Thuốc điều trị bệnh tiểu đường
Mục tiêu điều trị
bệnh tiểu đường:
Người bình thường:
- ĐH trước ăn: 4.0 – 5.6 mmol/L
- ĐH sau ăn: < 7.8 mmol/L
Người bị tiểu đường:
- ĐH trước ăn/ đói: 4.5 – 6.7 mmol/L
- 2 giờ sau ăn : ≤ 9.0 mmol/L
- Trước ngủ: 5.5 - 7.7 mmol/L
- HbA1c < 7%
- ĐH < 3,9mmol/L – nguy hiểm
- ĐH cao hơn mức mục tiêu - Cần điều chỉnh thuốc, chế độ ăn và tập luyện
Đối với tuýp 1
- Không có triệu chứng lâm sàng
- Tâm sinh lý luôn thoải mái
- Không bị hạ đường huyết nặng
- Không bị tăng đường huyết nặng hay nhiễm toan ceton
- Tăng trưởng và phát triển bình thường
Đối với Tuýp 2
- Hạn chế sự xuất hiện của các triệu chứng, biến chứng
- Ổn định đường máu và các xét nghiệm khác
- Duy trì cân nặng cơ thể tối ưu
- Giảm các nguy cơ bệnh tim mạch
- Phòng và điều trị các biến chứng vi mạch
Thuốc điều trị tiểu đường: Các loại Insulin Insulin là hormon do tụy tiết ra, khi dòng máu mang glucose đến các cơ quan, insulin sẽ giúp glucose đi vào trong tế bào và giúp tế bào sử dụng glucose để sinh ra năng lượng cho hoạt động của các tế bào. Khi thiếu insulin, cơ thể sẽ không sử dụng được glucose, hậu quả là glucose trong máu sẽ tăng cao và xuất hiện trong nước tiểu.
Insulin: insulin tác dụng nhanh; insulin tác dụng ngắn; insulin tác dụng trung bình; insulin tác dụng chậm; insulin trộn sẵn.
Thuốc uống bệnh tiểu đường: Nhóm sulphonylurea (làm tăng tiết insulin): Tolbutamide, Chlorpropamide, Glibenclamid, Gliclazid, Glimepirid, glipizide, glinide. Nhóm sulfonylurea là những
thuoc tri benh tieu duong tuýp 2 được dùng phổ biến nhất, nó có tác dụng chính là kích thích tụy tăng tiết insulin. Tác dụng phụ của thuốc có thể là gây tăng cân tuy không nhiều (1-2kg) và hạ đường máu quá thấp (hay gặp khi dùng cholpropamide và glibenclamide) nhất là ở những bệnh nhân già, bệnh nhân có bệnh gan hoặc thận. Nhóm thuốc này thường phải dùng 2-3 lần mỗi ngày, uống vào trước bữa ăn.
Thuốc ức chế men alpha-glucosidase(làm chậm hấp thu đường glucose từ ruột vào máu):
Tăng đường máu sau bữa ăn khá phổ biến ở các bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2. Men alpha-glucosidase có vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa và hấp thu thức ăn. Thuốc ức chế men alpha-glucosidase nên sẽ làm chậm quá trình hấp thu carbonhydrate ở đường tiêu hóa, nhờ đó làm giảm mức độ tăng đường máu sau bữa ăn. Thuốc có thể được dùng riêng lẻ cùng chế độ ăn kiêng hoặc dùng phối hợp với sulfonylurea, metformin hoặc insulin.
Tác dụng phụ là gây đầy hơi và sôi bụng, đôi khi gặp đau bụng và tiêu chảy, vì thuốc này làm chậm quá trình tiêu hóa chất bột đường trong lòng ruột. Tác dụng phụ này không gây vấn đề nghiêm trọng lâu dài, nó có thể đỡ hoặc không còn khi giảm liều thuốc (hoặc là ngưng sử dụng thuốc). Để khắc phục nên uống thuốc vào giữa bữa ăn, bắt đầu bằng liều thấp và tăng liều từ từ.
Metformin (tăng nhạy cảm insulin):
Metformin được coi là thuốc
điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2 có béo phì hoặc thừa cân do có tác dụng chính lên sự đề kháng insulin. Metformin có ưu điểm nổi bật là không làm tăng cân và cũng không gây hạ đường máu quá thấp.
Các tác dụng phụ của thuốc có thể là gây đầy bụng, buồn nôn, tiêu chảy... Tác dụng phụ này có thể tránh được khi sử dụng với liều thấp hơn và uống sau khi ăn. Nếu vẫn còn cảm giác đầy bụng và bị tiêu chảy sau khi đã sử dụng theo đúng khuyến cáo, chắc chắn phải ngưng uống metformin.
Không dùng metformin khi có suy thận, suy gan, suy hô hấp. Phải thận trọng khi dùng cho những bệnh nhân lớn tuổi.
Nhóm thiazolidinedione (TZD) hay glitazone ( Rosiglitazone, Pioglitazon ) ( tăng hoạt tính của insulin )
Các thuốc TZD có tác dụng làm tăng tác dụng của insulin tại các mô trong cơ thể nhưng không làm tăng tiết insulin. Ngoài ra nó còn có tác dụng làm giảm rối loạn mỡ máu. Điều trị TZD thường gây tăng cân (khoảng 2-4kg/24 tháng), chủ yếu do làm tăng tích trữ mỡ dưới da và một phần do giữ nước. Vì vậy cần thận trọng khi điều trị TZD cho các bệnh nhân bị suy tim hoặc có bệnh tim, viêm gan hoặc có men gan tăng cao.
Nhóm meglitimide: Nhóm này có tác dụng kích thích tế bào bêta của tụy tăng sản xuất insulin, có tác dụng tương tự sufonylurea nhưng kích thích tiết insulin sớm hơn. Thuốc được dùng là novonorm chỉ định trong điều trị đái tháo đường týp 2, uống trước khi ăn 15-30 phút. Tác dụng xuất hiện nhanh (30 phút sau khi uống thuốc). Vì vậy nó thường được dùng vào đầu bữa ăn và làm giảm đường máu sau bữa ăn, không được uống thuốc nếu không ăn. Không dùng cho những trường hợp suy gan, thận, có thai, nhiễm trùng, phẫu thuật...
Điều trị phối hợp các thuốc: Theo các khuyến cáo mới của Hội đái tháo đường Mỹ thì khi dùng một thuốc mà không kiểm soát được đường máu thì nên điều trị phối hợp sớm 2 hoặc 3 loại thuốc uống với nhau hoặc với insulin. Điều trị phối hợp rất có lợi vì cùng lúc nó tác dụng lên nhiều khâu, nhiều rối loạn khác nhau của quá trình sinh bệnh đái tháo đường tuýp 2. Các thuốc có thể phối hợp cùng nhau là:
Sulfonylurea + metformin hoặc alpha-glucosidase hoặc TZD.
Metformin + alpha-glucosidase hoặc TZD.
Insulin + sulfonylurea hoặc metformin hoặc alpha-glucosidase.
Nguồn:
chữa bệnh tiểu đường