05-11-2016 07:08:18
Sandien24h.vn - Sau thời gian điều trị căn bệnh ung thư gan, nữ nghệ sĩ tài danh của giới nghệ thuật sân khấu đã trút hơi thở cuối cùng lúc 22 giờ 55 ngày 4/11 tại nhà riêng, thọ 82 tuổi.
Nữ nghệ sĩ Út Bạch Lan tên thật là Đặng Thị Hai là nghệ sĩ cải lương ưu tú, sinh năm 1935, tại ấp Lộc Hóa, xã Lộc Giang, Đức Hòa, Long An. Trong lịch sử cải lương gần 100 năm nay, người mộ điệu đã nhiều giọng ca nữ mùi mẫn, điêu luyện. Thế nhưng, nếu phải xếp thứ hạng, thì đứng hàng số một phải là nữ nghệ sỹ Út Bạch Lan, một giọng ca đã thành danh hơn 60 năm, một giọng ca điêu luyện và như tiếng nức nở tự đáy lòng, một giọng ca được mệnh danh là “Nữ vương sầu nữ”.
Năm bà là thiếu nữ
Bà sinh ra trong gia đình nghèo khó, sống trong một khu xóm nhỏ ven Sài Gòn. Cô bé sau này là nữ nghệ sĩ Út Bạch Lan cùng danh cầm Văn Vĩ nương tựa vào nhau để kiếm sống bằng nghiệp hát xướng. Văn Vĩ đánh đàn còn bà thì hát, tình cờ cô Năm Cần Thơ phát hiện, thấy họ có tài nên mời hai người lên đài phát thanh Pháp Á để thu bài Trọng Thủy – Mỵ Châu rồi được ký luôn một hợp đồng làm việc cho đài. Cả hai sau này đều là những tài năng hiếm của sân khấu miền nam.
Năm bà 30 tuổi Từ đó bà chính thức bước vào nghề hát, vào những năm cuối của thập niên 1950, cặp diễn viên Út Bạch Lan – Thành Được đã làm rạng rỡ sân khấu Kim Chưởng. Rồi cả hai được bà bầu Thơ mời ký hợp đồng, đôi sóng thần này đã làm nên những kỳ tích qua những vai diễn ăn ý, góp phần đưa thương hiệu đoàn Thanh Minh - Thanh Nga nhanh chóng thành đại ban. Gắn bó và yêu thương theo từng cung bậc cảm xúc của vai diễn, cả hai kết hôn với nhau. Cuộc hôn nhân với nghệ sĩ Thành Được cho bà nhiều mật ngọt trong tình yêu cũng như mang lại cho bà không biết bao nhiêu khổ đau và nước mắt, một thời gian ngắn thì cuộc tình cũng chia tay, bà phải nuôi bốn đứa con của chồng.
T rong một vở tuồng hương xa
Tuồng Khi hoa anh đào nở của Hà Triều và Hoa Phượng trên sân khấu Thanh Minh - Thanh Nga, ghi đậm dấu ấn khó phai của cặp đôi Út Bạch Lan-Thành Được.
Cùng với Thành Được trong tuồng "Khi hoa anh đào nở"
Các vở diễn ghi đậm dấu ấn và tài năng của “Sầu nữ” Út Bạch Lan có thể kể như: Nửa đời hương phấn, Chưa tắt lửa lòng, Bên đồi trăng cũ, Thuyền ra cửa biển, Người vợ không bao giờ cưới, Con gái chị Hằng, Tấm lòng của biển, Áo trắng nàng Mộng Trinh, Nửa bản tình ca, Người đẹp thành Bát Đa, Tuyệt Tình Ca... Nhìn lại sự nghiệp ca diễn của Út Bạch Lan, ta thấy Út Bạch Lan chuyên trị các vai đào thương có số phận đau khổ.
Út Bạch Lan đã thành công với rất nhiều bài vọng cổ. Út Bạch Lan được xem là người mở đường đưa bản vọng cổ nhịp 32 lên tới đỉnh cao trong hệ thống bài bản cải lương. Trong vô số các bài ca cổ do Út Bạch Lan thể hiện thành công, có thể kể đến một số bài tiêu biểu: Lan và Điệp, Liễu rũ hoa sầu, Xuân đất khách, Tiếng ve sầu, Đào Tam Xuân, Hoa Lan Trắng, Mẹ dạy con, Nước mắt nàng dâu, Đèn khuya, Trái tim cò trắng, Tình người cung nữ, Tâm sự Mai Đình…
Lúc cuộc tình Út Bạch Lan và Thành Được đang ngát hương, các nhà sản xuất phim ảnh cũng mời đôi tình nhân này đóng phim, đầu thập niên 1960, cả hai cùng nhận lời tham gia bộ phim Bóng người đi. Phim quay sân khấu hóa, đạo diễn Quốc Hưng, Kịch bản của soạn giả Nguyễn Phương. Hãng phim Mỹ Vân sản xuất. Phim gồm các diễn viên: Thành Được, Út Bạch Lan, Thẩm Thúy Hằng, La Thoại Tân, Tài Lương…Phim này rất ăn khách với dàn diễn viên nổi tiếng nhất của làng điện ảnh và sân khấu thời bấy giờ. Trong phim này đạo diển muốn hấp dẫn và lôi kéo khán giả nên đã đổi cặp. Thẩm Thuý Hằng đóng với Thành Được và La Thoại Tân lại đóng cặp với Út Bạch Lan. Vì vào vai sinh viên nên nghệ sĩ Út Bạch Lan đeo kính cận đàng hoàng trí tuệ.
Phim "Bóng người đi"
Đầu thập niên 1970, cải lương ngày một sa sút, nên nhiều người phải tìm nghề khác sống tạm chờ thời, “sầu nữ” Út Bạch Lan lại được một hãng phim mời gia nhập làng điện ảnh. Do vị thế đào chính có sẵn ở cải lương, Út Bạch Lan qua đóng phim cũng đảm trách vai chánh, đóng cặp với kép Hoàng Long trong bộ phim kiếm hiệp Báo kiếm rửa hận thù . Phim do hãng phim Mỹ Ảnh của nhà sản xuất Trương Dĩ Nhiên sản xuất. Ông Trương Dĩ Nhiên là chủ hãng phim Mỹ Ảnh, kiêm chủ rạp hát bóng Đại Nam và rạp Kinh Thành -Chợ Lớn. Các chuyên gia võ thuật, kỷ thuật…và Đạo diễn đều là người Đài Loan. Diễn viên Việt nam tham gia phim Báo kiếm rửa hận thù ngoài nghệ sĩ Út Bạch Lan và Hoàng Long còn có các gương mặt khác như: Phương Hồng Ngọc, Cẩm Hồng, Ngọc Đan Thanh, Văn Ngà, Bảo Lâm, Ba Nghĩa, võ sư Lý Huỳnh và các võ sĩ của võ đường Việt Nam.
Thành Được và Út Bạch Lan tại Huế
Các nghệ sĩ Út Bạch Lan, Hoàng Long, Ngọc Đan Thanh, Văn Ngà được chuyên viên võ thuật Đài Loan và võ sư Lý Huỳnh dạy cho đánh từng lớp, chậm như khi học đánh võ trong tuồng hát bội, đánh chậm nhưng chú trọng điệu bộ và động tác đẹp như đánh võ thiệt. Khi quay phim, họ quay tốc độ chậm, 8 frames một giây, khi chiếu hình 24 frames một giây thì thành ra động tác nhanh như đánh võ thiệt.
Trong phim có đoạn mà nhân vật do Hoàng Long đóng vì uất bực nên nổi lửa đốt cháy mái tranh nghèo, và nhân vật do Út Bạch Lan đóng vai phải nhào vào nhà đang cháy để cứu thoát Hoàng Long. Nhà đạo diễn Ðài Loan chọn núi Bửu Long ở Biên Hòa để quay cái cảnh nguy hiểm đó, và Út Bạch Lan quyết định không dùng người đóng thế, cô sẽ lao vào lửa. Một chòi tranh được dựng lên triền núi Bửu Long, cạnh đó có một cái hố không sâu lắm, và nhà đạo diễn canh rất kỹ hướng gió để tránh cho 2 diễn viên khỏi bị lửa đốt. Ví dụ ngọn gió thổi bạt ngọn lửa về hướng Ðông, thì Út Bạch Lan từ hướng Tây xông vào lôi Hoàng Long ra. Bất ngờ ngay giây phút đạo diễn ra lệnh cho Út Bạch Lan xông vào nhà thì ngọn gió quái ác vụt trở hướng tấn công, nàng Út muốn tháo trở ra cũng không còn kịp nữa, bèn bậm môi dồn hết can đảm phóng vào lôi Hoàng Long ra thì lửa đã bắt cháy vào xiêm y đang mặc, nàng hốt hoảng vội vã lăn đại xuống hố. Người quay phim vì đặt máy quay sát căn chòi để quay cận ảnh cũng ôm đại máy quay phim lăn theo Út Bạch Lan. Thấy lửa bắt cháy vào tay nàng Út, ông chủ hãng phim phóng mình ngay xuống hố để xốc nàng chạy xa vùng lửa, mọi người xúm lại dập tắt áo quần nàng Út, cả bàn tay trái của Út Bạch Lan đã bỏng nặng .
Sau năm 1975, nghệ sĩ Út Bạch Lan vẫn tham gia nhiều vai diễn hay và hoạt động rất tích cực cho nhiều đoàn hát lớn như Sài Gòn 1, Long An…qua các vai diễn trong các vở tuồng nổi tiếng như: Người ven đô, Thái hậu Dương Vân Nga…Út Bạch Lan đóng Thái Hậu Dương Vân Nga cùng thời điểm với cố nghệ sĩ Thanh Nga, bà diễn đoạn độc thoại trong tuồng cũng cực kỳ xuất sắc. Đoạn độc thoại, không có tiếng đàn mà chỉ có tiếng trống điểm nhẹ theo nhịp chân của Thái hậu, giọng nói cương hùng hồn, nhịp trống trận nhanh hơn, dập dồn hơn khiến Dương Vân Nga thật uy nghi.
Giọng ca Út Bạch Lan là một chuẩn mực, một đỉnh cao chưa có người thay thế. Tên tuổi
Út Bạch Lan gắn với nhiều mỹ danh nhất trong số các nữ nghệ sỹ cải lương: Vương nữ Sương chiều, Nữ hoàng Vọng cổ, Nữ vương Sầu nữ, Sầu nữ liêu trai, Đệ nhất đào thương…Đó là phần thưởng lớn nhất và quý giá nhất mà tổ nghiệp và người mộ điệu dành tặng cho một người nghệ sỹ.
Những năm tháng còn lại của đời bà đã chọn vào cửa Phật, không phải xuống tóc quy y mà đêm gỏ mõ tụng kinh, ngày chọn sân chùa làm sân khấu, hát trích đoạn những vở tuồng về Phật để lấy tiền trùng tu, sửa chữa chùa chiền.
Phát hiện bị bệnh ung thư gan từ đầu năm 2016, gia đình đã đưa NSƯT Út Bạch Lan vào bệnh viện Chợ Rẫy hóa trị. Sau đó bà được đưa về nhà điều dưỡng, vẫn tiếp tục gắn bó với CLB Sân khấu Lạc Long Quân và CLB sân khấu Hoa Lan Trắng, biểu diễn các chương trình văn nghệ từ thiện.
Chỉ mới đây thôi trên sàn tập ngày 24/10, NSUT Út Bạch Lan vẫn còn khỏe và phấn khởi với vai diễn bà mẹ trong vở Mẹ ngồi sàng gạo của nhạc sĩ Bắc Sơn. Nhưng rồi sau đó căn bệnh ung thư gan của bà tái phát, khiến suất diễn tối 27/10 bà không đủ sức để đến rạp.
Theo MASK