xong một phần ba , nếu kể luôn cả bộ trí nhớ của anh cũng cần phải săn sóc tới . Mẹ và Phượng sẽ lo cho anh chu đáo , anh đừng lo gì hết nhé .
Nói xong Phượng nhanh nhẹn dọn dẹp những mẩu vải băng rơi ra sàn nhà . Lại rửa tay rồi đi ra sau khi nhìn Tuấn và mỉm cười lần nữa .
Tuấn lí nhí :
- Cảm ơn Phượng , cảm ơn Dì Hai , cảm tạ ơn cứu tử và hết sức chữa chạy cho tôi được
sống ngày nay . Dù thế nào chăng nữa , tôi sẽ hết sức cố gắng sống để đền đáp công ơn của Phượng và Dì Hai .
Tuấn muốn nói nhiều hơn thế nữa nhưng chẳng biết nói gì . Những lời , những câu , dù thế nào chăng nữa cũng không thể bằng cái ơn cứu mạng một con người . Dì Hai phải lo lắng ghê gớm lắm nên khi xem như thành công , Dì đã cảm tạ Trời Phật và xin che chở thêm cho Tuấn , đủ hiểu sẽ còn gay go lắm . Anh thật cảm động về tấm tình cao đẹp mà kín đáo này . Anh tự nguyện cho dù thân thể anh tàn phế , anh sẽ cố gắng sống lành mạnh , khoẻ khoắn để tỏ bầy lòng biết ơn đối với hai mẹ con mà anh không quen biết , hai người đàn bà can đảm tuyệt vời đã cứu anh thoát chết .
Cánh tay phải vẫn dính vào giây nhợ qua mũi kim , cái chân vừa thoát khỏi băng bó , Tuấn thấy nhẹ nhõm hẳn thật . Anh hé tấm drap , liếc nhìn xuống chân , nó còn xanh rờn và teo tóp với những vết xẹo mầu hồng hồng loang lổ . Tuấn nhẹ nhàng , thật cẩn thận đưa mấy ngón tay bên phải sờ xoạng vào đùi mình , lại nhéo nó và thấy nó sống , nó cảm thấy đau , nó cảm thấy nhột , nó cảm thấy anh đang vỗ về nó . Đồng thời Tuấn biết rằng bên trái thân thể mình là phần thiếu sót , là phần « nhẹ nhõm » trong câu nói xa gần mà nhiều nghĩa của Phượng . Trong một giây phút xúc động , nước mắt thương tấm thân vừa tàn phế vừa bơ vơ không biết chính mình là ai , lăn dài trên má . Tuấn nằm đó bâng khuâng giây lát .
Bất giác , thật nhẹ nhàng , Tuấn cử động cái chân vừa được cứu sống .

Phần Cuối

Những ngày sau đó , vẫn nằm trên giường , vừa « tập thể dục » , Tuấn vừa nghe thấy tiếng radio vọng vào thường hơn . Có thể Dì Hai hay chính Phượng muốn cho anh cùng nghe . Qua tiếng xướng ngôn viên , cũng vẫn người đàn bà có giọng the thé , chanh chua hay vẫn cái giọng đàn ông khê đặc , quê mùa , hay qua những bản nhạc hành quân sắt máu , Tuấn hiểu rằng đang có một xã hội nào đó bên ngoài căn nhà của hai mẹ con Dì Hai . Tuấn nhớ lại câu Phượng đã nói mấy lần « bây giờ mọi sự đã thay đổi hoàn toàn rồi » ... và « không dễ như anh tưởng » . Thế thì nhất định phải có cái gì ghê gớm lắm đang xẩy ra bên ngoài những bức tường này và để bảo vệ , cũng như để chuẩn bị tư tưởng cho Tuấn nên cả hai mẹ con Phượng đều tuy mơ hồ , nhẹ nhàng , nhưng quả quyết cho anh hiểu và phòng ngừa . Và xã hội bên ngoài đó cũng phải nguy hiểm thế nào đó cho anh , nên cả hai mẹ con lại nhận anh là bà con , lại dặn dò anh nhận như thế và cho ở trong nhà của họ để chữa chạy , gần như lén lút , vì cửa sổ luôn đóng kín , màn cửa luôn kéo lại , mà không đem đi nhà thương như bình thường phải làm . Tuấn chợt hiểu rằng đó là chế độ Cộng Sản , qua những từ ngữ phát ra từ miệng các xướng ngôn viên kia . Đồng thời một ý tưởng thoáng qua khiến Tuấn suy nghĩ . Cuộc đời , gia cảnh của Tuấn phải có cái gì dính dấp đến cái chế độ Cộng Sản này hay nghĩ ngược lại cái chế độ Cộng Sản này đã gây ra hoàn cảnh của Tuấn hiện nay , vì thế mà mẹ con Dì Hai , vì nhân đạo , cần phải bao che Tuấn . Cái gì đó rất mơ hồ , lảng vảng trong đầu Tuấn từ khi đó . Sự suy đoán này càng khiến cho Tuấn thấy công ơn của Dì Hai và Phượng quá to lớn và càng làm cho Tuấn ra công sức tập thể dục .

Những ngày sau đó , Phượng bằng lòng hết sức vì vết thương rất nặng bên trái thân thể Tuấn đã cho thấy nhiều triển vọng . Phượng cũng ngờ rằng Tuấn đã biết về việc tàn phế của mình , mặc dù cả Phượng cả Tuấn đều không đề cập thẳng đến « phía bên trái nhẹ nhõm » đó bao giờ .
Hôm nay Phượng nghĩ rằng đã có thể tháo gỡ luôn hết băng ra và nói hết sự thật cho Tuấn biết . Tất nhiên sự thật liên quan đến tai nạn gây thương tích trầm trọng cho Tuấn thôi và kết quả của những vết thương đó . May ra qua câu chuyện tai nạn Tuấn có thể nhớ lại những gì về đời anh trước đó . Ngoài ra , thân thế , gia cảnh của Tuấn thế nào , chính Phượng cũng không biết và đang kín đáo truy tầm .
Rồi bắt đầu tập cử động từng phần , sau đến toàn diện . Tuấn là người bệnh can đảm , đã tiến bộ nhiều . Cái chân phải đã co lên duỗi ra tương đối tốt rồi . Cái chân đó sẽ là trụ cột cho thân thể của Tuấn sau này . Mất cánh tay trái đến tận gần bả vai , một vết thương quá khó chữa lành , cả một bên xườn trái bị bầm dập , mất chân trái từ dưới đầu gối , thân thể người bệnh rất dễ mất thăng bằng . Cả phía bên trái đều ... hỏng bét . Mọi sự sẽ chỉ trông cậy vào chân phải và tay phải .
Khi đem xác Tuấn về nhà , Phượng và mẹ đã phải khó nhọc bỏ ra hết cả sở học và kinh nghiệm đời mình , với một thân người đầy máu và những vết thương chí tử . Nếu Phượng không là bác sĩ giải phẫu , nếu Dì Hai không phải là cô Mụ khi con son trẻ , nếu không tìm đủ thuốc men cần thiết , lấy cắp của bệnh viện đã sang tay cho chủ mới là ban quân quản Cộng Sản miền Bắc sau ngày 30/04/1975 , thì chắc chắn đã không cứu được nạn nhân đó .

Dìu người bệnh ngồi lên , thõng chân xuống mép giường , những giây thuốc đã được dẹp bỏ hết từ ngày trước , Phượng bắt đầu cắt băng . Dì Hai vẫn đứng bên cạnh chứng kiến , phụ giúp .
Tuấn xúc động thật sự , nét mặt tái dần đi và thân người hơi run rẩy khi càng lúc những mảnh vải bị vất xuống cái thau đặt dưới sàn nhà . Phượng vẫn chăm chú làm việc và Dì Hai cũng nén cảm xúc . Chỉ có cái nhìn rất hiền của Dì Hai nói lên hết tấm lòng Từ Mẫu nơi Dì .
Phượng vịn người của Tuấn để anh ngồi cho vững hơn , rồi điềm đạm nói :
- Xong rồi , mẹ và Phượng đã làm hết sức mình để chỉ được kết quả này thôi , nhất là trong hoàn cảnh dầu sôi lửa bỏng , thiếu thốn trăm bề . Anh đừng trách gì Phượng nghe . Anh sẽ tập dùng xe lăn hay nạng hay gậy trước khi Phượng tìm được cho anh cái chân gỗ . Còn cái tay thì hơi khó . Phải chấp nhận như thế vậy . Sau này , biết đâu , khoa học tiến bộ hơn thì có hy vọng nhiều hơn .
Bất giác Tuấn đưa cánh tay phải ra ôm lấy Dì Hai , nước mắt chẩy dài trên má . Tuấn thều thào :
- Con cám ơn Dì Hai , đã cưu mang con .
Dì Hai cũng khóc , mếu máo :
- Con đừng ngại ngùng gì hết , con là con cháu của Dì mà , đừng lo gì hết .
Buông Dì Hai , quay sang Phượng , với cánh tay lành duy nhất còn lại đó , Tuấn cũng ôm lấy người bác sĩ đã can đảm dám thách đố tử thần giữ lại mạng sống của anh , thách đố cả cái xã hội ghê gớm ngoài kia , lén lút chữa chạy cho anh ngay trong nhà của mình . Cả ba cùng khóc , nhưng có thể mỗi người khóc về một lý do riêng , trong một hoàn cảnh chung .

Sự tiến bộ của Tuấn khiến cả nhà yên tâm và rất vui . Tuấn đã được ra khỏi căn phòng người bệnh , nhưng hằng đêm vẫn ngủ ở đấy . Coi như đó là phòng của anh . Cửa sổ vẫn đóng kín với màn kéo lại , theo lời căn dặn của Dì Hai .
Một hôm Phượng đi xích lô về , khệ nệ đẩy cái xe lăn vào nhà , gặp mẹ và Tuấn , Phượng vui vẻ nói :
- Có cái xe lăn thay cái chân cho anh Tuấn rồi này . Phượng vừa thuổng được trong nhà kho của bệnh viện . Mẹ ạ , nhiều thứ bị tịch thu lắm , thuốc men không biết bao nhiêu thùng cạc tông to tướng , dụng cụ y khoa , xe lăn , giường phản , tủ gỗ , tủ lạnh , máy lạnh , máy đánh chữ , bàn ghế , bếp ga , linh tinh hầm bà lằng trong đó , chẳng biết chúng cướp ở đâu , nghe rỉ tai sẽ đem ra Bắc . Con bèn lấy cái xe lăn , hơi cũ nhưng vẫn còn tốt . Con nhỏ cán bộ thủ kho bắt con làm giấy xuất kho , bắt cho lý do , cũng may con ỷ là bác sĩ giải phẫu của bệnh viện nên con ghi ngay là cho bệnh nhân bị trọng thương vì đạp phải mìn khi đi lượm đồ phế thải . Gì chứ vụ đạp phải mìn hay lựu đạn nổ trong các bãi rác , làm nhiều người lớn và trẻ em bị thương , thiếu gì . Cả nước kẻ đi tù , người đi kiếm miếng ăn , trẻ em cũng moi rác để sống còn , chết hay bị thương vì mìn , vì lựu đạn , vì miểng chai là chuyện cơm bữa . Đem vào nhà thương hàng ngày . Nó đã làm xong giấy xuất kho rồi , chỉ là tờ giấy trắng nó viết vớ vẩn trong đó chứ có phải sổ sách thứ tự gì đâu , chỉ còn có việc đưa cho mình , thì nó giở quẻ , nó bảo tài sản này là của nhà nước rồi , không thể phân phát cho nhân dân . Con biết ngay là nó vòi tiền , biết điều dúi cho nó chút đỉnh , nó xé vụn ngay tờ giấy xuất kho , thế là xuông xẻ . Lúc sau này , con biết thế nào là thủ tục đầu tiên . Chỗ nào không có thì chỉ dài cổ ra mà đợi thôi .

Cái xe lăn từ ngày đó , thay hai cái chân của Tuấn . Hàng ngày , ở trong phòng của mình , Tuấn vẫn ráng tập đi bằng chân , tránh ỷ lại vào cái xe lăn . Hàng ngày đi làm về Phượng vẫn thăm lại những vết thương , vẫn chăm chú hỏi han về sức khoẻ và cách tập của Tuấn . Hàng ngày Dì Hai cũng vẫn làm cơm cho Dì và Tuấn ăn buổi trưa và cả Phượng về ăn tối với gia đình . Qua cái radio , Tuấn biết bên ngoài là một xã hội khác , xa lạ với Dì Hai , với Phượng và với rất nhiều người , chắc chắn là với toàn thể dân Việt Nam . Nhiều lần thấy Dì Hai đi chợ về mà bực tức , hay thấy Dì Hai tắt phụt cái radio đi , không thèm nghe tiếp tin gì đó đang do cái giọng chua như giấm réo lên . Nhiều buổi tối thấy Phượng về nhà với vẻ mặt buồn buồn , thiểu não hay ngồi tư lự . Tuấn nhận thấy mỗi ngày Phượng mỗi gầy đi , héo hon hơn và Dì Hai già đi hơn và che dấu nỗi lo lắng hay bực tức vụng về hơn trước .

Ngoài thì giờ tập thể dục , Tuấn tha thẩn trong nhà . Cái radio nếu Dì Hai không vặn lên thì Tuấn không cho phép mình rờ tới . Thuờng thường Dì Hai chỉ vặn lên vào bữa ăn trưa . Buổi tối có Phượng thì hễ chưa tắt thì Phượng tắt ngay để chỉ nghe Phượng kể chuyện nhà thương và cảnh sống bên ngoài . Nhờ thế mà Tuấn biết bên ngoài căn nhà cuộc sống rất khó khăn cho rất nhiều người , có thể nói cho toàn thể người dân Miền Nam và rất khó thở cho những người trí thức như Phượng . Nhưng nhờ thế mà Tuấn vui hơn là chỉ nghe qua radio , với tin tức mình và tin một chiều hoặc ca tụng đảng hết nước bọt . Nhưng ngày dài quá với một người không thể làm gì với thân thể tàn phế , vì thế Tuấn cảm thấy buồn , nhất là vẫn chưa nhớ lại được tí gì về gia cảnh mình .
Rồi một lần anh hỏi Dì Hai có sách báo gì cho anh đọc không , thì Dì nhìn trước nhìn sau , mặt lộ vẻ lo ngại . Tuấn ngạc nhiên , nhưng không dám hỏi han thêm .
Vài ngày sau thì Dì Hai thì thầm :
- Con muốn đọc sách phải không ? Dì đã hỏi ý Phượng rồi , Phượng bằng lòng . Để Dì leo lên trên kia lấy xuống vài cuốn . Con làm sao lên trên đó được . Xem xong trả ngay cho Dì , để cất đi ngay . Con biết không nhà nước này không cho mình giữ ba cuốn sách ngày xưa đâu , họ gọi là sản phẩm đồi truỵ của mỹ nguỵ , phải thu lại hết rồi họ đốt hết con à . Cả các băng hay bản nhạc nữa . Tóm lại cái gì thuộc cuộc đời ngày xưa là phải vất đi hết . Dì Hai và Phượng phải đem dấu dưới mái ngói , mới thoát bị tịch thu đó con . Chỉ đem nộp một số sách , báo , băng nhạc , đành phải hy sinh một ít vậy , gọi là cho có như thiên hạ đó mà con . Những sách y khoa giá trị thì mình ráng giữ lại chứ , ai mà ngu đem nộp cho chúng đốt .
Tuấn nghe nói thế thì sững sờ vội từ bỏ ý định đọc sách ngay . Chẳng ngờ xã hội thay đổi ngu xuẩn như thế và chẳng lẽ để bà cụ bẩy mươi tuổi leo thang lên sát mái nhà để lấy sách xuống cho mình đọc rồi lại đem lên dấu chỗ cũ . Cũng chẳng nỡ để Phượng phải lo chuyện này .

Vào một buổi chiều Phượng được nghỉ , Phượng và Dì Hai đang ngồi rù rì nơi phòng khách , thì Tuấn vịn cái xe lăn mà nhẩy lò cò tới gần . Phượng reo lên giọng thật vui mừng :
- Trời ơi , anh Tuấn giỏi quá này . Thế thì Phượng lại phải đi tìm ngay xem có cái nạng hay chân gỗ nào không , may ra còn sót trong nhà kho bệnh viện . Đâu anh làm lại cho Phượng xem có nguy hiểm gì không đã . Cái chân phải của anh bị dập xương , nên bây giờ , nhẩy lò cò trên đó , có hại gì không đã .
Tuấn ngoan ngoãn biểu diễn lại . Phượng dặn dò :
- Thử thôi nghe , anh đừng làm hàng ngày như vậy nghe . Lỡ xương còn yếu , ăn uống lại chẳng có gì tẩm bổ , mà gẫy trở lại thì hết cách cứu đấy .
- Không , chỉ có hôm nay tôi mới thử cho Phượng thấy thôi , để xem tình hình này , thì tôi đã có thể dùng nạng được hay không mà thôi . Tôi tránh dùng xe lăn .
- Anh nói đúng , tránh dùng xe lăn nhiều chừng nào tốt chừng nấy . Để Phượng lo chuyện cái nạng cho anh . Nhưng phải kiên nhẫn xếp hàng cả ngày , xã hội chủ nghĩa mà , và phải sửa soạn thủ tục đầu tiên nữa .

Ít lâu sau , Tuấn có một cặp nạng gỗ khá tốt .
Tuấn không lạ lùng gì với những từ ngữ lạ lùng này nữa . Phượng và Dì Hai đã cho biết đại khái , nhưng qua cái « đài » Tuấn quá hiểu dân tình ngoài kia đã phải sống với những thủ tục kinh tởm như thế mới hòng sống còn . Tuấn cũng đã biết trong thời gian mình chết đi sống lại trên giường bệnh , thì thanh niên , nhất là các quân nhân , hay dân sự làm việc trong chính quyền Việt Nam Cộng Hoà , đã thật thà đi trình diện , nhưng bị lừa gạt hết , tức là gần cả nước cũng khốn đốn trong các nhà tù . Cho đến nay là một năm trời , mà có gia đình vẫn chưa có tin tức gì của người thân bị tù . Họ bị đưa đi đâu , sống chết thế nào , chẳng ai biết , chẳng có một chút thông tin .
Càng biết Tuấn càng thấy mình vẫn còn có phúc lớn . Càng biết về xã hội mới này , Tuấn càng thấy mình gần gũi với cái gì đó mình đã đánh mất . Trong những bữa cơm trưa với Dì Hai , qua những mẩu chuyện không đầu không đuôi , Tuấn có cảm giác những gì được kể có cái gì liên quan đến mình , như cảnh những người lính VNCH , tử thủ ở cầu xa lộ , như chuyện vài tướng lãnh đã tuẫn tiết để bảo toàn trách nhiệm và danh dự của người quân nhân quân lực VNCH , trong khi có nhiều thượng cấp khác lại bỏ chạy từ trước khi địch quân đến gần . Những câu chuyện của Dì Hai như giọt nước len lỏi trong khối óc mù sương của Tuấn . Đôi khi Tuấn có cảm tưởng nhớ ra được điều gì , nhưng nó quá mong manh , nên không thể nắm bắt lấy được .

Bỗng nhiên , Phượng nhìn Dì Hai , ngần ngừ như muốn gì đó , rồi Phượng nhỏ nhẹ :
- Anh Tuấn này , Mẹ và Phượng có chuyện này muốn nói với anh . Định nói từ lâu , nhưng nghĩ lại thì nên để anh khoẻ mạnh thật sự đã , vì cũng chẳng gấp gì . Nay anh đã ... nhẩy lò cò được rồi , lại dùng nạng nhanh nhẹn rồi , thì chắc là đúng lúc thôi . Anh ngồi xuống đây đi đã , vì câu chuyện này khá dài .
Vừa nói Phượng vừa rót nước trà vào tách và đẩy về phía Tuấn cũng vừa ngồi vào cái xe lăn , hồi hộp đợi :
- Đó là tối 29/04/1975 tại bến tầu bên Khánh Hội .
Phượng nói thật rõ từng tiếng và nhìn thẳng vào mặt Tuấn , thấy anh chớp mắt . Phượng lại từ tốn , giọng rất nhẹ nhàng , hơi nhuốm xúc động , nhưng vẫn rõ ràng :
- Phượng cùng năm người trong gia đình người anh bà con là trung tá hải quân dự tính ra đi trên chuyến tầu dời Việt Nam tối ngày 29/04 đó . Thật ra có bốn người là bà con , người kia là anh Trung , ý trung nhân của Phượng . Anh ấy cũng là bác sĩ , nhưng là đại uý bác sĩ quân y . Vô tình nhóm của Phượng chạy gần với nhóm của một gia đình đông người hơn . Chạy ở phía sau một chút nên Phượng để ý đến họ hơn , vì nhóm đó có nhiều trẻ con và đàn bà , chỉ có một người đàn ông thôi , cả nhóm đó chạy theo một người lính mặc quân phục . Tuy nhiên không nhìn rõ ai với ai , vả lại không quen biết nhau . Trời tối lắm , đèn đường , đèn bến tầu cũng tắt ngóm hết . Đạn bay vèo vèo trên đầu , nên mạnh ai nấy chạy lấy thân . Một tiếng đại bác nổ , nhiều người bị thương , khóc la rầm trời . Nhưng nhóm của Phượng an toàn . Sau đó , vì toàn là người trẻ , khoẻ mạnh , nên nhóm Phượng chạy vượt qua nhóm gia đình đông con kia , Phượng cũng biết họ thoát chết khi phát đạn đại bác đầu tiên nổ , vì nghe họ kêu gọi nhau rồi mừng hú lên vì thoát chết cả nhà . Ít lâu sau , lại một quả đại bác thứ nhì nổ lớn hơn trái trước . Cả hai nhóm cùng bị trúng ngay tầm rơi của quả đạn oan nghiệt đó . Cả gia đình người bà con và ý trung nhân của Phượng đều chết hết . Chết tan xác , ngay trước mắt Phượng .
Phượng đưa tay bụm miệng giữ lại một tiếng nấc . Nước mắt âm thầm chẩy . Dì Hai cũng chậm nước mắt với cái khăn tay thường dắt trong túi áo cánh . Tuấn hơi nhúc nhích người trên cái xe lăn . Dì Hai đưa cho Phượng tách nước . Phượng uống nước nhưng nước mắt vẫn chẩy dài xuống má , lặng lẽ , rồi lại nghẹn ngào tiếp :
- Chỉ có một mình Phượng , chẳng hiểu vì sao , nhờ phép lạ nào , lại sống sót và ... lành lặn , không bị thương tích gì trầm trọng cả . Nhưng ngay khi đạn nổ thì chưa biết mình sống . Nằm dưới đất , rất may có những thân người , chẳng biết khi đó họ còn sống hay đã chết , ngã đè lên người , nhờ thế mà Phượng không chết , cũng nhờ thế nên không bị người ta chạy loạn đạp vào mình . Phượng nhìn thấy gia đình đông trẻ con kia cũng có người bị trúng đạn . Chẳng biết sống chết thế nào . Một số người của gia đình đó , đàn bà và một hay hai đứa nhỏ , được một người đàn ông ôm vất xuống xuồng , rồi họ cũng nhẩy xuống . Rồi chiếc xuồng đi mất . Chắc chắn nó đi ra cái tầu hải quân to lớn đậu khá xa bờ . Tiếng gào la , tiếng rên xiết vì bị thương , tiếng gọi tìm nhau náo loạn hết bến sông . Khi đó làm như bản tính sinh tồn thúc đẩy , Phượng chỉ mong chạy ra rồi nhẩy xuống bơi theo chiếc xuồng vừa tách bến , nhưng người cứ nhũn ra , cứ mở mắt nhìn mà không hành động được . Làm như tê liệt vậy . Lại mong có ai vất mình xuống chiếc xuồng kia để được ra đi như những người khác . Chợt nghĩ đến anh Trung và gia đình ông anh họ bị nạn , chưa biết sống chết ra sao , Phượng hết cả hồn viá . Vội lồm cồm bò ra khỏi chỗ nấp . Kiểm soát lại thân thể , thấy chỉ bị thương sơ sài , mừng quá , Phượng lần tìm gia đình và anh Trung . Nhưng chỉ còn thấy một bãi thịt vụn bầy nhầy lún dưới đáy cái hố do đạn đại bác nổ làm ra , lẫn với đất cát , sỏi đá khu bến tầu . Phượng khóc hết nước mắt . Còn lại một mình trên bến sông vắng , tanh mùi máu người , khét mùi thuốc súng . Chẳng biết làm sao với ngần ấy xác thân nhân đã rã vụn , Phượng vội lấy hai tay cào đất chung quanh lấp cái hố đó lại cho đến khi tạm che đi hết . Phượng lại ôm lấy khu đất cát vừa lấp đó mà khóc một hồi nữa . Vái lạy xong rồi thất thểu tìm đường về nhà .

Trời vẫn tối om . Thế rồi nghe êm dần êm dần . Người chết thì im lìm , người bị thương thì lịm đi , kẻ sống sót thì vội vã tìm cách chuồn về nhà , may ra nhà cửa vẫn còn , chưa bị kẻ cướp phá phách , khuân hết đồ đạc đi hay bị chiếm ngụ . Bến tầu khi đó vắng tanh một cách lạ lùng . Tiếng đạn vẫn đì đùng quanh đấy . Trước đó chắc là VC biết được có chuyến tầu ra khơi từ đây nên chúng rót đại bác vào . Nay con tầu đã đi khỏi , VC lại quay súng về phía khác chăng ? Sau khi đã vái lạy , đang lúc sắp dời ngôi mộ vun tạm , Phượng bỗng nghe tiếng người rên . Trách nhiệm của một bác sĩ dấy lên , Phượng quên cả sợ hãi , vội cúi tìm trong đám xác người còn nằm rải rác nơi bến tầu xem ai bị thương thì sẽ giúp người ta . Trong đám xác nằm lây lất đó , Phượng tìm thấy anh . Chính là anh Tuấn đấy . Anh ngất đi rồi tỉnh lại , nên mới rên lên vài tiếng đúng lúc Phượng cũng kịp nghe thấy . Rồi anh lại ngất đi . Rất may là khi di tản , vì là bác sĩ , Phượng mang theo trên người túi thuốc men , có vài thứ cần thiết cho việc cứu thương . Tức tốc Phượng lo cấp cứu anh ngay tại bến sông đó rồi chạy kêu xe xích lô đưa anh về nhà này . Rất may còn có một bác xích lô tốt bụng chịu chở người bị thương gần chết trên xe . Máu me đầy cả xe .
Phượng lại khóc . Bây giờ không phải một nữ bác sĩ quả cảm nữa mà chỉ là một thiếu phụ vừa mất người yêu , cuộc tình chấm dứt quá đột ngột , tức tưởi , trong lúc hy vọng nhiều nhất . Dì Hai lên tiếng :
- Trong đêm gần sáng nghe gõ cửa sau , Dì biết ngay việc bất thành rồi , nên cẩn thận hé mở , vì đã dặn dò nhau trước khi ra đi , nếu thất bại thì sẽ gõ mấy tiếng ở cửa sau . Mở cửa ra rồi mới hết cả hồn vía vì không ngờ Phượng trở về một mình với cái xác đầy máu . Mà lại không phải anh Trung , hay ai đó trong gia đình . Dì cũng thiếu điều muốn xiủ luôn vì thương tiếc gia đình bị nạn quá đau thương . Chết tan xác , chôn vùi vội vàng đâu đó trong lúc chiến tranh sát bên rồi , thì làm sao mà lấy xác về kịp để mai táng . Hai mẹ con cứ rối beng cả đầu . Lại mang người trọng thương về nhà , mà không đem vào nhà thương , bỏ đó cho nhà thương lo . Phượng nói không cứu ngay , thì chắc chắn người ta sẽ chết . Nếu bỏ vào nhà thương , giờ phút này làm gì còn ai trong đó mà chữa chạy . Đa số bác sĩ , cả y tá cũng ra đi rồi . Chính Phượng là bác sĩ cũng đã tìm cách ra đi , còn trách gì ai nữa ? Chỉ còn bệnh nhân với nhau thôi . Thật ra cũng vẫn còn bác sĩ , y tá , trong nhà thương , nhưng chắc cũng ngập đầu ngập cổ vì nạn nhân nhiều vô số kể . Thôi thì ráng cứu người trọng thương ở ngay nhà mình vậy .
Phượng đã thôi khóc , kể tiếp với giọng đầy nước mắt :
- Từ đêm 29/04/1975 đó anh hôn mê luôn . Những ngày sau đó , thì anh biết rồi . Phượng hy vọng câu chuyện này sẽ khiến anh dần dần nhớ lại và anh sẽ tìm ra tông tích của chính anh . Một năm đã trôi qua , rất nhiều thay đổi , quá nhiều thay đổi đối với toàn dân miền Nam , nhưng với anh thì càng quan trọng hơn vì anh không thể tự bảo vệ được . Phượng không biết anh là ai , có là quân nhân hay làm việc trong chính quyền cũ hay không , cấp bậc gì hay làm nghề nghiệp gì trong xã hội trước . Nhưng càng dính dấp đến chính quyền cũ , mà bây giờ họ , người Cộng Sản , gọi là « nguỵ quyền » thì càng khổ , nên càng phải kín đáo . Nếu trước đây là quân nhân , họ gọi là « nguỵ quân » , thì càng ... mau chết . Từ khi họ vào chiếm đất mình , họ kêu gọi trình diện để học tập cải tạo , nhưng thật ra là đi tù . Tất cả quân nhân nếu là cấp nhỏ , thì học ba ngày , sĩ quan thì đi « học tập » một tháng . Nhưng cả năm rồi , chưa thấy ai về hết , cũng bặt tin tức về họ luôn rồi . Từ nay trở đi , khi nào khoẻ hơn , có thể đi ra bên ngoài , anh nên cẩn thận , cẩn thận tối đa . Phượng sẽ lo cho anh giấy tờ tuỳ thân mới , anh vẫn mang tên họ mà anh vừa nhớ lại , nhưng nghề nghiệp , tuổi tác , địa chỉ sẽ không phải như anh sẽ truy tìm ra được , vì thế nếu muốn truy tìm tông tích mình , anh nên kín đáo . Họ có thể đến đây bắt anh đi bất cứ lúc nào . Họ sẽ không tin là anh ... mất trí nhớ . Họ cho rằng anh giả bộ để trốn trình diện , trốn không đi « học tập cải tạo » , thì tội càng nặng lắm . Với tội này , không ai có thể cứu anh được nữa , vì một là bị đưa ngay vào trại tù ngoài Bắc , càng sương lam chướng khí càng chết sớm , hai là gặp cán bộ tàn ác thì lãnh đạn ngay . Anh nên biết rằng , ngay cả với người già lão , phụ nữ hay trẻ nhỏ , họ cũng không nương tay . Họ chủ trương « bắt lầm còn hơn tha lầm » . Anh nên làm cho già hơn , tàn tật hơn , yếu đuối hơn nếu đi ra ngoài . Và càng ít nói năng , càng tốt cho anh . Tốt hơn hết là cứ làm như khờ khạo .

Tuấn ngồi im lặng gần như thành kính nghe câu chuyện về một mẩu đời mình và nghe kể về xã hội mà anh bỗng nhiên phải chấp nhận , mà tưởng như nghe kể về một cơn ác mộng . Câu chuyện thật cảm động , nhiều lúc làm cho Tuấn hồi hộp , rùng mình và muốn khóc . Sao bây giờ Tuấn nhận thấy mình dễ chẩy nước mắt đến thế . Nhất là lúc kể có người nào vất người đàn bà và hai đứa bé xuống thuyền . Mặc dù không chứng kiến , vì khi đó Tuấn đã ngất đi vì bị trúng đạn , nhưng hình ảnh đó khiến anh vừa đau thương vừa vui mừng vì theo lời Phượng kể thì họ đã được xuống chiếc xuồng để ra cái tầu hải quân , tức là có thể họ đã ra đi được , hình ảnh đó cứ lẩn quẩn trong đầu anh . Chắc là vợ con anh chứ ai nữa ? Theo lời kể thì ba nhân vật đó ở trong nhóm có Tuấn .

Thật ra , ngay từ khi thỉnh thoảng trò chuyện với Dì Hai , trong những mẩu chuyện tưởng như không liên quan đến , qua những tin tức từ cái radio , Tuấn đã mơ hồ lắp ráp lại thành cuộc đời mình trước khi nhà cầm quyền mới này chiếm miền Nam . Tuy nhiên hình ảnh chạy loạn nơi bến tầu , tối ngày 29/04/1975 , hình ảnh nhóm người có đông con nít , hình ảnh người đàn bà và hai đứa nhỏ được ai đó vất xuống thuyền ra khơi , tất cả , vẫn chỉ là những nét đại cương , còn chi tiết rõ rệt về lý lịch , gia cảnh mình , vẫn là khối sương mù trong óc Tuấn . Nhưng có một điều làm Tuấn suy nghĩ lâu nay . Tuấn là ai , làm gì trước đây , không quan trọng bằng , vợ con anh là ai , nay ra sao , còn sống hay đã chết , nếu sống thì hiện đang ở đâu , kẹt lại Sài Gòn như Phượng , hay đã thoát ra xứ ngoài rồi , thì cũng ở đâu . Điều đó mới thật cần thiết cho Tuấn . Nếu biết vợ con đã yên ổn nơi xứ người , xứ tự do dân chủ , thì Tuấn chẳng còn thắc mắc gì nữa . Thân thế của anh ư ? Cần gì nữa khi ngày nay Tuấn chỉ là một phế nhân ? Anh tự nhủ , nếu có truy tìm tông tích mình cũng chính là để phanh phui ra vết tích vợ con anh mà thôi . Nếu biết vợ con còn sống và được sống tự do , ở xứ ngoài , thì Tuấn sẽ không bao giờ liên lạc nữa , tránh làm xáo trộn cuộc sống đã an bài của họ . Đó là mục đích của anh hiện nay . Ngoài ra Tuấn còn cái ơn cứu tử phải trả . Trả bao giờ và bằng cách nào , với tấm thân tàn phế và tầm gửi như bây giờ , Tuấn chưa có câu trả lời .
Phượng đã hết khóc hẳn , vết nước mắt còn ngấn dài trên hai má , mi mắt còn mọng nước , Phượng u buồn thương hại liếc nhìn khuôn mặt Tuấn tái đi vì đau thương và mang vẻ bất lực . Cả ba người lặng đi một hồi lâu , bỗng Tuấn từ tốn lên tiếng :
- Một lần nữa , xin cảm tạ tấm lòng bác ái của Phượng , xin cảm tạ tình thương của Dì Hai . Tôi nghĩ câu chuyện này , sẽ giúp tôi nhớ lại cuộc đời trước đây của tôi và tuy sẽ kín đáo truy tìm tông tích mình , nếu có tìm ra , tôi sẽ xin giữ kín mãi trong thâm tâm mà thôi . Xin Dì Hai và Phượng xem như tôi trước đây đã chết rồi , tôi ngày nay là một con người khác , với cuộc sống khác , trách nhiệm khác . Tôi xin hứa như thế .
Nước mắt của Dì Hai và Phượng lại chẩy ra , cả hai người cùng đột nhiên nắm lấy bàn tay phải , bàn tay duy nhất của Tuấn . Một cái gì ấm cúng vừa được ba người chuyền cho nhau .

Từ khi Tuấn , dù bằng xe lăn hay vịn bàn ghế , sau đó dùng nạng di chuyển được trong nhà một cách thuần thục , Tuấn thèm được ra khỏi nhà . Giá mà được đi một vòng nhìn thành phố thì thoả tò mò biết bao . Dù sao thì cũng là xã hội mà Tuấn bắt buộc phải sống , Dì Hai hay Phượng không thể bảo bọc Tuấn mãi được . Phải tự mình trang bị cho mình cái hành trang cần thiết . Xã hội càng khó khăn , càng cay nghiệt , mình càng phải chuẩn bị kỹ lưỡng .

Một hôm Tuấn ngỏ ý với Dì Hai và Phượng . Cả hai người nhìn nhau , do dự giây lát rồi đồng ý , nhưng dặn dò :
- Anh chỉ nên đi đâu gần nhà đã , vài lần cho quen với ... hàng xóm , với không khí , với đường xá bên ngoài đã nghe . Để Phượng đưa cho anh giấy tờ tuỳ thân . Với hàng xóm thì không ngại lắm , vì đa số trốn đi ngoại quốc hết rồi , khu vực này gần như đã bị cán bộ chiếm ở hết cả , thành thử họ không biết rằng anh mới đến ở đây . Nhưng lại nên cẩn thận về khiá cạnh khác , họ là người Cộng Sản , họ dễ nghi ngờ và họ có thế lực .
Phượng chạy đi lấy giấy tờ và trở lại dặn dò thêm :
- Anh mồ côi , thọt chân vì bị bịnh , được Cô Mụ Hai là dì họ nhận làm con nuôi từ nhỏ , vì Cô Mụ Hai không có con trai . Trước ngày « giải phóng » , anh là giáo sư Pháp văn trường tư thục Văn Lang gần đây , vì có tật nên không phải đi lính . Trong những ngày « quân đội giải phóng » tiến chiếm Sài Gòn , anh bị tai nạn xe gắn máy , bị thương nặng , phải cưa mất chân trái , mất tay trái , nên anh không thể đi trình diện tại trường cũ và bây giờ anh chưa làm việc gì được cả . Hiện tại vẫn ở nhà Cô Mụ Hai như từ xưa tới nay . Đây là giấy nhập viện và xuất viện , tức là nhà thương Bình Dân . Còn đây là cái chứng minh nhân dân , bây giờ gọi như thế thay vì gọi là thẻ căn cước . Trong giấy này , có ghi nghề nghiệp của anh trước đây , tức là giáo sư và địa chỉ nhà này . Phượng căn dặn hờ vậy thôi , vì có thể công an hay ai đó tò mò hỏi han , để anh biết đường mà trả lời . Có thể người ta nghi anh là « lính nguỵ » , trốn đi học tập cải tạo , nói theo mình thì là đi tù , như rất nhiều , có thể nói là toàn thể thanh niên dính dấp đến chính quyền cũ . Nhưng thứ nhất anh tàn phế , thứ nhì là công an phường này tương đối nể Phượng , vì bác sĩ lâu lâu chữa miễn phí giúp những ai đến đây nhờ chữa , tất nhiên có gia đình công an nữa . Hay là thế này , hôm nào rảnh hơn , Phượng đưa anh đi một vòng Sài Gòn , bây giờ là thành phố HCM . Anh ngồi thử sau xe honda coi có được không , nếu không được , thì anh đi xe xích lô , Phượng đi honda bên cạnh . Phượng hơi e ngại để anh đi một mình . Bây giờ thấy ghê lắm anh Tuấn ơi . Chừng nào quen hơn , anh tha hồ đi một mình . Nhưng đi đâu , anh cũng nên có tí tiền trong người , lỡ khi ...
Tuấn đồng ý với đề nghị đi chung . Nhưng cả hai đi bộ loanh quanh gần đây đã .

Sau vài lần đã quen , Phượng để Tuấn đi một mình . Nhà này ở đường Trần Quang Khải , Tân Định . Lần này , Tuấn đổi hướng , không đi về phiá đường Hai Bà Trưng hay phía Phú Nhuận nữa , mà đi về phiá Đakao . Vừa đi ra tới đầu đường Hiền Vương cũ , chân Tuấn như tự động rẽ sang đường Đinh Tiên Hoàng , rồi tự động rẽ sang một đường nhỏ hơn nữa , người Tuấn run lên bần bật , phải đứng tựa vào cột đèn gần đấy . Con đường này Tuấn không lạ lùng gì cả , căn nhà nhỏ kia , vẫn còn cây khế che rợp cái sân con con phía trước , cũng không lạ lùng gì hết . Đó là mái ấm của vợ chồng anh ở thuê , trước khi bọn « giải phóng » này tràn vào chiếm miền Nam . Tuấn bỗng nhớ lại hết , hết tất cả cuộc đời ngày trước khi bị nạn . Nhớ lại hết tất cả lý lịch mình , cả tên tuổi vợ con , cả nhà cha mẹ , cả các em và cả các bạn . Những giọt nước mắt tự do rơi trên mặt , Tuấn lại khóc một cách dễ dàng . Mặc kệ , rồi Tuấn cứ ngẩn ngơ khóc , bàng hoàng và bơ vơ khóc . Đồng thời một nỗi ân hận quặn thắt tâm can . Lỗi tại tôi , lỗi tại tôi mọi đàng , nếu là người theo thiên chúa giáo sẽ phải đấm ngực mà than trách như thế . Thật là một sai lầm vĩ đại . Có thể nào vợ con Tuấn tha thứ cho anh không ? Nếu như họ chết , thì cái tội của Tuấn còn nặng đến kiếp nào mới trả cho hết ? Nếu như họ sống , tự do , đâu đó , tại Pháp , tại Canada , tại Úc hay tại Hoa Kỳ , họ có còn nhớ tới anh không , và nhớ tới thì tình cảm ra sao ? Oán trách ư ? Đáng lắm . Thương tiếc ư ? Có xứng đáng hay không ? Lý tưởng ? Cái mớ lý tưởng của anh đem đến kết quả này đây , chính anh là người đã trả một giá quá đắt vì cái lý tưởng đó , và vợ con anh là nạn nhân đến hai lần , nạn nhân của cái lý tưởng của anh và nạn nhân của bọn Cộng Sản khát máu đang ngự trị ngay đây . Những bà bán hàng và khách ăn uống xô bồ , đầy nghẹt trên lề đường ngay gần đó nhìn thấy Tuấn đứng tựa cột đèn mà khóc , một người đàn ông tàn tật và tiều tuỵ đang khóc lóc , nhưng làm như quá quen với mọi thảm cảnh của người chung quanh , nên nhìn thấy mà chẳng ai tỏ vẻ thương cảm . Chẳng ai hơi đâu thắc mắc . Nếu thắc mắc , chắc là sẽ dài dài ... Ngày nay , ở Việt Nam Xã Nghĩa đã có biết bao cảnh khóc dở mếu dở như thế . Chính những người bán quán hay những khách đang ăn kia cũng có vui gì ? Họ cũng là nạn nhân , cũng đang tìm quên trong miếng ăn qua ngày , hay trong việc buôn bán nhì nhằng kiếm sống ... vì họ cũng đang mất nhà , mất của , mất công ăn việc làm , mất người thân , mất tương lai . Họ cũng đang héo úa tâm can , vật vờ tìm cách sống còn trước nanh vuốt của kẻ bạo tàn mà thôi , chẳng khác gì Tuấn hay Phượng ...

Những ngày sau đó , ngày nào Tuấn cũng đi , cứ sáng đi , chiều mới bải hoải về nhà . Dì Hai và Phượng đều tỏ vẻ lo ngại vì Tuấn càng về trễ hơn những lần dạo phố trước .
Cả hai người đều để ý thấy Tuấn càng lúc càng đi xa hơn và lâu hơn . Họ biết Tuấn đi tìm tông tích mình mà thương vô ngần , nhưng không cách gì giúp được . Phượng , với tư cách một bác sĩ , nghĩ rằng , phải để cho Tuấn đi ra ngoài như thế , đụng chạm với xã hội , với khung cảnh , mới mong gợi lại cho Tuấn kỷ niệm nào đó , như thế có cơ may Tuấn tìm lại được trí nhớ . Gặp nhau buổi tối , Phượng chỉ hỏi qua loa , không dám tò mò nhiều . Tuấn cũng tóm tắt qua loa , đi những đâu , làm gì mà hết cả ngày ... và Tuấn giữ y lời hứa , không cho biết đã tìm ra thân thế mình và đã nhớ ra gia cảnh mình .

Lần này trở về nhà , thì đã tối hẳn . Phượng đã đi làm về . Tuấn trầm ngâm ngồi vào bàn ăn với mọi người . Gần hết bữa , Tuấn lên tiếng :
- Thưa Dì Hai , Phượng ạ , sau nhiều ngày tháng đi ra ngoài , nhìn đời sống mới , nhìn cảnh cũ cảnh mới , tôi nghĩ chẳng cần tìm lại cái tôi trước đây làm gì nữa , vô ích . Việc thiết thực nhất là tính tới tương lai . Tuấn cười chua chát . Tôi muốn nói tương lai của Phượng và Dì Hai . Phượng nên tìm cách đưa Dì Hai đi đi . Tôi thấy hiện nay , người ta lén lút tổ chức vượt biển , lại nghe nói tới cách ra đi bán chính thức nữa . Chắc Phượng hay Dì cũng biết là ra đi thế nào , nhà nước này đuổi người Việt gốc Hoa đi , để chiếm tài sản của người ta , để che đậy sự tham tàn này , bèn bầy ra vụ đi bán chính thức , ra điều mở cửa tự do cho người gốc Hoa ai muốn đi thì đi . Họ ra đi , nhà nước này lợi đủ mặt . Chúng ta nên nghe ngóng nơi này nơi khác , dò la xem có nơi nào khả dĩ tin tưởng nổi thì Phượng nên đi theo người ta đi . Làm sao sống mãi như thế này được ? Tương lai của Phượng không có ở nơi này đâu . Tôi đã suy nghĩ kỹ rồi , Phượng phải tìm đường mà đi thôi .
Phượng và Dì Hai giật nẩy mình , nhìn nhau ngỡ ngàng . Cứ tưởng Tuấn đi tìm chính mình . Chẳng ngờ Tuấn lại có ý nghĩ đó .
- Phượng có nghe phong thanh thiên hạ rì rầm như thế . Nhưng Dì và Phượng sẽ không đi nếu anh không đi cùng .
- Nhưng tôi làm sao mà đi được ? Vả lại đi cũng chẳng làm được tích sự gì nữa , Phượng đừng nghĩ phải có bổn phận hay trách nhiệm với tôi . Dì Hai và Phượng đã lo cho tôi hết sức rồi , không thể vì tôi mà chịu chết nơi đây . Dì Hai cũng thế , con xin Dì đừng vì con mà không khuyến khích Phượng .
- Anh nói lạ quá , anh Tuấn . Phượng cứu anh sống , thì Phượng có bổn phận và trách nhiệm với anh chứ ? Nếu Phượng bỏ anh chết bên bờ sông , thì không nói gì nữa , nhưng ... chẳng lẽ đã cứu sống rồi bây giờ lại vất cho anh chết à ? Anh cho rằng tàn phế , nên anh không đi , thế anh ở lại với ai ? Ai lo cho anh ? Không có anh Phượng không đi đâu cả . Giọng Phượng bỗng trở nên giận dữ .
- Tôi phải tự lo cho tôi chứ . Bây giờ tôi tự lo được rồi . Dì và Phượng đừng lo cho tôi . Ở đây lâu hơn sẽ chết hết . Không được đâu , phải nhân dịp này đi cho nhanh . Những dịp như thế này , không có lần thứ nhì đâu .
Tuấn nghĩ đến cái sai lầm vĩ đại của mình đã qua . Cũng chỉ vì Tuấn không nắm vững thời cuộc , hơn nữa bị ảnh hưởng vì lời cản ngăn của ông bố , nên đã để lỡ nhiều dịp lo cho vợ con . Anh thấy không thể làm cho hai mẹ con Dì Hai lỡ dịp này được .
- Nói gì thì nói , nhưng Dì sẽ không đi đâu hết . Dì già quá rồi . Ngày 29/04/1975 , Dì cũng để Phượng ra đi với anh Trung , nay thêm vài tuổi nữa , sức đâu Dì chịu nổi sóng gió ? Anh Tuấn với Phượng đi là đúng rồi .
- Phải thực tế , thân con thế này , chẳng ai người ta điên mà nhận mình cùng đi với họ , hơn nữa ra đi chỉ thêm gánh nặng cho Phượng . Ở ngoại quốc , con làm gì được đâu ? Thế thì con ở lại với Dì , Phượng nên đi một mình .
Mới chỉ bàn tính , chưa đâu vào đâu , Phượng đã oà khóc . Phượng khóc dữ dội . Làm như từ bao lâu nay , cố gắng quá , ráng sức che đậy nỗi buồn , nỗi lo của mình , lăn vào công việc bác ái để tìm quên , và bị lôi cuốn vào nếp sống tập thể , Phượng tự tạo cho mình một thứ lá chắn . Nhưng thật ra đó chỉ là thứ lá chắn ảo tưởng , sự thật vẫn chỉ là một thiếu phụ héo hon với tháng ngày qua đi , ôm nỗi đau tê tái , nỗi lo cho tương lai đen thui và hình ảnh miên viễn một người tình đã chết , một cuộc tình đã lỡ .
Để mặc Phượng khóc bên Dì Hai , Tuấn đứng lên về phòng mình , nằm suy nghĩ miên man rồi ngủ thiếp đi vì mệt mỏi .

Nửa đêm tỉnh giấc , Tuấn nghĩ lại hồi chiều hôm qua , anh đã đi về nhà cha mẹ . Đây là lần thứ mấy rồi , từ sau khi anh lấy lại được trí nhớ . Nhiều lần đứng trước căn nhà một lát , xem ai ra vào . Anh không muốn gọi chuông , vì không muốn vào , không muốn cha mẹ hay các em biết mình trở về ... trên đôi nạng gỗ , như ngày nay . Vừa thêm gánh nặng , vừa thêm lo toan cho gia đình . Đứng đó , để nhớ , để thương và nhân thể để quan sát . Ba năm qua rồi , bây giờ đã là năm 1978 , cha mẹ anh giờ này ra sao ? Khoẻ mạnh hay đau yếu thế nào ? Nhất là mẹ anh , trước đây đã ra vào nhà thương như cơm bữa . Có sống nổi với đời sống thiếu thốn trăm thứ này không ? Hai em của anh nữa ? em trai chắc phải ở tù , vì là quân nhân QL/VNCH , em gái làm gì bây giờ ? Mấy lần đứng gần nhà , hay ngồi la cà ở quán cóc gần đấy , những quán này mới xuất hiện từ khi người ta trốn về từ các vùng kinh tế mới mà nhà nước cưỡng ép họ đi , chứ trước đây khu phố nhỏ này yên tĩnh lắm , nhưng chưa bao giờ thấy em gái của anh ra vào nhà này . Có vẻ đã thay chủ . Người bán quán , Tuấn nhận ra một người hàng xóm cũ của cha mẹ , ngày trước thảnh thơi hưởng hưu trí , ngày nay cũng đâm ra mở hàng ăn , kiếm sống . Ông bà chủ quán không nhận ra anh , cứ tưởng đây là một anh « lính nguỵ » , tàn phế , như rất nhiều « lính nguỵ » bị đuổi ra khỏi nhà thương khi quân giải phóng đến tiếp thu bệnh viện . Họ sống cầu bơ cầu bất , làm đủ thứ nghề , nào vá xe đạp , nào bán vé số , ít tật nguyền hơn thì làm lơ xe đò , chạy xe ôm ... Ông bà chủ quán này cứ vô tình kể chuyện thảm cảnh của gia đình ông hàng xóm cũ . Đúng là không còn ai thuộc gia đình Tuấn còn ở đây . Giải phóng vừa vô , thì giải phóng luôn bà mẹ , vì bệnh viện không còn nhiều bác sĩ nữa , đa số thoát đi từ 1975 , số còn lại đi tù , sau gần ba năm thì có một số được thả về , nhưng dần dần họ cũng tìm cách trốn ra ngoại quốc hết cả , bằng cách « đi chui » , vượt biên giới qua Cao Miên , Lào hay Thái Lan hoặc đa số vượt biển . Thuốc men trở nên hiếm có . Ông bố chết theo vợ vài tháng sau , con trai lớn mất tích khi di tản cuối tháng tư 75 , con trai thứ hai cũng mất tích khi đơn vị còn đánh nhau , cô con gái út của gia đình này , sau khi cha mẹ chết hết , đã « đi chui » , chưa chắc đã thoát . Hải tặc hoành hành ghê gớm lắm . Họ nghe lén các đài ngoại quốc , được biết đàn bà , con gái ít khi ... lành lặn , có khi bị đem đi mất tích hay bỏ vào các động mãi dâm ở Thái Lan .
Tuấn cũng có lén nghe radio ngoại quốc nói về những thảm cảnh của những người mà thế giới gọi là Thuyền Nhân , boat people . Toàn là những tin làm Tuấn điên đảo cả tâm hồn .
Tuấn đã ra nghĩa trang , tìm mộ cha mẹ . Tại đây Tuấn lọt vào một thế giới khác . Thế giới của người chết biết đi . Trong thế giới này , có đủ người già , trẻ con , phụ nữ và đêm về có thêm đàn ông , người tật nguyền , kẻ lành lặn nhưng ốm tong teo , hốc hác . Tất cả sống chen chúc trên những mặt đá ngôi mộ , dưới những tấm bạt nylon đủ mầu hay những miếng cạc tông đủ cỡ . Họ là ai ? Chắc hẳn ai cũng đoán biết . Vượt biên , vượt biển thất bại , tán gia bại sản , nhà cửa bị trưng thu cho cán bộ chiếm ngụ , thì ra nghĩa địa náu thân . Trốn khỏi vùng « kinh tế mới » rừng núi bạt ngàn với đầy muỗi mòng , rắn rết , không một tấc sắt trong tay , không hạt giống gieo trồng , thì nơi mồ mả này là chốn dung thân . Bị ghép tội tư sản mại bản , bị tước đoạt hết tài sản , nếu không có can đảm tự tử , thì nơi chôn người chết lại là nơi gửi tạm cuộc sống còn qua ngày đoạn tháng .
Khi chiếc xe ôm thả Tuấn xuống trước cửa khu nghĩa trang , một đám con nít túa ra , bao quanh . Vài người đàn bà chạy ra theo . Trẻ con thi nhau hỏi tìm ai , mộ tên gì , chúng sẽ dẫn đến . Một đứa thật thà :
- Chú ơi , chú là lính nguỵ hả chú ? Chú tìm mồ mả của đồng đội cũ hả ?
Đứa khác chen vào :
- Nếu chú là nguỵ , thì tụi tui không lấy tiền chú đâu . Nhưng người ta khác thì tụi tui xin chút đỉnh , vì tụi tui ở đây trông chừng mồ mả giùm . Chú cần nhổ cỏ hay vun đất ?
- Mày không thấy ổng què chân què tay sao ? Đúng là nguỵ quân còn ai vào đây nữa mà còn phải hỏi ?
- Chớ bộ mấy thằng lính bắc kỳ không què chân gẫy tay được sao mày ?
- Mấy thằng đó mà vô trong nghĩa trang này sao ? Mày ngu như con bò .
Tuấn thở dài , bùi ngùi nhìn đám người lốc xốc , nhếch nhác , bỗng nhận thấy mình vẫn còn quá nhiều may mắn . Anh nói tên cha mẹ . Bọn trẻ con túa chạy tứ phía . Những người đàn bà cũng chạy theo , chỉ chỏ . Vài ông già gục đầu bên những ngôi mộ gần đó trong ánh nắng chói chang , ngẩng đầu lên , đưa đôi mắt nhạt nhoà nhìn theo , câm nín .
Tuấn đã ôm lấy khu mộ mà khóc thương gia cảnh tan nát , lại van vái cho người em trai mất tích sống còn đâu đó , rồi lại van vái cho em gái anh thoát cảnh thảm khốc nhất của người tỵ nạn thuyền nhân .
Mấy đứa trẻ xa lạ đứng nhìn . Có đứa tỏ ra hiểu biết :
- Tao quyết ông này là lính nguỵ , bị tù cải tạo , rồi vì sao đó , bị què chân , gẫy tay , được thả về nhà , thì cha mẹ ổng chết rồi , nên tìm đến mồ mả mà than khóc như thế đó - Chắc là ổng trốn khỏi tù , bị bắt lại , bị đánh què giò , gẫy tay lắm tụi bay ơi . Tao có nghe kể về mấy vụ này .
Đứa khác cũng tỏ ra rành rọt tình hình .

Tuấn cũng trở về nhà của cha mẹ Thu Hằng , cũng đứng xa xa để nghe ngóng . Nhưng gia đình đã di tản .
Bất giác , Tuấn trở thành một loại người không thể không nghĩ rằng phải có ai đó trên trời cao kia để còn nghe thấy những tiếng khóc than dưới trần thế này . Chẳng lẽ , khóc than trong tuyệt vọng ?
Nghĩ đến đây , Tuấn lại lo sợ cho Phượng , anh vừa thúc đẩy ra đi bằng thuyền vượt biển .
Bất giác , Tuấn chồm dậy , lục ra tờ giấy đã tìm thấy trong người mình , tờ giấy vấy máu , có ghi tên mình và địa chỉ của người bà con bên Pháp .
Nhà bị cúp điện , cả xóm thì đúng hơn vì một tuần nhà nước cúp điện một hai ngày , thay phiên , nay khu phố này , mai xóm khác . Theo nhà nước , thì phải tiết kiệm , vì đất nước còn nghèo sau khi bị « mỹ nguỵ » làm cho tan nát ... Nhà nước nói gì thì nói , dân chúng tin hay không là chuyện của dân chúng . Có điều dân chúng dù tin hay không vẫn è cổ ra gánh chịu mọi hành động ngu xuẩn trong việc quản lý đất nước , gánh chịu mọi lời dối trá của nhà nước .
Càng sống trong « xã hội mới » đáng ghê tởm , Tuấn càng thấy mình mới thật là kẻ ngốc nghếch , đã vội vã lên án , ít ra thì cũng đã bất nhẫn , thầm coi thường , trước việc cao chạy xa bay quá sớm trước kẻ địch , của một số cấp trên trong chính quyền và quân đội cũ . Thật là mỉa mai . Họ bị coi là nhát nhúa , họ lại chính là những người thực tế , họ lo được cho vợ con họ , đôi khi lo được cả cho vợ bé vợ mọn của họ , được sớm an toàn . Còn đa số những người kẹt lại , tuy rằng có khi vì không kịp ra đi , nhưng rồi vẫn can đảm nghiến răng chịu đựng sự đối xử tàn nhẫn , vô nhân đạo của Cộng Sản Bắc Việt , mà không bán rẻ lương tâm , không bán rẻ linh hồn , không hề khuất phục . Đặc biệt có những người can đảm quyết tâm ở lại đương đầu một sống một chết với kẻ thù , họ là những người sống với lý tưởng cao cả , hay vì lý tưởng ngu ngơ như Tuấn , nhưng kết cuộc , họ là những người ... thiệt thòi nhất . Thiệt thòi ngay từ khi họ bước chân vào đời lính . Thiệt thòi quá nhiều khi họ phải gánh chịu đại hoạ của đất nước . Đau thương thêm nữa là vợ con họ , những người dân hiền lành , cũng phải gánh chịu sự tàn độc của bọn ma đầu Cộng Sản Bắc Việt .
Ai dại ai khôn ? Mặc dù , anh hùng dễ có mấy ai ?
Nhưng thời nay , cái thời đảo điên , thì kẻ hèn nhát , bỏ cuộc , cao chạy xa bay , lại chính là kẻ thức thời ? Người can đảm , người lý tưởng trở thành anh ngốc , « đã ngốc nghe và tin cấp trên thề sống thề chết sẽ chung lưng đấu cật với đồng đội chiến đấu , đánh Cộng Sản đến viên đạn cuối cùng » ... để rồi sau khi Miền Nam rơi vào tay bọn ma đầu vong bản , họ lại vẫn « ngốc nghe và tin Cộng Sản » tự động dẫn xác vào tù cho chúng miệt thị , rẻ rúng , đầy ải tàn độc .
Đúng là cuộc đời , một bi hài kịch kinh tởm và thương đau nhưng lại hùng tráng ngất trời .

Điện bị cúp , Tuấn nhỏm dậy tìm nến thắp lên đọc lại tờ giấy nhầu nát và xẫm mầu máu bầm . Dưới ánh nến lập loè Tuấn mừng run , những chữ xuất hiện rõ hơn nếu soi gần ngọn lửa . Ghi lại và đọc lại cho chắc đã đọc rõ , đã ghi đúng . Tuấn nhớ dần ra xa hơn nữa , nhớ đến những ngày ở Pháp , học dưới tỉnh nhưng đôi khi về chơi Paris có ở địa chỉ này . Trước khi về nước , cũng có đến chơi nhà bà cô và ông Paul , chồng người Pháp của bà , rồi sau khi đã trở về Việt Nam vẫn thường thư từ qua lại . Bây giờ chắc chắn ông bà đó đã về hưu lâu rồi , nhưng hy vọng họ vẫn còn sống để nhờ họ liên lạc với ông Jean , bạn thân của ông dượng Paul , cũng là cha nuôi tinh thần của Tuấn , nếu ông ta cũng còn sống . Sự việc ông Jean trở nên cha tinh thần của mình , cũng là một điều thật ngẫu nhiên . Ngày đó , trong một bữa cơm , ông Jean nhất định nhận Tuấn làm con nuôi , đòi bà cô ông dượng Paul làm chứng cho lời nói của ông , mặc dù không làm giấy tờ chính thức , nhưng ông quả quyết , lời nói của ông không phải nói chơi . Ông đã khóc khi nói . Con trai độc nhất của ông bà , cũng là bạn học cùng nghề với Tuấn đã chết trong tai nạn máy bay nhỏ khi anh ta còn thực tập , sau đó vợ ông tự tử , chết vì buồn nhớ con trai , đứa con duy nhất của ông bà . Vì thế ông muốn nhận Tuấn làm con nuôi của ông . Hôm đó cả bốn người đã cụng ly với nhau .

Hy vọng đưa ngòi bút lướt trên giấy trắng . Tuấn chỉ viết hỏi thăm và cho tin gia đình ở Việt Nam đã không còn ai ngoài Tuấn thôi . Phải đợi xem thư từ có đến tay người nhận không đã và tình cảm họ ra sao khi nhận tin đó .

Trong cuộc sống , nếu chỉ tin vào khoa học mà người ta gọi là đầu óc thực tế , thực tiễn không tin vào lẽ nhiệm mầu nào đó , không tin vào sự « có mặt » của một thượng đế nào đó , thì sẽ không thể giải thích được trường hợp may mắn đặc biệt của Tuấn . Trong tận cùng cái rủi , vẫn có giải đáp cần thiết của cái may .

Từ một lá thư viết trong bóng đêm , trong một đêm cúp điện , trong xã hội tối đen cho dù có thắp đèn khắp nơi khắp chốn , trong xã hội mà đời sống thường ngày bị kiểm duyệt gắt gao , thế mà bức thư đó đã cất cánh bay đến tận nước Pháp xa xôi . Dần dần hồ sơ « đoàn tụ vì nhân đạo » của Tuấn được cứu xét với sự vận động tối đa của những người nhận thư . Trong hồ sơ đó có tên Dì Hai , một Cô Mụ trước đây đã làm việc trong một nhà thương của Pháp và Phượng , một bác sĩ giải phẫu xuất thân từ trường Y Khoa-Paris . Cũng chỉ vì muốn phục vụ quê hương mà đem sở học của mình về nước theo ... » mớ » lý tưởng , y như trường hợp Tuấn .
 
Năm 1980 , rạng sáng ngày 07/01 , chuyến bay chót trong ngày từ Việt Nam đem Tuấn , Phượng và Dì Hai đáp xuống phi trường Charles De Gaulle . Ngoài trời năm độ âm và tuyết mù mịt . Xe Hồng Thập Tự Pháp ra đón số người tỵ nạn Việt Nam ra đi theo diện đoàn tụ , hay con lai , đưa về trại tỵ nạn Herblay , một vùng phụ cận phía Bắc Paris .
Ngày tháng qua đi , ông bà Paul rồi ông Jean qua đời sau khi hoàn thành tốt đẹp sứ mạng cứu người hoạn nạn .
Dì Hai cũng đã mất rất bình thản nơi xứ tự do , trong sự lo lắng và thương yêu hết sức của Tuấn và Phượng .
Với Phượng , Tuấn cũng rất mừng đã trả được cái ơn cứu tử và nuôi nấng , lo lắng cho anh trong thời gian thật khó khăn , trong cơn khủng hoảng của cả một đất nước , của cả một xã hội . Phượng bây giờ trở lại là bác sĩ trong một bệnh viện lớn tại Paris . Nhưng Phượng nhất quyết không lấy ai , cứ đòi ở vậy ... bên cạnh Tuấn .
Phượng cười nói « đùa » , trong thời gian tạm yên ổn :
- Ngày xưa , anh Trung mất sớm bỏ em bơ vơ , không lấy được anh Trung , thì em đã nghĩ em sẽ không lấy ai nữa . Nhưng ông trời xui khiến gặp anh , lo cho anh khoẻ lại , em càng thấy em chẳng nên lập gia đình nữa , với anh em coi như đã có đủ cái gia đình em mơ rồi . Em hy vọng anh sẽ không bỏ em mà đi ... ở riêng .
Tuấn bật cười về cách nói thẳng mà vẫn dí dỏm của Phượng về một việc quan trọng .
Tuấn thật tình thương yêu cô em thẳng tính này . Cũng tội nghiệp nàng . Tại sao nàng bỏ hết cả tuổi xuân cho một mối tình không may mắn , bây giờ lại đặt vào một người tàn phế ? Anh trấn an , cũng với cách dí dỏm của anh :
- Anh chạy đi đâu cho thoát với hai cái chân không giống nhau và cũng chẳng giống ai này được chứ ? Tay anh cũng chẳng thế nào làm cho em ấm lòng , tại sao em không bỏ anh để lo cuộc đời em ? Em xứng đáng được một người lành lặn , tử tế , thành thật thương yêu em cơ mà . Đừng vì anh , đừng lý tưởng hão huyền , Phượng ạ , lý tưởng kiểu anh em mình thì chỉ mang hoạ vào thân thôi , ấy là chưa kể tới việc mang hoạ cho người khác nữa . Anh khuyên em nên nghĩ lại .
- Anh chết rồi , em còn kéo cổ anh lại , anh không thấy sao ? Thần chết mà còn không chia rẽ được anh với em cơ mà . Thôi anh đừng khuyên em gì hết nữa là xong . Em quá đủ lớn rồi chứ ? Hai anh em mình cứ sống vui như thế này , chẳng thú vị hơn sao ?
Một lần khác , thì Phượng nhỏ nhẹ khi chỉnh lại cái chân mới lắp của Tuấn :
- Khi ở với việt cộng , em khai đại anh là nhà giáo , bây giờ hoá ra anh cũng có duyên với cái nghề gõ đầu trẻ . Có lẽ đó là cái số của anh đấy . Thấy anh vui khi đi dậy , em mừng cho anh . Nhưng bọn học sinh trường huấn nghệ đó đa số là trẻ bụi đời , có đứa nào làm khổ anh không ? Có đứa nào dám ngạo báng ông thầy dậy toán què chân qu è tay không anh ?
- Anh thật may mắn . Dù chỉ dậy tượng trưng vài giờ trong tuần , thế mà mấy đứa học trò trái lại rất quý mến anh . Có lẽ chúng thấy anh tàn phế mà còn phấn đấu vươn lên được , nên chúng cũng ráng học , bắt chước để thoát ra khỏi cảnh khó khăn , lêu lổng trước đây của chúng . Anh cũng rất mừng là mình không đến nỗi vô tích sự . Ở cái xứ mà bất cứ ai , dù tật nguyền , nhưng nếu mong muốn vươn lên cũng có môi trường và phương tiện để vươn lên , thật là may mắn . Nếu còn ở Việt Nam Xã Nghĩa lâu hơn , chắc là anh cũng sẽ chỉ còn nước đi ăn mày thôi . Như cả trăm ngàn phế binh VNCH đã phải ăn mày ăn xin hay lao động nặng nhọc , để sống còn bần hàn và tủi cực , trước sự dửng dưng của xã hội và sự hắt hủi , đay nghiến của nhà cầm quyền tàn độc Cộng Sản VN .
Thời gian thấm thoắt trôi đi , mới đó đã ba mươi năm qua . Những lo âu , những tức giận cũng phai dần theo tuổi tác .
Tuấn và Phượng đã về hưu và vẫn vui sống bên nhau trong căn nhà bên cạnh một khu rừng . Hàng xóm vẫn thường vẫy tay chào hai ông bà già á đông đi qua nhà họ để đi dạo trong khu rừng gần đó .
Hôm nay khi bất chợt nhìn thấy Ái Trinh , Tuấn như người bị điện giựt . Bây giờ ngồi trên xe bus , lòng bồi hồi nhớ về dĩ vãng , rồi trở về thực tại . Tuấn càng thấy mình vẫn cần phải duy trì ý nghĩ sẽ không bao giờ liên lạc với nhóm bạn cũ nữa . Như Bích Thuỷ đã có nói « Lục tào xá bị trở rồi , vữa rồi » . Hãy để cho Thu Hằng và các con yên thân sinh sống . Tuấn cũng biết Thu Hằng có thư về Việt Nam nhờ người hỏi tin về anh . Tuấn thật sự cảm động về mối chân tình của Thu Hằng . Nàng đã cho anh những ngày hạnh phúc nhất trên đời với hai đứa con dễ thương . Hẳn là bây giờ nàng đã lập lại gia đình với ai đó . Nàng xứng đáng để có người đàn ông nào giúp đỡ và thương yêu . Dù sao , người đó cũng là người may mắn hơn Tuấn .

Cuộc đời có những khúc quanh không ngờ , phải thế không Thu Hằng ? Anh yêu em nhiều lắm và đôi lúc chỉ thèm nghe lại giọng nói , thèm được nhìn thấy em và thèm được nhìn thấy các con lớn đến đâu rồi . Nhưng anh cũng thương Thể Phượng , em nên hiểu cho anh Thu Hằng ơi , người thiếu phụ này mang cả một trời bác ái trong lòng cô ấy .
Anh chỉ còn biết nói lên lời cảm tạ tất cả những người đã yêu anh và anh đã yêu mà thôi .
Xin cảm tạ Thượng Đế đã thương và phù hộ con trong mọi tình huống .
Xin cảm tạ Thượng Đế đã và sẽ tiếp tục phù hộ Thu Hằng cùng các con trong cuộc đời .
Xin cảm tạ Thu Hằng và các con về thời gian hạnh phúc tuyệt vời đã qua .
Xin cảm tạ người đã thay tôi lo lắng cho vợ con tôi .
Xin cảm tạ Dì Hai đã thương con như con của Dì .
Xin cảm tạ ông bà Paul và ông Jean đã hết lòng giúp đỡ tôi ra khỏi địa ngục trần gian .
Xin cảm tạ Thể Phượng đã cứu mạng và chia sẻ cuộc đời khốn khó của anh .
Xin Thượng Đế hãy phù trợ cho những người Lính , lành lặn hay tàn phế , còn sống vất vưởng nơi quê nhà được thật nhiều nghị lực và thật nhiều may mắn .
Xin Thượng Đế hãy phù trợ cho những người Lính đã thoát khỏi nanh vuốt ngục tù Cộng Sản , hiện đang sinh sống chật vật nơi quê người , được thật nhiều nghị lực , thật nhiều hạnh phúc và ban cho họ thêm sự rộng lượng đối với những kẻ coi thường họ . Nhờ có họ đã xả thân cho dân tộc , cho đất nước , mà những người dân như tôi đây mới còn sống đến ngày hôm nay .
Xin Thượng Đế hãy phù trợ cho những người lớn và trẻ em đang sống vất vưởng trong các nghĩa trang có một ngày được thay đổi cuộc đời tốtlành hơn .
Xin Thượng Đế hãy giúp cho người dân VN có can đảm giải tán chế độ Cộng Sản tham tàn và phù trợ cho quê hương VN tìm được tương lai trong sáng , mới mẻ , tốt đẹp hơn .

Cái xe bus PC2 vẫn còn lang thang trên tuyến đường dài với nhiều trạm ngừng , mang theo một người đàn ông già nua , tàn phế , với cõi lòng man mác buồn và đang thầm thì những lời tạ tình tha thiết nhất .
 
Vân Hải , Paris 2012

Venezuela - Tình Chiều ( Hồi Ký 1/6 )
Vân Hải 2010/10/01  

Vénézuela , L’Amour Au Crépuscule
 
Thế là đi !
 
Chung và tôi đứng xếp hàng để lên máy bay đi Madrid , là trạm chuyển tiếp , sau đó đi Caracas , thủ đô Venezuela . Trong lúc chờ đợi , chúng tôi tìm xem những người bạn đồng hành trong chuyến du lịch này là ai . Có thể là cặp vợ chồng tứ tuần này chăng ? Không phải . Họ lắc đầu , cười sung sướng cho biết họ đi Equateur , nhưng cho chúng tôi vài chi tiết về Venezuela , nơi chúng tôi sẽ đến , vì năm ngoái họ đến đây rồi . Có thể là bà đứng tuổi đi một mình kia chăng ? Không sai bao nhiêu , bà ta cũng đi Venezuela , nhưng lại theo nhóm khác , ngắn ngày hơn nhưng phiêu lưu hơn . Cùng với bà ấy , chúng tôi đến gần hai người đàn ông khoảng ngũ tuần . Đúng tróc . Một ông cùng nhóm với chúng tôi , ông kia thì thuộc nhóm bà nọ . Chúng tôi biết rằng nhóm mình sẽ chỉ có tổng cộng 5 người thôi . Đây đã có 3 người rồi , ông tóc trắng hay nói kia , Chung và tôi là 3 . Còn hai người nữa , chưa biết là ai .
Sau hơn một giờ bay , đến Madrid . Tại Madrid thì chúng tôi thấy hai người «  bí mật »  kia . Đó là hai bà , đều đi một mình , nhưng sau đó , vì vấn đề «  an ninh »  , vì «  tình bạn mới »  , họ ráp lại thành một cặp .


Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
Chúng tôi đổi máy bay để đi Caracas . Băng qua Đại Tây Dương với tám giờ và hai mươi phút bay , theo lời của phi công trưởng .
Đến Caracas , sau khi lấy hành lý , chúng tôi đi tìm người đại diện hãng máy bay phải đón chúng tôi . Đó là một thanh niên trẻ , đầu cạo trọc , nhưng còn cố tình giữ lại một lọn tóc ở bên trái , trông thật ngộ nghĩnh và thêm vẻ tinh nghịch . Tôi thầm nghĩ , ngày xưa xa lắm , ở Việt Nam , những dân quê hay cạo trọc đầu con trai nhưng giữ lại ba nơi không cạo , một ở trên thóp và ở hai bên đầu . Cho đến nay , tôi hiểu đại khái rằng vì thóp là điểm quan trọng của sọ , đứa bé còn non nớt quá , cha mẹ không dám cạo trọc ở chỗ này , nên để dành lại phần tóc đó . Rồi có người để luôn hai «  trái đào »  hai bên nữa cho ... cân xứng , cho đẹp chăng ? Nhưng có người thì chỉ để tóc lại đúng chỗ thóp thôi . Nhưng thói quen đó bị bỏ đi từ lâu lắm rồi .
Mọi người bu quanh người thanh niên . Mỗi người tự xưng tên và «  mày , tao »  , theo kiểu Tây , tức là «  toi , moi »  tất nhiên rồi . Thủ tục mau lẹ , Jean-Charles , Mathilda , Laurence , Chung và Vân . Hướng dẫn viên tên là Richi , không có chữ «  e »  ở cuối tên .
 
- Chào các bạn . Thôi , mình ra xe để về khách sạn .
 
Nói xong Richi lách mình thật nhanh trong đám đông du khách . Bọn tôi đi theo , chẳng nói năng gì . Một cái xe cũ kỹ đợi chúng tôi .
Chúng tôi quên ngay cái xe cũ đó để mà kinh ngạc ngắm nhìn những khu nhà ổ chuột của thủ đô Caracas . Nhiều lắm , bao phủ mấy ngọn đồi , đúng ra là mấy ngọn núi . Những căn nhà ọp ẹp , gần sập đến nơi , có nhiều cái đang xây dở dang , nhiều cái khác toe toét với lớp sơn mầu mè kệch cỡm , cái nọ thiếu điều chồng lên cái kia , phủ khắp những sườn núi khá cao . Những căn xây bên dưới thung lũng có vẻ khá hơn .
 
Trông y như một bức tranh mà hoạ sĩ cứ việc thản nhiên vất những thỏi mầu lên vải , ấy thế mà trở thành một bức tranh mầu mè sống động và độc đáo . Caracas rất xứng đáng với những tĩnh từ này . Thế mà Caracas là thủ đô mà du khách đều tránh xa chỉ vì mang tiếng xấu .
Richi , hướng dẫn viên nói :
- Người ta cứ nói Caracas là nơi đầy kẻ cướp , nhưng rồi quý vị sẽ thấy dân tình ở đây chẳng đến nỗi nào đâu . Vì công việc , tôi phải ở ngay đây , nhưng tôi người gốc vùng Mérida , ở phía Tây , là nơi chúng ta sắp tới , ngày mai . Cứ sau 3 hay 4 tháng làm việc ở đây , tôi phải về đằng ấy để «  châm thêm bình »  , vì tôi cứ nhớ quê quán . Quý vị sẽ thấy , quý vị sẽ thích Mérida cho mà xem . Đó là một vùng núi cao khoảng nghìn thước , nấp trong dẫy Cordillères Des Andes . Chúng ta sẽ ở trong vùng đó 3 ngày , ở 3 nơi khác nhau , cao 3 và 4 nghìn thước .
Tôi lắng nghe Richi và rất muốn tin lời anh ta về Caracas , nhưng cứ nhìn những chấn song sắt ngáng tất cả các cửa , cửa ra vào và cửa sổ , suốt từ dưới đất lên đến ... trần nhà , ngay đến những khu để xe và những sân sau của các khu nhà đều có rào quây cao cả 3 thước , thì tôi bắt buộc phải nghĩ ngược lại . Nghĩ thầm thôi để khỏi làm buồn lòng anh ta .
 
Chung thì thào vào tai tôi :
- Chuồng cọp cô ạ .
Khi mua vé máy bay tại chi nhánh ở quận Antony , ngoại ô Paris nơi Chung ở , chúng tôi nhấn mạnh ở điểm phòng ngủ phải có hai giường chiếc , vì lý do rất giản dị , Chung là cháu gọi tôi bằng dì ruột , vì tôi là em của mẹ Chung .
 
Ông xã tôi sợ ... muỗi , sợ nóng , chỉ thích những nơi nào có đủ tiện nghi , nhất là có internet để ông ấy liên lạc bạn bè khắp nơi hay theo dõi tin tức thế giới , thành thử ông xã tôi ... chê , không đi . Vợ của Chung cũng chỉ thích những nơi có ăn uống , nhất là những món Ắ Đông , giống Việt Nam càng tốt , nên cũng ở nhà . Chung và tôi thì ngược lại , không hề ngại những nơi mang vẻ ... dân dã , hoang vu , thiên nhiên , nên đây là lần đầu tiên hai cô cháu đi với nhau trong một chuyến du lịch nhiều phiêu lưu và không có tiện nghi chút nào vì sẽ toàn đi vào nơi hoang dã . Đó là mục đích của chuyến du lịch này .
Mathilda và Laurence ngủ chung phòng cũng với hai giường chiếc . Jean-Charles ở một mình một phòng .
Richi hẹn chúng tôi hồi 18G30 tại nhà khách của khách sạn để biết chương trình ngày mai , sau đó đi ăn tối . Cả ngày đã bó gối ngồi nhiều giờ trên máy bay sau đó lại còn ngồi trong xe nữa , nên đi bộ một chút rất thoải mái , đến một tiệm ăn không xa lắm . Trời đã tối nhưng tốt , có tí gió mát . Cả bọn thong thả vừa đi vừa nói chuyện tự nhiên như đã quen nhau trước rồi .
Bữa ăn đầu tiên trên xứ Venezuela rất ngon miệng . Chúng tôi kêu loại thức ăn gọi là continental , quốc tế , mà không kêu món đặc biệt địa phương vội , vì còn mệt và sợ không hợp khẩu vị thì ... hơi buồn , vì cả ngày ăn uống trên máy bay đã không có gì hấp dẫn lắm rồi . Tại khách sạn , giường , gối cũng tốt . Nước cũng đủ nhiều để tắm . Chẳng ai than vãn . Nhưng ban đêm ở Caracas thì thật là ồn ào , y như ban ngày vậy , chỉ thua có vài cú bấm kèn xe thôi . Còi hụ xe cảnh sát , nhiều khi làm đau tim luôn , xe cứu thương cũng ré inh ỏi , rồi tiếp theo là chó sủa , ngần ấy tiếng động cứ khiến mình giật mình tỉnh giấc , lại thêm cái máy lạnh cũng làm ồn nữa , cứ hết rè rè , lại ồ ồ ... Hai cô cháu thiếp đi vào gần sáng , ráng lấy lại sức , sau một đêm đánh vật với tiếng động . Tôi nghĩ tới câu nói của Richi về Caracas , «  thành phố của kẻ cướp »  .
- Kẻ cướp thì chưa thấy tận mắt , nhưng cứ nghe còi xe cảnh sát hú cả đêm thì bảo đảm phải có cướp rồi , thế nhưng mình chẳng thấy ăn mày như ở Việt Nam cô ạ .
Chung nhận xét rồi rót thêm một cách dí dỏm vào tai tôi :
- Cháu biết tại sao rồi cô ơi , ở đây họ không ăn xin , vì mất nhiều thì giờ quá , họ đi ăn cướp , vừa mau hơn vừa khấm khá hơn .
Sáng sớm , ăn điểm tâm xong , món ăn địa phương , một loại bánh bột chiên hơi nhiều dầu mỡ , nhồi thịt , hay fromage hoặc jambon , chẳng có gì đặc biệt , ngoài món fromage địa phương , nhưng cũng hay hay . Lại ra phi trường để lấy máy bay đi El Vigia , cách Mérida 25 KM , phía Tây của Venezuela , không xa biên giới nước Colombie bao nhiêu . Trong chương trình không có mục ở lại thủ đô Caracas lâu , chỉ ghé qua một đêm để lấy máy bay đi nơi khác thôi .
Trên nguyên tắc , máy bay cất cánh hồi 9 giờ sáng , sẽ đến nơi vào khoảng buổi trưa , sẽ ăn trưa tại Jali , một làng rất hùng vĩ , sau đó đi thăm đồn điền cà phê arabica và thăm một trang trại xây từ thế kỷ 18 , trước khi về khách sạn ở Mérida . Trong chương trình thì ghi như vậy . Nhưng máy bay bị trễ . Sự chờ đợi thật là thê thảm , nhất là trong không khí nóng bức xứ nhiệt đới và trong tiếng ồn ào .
Richi chạy lung tung để tìm cách giúp tôi . Tôi cần điện thoại về Pháp cho nhà tôi để báo tin đến Venezuela bình yên vô sự rồi . Cả cái phi cảng nho nhỏ , chỉ có 6 máy điện thoại bằng thẻ , mà đã có 4 cái không dùng được . Hai cái còn lại thì mắc kẹt vì có người đang dùng . Họ là những dân làm ăn , bàn thảo công việc qua điện thoại , nên nói quá lâu , không phải ai cũng như tôi chỉ nhắn tin ngắn gọn về nhà . Richi tặng tôi cú điện thoại . Bây giờ tôi mới để ý đến anh ta nhiều hơn . Anh ta là một thanh niên dễ thương , có ánh mắt long lanh , nụ cười «  tàn phá »  , bộ râu xén tỉa đàng hoàng và rất hóm hỉnh với lọn tóc mầu nâu nhô ra khỏi cái đầu trọc .
Rắc rối bắt đầu với màn đau lưng của Mathilda . Ngay từ khi khởi hành ở phi trường Orly-Paris , cô ta đã phải đeo thắt lưng thật to bản để nâng đỡ cái lưng đau . Sau đó , mệt vì di chuyển nhiều , lại thêm mất ngủ đêm đầu tiên , cô ta bỗng nhiên làm mệt , gần như lăn đùng ra đất , mặt nhợt nhạt và người nhũn ra . Tôi phải quạt cho cô ấy trong lúc Laurence thì phải kéo cô ta vào một góc , ngồi dưới đất , xa chỗ đông người và bớt tiếng ồn .
Thế là đáng lẽ ăn trưa tại Jali , một làng đẹp của địa phương , thì mỗi người gặm một cái bánh bột chiên , món ăn phổ thông của xứ này , trong một quán snack tại phi cảng . Nhưng tôi xin , thay vì ăn bánh bột chiên nữa , vì trong bữa ăn sáng đã ăn thứ này rồi , cho tôi được chọn một vỉ trái cây tươi ướp lạnh , ổi , dưa hấu , đu đủ . Chủ tiệm bằng lòng . Mathilda bắt chước tôi , cũng ăn trái cây ướp lạnh , nên tỉnh táo ra và có vẻ lấy lại sức .
Cuối cùng thì chúng tôi cũng đáp xuống El Vigia và lên xe chạy về Mérida , khi đã xế trưa rồi .
Lucas , người tài xế quăng những xách tay đồ đạc của bọn tôi ra phía sau lưng ghế của ông ta , rồi bảo chúng tôi leo lên phía cửa sau xe , ngồi ở phần không gian còn lại , trên hai dẫy ghế gắn theo chiều hông xe . Ngồi như thế này , hoá ra chúng tôi nhìn nhau như hai hàng chó đá . Như thế chúng tôi chẳng nhìn thấy phong cảnh gì bên ngoài , nếu chúng tôi không ngoái cổ theo chiều xe chạy . Hơn nữa , ghế quá thấp . Đầu gối chúng tôi đụng vào ngực và hai người ngồi đối diện nhau phải đặt xen kẽ đôi chân thì ai cũng mới duỗi dài chân ra được . Thật là mệt cho Chung và Jean-Charles vì chân họ dài . Đến được khách sạn thì gần như ai cũng bị trẹo cổ . Ai thích du lịch kiểu «  Tây ba lô »  rẻ tiền và thích được «  dằn vặt »  thì tha hồ được như ý . Hai cô cháu tôi thuộc hạng «  thân lừa ưa nặng »  nên chẳng thấy sao cả , có lẽ còn cảm thấy ... thi vị là đằng khác trước viễn ảnh sẽ được phiêu lưu .
Tất nhiên là hụt đi thăm đồn điền cà phê và trang trại thế kỷ 18 .
Khách sạn ở Mérida khá tiện nghi với nước nóng để tắm thoải mái . Nhất là ban đêm ở đây mát mẻ và êm ả hơn ở Caracas nhiều .
Chúng tôi thả bộ đi ăn tối ở một tiệm mà theo lời giới thiệu của Richi thì có món ăn đặc biệt địa phương . Bây giờ thì ai cũng đồng ý đi ăn món bản xứ . Thì cũng phải nếm mùi chứ , thì mới biết về đất nước mà mình du lịch chứ . Du khách nào mà chẳng tò mò tí xiú , phải không nào ?
Nhà hàng trưng bầy thơ mộng , ấm cúng lắm , với ánh sáng mờ mờ , tường quét vôi mầu trắng ngà , trên trần có sà ngang bằng gỗ nâu , có những chỗ ngồi thụt vào cho có vẻ riêng tư ... Chúng tôi để ưu tiên cho Richi chọn món ăn . Người ta bầy ra bàn trước sự ngạc nhiên của mọi người chúng tôi . Món ăn chỉ là những cuốn bột bắp ngô , nhồi fromage và jambon . Nhưng , khi vừa thoáng nhìn và trong ánh sáng lờ mờ , thì những cuốn bột đó trông giống những cái ... của quý của mấy ông . Jean-Charles là người đầu tiên nhận xét như thế . Bọn đàn bà tụi tôi nhìn nhau rồi nhìn vào mấy đĩa thức ăn đang tênh hênh trên bàn . Chẳng phải Jean-Charles tưởng tượng hão . Mathilda liếc qua chỗ góc thụt vào ở ngay bên cạnh , nhìn thấy một cặp trai gái người bản xứ đang ăn những cuốn bột đó . Hai người mỗi người cùng cắn vào hai đầu của cùng một cuốn rồi ăn dần dần vào gần nhau hơn . Mathilda nháy nhó bọn tôi . Thế là ai cũng hiểu . À ra cái món địa phương là thế đó . Mọi người cả cười , nhắc tới khu La Pigalle của Paris , Pháp quốc , với những tấm ảnh to chình ình quảng cáo tình dục không hề che đậy , ngay giữa ban ngày . Mỗi xứ có cách riêng để đề cập tới «  tình yêu »  . Ôi giời ơi , chúng tôi tất cả đều đã trưởng thành , chẳng có gì phải e ngại cả , hơn nữa đi du lịch , thì nếu có nhìn thấy mấy chuyện lẩm cẩm đó cũng là ... thường . Thế rồi mỗi người chúng tôi ăn cuốn bột đó theo cách riêng của mỗi người , chẳng ai thiết bắt chước cặp tình nhân kia hết . Ngoài tính cách gợi tình thì cuốn bột đó đúng chỉ là cuốn bột .
Thế mà Mathilda cũng lên tiếng khen :
- Ôi ngon tuyệt vời !
Đúng là đạo đức giả mà cô ta cho rằng đấy là cách xử thế hay , chắc thế .
Vào khoảng năm giờ sáng , tôi thức dậy . Phải thay phiên với Chung để dùng buồng tắm .

Mérida – Cordillères des Andes
Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
Tôi ra đứng ở cửa sổ . Dẫy Cordillères Des Andes hiện ra trước đôi mắt thán phục của du khách là tôi . Vài tảng mây mỏng che khuất sườn núi , chỗ này chỗ kia . Thành phố núi , còn đang im ngủ trong làn sương mờ , mỏng . Phía Đông , bên tay trái của tôi , trời mới chỉ hơi ưng ửng thôi . Tiếng gà gáy vọng tới nơi đây . Tôi đứng ngắm phong cảnh êm đềm , xa gần xanh ngắt đó , mà chợt tự hỏi nơi đây sẽ còn êm ả được đến bao lâu ? Tại sao con người cứ tìm đến những rắc rối khi đáng lẽ không xẩy ra ? Tôi cảm thấy có điều gì ghê gớm đang hình thành lén lút dưới bề mặt phẳng lặng , hoà bình giai đoạn trá hình kia , khi ngày hôm qua , trên đường đi , tôi đã nhìn thấy nhiều lính tráng với những bộ áo quần treillis và tay thì cầm súng . Tất cả những gì dính dấp đến lính đều gợi lại cho tôi hình ảnh nước Việt Nam , đất nước chịu triền miên chiến tranh của tôi , mà giờ đây , đang còn bị cai trị bởi một bọn Cộng Sản ngu đần .
Tôi thật sự ngạc nhiên về tôi vì những ý tưởng không vui trong chuyến du lịch ở xa nơi chôn nhau cắt rốn của mình , nơi mà Chung và tôi đã phải bỏ trốn hơn 30 năm về trước . Trước phong cảnh đẹp như thế này , trong một buổi sáng mờ sương , diễm ảo như thế đó , xa tận phía bên kia quả địa cầu , đáng lẽ tôi phải nghĩ đến điều gì khác hơn là nghĩ đến cái chiến tranh mắc dịch kia và nghĩ đến cái nhà cầm quyền thổ tả Cộng Sản Việt Nam nọ . Chẳng lẽ tôi không bao giờ quên được những thảm cảnh , những chia lìa và đời lưu vong ? Những kỷ niệm và những xung đột nội tâm này sẽ đeo đuổi tôi đến khi nào nữa đây ?
Cơn gió sớm giúp chúng tôi thoải mái đi thăm trung tâm thành phố Mérida , công trường Bolivar và vài nơi về văn hoá . Simon Bolivar là người đem Tự Do đến cho nước Venezuela , ông được cả nước kính phục và tôn vinh . Tất cả trung tâm các thành phố đều mang tên ông . Ngay giữa các công viên đều có tượng của ông , để tưởng nhớ . Gần đó có một cây đại thụ có hoa mầu vàng cam và hình dáng giống như hoa tulipe . Tại Venezuela , người ta cũng bắt chước các nước xã hội chủ nghĩa và Cộng Sản khi tôn sùng hình ảnh cá nhân . Vì thế thấy nhiều bảng đăng hình ông Tổng Thống Chavez , tươi cười , giơ tay chào dân chúng . Cùng nhiều tấm biểu ngữ thật lớn , có khi gắn cả ở trên sườn núi , khoe «  Độc lập và Cách mạng »  .
 
Đang là mùa bầu cử ở Venezuela . Thành thử thấy nhiều bảng quảng cáo , làm chiến dịch vận động quần chúng . Thấy có nhiều phụ nữ tranh cử . Có người thuộc đảng nào đó , giơ ngón tay út có sơn mầu đen lên , tín hiệu của họ . Có người mặc áo mầu đỏ như ông Tổng Thống Chavez . Cũng thấy Richi mặc áo ấm mầu đỏ , thêm cái khăn quàng cổ mầu đỏ , có sọc đen , và cái mũ len cũng mầu đỏ . Chẳng hiểu vì trùng hợp hay anh chàng này ưa thích ứng cử viên .
 
Mầu đỏ , mầu máu , thì tôi đã nhìn thấy đổ quá nhiều trên đất nước Việt Nam của tôi rồi , dưới thời Cộng Sản , mà tôi đã phải trốn chạy hơn ba mươi năm về trước .
Richi nói về đất nước của anh ta một cách hăng say và hãnh diện . Giáo dục được miễn phí , cũng như bệnh viện . Nhà nước tổ chức những hợp tác xã bán giá rẻ cho dân nghèo , mà chúng tôi thấy đứng xếp hàng trước cửa tiệm quốc doanh . Nếu đúng như lời của Richi , thì ở đây ít ra cũng có vài điều ngược lại với Việt Nam , chẳng những giáo dục và y tế ở Việt Nam phải đóng tiền , mà tất cả mọi thứ khác cũng phải qua «  thủ tục đầu tiên »  mới xong . Cũng giống như ông Tổng Thống , Richi không ưa người Mỹ , «  cái bọn không tim , bọn khai thác dầu khí , chất vàng đen mà cả thế giới thèm muốn , khui từ lòng đất , ruột gan Venezuela , thế nhưng lại để cho dân bản xứ sống nghèo khổ »  .
 
Tình cảm mà anh bạn trẻ , 32 tuổi với lọn tóc của một đứa con nít , dành cho quê hương của anh làm cho tôi rung động . Bởi vì thời buổi này , rất hiếm thấy người trẻ lưu tâm đến vận mệnh xứ sở của họ . Nhưng sự tin tưởng hơi vội vàng , nhuốm chút ngây thơ , của anh ta vào những người bạn Ba Tầu phương xa , những người chỉ lo làm ăn , như anh ta nghĩ , khiến tôi rùng mình e ngại giùm .
 
- Anh tưởng tình hình sẽ tốt hơn với những người Tầu à ?
 
Tôi hỏi , mặc dù thâm tâm tôi không muốn . Richi giữ im lặng giây lát rồi nói :
- Hiện tại , dân chúng , những người nghèo đều được nhà nước giúp đỡ thật sự . Lại có bầu cử đàng hoàng , chị thấy đó và ... bản thân tôi , muốn đi du lịch nơi nào tôi muốn cũng có thể được . Tôi nghĩ rằng với người Tầu chắc không đến nỗi nào đâu , ít ra cũng chẳng thể nào tệ hơn là với bọn Mỹ .
- Anh biết không ...
 
Tôi vừa mở miệng nói thì đã hối tiếc . Nhưng ý nghĩ cứ tuôn ra :
 
- Tôi mong rằng người xứ của anh giữ được lâu bền sự tự do , dân chủ và sự độc lập đang có như anh nói đó . Tôi không có ghét gì người dân Tầu cả , nhưng với nhà cầm quyền Tầu thì hơi ngại ngùng . Trông bề ngoài người Tầu rất dễ thương , rất sẵn lòng giúp đỡ , sẵn lòng lắm cơ . Nhưng họ cũng rất tham lam . Họ không bao giờ quên lòng ham muốn mãnh liệt chinh phục đất đai của xứ khác . Họ sẽ lấy cớ giúp đỡ đất nước anh , bằng cách gửi sang đây , đất nước của anh đấy , những chuyên viên và nhân công Tầu , những người đàn ông ấy , tất nhiên rồi . Họ không dùng nhân công địa phương đâu . Đừng trông cậy vào việc này . Những người Tầu đó sẽ lấy vợ người địa phương , con cái họ sẽ mang họ Tầu . Trong năm mươi năm hay một trăm năm sau , vùng đó sẽ trở thành của người Tầu . Họ chiếm cứ đất đai của người khác như thế đó . Hơn nữa , họ cũng ma mãnh để hiểu rằng thời buổi này , xâm chiếm nước khác bằng vũ lực sẽ bị cả thế giới lên án , họ sẽ ngự trị thế giới bằng cách tung tiền ra mua chuộc hay giúp đỡ thì cũng thế thôi , và bằng kinh tế . Những việc thương mãi lặt vặt bản xứ này , đặc thù của Venezuela , mà anh thấy đấy , một ngày không xa , sẽ biến mất , thay vào đó anh sẽ thấy xuất hiện những đồ vớ vẩn , lỉnh kỉnh , của Ba Tầu ...
- Gia đình người Á Đông đông lắm , coi chừng đó . Đây là lời khuyên của một người bạn đấy nhé .
Chung xen vào câu chuyện .
 
Richi có vẻ ngỡ ngàng , chưa hẳn tin :
- Có phải đó là trường hợp nước Tây Tạng không ? Với những vị sư chỉ biết đọc kinh ?
Chúng tôi nói chuyện chính trị . Thế mà , có một lúc , ngay từ khởi đầu chuyến đi , Richi đã tuyên bố :
- Chúng ta không nói chuyện chính trị đâu nhé . Nếu có ai nói đến thì người đó là tôi .
 
Khi nghe vậy , tôi thầm mỉa mai :
- Tự do ngôn luận , tự do phát biểu đấy nhé . Đây mới chỉ là nước xã hội , chưa phải nước Cộng Sản đấy . Nếu sang Mỹ hay Úc thì chẳng có hướng dẫn viên nào phải căn dặn du khách câu này .
 
Rồi tôi tự nhủ lòng sẽ không đề cập đến chính trị . Thế mà tôi đang rơi vào ngay tróc .
Jean-Charles biến mất chẳng thông báo gì hết khi cả bọn vào trong chợ lồng nằm tại trung tâm thành phố Mérida . Trong khi Richi cho chúng tôi nếm thử những trái cây , đặc biệt đối với người Pháp , nhưng với Chung và tôi , vì chúng tôi là người Á Đông và lớn lên trong vùng nhiệt đới , thì chẳng lạ lùng gì . Nào ổi ngọt ngào , nào dứa hay thơm đầy nước ngọt , nào na tức là mãng cầu có hột đen nhánh mà thịt trắng ngần , nào sabotier thơm phức , là thứ Chung khoái nhất . Toàn là trái cây của nước tôi . Thành thử tôi càng đau lòng khi nghĩ tới đất nước mình .
 
Chúng tôi ra khỏi chợ với nhiều trái cây dành để ăn dọc đường . Chung mua vài thứ kỷ niệm .
Richi hơi bất bình vì sự vắng mặt không thông báo của Jean-Charles . Anh ta lại phải trở vào chợ để tìm . Khoảng mười phút sau thì Jean-Charles xuất hiện với món quà trong tay , chẳng xin lỗi xin phải gì ai cả . Khiến cho Mathilda rồi Laurence nổi điên lên và làm phiền cho cả bọn .
Sự giận dữ của Mathilda có thêm một lý do khác nữa . Cô ta có chút cảm tình với Jean-Charles , nhưng ông này dửng dưng hoàn toàn trước những tấn công khá trắng trợn của “người đẹp » . Nhiều lần , trong bữa ăn , Mathilda đề cập đến tình dục , đến bao cao su , đến việc chăn gối . Ví dụ như , khi Jean-Charles , vì muốn uống ly sinh tố , đã vô tình ngậm vào cái ống hút có chụp bên trên cái bao bằng giấy , để giữ vệ sinh , một sáng kiến của chủ nhà hàng , thế là Mathilda không bỏ lỡ cơ hội để nhắc khéo Jean-Charles rằng cái bao giấy này là ngược lại với cái bao cao su , vì người ta phải bỏ nó ra trước khi dùng . Jean-Charles cũng chẳng vừa , ông ta huỵch toẹt đốp lại rằng ông ta không quen dùng bao cao su , vì với ông ta thì chỉ có 100 % ... thôi .
Laurence thì nhu mì hơn nhiều . Nhưng cô này rất lạ lùng . Cô ta chẳng ăn gì cả . Khi vào bàn , cô ta cũng kêu món ăn như người khác , nhưng chỉ khều khều ba miếng rồi bỏ qua bên . Nhiều lần Richi hay anh tài xế phải ăn đồ thừa của cô ấy vì sợ phí của . Cô ta chỉ uống cà phê và hút thuốc . Người ta đã tịch thu hai cái bật lửa khi cô ấy qua quan thuế , vậy mà cô ta cũng vẫn xoay sở để có cái khác . Có vẻ như cô ta có sẵn cả mớ trong hành lý .
Trong bàn ăn , mọi người đều có thể biết về nhau . Mathilda là y tá , ở một mình một căn phòng 25 thước vuông thôi trong một chung cư xã hội rẻ tiền , vùng ngoại ô khá tốt phía Tây Nam Paris , mà theo cô thì vùng này ngày càng tệ . Ở đấy cô ta có hàng xóm là cặp đồng tình luyến ái đàn ông và họ làm tình thật ồn ào , khiến cho cô ta rất ngạc nhiên và bực mình .
 
Jean-Charles ở một tỉnh không có biển , không có rừng chung quanh . Laurence làm việc trong một hãng bảo hiểm .
 
Chung làm việc trong một siêu thị .
 
Và tôi đã về hưu , là một cựu thuyền nhân , trốn chạy Cộng Sản , đến Pháp cách nay trên ba mươi năm , nhưng từ ngày đó đến nay , chưa một lần trở về quê hương , đang bị cai trị bởi bọn Cộng Sản ngu đần .
 
Richi học về ngành ẩm thực bên Pháp , có làm việc trong vài nhà hàng lớn ở đại lộ Champs Elysées-Paris , đã chu du khắp Âu Châu , còn giữ nhiều kỷ niệm đẹp và có bạn gái người Thuỵ Sĩ . Bà mẹ anh ta sốt ruột vì con trai đã ba mươi hai tuổi rồi mà chẳng có ý định lập gia đình , đúng với ý nghĩa thật , trong khi đó , thường thường , các thanh niên bản xứ đã lấy vợ sớm , khi hai mươi bốn , hai mươi lăm tuổi . Bạn gái của anh lại chẳng ghen tuông chút nào , cho nên anh có thể đi xa lâu ngày với cái nghề hướng dẫn du lịch này và nhất là cô ta không muốn có con lúc này . Anh ta đành phải nói với mẹ rằng , chị đã có nhiều con rồi , ba đứa , em gái đang có bầu , vậy thì bà đã có cháu và nay mai sẽ có thêm để nựng rồi còn gì nữa . Nhưng bà vẫn sốt ruột ...
Mucuchies là một quận lỵ đặc biệt , ở trên cao độ , thuộc vùng Mérida . Sau bữa ăn ngon với nhiều món để lựa chọn theo ý mỗi người , trong một nhà hàng trang trí có thẩm mỹ , chúng tôi đi bộ xuống dốc , dưới ánh mặt trời tuyệt vời vừa đủ để hâm âm ấm cái lạnh ngọt ngào của vùng núi cao . Mọi người rất kinh ngạc khi thấy Jean-Charles trổ tài ăn cắp một cách nhanh chóng không tưởng . Trong tích tắc , ông ta tháo gỡ một tấm bảng số phiá trước , mầu trắng chữ đen , của cái xác xe hơi bỏ phế bên lề đường . Bây giờ thì ai cũng biết trong cái túi ông ta đeo kè kè bên hông chứa đựng những thứ gì . Một cái vặn đinh ốc , một cái kìm , ngoài cái máy ảnh ra . Jean-Charles sưu tầm tất cả những gì ông ta thích trên đường du lịch , có khi là một lon soda hay lon bia , có khi là tấm bảng số xe hơi cũ và ngay cả lông chim nữa .
 
Chung nói :
- Mucuchies là một bối cảnh thật độc đáo và tự nhiên , có thể đóng phim cao bồi . Chỉ cần mời tài tử Clint Eastwood tới đây với cái mũ , cái poncho , thêm con ngựa là có ngay một phim cao bồi thuộc loại Eastwood , chẳng cần dàn dựng phông cảnh như ở Hollywood .




Mucuchies
Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
Chung với tôi rất thích nơi này , thật đặc biệt Venezuela , với nhà thấp tè tè bằng đất , trét vôi mầu mè kệch cỡm , cửa sổ có chấn song sắt , đường phố dốc , thẳng như chữ I vẽ vụng về . Tất cả hiến mình dưới ánh mặt trời dễ chịu . Chúng tôi đi ngược lên bằng con đường song song , để về xe . Jean-Charles hí hửng vớ được món quà miễn phí đúng ý . Richi cho biết dân bản xứ rất khoái xe hơi cũ của Mỹ . Họ mua về , sửa sang lại chút đỉnh , nhưng ít khi sơn lại mới , cứ để tàng tàng như thế , mà họ lại khoái . Thành thử xe nào trông cũng cũ mèm . Chỉ khác nhau là có xe chạy được với cái kèn xe kêu to và cái kia nằm chết bên lề đường , câm như hến , sẵn sàng bị kéo về các nghĩa địa xe hơi , thấy đầy trong quận lỵ . Điều này khiến cho Jean-Charles thích thú , nên ông ta ghé tai Richi nói nhỏ cái gì . Lần sau ông ta thèm vớ được cái bảng số phía sau xe , bảng mầu vàng .
Chúng tôi chạy xe tới một làng chỉ có khoảng 100 người dân sống trong lòng thung lũng , có con suối với nhiều gộp đá lớn nhỏ mầu đen có vằn xám , hay mầu xám có vằn trắng , rất đẹp . Tôi có lấy một hòn đá ở đây để làm kỷ niệm . Đây là một ngôi làng miền núi tên Gavidia , nằm trên cao độ 3000 thước . Một xóm nhà xinh xinh , bằng đá , mái ngói đỏ , nấp trong một thung lũng , có nhiều núi cao bao quanh . Sườn núi có trồng hoa mầu hay đầy hoa dại mọc . Vài con bò ăn cỏ hay vài con lợn tha thẩn trên sườn núi . Chúng tôi có chút thì giờ lang thang ngắm cảnh thôn quê của vùng núi rừng , trước bữa ăn tối .

Gavidia / 3000 M / Merida
Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
Trong khi đi bộ , chúng tôi gặp nhiều thanh niên cưỡi ngựa . Ở đây dân quê di chuyển bằng ngựa , kể cả trẻ con cũng phóng ngựa như bay trên triền dốc núi đồi .
Sau bữa ăn đạm bạc do cô chủ quán xá làm với sự phụ giúp của Richi , như dự tính trong chương trình , chúng tôi lôi áo ấm , vớ dầy ra để mặc qua đêm , vì tất cả sẽ phải ngủ chung trong một căn phòng , không có lò sưởi . Đã có ghi là nhiệt độ về đêm có thể xuống khoảng 4 hay 5 độ Celsius .
 
- Thế là bọn mình phải lo thay quần áo trước khi bọn đàn ông trở về phòng . Tôi nói .
- Hứ , sợ quái gì .
 
Mathilda vừa nói vừa cởi quần áo để thay đồ ngủ . Laurence cũng bắt chước , còn tôi thì lục đục thay trong cái mền . Chúng tôi biến thành những người khổng lồ với quần áo dầy cộp như thế . Tôi còn có thêm cái túi đựng nước nóng vừa xin cô chủ quán châm đầy trước khi dời khu nhà bếp để về phòng .
- Vân ơi , chị nghĩ tới đầy đủ mọi thứ thế ? Đáng lẽ tôi cũng phải nghĩ tới chứ , thật tôi ngu quá . Thế mà tôi lại là người sợ rét lắm . Đây này , chưa chi tôi đã chẳng cảm thấy hai chân của mình nữa , nó cóng hết rồi nè . Thế mà tôi đã đi vớ dành cho xứ lạnh rồi đấy chứ . Làm sao mình có thể ngủ trong tình trạng này được nhỉ ?
 
- Chị có thể dùng tạm cái túi nước nóng của tôi , nếu cần .
 
- A , không , chẳng dám phiền chị đâu . Cám ơn , chị dễ thương quá .
Chung và Jean-Charles đã trở về . Nói là ngủ chung phòng , nhưng thực sự , họ nằm trên cái gác lửng có thể ngó xuống nơi đàn bà chúng tôi . Jean-Charles thò cổ xuống :
 
- Giường của bọn tôi không được làm trước gì cả , Richi chỉ vất cho mấy cái drap thôi , có ai làm ơn làm phúc giúp cho không ... ?
- Còn khuya , cứ đợi đi . Jean-Jacques , à không Jean-Charles . Cái tên gì mà khó đọc thế không biết ?
 
Mathilda lên tiếng trả lời tức thì .
 
Tuy nhiên , tò mò thúc đẩy , cái tội nho nhỏ của phái nữ , như người ta thường nói , Mathilda lần mò lên mấy bực thang , Laurence bắt chước , thò đầu lên gác lửng :
 
- Ôi giời ơi , bọn này lười biếng quá , chẳng làm giường làm phản gì cả . Họ đang ngồi đớp kinders-chocolat đây này ...
- Bọn chúng tôi thèm hơi ấm . Mà hơi người đem lại khoái cảm nhiều nhất ... Nhưng thôi , đành tạm an ủi với chocolat vậy .
 
Jean-Charles đẩy đưa ... đùa thôi ... tất nhiên ...
Đàn bà nằm dưới tầng trệt , đàn ông nằm trên gác lửng . Nhưng Richi và ông tài xế ngủ nơi khác . Chắc chắn có lò sưởi điện . Những cảm giác mạnh để dành cho du khách chứ đâu để cho nhân viên hãng du lịch đang lúc làm việc .
Mathilda nằm một mình trên cái giường đôi rộng . Ưu tiên cho cái lưng đau của cô ta . Laurence và tôi chia nhau hai cái giường tầng . Tôi nằm dưới , Laurence nằm trên . Cái lò xo giường của Laurence quá cũ nên nệm của cô ta trũng xuống , đè gần sát vào mũi tôi , chỉ vì khoảng cách giữa hai cái giường quá nhỏ . Hơn nữa , nệm của Laurence lại nghiêng ra bên ngoài , không nghiêng vào phía trong tường . Cô ta có thể ngã dễ như chơi . Bọn tôi cứ cười rúc rích với nhau về tình trạng đó . Buồng tắm ngay bên cạnh . Nhưng cánh cửa bằng gỗ tạp cứ cọt kẹt mỗi khi gió lay hay có ai đụng vào . Đây là lúc cần tới đèn pin . Chúng tôi nhá đèn đùa với nhau trước khi chìm vào giấc ngủ chập chờn vì tiếng kẹt cửa phòng tắm , tiếng ngáy vọng xuống từ gác lửng và ... vì lạnh .
 
Sáng sớm , nước trong vòi lạnh giá . May quá tôi nghĩ ra dùng nước còn âm ấm trong túi để đánh răng . Tôi để dành nước cho Mathilda và Laurence . Cả hai cô cùng cho rằng đó là một ý kiến tuyệt vời .
Ngọn gió mát ban sáng khiến tôi khoan khoái , có đủ sức để du ngoạn trên lưng ngựa cùng với cả nhóm trong khoảng nửa giờ . Ngoài Jean-Charles ra , ai cũng là tay mơ về môn cuỡi ngựa , kể cả Richi . Jean-Charles đã mua cái mũ da bò , hôm nọ ở chợ Mérida , cốt là để dùng cho màn cưỡi ngựa này . Ông ta rất khoái chí vì có dịp so tài với những tay cưỡi ngựa bản xứ chuyên môn phi ngựa trên những cánh đồng miền núi . Cái mũ da , áo sơ mi ca rô xanh , quần jean rất hợp với dáng mảnh khảnh của ông ta và cũng rất phù hợp với cảnh phi ngựa .
 
- Hoá ra anh chàng đã nghiên cứu kỹ lưỡng cả .
 
Mathilda thầm thì , và cho dù cô nàng bị từ chối không che đậy , cô nàng vẫn khoái anh chàng sửa ống nước-tay chơi-chuyên viên du lịch , có mái tóc trắng rủ xuống vầng trán rám nắng vừa phải . Cái anh chàng chuyên viên du lịch khắp thế giới đó , hôm trước , đã rủ Chung tiếp tục đi bộ thêm vào vùng núi , khi bọn đàn bà chúng tôi đã quay trở về quán trọ . Hai người tíu tít nói chuyện có vẻ tâm đắc lắm toàn về những chuyến du lịch trước đây của mỗi người . Toàn là những nơi độc đáo . Nghe mà phát thèm .
Sau màn «  phi ngựa huyền hoặc »  đó , trở về xe , tôi hãnh diện nói :
 
- Huy chương vàng cho Jean-Charles , huy chương bạc cho Mathilda . Với cái lưng đau như thế , tôi tưởng chị không thể ngồi ngựa được chứ , thế mà chị vẫn làm nổi . Còn tôi thì phải được huy chương đồng , vì đây là lần đầu tiên tôi leo lên con ngựa . Mai mốt về nhà , tôi sẽ có thể khoe với hai đứa cháu nội của tôi rằng bà nội cũng đi ngựa như các cháu đi ngựa con đấy nhé .
 
- Thế mà , khi người ta dắt ngựa ra trước mặt , chị chẳng do dự gì hết . Chị đâu có nói «  không »  . Tôi tưởng chị quen đi ngựa ấy chứ .
 
Richi thêm vào .
 
- Anh bảo tôi phải làm gì , tôi đâu thể nào đứng lại một mình dưới đất khi mọi người đều hăng hái ra đi ?
Thật ra thì tôi cũng hơi liều lĩnh đấy , nhưng trong lúc quá vui , tất cả mọi người ai cũng hăng say , tôi quên béng luôn tuổi tác của mình , và ai làm sao tôi làm vậy , tỉnh bơ . Nguy hiểm hơn nữa là con ngựa của tôi cưỡi xưa nay là con đầu đàn , mà hôm nay nó lại bị đi ở đoạn cuối , sau những con khác xưa nay nó vẫn coi thường , nên ban đầu khi tôi vừa leo lên lưng bỗng nó lồng lên , chen lấn đòi dẫn đầu khiến cho đoàn người và vật lộn xộn thứ tự trước sau trên con đường dốc đầy sạn đá trong rừng cây cheo leo bên bờ vực . Các bạn đồng hành la toáng lên vì cũng sợ ngã theo . Tôi la oai oái , cũng hơi sợ ngã thì tiêu cuộc đời , chẳng chết cũng què hay liệt bại mới nguy hơn . Thế nhưng tôi vẫn can đảm nắm chặt giây cương và vẫn ngồi ngay ngắn . Sau có một chú nài phải chạy đến túm giây cương lại , nói gì với con vật , nó mới dịu cơn giận dữ và từ đó ngoan ngoãn đi sau mọi con khác . «Tội nghiệp quá , cám ơn mày ngựa ơi , chỉ tại bà già này mà mày phải nhượng bộ ưu thế đầu đàn » . Yên tâm có chú nài rồi , tôi tha hồ vừa cưỡi ngựa vừa chụp ảnh và quay phim .
Sau đó chúng tôi lên xe đi lên cao hơn nữa , đến một vùng cao khoảng hơn 4000 thước để xem chim ưng vùng Andes .
 
- Tôi nghe có người than vãn rằng chúng ta đã hụt thăm đồn điền cà phê và trang trại thế kỷ 18 , mà không có mục nào bù vào . Theo tôi thì là do máy bay bị trễ , không phải do thay đổi chương trình du ngoạn . Tôi không ăn nhậu gì vào chuyện đó cả . Nhưng để tỏ ra đàng hoàng , tôi mời các anh chị đi xem chim ưng vùng núi Andes . Tôi thích nói thẳng vào vấn đề và nói thẳng ngay mặt , và làm sao cho chuyến đi được vui vẻ . Nhưng vẫn cần có sự cố gắng tiếp tay của mỗi người .
 
Richi huỵch toẹt , chẳng ngại ngùng gì và nói với sự hồn nhiên của anh ta . Rồi kể cho chúng tôi nghe rằng trong một chuyến đi nào trước , có một ông rất khó chịu . Richi đã mời ông ta ra một nơi để “nói chuyện giữa đàn ông với nhau » và “nhìn vào tận mắt nhau » . Sau đó , ông ta êm . Với một nhóm khác hơn hai mươi người , một số theo đúng chỉ thị , một số thì “rất tài tử » . Richi cũng phải trổ tài kéo họ vào nền nếp . Đấy là công việc của anh , nhưng cũng cần có sự tiếp tay của mọi người . Thế rồi , làm như chẳng có gì xẩy ra , anh ta tiếp tục nói về những con chim ưng đang bị tuyệt chủng .
 
Ba con chim ưng mầu đen trắng sống trong lồng thật lớn dựa vào một tảng đá khổng lồ . Người ta gọi chúng là những Chiến Sĩ . Một trong ba con giương rộng đôi cánh đi qua đi lại một cách ngạo nghễ để gây ấn tượng với du khách . Dáng đi của nó thật oai vệ . Tôi tưởng tượng , với nhiều tiếc nuối , đến khi chúng tự do bay lượn oai phong trên đầu mình , trên đỉnh núi cao kia , trong tầng mây đang đụng vào tóc mình . Tại đây , hơn bốn ngàn thước cao , người ta thật sự ở trên mây . Không khí hơi lành lạnh và mờ sương .
 
Jean-Charles rất mừng khi tìm thấy được một cái lông tơ của chim ưng .
 
Tôi mua hai cái poncho cho hai cháu nội gái của tôi , trong dẫy núi Cordillère Des Andes , cao hơn 4000 thước , trước những con chim ưng , loại chim thần thoại của khu vực này . Chung cũng mua cái poncho cho vợ .
 
Richi cho chúng tôi nếm thử một loại rượu mùi địa phương . Tôi chỉ nhúng môi vào thôi , thế mà cũng cảm thấy hơi say say . Nhưng chắc là say cao độ thì đúng hơn .
 

Condor - Cordillères des Andes / Cây Frailejon - Đèo El Aguila
Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
 
Chúng tôi đi dần dần xuống sườn núi và dừng lại trên đường đèo El Aguila , cao nhất nước Venezuela , để ngắm cây Frailejon , một loại cactus , xương rồng , khổng lồ , cùng nhiều loại cây có hoa khác , mọc đầy , phủ nhiều trái núi , xa tít tắp . Thật là hùng vĩ . Richi chụp ảnh cả nhóm dành cho tập ảnh nghề nghiệp của anh ta .
 
Thế rồi buổi chiều đến , chúng tôi trở về Mérida để ngủ đêm thứ nhì cũng là đêm cuối cùng . Được tắm nước nóng khiến tôi thoải mái .
 
Muốn đi El Vigia , phi trường gần Mérida , phải chạy xe 25 cây số . Chúng tôi có thì giờ ngắm các ruộng tỏi , ruộng dâu tây , ruộng khoai tây , những luống cầy trên sườn núi . Những nông dân ở đây có óc thẩm mỹ cao , họ được mệnh danh là kiến trúc sư của núi cao . Sườn núi y như những thảm mầu , hình thức khác nhau , nhưng vẫn ăn khớp với nhau . Trên đường , có nhiều quán bán những giây tỏi được tết lại với nhau , để phơi nắng . Chúng tôi được thưởng thức mùi tỏi vương nhè nhẹ trong các món ăn , cùng với sắn , khoai và chuối , dùng như những loại rau ghém . Chúng tôi cũng uống những ly sinh tố dâu tây vừa hái . Bao giờ chúng tôi cũng bắt đầu bữa ăn bằng câu chúc ăn ngon miệng , Buen Provecho , tiếng Venezuela , Richi dậy cho chúng tôi , chứ không phải là Bueno Apétito .
 
Tất cả những thứ ấy hợp lại thật là tuyệt diệu . Mérida thật đẹp . Richi có thể hãnh diện về nơi chôn nhau cắt rốn của anh ta .
 
Một âm giai sai trật ra khỏi hợp âm êm đẹp trong chuyến đi thăm vùng Mérida . Không chỉ do việc Mathilda bị đau lưng mà thôi .
 
Khi ra đi từ Caracas , Richi phải mua vé máy bay cho khách , nhưng chúng tôi phải trả tiền thuế phi trường . Tại đây , người đông như kiến và nóng hầm hập . Do đó Mathilda phát mệt . Chúng tôi đứng xếp hàng để đóng thuế , giá là 32 ,50 bolivars . Khi đến phiên , tôi đưa cho bà nhân viên trong quầy tờ giấy 50 bolivars . Bà ta đưa cho tôi cuống giấy thuế và tiền còn lại . Sau khi nhường chỗ cho người kế tiếp và sau khi kiểm lại , đây là điều đặc biệt , vì xưa nay tôi hay có tật xấu là bỏ tuốt cả tiền hối lại vào túi , không bao giờ kiểm . Lần này , tôi nhận thấy thiếu 10 bolivars , tức là 1 ,5 euros . Tuy số tiền không là bao , nhưng tôi không thích bị «  qua mặt »  như thế , nhất là đã quen sống trong một xã hội tương đối sự ngay thẳng được tôn trọng . Từ tốn vì sợ Richi buồn lòng , tôi xòe bàn tay đang nắm mọi thứ cho Richi xem và nhờ anh ta đếm lại giúp . Tất nhiên anh ta nhận ra rằng bà nọ đã trả thiếu . Anh ta lại gần quầy và nói gì với bà nọ . Số tiền thiếu được hoàn trả mà không hề to tiếng hay cự nự gì hết . Nhưng Richi , một thanh niên yêu nước và hãnh diện về đất nước mình , thì rất đau lòng và xấu hổ . Nước này nghèo , người dân trở nên «  tháo vát »  , » nhanh tay lẹ mắt »  , nhất là đối với du khách , nếu khách vô ý . Nếu Richi biết rằng ở VN xã hội chủ nghĩa có nhiều tay tổ chôm chỉa , lường gạt , cướp ngày , cướp đêm , không kém gì xứ của anh ta đâu . Toàn là những ... sư phụ cả đấy , không phải tay mơ . Tôi chắc bọn người đó là sản phẩm của một chính sách mà sinh ra cả thôi . Hai quốc gia chẳng cùng là xã hội chủ nghĩa cả đấy là gì .
 
Ngoài ra thì cái lưng đau của Mathilda làm cho Richi thấy ba mươi sáu ông sao và cả nhóm cũng thế trong suốt cuộc đi chơi trong vùng Mérida . Mathilda là y tá . Có y tá cùng du lịch thì đáng lẽ được yên tâm hơn , nhưng trái lại , chính cô ta lại đau , và mình mới phải đóng vai y tá .
 
Cái xe 4X4 có hai hàng ghế song song với sườn xe khiến cho ai cũng bị ê ẩm cả lưng , chẳng riêng gì Mathilda . Nhưng may mắn làm sao , chẳng ai đau ốm vì chuyện này , nhất là tôi . Riêng với Mathilda thì trong chuyến đi , vừa đau lưng vừa bị say cao độ , phải ngừng lại nhiều lần cho cô ta ngồi bệt dưới đất , xoa lưng , xoa gáy . Richi hỏi cô ta có muốn đi nhà thương hay không , vì thấy cô ấy nhợt nhạt như tờ giấy trắng , lại run như lá cây trước gió . Nhưng cô ấy nhất quyết từ chối . Sau khi suy tính , Richi phải nhường chỗ cho cô ta . Thế là hai trên ba ngày đi chơi trong vùng Mérida , cô ta ngồi ở chỗ của Richi , bên cạnh tài xế , còn anh này lấy chỗ của cô ấy , ngồi cùng với chúng tôi .
 
Hai sự việc này khiến Richi bực mình , nhất là thái độ của Mathilda . Cô ấy quy lỗi cho nhân viên du lịch vì đã dùng cái xe không tốt , khiến cho cái lưng của cô ấy đau thêm , và như thế Richi , phải uốn mình chiều chuộng cô ấy nhiều hơn . Nhưng anh ta có thể làm gì hơn nếu không đề nghị đưa cô ấy đi nhà thương , hay nhường chỗ ngồi tốt cho cô , hay xoa bóp , và an ủi bằng giọng nói ngọt ngào , lên bổng xuống trầm của người gốc Âu Châu , xứ Tây Ban Nha , hoặc cười với cô với nụ cười làm rụng tim phái nữ ? Cô ta chờ đợi gì hơn ở anh ta nữa chứ ? Nhưng tuyệt nhiên cô này không chịu hiểu . Thành thử như có luồng điện khác biệt chạm nhau giữa hai người và trong cả nhóm . Ai cũng phải giữ đầu óc tỉnh táo trước sự việc đó .
Chung nói thầm với tôi :
- Cứ lờ cô ta đi là xong . Cô này chắc là mắc bệnh tâm thần mất rồi .
 
Nhất là khi cô này cứ hay khiêu khích Jean-Charles , cứ doạ rằng cô ta có thể nhẩy vào ôm cổ ông kia , hoặc sẽ đeo cứng lấy ông ta , nếu như ông ấy cho một tín hiệu gì đó , rằng ông ta phải dậy cô ấy bơi , vì cô không biết bơi , mà trong chương trình du ngoạn có mục tắm suối , tắm thác .
 
Sau 3 ngày , thì giã từ Mérida ! Tôi yêu thích vùng này lắm .
 

Venezuela - Tình Chiều ( Hồi Ký 2/6 )
Vân Hải 2010/10/01

Muốn đi đến miền Đông của Venezuela , lại phải lấy máy bay về Caracas . Lại đóng thuế phi trường . Đất nước này không có phương tiện di chuyển nào khác hơn là xe hơi hay máy bay . Tất cả mọi nơi đều quy tụ vào thủ đô Caracas . Nước này to gấp đôi nước Pháp , mà chỉ có hơn 20 triệu dân , sống chen chúc tại những thành phố lớn , đất còn lại để dành cho thiên nhiên . Những rừng cây xanh ngắt , chằng chịt , đến nỗi ánh sáng không chiếu xuống tới mặt đất , là một phần nhỏ của vùng Amazonie bát ngát thuộc Châu Mỹ La Tinh . Nhà cầm quyền có dự tính làm hệ thống xe lửa .
 
Thế là chúng tôi dời miền Tây để bay sang miền Đông và Nam Venezuela . Chúng tôi lại có mặt ở phi trường Caracas , để lấy máy bay đến Puerto Ordaz , một thành phố lớn ở phía Đông Nam . Chung nhân dịp này lục lạo trong phi trường để mua cho bằng được cartes postales , một món hàng hiếm có ở xứ này , vì ở đây người dân không thấy cần , cũng như một điều hiển nhiên là xứ này vấn đề bưu điện không phổ thông , vì chẳng ai viết thư cho ai , nên chẳng thấy nhà bưu điện hay thùng thư đâu cả . Hiện tại cả nước đang có chiến dịch tập đọc , tập viết , bài trừ nạn mù chữ . Chung mua tuốt tuột tất cả cartes postales tìm thấy . Bà bán hàng mừng quá , bèn tặng một tấm hình về Caracas thật độc đáo , khiến Chung cũng mừng hết lớn .
 
Từ Puerto Ordaz , chúng tôi chạy xe về Ciudad Bolivar , một thành phố lớn khác để ngủ qua đêm . Phong cảnh thay đổi hoàn toàn . Dời mầu xanh , dời sự êm đềm , không còn phải xuyên qua đèo và vượt núi cao nữa , chúng tôi có nhiều mặt trời hơn , nhiều đồng bằng , nhiều tiếng động , nhưng ít hoa hơn . «  Nhưng lại có rất nhiều phong cảnh độc đáo khác đang chờ đợi . Mới chỉ có một phần ba chuyến đi thăm toàn thể đất nước Venezuela thôi . Mới đi có năm trên mười lăm ngày »  . Richi quảng cáo tiếp .
 
Nhân viên địa phương và Richi đã chọn rất đúng khách sạn xinh đẹp này . Cũng nằm trong đám cây xanh , và nhìn ra phía xa có dạng con sông Orénoque , một con sông lớn và quan trọng .
 
Phòng rộng lắm với hai giường đôi . Có cái võng mắc ngang một trong hai cái giường . Nhưng nước robinet ở đây mầu vàng khè . Một hồ bơi có ít lá rụng dưới đáy mời mọc khi chúng tôi vừa đến . Chung với tôi không để lỡ cơ hội sau một ngày dài di chuyển , nhất là trước cái nóng hầm hập , mồ hôi rịn khắp châu thân .
 
Khi hai cô cháu đang ở dưới nước , thì thấy Jean-Charles xuất hiện . Ông ta không nhìn thấy tôi . Ông ta bơi ra chỗ có Chung và bắt đầu gợi chuyện . Vô tình tôi lên tiếng . Bỗng nhiên , như bị điện giựt , Jean-Charles vội vàng ra khỏi hồ bơi không nói năng gì . Khi đó chúng tôi hơi ngạc nhiên về thái độ đó , nhưng rồi quên ngay .
 
Vì mải tắm , Chung và tôi ra trễ buổi họp dặn dò cho chuyến đi ngày hôm sau , trước bữa ăn tối .
 
Ở đây món cá chiên với tỏi cũng rất ngon miệng .
 
Có một con bọ với hai «  đèn pha »  tắt , nháy được , y như đèn xe hơi , ở hai bên mắt của nó , trở thành cây đinh cho việc giải trí buổi tối . Con bọ , giống như con cánh cam , lưng mầu xanh ve xậm , bóng loáng , bụng đen có lằn nâu , trông rất đẹp . Nó cứ chạy quanh quẩn trên bàn , nó «  nhá đèn »  khi chạy và «  tắt đèn »  khi đụng phải ngón tay chận nó lại và ... chúng tôi vui cười vô tư đùa với nó như những đứa trẻ .
 
Sau đó Richi hỏi có ai muốn ghi tên đi thăm thác Angel , ngọn thác cao nhất thế giới , và nhiều thắng cảnh khác , như đi thuyền độc mộc trên vịnh Canaima có bốn thác nước , thăm và tắm ở thác Sapo , cũng như ăn trưa tại chỗ , ... thì cho biết , để giữ chỗ máy bay nhỏ cho sáng mai . Ai cũng giơ tay , trừ Mathilda .
 
Thế là đóng tiền , 300 USD . Mathilda ở lại , sẽ được Richi đưa đi thăm thành phố .
 
Sáng hôm sau , chúng tôi lại phải đóng thêm tiền thuế phi trường , lại 32,50 bolivars và thêm 35 bolivars khác nữa cho vé vào cửa công viên quốc gia , trong đó có thác Angel cao gần 1000 thước và những thắng cảnh kia . 
 

Vịnh Canaima/Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010 / Thác El Salto Angel
 
Thật là một ngày quá đẹp và rất đặc biệt . Không biết phải nói làm sao về may mắn mình hưởng được . Chỉ biết thầm cảm tạ đất trời .
 
Tôi xin ghi lại đây một bài viết của National Geographic Society .
 
El Salto Angel , tức là thác Angel , là ngọn thác cao nhất thế giới và của Mỹ Châu , với chiều cao 979 M nằm trên giòng Rio Kerep , một con sông thuộc lưu vực hạ nguồn của sông Orénoque , thác này nằm trong tiểu bang Bolivar , thuộc quốc gia Venezuela .
 
El salto Angel là một « tai nạn » của giòng Rio Kerep , một con sông nhỏ xuất nguồn từ cao nguyên Auyan Tepuy , một trong những cao nguyên cao nhất và nổi tiếng nhất , địa phương gọi là tepuy . Tepuy là những dẫy núi phẳng chung quanh có triền dốc thẳng ngược . Auyan Tepuy nằm trong khu vực phía Tây của công viên quốc gia Canaima , trong vùng Gran Sabana , thuộc tiểu bang Bolivar , quốc gia Venezuela .
 
Từ trên cao của khu vực này sông Kerep đã đổ xuống , làm thành một thác nước dốc cao 807 M ( cao nhất thế giới với chỉ một triền nước duy nhất ) , sau có thêm một khúc thác , cao khoảng 15 M , cuối cùng tổng kết chiều cao là 979 M . Vì thế Salto Angel trở thành thác nước cao nhất thế giới .
 
Dưới chân thác , con sông hợp với sông Churun và sông Carrao , một nhánh nhỏ của sông Orénoque .
 
Salto Angel mang tên ông Jimmy Angel , một phi công Hoa Kỳ , đã nhìn thấy vào năm 1933 khi ông ta đi tìm mỏ vàng . Năm 1937 , ông trở lại và dự tính đáp máy bay xuống vùng cao nguyên này : máy bay bị lún sình lầy ở trên đỉnh tepuy núi phẳng trong 33 năm . Chiếc máy bay đó đã được sửa chữa tại viện bảo tàng hàng không Maracay và ngày nay được triển lãm tại phi trường Ciudad Bolivar . Phần ông Jimmy Angel thì đã phải mất 11 ngày để trở về với đời sống văn minh . Một mẫu của chiếc phi cơ đó được bầy trên đỉnh tepuy đó .
 
Tuy nhiên , người thổ dân Pemons đã biết về vùng thác nước này rồi và đã đặt tên là Kerepakupai merú . Có khi gọi sai là Churun merú , vì tên này là tên gọi một thác nước khác . Thác cũng có thể do ông Ernesto Sánchez La Cruz một nhà thám hiểm Venezuela tìm thấy , năm 1910 . Nhưng ông Jimmy Angel là người đầu tiên phổ biến đến mọi người .
 
Người Tây Phương đầu tiên đến gần con sông dẫn nguồn nước của thác đó là ông Aleksandrs Laime , người xứ Lettonie . Ông ta thành công trèo lên được ngọn núi phẳng Auyan Tepuy năm 1955 . Cũng trong chuyến này , ông tìm ra xác chiếc máy bay của Jimmy Angel , 18 năm sau tai nạn . Ông Laime cũng là người đầu tiên mở đường đi đến thác từ sông Churun . Con đường mòn này ngày nay vẫn được du khách dùng để thăm thắng cảnh đó .
 
Chiêu cao chính thức của các ngọn thác đã được xác định bởi National Geographic Society sau chuyến đi thẩm định bởi nhà báo nữ người Hoa Kỳ Ruth Robertson năm 1949 .
 
Khi đi , trời hơi mây . Trong máy bay nhỏ , chúng tôi hơi thất vọng . Nhưng từ khi đáp xuống , chúng tôi hết la lên thích thú lại trầm trồ nức nở .
 
Chúng tôi lấy thuyền độc mộc chạy máy đi xem vịnh Canaima có bốn thác nước Hacha , Wadaima , Golondrina ( Hirondelle ) và Ucaima , không cao lắm , nhưng rộng , rất hùng vĩ , cộng thêm vẻ hoang dã . Nước trong vịnh mà cuồn cuộn sóng chẩy rất siết . Gió lồng lộng . Bụi nước từ bốn cái thác tung tóe khiến cho ai nấy ướt sũng . Nhưng vui quá là vui . Nước ở đây mầu nâu gụ và cát mầu hồng lợt . Chung và tôi lấy một nắm cát đặc biệt này đem về kỷ niệm .
 
Sang bên kia bờ vịnh , bỏ thuyền lại bến , chúng tôi đi bộ khá lâu trong một khoảng rừng thưa hoang vu trước khi vào hẳn trong vùng rừng rậm , cứ đi theo con đường mòn nhỏ hẹp , ngoằn nghoèo , khi lên dốc , khi xuống dốc , rồi phải níu cây leo , phải vịn vách đá , phải bì bõm trong nhiều vũng nước lớn , mới đến được thác Sapo , cũng nổi tiếng hùng vĩ không kém . Chưa gì hết , Jean-Charles đã chỉ mặc có cái slip tắm thôi suốt chặng đường dài khá chông gai đó . Trông ông ta thật tức cười , cứ y như một con nhộng mầu hồng lợt đang di chuyển trong đám cây xanh . Tại chân thác Sapo , Jean-Charles đã khiến cậu bé dẫn đường người thổ dân và chúng tôi thật sự ngạc nhiên . Ông ta bỗng nhiên nổi hứng , hái hoa giắt vào tai , cài lên tóc , ngậm trong miệng , và nhờ chụp những thế đứng , thế ngồi kỳ dị . Ông ta bị kích thích nặng .
 
Trong thâm tâm , mơ hồ , tôi đoán ra lý do vì sao ông ta thờ ơ trước sự tấn công của Mathilda . Có thể , ông ta tìm đàn ông và ông ta đang nhắm , đang dò dẫm đường , tìm đến Chung . Có thể , cho nên hôm trước , ông ta rủ Chung đi thêm vào trong núi ở Mérida , rồi sau đó giựt mình ra ngay khỏi hồ bơi khi thấy có hiện diện của người thứ ba là tôi , ngoài Chung và ông ta . Tôi đoán mò thế thôi , không dám khẳng định gì .
 
Lợi dụng khi chỉ có hai cô cháu , tôi dặn dò Chung đừng bao giờ ở một mình với ông ta , ở bất cứ đâu . Không thể biết sự thật thế nào . Lỡ khi Chung từ chối , ông ta nổi cơn lên thì ... Lỡ có tai nạn xẩy ra thì làm sao . Chung trấn an tôi , cho biết có thể tự bảo vệ được . Thật ra chúng tôi chẳng có ngại gì những người đồng tình luyến ái , nhưng chúng tôi không thích rắc rối , nhất là ở nơi xứ lạ quê người và tiếng nói địa phương cũng không biết nữa .
 
Muốn đi đến thác Sapo , rồi «  trần ai cực khổ »  , nhưng thích thú , len qua phía sau thác nước đổ rầm rầm từ trên cao cả vài chục thước , rồi lại mò mẫm leo lên , băng ngang những tảng đá trơn trợt , để lên được đường mòn , thì phải có một sức khoẻ đáng nể . Tôi thật tình thán phục chính tôi . Tôi đã vượt mức ở khắp mọi mặt . Lại còn không bị đau nhức chỗ nào , không trầy trụa nơi nào . Hoàn toàn vui sống , cảm thấy mình trẻ lại và đầy đủ sức khoẻ . Nhất là vì vui quá , tôi quên mang theo đôi vớ theo lời dặn của chú bé dẫn đường , khi thấy tôi chỉ đi đôi dép lẹp xẹp . Y như dự đoán của chú bé , dọc đường đôi dép đứt quai , thế là tôi phải đi chân đất . Chú bé lâu lâu lại nhìn đôi chân trần của tôi mà ... lắc đầu ngao ngán vì chú ta sợ tôi bị thương ở chân thì ... hết nói chuyện đi đâu xa nổi huống hồ là leo ghềnh , trèo núi trơn ướt .
 
Đứng trước ngọn thác hùng vĩ , tôi niệm Phật . Tôi cảm ơn Trời Phật đã cho tôi sức khoẻ , may mắn và hạnh phúc . Tôi gần như năn nỉ Trời Phật cho tôi được chia bớt may mắn đó cho người thân của tôi . Tôi sẵn sàng nhường hết cho họ sự may mắn của tôi , kể cả , nếu cần , cắt ngắn cuộc sống của tôi , để cho họ có được chút hạnh phúc , nếu như Trời Phật muốn như thế .
 

El Salto Sapo
Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
 
Bây giờ đến lượt Jean-Charles làm mặt giận , kể từ sau khi đi thác Sapo về . Thế mà mới đây , ông ta còn làm trò hề khi ở thác . Chẳng ai biết lý do , cũng chẳng ai quan tâm , mặc kệ ông ta .
 
Chung tìm thấy và mua ngay một carte postale thác Angel ở phi trường trước khi lấy máy bay nhỏ trở về . Chung đưa cho ông phi công xem và cho biết ý nguyện được nhìn thấy ngọn thác cao nhất thế giới này , vì trong chuyến đi tới , trời nhiều mây nên chẳng nhìn thấy gì cả . Người phi công dễ thương hiểu ngay . Trên đường bay về , ông ta cho bay ba vòng trên ngọn thác . Trời rất sáng tỏ , ông trời cũng không phụ lòng chúng tôi . Các máy ảnh , máy quay phim bấm lia lịa .
 
Chung chỉ xuống cánh rừng già bên dưới và nói với tôi :- Cô nhìn xuống mà xem địa ngục xanh kìa .
 
Đấy là một phần của rừng già Amazonie , trên phần đất xứ Venezuela . Mầu xanh xẫm lốm đốm những đầm lầy mầu nâu , đầy thú dữ , cá sấu , rắn độc , bò cạp , muỗi mòng và còn nhiều thứ khác nữa ấy chứ . Nếu máy bay này rớt xuống đấy ? Nếu xẩy ra , tôi cúi xin Trời Phật hãy cứu chúng tôi . Nhưng nếu tôi chết , trong tai nạn máy bay này , bầm dập trong xó rừng già kia , tôi chẳng thấy đáng tiếc bao nhiêu . Đằng nào thì một cuộc sống tuy nhiều may mắn nhưng tẻ nhạt , vô tích sự , vì chẳng giúp ích được cho ai , người thân cũng không mà người lạ cũng không nốt , thì chẳng đáng kéo dài làm gì . Nhất là ... nhất là nếu như cái chết của tôi lại ... , ví dụ để đánh đổi sự sống cho người thân . Vâng nếu có thể đổi được như thế . Như là trước đây , ở Việt Nam , khi hai mẹ con tôi đang băng qua đường để đi chợ nhỏ gần nhà , tôi chỉ kịp đẩy đưá con trai tám tuổi của tôi vào bức tường trước mặt và úp người mình lên che cho con , thì một quả lựu đạn đã phát nổ , chỉ cách chúng tôi vài thước , ngay giữa ban ngày . Dưới chế độ Cộng Sản VN , biết bao nhiêu người đã tìm đến cái chết như thế ? Đã bao nhiêu lần tôi đặt câu hỏi về sự hiện diện của mình trong cuộc sống , trên trái đất này ? Không , tôi chẳng tiếc nuối gì đâu , tôi không tiếc gì cả , nếu như cái chết của tôi , xẩy ra bất cứ khi nào , trong chuyến du lịch này , miễn sao nó mang đến chút hạnh phúc cho những người tôi thương yêu .
 
Trở về Ciudad Bolivar , Richi giới thiệu Ludivine , người hướng dẫn địa phương . Một bà người Pháp đã xa quê hơn hai mươi bốn năm rồi . Richi cũng rất nhã nhặn giới thiệu Mathilda là nhà văn , vì trước đó ít lâu cô ta đã tặng cho mỗi chúng tôi tập thơ duy nhất của cô ấy in vào năm 1981 , mà trong đó , Jean-Charles đã đọc thấy vài lỗi chính tả . Ludivine cho biết bà ta vui lắm nếu như có ai để lại cho bà ấy những cuốn truyện đã đọc xong trong chuyến du lịch . Mathilda hứa sẽ gửi qua hãng máy bay địa phương tặng bà tập thơ , vì ở đây cô ấy chẳng còn cuốn nào nữa .
 
Cùng với Ludivine , chúng tôi đi một vòng bằng tầu thuỷ trên sông Orénoque , để tìm những con «  cá »  heo , dauphins nước ngọt . Con sông lớn rất hùng vĩ , cuồn cuộn nước mầu cam đỏ . Nhưng vì trời sắp có cơn giông , nên loài «  cá »  này đủ thông minh để không thò mặt ra khi trời xấu .
 
Sông Orénoque hay Orinoco tiếng Tây Ban Nha , dài 2160 cây số , chẩy xuyên qua nước Venezuela , từ Tây Nam lên Đông Bắc , hoàn toàn thuộc xứ này . Nó chẩy vòng vòng , uốn lượn , lồng ra chiếm nhiều diện tích , để làm thành một trong những châu thổ rộng trên thế giới , 900 000 KM2 , trước khi đổ ra Đại Tây Dương . Thế nhưng con sông lớn này chỉ dùng để làm mầu mè cho xứ sở này , chứ tôi không nghe nói đến nhà máy thuỷ điện hay hệ thống chuyên chở trên sông ngòi . Nhìn giòng nước chẩy khá siết và đỏ ngầu , tôi lại nghĩ đến hai con sông Tiền và sông Hậu ở VN . Nhưng sông Orénoque này hoang dã hơn và ít sống động vui nhộn hơn .
 

L’Orénoque
Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
 
Sau đó theo chân Ludivine đi bộ thăm Ciudad Bolivar , một thành phố dễ thương , thiên về văn hoá và tôn giáo hơn là du lịch .
 
Khi trở về khách sạn , thì chia tay với Ludivine .

Phần 3
 
 
Lại họp để chuẩn bị cho ngày hôm sau .
 
- Ngày mai mình phải chạy xe hết cả ngày về phía Đông và phía Nam . Chúng ta sẽ lấy xa lộ số 10 và xuống vùng Gran Savane , vùng Đồng Cỏ Lớn Rộng .
 
Cho đến nay , Mathilda và Laurence ngồi ở hàng ghế giữa cái xe , ngay phía sau tài xế và Richi . Jean-Charles , Chung và tôi ngồi ở hàng ghế cuối . Có nhiều chỗ để chân hơn , nhưng lại bị sóc nhiều hơn , vì ghế nằm ngay trên hai bánh xe sau . Xe 4X4 này là cái khác , mầu trắng . Tài xế là Juan-Carlos , trùng tên với ông vua nước Tây Ban Nha . Anh chàng này mới có hai mươi bốn tuổi , trông còn vẻ em bé Cadum , nhưng người thì to tướng , phục phịch như con hải mã .
 
Lên đường !
 
Chẳng có gì đáng xem , ngoài con đường thẳng , đôi khi lên cao tí xíu hay xuống thấp tí xíu . Chẳng có gì đáng xem ở hai bên đường ngoài vài con bò gầy guộc . Mọi người ngủ gà ngủ gật , trừ Juan-Carlos . Richi để nhạc , hơi lớn . CD nhạc bản xứ là hỗn hợp của reagae , salsa , calypso , mambo , cha cha cha . Toàn là loại nhạc nồng nàn , kích thích khiến người ta phải «  vặn vai , lắc mông »  .
Cho đến bây giờ xe vẫn chạy trên xa lộ số Mười , hướng về vùng rừng núi Araimatepuy , một vùng có làng mạc của thổ dân thiểu số Caraïbes , ngưỡng cửa của Đồng Cỏ Lớn Rộng .
 
Xe ngừng lại trước một quán ăn lớn bên đường . Quán rất giản dị , mái tôn cong , vài cái bàn . Phía sau có sân rộng nhìn ra một khu đồi không cao lắm . Chúng tôi ra sân ngồi , có gió nhiều hơn và nhất là có vẻ riêng tư hơn là trong lòng quán . Phòng vệ sinh tàm tạm . Vài con chim mầu vàng , xinh đẹp , đến chào chúng tôi . Người ta đang nướng thịt trên than hồng . Mùi thịt nướng thơm phưng phức . Khi biết là thịt gì , tôi bằng lòng ngay khi Richi kêu thức ăn . Được ướp và nêm nếm đầy đủ , miếng thịt heo sữa nóng hổi ngon không thể tưởng được . Chẳng thể ngờ được giữa đồng không mông quạnh lại được ăn thịt heo sữa quay trên lò than . Hơn nữa , người xứ này thích gia vị , nên họ ướp thịt từa tựa khẩu vị Á Đông .
 
Laurence , Richi và Mathilda chưa kịp đụng đĩa , thì Mathilda lại lên cơn đau . Richi lại đề nghị đi nhà thương , nhưng Mathilda giận dữ từ chối phắt . Chẳng ai biết phải làm sao với cô này . Phải công nhận rằng Richi rất nghề nghiệp , số một . Anh ta biết giữ bình tĩnh trước những «  õng ẹo »  của cô khách . Anh ta nhìn thẳng vào mắt cô và nói rất từ tốn , không hề lên giọng , cũng không hề có một nét nhăn mặt :
 
- Mathilde ( anh ta gọi như thế , tôi chẳng hiểu vì sao ) chị thật sự muốn gì ? Chị đau lưng phải không và còn đau nơi nào khác không ? Nếu chị cần gì , thì cứ cho tôi biết , tôi phải lo cho sự thoải mái của chị , đó là công việc của tôi mà . Chị có muốn đi nhà thương để có thuốc men hay chăm sóc cần thiết không ? Mình có thể thay đổi lịch trình được mà .
 
- Không , không đi nhà thương đâu . Anh chẳng giúp gì được đâu , Richi , tôi xin lỗi . Nhưng anh chẳng giúp gì được cả . Tôi đau lưng nhiều lắm , lại đau khắp cả người , thế thôi . Nhưng tôi không muốn đi nhà thương .
 
Mathilda bỗng đứng bật dậy , xiêu cả người đi và Richi túm lại kịp . Gần như phải bế cô ta thì mới bước đi được . Cô ấy muốn trở ra xe nằm . Nhưng xe thì đang đậu ngoài nắng và cô ấy chưa ăn uống gì cả . Laurence và Richi kèm hai bên , đưa cô ấy ra xe . Cả ba người chẳng kịp ăn gì hết và Richi bảo nhà hàng cho đem theo phần thức ăn đó .
 
Trong xe , Mathilda nằm dài ra chiếm hết hàng ghế giữa . Đầu gác lên đùi Laurence . Cô này cũng chẳng thích ngồi ở chỗ này . Theo ý cô , chỗ này bị gió nhiều , vì tài xế cứ mở toang cửa kính . Chính cô ta lựa chỗ này , chứ có ai bắt ngồi ở đó đâu . Mặc dù đây là những chỗ tốt nhất trong xe rồi . Các cô ấy còn muốn gì hơn nữa ? Thật là hai tính tình khó khăn . Thật khó mà sống chung với hai chị đàn bà này . Du lịch theo kiểu «  Tây ba lô »  , nhà nghèo , hay vì ham thích phiêu lưu , nên chọn chuyến đi này , mà đòi tiện nghi thì thật chéo cẳng ngỗng . Hoặc đã biết đau lưng sẵn rồi , mà còn ghi tên đi chơi xa kiểu phiêu lưu đường rừng thì chỉ hại mình và làm phiền người trong nhóm . Đúng là ... lẩm cẩm .
 
Không khí thật chán mớ đời . Xe cứ chạy , cứ chạy .
 
Thế rồi cũng đến làng của thổ dân Caraïbes nằm giữa những khóm dừa . Một con suối hiền hoà bao quanh . Đàn gà tha thẩn tìm mồi . Vài con chó chạy lăng quăng . Tàn cây dừa , cây ăn trái khác la đà trên vài cái ghế dài bằng gỗ . Nếu không nghe khác tiếng nói , thì tưởng như tôi đang ở miền quê Việt Nam .
 
Theo chương trình thì sẽ ngủ võng đêm nay , trên một ngọn đồi , hơi xa ngôi làng tí xíu . Nhưng Mathilda đau lưng như thế thì đâu có nằm ngủ võng được . Richi đề nghị Mathilda ngủ khách sạn , sau khi dùng cơm tối do bà vợ ông xã trưởng lo , với sự phụ giúp của Richi , và đáng lẽ của cả nhóm du khách nữa , vì trong chương trình chuyến du lịch này có tiết mục du khách «  trổ tài »  làm những món ăn giản dị của xứ mình , trong tinh thần trao đổi văn hoá . Nhưng cứ nhìn tình trạng này thì ...
 
Những người còn lại thì vẫn ngủ võng .
 
Trong khi chờ đợi ăn tối , Chung và Richi chơi đá banh với mấy cậu trẻ dân tộc thiểu số .
 
Trước bữa ăn , ông xã trưởng đưa chúng tôi đi thăm trang trại của ông . Thật hãnh diện , ông giới thiệu ruộng dứa-thơm , ruộng sắn , và khu vực chưa khai khẩn . Ông giảng về cách làm bột sắn , cách làm bánh phồng , mà khi vừa gặp mặt , chúng tôi được thưởng thức . Một con chim tu-căng bay ngang đầu . Nó đập cánh ba cái rồi thả cánh ngang ra , rồi lại đập tiếp ba lần nữa . Nó đậu xuống một ngọn cây không cao lắm gần đó nên chúng tôi được nhìn thấy rõ ràng cái mỏ to bản khoằm khoằm mầu vàng và đen .
 
Thế rồi trong khi Laurence vừa lang thang vừa hút thuốc lá , thì Mathilda với tôi ra suối rửa ráy .
 
Những con cá nho nhỏ đến rỉa , cắn cắn nhằn nhằn , vào chân chúng tôi .
 
Bên bờ suối , tôi thật sự ngạc nhiên khi Mathilda muốn tôi kể về cuộc đời thuyền nhân của tôi . Sau đó , cô ấy cũng kể về cuộc đời cô đơn của người đàn bà cô đơn là cô ấy , cùng với những kỷ niệm đau buồn của một cuộc tình lỡ . Vừa kể cô vừa khóc . Nhưng có một điều rất lạ kỳ , hoàn toàn không thực tế , là cô ấy nuôi giấc mơ kiếm được một tấm chồng lý tưởng , có những cử chỉ dịu dàng của một người làm nghề đấm bóp , vì cái lưng đau của cô ta rất cần xoa bóp , có những chăm sóc của người nha sĩ , vì răng cô ta cũng có vấn đề , lại thêm phải là phi công để đưa cô đi chơi xa gần , vì cô thích du lịch . Khi nghe cô ấy tả người chồng lý tưởng đó , tôi giựt mình tự hỏi người đó có thể nào hiện diện trên cõi đời này hoặc phải là Frankenstein hay không ? Thật lạ kỳ . Tội nghiệp . Cô ta hoàn toàn bị đè nén , ám ảnh . Sau đó cô ấy hỏi tôi rằng với những thảm cảnh đau buồn tôi đã trải qua , tại sao tôi có thể vui sống như thế ? Tại sao tôi có cái nhìn dịu dàng với cuộc đời và tôi tiến tới với nụ cười ? Trong khi cô ấy , chỉ với cái đau lưng nho nhỏ , cô ta đã than vãn rùm trời , suốt ngày . Cô ta xấu hổ , nhất là khi biết được tuổi của tôi , hơn cô cả 12 tuổi . Tôi ráng khuyên giải cô ta với mớ triết lý Đông phương của mình cùng lúc tôi lại nghĩ thầm : Một lần nữa , người ta thèm muốn có đời sống như tôi . Nếu Mathilda biết rằng trong thâm tâm , tôi rất đau khổ ? Một thứ đau âm thầm , gậm nhấm , tàn phá ? Nhưng làm sao cô ấy biết được chứ nhỉ ? Theo nhận xét của cô ta , khi nào mà tôi chẳng tươi rói ?
 
Tại đây , tôi bỏ quên máy ảnh và cái túi nhỏ đựng thẻ thông hành . Trước khi xuống suối rửa ráy , tôi treo mấy thứ đó trên tay vịn bằng gỗ gần bên bờ suối . Ngạc nhiên và xúc động vì nước mắt và tâm sự của Mathilda , tôi đã bỏ quên đồ đạc của tôi . Rất may ông xã trưởng nhìn thấy và đem trả lại cho tôi mấy thứ đó với nụ cười hiền lành . Tôi không ngớt cám ơn ông ấy . Thử tưởng tượng mất những giấy tờ cần thiết và tất cả ảnh và phim tại nơi đèo heo hút gió này ?
 
Như dự tính , chúng tôi phải tự lo cơm nước , vì thế tôi phụ bầy bàn ăn , Richi lo làm cơm , có cá rán ăn cùng với sắn luộc , chuối chiên . Trứng tráng thì do Chung làm . Sau bữa ăn thì Mathilda theo Juan-Carlos về khách sạn , không xa lắm .
 
Richi và bọn tôi đi ngủ võng trên đồi . Phải đi trong ánh sáng đèn pin . Phải trét đầy người thuốc trừ muỗi . Richi chỉ cho chúng tôi cách nằm võng . Anh ta rất kín đáo nhắc nhở tôi đừng chọn cái võng treo cao , vì sợ tôi có thể ngã , trong đêm tối . Tôi rất cảm kích sự chăm sóc đó , nhất là sau những rắc rối và lo nghĩ mà Mathilda gây ra , anh ta còn đủ đầu óc sáng suốt để lưu tâm đến khách khác trong đoàn . Đúng là chuyên nghiệp . Tôi nhủ thầm . Thế là mỗi người chọn võng của mình . Chung chọn cái thứ nhất , tôi cái thứ nhì , Laurence cái thứ ba , treo song song với nhau . Jean-Charles lấy cái võng treo ở bên kia cái bàn lớn , kê giữa nhà , ngăn đôi căn phòng ra . Chúng tôi đặt túi xách ở trên bàn , giữa nhà . Richi ngủ một mình trong căn nhà gần đó . Gọi là nhà , nhưng thật sự chỉ có mái , không có tường chung quanh , nên gió và sương núi tha hồ ra vào thoải mái . Tuy nhiên cái nóng ban ngày tạm đủ để không thấy quá lạnh vào ban đêm . Nhưng mỗi người cũng có một cái túi ngủ , chui vào đó rồi mới nằm lên võng . Ở nơi chôn nhau cắt rốn của tôi , nhất là ở miền quê , nằm võng là chuyện bình thường , chuyện cơm bữa . Những bà nội , bà ngoại hay các bà mẹ thường hay nằm võng ru cháu ru con , và thủ thỉ hát những bài ca dao êm ả . Nếu có thêm ánh trăng nữa thì tuyệt vời .
 
Đêm xuống , mỗi người đều cố gắng ngủ trong tiếng côn trùng rỉ rả và gió núi vi vu nhè nhẹ .
 

Ngủ võng ở Araimatepuy
Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
 
Bản thân tôi chỉ mơ mơ màng màng thôi . Có lẽ cũng có lúc tôi thiếp đi tí xíu vì mệt quá . Tôi tỉnh dậy hai lần trong đêm . Một lần để đi tiểu ngoài trời , mò mẫm trong đêm tối , không bật đèn pin . Lần thứ nhì có thêm Laurence nữa , dưới ánh đèn của cô ấy . Tôi không thấy sợ bóng tối và cũng không thấy sợ vùng núi rừng này , như tôi tưởng tượng trước chuyến đi .
 
Khi tôi tỉnh dậy lần thứ ba , vẫn hãy còn sớm lắm , thì tôi bỏ hẳn cái võng , mà đi bách bộ loanh quanh bên ngoài . Cũng chẳng cần đến đèn pin . Trời tốt . Tôi bước trong bóng đêm nhợt nhạt , trong tiếng côn trùng rỉ rả . Sau đó đến ngồi trên chiếc ghế gỗ , đặt giữa hai căn nhà , gần một bụi hoa . Thật lạ kỳ , tôi chẳng nghĩ đến sự nguy hiểm có thể xẩy đến , như có thú dữ , có rắn , rết hay một kẻ xấu nào ... 
 
Trong dàn nhạc của côn trùng và trong bóng đêm gần tàn , tôi lại niệm Phật . Tôi xin Trời Phật tha thứ , hỉ xả những tội nghiệp đã phạm từ những tiền kiếp của những người thân của tôi và của riêng tôi . Tôi tin chắc rằng cuộc đời hiện tại là hậu quả của những hành động từ tiền kiếp , người ta gieo gió thì gặp bão , người ta gieo nhân lành thì hái quả ngon . Tôi cũng niệm Trời Phật hãy phù hộ cho họ . Tôi nhắc lại rằng nếu như cần phải trao đổi cái gì từ nơi tôi , tôi xin sẵn sàng , ngay cả rút ngắn đời tôi , để cho họ được chút hạnh phúc .
 
Bầu trời không đen thẫm và nhợt nhạt dần dần . Tôi có thể nhận ra được những đường cong của núi đồi , những hình thù của cây cối , tôi nghe tiếng hát của côn trùng . Vậy mà , tôi cảm thấy trống không , chán nản , hoang mang . Tôi lại tự hỏi , tôi làm gì trong cuộc đời này , trên trái đất này ? Một đời sống tẻ nhạt và buồn bã . Thế mà tại sao tôi cứ mãi ở đây ? Để làm gì chứ ? Khi nào tôi giã từ nó được ? Làm sao giã từ nó đây , nếu tôi không muốn tiếp tục sống nữa ? Có nhiều khi tôi muốn ra đi , xa , thật xa , nhưng rồi tôi chẳng biết đi đâu . Có nhiều khi tôi muốn vất bỏ hết , nhưng tôi lại chẳng thể nào tách mình ra khỏi đời sống . Tôi như bị tù trong cái màng nhện . Tôi càng nhúc nhích thì càng chìm sâu vào cái chết thầm lặng . Vì bản thân tôi thì lại nhận thấy mình thật vô tích sự , ngay bên cạnh sự đau khổ của người khác , của nhiều nguời khác , thân lẫn sơ , của cả đất nước Việt Nam , quê quán của tôi , và trong đó có họ hàng , thân quyến , thân nhân của tôi . Có người chê tôi ích kỷ , chẳng giúp đỡ ai . Thật ra tôi muốn lắm chứ , nhưng trước tiên , phải là giúp người thân của tôi đã , phải chia cho họ chút đỉnh hạnh phúc của tôi , trước khi có thể chia cho người ngoài gia tộc , vì tôi biết không thể ôm đồm , không có khả năng để ôm đồm , thế nhưng tôi vẫn cảm thấy chưa làm được gì . Thật sự , phải thành thật mà nói , tôi cũng đã làm được gì đâu . Trời Phật ơi , hãy giúp tôi bớt được một chút may mắn của tôi . Chỉ còn biết cầu xin như thế .
 
Nhiều lần tôi nói thành lời , nói với chính mình , như một người già lẩm cẩm hay lấm bẩm một mình , những ý nghĩ về sự vô lý của một đời người . Sinh ra để làm gì ? Hai mươi năm è cổ ra học hành , tranh đấu cho được mảnh bằng , vì cuộc đời bắt buộc phải có , nếu không sẽ bị chìm lỉm trong xã hội . Rồi bốn mươi năm làm việc chối chết để có cuộc sống tương đối . Sau đó là những năm già nua , bệnh tật . Cuối cùng cái chết ập đến , dưới hình thức này hay kiểu cách nọ , rút lại cũng vẫn là cái chết , chấm dứt một vòng xoay vô lý . Ấy là chưa kể đến trong khi sống đã phải khổ sở vì những bon chen , ganh tị , mầu da , chủng tộc khác nhau . Tại sao có người trắng lốp , có người đen thui , và tại sao có người xinh đẹp , có người xấu xí ? Tại sao có người chẳng đụng tay mà giầu có nứt vách đổ tường , ăn chơi xa hoa không tưởng và tại sao có những người chỉ mong có hạt cơm trong bụng , mặc dù cả đời họ chăm chỉ làm việc “hộc xì dầu » ra ? Nhiều khi đang ăn cơm , truyền hình chiếu hình ảnh những người châu Phi , nhất là trẻ em , đang ngắc ngoải vì đói , vì khát , thì tôi không dám nuốt miếng cơm nữa , tôi bỗng xấu hổ khi thấy mình sung sướng quá đỗi bên cạnh những khổ đau kia , và lại tự hỏi tôi làm gì được cho họ ? Nhiều khi , trong các diễn đàn VN , tôi đọc và nhìn thấy hình ảnh nhà cầm quyền cho công an , mà người dân gọi là côn an , đàn áp thẳng tay những người vô tội , để cướp đất , cướp ruộng , để bán cho người ngoại quốc , hay để các ông lớn xây dinh thự nguy nga , tráng lệ . Đôi khi nhà cầm quyền VNXHCN vu khống cho người dân tội chống đối nhà nước hay tội biểu tình chống bọn Tầu Phù cướp đảo , cướp biển , cướp tài nguyên quốc gia VN , rồi đánh đập dân , rồi bỏ tù dân với những bản án quá nặng . Tôi lại càng nhận thấy tôi thật sự vô tích sự , bất lực , sống chỉ chật thêm quả đất .
 
Sự khác biệt giữa người và người , sự sướng sự khổ của con người , chẳng lẽ đó là do sự “tuỳ hỷ » , »tuỳ hứng » của ông Trời ư ? Chẳng lẽ ông ta cắc cớ đến thế hay sao ? Tôi lại trở về với ý nghĩ ban đầu rằng tôi tin chắc cuộc đời hiện tại là hậu quả của những hành động từ tiền kiếp , người ta gieo gió thì gặp bão , người ta gieo nhân lành thì hái quả ngon . Ông Trời chỉ là người trọng tài , phê phán và ghi nhận những hành động xấu tốt của con người để mà thưởng phạt tuỳ theo trường hợp mà thôi .
 
Trời bắt đầu hửng sáng ở chân trời . Nhà nhà bắt đầu rộn ràng . Thế rồi mọi người tỉnh giấc . Năm người chúng tôi bỏ võng , đi xuống khỏi ngọn đồi , về phía nhà bếp để đánh răng rửa mặt . Mathilda trở về trên xe của Juan-Carlos . Richi lo làm điểm tâm với trứng gà chiên . Mỗi người uống một ly sinh tố dưa hấu vắt chanh . Thật ngon và bổ dưỡng , trước khi lên đường ... 
 
Khi sắp lên đường thì Mathilda nhất định đòi chỗ ngồi của tôi và Chung , tức là phía sau xe ... để cùng ngồi với Jean-Charles . Mặc dù hai người chuyên nghiệp là Richi và Juan-Carlos cắt nghĩa phải trái . Họ sợ cô ta sẽ đau lưng nhiều hơn vì xe sẽ sóc lắm , vì sắp dời xa lộ vào con đường mòn mầu đất đỏ đi Gran Savane đến nơi rồi . Nhưng mà chẳng sao lay chuyển được cô này . Cô lấy cớ có nhiều chỗ cho cô duỗi chân . Thế là tôi bỗng nhiên ngồi vào chỗ của cô ấy , tức là ngay giữa lòng xe , theo tôi , đây là chỗ tốt nhất . Chung ngồi bên cạnh tôi , trên cái ghế sơ cua , có thể khép lại , dành chỗ lên xuống xe , và như thế , ngay sau lưng Richi .
 
Chia tay và hẹn tái ngộ với ông bà xã trưởng , vì hôm sau nữa sẽ còn trở về ngủ võng . Chương trình ghi rõ như thế .
 
Juan-Carlos là tay chuyên nghiệp lái 4X4 trong Đồng Cỏ Lớn Rộng . Mặc dù có đường đi , nhưng trên thực tế , đường không rõ ràng cho lắm vì bị mưa lũ sói mòn hết cả . Mỗi tài xế phải tự kiếm cho mình con đường thích hợp , trên đồng cỏ bao la hun hút đến chân trời . Nào trơn trợt , nào lắc , nào chồm lên , nào hụp xuống , nào nghiêng , nào dựng thẳng . Không bình tĩnh , không đủ thông minh để biết chọn lựa chỗ nào có thể đặt bốn bánh xe lên thì chắc chắn có tai nạn , lăn nhào xuống hố sâu rồi . Tôi tự hỏi chẳng biết sẽ ra sao khi xẩy ra tai nạn . Gẫy cổ , gẫy chân ư ? Hay là chết ngay lập tức ? Chẳng có ai , ngoài Juan-Carlos và Richi có buộc giây an toàn , còn đám khách , không có giây nhợ gì cả . Hai người chuyên nghiệp kia chưa chắc đã chỉ bị thương nếu như có tai nạn . Eo ơi , cứ nghĩ đến cuộc điều tra của hãng bảo hiểm , nếu có chuyện gì xẩy ra . Làm sao đòi được tiền bồi thường cơ chứ ?
 
Thế nhưng mà Đồng Cỏ bao la quá hấp dẫn . Không gian , chỉ có không gian . Làm như người ta ngộp thở trong thành phố vì thế phải ra đây thở hít không khí trong lành . Làm như các toà cao ốc , đã che kín tầm mắt , cho nên cần phải ra đây để được phóng tầm mắt ra ngút tận chân trời . Những ngọn cỏ cao ngang đầu gối ngả nghiêng dưới làn gió âm ấm như mời như gọi những con người ham thích bị “dằn vặt » . Chung hơi tiếc rằng đồng cỏ Venezuela hơi buồn tẻ , không có bóng một con thú nào , cũng chẳng có nhiều chim chóc . Thật là tiếc . Không như ở bên Brésil , Tanzanie , hay Kenya , sinh động hơn nhiều . Ấy thế mà phải chạy xe suốt bẩy , tám tiếng đồng hồ mới leo lên được núi cao để ngắm loại núi phẳng , gọi là tepuys , trong vùng Roraima . Nhưng Chung không biết rằng xứ này cố tình giữ Gran Savane trống vắng , hoang dã như thế , vì muốn giữ nguyên vẹn tình trạng khai nguyên của nó . Chúng tôi đã có nhiều may mắn được viếng thăm vùng đất hoang sơ từ buổi hồng hoang này mà sự văn minh , cho đến hôm nay , đã không dám thay đổi .
 
Con đường mòn đầy nguy hiểm , với nhiều rãnh sâu , bắt đầu lên cao , lên cao dần dần . Hoàng hôn trên đồng cỏ bao la thật tuyệt diệu . Nắng yếu ớt nhẩy múa trên ngọn cỏ như đang biểu diễn một điệu vũ êm đềm . Gió vi vu thổi , lùa hơi mát vào trong xe qua cửa kính mở . Trời bắt đầu tối và mưa . Chúng tôi đành phải lên kính . Khi tưởng đã đến nơi thì hoá ra vẫn còn phải đi lên cao nữa . Cái xe cứ uốn éo vặn mình mà trườn lên như người say .
 
Đến một lúc , xe ngừng lại . Richi bảo chúng tôi xuống xe , vào nhà ông xã trưởng ăn tối , vì để khỏi mất nhiều thì giờ , sẽ không trở xuống đây trước sáng ngày mai . Bữa ăn giản dị được thanh toán nhanh chóng . Rồi lại lên đường .
 

Núi phẳng -Tepyus - Roraima
Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
 
Khi đèn pha xe quét ánh sáng vàng vọt trên nhiều nhà hình quả trám , có mái úp xuống trông như những cái nấm , sơn mầu mè , tím , xanh da trời , xanh ve , trắng , cam , y như những món đồ chơi của trẻ con đặt trên đỉnh núi , thì Richi tuyên bố đến nơi rồi . Mưa vẫn rơi tí tách . Trời tối lắm và ướt rườn ruợt khắp nơi . Không có điện ở đây , trừ nhà của ông xã trưởng , phía dưới chân núi . Richi đưa cho mỗi nhà hai cây nến . Trong nhà , còn vài cây nến thắp giở một nửa . Đó là của những du khách các chuyến trước dùng rồi , còn sót lại . Rất may , tôi có mang theo diêm quẹt khỏi phải đợi Richi . Bèn thắp nến lên cho dễ thấy đường . Richi trở lại với khăn lông tắm sạch , phát cho mỗi người .
 
- Không có muỗi đâu , vì ở đây lạnh và trên cao độ .
 
Richi trấn an khi tôi hỏi , vì thấy giường không có màn . Chung nói :
 
- Để ngày mai nhìn rõ sự thật hơn , để xem có bõ công lái xe nguy hiểm như thế mới lên được đây hay không .
 
Rất may nước tắm có nhiều và phòng vệ sinh tạm được . Mệt quá , sau khi tắm nước lạnh , vì ở đây chỉ có nước lạnh , tôi nhanh chóng thiếp ngủ .
 
Gần khoảng năm giờ sáng , tôi thức dậy rồi . Điều mà ở nhà tôi không bao giờ làm được . Tôi có thể thức đêm hơn là dậy sớm . Thế mà , từ khi ra đi , tôi luôn luôn là người đầu tiên dậy sớm , sớm hơn cả gà trong làng , sớm hơn cả mặt trời .
 
Phong cảnh hùng vĩ của rặng núi Roraima , những núi phẳng , gọi là tepuys , được che phủ , chỗ này , chỗ kia bởi lớp mây mờ , hiện ra trước mắt khiến tôi say sưa . Tôi không thể ngờ đẹp đến thế . Không khí trong lành , trái núi mà chúng tôi ngủ sạch trơn như đồng tiền mới , nhờ cơn mưa tối hôm qua . Tôi đi qua , đi lại , chụp ảnh , quay phim . Đẹp không tưởng , đẹp ngất ngây !
 

Núi phẳng -Tepyus - Roraima
Ảnh của Vân Hải /Venezuela 2010
 
Rồi các bạn đồng hành cũng trở dậy . Chung kêu lên thán phục và chạy tứ tung chụp ảnh . Quả là bõ công lên đến tận đây . Không gian bao la , trùng điệp núi rừng và thung lũng xanh ngắt . Những núi phẳng như những tấm phản lớn , hùng vĩ , sừng sững , đánh dấu biên giới giữa trời và đất mờ trong mây . Trong cái mông mênh đó chỉ có mình mình và thiên nhiên . Nên bỗng nhiên thấy mình nhỏ bé , thấy những gì mình đeo mang trong mình trở nên thiển cận , nhỏ hẹp và lòng mình bỗng nhiên thèm muốn mở rộng thêm ra để hít vào không khí trong lành kia , để thay đổi được chút gì trong mình .
 
Thế rồi từ căn chòi của anh ta , hơi xa chòi của chúng tôi , Richi chào tôi . Anh ta đưa hai tay về phía dẫy núi phẳng , như muốn giới thiệu với tôi phong cảnh đẹp hùng vĩ của đất nước anh . Thế rồi anh chàng láu cá đó đứng đánh răng ngay trước cảnh hùng tráng đó .
 
Chung , Richi và tôi lo chụp ảnh kỷ niệm với nhau tại đây . Anh chàng đó với nụ cười “tàn phá » , với ánh nhìn long lanh và với khuôn mặt trẻ măng tươi sáng .
 
Đối với tôi , ảnh là để kỷ niệm , để có cái nhìn về quá khứ . Tôi rất ý thức được rằng chẳng bao giờ có thể sống những giây phút đầy ắp kỳ diệu như thế này nữa . Những tấm ảnh cũng là để cho ... tương lai , dành cho những ngày già của tôi sau này . Để giúp tôi sống lại , hay giả bộ sống lại lần nữa giây phút hạnh phúc ... Vì vậy , tôi rất thích chụp ảnh , để kéo dài đời sống , để sống gấp đôi , gấp ba , nếu có thể được . Thế mà cứ cho rằng tôi mong ra khỏi cõi đời này , mong dời bỏ nó , vì nhận thấy nó trống rỗng , chỉ mới vài giây phút trước đây thôi . Tôi thật là mâu thuẫn . Hay là tôi hơi điên điên ? Sung sướng quá , được đời chiều đãi quá , tôi đòi hỏi ở cuộc đời nhiều hơn điều tôi có thể hưởng ? Không , tôi nào đòi hỏi gì hơn ở cuộc đời . Trái lại tôi thành thật nhận thức được may mắn của mình . Tôi còn đang muốn chia sẻ bớt cho người chung quanh cơ mà . Tôi khổ sở chỉ vì tôi không làm được điều đó , ở bên Pháp này . Không như ở Việt Nam , tôi đã tranh đấu hết sức mình cho việc sống còn của gia đình , tôi bảo bọc các con trước việc nhồi sọ , được chế độ Cộng Sản VN áp dụng triệt để khắt khe . Thật sự tôi chẳng biết ra sao nữa . Có thể tôi khùng khùng chăng ?
 
Nhưng thử hỏi một cuộc đời không mục tiêu , không giúp ích cho ai , thì có đáng sống không ? Lại hỏi hay là vì có nhiều may mắn quá , mà tôi chẳng thể chia cho ai , nên tôi buồn ? Chắc là tôi hơi mát mát thật sự rồi đây ?
 
Với nhiều luyến tiếc , vì phải vĩnh biệt phong cảnh hùng vĩ này , chúng tôi xuống núi để ăn điểm tâm tại nhà ông xã trưởng . Trời trong xanh sau đêm mưa . Không khí hãy còn mát chưa bị cái nóng của mặt trời ban ngày xâm nhập . Chiếc xe lại lắc lư lần mò xuống núi . Đường mòn nguy hiểm hơn , vì cơn mưa đêm qua còn đẫm nước gây thành những vũng lớn óng ánh những tia nắng đầu ngày . Cỏ ướt nặng nằm rạp theo mặt đất đỏ .
 
Đây là một làng với vài căn nhà bằng đất , thấp và cũ kỹ . Thế nhưng thằng bé con ông bà chủ nhà có cái máy với trò chơi manga của Nhật Bản . Gia đình này có truyền hình . Như thế là có xa với đời sống tiến bộ đâu . Chỉ có du khách tự dối gạt mình với chuyến du lịch , tự bịt mắt mình trong mười lăm ngày đấy thôi . Ô không , tôi lại sắp phá đám đời tôi với những ý nghĩ đen tối kia . Tại sao tôi không thể tách tôi ra khỏi những ý tưởng đen ngòm chứ ? Có phải tại vì trong tôi có hằng hà sa số nỗi buồn của chính tôi và của người khác , mà tôi muốn quên đi , quét sạch đi , chôn vùi đi , nhưng tôi không làm được , cho nên đôi khi , nó trồi lên làm khổ tôi , làm cho đầu óc tôi u ám , và tôi chỉ nhìn thấy đen tối ? Thế mà mọi người chung quanh vẫn nói rằng tôi mang niềm vui , rằng nụ cười của tôi tươi sáng , họ thèm muốn , họ ganh tị với tôi . Thật ra tôi chỉ đóng kịch đấy thôi để che dấu nỗi thất vọng , nỗi hoang mang , nỗi cô đơn , nỗi bất lực của tôi . Ở Việt Nam có câu “Lan Huệ sầu ai Lan Huệ héo ? Lan Huệ sầu đời trong héo ngoài tươi » và “thương vay khóc mướn » . Đó là trường hợp của tôi . Nhưng ai có thể biết được điều này ? Nhưng ai có thể tin như thế ?
 
Nhưng thật ra những u buồn thầm kín mà tôi kể ra đây không phải chỉ từ cuộc đời của gia đình hay của riêng tôi mà xẩy đến .
 
Chẳng qua là , do chẳng hiểu vì đâu , tôi cứ là người bỗng nhiên được nghe tâm sự đau buồn của một số người , người quen sơ sơ cũng có , mà người chẳng quen biết , ngay cả không biết tên hay mặt ra sao , cũng có . Lạ lắm . Khi còn ở Việt Nam , sau khi Miền Nam bị Việt cộng cưỡng chiếm , gia đình tôi bất thình lình cũng điêu đứng trăm bề , như toàn thể dân Miền Nam . Ngày một ngày hai cả nước không còn đồng xu trong tay , tất cả các ngân hàng đều bị tức khắc đóng cửa theo lệnh nhà cầm quyền mới . Thế rồi , trong đêm , chẳng được thông báo trước , toàn dân phải đổi tiền hai lần trong một thời gian ngắn , năm trăm tiền cũ ăn một đồng tiền mới và mỗi gia đình chỉ có quyền giữ hai trăm tiền mới mà thôi , số tiền lố ra sẽ bị nhà nước tịch thu . Rồi đến việc gom đàn ông đi tù gọi là cải tạo . Sau đó đến lượt đàn bà , ông bà già lão và trẻ con bị dồn đi vùng Kinh Tế Mới , sương lam chướng khí không thể sống được . Phải kể đến việc kiểm soát phần ăn của dân , qua cuốn sổ hộ khẩu . Ngoài chợ không bán món gì , nhưng chợ đen thì có đủ với giá trên trời . Rồi khi vượt biển tìm tự do , chúng tôi cũng như đa số thuyền nhân khác , cũng khổ sở trăm bề , cũng cận kề cái chết nhiều lần , mà không chết , cũng gặp bão tố , hải tặc , không chỉ một lần , mà tới bốn lần , nhưng thoát nạn hãm hiếp , giết chóc , rồi khi tỵ nạn ở đảo bên Nam Dương , ngoài việc đích mắt chứng kiến cảnh khổ , và chính mình cũng sống cảnh gian nan , thiếu thốn , tôi cũng đã bất đắc dĩ được nghe tâm sự của vài người . Tất nhiên là tâm sự đau buồn . Có người hoảng hốt vì nghi ngờ có bầu với một hay vài tên cướp biển vì họ bị chúng hãm hiếp .
 
Khi sang Pháp ở , tôi lại tiếp tục “được » chia sẻ nhiều tâm tình của nhiều người . Có khi đang đêm , tôi bị dựng cổ dậy , để vội vội vàng vàng đón một người đàn bà , tôi chỉ quen sơ , từ xe tắc xi chạy sộc vào nhà tôi , quần áo ngủ nhầu nát , tóc tai rối beng , vừa khóc vừa kể cho tôi biết bà ta vừa cãi nhau với chồng , vừa bị ông chồng vũ phu đánh đập và đá cho một đá lăn nhào xuống cầu thang , người ngợm bầm tím nhiều chỗ ... chỉ vì không việc làm , ông ta trút hết lo lắng , giận dữ lên bà vợ . Có khi , cũng đang đêm , điện thoại reo vang , cơn ngái ngủ của tôi biến mất ngay khi nghe đầu giây bên kia người ta khóc sướt mướt , kể lể chuyện chồng bê bối , về Việt Nam lấy vợ bé , bỏ họ lại bên xứ người , ghẻ lạnh , hằn học mỗi khi ông ta phải trở sang với họ , là vợ cả , không phải vì nhớ thương gì họ , mà , thật là chua chát và mỉa mai , chỉ vì vấn đề tiền an sinh xã hội ... Hay có khi , sau khi ăn chơi đã đời với vợ bé , bên VN gọi là bồ nhí , ông chồng nào đó trở về Pháp với tấm thân bệnh hoạn hay tê liệt nửa người , mà vẫn còn chưa biết thân , vẫn hằn học trách móc cách săn sóc không đúng ý của ông ta . Có lần khác , thì giữa ban trưa , tôi đã phải ngồi yên cả giờ đồng hồ , để nghe người đàn bà trẻ , tôi đoán thế , vì người ta xưng em và giọng có vẻ trẻ thật , mà tôi chẳng quen biết bao giờ , cũng chẳng biết tên , chẳng biết mặt mũi ra sao , nhưng người ta nói có biết tôi qua cuốn truyện dài của tôi , bây giờ khổ quá , không biết nói với ai cho vơi khổ , thì bốc điện thoại ... gọi tôi . Cô ta kể đã chạy chọt sao đó với một tổ chức ở VN , môi giới lấy anh chồng Tây , sang đây , để vừa làm vợ vừa làm ... con sen cho nó , vừa làm nhân công , vì nó bắt cô phải cuốn chả giò để nó bỏ mối vài tiệm ăn quanh vùng . Nó cấm cửa , không cho đi đâu và không cho tiền túi vì sợ cô ta trốn mất . Có người vừa khóc vừa kể chuyện người con rể “trời đánh » , xuất thân XãHộiChủNghĩaViệtCộng , đã lừa đảo vợ chồng bà ta . Một hôm , trong bữa tiệc gây quỹ , khi mọi người ra sàn nhẩy , tôi ngồi lại một mình , thì một bà từ bàn bên cạnh tiến sang , dáng đi hơi siêu vẹo , tay cầm ly rượu đầy . Bà ta ngồi xuống bên tôi , nắm cánh tay tôi và thì thào với giọng khàn khàn “chị ơi , những gì chị viết trong các truyện của chị chẳng thấm thiá gì với cuộc đời của em . Hôm nào em hẹn với chị , em sẽ kể cho chị nghe rồi chị viết lại giùm em , chị phải viết giùm em chị nhé , viết cho em , về cuộc đời chó chết của em , vì em không biết viết sao để giải toả nỗi lòng em . Chị ơi , thật ra em khổ lắm chị ạ , chị đừng tin vào bề ngoài » . Nói xong bà ta trở về chỗ ngồi cũ , ly rượu đã cạn vẫn nằm trong tay . Có người khác gần như ... đòi tôi phải giúp ý kiến vì vợ chồng họ lục đục với nhau . Nhưng lại giận lây sang tôi khi tôi thành thật và thẳng thắn đề nghị hai giải pháp , một là gạt bỏ hết , làm hoà và làm lại từ đầu , hai là «  nếu không chịu nổi nhau nữa , nếu đã chửi nhau quá nặng lời như thế , nếu đã khinh nhau đến thế , thì ... bỏ nhau quách đi cho rảnh nợ ... «  . Đôi vợ chồng này trách tôi không những giúp hàn gắn lại ... mà phá vỡ hạnh phúc của họ , vì đã xúi họ ... bỏ nhau . Mặc dù thực tế họ có bỏ nhau đâu . Đúng là chẳng phải đầu cũng phải tai . Sau nhiều lần bất đắc dĩ bị làm thân phận “cái thùng rác chứa tơ lòng của thiên hạ » thì đây là lần đầu tiên tôi bị người ta ghét . Sau vụ này , tôi như người bị nội thương trầm trọng .
 
Và còn nhiều lần khác nữa , với nhiều người khác nữa ... toàn là chuyện khổ , chuyện đau ...
 
Tôi không hiểu vì sao những người này tìm đến tôi để tâm sự cho vơi khổ . Tôi có quen biết hay có thân thiết gì với họ đâu ? Dù có quen , tôi cũng chẳng tò mò chuyện riêng tư của họ . Nhưng tôi tôn trọng họ , và thật tình thương họ . Cũng vì là đàn bà với nhau hay đôi khi có cùng một lối suy nghĩ , nên sau khi nghe tâm sự của họ , tôi hay buồn cái buồn của người đàn bà khác kém may mắn hơn tôi ... và tôi chợt nghĩ , nếu tôi viết ra những khổ đau đó , thì có lẽ tôi cũng giúp thêm cho những người đó trải rộng thêm cái đau , cái khổ , cái buồn của họ , để cho nó ... loãng ra , chia cho nhiều người gánh chịu giùm hơn , để bớt làm họ đau đớn , vì cái gánh đã quá nặng , đã từ bao năm qua oằn trên vai họ , trong tâm họ , đã đến lúc nước tràn khỏi ly , ngập đến cổ , ngập qua cổ , lên đến đầu , qua cả đầu rồi , họ hết chịu thấu và chỉ còn một biên giới rất mong manh giữa tỉnh táo và điên dại . Mà không cho rằng tôi đã ... phản bội họ , mà phanh phui ra những gì họ kể với tôi . Đôi khi tôi bực tức đã không giúp gì cho họ được . Rồi tự an ủi rằng thôi thì ít nhất biết lắng nghe tâm sự của họ , tôi cũng đã làm công việc của một bác sĩ về khoa tâm lý rồi . Cứ chịu khó ngồi nghe họ tỉ tê , khóc lóc , giận dữ , may ra có thể giúp họ vơi khổ , và tôi chỉ có thể làm được việc cỏn con đó . Nhưng cũng vì thế mà chính tôi đâm ra hay u buồn , hay chán ... đời , hay đặt câu hỏi về cuộc đời , vì dường như cuộc đời chung quanh tôi giống như những gì tôi nghe được , đa số là thế ... và ... thật mỉa mai , chính tôi lại chẳng thể nào than thở với ai về những tâm tình của riêng tôi . Hoặc giả , nếu có nói ra được , chắc chẳng ai tin . Một người như tôi làm sao có thể khổ được ? Mathilda đã chẳng nhận xét rằng “lúc nào mà tôi chẳng tươi rói ? » . Đôi khi tôi tự an ủi rằng cha mẹ đã đặt tên cho tôi là mây với biển , mà hai vật thể này thật mênh mông , thật bao la , thật sâu thẳm , thì cho dù có nhiều người trút vào tôi những tâm sự đau buồn của họ để mong vơi bớt đi , hay những giận dữ của họ vì tôi không khuyên giải được họ như họ mong ước , thì tôi cũng nên nhận lấy giúp họ , sẽ chẳng bao giờ nên e ngại đầy cả , trong tôi có đủ chỗ cho mọi người .
 
Rồi cuộc sống nơi xứ tự do này , đôi khi cũng khiến tôi buồn bã . Làm sao tôi vui trọn vẹn cho nổi khi nhìn thấy những người vô gia cư , vô nghề nghiệp , hay đã mất việc mà nên nông nỗi , lang thang đầu đường hay xó rừng ? Vào mỗi mùa Đông , tôi thường rủ các cháu nội đi quanh phố hay vào khu rừng gần nhà để tặng cho những kẻ vô gia cư , vô nghề nghiệp đang cắm lều sống qua ngày , những thức ăn hộp và linh tinh khác . Trong một lần đi tặng quà vào buổi tối mùa Đông , gần Giáng Sinh , trời mưa lâm râm , hai bà cháu tôi thấy một bóng người thu lu trong một góc tối của một thương xá sắp đóng cửa , tôi đưa gói quà cho cháu để tập cho cháu đích tay tặng người đang ngồi gục đầu đó . Người nọ ngẩng lên khi nghe cháu tôi rụt dè vừa gọi “madame , madame » vừa đưa gói quà ra . Cô ta , đó là một cô gái còn khá trẻ , tóc vàng bù xù , ăn mặc rách rưới và mỏng manh , một cái áo khoác mỏng trên đôi vớ dài mầu đen đã rách , ngơ ngác nhìn gói quà rồi nhìn chúng tôi , rồi bật khóc oà lên , mếu máo , ấp úng lời cám ơn . Trong đôi mắt của cô ấy tôi nhìn thấy sự ngạc nhiên và lòng cám ơn . Cô ấy rất xúc động và hai bà cháu tôi cũng thế .
 
Một lần khác , đi chợ về gần nhà , tôi thấy một người đàn ông Tây Phương rách rưới , râu tóc bù xù , quẩy trên lưng “tài sản » đựng trong vài cái bị thủng vài ba chỗ . Ông ta đi cùng hướng với tôi và khi gần đến khu nhà tôi , thì ông ta ngồi phịch xuống lề đường . Tôi rảo bước về nhà , lấy vài hộp bánh quy nhà có sẵn , để dành cho các cháu nội đến chơi , vội vàng đem ra cho ông ta , vì nghĩ rằng ông ta đói ăn nên không đi nổi nữa . Tôi ngạc nhiên đến sững sờ khi ông ta cầm lấy , ... lầu bầu cái gì trong miệng , rồi vất ngay vào gốc cây gần đó .
 
- Ơ ông này lạ nhỉ ? nếu ông không cần thì trả cho tôi , tại sao ông vất đi ? Bánh này để dành cho các cháu tôi đấy . Ông chê không ăn thì chúng tôi ăn vậy .
 
Tôi cúi nhặt và chợt thấy ông ta bẽn lẽn cúi gằm mặt xuống . Tôi bỗng ân hận đã gay gắt ông ấy . Trên đường về nhà , tôi bỗng tự trách rằng tôi đã vô ý vô tứ , tưởng làm việc tốt hoá ra tôi vừa xâm phạm vào tự ái hay vào lòng tự trọng của ông ta . Vì ông ấy không phải kẻ ... ăn xin , ông ấy chỉ là kẻ không nhà , không nghề mà thôi . Thà ông ấy đi lục thùng rác kiếm ăn chứ không ngửa tay xin ai cả . Tôi biết rõ hơn khi , thời gian sau đó , tôi thấy ông ta lục các thùng rác quanh vùng thật sự và chiều chiều thường ngồi thơ thẩn gần khu nhà của tôi để ... chờ đêm tối đến , để tìm một nơi ngả lưng . Đôi khi ông ấy ngồi tư lự , mắt nhìn vào quãng không . Có lúc tôi hơi mát mát ao ước có phép thần thông chui vào đầu óc ông ta để xem ông ấy nghĩ gì trước cuộc sống hối hả , đoàn xe chạy rầm rầm trên đường và những bộ hành hấp tấp trên đường về nhà sau khi tan sở ? Và ... thật ra ai là người đáng tội nghiệp ? Người không nhà không việc thản nhiên ngồi nhìn thiên hạ hay người đang hấp tấp về nhà ?
 
Từ đấy tôi thầm đặt tên ông đó là “ông bạn của tôi » , vì nhận thấy ông ta hơi gàn dở ... giống tôi , ông ta được giúp mà từ chối , còn tôi được sung sướng thì lại chỉ thấy buồn rầu . Và cứ mùa Đông đến , nếu không thấy “ông bạn của tôi » thì tôi lại băn khoăn tự hỏi “ông ta còn sống hay đã giã từ cõi trần thế đầy đau buồn này rồi ? » .
 
Đấy bảo sao , tôi cứ hay buồn , nhìn đâu cũng chỉ thấy khổ , rồi thấy nản vì thấy mình vô tích sự ? Bảo sao tôi hay niệm Phật thầm , cầu xin cho người chung quanh tôi , quen hay không , được một chút , một mẩu thôi , may mắn của tôi . Bảo sao khi có được một ngày vui , một ngày đẹp trời , tôi cũng thốt lên câu cám ơn Trời Phật . Tôi thấy chỉ một điều nhỏ nhặt thế thôi cũng đã là ân huệ của đất trời rồi , vì cuộc đời nhiều khổ đau quá ... thì được hưởng một chút vui đã quá tốt . Thế mà người ta cứ ra rả rằng cuộc sống là bảo vật trời ban cho con người và cần giữ gìn nó . Thôi thì cứ nghĩ như thế đi ... cho giống thiên hạ , nếu không sẽ bị xem như kẻ điên . Thâm tâm tôi thì tự bảo rằng “nếu mà khỏi phải sinh ra đời có lẽ ... vui hơn » . Có người còn say sưa đi tìm thuốc tiên để được sống lâu hơn 100 năm nữa chứ . Có ông nhà thơ nào ngày xưa đã chẳng thốt lên “kiếp sau xin chớ làm người , làm cây thông đứng giữa trời mà reo » . Nhưng ngay cả “làm cây thông đứng giữa trời mà reo » , tôi cũng chẳng ham . Thà chẳng hiện hữu trên cõi đời này dưới hình thức này hay hình thức khác , thì càng tốt hơn .

Phần 4
 
Lại một ngày chạy xe . Chúng tôi trở lên miền Đông Bắc .
Chúng tôi dừng lại gần vùng Salto Kauchick và Salto Kerea để lấy ca nô đi thăm thác Salto Chinak Meru . Sau khi dời ca nô , phải đi bộ thêm nửa giờ và leo xuống triền núi hiểm nghèo , khoảng 70 thước dốc xuống mới đến chân thác . Thời tiết rất đẹp . Mặt trời chói chang . Tuy vậy , Richi cẩn thận dặn chúng tôi mang theo áo mưa , kem chống nắng , chống muỗi và thuốc men cá nhân . Thành thử ai cũng giữ lại túi đeo lưng .
 
Cô bé hướng dẫn bản xứ , gốc thiểu số Waraos tên là Caroline .
Chúng tôi ngây ngất trước thác nước hùng vĩ . Ở đây gần một giờ để chụp ảnh , quay phim , nghỉ ngơi , nhưng uổng quá không được tắm vì thác chẩy rất siết .
 
Thấy đường đi trở lên dốc ngược , ngặt nghèo quá , tôi nghĩ ra nhờ Caroline mang hộ tôi cái túi đeo lưng và trả cho cô bé 10 bolivars . Cô bé nhận lời . Richi hơi ngạc nhiên khi thấy cô bé đeo cái túi của tôi . Mặt trời vẫn chói chang và hơi nóng hầm hập , khiến cho tôi hơi xây xẩm , leo trở lên một cách khó nhọc , mặc dù đã bớt được sức nặng của cái túi . Trong khi leo lên , tôi phải dừng lại nhiều lần để uống nước và đổ nước lên đầu . Chung luôn dòm chừng lo lắng cho tôi . Nhóm bạn bỏ cách chúng tôi một quãng khá xa . Nhưng rồi chúng tôi cũng bắt kịp .


El Salto Chinak Meru
Ảnh của Vân Hải /Venezuela 2010
 
Để cho rõ ràng và không sợ hiểu lầm rằng tôi “lợi dụng nhân công địa phương » , tôi nói với Richi :
 
- Tôi có nhờ cô bé Caroline mang giúp tôi cái túi và tặng cô bé 10 bolivars , chẳng biết có đủ không , Richi ?
- Đủ chứ , quá đẹp rồi .
 
Richi trấn an tôi .
 
Tôi tiếp :
 
- Phải khen bà cụ này đấy . Richi , nếu anh biết tuổi của tôi , thì chắc chắn sẽ phải hoan hô tôi đấy . Khi bằng tuổi tôi , chưa chắc anh đã làm được như tôi đâu .
- A , không , khi bằng tuổi chị , tôi đâu còn phải làm hướng dẫn viên nữa .
- Tất nhiên là không rồi . Nhưng biết đâu anh chẳng là du khách , đi chơi đâu đó trên trái đất này .
- Vân , chị bao nhiêu tuổi vậy ?
 
Jean-Charles bỗng nhiên lên tiếng .
- Tôi biết phong tục tập quán của Pháp đấy nghe . Không được hỏi tuổi các bà đâu . Nhưng mà thôi , tôi gốc Á Đông , tôi không ngại gì hết . Tôi có thể nói được . Sáu mươi bẩy tuổi .
 
Tôi vừa nói vừa cười .
 
- Sao ? Bao nhiêu ? Tôi cho rằng chị trẻ hơn nhiều .
- Anh cho tôi bao nhiêu tuổi nào ?- Kém hơn cả chục tuổi .
- Cám ơn Jean-Charles . Anh đúng là người Pháp , vừa biết nói dối vừa biết nịnh đàn bà . Nhưng mà lời anh nói quả thật làm cho lên tinh thần vì ở trong đám bụi đồng quê này mà có người biết tỏ ra «  ga lăng »  . Ê , thế nhưng mà anh phải nói tuổi của anh chứ , chẳng lẽ chỉ hỏi tôi thôi rồi dấu tuổi của anh à ?
- Tôi sinh năm 55 , tôi tuổi con Dê , chị cũng thế phải không ?
- Sao anh biết ?
- Tôi biết người Tầu , người Á Đông tính tuổi dựa theo 12 con số .
- Đúng thế .
- Còn theo chiêm tinh học Tây Phương thì tôi tuổi Song Ngư , còn chị ?Jean-Charles tiếp tục .
 
- Song Ngư luôn và Chung cũng thế . Có ba con cá rồi , còn ai nữa không ?
- Tôi tuổi Bò Cạp . Laurence gia nhập .
- Tôi thì tuổi Hải Sư . Mathilda cũng tham gia .
- Vân ơi , tôi sinh năm 78 , vậy tuổi Á Đông là con gì ?
- À , để tính xem nhé . Tuổi con Ngựa . Hèn nào anh làm nghề hướng dẫn du lịch , tha hồ chạy tứ tung , tối ngày .
- Vân ơi , chị với tôi cùng tuổi con Dê , lại cùng tuổi Song Ngư , thế có phải là có tình yêu trong không gian không nhỉ ?
- Anh cho là thế à ? Trong không khí thì may ra , vì gió sẽ cuốn đi , nhưng chẳng có gì giữa chúng ta cả . Là bạn đồng hành trong một chuyến du lịch cũng đủ tốt rồi . Này coi chừng , tôi là con cá nhà táng đấy nghe .
- Ô , la , la , tôi nghĩ rằng sắp nóng lắm đây , sắp nổ to rồi đây .
 
Richi cười toe toét khi thấy tôi tươi tắn ... thẳng thừng . Mọi người cười vang . Không khí thật vui vẻ .
Chúng tôi dời ngọn thác cao 70 thước để trở về ngủ võng tại Araimatepuy . Nhưng dọc đường , Richi đề nghị thay đổi . Vì Mathilda vẫn còn đau lưng , khách sạn cô ấy ở hôm trước khá tốt , trước mắt ngày mai còn cả ngày dài chạy xe , vậy đề nghị tất cả ngủ khách sạn đêm nay . Nếu đồng ý thì phải trả thêm tiền , 80 bolivars mỗi người , cộng thêm 20 bolivars tiền nước sinh tố , vì chỉ có nước lã mới miễn phí , còn ngoài ra khách phải chi . Nhưng từ bấy lâu nay , Richi vẫn cứ ứng ra trả . Thế là mọi người về khách sạn , giã từ võng .
Trong suốt những ngày vừa qua , nhiều lần tắm suối , tắm sông , tắm thác , đưa lưng vào thác nước để nước đấm bóp , từ khi biết rõ tuổi của tôi , nơi nào Richi cũng trông chừng tôi , gần bên hay từ xa . Khi thì nắm tay dắt để khỏi ngã . Khi thì chỉ dẫn nơi tôi phải tránh giẫm vào , vì đá có rêu trơn trợt . Có khi thì hỏi thăm tôi có mạnh khoẻ không , hay có vui không ... Tôi cho rằng đó là bổn phận của anh ta , phải trông nom người khách nào «  yếu nhất đám »  . Nhưng có lẽ một phần cũng vì anh ta không biết cư xử thế nào với Mathilda , vì cô này mới thật sự là kẻ «  yếu nhất đám »  , mới thật sự là người cần chăm sóc , vì tối ngày than đau . Tuy nhiên , dù thế nào chăng nữa , anh ta cũng không thiếu chăm sóc đối với tôi và cả nhóm .
Về khách sạn tốt , chúng tôi có chút thì giờ để tắm táp , sửa soạn chút đỉnh , trước khi họp nhau ở nhà khách để lập chương trình ngày hôm sau , và trước bữa ăn tối . Mathilda kêu lên khi thấy Richi lại gần :
 
- Trời ơi , Richi , sao mà anh đẹp trai như cái xe camion mới toanh vậy . Chẳng biết vì sao tôi lại thích ví anh với cái xe camion . Chắc là tại vì ở anh tiết ra một sức mạnh .
- Nhưng mà tối nay , Vân cũng đẹp quá trời với chút son môi kia kìa .
- Ô , đúng vậy , Vân thì lúc nào cũng tươi rói .
 
Những nhận xét này làm cho tôi hơi đỏ mặt . Tôi lí nhí :
- Cám ơn các bạn . Tôi hơi làm dáng một chút , đó là cái tội nho nhỏ của tôi .
Quả thật , tối nào cũng thế , trước bữa ăn tối , bao giờ tôi cũng bôi một chút son hồng lên má lên môi . Thói quen này tôi đã có từ lâu , mỗi khi du lịch , bất cứ đâu . Mặc dù tôi không phải người thích trưng diện . Và càng không phải vì tối nay có gì đặc biệt . Chỉ là một buổi tối như mọi buổi tối . Nhưng cho đến hôm nay , không ai để ý việc làm dáng này , hoặc có nhìn thấy , nhưng không nói ra . Nhưng , hôm nay ... đấy ... lại cũng Mathilda .
Chúng tôi đi ăn . Món súp gà nóng hổi với rau , khoai Tây , sắn , khiến cho chúng tôi khoẻ khoắn lại . Trong chuyến du lịch này , chúng tôi hay kêu món súp hay món cá rán , nhẹ hơn các món thịt khác .
Bây giờ là đêm thứ chín . Hai phần ba chuyến đi đã xong . Sau này còn thay đổi phong cảnh nữa , vì chúng tôi sẽ đi vào khu vực trung châu , với nhiều muỗi mòng . Richi thông báo .
Lại lấy xa lộ Mười để lên phía Bắc . Xe ngừng nhiều lần để giãn chân cẳng . Một lần ngừng lại để đổ xăng . Chúng tôi rất ngạc nhiên thấy số đông xe xếp hàng , «  làm đuôi »  , đợi đổ xăng . Richi cắt nghĩa rằng xăng ở xứ này rẻ hơn nước lã rất nhiều . Một âu kim tức là 7 bolivars mua được ... một trăm ( 100 ) lít xăng , trong khi một chai nước suối giá 10 bolivars , tức là 1 ,5 âu kim . Chẳng ai ở Pháp có thể tin ở tai mình . Đổ đầy bình , người dân ở đây chưa bao giờ phải dùng tiền giấy lớn , toàn trả bằng tiền xu . Nhưng bà con buôn lậu dữ lắm , cho nên muốn giải quyết vấn đề này , cần có quân đội . Và phải ghi tên vào danh sách xin đổ xăng và tất nhiên ... phải «  làm đuôi »  , đợi .
Đúng vậy , trong vùng phía Đông này , khu tam giác vàng , tại ngã ba biên giới giữa các nước Brésil , Guyanna và Venezuela , ngoài mỏ kim cương , mỏ vàng , còn có giếng dầu rất quan trọng , nên thấy rất nhiều trạm gác với lính tráng vũ trang đầy mình . Nhiều hơn ở Mérida nhiều . Lính kiểm soát , nhìn vào xe , nhưng cho chúng tôi đi , ưu tiên cho du khách .
 
Tôi cảm thấy dân chúng sẽ rất khổ nếu như có sự gì xẩy ra , dưới khuôn mặt phẳng lặng của vùng núi rừng xanh ngắt hay đồng cỏ ngút ngàn kia . Chiến tranh nội bộ có thể bùng nổ bất cứ lúc nào . Phe thân Mỹ , phe thân Tầu , phe quốc gia , rồi tham nhũng , buôn lậu , nạn lạm phát , mánh mung , chạy chọt , mua qua bán lại những món hàng hiếm quý là những duyên cớ để vỡ tung ra . Mỏ kim cương , mỏ vàng , mỏ sắt , nhất là mỏ dầu , đem lại rắc rối , vì cả thế giới thèm thuồng , mà trước tiên hiện nay là bọn Ba Tầu .
 
Mặc dù không phải vùng có núi lửa , nhưng Venezuela vẫn ngồi trên đống lửa , mỏ dầu .
Trong khi chờ Juan-Carlos cho xe xếp hàng đợi đổ xăng , Richi đưa chúng tôi đi tắm suối gần đó . Thật ra là một cái thác không cao lắm , nước chẩy hiền hoà , có nhiều vũng lớn và sâu đủ cho du khách đứng từ trên ghềnh đá nhẩy xuống . Lại tắm nữa , dưới sự quan tâm của Richi . Anh ta cũng bơi lội như cá . Nhờ cứ tắm rồi lại ra đi , xen kẽ một cách thông minh như thế , nên người nào cũng đỡ mệt , đỡ mỏi nhiều và thật sự thích thú . Hơn nữa , chúng tôi được nhiều may mắn . Mặt trời vừa phải để sưởi ấm sau khi tắm và đủ nắng để làm nâu làn da .
Chúng tôi lại ngừng ở ven đường , bên dẫy hàng quán để ăn trưa và mua bán vài thứ sản phẩm địa phương . Quán lợp mái bằng lá gồi rất đẹp . Trong khi chờ đợi món ăn chúng tôi la cà mua bán . Laurence mua một giây đeo cổ , hai hộp nhỏ bằng gỗ trong đó có lời chúc hạnh phúc hay may mắn . Tôi mua một giây đeo cổ có mặt đá nâu đỏ , hình giọt nước ... mắt , mầu pepsicola , cũng là mầu của đất xứ Venezuela . Tôi nói với Richi :
 
- Tôi sẽ đem giọt nước mắt của Venezuela về Pháp .
- Chị thích xứ này lắm hả ?- Đất nước của anh đẹp quá mà .
- Chị có muốn sang đây ở ... với gia đình chị không ?
- Ý tưởng đó cũng hấp dẫn đấy .
- Này Richi , gia đình Á Đông , đông người lắm đấy , tôi đã nói rồi , coi chừng đó . Đây là lời khuyên giữa bạn bè đấy nghe .
 
Chung cũng tham gia nói chuyện .
 
Tôi ăn món bản xứ , giống như Juan-Carlos , nhưng phần của anh ta nhiều gấp mấy lần . Riêng phần anh ta đã là một mâm đầy thịt cùng với các loại rau , khoai Tây , sắn và chuối . Mấy người khác ăn cá , Chung ăn gà rán .
 
Đến Upata , xe rẽ về hướng Đông . Đến khoảng San Félix , gần Castillo San Francisco , thì phải lấy phà qua sông Orénoque . Xe cộ nối đuôi nhau xuống phà đã chật ních . Mọi người cùng xuống xe một khi xe đã đậu trên phà . Trời nóng ran , nặng như chì . Tôi lấy áo blouson che đầu và đi về hướng lan can , xa đám khách và xa nhóm bạn . Tôi muốn đứng một mình . Cái phà cũ kỹ này khiến cho tôi nhớ lại cái phà Mỹ Thuận , mà tôi đã đi qua , khi đi thăm nhà tôi ở tù tại Vĩnh Châu , 40 cây số cách tỉnh Bạc Liêu , 300 cây số cách Sài Gòn , hơn ba mươi năm về trước . Ở tù vì tội “phản quốc » tức vượt biển , xa lánh chế độ độc tài Cộng Sản Việt Nam . Sau khi thăm nuôi tù , trên đường về Sài Gòn , trời đã tối , phà không chạy nữa , tôi phải thuê cái chiếu , trải dưới đất , ngay bên cạnh bánh xe hàng sẽ về Sài Gòn sáng sớm hôm sau , để kịp xếp hàng mua vé ... chợ đen . Màn trời chiếu đất thật sự .
 
Trong xó phà , nấp dưới cái áo blouson , tôi khóc âm thầm . Đúng là tôi không thể nào thoát được nỗi ám ảnh của những kỷ niệm đau buồn . Chúng y như những vật ăn bám , sinh sống trong tôi và không bao giờ bỏ lỡ cơ hội sống dậy làm khổ tôi .
 
Trở về xe , Mathilda nhìn vào tận mặt rồi hỏi tôi , giọng hơi ngạc nhiên :
- Vân , chị khoẻ chứ ?
 
Có lẽ cô ta nhận thấy nước mắt chùi vội vàng và cái mũi vừa đỏ vừa xụt xịt của tôi .
 
Tại bến tầu Boca De Uracoa , chúng tôi chia tay với Juan-Carlos . Từ đây chúng tôi phải di chuyển bằng thuyền độc mộc để đi vùng Trung Châu . Chúng tôi chụp ảnh với Juan-Carlos , anh tài xế rất cừ khôi lái 4X4 chạy trên Đồng Cỏ , không quên tặng anh ta phong bao , cũng như đã tặng ông Lucas ở Mérida .

Phần 5
 
 
 
Từ đây chúng tôi phải di chuyển bằng thuyền độc mộc .
 
Đeo áo phao vào , chúng tôi “bay » về hướng trang trại có nhiều rừng cây mọc trên đầm lầy tên Zaragay bằng thuyền độc mộc gắn máy , cho nên chạy nhanh như gió cuốn mây bay , trong suốt một giờ đồng hồ .
 
Phong cảnh lại thay đổi . Đẹp mê mẩn cả người . Thiên nhiên đãi ngộ du khách chúng tôi . Bây giờ chỉ toàn thấy trời và nước khắp chung quanh , rồi cây cối và hoa lá , chỉ có thế , mút mắt . Bèo Nhật Bản trôi từng bè lớn , khắp mặt sông sóng cuồn cuộn đỏ ngầu mầu pepsicola . Lâu lâu thuyền phải ngừng lại để giựt bèo ra , nếu không bèo quấn chặt vào bánh lái .
 
Có điều kỳ lạ ở xứ này , khắp cả xứ , từ Tây sang Đông , nước của suối , của thác , cũng như nước tại vùng châu thổ này đều mang mầu cà phê-chocolat . Chúng tôi hỏi Richi lý do , thì anh ta đưa ra một câu trả lời không mấy thuyết phục : sau nhiều thế kỷ , lá cây , rễ cây rơi xuống làm cho mầu nước trở thành như vậy . Nhưng tôi thì nghĩ khác , lý do tôi cho là thật là xứ này có mỏ sắt , có giếng dầu , lượng sắt và dầu tiềm tàng trong đất , trong nước quá cao , nên cho mầu như thế . Ngay cả những phiến đá cũng mang mầu đen hay mầu hổ phách , có khi đỏ như máu . Xứ Venezuela có mỏ sắt , mỏ kim cương , mỏ vàng và mỏ dầu ê hề . Xứ này rất giầu về quặng đá , về gỗ , vì nhiều rừng , những tài nguyên thiên nhiên , nhưng hiện tại chỉ là một quốc gia đang trên đà phát triển . Hiển nhiên là do việc cai trị quá dở của chính quyền xã hội chủ nghĩa Chavez .
 

Nước chẩy trên mặt đá mầu hổ phách
Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
 
Người Mỹ đã bỏ lỡ cơ hội bằng vàng khi bỏ rơi đất nước này , sau khi đã khai thác dầu , tài nguyên của họ , một cách vô lương tâm , mà không giúp đỡ dân xứ này trỗi dậy và hưng thịnh , như đáng lẽ phải làm , để có một anh hàng xóm đồng minh .
 
Bây giờ thì dân chúng cũng như Tổng Thống của họ , đã chán ngấy trước thái độ hách dịch , tham lam và ích kỷ của anh hàng xóm Hoa Kỳ . Họ quay sang anh bạn Ba Tầu phương xa , đúng lúc anh chàng này chỉ đợi có dịp vươn cánh tay dài ra để đóng cọc ảnh hưởng trên phần đất này trên thế giới , như anh ta đã trơ trẽn nhẩy vào chiếm Tây Tạng và hiện nay đang ngấp nghé Phi Châu và Việt Nam .
 
Sau một giờ bay trên sông đến lật cả tóc ra , thì chúng tôi sáp vào bờ trang trại Ubanoco , Zaragay . Đây là một khu trại êm đềm nằm trong vùng cây xanh ngắt nhiệt đới , bao quanh bởi nước vùng châu thổ và đầm lầy . Richi chỉ cho chúng tôi những căn phòng sẽ ở . Những căn phòng xây sát vào nhau , thành một dẫy , kiểu nhà phố liền tù tì . Bao quanh dãy phòng là hoa , lá và nước .
 
Trong cùng là phòng Mathilda và Laurence , đến phòng của bọn tôi , đến phòng của Jean-Charles , bỏ trống một phòng , rồi đến phòng của Richi . Phòng khá rộng rãi , với hai giường có giăng màn , một phòng tắm có nước nhiều . Có điện . Rất cần thiết để nạp máy ảnh , máy quay phim .
 
Cuộc đón tiếp xẩy ra cho có lệ . Một nụ cười , một cái bắt tay với ông trưởng trại , nhấm nháp vài hột gì đó , thế là xong , gần như chẳng nhận thấy , trong một phòng ăn rộng lắm có nhiều bàn dài và ghế dài bằng gỗ tốt , nặng chịch . Diện tích căn phòng hội và số bàn ghế cho thấy những khi đông du khách thì cũng tấp nập lắm . Nhưng hiện nay , chỉ có năm người chúng tôi , thành thử vắng tanh .
 
Mathilda rất khoái chí vì được thấy con nhện độc , mygale , đen xì , đầy lông , nấp trên cột nhà , dưới mái lá gồi . Một ông thổ dân bắc thang leo lên bắt nó đem xuống cho chúng tôi được nhìn tận mắt , thật gần .
 
Ở đây , dù ở trong vùng châu thổ , biệt lập giữa trời nước bao la , cũng được ăn ngon như ở bất cứ đâu . Rau hiếm , nhưng bù lại chúng tôi được ăn trái cây tươi . Thành thử cũng đủ chất tươi trong người .
 
Lại họp , trước khi nhẩy vào giường có buông màn , vì muỗi tấn công ngay cả qua áo quần và mặc dù đã trét đầy thuốc trừ muỗi . Richi còn cho thêm một loại dầu chống muỗi , được biết là hiệu lực lắm . Tôi có mang theo nhang , bèn thắp lên và gắn tứ tung để hỗ trợ cho mấy thứ thuốc trừ muỗi mua từ bên Pháp . Thế mà thổ dân ở đây cứ ở trần trùng trục , chỉ mặc cái quần xà lỏn , người lớn lẫn trẻ con . Những con bọ có cánh bay loạn xạ và lao vào ngọn đèn điện duy nhất gắn trên tường . Cả một con nhện mầu nâu to tướng , cũng đến “chào » chúng tôi .
 
Đêm đầu tiên trong vùng châu thổ , bao chung quanh toàn là đầm lầy và muỗi , qua đi trong tiếng côn trùng vang vang điếc cả tai .
 
Thiên nhiên đánh thức chúng tôi dậy , trước cả mặt trời . Một dàn âm thanh vui tai , gồm những tiếng hót của nhiều loài chim , tiếng kêu của các con vịt nước , ngỗng hoang , ễnh ương và còn nhiều con vật khác , mà tôi không biết tên , khiến cho không gian rung lên trong ánh sáng thật đẹp ban mai .
 
Tôi vẫn là người đầu tiên dậy sớm . Tôi lang thang vô định để mặc bước chân đưa đi tới đâu , nên vô tình đi sâu vào vùng nhiều cỏ khô và cây cao , dẫn đến một làng người thổ dân , “mọi » amérindiens , ở gần trang trại . Vài căn nhà nghèo nàn , vài con bò gầy , con chó trơ xương chẳng buồn sủa khi thấy người lạ . Một người đàn bà trẻ bế đứa con bụ bẫm tiến về phía tôi . Tôi bấm máy ảnh , vội vàng như kẻ trộm . Người đàn bà trẻ mỉm cười , lướt qua mặt tôi rồi đi về phía trang trại . Nhưng cô ta không vào , mà đi thẳng tới ngôi nhà mát , nơi đón chúng tôi hôm qua , ngồi trên cái nệm và ... vạch vú ... cho con bú một cách thanh thản . Tất nhiên tôi không bỏ lỡ cơ hội chụp hình . Thật là tuyệt vời .
 
Mặt trời buổi sáng chịu khó nghiêng mình nhìn vào mái lá và chiếu sáng cái võng không có ai nằm . Tôi bèn ngồi vào sau khi mỉm cười với người đàn bà như ra dấu xin phép . Tôi đu đưa vài phút , ngồi ngắm cảnh dịu dàng bà mẹ trẻ với đứa con trai bụ bẫm đang bú , rồi bỏ ra ngồi trên thân cây được cưa thô sơ thành cái ghế , sát bên bờ nước . Nước nhấp nháy dưới ánh nắng đầu ngày . Buổi sáng thật êm đềm . Tâm hồn tôi thanh tịnh .
 
- Cúc cu , chào Vân , chị ngủ ngon chứ ?
 
Hơi giật mình , tôi quay lại và ngước lên đúng lúc Richi cúi xuống hôn lên hai má tôi , chào theo kiểu Âu Châu .
 
Trong đôi mắt long lanh của anh ta , tôi thoáng thấy cái gì như một sự êm đềm của buổi ban mai thật đẹp .
 
Ngay trong khoảnh khắc đó , đúng ngay trong tích tắc đó của đời tôi , tôi có cảm giác trẻ lại cả mấy chục tuổi . Tôi thấy lại tôi thật tươi tắn trẻ trung , cũng ánh sáng yêu đời trong đôi mắt , cũng tấm lòng hăm hở đón chào đời sống vào một buổi sớm mai thật đẹp như thế này . Thế nhưng , như bị phép mầu của một bà tiên hay ganh tị , cảm giác đó bỗng biến mất ngay tức khắc , không hề còn chút vết tích . Tôi bỗng buồn bã ... nhìn ra chính mình , người phụ nữ luống tuổi , biết rõ về thân phận mình , về sức khoẻ về chiều của mình , với những nỗi buồn , những lo toan , những sinh hoạt , những bổn phận của một người vợ , người mẹ , người bà ... và người dân xa quê hương .
 
Thế rồi , ngồi chết dí nơi đó , tôi tự hỏi tại sao con người không thể giản dị bầy tỏ tình cảm như thế với những người thương yêu , qua ánh nhìn trìu mến , dịu dàng , qua lời chào thân yêu như vậy ? Và ngược lại , từ bao lâu rồi , từ người đời , chỉ thấy lạnh nhạt , thờ ơ hay ganh tị , nhỏ nhen , ác độc , lẫn nhau ? Một điều giản dị như thế mà sao ngay chính tôi không làm được và cũng chẳng nhận được ? Tôi vẫn cứ sống bên lề những gì cần chia sẻ , cần tiếp tay . Không cho đi thì làm sao lại đòi phải được nhận cơ chứ ? Thế thì chẳng qua tôi chỉ là kẻ tham lam , thế mà tôi cứ mong chia sẻ này nọ với người . Thế rồi lại nghĩ thật là uổng . Tại sao tôi không bao giờ được sống vui tươi , thật sự sung sướng và mãn nguyện , dù chỉ trong một tích tắc ? Thế mà tôi có một đời sống mà mọi người chung quanh ao ước , chết thèm , muốn có được như tôi . Người ta nói tôi may mắn , sung sướng và mãn nguyện . Riêng tôi , chỉ thấy một sự trống vắng to lớn trong trái tim , một lỗ hổng khổng lồ trong tâm hồn vì sự tin tưởng nơi con người đã biến mất trong tôi , một niềm chán nản sâu đậm trong thâm sâu tâm tình . Ngoài ra còn những nỗi buồn về thế sự , về sự vô lý của đời người , về những đau thương vô lý của dân tộc . Tôi biết tôi bị ảnh hưởng khá đậm về những đau khổ của những người đã tâm sự với tôi . Những điều buồn bã , chán nản đó có trong tôi từ khi nào vậy ?
 
Lâu lắm rồi , có một lần tôi đã âm thầm khóc , một trong đêm trăng . Nhưng không phải nước mắt mà những giòng chữ đã tuôn chẩy qua ngòi bút , vì đã từ lâu tôi không còn nước mắt để khóc . Những giòng chữ thoát ra không phải cho riêng tôi , mà có lẽ tôi đã vô tình viết thay cho thân phận những người đàn bà mà tôi đã nghe than thở :
 
Thôi Thôi Đừng 
 
Đêm thanh vắng nghe lòng ai thổn thức Gối chăn này lạnh ngắt một buồng không Thao thức sầu dâng sóng chập chùng Dồn dập vỗ vào linh hồn tượng đá Buồn mênh mang xé tâm hồn tơi tả Như mảnh đời phiêu dạt chốn trời xa Hỏi nhớ ai , ai nhớ hỡi trăng tà ? Khéo trêu cợt gợi mơ ngoài song cửa ? Trăng thu sáng là trăng một thuở Thuở tình yêu ngời sáng cõi lòng ta Thôi thôi đừng trêu cợt hỡi trăng già Cho cay đắng thêm cõi lòng cô phụ Tình yêu tan lòng ta đã thiếp ngủ Đừng rung lên muôn vạn mối tơ Đừng dâng lên những mơ ước mong chờ Đừng gợi nhớ gợi thèm niềm chăn gối Kể từ khi cuộc tình chia hai lối Những đêm dài nằm tiếc nuối ngày xanh Trăng hỡi trăng giờ mộng đã tan tành Thôi xin hãy để lòng ta tàn héo !  
Sau một lát ngồi chết dí trên khúc gỗ đẽo thành chiếc ghế , người đàn bà trẻ đã thôi cho con bú và đã đi đâu mất , từ khi nào , tôi kịp ... trấn tĩnh lại và đến họp cùng cả nhóm để chuẩn bị cuộc đi thăm đầm lầy bằng thuyền độc mộc để tìm xem những muông thú và cây cối của vùng này . Chim tu-căng , chim ưng , chim đại bàng , chim bói cá , vẹt nhiều mầu , gà nước , chim trĩ , vịt trời , khỉ hay hét , cá sấu , rắn anaconda mà có thể người Việt Nam gọi là thuồng luồng và nhiều loại thú sống trong đầm lầy mà tôi không biết tên . Hay là cây ráy khổng lồ , cao hơn đầu người to con , bèo nhật bản từng bè lớn trôi băng băng trên sông rộng , cây chồi , cây gồi , cây cọ , cây leo , cây phong lan , cây cacao với những đoá hoa thật lớn rất đẹp , quả cacao cũng lớn không kém , bên trong có múi trắng , khi ăn thấy vị bùi bùi ... và học hỏi những thứ nào dùng vào việc gì ... Cây cối , hoa lá ở đây đa số thuộc loại khổng lồ . Rất tiếc chúng tôi không được thấy con anaconda thuồng luồng , nhưng nghe nói con đực dài khoảng 4 hay 5 thước , nhưng con cái thì có thể dài đến 9 thước . Tuy nhiên loại này không phải rắn có nọc độc , nhưng chúng quấn chặt con mồi bằng cách vặn thân mình thành nhiều vòng , càng lúc càng thắt chặt lại cho đến khi con mồi ngộp thở và chúng có thể nuốt chửng một con người . Chúng tôi đi câu cá piranha , sống từng đàn lớn , ăn thịt nạn nhân của nó nhanh như chớp . Ông bản xứ thuộc giống dân Waraos , câu được ba con piranha trong có mười phút thôi , còn chúng tôi , kể cả Richi chẳng được con nào , ngoại trừ Mathilda câu được con cá trê nhỏ . Người Waraos dựng nhà sàn và ở rải rác trong những khu rừng già cắt thành từng mảng lớn bởi 300 nhánh sông .
 
Chúng tôi trải qua một ngày trời quay cuồng trong vùng châu thổ này bằng thuyền độc mộc , thật vui sướng và tràn đầy khái niệm .
 

Cá Piranha - Thổ dân Waraos
Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
 
Buối tối , trong bữa ăn , ngoài món ăn chính , chúng tôi có ba con cá piranha và một con cá trê rán , thành quả cuộc đi câu . Và ... bất ngờ ... có thêm năm con sâu dừa chiên vàng . Wow , thật là độc đáo ! Chung không ăn , lấy cớ bị dị ứng với cá và cũng đã ăn sâu dừa rồi , từ ngày xưa , khi đi Thái Lan , nhưng chẳng thấy thích . Laurence thì chắc chắn chẳng mó tới món ăn nào cả . Còn lại Jean-Charles , Mathilda , tôi và ... Richi . Chúng tôi chia nhau ăn cá và sâu dừa . Với lòng kiên nhẫn của người hướng dẫn kinh nghiệm , Richi tỉ mỉ gỡ xương cá và tiếp cho Mathilda và tôi trên đầu cái nĩa .
 
Sau bữa ăn , để giải trí khách , Richi đề nghị chơi bài . Ba người Pháp chịu liền , nhưng Chung và tôi thì lắc đầu , chán ngấy . Cái gì chứ chơi bài thì tôi ... chạy xa ngay khi chỉ mới nhìn thấy mấy lá bài thôi . Chẳng hiểu vì sao tôi rất ghét môn chơi này . Laurence đề nghị chơi trò tên là ‘lỗ đ ... ’ . Tên gì kỳ cục . Mà người đề nghị chơi cái môn giải trí có tên kỳ cục , cũng kỳ cục luôn . Là người Á Đông , tôi thấy thật là thô lỗ . Đàn bà mà ăn nói lạ thế , không biết ngượng miệng ! Tôi tự hỏi tại sao không đặt cái tên khác ? Đây cũng nói lên sự khác biệt giữa Đông và Tây .
 
Chung và tôi cáo lỗi , về ngủ sớm . Tôi có cảm giác Richi không vui . Tôi thấy như thế là vô lý . Chúng tôi đâu có bị bắt buộc phải theo ý mọi người .
 
Tôi nghe họ giải tán , về phòng vào khoảng hơn 9 giờ tối .
 
Ngày thứ nhì lại đến trong tiếng inh ỏi vui nhộn của thiên nhiên . Tôi vẫn dậy sớm hơn mọi người . Sau khi đi tản bộ , tôi lại ngồi ở chỗ hôm qua , gần bờ nước , vẫn có người thiếu phụ cho con bú . Một gia đình “mọi » với ba bốn đứa con trai gái đi thuyền đến bán những sản phẩm địa phương . Chúng bầy ra ngay mặt gạch trong nhà khách . Nhưng chẳng có ai ra nhìn cả .
 

Thổ dân Waraos tại Ubanoco , Zaragay
Ảnh của Vân Hải /Venezuela 2010
 
Chợt nghĩ ra điều gì , tôi loay hoay lôi tấm bản đồ Venezuela ra ghi vội vào phía sau , vì không có giấy .
 
Người Tình , Venezuela
 
Như mưa rào , giữa rừng già , đổ xuống Nước mát tươi len lỏi khắp mọi nơi Làm sống dậy ghềnh thác chơi vơi Tưởng đã cạn giòng từ lâu thôi chẩy Xứ nhiệt đới ơi ! Đoá phong lan hớn hở Nháy mắt cười với nắng , với tàn cây Venezuela này ! Cảnh say say Đẹp ngất ngây Tình thoáng chốc Hay kim cương bất diệt Làm sóng sánh lòng ta rạn nứt ? Hỡi ôi ! Cằn cỗi ! Bao la ! Thời gian sừng sững !  
Vân Hải – Venezuela 12/09/2010
 
Chúng tôi phải chọn ủng , bottes , để lội sình đầm lầy , trong rừng già . Sẽ lấy canot đi . Rồi khi đến nơi , nếu có ai muốn , thì chèo thuyền độc mộc một quãng trên sông . Ban đầu , vì không hiểu rõ , tôi tưởng phải chèo ghe một mình , và như thế tôi không dám thử . Những người khác cũng không hiểu rõ nên cũng từ chối , ngoài Jean-Charles . Nhưng khi biết rõ sẽ có người bản xứ chèo cho mình , thì tôi đổi ý và mọi người cũng đổi ý . Việc này làm cho Richi giận . Đây là lần đầu tiên thấy anh ta tỏ vẻ bực dọc . Anh ta lầu bầu bằng tiếng Tây Ban Nha vớí người bản xứ . Mặc dù không hiểu , nhưng ai cũng đoán được như thế . Tôi chẳng thấy có gì đáng khiến anh ta bực mình cả . Nhưng có lẽ cũng vì anh ta đã bực mình sẵn vì một chuyện gì khác rồi . Trừ Laurence không bao giờ tham gia việc gì , chẳng tắm , chẳng ghe , chẳng biển , chẳng ăn , chẳng uống , chỉ uống cà phê và chỉ thích hút thuốc lá và chụp ảnh , thì những người khác trong nhóm đều đồng ý chèo ghe . Thế là Richi giận , hơi lầu bầu nhưng vẫn giữ được bình tĩnh . Tôi thì thầm một mình :
 
- Ông xếp nhỏ không bằng lòng rồi . Mọi người lúc nãy nói Không , bây giờ mọi người lại nói Có , thay đổi ý kiến , cho nên ông xếp nhỏ cho là không đàng hoàng . Nhưng chỉ vì hiểu lầm thôi , không hiểu rõ thôi , chứ có gì đâu .
 
Tôi không biết Richi có nghe thấy hay không , nhưng khi cài áo phao cho tôi , để tôi xuống thuyền độc mộc , Richi đã trêu tôi với nụ cười «  tàn phá »  của anh ta :
- Tôi lợi dụng đây nhé , lợi dụng đây này .
 
Trong lúc cài áo phao , vừa nói anh ta vừa ôm lấy tôi . Mathilda không nhìn sự việc này với con mắt thiện cảm . Cô ta ganh tị , nói to lên và nói ngay tức thì :
- Richi , tôi sẽ ghen đấy nhé . Anh ôm Vân vào lòng mà anh chẳng làm như thế với tôi bao giờ . Tôi nhận thấy có thiên vị đấy . Tôi phản đối đấy nghe .
 
Richi giữ im lặng .
 
Thành thật mà nói , Richi không chỉ quán xuyến riêng tôi . Thỉnh thoảng , anh ta cũng hỏi han Laurence . Anh ta rất hồn nhiên , cách hồn nhiên không hậu ý của người Tây Phương , thò tay vào trong tóc Laurence để xoa bóp gáy cho cô ấy , hay vỗ tay trên cánh tay trần đầy vết muỗi đốt , tấy đỏ , sưng húp lên của Laurence , mà dịu dàng hỏi cô ấy có nhớ bôi thuốc lên chưa ... ... Richi cũng hay đi bên cạnh Jean-Charles mà thủ thỉ nhiều chuyện , cũng như hay hỏi Chung về các nơi độc đáo cần du lịch , nhưng nhẹ tiền , vì Chung là chuyên viên du lịch , đã thăm hơn ba mươi xứ trên khắp thế giới .
 
Nhưng với Mathilda thì coi bộ không khá được , không thể có sự thông cảm . Thật ra cô ta cũng đã khiến cho anh chàng này thất điên bát đảo vì những lần đau lưng và xiủ , rồi phải bế còn gì nữa . Hơn nữa , cô này còn có tật xấu , mà cô không hề biết , rằng cô hay hỏi , nhiều khi không đúng lúc . Ví dụ , trong lúc Juan-Carlos , anh tài xế trẻ lái 4X4 , đang chú ý tối đa để lái trên đồng cỏ đầy ổ gà hay rãnh sâu , và Richi ngồi bên cạnh cũng đang căng thẳng chú tâm vào cách lái xe sao cho khỏi tai nạn , vì quá nguy hiểm , mà chính tôi , vì hơi lo lắng , cũng theo dõi cách lái xe của Juan-Carlos nữa , thì Mathilda cứ mè nheo bắt Richi phải trả lời ngay cho cô , chỉ vì cô thắc mắc muốn biết tên con chim lạ , cô vừa thấy bay ngang .
 
Với sự kiên nhẫn và tế nhị , khi xe đã qua khỏi chỗ nguy hiểm , anh ta nói :
- Mathilde , xin lỗi chị nhé . Lúc nãy Juan-Carlos và tôi mải lo chú tâm vào lái xe , nên không thể trả lời chị . Vậy bây giờ chị muốn hỏi gì ?
 
Mathilda , không biết vì ngây thơ hay vì õng ẹo và với cái giọng chua như giấm , đặt lại câu hỏi , thì nhận được câu trả lời như sau :
- Con chim nào đâu ? Tôi có thấy con chim nào đâu , chắc chắn tôi không thể cho tên ngay dù chị có tả chi tiết về nó .
 
Thế là Mathilda thất vọng , lầm bầm và kết tội anh kia lơ là với cô ấy , rằng có thiên vị , rằng có bất công . Nhiều lần xẩy ra như thế .
 
Làm sao một người hướng dẫn du lịch dù kinh nghiệm đến mấy , còn có thể chiều khách hơn thế nữa ? Mặc dù bổn phận của họ là phải làm vừa lòng khách . Nhưng từ đó mà bắt họ phải quỳ luỵ hay có tình cảm nào khác , thì tôi nghĩ người khách đó thật lố bịch , không nên không phải tí nào .
 
Ngày qua đi không có đụng chạm gì khác nữa .
 

Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
 
Sau khi rất thích thú đi chèo ghe một quãng khá xa trên giòng nước đục ngầu mầu nâu gụ , giữa rừng già nhiệt đới xanh ngắt , dưới ánh nắng nồng nồng và không khí đầy hơi ẩm , thì bọn tôi bì bõm lội sình trong đầm lầy thuộc châu thổ sông Orénoque , tìm những thú vật hay cây cối xa lạ đối với chúng tôi . Richi căn dặn phải đi hàng một , theo đúng vết chân của Carlos , ông thổ dân dẫn đường và không được sờ vào bất cứ thứ gì . Carlos chặt vài tầu lá gồi xoè ra như nan quạt cho chúng tôi đuổi muỗi , trong khi ông ta thản nhiên băng rừng . Vừa đi chúng tôi vừa xua muỗi . Khi được cả bọn hỏi “tại sao muỗi không chích ông ? » thì ông ta cho biết sau khi chỉ cho chúng tôi một ổ dán mối khổng lồ cao hơn đầu người “mọc » sừng sững bên đường mòn , ông ta đã lấy mã tấu cắt sạt một miếng đất đầy dán mối mà trét lên người rồi nên muỗi ... chê . Hoá ra những con dán mối bị bóp chết đó tiết ra một thứ mùi có thể xua muỗi . Thổ dân chẳng cần mua thuốc xịt bao giờ , trong rừng có đủ những thứ cần thiết cho đời sống .
 
Carlos lại chặt một cành giây leo rồi ngửa cổ uống nước chẩy ra từ thân cây . Ông ta đưa cho mỗi người nếm thử . Ông ta cắt nghĩa rằng loại cây này chứa nước ngọt , nên đã cứu sống nhiều người đi rừng mà hết nước uống . Ông ta lại chặt một đoạn cây sậy , giống như cây mía , róc vỏ như ta róc mía , cắt từng khúc , lại đưa nếm thử . Vị nhạt nhẽo chứ không ngọt như mía , nhưng đỡ khát . Rồi ông ta lại chặt một loại cây chà là có lá hình rẽ quạt , lấy phần ruột bên trong cho mọi người ăn , rồi phần vỏ thì bảo mỗi người viết tên của mình vào bằng một que nhọn . Ai cũng viết tên mình vào đấy . Tôi tình nguyện giữ làm kỷ niệm . Miếng chà là rẽ quạt mọc trong rừng già Venezuela , có mang tên những người đồng hành , thêm tên của Richi và Carlos , hai người bản xứ , lại được viết ngay trong rừng già Venezuela , còn gì thú vị hơn ? Còn kỷ vật nào quý hơn ?
 

Thổ dân Waraos
Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
 
Cũng giống như những tấm ảnh , tôi sẽ giữ làm kỷ niệm để sau này , khi tôi nhìn lại nó , tất nhiên là nó sẽ khô queo với thời gian , nhưng nó sẽ giúp tôi sống lại chuyến đi tuyệt vời trong lòng rừng già Venezuela .
 
Với số tuổi của tôi , đây là dịp duy nhất trong đời . Tôi làm gì còn thời gian để trở lại nơi đây nữa ?
 
Chúng tôi tiến sâu hơn , bất chợt Jean-Charles nhìn thấy một con bò cạp đen thui . Carlos bắt nó dễ dàng . Cho nó chạy trên cánh tay mấy vòng rồi mới thả nó xuống đống lá ẩm mục . Cả nhóm du khách tròn mắt ngạc nhiên vì không thấy con bò cạp cong đuôi lên chích tay ông kia . Ông ta cười cười bảo “thì cũng nhờ cái mùi của mấy con dán mối đấy » . Sau đó , ông ta lại đập vào rễ của một cái cây rất to và cao lắm . Từ đó phát ra âm thanh trầm trầm như tiếng cồng bằng đồng của người Tây Tạng . Tiếng cồng vang vang trong rừng . Carlos nói rằng đôi khi mình nghe thấy như có tiếng nhạc trong rừng là vì vậy . Ông ta lại muốn chỉ dẫn cách leo cây khi mà không có thang , không có giây thừng . Ông ta chặt vài cành lá cau dại , quấn những tàn lá đó vào với nhau thành một vòng tròn . Áp vòng tròn đó vào thân cây , đặt hai bàn chân trong vòng tròn lá đó . Hai cánh tay ôm chặt thân cây . Cứ áp chặt vào như thế , lấy vòng lá làm điểm tựa , cứ nhấc chân dần dần lên , thì sẽ dướn người lên cao được .
 
Thế là chúng tôi học được bài học sống còn trong rừng già nhiệt đới .
 
Chúng tôi trở về canot và lại phóng đi tìm thú vui khác . Laurence tha hồ chụp ảnh . Nào tu-căng , nào gà nước , nào ó , nào đại bàng , nào khỉ ...
 
Trên canot , tôi chụp ảnh miếng vỏ cây có tên mọi người , vì sợ nó sẽ hư đi ngay . Mathilda nói :
 
- Tên của chị có dấu mũ trên chữ a phải không ?
- Đúng vậy đó Mathilda .
- Vân , chị có thể phiên dịch tên chị ra tiếng Pháp không , Richi hỏi .
- Không đâu , nhưng tôi có thể cho biết ý nghĩa của nó . Vân có nghĩa là Mây .
- Mây có nghĩa là Nước , mà trong Nước thì có Cá .
 
Jean-Charles xen vào câu chuyện , một cách hóm hỉnh .
 
- Hay quá , anh suy luận rất hay , Jean-Charles . Đây là một chữ thuộc về văn học . Thông thường người ta không dùng chữ Vân để gọi Mây đâu .
- Thế Chung ý nghĩa ra sao ? Richi hỏi nữa .
- Chung là một cái chén nhỏ , để uống trà hay uống rượu saké . Chung cũng có nghĩa là họp lại , hay là gom lại . Ví dụ , khi cha mẹ sinh ra Chung , đặt tên như thế là có ý muốn nói đứa bé này là Của Chung hai vợ chồng .
- Thành thử tôi chỉ thích đi du lịch chung theo nhóm thôi , không đi một mình bao giờ .
 
Chung thêm vào một cách dí dỏm .
 
Hoàng hôn đã chập chờn trên mặt nước . Bầu trời đỏ ối soi mình trên sông rộng . Những mảng bèo Nhật Bản đã vương bóng tối . Những con thú lào xào trong rừng cây rậm rạp và chim rừng gọi nhau về tổ . Chúng tôi trở về trang trại đầy ắp hiểu biết mới lạ . Đẹp không tưởng !
 


Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
 
Một sự kiện đáng tiếc xẩy ra . Khi trở về sau suốt một ngày quậy trong đầm lầy , Mathilda , Laurence và tôi phát giác ra rằng các túi đồ đạc của chúng tôi bị «  thăm viếng »  , «  lục soát »  . Mathilda mất 30 âu kim , 40 bolivars , và một gói chewing-gum . Laurence mất cái giây đeo cổ giá 20 bolivars mua hôm trước trong quán bên đường . Tôi chẳng mất gì nhưng nhận thấy có thay đổi vị trí của hai cái túi thuốc men và đồ trang điểm . Tiền và giấy tờ tuỳ thân thì tôi giắt trong người nên không mất . Cũng may .
 
Mathilda như ngồi trên đống lửa . Cô ta thật sự giận dữ . Từ mấy ngày nay , cô ta và Richi hết chịu nổi nhau , mặc dù Richi có bổn phận phải trông nom khách . Nhưng mọi sự đã ra khỏi biên giới khách-nhân viên . Mathilda trở nên gay gắt , dữ dằn đối với Richi . Tất nhiên không lý do chính đáng . Hoặc là vì cô ta thèm được chiều chuộng , vuốt ve mà không được hưởng , nên cô ta bực mình . Ai mà biết được ? Cô ta có quay về anh chàng Jean-Charles , người đàn ông mặc quần jean , áo sơ mi ca rô xanh không cài khuy để hở ngực đến tận bụng , có lần cũng làm mình làm mẩy , nhưng vẫn không hề để ý đến cô ta .
 
Richi hết chịu nổi việc mất cắp này . Anh ta bắt buộc phải hỏi ông trưởng trại về sự việc đó , vì ông ta là người trách nhiệm ở đây . Sau khi bàn tán sao đó , cùng với ông này , Richi yêu cầu mọi người bỏ qua chuyện này đi , vì nhu cầu sống còn của trang trại . Số tiền mất cắp sẽ được hoàn trả đầy đủ . Như thế hy vọng sẽ làm Mathilda bớt giận đi .
 
Bữa ăn tối chán phèo . Chẳng ai muốn làm gì cả .
 
Trong bàn ăn , thấy bộ mặt thiểu não của Richi , sau khi biết chắc sẽ được đền trả đúng đắn , Mathilda lên tiếng :
- Richi này , tôi thương anh lắm . Tôi biết anh là người rất nhậy cảm và rất yêu nước . Sự việc này không dính dấp đến anh , không phạm vào danh dự của đất nước , dân tộc anh đâu . Đây chỉ là hành động của một cá nhân , có thể là một đứa trẻ , vì tôi mất gói kẹo chewing-gum . Xin anh đừng nghĩ rằng lỗi ở anh . Anh không hề dính dấp vào . Thôi hãy cho qua luôn đi .
 
Lần duy nhất Mathilda tỏ ra biết điều và nói rất hay ho . Cô ta có vẻ thành công trong việc trấn an Richi . Anh ta có vẻ an tâm .
 
Về phiá Richi , vì là hướng dẫn viên du lịch phải lo cho khách , nên anh ta lại đề nghị chơi bài . Mặc dù sự việc đáng tiếc mới xẩy ra , nhưng có lẽ họ cũng muốn bớt không khí căng thẳng giữa họ đi , nên Jean-Charles , Laurence và Mathilda vẫn nhận lời tham gia , nhưng Chung và tôi thì không thích tí nào và chúng tôi vẫn từ chối . Richi có vẻ buồn . Anh ta muốn mọi người cùng tham dự , hay ít nhất mọi người cùng quây quần bên anh ta , có thể để quán xuyến dễ hơn là tản mát mỗi người một ngả , nhất là sau biến cố kia . Nhất là Chung và tôi , tối hôm qua đã từ chối rồi . Rất dịu dàng , rất từ tốn , Richi nói với tôi bằng cái giọng ngọt ngào , như dỗ dành :
- Vân , xin chị vui lòng lại ngồi gần tôi , ngay như chị chẳng muốn tham gia . Nhưng tôi sẽ chỉ cho chị , dễ lắm cơ . À , chị sẽ mang may mắn đến cho tôi đấy .
 
Cứ nhìn những lá bài là tôi chán ngấy tới cổ . Tôi ghét thậm tệ chơi bài . Thế rồi anh ta cố chỉ cho tôi cách chơi ra sao . Trong khi đó thì tôi chỉ nghe một cách hết sức lơ là , đủ phép lịch sự thế thôi . Ván bài đầu tiên kết thúc , Richi thua . Lấy cớ đó , tôi nói :
- Rất tiếc , tôi chẳng đem lại may mắn cho anh . Thôi tôi về đi ngủ đây
 
Thế là Chung và tôi chuồn sớm hơn mọi người . Chúng tôi về ngủ .
 
Nhưng chẳng ngủ được lâu . Vào khoảng 22 giờ , bỗng nghe la lớn :
- Cứu tôi với , cứu tôi với !
 
Tôi tung màn , nhẩy chồm ra khỏi giường và chạy bay ra cửa . Jean-Charles cũng chạy ra , nhưng đang mặc đồ lót , nên anh ta vội trở vào phòng mặc thêm cái quần jean , nhưng vẫn ở trần mặc dù muỗi đói tấn công . Mathilda , tóc dài bù rối , áo ngắn quần ngắn , đang chỉ vào cánh cửa phòng mở toang .
 
- Có trộm muốn vào phòng tụi tôi . Đây này , cửa mở toang hoang to thế này này . Laurence nghe có tiếng người trước khi thấy cửa mở . Tôi thì không nghe gì cả vì nhét giẻ vào lỗ tai để ngủ . À , không , tôi không thể tiếp tục ngủ ở đây nữa . Phải đi nơi khác , nhất định thế . Trong ngày họ đã ăn cắp tiền của tôi , bây giờ lại còn muốn hại bọn tôi nữa . Ai biết họ muốn làm gì nữa ?
 
Jean-Charles chạy về phòng của Richi . Cửa ở đây cũng bị mở ra . Nhưng anh ta không có trong phòng .
 
- Richi , Richi .
 
Jean-Charles kêu gọi cùng lúc chạy bổ ra chỗ phòng ăn lớn . Họ ngồi ở đấy , Richi và ông trưởng trại . Chắc chắn đề tài nói chuyện là việc mất cắp trong ngày . Cả hai cùng chạy về phòng của Mathilda . Laurence sợ muỗi nên không ra khỏi giường , cứ ngồi trong màn , chẳng nói năng gì , trong khi Mathilda thì gào lên khi thấy mặt Richi và ông trưởng trại .
 
- Quá lắm rồi , tôi không muốn ở đây nữa . Richi , anh làm sao đó thì làm . Nhưng tôi nhất định không ở đây nữa . Có ai muốn hại chúng tôi .
- Bình tĩnh đi , bình tĩnh đi , bà ơi . Chỉ là con chó nó cào cửa thôi ấy mà .
- Con chó ư ? Con chó mà ... nó có thể mở toang cái cửa ra vào rộng thế này à ? Đừng nói thế chứ ? Tôi không thể tin ông được . Chắc chắn phải có người nào đó ...
 
Richi thông dịch và cố gắng trấn an Mathilda . Ông trưởng trại hứa sẽ không để việc gì tai hại hơn thế xẩy ra nữa . Ông ta hứa sẽ cho con chó của ông ấy canh trước cửa phòng Mathilda .
 
Sự đáng tiếc này lại một lần nữa khiến Richi đau lòng . Anh ta vừa xấu hổ , vừa tức giận và chẳng biết phải xử thế nào . Cũng thật là quan trọng lắm chứ . Nhất là nếu khách kiện với hãng lớn . Ông trưởng trại và chính anh ta cũng có thể bị ảnh hưởng tai hại . Và lỡ gì Mathilda có lý ? Chẳng phải chỉ có ăn cắp mà thôi ? Biết đâu chẳng có kẻ xấu nào đó trong trang trại này ?
 
- Cái cửa lưới của tôi có vết cắt và vết khâu lại , thấy rõ vết cũ . Như thế là có thể đã xẩy ra vài lần trước đây rồi , nhưng bị ếm nhẹm đi đấy thôi .
 
Jean-Charles còn bồi thêm như người ta buá mạnh thêm cái đinh vào lỗ sâu . Mọi người còn đứng bàn tán khá lâu , trong khi Richi và ông trưởng trại , quá ngượng ngùng , đã quay đi rồi . Sau cùng thì Mathilda cũng đành phải trở vào phòng . Mọi người cũng thế .
 
Đấy là đêm thứ nhì cũng là đêm cuối cùng trong trang trại nơi đầm lầy thuộc châu thổ sông Orénoque . Châu thổ rộng lớn này thuộc Venezuela .
 
Sáng ngày cuối cùng , chẳng ai thiết tha ăn sáng . Một sự lạnh lùng giăng giăng trong khuôn viên trang trại . Chỉ có mấy đứa con gái bản xứ vẫn đem đồ hàng đến bán , bầy la liệt ra nền gạch trong nhà khách , nơi mà người thiếu phụ vẫn cho con bú mỗi sáng . Chẳng ai ngó ngàng tới mua bán . Mọi người chuẩn bị lên đường .
 
Đồ đạc của chúng tôi lại được bỏ xuống thuyền máy , sẵn sàng ra đi . Ông trưởng trại có mặt , theo thủ tục , để tiễn đưa . Nhưng Mathilda và Laurence không nói nửa lời với ông ta . Cũng chẳng thèm tỏ một cử chỉ nào . Jean-Charles , Chung và tôi ngoắc tay từ giã khi thuyền dời bến .
 
Giã từ châu thổ , vĩnh biệt trang trại !
 
Richi im lìm cho đến khi tới bờ bên kia .
 
Một chiếc xe cũng mầu trắng , lớn hơn và tiện nghi hơn , đón chúng tôi . Ông tài xế mới tên là Eric . Ông này cũng to lớn dềnh dàng như Juan-Carlos , anh tài xế trẻ vùng Đồng Cỏ .
 
Lần này , tôi ngồi ngay sau ông tài . Chung vẫn ngồi bên cạnh tôi , tức là sau lưng Richi . Laurence và Mathilda ngồi hàng ghế sau và cuối cùng là Jean-Charles , ở hàng ghế sau cùng . Xe này có tới bốn hàng ghế . Sau đó là chỗ để đồ đạc .
 
Chúng tôi dời bến tầu Boca De Uracoa , và giã từ thuyền độc mộc .
Bất ngờ , Eric ngừng xe dưới một bóng cây , bên đường . Juan-Carlos xuất hiện với tấm bảng số sau xe , mầu vàng . Thật là một món quà quý đối với Jean-Charles . Anh này dúi cho Juan-Carlos tờ giấy 50 bolivars

Từ đây , chúng tôi ở trên đất liền .
 
Xe chạy về hướng Bắc , để đến biển Caraïbes .
 
Trước khi ra tới biển , chúng tôi ngừng ở Caripe , trên cao độ 1000 thước , bao bọc bởi dẫy Cordillères Côtières , để thăm một đồn điền cà phê arabica . Ông chủ đồn điền rất giản dị , mang một bình cà phê ra mời chúng tôi . Cà phê này rất nhẹ , không tìm thấy ở các nước khác , vì không xuất cảng . Theo lời ông chủ đồn điền thì cả bốn trăm người khai thác cà phê xứ này đều đồng ý giữ thứ cà phê hảo hạng này cho dân bản xứ dùng . Tinh thần ái quốc ở đây cao quá . Chỉ riêng ông chủ này cũng có nhiều đồn điền nằm rải rác khắp vài ngọn núi . Ông ta dẫn đi thăm khu xưởng và cắt nghĩa mỗi khâu công việc . Mỗi người đều mua một , hai gói 500g cà phê hảo hạng này về làm quà cho thân hữu bên Pháp .
 
Sau cà phê thì chúng tôi đi thăm hang động Guacharo có con chim mang cùng tên , chỉ ra khỏi hang ban đêm thôi . Hang động dài , có sông ngầm chẩy . Một ông hướng dẫn người địa phương đưa đi với cái đèn dầu để soi sáng đường trong hang vì hang tối om om , lõm bõm nước nhỏ giọt từ những thạch nhũ và nhiều khi phải băng qua các vũng nước do giòng sông ngầm tràn ra .
 
Tôi bị Richi trách móc , nhè nhẹ thôi . Vì đúng là xui xẻo , tôi tưởng đã bỏ flash ra rồi mới chụp ảnh con chim đó , ai ngờ vẫn còn , vì luật lệ cấm dùng flash . Richi là một hướng dẫn viên nghề nghiệp , anh ta không chấp nhận khách vi phạm luật . Tôi hơi bị «  quê »  , nhưng vẫn công nhận sự thẳng thắn và tính nghề nghiệp của anh ta . Trong trường hợp đó , tôi cũng có phản ứng như thế thôi .
 
Thác La Paila ở ngay trước mặt hang động . Thế là chúng tôi lại đi thăm . Con đường hẹp , nhưng có tráng nhựa hẳn hoi , quanh co trong rừng cây xanh ngắt , ẩm thấp và đầy hơi nóng hầm hập . Hai thác nước nhỏ nhưng hung hãn đổ xuống luồn dưới cây cầu bằng xi măng rồi tiếp tục chẩy xiết xuống phía sâu hơn nữa . Nhưng chưa phải là thác La Paila .
 
Đến nửa đường , Richi hỏi ý cả nhóm rằng nên tiến tới hay trở lại , vì từ đây trở đi , con đường xuống thác dốc ghê lắm . Sẽ rất khó khăn cho phái nữ , nhất là khi quay về phải leo ngược lên . Jean-Charles nhất quyết đi tới . Mathilda và Laurence thì muốn tất cả mọi người đều quay về . Sau khi suy nghĩ , tôi góp ý :
 
- Bản thân tôi quay về , tôi đợi bên cạnh xe , ai muốn đi tiếp thì cứ đi .
 
Nhưng Richi khuyên đàn bà nên về hết , chỉ có đàn ông đi tiếp thôi . Thế là Mathilda và Laurence nổi giận . Theo các cô , thì Richi thiên vị , o bế Jean-Charles , chiều theo ý của ông này . Mà ông này thì có một cách cư xử trịch thượng khéo che đậy . Các cô này cũng phần nào có lý . Nhất là vụ cái bảng số xe , Jean-Charles đã chơi đẹp , chi tiền sộp , cho nên , chẳng sai chút nào , khi Richi o bế ông ta vào những dịp khác .
 
Chúng tôi ngủ đêm tại Caripe , trong một nhà trọ thơ mộng nằm giữa một thung lũng xanh um điểm nhiều cây có hoa thật lớn . Ánh nắng sớm chiếu vào thật rực rỡ . Vài con công tha thẩn trong vườn có hồ bơi .
 
Sáng sớm chúng tôi lại ra đi , vì đường còn dài . Có hai con đường để chọn . Richi đề nghị chọn con đường đẹp , dài hơn , ven biển , thay vì lấy con đường băng ngang đồng bằng .
 
Từ con đường ven biển , thấp thoáng thấy bán đảo De Paria , đi một quãng nữa , thấy bán đảo De Araya .
 
Thời tiết thật tốt , không quá nóng . Trời xanh và biển xanh .
 
Richi vặn nhạc , vẫn để hơi to . Từ khi khởi hành , Mathilda và Laurence không mở miệng . Nhưng bất ngờ , Mathilda nói vọng lên từ lòng xe :
- Richi , làm ơn tắt nhạc đi . Phong cảnh đẹp quá , anh đã cố tình chọn con đường này để chúng tôi ngắm cảnh , vậy tôi muốn được nhìn phong cảnh mà không bị nhạc của anh chi phối .
 
Mathilda thật quá đáng . Cô ta không nuốt nổi những cơn giận , những uẩn ức , tồn trữ , tích tụ từ khởi đầu chuyến đi cho đến nay . Tất nhiên là Richi đành nuốt hận . Lầu bầu , anh ta tắt máy và ngay tức khắc , để dằn cơn giận xuống , anh ta lôi cái ống nghe nhạc cá nhân , chụp lên tai để nghe một mình , rồi lôi cái máy chơi «  game »  ra . Anh ta ngồi như thế khá lâu .
 
Thế rồi , trong khi xe vẫn đang chạy , đột nhiên Richi dẹp hết đồ chơi , quay xuống phía tôi ngồi rồi nói :
- Vân tôi muốn hỏi chị một việc hơi riêng tư .
 
Rất ngạc nhiên , nhưng tôi vẫn muốn tỏ ra sẵn sàng , nên nói :
- Tôi giúp gì anh được ?
 
Không lôi thôi gì cả , anh ta hỏi :
- Chị đến Pháp lúc bao nhiêu tuổi và ở đấy từ bao giờ ?
 
Tôi không hiểu Richi muốn đi đến đâu , nhưng vẫn trả lời :
- Tôi đến Pháp hồi ba mươi bẩy tuổi và ở đó được ba mươi năm rồi .
 
Tôi trả lời một cách đàng hoàng , không hề e ngại nói lên số tuổi của tôi .
 
- Khi đó chị đã có gia đình rồi hả ?
- Có rồi chứ , nhà tôi và hai con trai khi đó còn nhỏ . Bây giờ đứa nhỏ nhất còn nhiều tuổi hơn cả anh nữa .
- Thế còn Chung ?
- Chung là cháu tôi , con trưởng của bà chị tôi . Chung với đứa em trai cùng đến Pháp với gia đình tôi .
- Thế gia đình chị sống ra sao ? Tôi muốn nói có giữ được phong tục , tập quán không ?
- Có và không . Có những điều cần bỏ qua , nhưng có những điều cần giữ lại , ví dụ tiếng mẹ đẻ . Các con tôi đều nói tiếng Việt Nam khi ở nhà . Chúng tôi cũng ăn cơm Việt Nam , mỗi chiều , nếu có thể .
- Thế chị có gặp khó khăn về hội nhập với người bản xứ không ?- Bản thân tôi và gia đình tôi thì ... không . Nhưng có nhiều người Việt khác cũng gặp khó khăn chứ . Nên nhớ rằng , chúng tôi sinh ra ở phương Đông , anh và những người Tây Phương , sinh ra ở phương Tây . Đông và Tây là hai thái cực . Tất nhiên phải có đụng độ , phải có nghịch lý , phải có bất đồng , không hiểu nhau . Nhưng ai cũng phải cố gắng , và chúng tôi cũng đã cố gắng hội nhập . Tôi kể cho anh nghe một chuyện rất giản dị thế này nhé . Khi gọt vỏ trái cây , ví dụ trái táo hay một loại củ gì đó , ví dụ củ khoai , người Á Đông như tôi đưa lưỡi dao ra phía ngoài và gọt từ trái sang phải . Trong khi đó thì người Tây Phương , kể cả chính anh nữa , anh cũng đưa lưỡi dao hướng vào người anh và gọt từ phải sang trái . Đúng không ? Có người Tây Phương thấy cách dùng dao của chúng tôi thì chê rằng «  người Á Đông thích gây hấn , nghĩa là hướng con dao về phía người khác »  . Lại một chuyện rất giản dị nữa , mà vì thế người Tây Phương cũng thường chế nhạo chúng tôi . Ví dụ , khi một người Pháp nói «  trời hôm nay không đẹp »  , người Pháp khác nói «  không , trời hôm nay không đẹp »  , nhưng người Việt Nam nói «  vâng , trời hôm nay không đẹp »  . Thế là những người Pháp ngạo chúng tôi rằng «  Hứ , họ cứ nói vâng thay vì nói không . Họ cứ chỉ nói «  vâng , vâng , vâng »  . Nhưng cứ suy nghĩ kỹ đi , cái chữ «  vâng »  của chúng tôi trong trường hợp này , vẫn mang tính cách của chữ «  không »  đấy chứ . Có nghĩa là chúng tôi đồng ý với chữ «  không »  của các anh . Có lẽ tôi không cắt nghĩa rõ ràng phải không , có thể anh không hiểu ?
- Có , có chứ , tôi hiểu chị .
 
Richi lắng nghe với sự quan tâm thật tình . Trong khi nói chuyện , anh ta hay nhìn thẳng vào mắt tôi . Tôi thích cách nói chuyện của người Tây Phương , mỗi khi tiếp chuyện với ai , họ đều nhìn thẳng vào mắt người đối thoại , không như người Á Đông , thường cứ nhìn bâng quơ , như tránh né bắt gặp ánh mắt người đối diện . Có thể đó là kết quả của hai nguồn giáo dục Đông Tây khác nhau . Người Á Đông , từ nhỏ , đã được dậy dỗ «  không được phép nhìn vào tận mặt người đối diện khi tiếp chuyện , như thế là ... vô lễ »  . Ngược lại , trẻ em Tây Phương bị bắt buộc nhìn thẳng vào mặt kẻ đối diện , vì như thế chứng tỏ sự thẳng thắn , chẳng có gì phải che giấu cả . Từ đôi mắt đó , tôi nhận thấy Richi là một thanh niên đàng hoàng , sâu đậm , ham thích học hỏi cái mới lạ . Tôi suy nghĩ và chợt hiểu ra điều làm tôi thắc mắc : Mathilda và Laurence , mà cái giây đeo cổ mất cắp hôm trước không được đền bù , nên họ hờn giận Richi . Cả ba người đều là người Tây Phương , nhưng họ không thể hoà thuận với nhau , ít ra cũng không hiểu nhau . Thế thì bọn Á Đông , như Chung và tôi , còn gặp khó khăn biết bao , thế mà ... Chung và tôi đều luôn luôn vui vẻ , luôn luôn thanh thản , thích nghi với mọi hoàn cảnh . Chúng tôi dễ hoà hợp với Richi và với cả mọi người . Chúng tôi khi nào cũng nhìn sự việc ở phía tốt đẹp , vì thế đối với chúng tôi chuyến du lịch , cho đến nay , hoàn hảo . Vì chúng tôi biết bỏ qua những chuyện lỉnh kỉnh nho nhỏ , để chỉ giữ lại những gì tốt đẹp trong chuyến đi này . Vì thế Richi hơi ngạc nhiên và tò mò thấy cần tìm hiểu .
 
Sau câu chuyện với tôi , Richi lại giữ im lặng và trở về với trò chơi của mình .
 
Chúng tôi lại ngừng ở bờ biển đễ giãn chân giãn cốt . Đi bộ một chút ven bờ . Nước trong vắt , có thể thấy đàn cá nhỏ bơi trong các hốc đá . Phía trước mặt là bán đảo De Araya . Sau đó chúng tôi chạy xe đến Santa Fé để ngủ qua đêm .
 
Santa Fé , một quận lỵ nhỏ nấp trong những khóm dừa , sát bờ biển . Chúng tôi ngủ ở khách sạn Las Pameras , xinh đẹp với nhiều hoa phong lan trồng trong chậu , treo khắp nơi . Chỉ cách bãi biển khoảng 100 thước .
 
Theo chưong trình , sẽ ăn trưa ở tiệm ngay bờ biển , sau đó buổi chiều tự do , ai muốn làm gì thì làm .
 
Thời tiết rất chiều đãi chúng tôi . Đẹp lắm .
 
Tôi cất cái áo tắm hai mảnh mầu đen đi , vì đã dùng khi ở vùng nhiều thác và suối rồi . Tôi lấy cái áo tắm một mảnh ra mặc . Áo có nhiều hoa , mầu nâu và mầu hổ phách lẫn lộn với nhau , y như mầu đất của xứ này . Một sự trùng hợp vô tình mà thú vị . Tôi quấn thêm cái paréo để che đôi chân và để sẵn sàng muốn tắm khi nào thì chỉ cần bỏ ra thôi . Chung với tôi thả bộ ra nhà hàng đúng giờ . Thế nhưng mọi người đã có mặt đủ .
 
- Chị đẹp quá , Vân ơi .
 
Mathilda thốt lên khen , làm cho mọi người đều chú ý tới tôi . Hơi thẹn , tôi nói :
- Cám ơn Mathilda .
 
Cũng lại là Mathilda để ý đến tôi và khen tôi , chẳng hiểu tại sao . Hình như cô ta thường theo dõi và bắt chước tôi nhiều thứ , ví dụ khi chọn món ăn .
 
Lại ăn ngon . Cá rán , gà rán , nước trái cây hay pepsicola .
 
Sau đó mọi người trở về khách sạn , nhưng Chung và tôi ở lại tắm biển . Vừa ăn xong thì không nên tắm ngay , nhưng mà ... thèm quá ...
 
Chúng tôi tắm gần tiệm ăn , cho được an ninh , phía mấy cây dừa la đà nghiêng mình trên mặt nước . Rất nhiều chim pélican , tức chim bồ nông , bơi trong vịnh và đậu trên nóc ghe chài . Tôi quay phim được cảnh chúng bay rà sát mặt nước .
 
Khoảng bốn giờ , trời bỗng sa sầm , thật uổng . Chúng tôi ra về .
 

Chim bồ nông – Vịnh Santa Fé
Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
 
Sau khi tắm lại nước ngọt , tôi lên trên gác thượng và thấy hai cái võng . Tôi thiếp ngủ trong một cái . Cảm thấy khoan khoái . Qua năm giờ chiều , Chung và tôi lại ra biển để chụp ảnh mặt trời lặn . Nhưng trời hơi âm u , nên không có dịp chụp cảnh mặt trời đỏ chìm dần vào làn nước . Chỉ kịp lấy được những tia nắng cuối cùng mầu đỏ , pha tím của hoàng hôn mà thôi . Thật là kỳ diệu .
 
Hẹn nhau 19 giờ có mặt tại nhà hàng ban trưa . Nhà hàng lịch sự duy nhất ở bãi này . Chung với tôi có dư thì giờ đi bộ khắp bãi , từ đầu này sang đầu kia . Giờ này nhiều người xuống tắm hơn là lúc bốn giờ . Người bản xứ đi làm về . Một hai nhóm du khách tán dóc trong vài tiệm ăn khác . Hiện tại là cuối mùa mưa , nhưng chưa hẳn là mùa khô , nên cũng chưa có nhiều du khách .
 
Chương trình ngày mai là khoảng 8 giờ sáng đi chợ mua cá , và vài thứ cần thiết để đi pique-nique ngoài đảo xa .
 
Sau bữa ăn tối , chúng tôi đi bộ về , dưới ánh đèn pin của tôi . Trăng non le lói trên bầu trời , chẳng đủ soi sáng bao nhiêu . Nước biển đủ ấm và chắc chắn sẽ thoải mái lắm nếu được tắm . Chẳng có ai có ý định tắm đêm cả . Thật là uổng . Tôi không có tình ý gì khác , cũng chẳng muốn gợi ý nào khác , mà chỉ muốn nói rằng nước biển tốt thôi , nếu được tắm . Nhưng Richi lại kể cho chúng tôi nghe chuyện , ngày trước , với nhóm du khách người Đức , có một bà đi chung với chồng và vài bạn đàn ông , họ đã trần truồng , tắm đêm , tất nhiên rồi . Nhưng Richi không tham gia , vì lý do ... tôn giáo . Anh ta bảo cảm thấy không lịch sự đối với bà khách đã có chồng . Thế rồi anh ta quay sang tôi mà hỏi một điều làm tôi lại ngạc nhiên lần nữa .
 
- Trong nước của chị , tôn giáo nào quan trọng nhất ?
- Tục thờ cúng ông bà lồng vào Phật Giáo chiếm khoảng 60 % , Thiên Chúa Giáo 30 % , còn lại là những tôn giáo khác .
- Chị theo Phật Giáo ?
- Vâng , chỉ tin thôi chứ không thực hành .
- Có ông vua bỏ ngai vàng , đi suy tưởng trong rừng rồi tìm ra được Con Đường phải không ?
- Anh nghiên cứu đúng đấy . Nhưng là ông hoàng tử , không phải ông vua . Nhưng vua hay hoàng tử thì cũng không quan trọng .
- Tại nhà một người quen , tôi thấy tượng ông Phật hay cười và bụng to lắm . Bạn tôi nói xoa tay vào bụng ông ấy thì sẽ được may mắn .
- Tin nhảm . Triết lý của Phật khác xa .
- Ra sao ?
- Đức Phật , sau khi vào rừng suy tưởng , đã tìm ra nguyên nhân sự đau khổ của loài người . Đó là cái tội Ham Muốn . Thành thử nên bỏ hẳn hay giảm bớt Ham Muốn đi . Phật cũng tìm ra nguyên lý về đời sống con người , đó là đời sống hiện tại chịu ảnh hưởng của cách sống trong các đời kiếp trước , như thể « gieo gió gặp bão » vậy đó . Đây chỉ là điều răn dạy con người nên giảm bớt những tính ác giữa người với nhau , như thế mọi người sẽ được sống an vui và tập được tính nết biết nhận trách nhiệm về việc mình làm .
- Đấy là một triết lý hay . Cám ơn Vân .
- Xứ của anh có nhà dưỡng lão không nhỉ ? Đến lượt tôi hỏi .- Không , tôi không rõ lắm . Nhưng chắc là không có đâu . Những thân nhân già thường ở chung với con cái . Cũng vì tôn giáo của chúng tôi và quan niệm sống của chúng tôi nữa .
- Các anh theo Thiên Chúa Giáo phải không ? Và đầu óc thì , quan niệm sống thì ... do vì dân ở đây , xa xưa , có gốc người Âu Châu , Tây Ban Nha , Bồ Đào Nha hay Ý Đại Lợi , có nhiều gắn bó gia đình ?
- Vâng , có lẽ thế ?- Thế thì cũng hơi giống nước tôi . Người ta không bỏ cha mẹ già vào nhà dưỡng lão đâu . Nhưng mà , thời buổi này , nhiều thứ đã thay đổi . Nhiều khi họ bị bắt buộc . Nhất là bây giờ , chúng tôi sang ở bên phương Tây . Ai cũng đi làm , không có ai ở nhà trông giữ thân nhân già nua , bệnh tật cả , nghĩ cũng buồn .
 
Trong ánh sáng yếu ớt của vầng trăng non , dưới những vệt sáng nhấp nhoáng của ánh đèn pin , vừa đi bộ , vừa nói chuyện , thỉnh thoảng , Richi vẫn vừa tìm cách nhìn vào mắt tôi . Điều đó khiến cho tôi vui . Đối với tôi , chứng tỏ người đối thoại thành thật , đàng hoàng . Mắt là cửa sổ của linh hồn mà .
 
Khuôn mặt , ánh mắt , nụ cười , tất cả từ nơi anh ta tiết ra sự trẻ trung và tươi mát . Nhìn anh ta , tôi như nhìn thấy chính tôi , cũng trẻ trung như thế , cũng tươi mát như thế , cũng vô tư như thế , cũng ham muốn học hỏi cái hay , cái lạ , cũng cởi mở , cũng thích du lịch tới những chân trời mới và thích tiếp xúc với chung quanh . Hay hơn nữa , tình yêu quê hương và sự hăng say khi nói đến cũng giống như tôi đối với quê hương tôi .
 
Nhìn anh ta , tôi nhìn thấy tôi của ngày xa xưa ấy ... .Nhưng giữa anh ta và tôi , giữa «  anh-tôi »  và tôi , bao nhiêu thời gian đã qua đi ? Bao nhiêu nước đã chẩy qua cầu ? Anh ta , phản ảnh của tuổi trẻ của tôi . Anh ta , bản sao của sự vô tư của tôi . Anh ta , tấm gương trong đó tôi vừa tìm thấy lại tôi ... trước khi tôi trở thành con người ngày nay ...
 
Tôi nhận chân rõ ràng sự mất mát đang đến gần . Tôi , xuôi tay , đầu hàng ... 
 
Nhiều lần , sau khi đến tỵ nạn tại Pháp , khi có chút thì giờ theo dõi tiết mục «  question pour un champion »  , một tiết mục về văn hoá , như kiểu «  đố vui để học »  mỗi chiều trên đài France 3 , tôi lại hứng khởi tìm câu trả lời , thích thú thấy mình không đến nỗi quá tệ . Tôi khoái nhất là khi có cuộc thi đấu giữa các trường đại học nổi tiếng của Pháp . Các sinh viên còn trẻ măng tham dự . Sự trẻ trung nơi họ khiến tôi say sưa nhiều hơn với tiết mục này .
 
Lại có khi , lang thang trong thành phố , tim tôi đập mạnh hơn khi nhìn những sinh viên ra vào trường đại học , hay chơi giỡn hồn nhiên với nhau , hay nhâm nhi ly soda trong quán bên lề đường , gần khu đại học , hay là nghiêng xuống sách vở , ngồi trên ghế dài đâu đó , dưới tàn cây hoặc là nằm phơi nắng trên thảm cỏ nơi công viên mà tán tỉnh nhau bằng những nụ hôn vội vàng . Tuổi trẻ đó , sức sống đó , tôi đã đánh mất , từ lâu lắm rồi . Tuổi trẻ đó khiến cho tim tôi rung động mãnh liệt mỗi khi tôi chợt bắt gặp . Mỗi lần như thế , thì tôi như nhìn thấy tôi và thế rồi ... đồng thời như đánh mất tôi . Mỗi lần như thế , tim tôi lại như bị xé ra vì tiếc nuối và buồn bã .
 
Một lần , chỉ đúng một lần thôi , không nhớ vì lý do gì , trong trường hợp nào , tôi đã đi hẳn vào sân trường đại học Jussieu , ở Paris quận 5 . Tôi đi một vòng trong khu đại học mênh mông đó , chỉ để có cảm giác sống lại tuổi trẻ của mình , cuộc đời sinh viên tuy ngắn ngủi nhưng huy hoàng của mình và được cảm thấy mình ... trẻ lại . Nhưng trước cái nhìn ngạc nhiên của những người trẻ tuổi đi ngang qua , tôi nhận ra được thực tế và ... sự thật phũ phàng ... Tôi không còn trẻ nữa .
 
Giống như mọi khi , tôi dậy sớm hơn mọi người . Đi một vòng khách sạn rồi lên sân thượng . Sân thượng trống trơn . Chỉ có hai cái võng . Chẳng có ai lên đây ngoài tôi ra . Tôi thích như vậy . Sẽ tránh phải nói chuyện tào lao .
 
Nằm trong võng , đong đưa , tôi ví tôi như cái giếng đã cạn khô nước vì đã cống hiến cho đời tất cả tình yêu của tuổi trẻ tươi mát nơi tôi , cống hiến cho người hết cả sự tin tưởng nơi tôi , mà giờ đây , trong tôi chỉ còn chua chát và u buồn . Một mình , khiến cho tôi có thì giờ suy nghĩ về sự hiện diện của con người , tức là tôi , trên trái đất và lý do sự hiện hữu đó và mục đích của nó . Câu hỏi mà tôi chưa có câu trả lời , thế mà tôi đã đang đi vào triền dốc xuống . Chẳng lẽ tôi sẽ ra đi trước khi tìm ra câu trả lời ? Đang đi chơi ở một nơi đẹp hùng vĩ như thế , rất xa những đau buồn của quá khứ , mà tôi lại vẫn có những ý tưởng kỳ dị như thế , có phải là tôi hơi điên không nhỉ ?
 
Tôi nhớ đã làm một bài thơ nhân dịp xuân về vài năm trước , trong sự cô quạnh buồn bã riêng mình nơi thâm tâm tôi .
 
Giếng Cạn 
 
Tôi chán ngấy những ngày tư ngày tết Một mình tôi lúi húi với hương , hoa Một mình tôi bày biện cửa nhà Để một mình bâng khuâng thương nhớ Vào ra thẫn thờ chờ ai gõ cửa Cả tiếng giầy của chú đưa thơ Nhưng tuyệt nhiên im lặng như tờ Để một mình lại thương với nhớ Nhớ thương gì ? Thật lòng chẳng rõ Chỉ thẫn thờ như ở trong mơ Hay nhớ ngày xưa niềm vui vỡ bờ ? Trên đôi mắt , trong nụ cười hoa nở ? Trong con tim , trong máu hồng tuổi trẻ ? Luôn yêu đời ca hát rộn ngày vui ? Thân già ngày nay chỉ biết ngủ vùi Cho quên lãng , cho vơi đi ngày tháng Đợi ngày nắm xương đem đi tống táng Đốt thành tro đem rắc khắp bốn phương Thế là hết , hết buồn , hết nhớ thương Hết lúi húi một mình ngày xuân đến Hết đợi chờ một điều gì chẳng biết Điều ấy là gì ? Đến chết vẫn chưa hay ? Hạnh phúc ư ? Đã lọt khỏi tầm tay Hay đất nước ? Còn gì khi tỵ nạn ? Bao nhiêu xuân rồi , lòng như giếng cạn Đã hiến người tất cả nước trong xanh Một thuở nào ...
 
Tôi dời sân thượng ít lâu trước tám giờ . Mọi người có mặt ở nơi hẹn , đúng giờ . Nơi tối hôm qua có họp để biết chương trình sáng nay . Richi chưa thấy đến . Lần đầu tiên anh hướng dẫn trễ hẹn . Mathilda và Laurence trở nên gay gắt với Richi , nhất là kể từ lúc bị ăn cắp , bị rình mò ban đêm , từ lúc Juan-Carlos đưa thêm cho Jean-Charles cái bảng số xe thứ hai , sau đó từ lúc , theo ý các cô , Richi thiên vị , chiều theo những đòi hỏi của Jean-Charles , khi đi xem thác La Paila , đàn ông với nhau , không có đàn bà , lấy cớ đường quá dốc , đàn bà không leo được . Rằng bây giờ thì cái gì cũng do Jean-Charles quyết định cả . Các cô ấy lại trách thêm Richi việc anh ta đã không đánh thức các cô dậy đúng giờ , trước còn lúc kêu lúc không , bây giờ thì không kêu hẳn luôn nữa , như đã hứa làm . Nhiều lần như vậy rồi . Như thế , anh ta không làm bổn phận của mình , anh ta thiên vị , anh ta bất công . Richi cần coi chừng , vì số tiền thưởng phần của anh ta tuỳ thuộc vào đó , chỉ còn một ngày nữa thôi trước khi về Pháp .
 
Tội nghiệp Richi , nếu anh ta nghe được những lời đó .
 
Cuối cùng thì anh ta cũng xuất hiện . Mathilda và Laurence , đã sẵn sàng với túi đeo lưng trên mình , làm mặt giận , nhất là khi Richi không xin lỗi vì trễ hẹn . Để cho không khí bớt căng thẳng và để biết rõ lý do trễ hẹn , tôi hỏi :
- Richi bộ anh đau sao ? Anh đến trễ vậy ?
 
Tôi không muốn quy lỗi cho anh ta , ngay như thật sự có trễ , tôi nghĩ có lẽ anh ta có lý do chính đáng . Vả lại , đi chơi , thì trễ một hai phút cũng có làm sao mà phải găng nhau cho mất vui . Nhất là anh ta chính là người hướng dẫn . Mình có bị bỏ rơi đâu . Trái lại tôi muốn nhắc nhở anh ta , xúi anh ta cắt nghĩa để tránh bị các cô kia hành hạ và rồi cả nhóm sẽ mất vui . Nhưng Richi nhìn đồng hồ tay rồi tỉnh bơ :
- Cám ơn Vân , tôi không sao cả . Đúng 8 giờ , tôi đợi quý vị trên sân thượng , khi chẳng thấy ai , tôi chợt nghĩ rằng chắc là tôi hẹn ở dưới này . Thôi chúng mình đi chợ nhé .
 
Y như bị con gì đốt , Mathilda nhẩy nhổm trên ghế , vừa ôm khư khư cái túi trước ngực thay vì đeo trên lưng :
 
- Tôi không đi đâu cả , nếu không có xe . Tôi đau lưng lắm , đau lắm . Chắc tôi bịnh rồi . Richi , anh làm gì thì làm , nhưng tôi không nhúc nhích khỏi đây , mà không có xe .
- Nhưng mà Mathilde à , chúng ta đi chợ , cách đây khoảng hơn trăm thước thôi , nên sẽ đi bộ . Tôi đâu có bế chị được . Mathilde , hoặc chị đi cùng hoặc chị ở lại đây . Chúng tôi sẽ quay về đây mà .
Miệng nói , Richi dứt khoát quay lưng đi luôn . Mọi người lục tục theo sau , chẳng nói lời nào . Kể cả Mathilda , im thin thít bước theo , chẳng thấy đau yếu gì cả , cái túi vẫn ôm trước bụng .
 
Thế là chiến tranh thật sự giữa hai người đó . Mới sáng ra đã thấy không khí nặng chình chịch rồi .
 
Chúng tôi len lỏi giữa các ngôi nhà tồi tàn , xây cất như răng cưa , thụt ra thụt vào , cái nào cũng cũ kỹ như nhau . Đây chỉ là một làng chài lưới nhỏ với một bến bán cá , một ngôi chợ lồng , một siêu thị nho nhỏ theo kiểu Tây Phương , một sạp báo mà Richi dừng lại mua tờ báo thể thao . Chương trình của chuyến du lịch này là đi vào đời sống dân gian , đi xem phong cảnh thiên nhiên , độc đáo , nên chúng tôi luôn sống xa thành phố ồn ào , tiện nghi .
 
Chúng tôi dừng lại trước hai cái thùng nhựa mầu xanh , mầu đỏ , đựng cá vừa lưới được ban sáng . Richi hỏi giá rồi mua ba con cá dài như lươn , nhưng thân thì bẹt , mầu xanh ánh xám , chứ không tròn và nâu vàng như lươn . Tôi quên tên mất rồi . Ông bán cá làm sạch sẽ rồi bỏ vào bao có chút đá cục .
 
- Mình đi ăn sáng trong chợ , thức ăn bản xứ , hay là ăn sáng trong nhà hàng , như xưa nay ?
 
Richi hỏi . Ai cũng đồng ý ăn theo địa phương . Chúng tôi vào cái chợ lồng nho nhỏ , lơ thơ vài hàng quán trông hơi rầu rĩ . Lại cũng bánh bao bột bắp chiên nhồi fromage bản xứ hay jambon , hoặc thịt heo , hoặc gà . Mọi người chọn món ăn . Richi kêu thêm cà phê cho Jean-Charles , Mathilda và Laurence . Chung kêu thêm hai bánh bao bột nhồi thịt gà , đem theo , vì không ăn được cá , khi pique-nique ngoài đảo .
 
Bà bán quán rót nhầm tới 4 ly cà phê nên tính tiền thêm . Trước khi dời quán , Richi nuốt chửng ly cà phê thừa , không có đường , như nuốt hết cơn chua chát , giận hờn vào lòng .
 
- Mình đi mua thêm bánh mì , trái cây và nước uống để pique-nique ngoài đảo . Rồi sau đó , ai muốn trở về khách sạn để lấy thêm đồ , thì về . Hẹn mọi người nửa giờ nữa trước nhà hàng .
 
Từ khi đụng độ , giọng nói của Richi bỗng trở nên lạnh lùng , không âm hưởng . Anh ta chỉ làm bổn phận hướng dẫn của mình , không hơn chút nào , không như xưa nay , ấm cúng và đầy lưu tâm .
 
Quần áo của tôi , cái sạch với cái bẩn , mặc dù đã được bỏ riêng trong mỗi bao plastique , nhưng thật ra vẫn bị nhét vào một cái xách to duy nhất , nên tôi chẳng thấy thích thú khi mặc vào người , mặc dù là đồ sạch . Tôi lợi dụng khi mua đồ trong siêu thị để mua một cái áo đầm rộng , không tay , mầu đất của xứ này , vàng , hổ phách , để cảm thấy mình ... sạch sẽ vào ngày về Pháp .
 
Mua bán xong , tôi nói với Richi :
- Chung với tôi về khách sạn nhé . Chúng tôi để đồ đạc ở đó . Sẽ gặp lại ở trước nhà hàng .
 
Richi nói :
- Tôi cũng để đồ ở nhà , tôi cũng về đó .
 
Mathilda và Laurence lẫy . Mathilda nói lớn tiếng :
 
- Phải mà chúng tôi biết rằng chỉ đi chợ thôi , rồi chút nữa mới ra đảo , thì đã để đồ ở khách sạn rồi , khỏi khệ nệ như thế này . Anh ta thây kệ mình , không nói cái gì rõ ràng cả , chẳng ai hiểu gì hết . Vân , chị có hiểu cái gì không ?
- Hôm qua và lúc nãy Richi nói sáng ra thì đi chợ , sau đó đi pique-nique ngoài đảo . Tôi nghĩ rằng tuỳ mỗi người sắp xếp sao đó tiện cho mình . Tôi nghĩ rằng bỏ lại cái túi ở khách sạn khi đi chợ , thì đỡ mệt cho tôi hơn , bây giờ trở về lấy . Chung cũng nghĩ như tôi . Mình không thể đợi Richi mỗi lúc lại phải chỉ cho mình phải làm gì , từng ly từng tí được .
 
Tôi đang miễn cưỡng , tự ném mình vào «  tổ ong vò vẽ »  . Mặc kệ , nếu như hai cô đó ghét tôi , tìm cách kiếm chuyện với tôi , sau này . Tôi không chịu nổi thái độ õng ẹo , lại thêm trịch thượng , bất công và bất nhân đối với Richi , hay đối với bất cứ người hướng dẫn nào cũng thế . Đâu còn phải là những nhóc tì mười tuổi đi nghỉ hè chung với cả lớp nữa , mà phải để nhắc chừng từng chuyện nhỏ một . Các cô ấy khoe rằng đã du lịch khắp thế giới , vậy phải biết xếp đặt hơn ai hết . Việc đánh thức mỗi sáng , cũng thế . Tự mình phải lo dậy đúng giờ . Việc khách sạn hay hướng dẫn viên đánh thức mình , chỉ là thêm vào cho chắc ăn thôi . Mà cũng thấy có làm đấy chứ , ở Caracas và ở Mérida , vì phòng có điện thoại . Ở các nhà trọ , không có điện thoại , thì mình phải tự lo liệu . Bình thường quá rồi . Thế nhưng có một lần , ở nhà trọ , tôi cũng có nghe ai đó gõ ba tiếng ở cửa để đánh thức . Dù chẳng biết là ai gõ , cũng chẳng cần tìm hiểu là ai , tôi cũng nói vọng qua cửa «  gracias »  . Các cô ấy không thể tự cho mình như bà hoàng mà Richi hay người hướng dẫn nào đó , phải quỳ luỵ , y như nô bộc , phải xếp mình lại thành tám chứ không phải chỉ thành bốn để hầu hạ khách . Tiếp thị không phải là trở thành nô lệ . Tiếp thị không phải là chiều chuộng bất cứ ý thích kỳ quái nào của khách . Các cô ấy dự tính cho bao nhiêu tiền thưởng mà tự cho phép ăn nói những điều như thế và cư xử như thế chứ ? Thật đáng xấu hổ .
 
Có một lần trong bàn ăn , chúng tôi nói chuyện đầu cua tai nheo , rồi rơi vào đề tài những thay đổi cần thiết cho nước Pháp . Tôi xin lỗi trước những người bạn Pháp kia rồi trình bầy ý tưởng của mình .
 
- Trước hết , hãy nói tới những việc không quan trọng , như những cái bảng tên đường ở Paris . Nhỏ quá và để ở nơi không dễ nhìn thấy , quá cao , trên góc tường , khuất sau cây cối hay mái che của các hàng quán . Phải làm cho to hơn , viết chữ rõ hơn và để ở nơi ai cũng dễ nhìn thấy , như thường thấy ở bên Hoa Kỳ .
- Việc thứ nhì là nên đem môn công dân giáo dục trở lại học đường , trong học trình . Thời của tôi , học trò phải đứng lên chào khi giáo sư bước vào hay bước ra khỏi lớp . Một cái phết vào đít hay trên tay trẻ cũng chẳng hại gì , trái lại . Thời buổi này , chính cha mẹ học sinh còn đánh thầy giáo , chẳng đợi đến lũ học trò ngổ ngáo . Thế là quá đáng . Ở xứ tôi trước khi Cộng Sản cai trị , người Việt chúng tôi trọng thầy , cô giáo hơn là cha mẹ . Bởi vì chính các thầy , các cô mới là người đào tạo bọn trẻ thành người tốt trong xã hội . Cha mẹ , lo làm ăn , kiếm sống , chỉ lo dậy dỗ trong khuôn khổ nền nếp gia đình thôi .
 
Chưa nói tới ma tuý trong trường . Tôi thấy nên cho mặc đồng phục ở trường . Sẽ không thấy giầu nghèo chênh lệch nữa . Ai cũng giống ai . Như thế giảm bớt ganh tị , hay hống hách , hay chua chát , hay ghen hờn , giữa các học sinh giầu và nghèo . Cũng để tránh việc ăn hiếp nhau để chiếm đoạt ở trong trường . Với lại , thử hỏi , một cô gái ăn mặc hở rốn phanh ngực ra , hoặc mỏng manh nhìn thấu hết bên trong , thì nếu có bị hãm hiếp , chắc cũng không có gì lạ cả . Tôi nói thế chắc chắn đụng chạm tới những người chủ trương bình đẳng nam nữ , những người bênh vực nữ quyền . Họ cho rằng phụ nữ có toàn quyền về con người của họ , nên họ có thể ăn mặc hở hang như họ thích , ở bất cứ đâu nếu họ muốn , và người phái nam sẽ phạm tội khi lợi dụng tình trạng này . Thật ra thì cũng đúng đấy , nhưng dù sao tôi vẫn thấy họ hơi quá lố . Theo tôi , tấm thân của người phụ nữ là một bảo vật , cần tự mình giữ gìn ưu ái trước tiên , nếu họ cứ trương cái vật báu đó ra trước công chúng , vô hình chung họ khuyến khích người khác phái phạm tội . Và như thế thì không nên , thế thôi .
 
- Việc thứ ba là xin mọi người ý thức hơn , không vất tàn thuốc lá qua cửa sổ xe hơi , không dắt chó rồi cho nó làm bậy bất cứ đâu , trên lề đường . Ai là người dắt chó ? Những người có của , thường là da trắng . Ai đi hốt cứt chó ? Những di dân , da đen , lúc sau này có thêm người nghèo bên Đông Âu sang . Tôi thấy việc này chứng tỏ sự không văn minh và cảm thấy đáng tởm . Chưa nói tới dễ đưa đến kỳ thị .
 
- Thứ tư , nói về những việc quan trọng hơn , việc đình công bãi thị . Thời này , không thấy đình công như đáng lý phải làm . Bây giờ , là phá phách , đập bỏ , ủi sập , đốt cháy , bắt giữ , trói gô lại , làm áp lực , cấm người khác đi làm . Là đổ vào cống hàng xe thùng sữa , là đổ ra đường để cho thối rữa cả hàng tấn trái cây , rau quả . Truyền hình chiếu lên những vụ này , rồi cũng chính đài truyền hình đó chiếu cảnh trẻ con Phi Châu hay các nước nhược tiểu chết đói , hàng trăm , hàng ngàn . Chẳng phải là điên rồ hay sao ? Nước Pháp , phải tu chỉnh lại thôi , càng sớm càng tốt và tất cả mọi người đều phải bắt tay vào .
 
- Thứ năm là công lý phải được tôn trọng triệt để , có thế xã hội mới bớt loạn . Những di dân đến sinh sống tại nước Pháp phải biết « nhập gia tuỳ tục » , nếu không có kỳ thị từ phía dân bản địa thì họ cũng không có quyền muốn làm gì thì làm theo phong tục , tập quán cũ ở xứ cũ của họ , nếu điều này bất lợi cho xã hội mới hội nhập . Chưa kể họ còn phải biết « ăn cây nào rào cây đó nữa » , người Việt chúng tôi có câu châm ngôn như thế . Gần đây tôi nghe truyền hình đưa tin cảnh sát Pháp vừa phá vỡ một tổ chức gian manh gốc Việt Nam , sang Pháp trồng cây ma tuý trong nhà kho mà bọn chúng thuê hay ngay trong nhà của chúng . Đáng kiếp cho chúng , cho chúng vào tù đi . Bọn này chắc chắn phải xuất thân từ chế độ Cộng Sản Việt Nam rồi . Chúng tôi , những người tỵ nạn Cộng Sản đến Pháp từ hơn 35 năm trước không bao giờ làm những việc bất lương như thế . Chúng tôi sang đây vì muốn xa lánh Cộng Sản và để sống tự do , với lòng tự trọng .
 
Cả ba người bạn Pháp đều đồng ý với tôi . Jean-Charles đồng ý ngay về việc có môn công dân giáo dục trong học đường . Mathilda và Laurence đồng ý về mặc đồng phục . Điều thứ năm làm cho họ thấy rằng tôi hơi bạo miệng , đã thẳng thắn nói ra điều mà họ chỉ dám nghĩ thầm .
 

Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
 
Chúng tôi lấy canot máy , không to lắm , để ra đảo .
 
Tôi ngồi một mình , về phía đầu thuyền , hơi xa mọi người , quay lưng về họ . Họ tức là nhóm nhỏ du khách chúng tôi và Richi , thêm ông thuyền trưởng , bà vợ trẻ của ông ta và một người nhân viên .
 
Thuyền vừa ra khỏi bến thì Richi đến ngồi sát bên cạnh tôi . Vì giận hai cô kia , anh ta tìm cách qua thì giờ , để tránh nói chuyện với họ ? Có thể như thế , tôi chẳng biết nữa . Hoặc là anh ta tìm đến tôi cho có bạn , bởi vì cảm thấy yên ổn bên tôi và nói chuyện với tôi , anh ta học hỏi được nhiều điều mới lạ chăng ? Cũng chỉ là giả thuyết .
 
Như mọi lần , anh ta hỏi thẳng :
- Vân ơi , chị có phiền gì không khi kể cho tôi nghe đời sống của chị ở Việt Nam trước và sau khi có Cộng Sản và chuyến ra đi của chị .
 
Tôi quay sang nhìn vào mắt anh ta .
- Anh muốn nghe thật đấy chứ ? Sẽ dài lắm đấy .
 
Mắt anh ta long lanh , đầy ham muốn được nghe , như trả lời tôi qua ánh nhìn «  vâng tôi muốn được nghe lắm »  . Và tôi trả lời ánh mắt ấy :
- Không , tôi không thấy phiền gì cả . Trái lại tôi rất muốn có dịp cho người khác biết thật sự Cộng Sản là thế nào .
 
Với ngón tay trỏ của tay mặt , tôi vẽ một chữ S lớn trên bàn tay trái đang xòe ra và tôi bắt đầu bài học sử địa về đất nước tôi .
 
- Đây là nước Việt Nam , một xứ nhỏ , diện tích chỉ bằng một phần ba xứ của anh , nhưng tới bốn lần đông dân cư hơn . Đây là nước Tầu , nước Lào , nước Cao Miên , hay là Đông Dương , Indochine , nếu như anh có nghe nói đến . Đây là Mã Lai , Nam Dương , Phi Luật Tân , đảo Hainan trong Biển Đông , hay người ta cứ gọi nhầm là biển Trung Hoa . Lịch sử nước tôi có tới hơn 4000 năm cơ .
 
- Lịch sử nước tôi chỉ có hơn 200 năm thôi .
 
Richi nói với nét mặt của một học sinh chăm chỉ .
 
- Trong 4000 năm đó , có tới 1000 năm , chia làm 3 thời kỳ , bị nuớc Tầu đô hộ . Vào cuối thế kỷ 19 , người Pháp sang đô hộ nước tôi . Cho nên cũng có nhiều ảnh hưởng Tầu và Pháp đến văn hoá nước tôi . Nhưng dân nước tôi vẫn tranh đấu giữ được lý lịch , tiếng nói , một số các phong tục , tập quán và hơn hết cả , là giữ được sự vẹn toàn lãnh thổ , cho đến năm 1954 khi đảng CS lên nắm quyền thì nhượng một phần lãnh thổ và lãnh hải cho Trung cộng để cầu vinh .
- Có nhiều đám cưới khác chủng tộc không ?
- Ngày xưa thì ít , vì bị nhìn với con mắt ác cảm . Bây giờ thì không có vấn đề gì hết .
 
Tôi tiếp tục bài học sử địa của tôi .
 
- Cho đến năm 1954 , khi đó anh còn chưa được nghĩ tới để được tạo hình nữa . Chúng tôi đòi độc lập . Nước Pháp thua , bèn chia đôi nước của tôi ra , thành hai quốc gia khác nhau . Miền Bắc trao cho Cộng Sản , được giúp đỡ bởi khối Cộng Sản quốc tế , như Liên Xô , Trung Cộng , Đông Âu . Miền Nam tự do thì được hỗ trợ bởi các nước tự do như Hoa Kỳ , Anh , Pháp ... Thời đó , cha mẹ tôi phải dời bỏ miền Bắc , nơi chôn nhau cắt rốn , để vào Nam sinh sống , xa lánh Cộng Sản . Nhưng vì đất nước tôi , tuy nhỏ bé , nhưng đầy tài nguyên thiên nhiên , lại chiếm một vị trí quan trọng về quân sự , chính trị và địa dư , nên vận mệnh không nằm trong tay người Việt Nam mà nằm trong quyết định của quốc tế . Năm 1975 , anh còn chưa ra đời , vì tham vọng của thế giới Cộng Sản muốn chiếm đoạt càng nhiều đất nước để nhuộm đỏ càng tốt , vì sự tự nguyện làm tay sai cho đế quốc đỏ của đảng Cộng Sản VN , nên đã cùng với những thế lực quốc tế quyết định nhượng đất nước tôi cho khối Cộng Sản miền Bắc . Vì thế mà có hơn một triệu người phải bỏ nuớc ra đi , trong đó có tôi . Họ ra đi bằng mọi phương tiện nhất là bằng thuyền nên có tên là thuyền nhân .
 
- Chị ở bao nhiêu lâu với Cộng Sản trước khi ra đi được ?
 
- Hơn bốn năm , đủ để biết sự thật . Những hợp tác xã của xứ anh chẳng ăn nhằm gì so với các hợp tác xã của nước tôi . Trong đó , chẳng có gì để mua . Nhưng người ta tìm thấy đầy rẫy ở chợ đen , được đỡ đầu bởi chính bọn cán bộ nhà nước . Tệ hơn nữa , nhà cầm quyền Cộng Sản bỏ tù tất cả quân nhân , công chức của chế độ cũ , tức là tất cả đàn ông trong nước . Đàn bà , gia đình của họ , thì bị đưa đến những vùng thâm sơn cùng cốc , không sống được , trong mục đích để cho họ chết dần dần , khuất mắt mọi người trong nước và che mắt thế giới tự do . Con cái họ không được đi học vì lý lịch của cha mẹ chúng . Những trẻ khác thì bị nhồi sọ bằng lý thuyết marxisme . Cái ăn bị chia khẩu phần . Sự đi lại , lời ăn tiếng nói bị kiểm soát . Chồng tôi muốn trốn đi , thì bị bắt , bị biệt giam , bị cùm chân trong hơn 3 tháng , sau đó lại bị đi lao động khổ sai hơn 3 tháng nữa . Tôi phải mua chuộc cán bộ Cộng Sản , chồng tôi mới được thả ra . May mà tôi rơi vào đúng chỗ , nếu không thì tiền mất mà người còn ở tù . Mà phải trả bằng vàng , chỉ có vàng mới khả tín thôi . Lần thứ nhì , chồng tôi đem theo đứa con đầu lòng . Sau 14 ngày đêm , 20 chiếc tầu buôn quốc tế trông thấy mà họ không cứu . Hai cha con bị Cộng Sản VN bắt lại . Lại ở tù . Kể cả đứa con trai chín tuổi của bọn tôi . Sau đó con tôi được thả ra , bố nó thì vẫn ở tù . Nhưng tôi hay gia đình không được thông báo . Anh tưởng tượng một đứa bé mới chín tuổi , mà lang thang một mình , cách xa nhà hơn 300 cây số , không một xu dính túi , trong tình trạng nghi ngờ bất cứ ai , trong cả nước , thế mà nó cũng mò về nhà được , an lành sau ba ngày lang bạt .
 
- Ghê quá .
 
Richi không dời mắt tôi .
 
- Đến lần thứ ba thì cả gia đình đi thoát , bằng ghe . Nhưng trên biển , chúng tôi gặp bốn lần cướp biển . Có một phép lạ xẩy ra trên chiếc ghe của chúng tôi . Tất cả đàn bà không ai bị hãm hiếp hết . Sau đó , chúng tôi đến Nam Dương , rồi qua Pháp .
 
- Những hải tặc đó là ai vậy ?
 
- Thái Lan hay Mã Lai hoặc Nam Dương , chắc thế .
 
- Chị đã trở về VN chưa ?
 
- Anh có nói giỡn không ? Không , không bao giờ , nếu còn Cộng Sản . Tôi du lịch khắp nơi , nhưng chưa hề trở lại nước tôi . Cũng vì thế tôi hay tới các nước nhiệt đới , như nước của anh , để thấy lại phần nào đất nước tôi . Phong cảnh không khác bao nhiêu , chỉ khác người dân và tiếng nói thôi . Anh chỉ xa bản quán vài tháng đã than nhớ nhung , thế còn tôi , hơn 30 năm rồi . Tôi đau lòng lắm chứ .
 
- Cám ơn Vân nhiều . Thật là bổ ích , những gì chị vừa kể . Tôi sẽ không bao giờ quên đâu .
 
Sau đó , phần tôi , tôi giữ im lặng . Tôi thật sự cảm động vì chính câu chuyện của mình . Những thảm hoạ trên đất nước tôi , cho gia đình tôi , không bao giờ bỏ xa tôi hết . Nó ám ảnh và sẽ ám ảnh suốt đời tôi , mặc dù tôi đã kể nhiều lần , cho nhiều người tò mò tìm hiểu . Nhưng tôi vẫn không tài nào tẩy xoá hết nỗi ám ảnh đó . Nó quá nặng . Rồi nó còn bị nhồi cho nặng nề thêm bởi cuộc sống tẻ nhạt , buồn bã , thù hằn , thờ ơ , qua những lần người ta «  bắt »  tôi phải nghe những tâm sự khổ đau kia , rồi bởi chính cái đời không mục đích , bất lực , vô vị mà tôi đang sống , mà đã có lần tôi mô tả như sau :
 
Người Quen 
 
Ta sống như hai người quen Trong căn nhà mang mầu hạnh phúc Mầu hồng đào hoa nở rực Sau vườn có một cái ao Ao kia ngăn cách đường vào thiên thai Hai người quen chỉ thở dài Chẳng nhìn một lượt , chẳng ai tỏ tình Tiếng cười cũng nén lặng thinh Căn nhà hồng bỗng rùng mình lạnh tanh Mầu hồng bỗng hoá mầu xanh Mầu xanh hoá xám nguội tanh tro tàn
 
Riêng ta bỗng thấy tan hoang
Cõi lòng từ thuở hồng hoang kiếp người .
 
Không xa bao nhiêu cái đảo cần đến , thì thuyền bỏ neo . Richi trở lại với bổn phận của anh ta .
 
- Mình ở đây một chút , khoảng nửa giờ , quý vị có thể bơi với mặt nạ , ống hơi , hay không , nếu muốn . Nhưng phải đi dép vào vì san hô sắc lắm , nhưng thật ra là không nên giẫm chân lên làm chết san hô . Có nhiều cá để xem nữa .
 
Nói xong , anh ta nhẩy xuống nước trước tiên . Mathilda , Chung và tôi mang áo phao . Jean-Charles thì đã bơi xa rồi với mặt nạ và ống hơi . Ông thuyền trưởng cũng xuống nước , ông ta gọi cô vợ trẻ cùng xuống bơi , nhưng cô này không chịu nhúc nhích . Cái mặt nạ và cái ống hơi làm tôi khó chịu . Tôi trả lại , chỉ dùng cái phao làm cái nệm cho tôi vin vào để bơi chứ không mang hẳn vào người . Thật là khoái . Nước trong và mát quá , lại sạch nữa . Richi bơi loanh quanh gần đó để trông chừng . Chung thì khoái chí lắm . Mathilda cứ nắm chặt lấy cái lan can , không chịu buông ra . Biển lặng như hồ , đã có phao rồi thì e ngại gì nữa chứ ? Nếu sợ , thì cứ ôm phao rồi bơi gần gần thuyền cho chắc ăn . Thật uổng , không chịu hưởng . Laurence , thì khỏi nói tới . Cô ta không nhúc nhích khỏi chỗ ngồi trên thuyền . Cô này , chỉ chụp ảnh thôi chứ ngoài ra không ăn , không nói , không chơi , không bơi , không lội , không tắm , không , không và không . Tôi tự hỏi chẳng biết cô ta trả tiền chuyến du lịch để làm gì , chẳng lẽ để chịu đựng bao nhiêu khó nhọc thế thôi ? Chắc chắn phải có cái gì không ổn trong đầu óc . Cô này trái ngược với Mathilda . Một cô tối ngày than vãn , một cô im lặng , như bị mất vía .
 
Sau một hồi thì mọi người trở lên thuyền . Rồi thuyền lại tiếp tục lướt tới đảo . Ở đấy đã có vài du khách và người bản xứ . Chúng tôi dọn một chỗ hơi xa họ , dưới tàn cây . Ông thuyền trưởng và người nhân viên đem thức ăn lên bãi . Họ nhóm lửa bằng cành cây khô . Chung và tôi lại nhào xuống biển , tắm đã đời và chụp ảnh lia lịa . Một hồi sau , tôi bỏ lên bờ và tìm một nơi ngồi một mình , nhìn ra khơi , một hồi thật lâu . Tôi chẳng biết mình nghĩ gì nữa . Hình như câu chuyện của tôi đã khiến cho đầu óc tôi trống rỗng . Ruột gan tim óc tôi , toàn thể con người tôi như bị trút hết ra mất rồi , nên toang hoảng .
 
Mùi cá nướng lôi tôi trở lại với thực tế . Có lẽ thấy tôi bàng hoàng , xa vắng , nên Richi đề nghị :
 
- Vân ơi , chị tiếp tay với tôi nghe . Chị đưa đĩa ra để tôi đặt thức ăn vào nhé , rồi chị tiếp cho người khác giùm .
 
Tôi chuyển những đĩa thức ăn cho mọi người xong đến phiên tôi , thì đến ngồi trên cành cây mà Jean-Charles đặt nằm ngang ra để làm chỗ ngồi . Anh đó ngồi một đầu , tôi ngồi ở đầu kia , Richi đến ngồi ở giữa hai người chúng tôi .
 
Chúng tôi lại được ăn ngon . Cá tươi , nướng vỉ than hồng , rau cũng rất ngon . Laurence chỉ ăn một quả chuối . Thật lạ lùng . Cô này khác cô kia ở chỗ một cô nói nhiều , than vãn nhiều , một cô im thin thít , như hến và xa vắng . Richi mời tôi ăn thêm một miếng cá nướng nữa và một quả chuối tráng miệng . Tôi ăn hơi nhiều . Nhưng có vẻ như tôi cứ ăn thế mà chẳng ý thức mình đã làm gì . Tôi như ở trạng thái thứ nhì vậy . Câu chuyện của tôi , cách nay đã hơn 30 năm , nhưng nhất là của đất nước tôi đang xẩy ra ở bên kia quả địa cầu , vẫn cứ ám ảnh tôi , không tài nào thoát ra được .
 
Sau bữa ăn , mỗi người tìm cách giải trí riêng . Tôi đi lang thang , trên bãi biển , chân bì bõm trong nước . Tôi đi như thế nhiều lần thì có một lần tôi gặp Richi và Laurence sánh vai đi với nhau . Họ đi tới chỗ đầu bãi đàng xa kia , nơi tôi vừa dời đi . Sau đó , tôi thấy họ cùng ngồi trong bóng mát của cây dù và rù rì nói chuyện gì chẳng biết . Tiếp tục đi thêm xa hơn nữa , tôi gặp Mathilda , đi một mình . Xưa nay , hai cô này cứ như sam , đi đâu , làm gì cũng có nhau .
 
Trời rất đẹp . Hôm nay là ngày cuối cùng . Ngày mai phải về Caracas để lấy máy bay về Madrid , rồi về Pháp . Tôi nhặt vài hòn đá ở bãi biển . Chung bắt chước tôi và Jean-Charles cũng thế . Hình như ai cũng cố níu lấy một cái gì của xứ sở hùng vĩ , nhưng đầy trắc trở , đầy mâu thuẫn này đem về trong hành trang của mình .
 
Như Chung đã nói hôm mua cà phê , «  Người ta có thể mua cà phê , nhưng không thể đem theo về mùi thơm của nó » .
 
Hôm qua khi lập chương trình đi pique-nique , tôi có đề nghị với Richi , nếu có thể , thì đem theo cái võng . Hôm nay , vừa đặt chân lên đảo , anh ta đã đem cái võng mắc vào cành cây nơi tôi treo áo quần . Lúc nãy , khi tôi đi lang thang một mình trên bãi , thì Mathilda nằm võng . Nay , thấy Mathilda đi bộ , tôi về nằm võng vậy . Có lẽ tôi đã thiếp đi một chút , bỗng nghe tiếng Laurence :
- Thôi đi về , tất cả xếp dọn đi về .
 
Thế là trỗi dậy . Tôi trả cái võng tận tay Richi và không quên cám ơn .
 
Nhưng thật ra chưa về ngay . Richi còn cho đi thăm một chỗ có bọt nước xủi lên như có ai thổi từ dưới lòng biển . Mặc dù vùng này không có núi lửa . Mọi người lại nhẩy xuống biển , để được những bọt xủi đó cù vào thân thể , nhột nhột , vui vui . Xong rồi Richi lại chỉ cho xem một hang động ngầm dưới nước , phải nín thở mà lặn xuống thì mới vào được . Chẳng ai dám , kể cả Jean-Charles .
 
Lại lên thuyền , lần này thì về thật .
 
Trên đường về chúng tôi may mắn gặp một đàn dauphin , người Việt gọi là cá heo , mặc dù chúng không phải là loài cá , mà là loài có vú , như «  cá »  voi . Chúng láu cá , ngỗ nghịch , bơi lượn , trổ tài nhẩy cao , ngay sát vào thuyền chúng tôi . Đẹp quá chừng . Lần đầu tiên tôi được mục kích rất gần cảnh cá heo giỡn sóng .
 
Richi đứng trên mũi thuyền chĩa ống kính xuống quay phim làm tài liệu cho nghề làm hướng dẫn du lịch của anh ta . Sau đó đem khoe với chúng tôi cảnh dauphin nhẩy sóng và bơi nhanh một cách thần tốc . Thật là quá đẹp .
 
Hẹn 7 giờ tối ở nhà hàng . Đêm cuối cùng .
 
Tôi tắm và mặc cái áo đầm vừa mua hồi sáng . Mầu đất của Venezuela , vàng và hổ phách . Tôi cũng vẫn thoa chút kem hồng lên má và môi , như mọi khi , mỗi khi đi ăn tối . Chung và tôi cùng dời khách sạn , kém 7 giờ chút xíu . Tôi có gói mứt đu đủ và thơm , làm tại Thái Lan , mua từ bên Pháp , tôi đem theo để làm món nhâm nhi vào buổi tối cuối cùng này .
 
Nhác thấy Mathilda và Laurence đã ngồi trong nhà hàng , nhưng chúng tôi chưa muốn vào vội , vì muốn đợi đủ mặt đã . Jean-Charles và Richi đến cùng một lượt . Họ gặp chúng tôi . Vừa nhìn thấy tôi , Richi đã vừa nói , mà tay vừa nhón một góc cái áo của tôi kéo cho xòe rộng ra :
 
- Là cái áo đầm à ? Hợp với chị quá . Vân , chị đẹp quá .
- Cám ơn Richi , tôi mua hồi sáng ở siêu thị đó .
 
Chúng tôi ngồi vào bàn ăn . Tôi lên tiếng :
- Tôi có đem theo đây ít mứt đu đủ và trái thơm của Thái Lan , nhưng mua từ bên Pháp , để mình dùng trong buổi chia tay này .
 
Richi vui tươi nói :
- Bọn tôi cũng mua sò để dùng trong dịp chia tay , thế là những ý tưởng lớn gặp nhau . Đây là quà của Jean-Charles .
 
Richi hỏi mọi người chọn món ăn gì . Tôi chọn ăn cá mérou , như Laurence . Nhưng con cá này là loại lớn , nên hai người chia nhau một con . Ok , không sao cả . Jean-Charles nhờ Richi mở sò . Anh ta đứng bên cạnh Jean-Charles và đang làm thì bỗng nhiên tái ngắt , hai tay run run , nét mặt khó chịu thấy rõ . Anh ta vội xin lỗi để chạy vào bên trong nhà hàng . Matilda thì thầm : «  Anh ta làm sao thế ? Chắc là đau bụng ? » . Trong tích tắc như ánh chớp , một ý nghĩ đen tối thoáng trong đầu tôi và tôi liếc nhìn lén Jean-Charles . Không , chắc chắn tôi nhầm và tôi rất mong như thế . Vài phút sau Richi trở ra , dáng hết sức mệt mỏi . Còn lại một cái ghế , bên cạnh tôi , ở đầu bàn , đối diện Jean-Charles . Richi ngồi xuống đó . Tôi khuyên nên uống một ly nước có vắt chanh xanh , không đường , may ra đỡ mệt . Anh ta răm rắp nghe lời , một cách ngoan ngoãn , y như đứa con khi đau ốm mới chịu nghe lời mẹ .
Tôi nghe Mathilda nói nhỏ :
- Trông kìa , Vân y như một người mẹ vậy .
 
Món ăn được đem ra . Mọi người bắt đầu ăn , nhưng Laurence , như mọi ngày , chỉ khều khều rồi bỏ phần cá vừa chia với tôi . Cũng như mọi ngày , Richi lại ăn chỗ thừa kia . Sau đó , hoàn hồn , anh ta bắt đầu nói vào câu chuyện chính , lời nói chia tay cuối cùng của chuyến du lịch này .
 
- Đây là bữa ăn tối cuối cùng của chúng ta , của chuyến du lịch này . Ngày mai chúng ta sẽ đi Caracas sớm để hưởng nốt buổi sáng ở đó . Máy bay cất cánh lúc 18 giờ , chúng ta sẽ có mặt ở phi trường khoảng 15 hay 16 giờ . Hy vọng sáng mai không kẹt xe nhiều để đi xem một khu vực của Caracas , để kết thúc chuyến đi thăm đất nước của tôi . Tôi hy vọng đã giới thiệu tạm đầy đủ những gì các bạn cần biết về đất nước này . Tôi cũng hy vọng các bạn không thất vọng . Mặc dù đây chỉ là một cái nhìn phiến diện trong 15 ngày ngắn ngủi thế thôi . Cám ơn Vân , về gói mứt này , và về tất cả những gì chị đã nói với tôi từ trước đến nay . Tôi sẽ không bao giờ quên câu chuyện của chị , đối với tôi thì y như một cuốn sách hay tôi vừa được đọc . Nó sẽ ở mãi trong tôi .
 
- Cám ơn Richi đã bỏ thì giờ nghe tôi kể chuyện . Cũng là nhờ anh đặt nhiều câu hỏi hay ho lắm đấy chứ .
 
Tôi vừa nói như thế , vừa gom hết mứt còn lại vào trong bao để đưa cho Richi .
 
Rồi anh ta tiếp tục :
- Laurence , chị thật là đặc biệt . Chị đã tiếp tay với tôi rất nhiều khi Mathilde đau . Cám ơn chị thật lòng .
 
Laurence im lặng , chẳng nói câu nào . Cô ấy hà tiện lời nói , ngay cả lúc này .
 
- Mathilde , hoan hô chị . Chị đau như thế mà chị vẫn hoàn tất chuyến đi một cách tốt đẹp . Tôi xin lỗi nếu như đôi lúc tôi hơi nóng giận .
- Tôi cũng xin lỗi Richi . Tôi thương anh lắm .
 
Mathilda vừa nói vừa rơm rớm nước mắt . Cô ta cảm động thật .
 
- Chung thật là hết xẩy . Lúc nào cũng thấy trời đẹp . Thật là vui quá . Tôi sẽ gặp lại anh ở Paris , khi có dịp .
- Thế thì còn gì hay bằng . Khi đó , tôi sẽ làm hướng dẫn viên cho anh , anh bạn ạ .
 
Chung tươi cười khi nghĩ tới tương lai sẽ có thể gặp lại anh bạn mới , tại Paris .
 
- Jean-Charles , anh thì quá đặc biệt với tính tình và những thú vui đặc biệt của anh . Nhưng chúng ta cũng đã trải qua những giờ vui bên nhau . Tôi nhận thấy anh còn dư sức khoẻ để tham gia những chuyến đi ‘gian khổ’ hơn , ở Venezuela . Đấy , tôi nghĩ rằng đã nói hết . Tôi sẽ đưa cho mỗi vị một tờ ghi ý kiến , các bạn sẽ viết cảm tưởng của các bạn về chuyến đi này vào đấy , muốn viết sao cũng được . Tôi sẽ chuyển đến ban giám đốc .
 
- Tôi không thích điền vào ba cái vụ giấy má này . Đối với tôi thì chẳng có giá trị gì . Người ta toàn viết cái gì đâu trong đó . Nhưng tôi sẽ cố gắng .
 
Jean-Charles nói thế rồi thêm :
 
- Trong nhà hàng này không có nhạc , uổng quá nhỉ ?
- Về cái phong bao cho ông tài xế và cho anh , thì để ngày mai , ra phi trường .
 
Laurence bây giờ mới lên tiếng :
- Đó là quyết định của quý vị . Tôi không dám có ý kiến gì . Thật lòng cám ơn tất cả .
 
Richi nói mà không để hở ra một vẻ gì khác .
 
Chúng tôi ra khỏi bàn ăn và đi về hướng khách sạn , dưới ánh trăng lu . Tôi lại bật đèn pin lên . Mathilda lại nói :
- Vân quán xuyến đến đủ thứ , cứ y như một bà mẹ vậy .
 
Một điệu nhạc Venezuela bỗng vọng đến , nóng bỏng và quyến rũ . Tôi nghĩ thầm về một câu mà Richi lẩm bẩm khi Mathilda bắt tắt nhạc đi :
- Nhạc là nguồn sống .
 
Mỗi người sửa soạn hành lý lần chót .
 
- Phải kiểm soát kỹ đấy nghe . Chung nói . Nên nhớ đây là xứ của ma tuý và kim cương đó . Coi chừng .
 
Eric , ông tài xế bỏ đồ đạc lên xe từ sớm . Xe chạy về hướng Caracas . Công trường làm xe điện trên không khiến kẹt xe kinh khủng . Tha hồ bực mình . Xe chạy chậm rì rì . Caracas đẹp một cách xỗ xàng , đầy mâu thuẫn , với những núi nhà ổ chuột , sơn phết be bét mầu mè kệch cỡm vươn mình dưới ánh mặt trời nóng ran . Mùi xăng , mùi khói xe , bụi của các thành phố lớn nhắc chúng tôi về cuộc sống gọi là văn minh , mà chúng tôi sẽ trở lại nay mai . Tôi nói với Richi :
 
- Richi này , bản thân tôi có thể bỏ ăn trưa nay để có thì giờ đi xem một khu vực nào đó của Caracas . Nhưng vì sống trong đất nước dân chủ , ( tôi có ý đùa móc , vì Venezuela là xứ xã hội chủ nghĩa ) , thì nên hỏi ý kiến mọi người .
 
Richi nói :
- Vân vừa mới nói thì cùng lúc tôi cũng đã nghĩ tới rồi . Tiếng espagnol là «  entenderse perfectamente »  , hiểu nhau chỉ qua nửa câu thôi .
 
Sau đó anh ta quay sang những người khác . Ai cũng đồng ý rằng sẽ mua cái gì , sandwich chẳng hạn , cầm theo ăn trưa để có thì giờ đi chơi thêm ở Caracas . Richi nháy mắt với tôi , ngụ ý rằng ‘mọi người đều đồng ý , thế là Ok rồi’ và chuyển lời của mọi người cho Eric biết , vì cũng cần có ý kiến của ông tài xế nữa chứ .
 
Xe lướt qua những khu bình dân với nhà cửa cũ kỹ , lộn xộn . Trên không có hệ thống giây cáp bắt từ núi này sang núi khác , kéo những «  hộp »  chứa đầy khách . Richi cho biết đây là hệ thống téléphérique , một phương tiện di chuyển dành cho người bình dân . Người có tiền toàn đi xe hơi sộp . Thật đúng như thế khi xe đưa chúng tôi sang đến khu giầu có hơn . Richi dùng chữ «  trưởng giả »  để giới thiệu khu vực anh ta trú ngụ . Sau đó chúng tôi xuống xe đi thăm khu vực do Unesco bảo trợ , với hy vọng tìm thấy một quán bán bánh mì tay cầm . Nhưng chỉ thấy toàn là nhà hàng khá sang trọng . Chúng tôi đành vào đó ăn thứ nhẹ tiền nhất , mấy cái bánh bột chiên với fromage vậy . Richi cho biết Eric than vãn ăn ít quá , mấy cái bánh bột chiên , thì chẳng thấm tới 1/4 bao tử của ông này . Quả thật ông ta to lớn dềnh dàng có đến 150 ký thịt mỡ .
 

Ảnh của Vân Hải / Venezuela 2010
 
Chúng tôi lang thang trong khu vực rất đẹp này trong khoảng nửa giờ . Tôi đi bên cạnh Richi và nói với anh ta :
 
- Tôi có cái này tặng anh . Anh không thể mua ở bất cứ đâu cái bút này vì tôi mua lại của một hội Việt Nam , chỉ có một hội của người VN chúng tôi đặt làm một số thôi . Tôi cũng không tặng bất cứ ai đâu . Nhưng vì thấy anh là người yêu nước , mà tôi cũng là người yêu nước của tôi . Anh thấy đó , tôi mang theo biểu tượng của nước tôi đi du lịch . Đây là cái cờ của Miền Nam Việt Nam , đất nước tôi , ba sọc đỏ tượng trưng cho 3 miền đất nước , cùng giòng máu đỏ da vàng . Cờ của đảng Cộng Sản VN là nền đỏ máu với ngôi sao vàng .
 
- Thế còn những chữ này có ý nghĩa gì ?
 
- À , Hoàng sa , Trường sa là của Việt Nam , tức là những quần đảo Paracel và Spatleys thuộc về VN , mà năm 74 đảo Paracel đã bị bọn Tầu cộng chiếm đoạt bằng vũ lực , giết chết 57 người lính Việt Nam Cộng Hoà , chỉ vì ở đó có thể có dầu hỏa , ngoài ra như tôi đã nói , nước tôi chiếm một vị trí rất quan trọng về địa dư và chiến lược , đấy là những cớ để họ xâm lấn nước tôi . Coi chừng xứ của anh đó , với tài nguyên thiên nhiên quá dồi dào , với rừng ngút ngàn , với các mỏ vàng , mỏ sắt , với lượng dầu khí to lớn , lại rất gần Hoa Kỳ . Cũng vì thế Trung cộng đang dòm ngó đấy .
 
- Ô , thật là hay ho , thật là bổ ích . Cám ơn Vân nhiều lắm . Tôi sẽ treo cái bút như thế này trong nhà tôi , như một món đồ quý để trưng bầy .
 
Richi lẩm nhẩm đọc lại những chữ VN . Đúng là chữ quốc ngữ VN được sáng tạo bởi ông cố đạo người Bồ Đào Nha nên Richi đọc chữ VN một cách dễ dàng , không ngọng nghịu , nhất là chữ «  h »  và bỏ dấu «  huyền »  đàng hoàng .
 
Để cám ơn , theo kiểu cách Âu Châu , Richi hôn tôi một cái thật kêu vào má và ôm vai tôi thật chặt . Anh ta hớn hở . Tôi cũng hớn hở vì đã có dịp «  soi sáng »  cho một thanh niên yêu nước , tò mò , ham thích học hỏi , trước viễn tượng một tai hoạ Cộng Sản đang dòm ngó đất nước của anh qua hình ảnh một anh ba tầu lù dù , chăm chỉ và giản dị .
 
Vừa trở ra xe , Richi đã hãnh diện quảng cáo món quà đặc biệt cho Eric rồi . Richi kể cho Eric nghe ý nghĩa của những chữ VN khắc trên cán bút . Tôi nói :
- Cám ơn Richi về việc quảng cáo này .
 
Richi lại nháy mắt với tôi :
- Phải nói cho nhiều người biết , rồi nhiều người khác nữa biết . Để rồi sẽ nổ như thế này .
 
Richi làm cử chỉ vỡ tung với đôi bàn tay mở bung ra và cười với tôi với «  nụ cười tàn phá »  . Mắt anh ta sáng long lanh trở lại . Anh chàng này , đúng là một thanh niên có lòng yêu nước , thích dấn thân và tranh đấu . Điều này làm rung động tim tôi mãnh liệt vì tôi lại chợt bắt gặp chính tôi .
 
Bị kẹt xe khủng khiếp . Trong xe , Laurence đưa cho Richi những tấm giấy ghi cảm nghĩ của chúng tôi về chuyến đi . Anh ta kiểm đủ rồi cám ơn chúng tôi . Để trêu anh ta , tôi nói nhỏ :
- Đừng cám ơn trước khi đọc .
 
Ranh mãnh , tôi muốn nhắc tới những đe doạ của Mathilda và Laurence khi họ lên cơn giận , hôm trước .
 
- Ô , Vân .
 
Richi ném cái nhìn thật sâu vào mắt tôi , lườm tôi thật dài , làm bộ trách móc .
 
Kim đồng hồ trên tay Chung nhúc nhích nhiều mà cái xe chẳng chịu nhích lên tí nào . Đám khách chúng tôi ai cũng sốt ruột , nhưng Richi thì vẫn có vẻ vô tư , cười nói ào ào với Eric . Họ sắp hết công việc trong ít lâu nữa thôi . Chắc chắn họ mừng khi trút được gánh nặng là đám du khách chúng tôi . Chẳng thế mà Richi nói với sự vui nhộn trẻ trung :
- Tối nay , tôi sẽ đi nhẩy salsa với cô gái làm việc trong hãng hàng không mà các vị đã gặp đó .
 
Rồi anh ta cười tươi trước viễn ảnh đó .
 
Ngày ra phi trường đi Mérida , chúng tôi có thấy cô gái xinh đẹp và duyên dáng đó rồi . Cô ấy đi cùng chuyến về Mérida và họ ngồi với nhau trên máy bay , nói chuyện vui như pháo nổ .
 
Thế nhưng , chẳng có dấu hiệu nào , bỗng nhiên trời sa sầm lại và mưa như trút . Cả nửa tháng trời thời tiết rất tốt , nắng chan hoà và không khí trong lành . Thật là may mắn cho chúng tôi . Richi quay sang tôi nói :
- Vân thấy không , ông trời cũng buồn khi các anh chị ra đi .
- Chứ không phải là ông ấy trút nước xuống để quét chúng tôi ra khỏi xứ này cho nhanh à ?
- Ô , Vân .
 
Richi lại lườm tôi , vẻ trách móc . Lần này chẳng biết thật hay giả .
 
Đến phi trường là đã 17 giờ , chẳng còn nhiều thì giờ cho việc ghi danh lấy thẻ lên máy bay .
 
- Phải chạy nhanh đó nghe bà con . Richi kêu lên .
 
Thôi thế là mạnh ai nấy kéo túi xách và chạy thục mạng . Ối giời , may quá , chúng tôi không phải người cuối cùng . Cái xách của Chung bị sút mất tay cầm . Chung cần nhờ Richi đi tìm chỗ để bao lại bằng plastique . Tốn hết 30 bolivars .
 
Tại quầy vé , cô nhân viên bắt Mathilda và Laurence phải đóng thêm mỗi người 32 bolivars nữa , mà chẳng ai biết lý do . Richi chỉ có thể thông dịch thôi , chứ chẳng giúp gì được . Trong khi Jean-Charles , Chung và tôi thì ... thoát , có lẽ vì ghi danh ở quầy khác . Vé đã mua từ lâu , và mua ở bên Pháp nữa , tại sao đến phút chót ở nơi sắp ra đi , lại bị trả thêm tiền ? Cả bọn năm người , mà chỉ có hai người phải trả tiền thêm . Nếu không có đủ tiền thì sao đây ? Có cái gì không rõ rệt cho lắm . Nhưng chẳng ai chứng minh được . Thuế phi trường là 162 ,50 bolivars và phải trả bằng tiền địa phương . Rất may ai cũng sửa soạn đúng số tiền trước rồi .
 
Đáo để , đợi xong các thủ tục , sắp đi qua quan thuế thì Laurence mới đưa cho Richi cái bao thơ có tiền thưởng cho Eric , tài xế , trước , rồi mới đưa cái bao thơ tiền thưởng cho Richi , sau . Richi bỏ hết cả vào túi quần , không nhìn vào , rồi bắt tay cám ơn mọi người . Eric bây giờ mới lo đậu xe xong và cũng vừa vặn đến chào chúng tôi .
 
Đến phút chót Chung mới đưa ra món quà đặc biệt của Chung ra tặng Richi . Đó là cái áo tee-shirt có in chữ Saigon-Việt Nam ngay ở ngực . Richi rất bất ngờ và rất cảm động . Anh ta mặc ngay áo vào , rồi ríu rít ôm chầm lấy Chung , vừa ngạc nhiên vừa xúc động rõ ràng . Chẳng thế mà chính Richi lại đòi chụp ảnh kỷ niệm với Chung và ... không quên tôi . Richi nhất định phải chụp ảnh cả với tôi nữa . Anh ta nhờ Laurence chụp cho ba người chúng tôi thôi , không chụp với cả nhóm . Chụp ảnh xong , Richi lại ôm lấy Chung nữa mà nhắc lại :
- Cám ơn Chung , cám ơn nghe . Tôi rất mong sẽ gặp lại anh ở Paris .
 
Sau đó Richi cho mọi người địa chỉ e-mail của mình . Mathilda , mắt ướt , đứng một mình trong một xó , không nói với ai . Trước khi qua quan thuế , Richi lại bắt tay từng người , lại ôm Chung rất thân thiện . Rồi quay sang tôi , Richi ôm tôi thật lâu trong vòng tay siết thật chặt , rồi hôn lên hai má tôi , rồi lại ôm tôi chặt thêm nữa , rồi thì thầm vào tai tôi . Nhưng phi trường ồn ào quá , tôi chẳng nghe thấy gì . Nhưng có lẽ thật ra , chưa chắc Richi đã nói gì .
 
Trước khi khuất sau cánh cửa , tôi còn nhìn lại Richi lần cuối cùng . Tôi không tìm thấy người thanh niên trẻ trung , đầu hớt trọc , còn giữ lại lọn tóc nâu , ngộ nghĩnh , bên trái mái đầu , với ánh mắt long lanh , với nụ cười mà tôi gọi thầm là «  nụ cười tàn phá »  . Bây giờ , là một người đàn ông già dặn hơn , với nét mặt mệt mỏi , đôi mắt đỏ vì thiếu ngủ và suy tư , đôi môi mím lại ráng gửi theo một nụ cười tàn héo , đã mất đi nét tươi trẻ và vô tư .
 
Cùng với hình ảnh xa lạ , không quen thuộc của một Richi tươi trẻ trong chuyến du lịch vừa qua , tôi đánh mất chính tôi , ngày nào ...   

 
Giã từ Richi , người bạn trẻ , vĩnh biệt bạn nhé ! Vĩnh biệt Venezuela !
Vân Hải 2010/10/01