Biện pháp ngoại khoa và nội khoa điều trị sỏi thận

Có 2 phương pháp chính hiện nay để điều trị bệnh sỏi thận là ngoại khoa và nội khoa, mỗi phương pháp được áp dụng tùy theo tình trạng, kích cỡ, đặc tính sỏi thận của từng bệnh nhân. Thông thường với những sỏi nhỏ sẽ được điều trị bằng nội khoa, ngoại khoa áp dụng cho các sỏi lớn. Hãy cùng tìm hiểu về 2 phương pháp này để có cách nhìn rõ hơn về công tác chữa trị sỏi thận nhé.

Sỏi thận tiết niệu là bệnh thường gặp ở Việt Nam, chiếm tỷ lệ 10% - 15% dân số, chiếm 45% - 50% bệnh tiết niệu. Sỏi thận tiết niệu nếu phát hiện sớm, chọn đúng phương pháp điều trị hết sỏi thì không ảnh hưởng đến chức năng của thận, hạn chế tái phát, không ít những trường hợp chua benh than như viêm thận, suy thận... chỉ vì lựa chọn sai phương pháp điều trị, dẫn tới biến chứng bệnh.
Sỏi thận là một hiện tượng chất khoáng trong nước tiểu lắng đọng lại ở thận, lâu ngày kết lại tạo thành sỏi. Sỏi được tạo ra do nhiều nguyên nhân và thường do sự phối hợp của nhiều nguyên nhân như: uống ít nước, ăn uống nhiều canxi, rối loạn chuyển hóa, di truyền... 80% - 90% sỏi được cấu tạo bởi canxi, phối hợp với oxalat, phosphat.

Những năm gần đây, nhờ sự phát triển của ngành y - dược, điều trị sỏi thận tiết niệu đã có những tiến bộ vượt bậc làm thay đổi việc điều trị căn bệnh này, tỷ lệ bệnh nhân phải phẫu thuật nhỏ hơn 10%. Thay vào đó là các phương pháp điều trị nội khoa, ngoại khoa kết hợp thuốc uống, y học cổ truyền, biện pháp ăn uống, luyện tập...

Việc quyết định lựa chọn phương pháp điều trị bệnh sỏi thận dựa vào các tiêu chí sau: vị trí sỏi, kích thước, mật độ của sỏi và chức năng của thận…

Điều trị ngoại khoa

Với những sỏi có kích thước lớn hoặc đã có biến chứng thì thường áp dụng các biện pháp như: tán sỏi ngoài cơ thể, tán sỏi qua da, phẫu thuật lấy sỏi… áp dụng cho những viên sỏi lớn, hình dáng phức tạp, soi than cap, hoặc sỏi ở vị trí khó dùng thuốc đào thải ra được.

Tán sỏi ngoài cơ thể: Máy tán sỏi phát ra tia laser hoặc sóng xung kích, phá bề mặt sỏi, đập vụn sỏi ra và đào thải ra ngoài theo đường nước tiểu. Bệnh nhân hầu như không đau đớn. Phương pháp này áp dụng với bệnh nhân có sỏi khoảng dưới 3cm. Vị trí: Sỏi bể thận hoặc nhóm đài trên, nếu nhóm đài dưới cổ đài phải rộng. Sỏi 1/3 trên niệu quản.

Tán sỏi ngược dòng: Dùng ống soi niệu quản đi từ niệu đạo, lên bàng quang và lên niệu quản tiếp cận trực tiếp viên sỏi, dùng nguồn năng lượng bằng laser hoặc khí nén để phá vụn sỏi, bơm rửa lấy hết sỏi. Vị trí: sỏi 1/3 giữa và 1/3 dưới niệu quản đối với nam giới, ở nữ giới có thể tán sỏi cao hơn lên ngang đốt sống L3, L4.

Tán sỏi bằng laser đang được thực hiện ở những nước phát triển thế giới, tốt hơn so với tán sỏi bằng khí nén và siêu âm. Laser có thể tán được mọi loại sỏi (thậm chí cả sỏi có polyp), kích thước nhỏ hơn 2cm.

Lấy sỏi thận qua da: Tạo đường hầm vào thận và đưa ống nội soi đường kính 10 - 15mm vào tiếp cận sỏi. Phá vỡ sỏi bằng laser, khí nén hoặc siêu âm phá vỡ sỏi và lấy sỏi ra ngoài. Vị trí: sỏi bể thận, sỏi có kích thước lớn, sỏi san hô, sỏi cứng, sỏi nhóm đài dưới.

Phẫu thuật nội soi lấy sỏi: Chỉ định cho những sỏi bể thận, sỏi 1/3 trên niệu quản. Những sỏi lớn, mật độ chắc, khó tán.

Phẫu thuật mổ mở: Hiện nay, hiếm khi chỉ định do nhiều tai biến, thời gian hồi phục lâu. Áp dụng cho những sỏi thận, niệu quản kích thước lớn, chức năng thận kém.

Phẫu thuật bằng Robot: Thực hiện ở những nước phát triển, chỉ định cho những sỏi thận lớn, rút ngắn thời gian nằm viện (2 - 3 ngày), chi phí rất cao.

Điều trị nội khoa

Với những sỏi nhỏ hoặc chưa có biến chứng thì việc dùng các thuốc uống giúp tan sỏi sẽ thích hợp hơn bởi tính an toàn, tiện dụng và thích hợp với những người thể trạng yếu hoặc sợ phẫu thuật .

Dùng thuốc Đông y như: kim tiền thảo, bông mã đề... kết hợp uống nhiều nước, vận động.

Dùng nam dược như: cây râu mèo, hoa đu đủ đực...các bài thuốc nam chữa sỏi thận bằng các loài cây cỏ thiên nhiên, vừa tốt sức khỏe, tán sỏi tốt lại không có tác dụng phụ.
Dùng thuốc giãn cơ trơn, giảm đau nếu cần.

Bệnh nhân cần được theo dõi bằng siêu âm, nếu sau 2 - 3 tháng kích thước sỏi không giảm cần chuyển phương pháp điều trị.

Trong các thuốc điều trị sỏi thận, thuốc chiết xuất từ kim tiền thảo có tác dụng hiệu quả, được ghi nhận cho tới nay. Cơ chế tác dụng của kim tiền thảo là đa cơ chế: ngăn chặn kết tụ sỏi, bào mòn sỏi tạo điều kiện tống sỏi ra ngoài, gọi là “bài thạch lâm thông”. Kim tiền thảo còn kiểm soát lượng khoáng chất trong nước tiểu tốt nên có tác dụng điều trị và phòng tái phát sỏi thận.

Nói chung, với nhiều phương pháp như hiện nay thì việc điều trị sỏi thận không còn khó khăn nhưng hầu hết các phương pháp này chỉ mới điều trị hết sỏi chứ chưa ngăn ngừa tái phát nên bệnh nhân thường phải điều trị nhiều lần gây tâm lý mệt mỏi, lo lắng. Để điều trị tận gốc bệnh sỏi thận, tránh tái phát, bệnh nhân cần phải kiểm soát được lượng khoáng chất phát triển trong nước tiểu không được tăng quá mức. Điều này thì các phương pháp như phẫu thuật, tán sỏi… chưa làm được.


Sỏi thận tiết niệu nếu phát hiện sớm, chọn đúng phương pháp sẽ điều trị hết sỏi, không ảnh hưởng đến chức năng của thận, hạn chế tái phát. Nếu không có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm, nặng nề khó chữa trị như: chữa viêm thận bể thận mạn, ứ mủ thận, chữa bệnh viêm cầu thận, suy thận cấp và đặc biệt suy thận giai đoạn cuối phải chạy thận, thay thế thận.