Các nghi lễ và lễ hội cung đình Huế là thành tố quan trọng nhất tạo nên bản sắc văn hóa Huế.
Các nghi lễ, lễ hội là sinh hoạt văn hóa tinh thần của một cộng đồng người. Nó đã được hình thành và phát triển từ lâu trong lịch sử nhân loại. Nghi lễ, lễ hội phản ánh một cách rõ nét những đặc trưng về lịch sử và văn hóa của mỗi địa phương và của từng quốc gia.
Dưới đây là một số hình ảnh cũ của Hội đô thành hiếu cổ (hoạt động từ 1914 - 1945 tại Huế) mô tả những nghi lễ, lễ hội ở phố phường, hoàng cung tại cố đô Huế như để gợi nhớ một thời kỳ đã qua, những sinh hoạt gắn liền với kinh đô nhà Nguyễn trước đây. Một điều đáng quý là tác giả các bức ảnh này đa số là người Việt Nam như ông Tang Vinh, Đang Châu vốn làm việc cho khách sạn Morin Frères cũ tại Huế hay tại các cơ quan phụ trách nhiếp ảnh. Chùm ảnh dưới được chọn lọc từ kho lưu trữ nhiếp ảnh của Hội đô thành hiếu cổ - với khoảng 9.000 ảnh chụp tại Đông Dương giai đoạn 1885 - 1954.
Quan và lính hầu vua Bảo Đại trong ngày vua đăng quang.
Lễ hội trên đoạn sông Phủ Cam.
Trang phục thái tử Khải Định trong ngày lễ.
Lễ mừng thọ Tứ thập niên của vua Khải Định: Kỳ đài treo cờ hoàng gia ở cột cờ chính và rất nhiều cờ, phướn xung quanh.
Các quan quỳ trước sân chầu trong lễ mừng thọ vua Khải Định.
Đội voi ngự của Tử Cấm Thành triều Nguyễn.
Nghi lễ nghinh đón vua Thành Thái.
Sắp xếp đội ngự binh ở cửa Ngọ Môn chuẩn bị khởi hành đi lễ tế Nam Giao. Lễ tế Nam Giao là nghi lễ quan trọng bậc nhất dưới chế độ quân chủ vì chỉ nhà vua mới có quyền làm lễ tế Giao, tức là tế Trời Đất, nhằm khẳng định tính chính thống của triều đại, uy quyền của Hoàng đế tuân theo mệnh trời mà cai trị dân chúng.
Trang phục quan văn trong lễ tế Nam Giao. Lễ tế Nam Giao có hai phần, gồm lễ rước 34 bài vị thờ trời đất, núi sông, các vị thần linh, đế vương… từ Trai cung sang đàn tế, và lễ tế tại đàn Nam Giao với ba nghi thức Nghinh thần tại Phương đàn, Tế tại Viên đàn, Tống thần tại Phương đàn.
Vật tế trời trong tế đàn Nam Giao. Lễ thường được cử hành sau 12h đêm tại đàn Nam Giao để đảm bảo tính tâm linh.
Bộ phận bếp của cung đình đang làm thịt và nấu các món từ dê, lợn, bò sau lễ.
Vũ công hoàng gia mang khiên đang hát dưới sự điều khiển của một quan "nhạc công".
Lính của vua mang cờ.
Võ quan mang kiếm, giáo đứng cạnh trống lễ hội.
Kiệu của vua Nguyễn đang đi giữa đường phố Huế dưới sự bảo vệ cẩn mật của hàng quan, lính trong một ngày lễ cung đình.
* Bài viết có sử dụng tư liệu tham khảo từ các nguồn: Belleindochine, Communes administratif et militaire France Métropolitaine et France d'Outre-mer...