Sherlock Holmes đến Nam Kỳ
                                                                            ***
Khai bút: 18. 8. 2013                                                                                                Mạc Dung
                                                                              1
                                                                  XẠ THỦ BÍ ẨN
                                                                              *
Bác sĩ Watson lấy quyển sổ tay hí hoáy ghi: Nam Kỳ ngày 19.2.1890. Sáng thứ tư tại Saigon… Anh định ghi tiếp số nhà và tên đường nhưng chợt dừng lại đắn đo. Số 49 đường Nationale khác nhiều so với Luân Đôn, với những ngõ phố chằng chịt như bàn cờ, khiến những người ngoại quốc như Sherlock Holmes và Watson thấy chóng cả mặt. Cách mấy căn nhà là tòa soạn báo Nam Kỳ, người Pháp gọi là “Le journal de Cochinchine”. Người Pháp gọi Nam Kỳ là Cochinchine do sợ nhằm lẫn với thành phố cảng Ấn Độ “Cochi” nên thêm hậu tố chine/china (Trung Hoa), ý nói Cochi gần Trung Hoa để dễ phân biệt…
Watson rời quyển sổ, hướng ánh mắt quan sát công trình của Sherlock Holmes. Chỉ chưa đầy ba tiếng đồng hồ mà nhà thám tử tài danh đã bố trí căn hộ như số 221b phố Baker, Luân Đôn. Không biết anh lôi từ đâu về mà 14 cái ghế đã có mặt, sau đó là cái bàn cũ kĩ với những vết xước còn mới nguyên. Chiếc giày Ba Tư được đặt trên bàn với hàng tá thuốc lá giấu mình trong đó. Sau cùng là vật báu muôn thuở, cây vĩ cầm được mắc tạm lên vách tường lam nham bụi đóng. Ánh mắt tinh anh của Holmes ra vẻ hài lòng với số tài sản hiếm hoi anh vừa sưu tập được…
“Ngài Watson kính mến - Giọng Holmes thật dí dỏm - Mặc dù chúng ta đang ở một nơi “không mấy thân thiện”, nhưng rõ ràng mọi sự không tồi tệ như những ngày tẻ ngắt trên con tàu lề mề phun khói mà không thể nào đi nhanh hơn được. Ý tôi muốn nói rằng, một căn hộ như thế này, là món quà xa xỉ mà thượng đế ban thưởng cho chúng ta. Như thế không phải tốt hơn khi loanh quanh bên mạn tàu, chơi đùa cùng lũ hải âu với cái bụng trắng toát háu ăn và trong đầu nghĩ đến một hải trình kinh khủng mà kẻ kém nghị lực vừa nghe thấy đã ngả mũ “chào thua”…”
Watson vừa sửa lại chiếc nệm cũ vừa càu nhàu:
“Với tất cả sự kính trọng thưa ngài Sherlock Holmes. Ngài hãy nói cho tôi nghe cụm từ mà ngài vừa sử dụng: “không mấy thân thiện” có nghĩa gì, khi ngài khăng khăng dụ dỗ tôi sang đây với một đảm bảo ban đầu như “đinh đóng cột” rằng, tại hòn ngọc viễn đông chúng ta tha hồ tiêu dao khoái lạc mà không cần phải quan tâm đến “an ninh” mà người Pháp đã nhiều năm tìm kiếm. Và còn nữa, ngài có ý đồ gì khi bắt tôi “hứa đi, hứa lại” là không được nhắc đến những chuyện trong quá khứ, với những vụ án chết tiệt mà lúc nào tôi cũng lún người vào, có khi nguy hiểm cả tính mệnh. Bây giờ tôi mới hiểu khi liếc mắt qua tờ tuần báo Nam Kỳ với tin tức về chiếu “Cần Vương” của vị vua Đại Nam đã “xuất bôn” và sau đó bị bắt giữ, kêu gọi nghĩa sĩ đứng lên đánh đuổi bọn “mắt xanh mũi lõ” ra khỏi tam kỳ. Và vì vậy tôi càng hiểu rõ hơn từ “an ninh” mà người ta cố tình “thôi miên” ông bác sĩ ngờ nghệch, lúc nào cũng nặng tình bè bạn…”
“Mọi sự không quá như anh nghĩ, Watson. Chúng ta ở đây với sự bảo hộ của người Pháp, và cho dù họ còn ngờ nghệch trong việc giao lưu cùng người bản xứ, nhưng với những tiểu khu còn hoang sơ lầy lội không lẽ “sự bất an” cứ phải tìm đến chúng ta.”
Ánh mắt Watson tối sầm như đêm ba mươi.
“Tôi thì nghĩ ngược lại thưa ngài Holmes. Vì trong thiên hạ có một kẻ không trông chờ “sự bất an” đến theo thói thường mà ngược lại như một con nghiện cứ thích tìm đến “nỗi bất an” mà con người luôn luôn xa lánh. Tôi nói như thế chắc đúng tâm ý của ngài, thưa thám tử! Và điều này càng củng cố thêm sự đúng đắn của tôi khi sai lầm đồng ý đi gần nửa vòng trái đất với một kẻ không biết sợ trời sợ đất là gì. Than ôi! Biết đâu vì cái tình bạn lâu nay của chúng ta mà một ông bác sĩ nghèo khó như tôi, có khi không còn cơ may gặp lại vợ mình.”
Nhìn nét khổ sở của Watson, Holmes không nhịn được cười, nhưng cố kìm nén để lời nói có sức thuyết phục hơn.
“Ngài bác sĩ thân mến! Không phải chúng ta đang đứng cùng nhau sau bao hoạn nạn hay sao? Và điều này chứng minh rằng, những người tốt bụng bao giờ cũng xứng đáng hưởng sự yên bình mà thượng đế ban tặng. Vậy hà cớ gì chúng ta phải đa mang điều chưa xảy ra, đến đỗi phải đưa vào trong ký ức, rồi quáng quàng vì những cơn ác mộng mà chính ta nuôi dưỡng nó trong nỗi sợ hãi. Biết đâu tại nơi đây, hứa hẹn cho chúng ta nhiều điều mà không bất cứ nơi nào có được. Và rằng quyển nhật ký của ngài Watson sẽ trĩu nặng những ý tưởng, với viễn cảnh một ngày nào đó tham dự giải văn học toàn cầu, đề tài về một nơi không ai ngờ tới. Còn nữa, không phải chính nơi đây làm cho chúng ta quên đi những cơn bão tuyết và các cơn mưa bất chợt trên bầu trời Anh quốc, làm lấm lem từng chiếc áo đẹp của những mệnh phụ phu nhân lúc nào cũng đỏm dáng bên cạnh các người hầu. Phút giây này đôi khi làm cho con người sực tỉnh để suy nghĩ chút ít về sự “bình đẳng” ai nấy hay nói tới như là một mặt hàng cao cấp hiếm khi có được. Một ngày nào đó biết đâu hình ảnh bác sĩ Watson với chiếc ống nghe, bên cạnh các em bé bản xứ nghèo khó vì chiến tranh, sẽ được nhiều người biết đến như một con người giàu lòng nhân ái, xóa tan cách biệt về hàng rào ngôn ngữ, tôn giáo, hơn hẳn các chính trị gia luôn luôn mơ hồ trong câu nói của chính mình…”
“Không cần phải nói nữa, ngài Sherlock Holmes đáng kính. Tôi sợ rằng nếu nghe nhiều hơn thì mình lại trở thành kẻ mộng tưởng bởi suy nghĩ kẻ khác gieo rắc, có khi hóa thành hồ đồ mà không hay biết. Vậy để kết thúc buổi tranh luận, tôi muốn biết rằng giữa hai ta ai là người phải lê chân xuống phố, mua một ít món ăn, trong khi vô vọng chờ đợi bồi phòng như thường thấy tại quê nhà. Không phải phương đông có câu nói: “Ăn trước rồi mới nói chuyện đạo” hay sao! Rồi sau đó tha hồ ngài thám tử tài ba trổ tài lý sự đến đỗi… đến đỗi… Bụt cũng phải bỏ đi luôn…”
Vừa nghe đến đây Sherlock Holmes liền cười khì rồi bước ra cửa. Như thế mặc nhiên anh ta tự nguyện đi mua thức ăn, nhân thể dạo quanh một vòng ngắm phố xá Saigon mà lâu nay chỉ biết qua sách báo.
Còn lại một mình Watson bắt đầu sắp xếp lại căn phòng. Anh không có thói quen sống chung với bề bộn nên càng khó dễ dàng chấp nhận khung cảnh hiện tại. Cũng may căn nhà nhỏ cũng thoáng đãng vì lâu ngày không người ở, và mọi sự trở nên sinh động hơn khi xuất hiện hai nhân vật mà người bản xứ rất dễ nhầm lẫn với kẻ xâm lược đất nước mình…
Watson còn đang loay hoay với valise thì Sherlock Holmes đã quay vào với hai tay khệ nệ mấy túi nylon trông nhớt nhát như con người ngài thám tử.
“A ha! Xem chúng ta có gì đây, thưa bác sĩ. Thực phẩm hè phố với những tên gọi khá ngộ nghĩnh mà nếu không sang đây có nằm mơ ta cũng không biết được. Đây là món chả giò. Và kia là món “bò pía” với tên gọi mang hơi hướng Trung Hoa. Tất cả tươi nóng đến bất ngờ và điều khiến người ta hân hoan hơn bởi phí tổn cực thấp không ai mường tượng được. Nhìn những thứ này tôi có cảm tưởng chúng ta thật rất hoang phí trong cuộc hội hè với các quý tộc mà quên đi tình cảnh khốn khổ của các dân tộc nghèo khó.”
Sherlock Holmes vừa nói vừa đi tìm cái đĩa đựng thức ăn. Thao tác của anh nhanh nhẹn và đầy hứng thú khiến Watson ngạc nhiên.
“Tôi thật sự không hiểu nổi điều gì khiến anh hồ hởi thái quá với xứ sở này. Một đất nước bị người Pháp xâm chiếm với ý tưởng “cải hóa” ngây thơ thì chúng ta phải khéo gìn giữ để khỏi họa lây mới phải. Ngược lại ngài thám tử cứ thích trò bông lông có khi ăn nhằm đạn của nghĩa sĩ “Cần Vương” chẳng biết chừng.”
Hohmes kéo một cái ghế cho Watson ngồi rồi ôm vai người bạn thân thiết nhất. Cử chỉ anh như đùa cợt với tính khí hơi nhát gan của Watson bởi tuổi tác chất chồng. Và không nhờ những lúc như thế này, Holmes lại quên mất giữa hai người có một sự khác biệt mà giới phụ nữ phân biệt rất rõ ràng: Bác sĩ Watson đã có gia đình. Không như ngài Sherlock Holmes lúc nào cũng làm bạn với cây vĩ cầm và suy nghĩ nhiều về vấn đề tội phạm hơn là ái tình nam nữ.
“Watson thân mến! Ngài không cần phải lo nhiều đến đạn hỏa mai và súng kíp, một loại vũ khí mà tầm tạm gây nguy hại chỉ có ở khoảng cách dưới năm mươi mét. Vả lại người Pháp thích chơi đùa với một ông vua An Nam mới mười một tuổi, và biết đâu với tài “phù thủy” sẽ khiến vị vua nhỏ vâng lời, xoa dịu nỗi đau súng đạn. Dù sao với cách nhìn của Pháp quốc, họ chính là người tạo ra loại chữ viết dùng để ghi âm giọng nói của dân tộc Đại Nam. Về phương diện này theo tôi, họ đã phần nào “hoàn thành” từ gọi “khai hóa” mà người bản xứ chẳng đoái hoài đến. Có thể một thế kỷ sau người ta sẽ “cảm ơn” về điều này, nhưng hiện tại dưới mắt họ, những kẻ rời bỏ quê hương, tìm sống bằng cách “nổ súng” tại một nơi xa lạ, đều được đánh giá như một hành động “xâm lược” không thể chối bỏ. Đứng về phương diện lịch sử, hai bên tha hồ ngụy tạo cho mình với sức thuyết phục cao, gán ghép nhiều vấn đề lợi ích quốc gia lên cả trẻ nhỏ, bóp méo suy nghĩ chúng với niềm tự hào “thần thánh” của chính mình.” 
Holmes ngừng lời nhìn Watson như chờ đợi sự phán xét. Sau đó chợt nhìn qua căn nhà đối diện bên kia con đường.
Watson lặng lẽ quan sát bạn với sắc mặt ưu tư.
“Chuyện gì khiến ngài thám tử trở nên “nặng gánh trần ai”? Không phải chúng ta đến đây như một cuộc du lịch dã ngoại, và… sau đó là trở về nhà, quên đi mọi thứ. Nếu may mắn hơn, có thể tìm mua một số cổ vật làm quà lưu niệm đã là quý hóa, hà cớ gì suy nghĩ quá nhiều về việc không phải của mình. Anh biết rằng tôi từng phục vụ cho quân đội, từng chứng kiến thương tật, cái chết, do chiến tranh gây ra. Những lúc như vậy ta luôn luôn làm tròn “bổn phận” mà không phải suy nghĩ nhiều về nó. Rồi khi mọi việc qua đi, nỗi đau lại gặm nhấm khi biết rằng tất cả chỉ là trò đùa của “quyền lực”. Xưa nay vua chúa đánh nhau vốn tranh giành tài sản, kẻ thì bảo vệ “ngôi nhà lớn” của chính mình, người thì xã thân cho “lý tưởng” gìn giữ quê hương v.v… Cuối cùng khi mọi sự “viên mãn”, thử hỏi ai là người chiến thắng…!?”
Lúc này Sherlock Holmes đanh đứng bên khung cửa sổ, lưng xoay lại phía Watson nên không biết được cảm xúc của anh. Chợt có tiếng súng nổ và Holmes ngã xuống đất. Bác sĩ Watson hốt hoảng lao đến như một thói quen và phần nào trách cứ lời nói không hay trong buổi sáng.
Sherlock Holmes đứng dậy phủi áo một cách thản nhiên trước sự sợ hãi của vị bác sĩ. Càng ngạc nhiên hơn khi anh từ bỏ thói quen chạy lao ra cửa nhằm tóm cho được kẻ “thích khách”. Holmes vẫn bình thản hướng ánh mắt xuống phố. Sau đó anh quay lại bức tường đối diện, nơi viên đạn găm vào không đúng địa chỉ, với nhận xét thật khôi hài.
“Một phát súng tồi bởi một xạ thủ thuận tay phải. Từ góc bắn và khoảng cách như thế này hắn phải làm tốt hơn thế…”
Watson vẫn còn run sợ cho bạn.
“Anh không sao chứ? Sự “an ninh” mà anh nói, đã có dịp thể hiện tình “hảo hữu” hiếm thấy rồi đó! Cũng may đây là súng kíp, với một khẩu súng tốt hơn thì…”
Quan sát vết đạn một lúc, Holmes nhận xét rất nhanh.
“Người này không được đào tạo tốt để ám sát. Thông thường xạ thủ phải biết khống chế hơi thở lúc xiết cò. Những người giỏi, bao giờ cũng chọn thời khắc giữa hai lần nhịp đập của tim…”
Thấy vẻ mặt tỉnh khô của Sherlock Holmes, Watson bất bình thay.
“Nhưng anh vừa đến đây thì làm gì có kẻ thù. Sai lầm mục tiêu chăng?”
“Đây không phải do nhầm lẫn mà có chủ ý - Holmes chợt cười nhỏ rồi nhìn Watson - Nếu hắn đã chọn tôi, tất nhiên đã hiểu rõ lai lịch. Bất cứ một xạ thủ nào trước lúc hành động cũng mất thời gian trong việc lựa chọn vị trí. Nhất định căn nhà phía đối diện cao hơn nơi chúng ta đang đứng, tầm quan sát tốt mà không bị ảnh hưởng hướng gió. Anh nghĩ sao khi đối thủ chọn một nơi như thế, rồi biết rằng mình nhầm mục tiêu?”
Lúc này Watson đã lấy lại bình tĩnh và chợt cười phá lên bởi cuộc tranh luận vừa rồi.
“Cuối cùng ngài Sherloc Holmes đáng kính cũng phải gác lại những ý tưởng cuộn trào. Bây giờ tôi nghĩ anh có chuyện để làm, hơn là lo lắng cho vị vua Thành Thái với bầy tôi trung thành luôn luôn muốn đánh đuổi người Pháp ra khỏi đất nước mình. Và biết đâu phát súng vừa rồi là bởi một tay “nhiệt huyết”, đang nhầm lẫn ngài Sherlock Holmes với bọn người mà bản xứ dùng từ: “mắt xanh mũi lõ” để gọi. Điều này càng ngạc nhiên hơn khi chàng thám tử mới rời khỏi tàu viễn dương khoảng hơn mười giờ và đã có một cuộc “chào đón” ra trò, làm khiếp hồn bao kẻ”
Vừa nghe đến đây Sherlock Holmes cười lên thích thú.
“Anh đã đúng, Watson! Có một tay súng do quân khởi nghĩa phái đến với nhiệm vụ “giết” tôi, mà theo suy luận phải dùng từ “ngăn chặn” thì đúng hơn. Nơi đây đang xảy ra điều gì, nhưng do nhầm lẫn, nghĩa sĩ “Cần Vương” cứ “quơ đũa cả nắm”, cho tôi và anh cùng “một giuộc” với người Pháp. Và khi họ biết chắc không thể giấu được tôi thì tốt nhất là nên “bịt miệng” lại, để cớ sự khỏi “lộ tẩy”. Họ biết rằng với Sherlock Holmes, muốn ngăn chặn chỉ còn giải pháp duy nhất mà mấy kẻ thích “súng đạn” khoái làm, và mọi việc đã xảy ra như anh thấy…”
Watson ra vẻ không hài lòng, ít nhất là phần nào trong cách lý luận của ngài Holmes.
“Họ ngăn chặn điều gì khi anh mới đến? Và để khám phá ra bí mật, không phải ngày một này hai. Vậy khi nổ súng vào một người chưa một lần tiếp chuyện, sự “ngăn chặn” đó trở nên thái quá giống như nã súng vào người đi đường với hành tung nghi vấn cướp nhà băng vậy!”
Holmes bước tới cái bàn, bắt đầu lấy thuốc nhồi vô tẩu. Anh đi tới đi lui và nhả khói khắp căn phòng.
“Thưa ngài bác sĩ đáng kính! Nếu đã “ngăn chặn” bao giờ cũng có mục đích của nó. Ta thử làm ví dụ: Một bí mật được một hay hai người biết thì đó vẫn là “bí mật”. Còn như mọi sự đã phơi bày, tất trở thành một sự kiện thu hút rất nhiều người quan tâm. Như thế chúng ta có ngần ngại hay do dự, khi nổ súng vào một người mà khả năng suy luận trên cả thông minh, cộng thêm cái mũi cực thính lúc nào cũng dính trên đầu của mình. Biết đâu khi tôi và anh đến đây, đã được nhận định như một sự mời gọi “giúp đỡ” từ nhà cầm quyền Pháp quốc mà người địa phương lâu nay vốn “ngán tận cổ”. Vậy, phái một tay súng phục ở khoảng cách đủ gần là giải pháp tối ưu không phải bàn cãi.”
Đến đây những băn khoăn trong lòng Watson đã được giải tỏa. Vướng mắc còn lại với Sherlock Holmes là làm sao biết nơi đây đang xảy ra chuyện gì? Và “đột phá khẩu” đầu tiên  mở ra hướng điều tra có từ đâu, khi hai người hoàn toàn “chân ướt, chân ráo” tại Saigon…
 Trong khi Watson còn bận bịu với bao suy nghĩ thì Sherlock Holmes đã rời khỏi căn phòng. Tiếng cánh cửa khép nhẹ khiến Watson giật mình dõi theo. Một lúc sau Holmes trở lại với chồng báo cũ bám bụi mốc thếch, rồi sau đó đổ kềnh ra ghế ngấu nghiến đọc, chẳng buồn quan tâm đến người bạn kề bên.
Watson bỏ đi đun nước nấu café. Khi anh vừa làm xong công việc của mình đã nghe tiếng Holmes reo lên.
“Chúng ta đã không uổng phí khi bỏ ra mấy tháng nghiên cứu quốc ngữ Đại Nam. Tờ tuần báo Nam Kỳ cách đây ba tháng, có nhắc đến nghi vấn về “tàng khố” của quân khởi nghĩa chưa rõ gốc gác. Nhà cầm quyền cho rằng, một cuộc khởi nghĩa vũ trang bao giờ cũng đi liền với tiền bạc. Vậy để trang bị súng và lương thực cho quân đội, tất sẽ có nhiều vàng bạc được huy động từ các thành phần trong xã hội. Điều này đồng nghĩa: lời “tiên đoán” trong giới bình dân có mức độ tin cậy cao, khi nói về “tàng khố nghĩa quân” mà lâu nay nhiều người ra sức tìm kiếm…”
Watson nhún vai ra vẻ chán chường, trong khi thái độ Sherlock Holmes tỏ ra hưng phấn hơn. Đối với Watson đây chính là thảm họa, trong khi ngài thám tử đáng kính dù có bị ai níu áo vẫn thích chen chân vào. Ở chốn “tên bay đạn lạc” này, giữ được mạng đã khó, huống hồ phiêu lưu trong câu chuyện do người đời thêu dệt với sự nghi kỵ từ hai phía.
“Ngài thám tử thân mến! Theo tôi nghĩ, chưa chắc vì việc “tàng khố nghĩa quân” mà xạ thủ  “Cần Vương” tìm đến anh. Nếu thật sự có một kho báu như thế thì ngay cả người Pháp cũng ngồi không yên. Và biết đâu trong chuyện vừa rồi ta nhận định tên “thích khách” thuộc bên A thay vì là bên B. Dưới cách nhìn của cả hai phía, ngài Sherlock Holmes đáng kính và ông bác sĩ Watson “quèn” này, lại thuộc về bên C cũng không chừng! Vậy kết luận cuối cùng: không hẳn kẻ nổ súng vào anh chính là một trong số người hưởng ứng phong trào “Cần Vương”. Có thể người Pháp đang chào đón chúng ta như hai kẻ săn lùng cái gọi là… là “tàng khố nghĩa quân” gì đấy…”
Sherlock Holmes lẳng lặng lặng nghe Watson nói với thái độ rất bình thản.
“Mọi việc vẫn trên một con đường thưa ngài Watson. Theo nhận định ban đầu thì viên đạn ấy do một khẩu súng kíp bắn ra. Loại vũ khí này  ai ai cũng có thể tạo ra, nhất là trong tình hình loạn lạc hiện nay. Nếu người Pháp thật sự quan tâm đến ta, họ phải sử dụng loại vũ khí tốt hơn, ít ra là thế hệ súng 1874. Tôi nghe nói một tướng tài Đại Nam tên là Cao Thắng, có khả năng tạo ra khẩu súng như thế, nhưng với trình độ sơ khởi không thể nào làm được nòng và loại đạn tốt hơn. Đầu đạn đang nằm trên tường cho ta biết chắc chắn hung thủ chính là nghĩa sĩ phong trào “Cần Vương”. Và… ngài bác sĩ thân mến, họ đang nhầm lẫn ta là kẻ dẫn dắt người Pháp đến chỗ cần tìm…”
Lúc này Watson tỏ vẻ nhượng bộ trước những lí lẽ đanh thép của ngài thám tử.

“Nhưng nếu ngăn chặn anh, lẽ nào kho báu ấy nghĩa quân sở hữu được. Người Pháp cũng “hau háu” về của cải nên mới săn lùng thuộc địa bên tận trời đông kia mà! Nếu thật sự có một nơi cất giấu như thế, người Pháp nhất định không khoanh tay ngồi yên.”
“Anh bắt đầu đi đúng đường rồi đó, Watson. Dĩ nhiên “tàng khố” nếu dễ tìm thì không có phát súng “buổi sáng” hôm nay. Tôi cho rằng cả hai bên đều nắm được một số manh mối có thể dẫn đến nơi ấy, nhưng cố gắng của họ vẫn chưa thành công. Vì vậy sự có mặt của tôi và anh là “cái gai” nghĩa quân phải loại bỏ, trước khi người Pháp tranh thủ được. Người Pháp đang tỏ ra tham lam, trong khi nghĩa sĩ “Cần Vương” lại muốn có vàng bạc để trang bị lương thực và đạn dược cho cuộc kháng chiến. Tôi cho rằng trong khoảng hai ngày chúng ta sẽ có lời giải đáp, khi các quân bài lộ dần ra.”
Vừa nghe đến đây Watson giật thoắt cả người. Anh đang mường tượng cả hai bị kẹp dính giữa hai thế lực và trước sau cũng chín như một cái bánh. Lần này thật không may rồi, một chuyến du lịch biến thành thảm họa, khi hình dạng hai người rõ ràng giống các ông bạn “Pháp quốc” hơn là người “Đại Nam”. Vậy, nếu ngớ ngẩn đâu đó trên đường phố Saigon, rất có thể thành tiêu điểm cho các tay súng kháng chiến luyện tập…
“Thưa ngài thám tử đáng kính. Tôi nghĩ thật dại dột khi cùng ngài sang đây với hy vọng được “thư giãn” chút ít. Nay tôi đã hiểu rằng, muốn lấp đầy khoảng trống giữa người bản xứ và hai ta, giống như những mẫu chuyện của đất nước Hy Lạp vậy!”
Watson nói đến đây liền bỏ đi thắp nến, trong khi Sherlock Holmes vẫn không rời cái tẩu trên tay. Sau đó anh bỏ tẩu thuốc và bắt đầu kéo vĩ cầm cho ra những nốt nhạc rời rạc không thành bản. Đâu đó vang lên tiếng khép nhẹ cánh cửa sổ của Watson, ngăn những chiếc lá khô theo gió rơi vào căn phòng. Holmes đang suy nghĩ về một giấc ngủ khó, khi hai người vừa vượt một chặng đường dài với độ lệch thời gian quá lớn. Tiếng xe ngựa dưới phố va lộc cộc bánh xuống mặt đường nghe thật đơn điệu và buồn tẻ…
Đêm đó hai người bạn thao thức với bao suy nghĩ nhảy múa trong đầu, lúc giấc ngủ ập đến thì sự mỏi mệt kéo họ trên giường đến tận chín giờ sáng. Lúc Watson thức dậy đã thấy Holmes ngồi trên bàn với thức ăn điểm tâm của người bản xứ. Hai tách café bốc khói đang tỏa mùi hương cực kỳ lôi cuốn mà khó nơi nào có được. Hai người làm một công việc thường khi mà không mấy hứng thú như tại Luân Đôn. Slerlock Holmes vẫn trầm ngâm không nói lời nào. Có lẽ những mớ lí luận cứ luôn nhảy múa trong đầu khiến anh mất tập trung với thế giới xung quanh. Và bỗng nhiên anh gióng tai nghe ngóng tiếng xe ngựa ngoài đường như trông đợi điều gì.
Đúng mười giờ sáng, có tiếng bước chân đi lên tầng một của ngôi nhà. Rồi cánh cửa xịt mở lộ ra dáng một người đàn ông cao to. Ông ta mặc bộ complet sang trọng với chiếc cravat như một cán chổi bị lộn ngược cùng bộ ria cằm đen nhẻm.
“Tôi thành thật xin lỗi vì sự đường đột này! Không biết trong hai ngài, ai là thám tử Sherlock Holmes?”
Holmes tỏ ra rất bình thản trước sự xuất hiện đột ngột của người lạ. Anh quan sát ông ta một lúc rồi lên tiếng.
“Người ngài muốn tìm chính là tôi. Và tôi muốn biết mình đang hân hạnh tiếp ai đây, khi nơi cư ngụ chưa quen biết quá hai ngày.”
Người đàn ông tỏ ra lúng túng trước câu nói khôi hài của ngài thám tử. Nhưng ông ta vào đề ngay không chút do dự.
“Tôi là nghị sĩ thành phố Aisne - Paul Doumer. Tôi đến đây với tinh thần ái quốc, kêu gọi sự giúp đỡ từ ngài Holmes, vì “tình bạn” giữa hai quốc gia Pháp và Anh quốc. Tôi biết rằng với một thám tử tài ba như ngài Holmes thì không cần phải vòng vo với những điều sâu kín mà trước sau ngài cũng hiểu. Với tư cách cá nhân, luôn luôn đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu, từ nhiều năm nay tôi nghiên cứu về “tàng khố quân phản loạn” với hy vọng góp phần nhỏ vào sự “hưng thịnh” của Pháp quốc và lợi ích của thành phố Aisne nói riêng. Là một nghị sĩ chính trực, tôi quan tâm thiết thực đến chế độ “bảo hộ” mà người Pháp nhiều năm cố gắng “áp dụng” lên xứ Nam Kỳ. Vì vậy tôi cho rằng nếu thật sự có một “tàng khố” như thế thì người Pháp hoàn toàn thích ứng cho việc chiếm giữ hơn là để lọt vào tay quân phản loạn “Cần Vương”. Vì vậy, tôi mong rằng ngài Holmes sẽ cùng “kề vai” với người Pháp trong “nghĩa vụ” thu hồi những của cải “phi nghĩa” đang có chiều hướng lôi kéo dân tộc Đại Nam vào cuộc chiến lâu dài.”
Sherlock Holmes hướng ánh mắt cười cợt nhìn sang Watson.
“Ngài Watson thân mến! Không ngờ chuyến du lịch của chúng ta trở nên ý nghĩa hơn khi ngài Paul Doumer tỏ nhã ý mời chúng ta tham gia một cuộc săn lùng kho báu, nhằm tìm kiếm “phúc lợi” cho dân Pháp. Điều này bất ngờ đến độ tôi vô cùng lúng túng khi tự đặt mình vào vai trò “vô cùng lớn lao” so với những gì đang có. Vì vậy tôi xin trân trọng báo với ngài nghị sĩ: chúng tôi không thể hứa hẹn điều gì khi chưa biết đích xác các sự kiện, cũng như “nghĩa vụ” mà ngài vừa nói.”
Watson đứng cạnh bên muốn cười phá lên trước câu nói trào phúng của Holmes, nhưng cố kìm lại để thưởng thức khuôn mặt đang đỏ lên mà ngài Paul Doumer đang cố đè nén.
 Người đàn ông sững người một lúc, rồi lấy lại bình tỉnh rất nhanh.
“Tất nhiên để hoàn thành một công việc không mấy đơn giản, tôi mong ở ngài sự trả lời mau mắn là quá khiếm nhã. Người của tôi hiện tại thu thập rất nhiều bằng chứng về sự hiện hữu số báu vật ấy. Nếu được sự đồng ý của ngài thám tử, tôi sẽ cho chuyển toàn bộ hồ sơ đến đây mà không mong ngài nhọc sức.”
Holmes mời Paul Doumer ngồi xuống ghế bành, sau đó châm tẩu hút thuốc. Anh nhìn vào  những vòng khói tỏa mù, như đang phán đoán tâm ý kẻ đối diện.
“Thưa ngài Doumer! Tôi vốn có thói quen không nhận lời với bất cứ thân chủ nào khi chưa hiểu tường tận những tình tiết bên trong. Và tôi nghĩ rằng trước khi đến đây, ngài cũng đã chuẩn bị một số bằng chứng về “tàng khố” mà báo chí đã nhắc đến. Như vậy trong túi ngài ít nhất cũng cất chứa một tấm bản đồ phác thảo về một nơi như thế, với hy vọng thuyết phục được tôi.”
Sự kinh ngạc hiện lên trên gương mặt của Paul Doumer. Ông ta vội vàng rút từ túi áo ra một mảnh giấy vàng võ như khuôn mặt người chết. Sau đó lên tiếng.
“A ha! Ngài đã hoàn toàn đoán đúng sự việc. Ở đây tôi có một mật đồ đã được mật vụ Pháp cung cấp. Về lai lịch của nó miễn thứ cho tôi không phải nói ra và điều này cũng giống như bao thông tin “mật” mà nhiều quốc gia vẫn giữ kín. Mảnh giấy này là mật đồ hay là thứ quỷ quái gì cũng không biết mà nhiều nhân vật sành về giải mã đến nay vẫn chưa phát hiện ra bí mật của nó. Sự hiện diện của ngài thám tử có khi lại trở thành may mắn cho người Pháp, khi biết rằng khắp trong thiên hạ không ai sành sỏi về vấn đề này hơn là Sherloc Holmes.”
Ông ta nói đến đây liền bày lên bàn tờ giấy nhỏ, trên đó ghi một hàng chữ như sau:
1: N
2: N
3: G
4: Đ
5: 1864
6: H
7: Đ
8: I
9: Ă
Serlock Holmes liếc mắt nhìn hàng chữ và tỏ ra kinh ngạc. Rồi như không tin vào mắt mình, anh cầm lấy mảnh giấy với sự hiếu kỳ lộ rõ trong ánh mắt. Xoay tờ giấy đi nhiều hướng vẫn không thấy gì khác lạ, cuối cùng Holmes đi lại bàn làm việc, lấy kính lúp ra soi. Anh xem xét rất kĩ lưỡng với thái độ căng thẳng ngày càng tăng…
“Thật kỳ lạ! Đây đúng là ký hiệu của một loại khóa mã cổ điển, nhưng chưa đủ cơ sở để lý giải. Tôi nghĩ ngoài việc truy lại lai lịch mảnh giấy để tìm ra cơ sở thì không có cách gì phá được bí mật này. Về việc này thưa ngài Paul Doumer… Nếu ngài không vui lòng nói ra sự thật thì tôi chẳng có cách gì giúp được…”
Ngài nghị sĩ tỏ ra lúng túng khi ngay từ đầu đã không muốn Serlock Holmes truy cứu thông tin mật, liên quan đến quốc gia. Ông ta bắt đầu vặng vẹo thân hình trên chiếc ghế như thể muốn nó biến mất, sắc mặt dần dần đỏ lên.
“Thưa ngài thám tử! Tôi quả thật làm ngài thất vọng khi không thể nói ra lai lịch mảnh giấy này. Chung qui mọi việc chỉ có thể liên quan đến những con số, ngoài ra người Pháp chúng tôi vẫn không có gì để giấu giếm các ngài khi đã đến đây buông tiếng “nhờ vả”. Vậy để kết thúc chuyến viếng thăm mà kết quả không như mong đợi, tôi xin trân trọng cảm ơn hai ngài đã dành thời gian quý báu tiếp một vị khách biết trong vội vã.”
Ông ta nói xong liền quay người bỏ đi ngay, không buồn quan tâm đến lời nói của bác sĩ Watson.
“Thưa ngài nghị sĩ! Ngài quên mang theo vật của mình”
Bên ngoài vọng lại tiếng của Paul Doumer, với thái độ tỏ ra thật rộng rãi.
“Tôi xin gửi lại tặng ngài thám tử. Dù sau đó vẫn là vật vô dụng khi không ai có thể bắt nó nói ra sự thật. Vì vậy giữ nó chẳng ích lợi gì cho cuộc “khai hóa” của Pháp quốc tại Đại Nam.”
Serlock Holmes bỏ ngoài tai lời nói của ngài nghị sĩ, tâm trí anh bị hút vào mảnh giấy như có ma lực không sao rứt rời được. Cuối cùng thông điệp được mã hóa trong mảnh giấy muốn nói lên điều gì? Và anh phải trổ tài thám mã như thế nào để giải được bí ẩn ấy. Đây là một loại mã cổ điển ẩn chứa nội dung bên trong với chín số là cơ sở để phá mã. Nhưng chín số ấy với biến số có thể dẫn ra nhiều trường hợp mà cơ sở định hình lại hoàn toàn không có. Cuối cùng dãy số ấy có thật sự liên quan đến “tàng khố nghĩa quân” mà mọi người đang quan tâm hay không?
Tiếng gõ cửa phòng lại vang lên. Lần này là một cô gái bản xứ xuất hiện trước sự kinh ngạc của Watson. Ngài bác sĩ tỏ ra lúng túng trước trang phục khác lạ mà lần đầu tiên mới mục kích trong đời. Cô gái khoảng ngoài hai mươi, nhưng nét chững chạc hiếm thấy với chiếc áo dài xẻ vạt hai bên. Watson không biết gọi y phục này là gì, và còn đang bận lục lọi trong kiến thức về một danh từ gọi tên thì nghe tiếng nói vang lên. Âm thanh đầu tiên nghe cuốn hút như một điệu nhạc vang lên từ thính phòng hoàng gia Albert, với âm hưởng du dương ngây ngất lòng người.
“Lời đầu tiên cho tôi xin lỗi về sự đường đột khi đến đây mà không báo trước. Không biết trong hai ngài ai là thám tử Serlock Holmes lừng danh tại Anh quốc?”
Holmes ngước ánh mắt nhìn cô gái với vẻ hứng thú lộ ra mặt.
“Tôi chính là người cô vừa nhắc đến. Và nếu không lầm thì tại Nam Kỳ tôi chưa hề thiết lập mối quan hệ hữu hảo nào khiến một cô gái tuyệt sắc như vậy tìm đến. Điều này càng ngạc nhiên hơn khi quý cô đến đây rất đúng địa chỉ và chẳng nhập nhằng chút nào khi gọi đích danh: “thám tử Serlock Holmes”, thay vì là ngài bác sĩ Watson đáng kính.”
Watson thật sự kinh ngạc đến há cả hốc mồm ra không sao ngậm lại được. Rõ ràng cô gái nói bằng ngôn ngữ bản xứ, còn ngài... Holmes của chúng ta lại đặt nghi vấn bằng giọng bản xứ cũng thành thạo không hơn không kém. Trong khi đó Watson phải tập trung lắm mới kịp theo dõi diễn biến cuộc nói chuyện giữa hai nhân vật “bản xứ” chính hiệu.
“Thưa ngài Holmes! Trước khi nói đến lý do tôi xuất hiện tại nơi đây, thiết nghĩ cũng nên giới thiệu về bản thân chút ít để tránh điều nghi kỵ. Tôi họ Trần Thị, với tên gọi là Tuyết Nhi, vốn xuất thân trong họ tộc bên ngoại của đức vua Tự Đức. Nếu tự xưng là người hoàng tộc thì hoàn toàn tôi không dám với, nhưng những gì sắp trình bày lại liên quan đến bí mật của hoàng gia...”
Serlock Holmes lập tức cắt lời cô gái.
“Hóa ra cô đến đây với tư cách là một thân chủ, và đã vượt một chặng đường không mấy suôn sẻ từ một tiểu khu xa xôi với một đề nghị... về công việc…”
Ánh mắt cô gái mở to đầy kinh ngạc trước lời nhận định của Holmes.
“Quả thật lời đồn không ngoa khi nhiều người vẫn nhắc đến tài năng của ngài, thưa thám tử! Và bây giờ tôi thật sự an tâm khi phó thác một vụ án liên quan đến hoàng tộc cho một người hoàn toàn tin cậy...”
 
 
 
 
 

 
                                                                        2
                                                     BỨC MẬT ĐỒ HOÀNG GIA         
                                                                      ***  
Sherlock Holmes mời cô gái ngồi xuống ghế và bắt đầu lắng nghe lời trình bày của nàng.
“Thưa ngài Holmes! Theo truyền thuyết trong họ tộc nhà tôi, cách đây hai mươi bốn năm có nói đến một kho báu mà nhiều người cho rằng do quân khởi nghĩa để lại. Sự thật như thế nào khó ai phân định, cho đến khi Cơ Mật Viện trong hoàng gia hé lộ một số thông tin về tấm bản đồ đã được mã hóa nhưng chưa có ai giải thích được, thì nhiều người bắt đầu quan tâm. Sự việc vẫn trong vòng nghi vấn và nhiều người vì vậy cũng nuôi hy vọng độc chiếm được kho tàng, nhất là những nghĩa sĩ… nghĩa sĩ…”
Sherlock Holmes bình thản tiếp lời cô ta.
“Nghĩa sĩ phong trào Cần Vương với nghĩa vụ đánh đuổi người Pháp ra khỏi đất nước Đại Nam.”
Cô gái thở phào vì đã có người nói thay cho mình điều khó diễn đạt nhất trong câu chuyện.
“Thưa cô… Tuyết Nhi…! - Holmes bắt đầu bày tỏ quan điểm của mình để cô gái dễ dàng bắt đầu câu chuyện - Tôi nghĩ mình có nghĩa vụ nói rõ với cô về những điều tai nghe mắt thấy. Đối với người Anh, cuộc chiến giữa đất nước Đại Nam và người Pháp hoàn toàn không ảnh hưởng đến sự trung lập trong nhận định cũng như nghề nghiệp của tôi mà cô đang ngập ngừng e ngại. Thiết nghĩ giữa cuộc chiến, hai bên đều có lập luận, cách nhìn nhận mang tính “lợi ích quốc gia”, và người ta được quyền bày tỏ quan điểm của mình mà không cần phải e dè quá nhiều đến những điều trói buộc không cần thiết. Nghĩa sĩ Cần Vương với nhiệm vụ đặt ra, cũng cần nhiều tiền bạc để mua vũ khí và lương thực, nhằm kéo dài cuộc chiến. Đây là một sự thật, và sự thật đó phải được công nhận như một điều khách quan trong câu chuyện cô đang nói đến.”
“Tôi xin thành thật cảm ơn ngài vì những điều vừa nghe thấy! Và câu chuyện được tiếp nối với mong mỏi nhiệt thành của phong trào Cần Vương vì lời đồn đại trong chúng dân. Vậy, không riêng vì người Pháp và hoàng tộc Nguyễn triều, nghĩa sĩ Cần Vương cũng muốn được kho báu để trang bị cho mình những thứ cần thiết. Vì việc này, Cơ Mật Viện vương triều ra sức khỏa lấp những tin đồn, nhưng… vô hiệu. Cách đây ba tháng, tôi có dịp tiếp xúc với người anh họ, đang làm việc trong Cơ Mật Viện hoàng gia. Anh đến và cho tôi xem qua một cái hộp hình vuông, bọc vải điều, bên trong chứa một mảnh giấy ghi một số chữ không rõ ràng. Tuy tôi là phận nữ nhi, nhưng sở hữu một số tài vặt nên được anh biệt đãi nhằm tìm ra thông điệp ghi trên ấy… Buổi tối hôm đó tôi có cơ hội thử tài thông minh của mình nhưng vô hiệu. Mảnh giấy in bửu tỷ của hoàng triều với bốn chữ đại triện: “Thiên Triều Chi Bảo”, nhằm khẳng định nó là bảo vật của hoàng gia… Mải mê với bí ẩn mà nhiều người chưa lý giải được, tôi ngủ quên trên trường kỷ đến 8 giờ sáng hôm sau. Lúc thức giấc tôi mới biết mình đã phạm một sai lầm mà nhiều ngày sau đó vẫn mãi ray rứt. Mảnh giấy mang bí ẩn của hoàng gia đã không cánh mà bay. Phòng ngoài là xác anh tôi với mấy chiếc ghế gãy nát như vừa trải ra một trận xô xát. Ngoài cửa, người vệ sĩ vẫn thản nhiên không hay biết diễn biến bên trong, trước khi tôi hô lên… Vì việc này, những ngày sau đó Cơ Mật Viện bí mật cho người điều tra nhưng vẫn không có kết quả. Tôi là người trực tiếp với đối tượng nên mặc nhiên trở thành kẻ khả nghi nhất trong vụ án “giết người soán của”…”
Sherlock Holmes lim dim đôi mắt bên làn khói thuốc. Anh thật sự bị cuốn hút vào câu chuyện khi người kể đã hoàn thành bài tự thuật trên cả sự tuyệt vời.
“Thưa cô Tuyết Nhi! Trước khi đưa ra lời nhận định, tôi muốn biết ngoài cô ra, còn ai biết được thông tin về bức mật đồ. Còn nữa, trên bức mật đồ ghi những gì cô còn nhớ và nhận diện được không?”
“Sẽ là ngu ngốc nếu tôi không nhớ được nội dung trên mảnh giấy. Về việc này theo suy luận chỉ có ba người biết được bí mật của hoàng triều. Người thứ nhất là anh tôi, thứ hai: người vệ sĩ, cuối cùng là người ngồi đây với bao oan khuất khó lời nào biện minh.”
Holmes lập tức chìa tờ giấy mà ngài Paul Doumer vừa để lại trước mặt cô gái trẻ.
“Nhân danh công lý và… tôi. Mảnh giấy nhỏ bé này, có phải chứa đựng nội dung mà nhiều người đang quan tâm hay không?      Nếu đúng như vậy thì cô Tuyết Nhi thân mến! Cô đang trở thành nạn nhân trong hí kịch chính trị mà tôi được chứng kiến sáng hôm nay.”
Cô gái trẻ tái mặt, khi trông thấy những gì ghi trên mảnh giấy. Nàng ta chộp vội nó lên đọc mà quên phứt nét thùy mị trang nghiêm vốn có của mình.
“Với tất cả sự trân trọng thưa ngài thám tử. Ngài hãy cho tôi biết vì sao mảnh giấy có mặt tại đây? Ai đã mang nó đến? Và điều đó đồng nghĩa với việc chỉ có hung thủ mới thực hiện được…”
Nhìn nét mặt xúc động của nàng, khiến ai cũng động lòng thương cảm. Thế nhưng ngài Holmes vốn lạnh lùng ngay cả với chính mình, vẫn khô khan trước tình tiết trong vụ án.
“Watson thân mến! Hãy cho tôi biết: mình đang nghĩ gì khi mười mươi sự việc đang có chiều hướng nghiêng về người “láng giềng” Pháp quốc. Ý tôi muốn nói, nếu người Pháp không là hung thủ thì chí ít cũng liên quan đến kẻ hành thích khi thủ giữ bức mật đồ. Cuối cùng, tôi nghĩ chúng ta nên vận động chút ít khi phiền cô Tuyết Nhi hướng dẫn đến nơi xảy ra sự việc.”
Tuyết Nhi vừa nghe đến đây liền mau mắn xen vào.
“Đó là biệt thự số 5, Rue de Catinat. Chúng ta phải mất thời gian ngồi xe ngựa để đến đó.”
Watson vừa nghe đến đây liền tỏ ra do dự. Trong lòng anh vẫn còn ám ảnh phát súng buổi sáng vừa qua.
“Thưa cô Tuyết Nhi! Thật là “bạo gan” nếu chúng ta đến đó khi chưa có thông điệp rõ ràng: chào làm quen với các nghĩa sĩ Cần Vương. Theo sự cẩn thận vốn có của mình, tốt hơn hết tôi và ngài thám tử nên chặt ngắn chân đi, sau đó bôi đen gương mặt trông giống người bản xứ chút ít, để các khẩu súng khỏi khạc lửa nhầm khi tưởng chúng tôi là người Pháp.
Tuyết Nhi vừa nghe đến đây, không sao nhịn được cười.
“Bác sĩ Watson kính mến! Ngài không phải lo lắng khi rong ruổi trên đường phố Saigon với sự có mặt của tôi. Dù sao trong họ tộc, gương mặt tôi không mấy xa lạ với nghĩa sĩ Cần Vương, khi cô tôi - bà Trần Thị Sanh, từng là người chăm lo công tác hậu cần trong cuộc khởi nghĩa đã thất bại của Trương Định. Vì vậy, tôi xin đưa đầu ra bảo đảm: hai vị sẽ bình yên trong tất cả chuyến đi của mình.”
Watson thấy yên tâm hơn sau câu nói này. Anh bắt đầu theo chân Holmes và Tuyết Nhi xuống lầu, ra  cửa chính đứng đợi phu xa.
Nụ cười bất chợt hiện trên môi ngài thám tử.
“Bây giờ tôi mới hiểu lý do: Sao một cô gái can đảm, dám đơn thân đi từ tiểu khu Mỹ Tho đến tận Saigon với một nghi án trong đầu?”
Sắc mặt Tuyết Nhi tái đi khi nghe Sherlock Holmes nói.
“Thật kỳ lạ thay! Tại sao ngài biết tôi đến từ Mỹ Tho?”
“Điều này không có gì lạ, thưa cô Tuyết Nhi. Trên chiếc áo cô đang mặc, dính nhiều khói bụi hỏa xa. Mà tại Nam Kỳ tuyến hỏa xa duy nhất nối liền Saigon chính là Mỹ Tho. Và còn nữa, những vết bùn dính trên gót giày và lời nói của cô vừa rồi, giải thích cho tôi nghi vấn sau cùng về chuyến xe ngựa đi từ Gò Công sang Mỹ Tho.”
Nụ cười nở liền ra khi Tuyết Nhi thốt lên.
“Thật là kỳ tài. Quả không có gì giấu được ngài, thưa thám tử. Điều này càng khiến tôi thấy lý thú khi cùng ngài khám phá một vụ án có liên quan đến bí mật của hoàng gia.”
Hai chiếc xe ngựa dừng trước ba người như chờ đợi. Tuyết Nhi tỏ ra không mấy vội vã. Nàng lấy từ tay nải ra hai lá cờ nhỏ có thêu hình rồng và một thanh kiếm, sau đó cắm lên mái che của mã xa.
“Bây giờ chúng ta có thể đi mà không phải lo lắng gì cả.”
Người phu xa điều khiển ngựa, đi qua mấy khu phố với nhiều ánh mắt hiếu kỳ nghiêng ngó.
Sherlock Holmes ngồi cùng xe với Tuyết Nhi, thỉnh thoảng lại đưa tay đón lấy mấy trái sao rời cành, xoáy tròn theo gió trước khi rơi xuống mặt đường. Trong lòng anh đang nghĩ: những lá cờ kia chắc hẳn đã được “phù phép” bởi cô gái nhỏ có vóc dáng thiên thần với nụ cười thật đáng yêu. Và tất nhiên nghĩa sĩ Cần Vương đều biết, phải hướng mũi súng về đâu…!
Căn biệt thự số 5 Rue Catinat nằm cạnh bờ sông, với hai cánh cửa sắt nặng nề bảo vệ một khuôn viên lớn. Những bức tường bao quanh căn nhà được xây cao và vững chãi như một tường thành. Hai cánh cửa nặng nề kêu cót két khi ba người ra sức đẩy mạnh.

Khi ba người bước vào khuôn viên, Sherlock Holmes không ngừng quan sát xung quanh. Mấy cây xoài già trơ lá, đưa những cành khẳng khiu như níu lấy nhau. Ngoài bờ rào sừng sững một hàng hoàng điệp thẳng tắp, nối tiếp nhau cách độ một mét. Căn biệt thự có hai tầng, trên cùng là sân lộ thiên, với mấy cây cảnh khoe nhánh từ trên cao mà người phía dưới có thể nhìn thấy.
Tuyết Nhi vừa hướng dẫn hai vị khách, vừa không ngừng giải thích.
“Đây là ngôi nhà bác họ tôi. Bình nhật không có người sinh hoạt. Thỉnh thoảng người giúp việc mới đến quét dọn. Cơ ngơi này dành cho anh tôi tá túc khi đến Nam Kỳ công du. Từ khi xảy ra án mạng, nơi đây trở thành biệt khu không tiếp người lạ, nhằm lưu giữ phần nào dấu vết hiện trường.”
Theo sự hướng dẫn của Tuyết Nhi, ba người đến căn phòng xảy ra thảm kịch. Đúng như lời cô ta nói, mọi vật vẫn như nguyên, với mấy cái ghế vỡ vụng, cùng một bàn gỗ thủng lỗ to trên mặt.
Tuyết Nhi đẩy một cánh cửa thông sang phòng bên, nơi cô đã nghỉ trong đêm xảy ra sự cố. Sherlock Holmes quét đôi mắt tinh anh khắp một lượt với lời chất vấn.
“Thưa cô Tuyết Nhi! Tôi muốn biết đêm xảy ra vụ án, trước lúc đi ngủ cô có cài cửa hay không? Và hai khung cửa sổ kia có được đóng như bây giờ?”
Tuyết Nhi trả lời ngay không phải suy nghĩ lâu.
“Tôi có thói quen cẩn thận vào mỗi tối, một thông lệ mẹ tôi dạy ngay từ nhỏ đối với các cô gái là: “không bao giờ đi ngủ khi chưa cài chặt cửa”. Tuy nhiên để căn phòng thông thoáng, hôm ấy tôi để cửa sổ mở toang.”
Sherlock Holmes cầm kính lúp soi lên thành cửa sổ. Anh trầm ngâm khá lâu rồi thò đầu ra ngoài quan sát các tấm chắn nước phía dưới căn phòng.
“Theo lời cô nói, đêm đó cô được phép nghiên cứu chiếc hộp có chứa tấm bản đồ và sau đó ngủ quên đi. Vậy trước khi đi ngủ, chiếc hộp nằm tại nơi đâu?
Tuyết Nhi chỉ tay lên cái bàn nằm kề bên khung cửa sổ.
“Tôi để mảnh giấy nơi ấy!”
“Cô nói: “để mảnh giấy nơi ấy”, có nghĩa chiếc hộp được đặt tại nơi khác, không phải trên cái bàn kia?”
Nét suy tư hiện rõ lên gương mặt Tuyết Nhi. Cô đang cố nhớ lại mọi chi tiết.
“Mảnh giấy được xếp gọn làm tư, vừa vặn bỏ vào đáy hộp. Và suốt ngày hôm đó nó nằm trên giá sách, bên cạnh… lọ hoa… Kia rồi! Là chính nó. Từ hôm xảy ra cái chết của anh tôi, mọi người hầu như chỉ quan tâm đến bức mật đồ hơn là nơi cất giữ nó…”
Ánh mắt Sherlock Holmes hiện lên sự hồ hởi hiếm thấy. Anh bước vội đến kệ sách, cầm lấy chiếc hộp như món quà may mắn thượng đế vừa ban tặng, rồi mở nó ra.
“1864”
Vừa nghe Sherlock Holmes thốt lên, Watson lập tức thất vọng. Những ngỡ chiếc hộp là một phần trong mã khóa có thể tìm ra thông điệp trên tấm bản đồ. Nào ngờ…
Watson cầm lấy cái hộp, nhìn nó sững sờ.
“Theo tôi nghĩ, lần này anh không gặp may rồi… ngài Holmes ạ! Trước sau như một, chúng ta vẫn bị nút kín trong căn hầm tối, chẳng chút tia sáng nào. “1864” chẳng mang ý nghĩa gì, khi vị trí có vẻ “tôn quý” được khắc ngay giữa đáy hộp. Tôi nghĩ tấm bản đồ có khi chỉ là trò đùa tai quái, dẫn đến cái chết cho một kẻ “hiếu kỳ”. Cho dù chúng ta đảo lộn vị trí giữa các con số thì đã sao? Với số lượng từng ấy chữ, không thể nào biến thành lời dẫn đường cho các “con chiên” tìm về với Chúa.”
Sherlock Holmes không trả lời Watson. Anh bỏ ra phòng ngoài với chiếc hộp trong tay.
“Bây giờ thì cô Tuyết Nhi thân mến! Tôi buộc lòng phải “xoi mói” đến ông anh vừa qua đời của cô. Điều này đôi khi làm cho cô khó chịu, nhưng về nguyên tắc là không thể bỏ qua.”
“Tôi hiểu, thưa ngài Holmes! Anh tôi xuất thân từ quốc tử giám, ngay từ nhỏ đã trải qua nhiều môn học mà chỉ người thân tộc với hoàng gia mới có được. Ngoài việc học hành, anh còn quan tâm đến võ học của vùng đất Tây Sơn danh tiếng. Năm mười sáu tuổi anh trở thành môn sinh của một cao nhân tại Tây Sơn. Chính tại nơi này anh có dịp thân quen với một người bạn cùng khóa và sau này trở thành vệ sĩ rất mực trung thành. Tại Cơ Mật Viện, khi người ta nhắc đến Nguyên Trung thì trước sau cũng nhắc đến Nguyên Thành. Và bộ đôi này từng nhiều lần hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao phó. Hôm xảy ra huyết án, chính Nguyên Thành là người tiền trạm canh gác phía ngoài. Điều này cũng như mọi khi, và vì vậy không ai đặt vấn đề nghi vấn…”
Sherlock Holmes cầm lấy mấy chân ghế gãy vụn đưa lên ngắm nhìn khá lâu. Anh vẫn lắng nghe Tuyết Nhi nói, nhưng tâm ý lại đi nơi khác.
“Savate de rue! Chính là nó.”
Cả Watson và Tuyết Nhi cùng kinh ngạc khi nghe Holmes thốt lên. Bác sĩ Watson lấy làm thắc mắc.
“Anh vừa nói một điều mà tôi hoàn toàn không hiểu. “Savate de rue” có nghĩa là gì? Khi chúng ta đang đứng trong căn phòng, chẳng chút liên quan nào đến đường phố…”
Ánh mắt Holmes và Watson chạm nhau.
“Đây là loại võ thuật đường phố cực kỳ hiểm độc của Pháp. Nó chưa bao giờ được các nước công nhận như một quyền thuật chính thống do tính thực dụng và độ sát thương cao. Sở dĩ gọi nó là Savate đường phố, bởi đòn chân quá hiểm độc, luôn luôn muốn lấy mạng đối thủ mà không phải tuân thủ bất cứ tiêu chuẩn đạo đức nào. Vì vậy người Anh cho rằng Savate thiếu tinh thần thượng võ lúc giao đấu.”
Tuyết Nhi vụt cắt lời Holmes.
“Ngài cho rằng người Pháp đã gây ra cái chết của anh tôi?”
“Tôi không nói vậy, thưa cô Tuyết Nhi! Anh cô chết do loại võ thuật Savate gây nên, điều này không có nghĩa là người Pháp, mà những ai học Savate đều có khả năng trở thành hung thủ. Ngay từ đầu, khi quan sát những cái ghế vỡ vụn tôi đã sớm kết luận do Savate gây ra…”
Tuyết Nhi tỏ thái độ không hài lòng trước nhận định quyết đoán của Sherlock Holmes.
“Nhưng anh tôi cũng là một hảo thủ võ học tại kinh thành. Không lý nào…”
“Đối thủ nào mới lần đầu tiếp xúc với Savate đều tỏ ra lúng túng… Vì ngoài đòn chân, Savate còn tận dụng sở trường di chuyển bằng cách đeo bám vào các điểm tựa, chẳng hạn như bờ tường, cành cây v.v… để tung đòn! Thông thường một cao thủ Savate rất giỏi di chuyển trên mái nhà. Các tường rào, bờ vách, trở nên vô dụng trước lối bay nhảy như xiết của họ… Hôm xảy ra vụ án, hung thủ đã lẻn vào phòng cô qua cửa sổ mở ngỏ để lấy bức mật đồ, sau đó thì chạm mặt với Nguyên Trung và hai bên đã đấu với nhau. Bất ngờ trước lối đánh quá hung hiểm, anh ấy đã tận dụng những cái ghế làm vật chống đỡ, nhưng vô hiệu… Đúng ra ta có thể tìm thêm một số manh mối, nhưng thời gian xảy ra vụ việc cách nay mấy tháng, dấu vết đều đã mờ nhạt nên khó lòng xác định được. Tuy vậy, những tấm chắn nước của tầng dưới, do rêu phong lâu ngày phủ đóng nên còn hằn dấu chân của hung thủ, mặc dù rất khó nhận ra…”
Tuyết Nhi nêu thắc mắc của riêng mình.
“Nhưng sự việc về tấm bản đồ vốn xảy ra trong thời gian ngắn. Không lý tôi vừa mở cái hộp thì đối thủ đã biết?”
Về vấn đề này Watson đồng tình với Tuyết Nhi.
“Không lý nào như thế? Nguyên Trung với nhiệm vụ giải mã bức mật đồ, thông tin này chỉ có ba người biết. Chẳng lẽ hung thủ chính là người bạn thân nhất của anh ta… Nguyên Thành?”
Sherlock Holmes lẳng lặng nhìn hai người một lúc lâu, rồi thong thả nói.
“Nếu hai vị cho rằng sự việc về tấm bản đồ chỉ có ba người biết, là chưa nhìn nhận hết vấn đề. Mật đồ xuất phát từ Cơ Mật Viện, vậy ngoài ba người ra, người trong Cơ Mật Viện cũng rõ việc này. Có thể rò rỉ nguồn tin xuất phát từ đây, nếu ta loại Nguyên Thành ngoài vòng nghi vấn.”
Giọng Tuyết Nhi rất cương quyết.
“Những gì tôi biết về Nguyên Thành đủ để khẳng định anh ta không phải hạng người này. Riêng về Cơ Mật Viện… chẳng lẽ có người phản bội lời thề?”
“Đó là lời thề gì?”
“Bảo mật như sơn. Tử vong bất xuất”
Sherlock Holmes vừa nghe đã thở phào.
“Bây giờ… Thưa cô Tuyết Nhi. Cô hãy nói rõ quan hệ giữa mình và người anh họ đi.”

Tuyết Nhi chợt tỏ ra lúng túng và e lệ.
“Không phải tôi đã nói từ đầu rồi sao, thưa thám tử! Chúng tôi vốn quan hệ họ hàng xa…”
Holmes tỏ ra không hài lòng trước câu nói này.
“Nếu cô thật tâm muốn tìm ra hung thủ và bí mật cất giấu trong bức mật đồ thì hãy thành thật hơn… Tôi nghĩ, Nguyên Trung đối với cô phải có quan hệ đặc biệt mới đem bí mật của Cơ Mật Viện nói ra. Nếu giữa hai người chỉ đơn giản là họ hàng xa thì tội chi anh ta vi phạm lời thề như cô vừa nói…”
Tuyết Nhi tỏ ra lúng túng với nhận định này. Cô ta ngập ngừng hồi lâu mới quyết định lên tiếng.
“Tôi và anh ta vốn quan hệ rất tốt đẹp nếu như không xảy ra một việc cách đây khoảng hai năm. Ngày ấy trước lúc mẹ anh mất, bà mới nói rõ sự thật: anh chính là nghĩa tử bà đã cưu mang suốt hơn hai mươi năm. Trước diễn biến này Nguyên Trung bỗng nhiên nảy sinh tình cảm đặc biệt khác lạ. Anh thường tìm cách gần gũi tôi hơn, với nhiều món quà mà ý nghĩa không còn như xưa. Nhưng riêng về phần tôi… Tôi vẫn đối đãi với anh như ngày nào. Bởi vì… tôi vốn coi anh như người… anh họ…”
Ánh mắt Sherlock Holmes vẫn không rời gương mặt Tuyết Nhi.
“Và vì vậy anh ta đem bí mật về tấm bản đồ nói cho cô?”
“Tôi cho rằng như thế… Thưa ngài!”
Sắc mặt Sherlock Holmes đột nhiên giãn ra.
“Bây giờ thưa cô Tuyết Nhi! Để kết thúc buổi nói chuyện, có mấy yêu cầu tôi mong rằng được đáp ứng. Thứ nhất, tôi giành cho mình quyền gìn giữ chiếc hộp này. Thứ hai, bắt đầu từ bây giờ tôi được phép đến nơi đây bất cứ thời điểm nào mà không cần báo trước. Và cuối cùng, tôi muốn tiếp xúc với Nguyên Thành trước buổi trưa ngày mai.”
Tuyết Nhi tỏ ra không mấy hài lòng với quyết định này.
“Ngài vẫn tỏ ý nghi ngờ anh ta?”
“Tôi chưa bao giờ đặt anh ta vào tâm điểm của vụ án, nhưng… điều đó không có nghĩa anh ta hoàn toàn vô can trước khi vụ án kết thúc…”
Sherlock Holmes và Watson chào tạm biệt Tuyết Nhi rồi rời khỏi căn nhà. Lúc đi ngang qua khuôn viên Watson lên tiếng hỏi.
“Anh nghĩ, các ông bạn Pháp có dính líu đến vụ án này không?”
“Tôi chưa bao giờ đưa ra phán quyết vội vàng trước khi phá được án. Vụ này liên quan đến bức mật đồ mà bản thân nó vẫn là một bài toán hóc búa đối với tất cả ai. Có khi ta phá được bí ẩn về cái chết của Nguyên Trung thì bức mật đồ sẽ sáng tỏ, hoặc giả ngược lại…”
Lúc lên xe ngựa Sherlock Holmes quyết định gỡ lấy lá cờ, rồi cầm ngắm nghía rất lâu. Sau đó anh cất nó vào túi hồ sơ vẫn mang bên mình.
Nhìn nét trầm tư của bạn, Watson biết Holmes đang nghĩ nhiều…
Buổi chiều hôm đó, hai người loay hoay trong căn phòng với bao nhiêu điều chất chứa trong lòng. Sherlock Holmes đốt thuốc liên tục và cứ làm quen với những bước chân không đích, vô định. Trên cái bàn nhỏ, phơi đầy những mảnh giấy vẽ chằng chịt nét ngang dọc với các con số mà Watson đã quá quen thuộc. Vầng trán nhà thám tử xuất hiện nhiều nếp nhăn với những vị trí cũ, mới khó lòng phân biệt. Gương mặt anh như biến dạng đi dưới ánh nến leo lét mà bác sĩ Watson vừa thắp lên, trông buồn bã vời vợi.
Khu phố bên dưới thỉnh thoảng vang lên tiếng nhạc ngựa, tiếng lộc cộc của bánh gỗ va xuống mặt đường khô khốc với tiếng í ới gọi nhau giữa các xa phu. Chiều Saigon buông xuống nhanh và chóng qua, khi đường phố ngập đỏ ánh nến được chứa trong những lọ thủy tinh, hoặc giả những ngọn đèn dầu, có “lồng kính”, được gọi là đèn “trứng vịt”, với ý tưởng về tên gọi không nơi nào có được. Sherlock Holmes lặng yên bên khung cửa sổ, ngắm nhìn cái thế giới nhỏ bé đầy kỳ lạ, với sự háo hức muốn khám phá bức tranh mới mẻ còn tiềm ẩn nhiều điều sâu kín…
Watson vẫn không quên bài học ngày mới đến nên vội cảnh báo anh.
“Ngài thám tử “can đảm” kính mến! Tôi nghĩ tốt hơn anh nên tránh xa khung cửa ấy. Có thể lời nói của tôi vô dụng khi việc đã xảy ra, hoặc giả nó có ích vô cùng với những kẻ thông minh và tỉnh táo khi sự việc còn tốt đẹp. Vậy anh nên chọn điều tốt đẹp khi có thể, và làm ơn bỏ thói quen mơ mộng của mình đi.”
Vẫn không rời khung cửa sổ, Sherlock Holmes mỉm cười với chính mình.
“Tôi nghĩ từ bây giờ chúng ta hoàn toàn có thể đi lại bất cứ nơi nào tại đất Saigon mà không cần lo “an ninh cá nhân” như khi mới đến. Bởi lẽ người bản xứ giờ đây không còn xa lạ mấy, với hai ông khách biết nói tiếng bản xứ không thua kém vì mình. Và tin tức mới mẻ này sẽ được truyền đi với vận tốc âm thanh, bằng một phương pháp truyền miệng thô sơ nhưng hiệu quả chóng vánh vô cùng.”
Sự tự tin thái quá của Sherlock Holmes khiến Watson khó chịu. Là một bác sĩ vốn lấy sự an toàn làm đầu, anh chưa bao giờ đem bệnh nhân ra làm trò đùa và càng không thích trò chơi tung xúc xắc của mấy ông thám tử luôn tin vào tài năng của mình.
Biết nói nhiều cũng không thắng được cái tính gàn dở của Sherlock Holmes, Watson quay sang tập trung vào những con số trên bức mật đồ. Muốn thử tài bản thân, ngài bác sĩ cố sức vận dụng trí não vật lộn với những chữ số như bị quỷ ám. Sau cùng quá mệt mỏi Watson ngả người lên salon, bỏ mặc ngài thám tử ngồi trầm tư bên ngọn nến lung linh sáng...
Không biết ngủ được bao lâu, ngài bác sĩ bỗng giật mình khi nghe tiếng loạt soạt bên bàn giấy. Ánh mắt Watson mở ra, vừa kịp trông thấy một bóng đen nhảy vội qua khung cửa sổ. Anh chỉ kịp hét lên rồi lò dò tìm bật lửa. Ánh sáng trong căn phòng bừng lên soi rõ gương mặt Sherlock Holmes với cái bật lửa trong tay. Nét mặt anh bình thản như người mới ngủ dậy sau một đêm mệt nhọc.
Watson la lên.
“Anh có thấy bóng người lúc nãy không?”
Sherlock Holmes bước lại gần cửa sổ quan sát một lúc rồi lẩm nhẩm.
“Lại một tên đạo chích vừa ghé thăm. Xem ra chúng ta tất có mất mát vài thứ ngoài ý muốn mà người khác lại đạt mong cầu. Ngài bác sĩ kính mến! Nếu tôi không nhầm, những gì chúng ta thu hoạch buổi sáng hôm nay đã không cánh mà bay...”
Giọng Watson giận dữ vang lên.
“Cái hộp! Là cái hộp đựng bức mật đồ!”
“Bỏ đi Watson! Kẻ ấy sẽ chẳng được gì với thứ ấy. Tôi đã quan sát rất kỹ nhiều lần, ngoài cách tìm ra khóa mã thì có chiếc hộp cũng chẳng ích gì...”
Căn phòng lại chìm vào bóng tối khi Holmes quay lưng.
“Chúng ta hãy học cách của hiền giả Trang Chu: khi không thủ giữ những thứ quý giá thì thiên hạ bớt đi một tên ăn trộm... Và có khi giảm được phiền phức trong lúc ngủ...”