Ăn uống để vết thương mau lành sẹo
BS. Đào Thị Yến Phi -

Có thể xem lớp da bao bọc cơ thể con người là một chiếc áo giáp mềm mại và vững chắc bảo vệ cơ thể chúng ta chống lại mọi sự xâm nhập của các tác nhân gây hại từ môi trường. Khi lớp áo bảo vệ này bị tổn thương dưới bất kỳ hình thức nào: vết cắt, vết rách, vết dập nát, vết trầy sước, vết trợt..., cơ thể đều huy động hết khả năng để "vá" chiếc áo giáp này bằng những vết sẹo trong thời gian càng nhanh càng tốt. Một chế độ dinh dưỡng tốt có thể giúp cơ thể thực hiện công việc này tốt hơn, nhanh hơn.
Cơ thể cần những nguyên liệu nào để "khâu" lại những vết rách trên bộ áo da?
Protein là nguyên liệu chính để tạo các tế bào mới, thành phần của mô hạt cũng như các thành phần khác có liên quan đến sự lành vết thương như collagen, fibronectin. ở người suy dinh dưỡng, người có bệnh lý làm giảm protein trong cơ thể như hội chứng thận hư, các bệnh rối loạn chuyển hóa protein... thường vết thương lành sẹo chậm hơn, có khi không lành được nếu tình trạng thiếu protein quá nặng.
Máu là phương tiện mang những nguyên liệu cần thiết như protein, oxygen đến và mang các chất thải bỏ, các chất bị phân hủy ra khỏi khu vực vết thương. Máu mang đến các bạch cầu, các đại thực bào giúp dọn dẹp các chất thải, xác tế bào chết. Quan trọng nhất là nguồn oxy do các hồng cầu trong máu mang đến. Vì vậy để vết thương chóng lành sẹo, cần chú ý các thành phần dinh dưỡng có liên quan đến việc tạo máu như sắt, axit folic, vitamin B12, chất đạm... nhất là trong những trường hợp các vết thương phần mềm nghiêm trọng mất máu nhiều.
Các vitamin nhất là các loại vitamin tan trong nước (vitamin nhóm B, C) có vai trò tích cực trong việc hình thành tế bào mới và làm vết thương mau lành sẹo hơn, vì vitamin là thành phần quan trọng của các loại men thúc đẩy quá trình tổng hợp protein, gia tăng sự chuyển hóa các chất dinh dưỡng ở mức độ tế bào. Loại vitamin có ảnh hưởng nhiều nhất đến sự lành vết thương là vitamin C. Vitamin C còn có vai trò trong việc gia tăng sức đề kháng của cơ thể, chống lại hiện tượng nhiễm trùng ở vết thương, gia tăng sự biến dưỡng năng lượng của tế bào và gia tăng sự hấp thu và chuyển hóa chất sắt trong cơ thể.
Nên ăn gì và không nên ăn gì trong thời gian vết thương đang lành sẹo?
Chế độ ăn tốt nhất vẫn là chế độ ăn thông thường, đa dạng, đủ năng lượng và đủ các nhóm chất dinh dưỡng. Chú ý đến một số chất dinh dưỡng quan trọng cho sự lành vết thương như:
- Chất đạm: Mỗi ngày ăn khoảng 200g các thức ăn cung cấp chất đạm như thịt, cá, trứng, sữa, đậu đỗ...
- Các thức ăn "bổ máu": Các loại huyết heo, bò, gà, vịt..., thịt, gan, trứng, sữa...
- Ăn nhiều rau quả tươi, nguồn cung cấp các vitamin có ảnh hưởng tích cực đến sự lành vết thương.
Một số điều lưu ý trong thời gian vết thương đang lành sẹo
- Một số quan niệm cho rằng trong thời gian vết thương đang lành sẹo cần kiêng cữ cá biển, tôm, cua, thịt bò...vì sợ bị sẹo lồi, kiêng ăn cam vì vết thương sẽ bị chảy nước vàng... Thực ra chỉ cần tránh những thức ăn mà trước khi bị vết thương người bệnh cũng không ăn được vì gây ra dị ứng. Những thức ăn người khác bị dị ứng mà mình không bị thì vẫn ăn được.
- Tránh hút thuốc lá vì đây là nguyên nhân quan trọng trong việc co các mạch máu ở ngoại vi, làm giảm sự tưới máu đến vết thương, giảm lượng oxy đến mô.
- Đối với người cao tuổi, do khả năng tiêu hóa hấp thu thức ăn và khả năng tăng trưởng, tái tạo tế bào đều giảm, nên vết thương bao giờ cũng lành sẹo chậm hơn ở người trẻ, nên sử dụng thêm một số loại thực phẩm cao năng lượng để bồi bổ trong thời gian vết thương đang lành sẹo.
- Đối với những người có rối loạn đường huyết, tiểu đường, bệnh thận có tăng urê huyết, đang sử dụng corticoide trị liệu, ung thư đang điều trị bằng hóa trị, xạ trị... các vết thương rất khó lành. Cần thiết phải tham khảo ý kiến của các chuyên viên dinh dưỡng để có chế độ ăn phù hợp giúp ổn định cơ thể để vết thương mau lành đồng thời không ảnh hưởng xấu đến bệnh lý đang có.