NAM ĐỊNH TRONG THƠ NGUYỄN QUỐC VĂN

1. NAM ĐỊNH

Nam Định mắt xanh màu ngọc bích
Vị Xuyên lóng lánh ánh mắt cười
Phù Long môi son phơn phớt đỏ
Sông Đào thu xuống sắc bớt hồng...

Quê nhà xa ơi, tôi chợt nhớ
Tú Xương còn mắc nợ áo bông
Mắt môi ấy đền Trần loang lổ
Nước non ơi, non nước nước non...

Tôi nhớ chưa quên, tôi còn nhớ
Mỹ Lộc chiêm khê đom đóm xóm nghèo
Rạ rơm Nghĩa Hưng còng cua Giao Thủy
Tự do buồn Vụ Bản khát áo cơm...

Tôi nhớ chưa quên, tôi hằng nhớ
Mặt Xuân Trường như cánh buồm đói gió
Trực Ninh, Ý Yên quạng quờ tay mò hạnh phúc
Muối tự do Hải Hậu mặn bất ngờ...

Tôi nhớ không quên, tôi nhớ cỏ
Mọc kín tuổi thơ mọc kín hồn tôi
Bao nhiêu cỏ lụi rồi xanh trên mộ
Gió bấc ngày xưa thổi tới tận trong mơ...

Tôi nhớ biển, nhớ đồng, nhớ phố
Hàng Sắt, Hàng Đồng, Hàng Cót, Hàng Than...
Tóc đã bạc tôi nhớ về muôn thuở
Nam Trực về nhà qua bến Đò Quan...

2. THÀNH NAM

Nam Định níu chân ta về
Bờ bãi mom sông phẳng lặng
Phù Long mùa này nước cạn
Sương vương bay trắng Đò Quan...

Đâu? Tiếng chuông chùa Cuối ngân vang
Nhang đền Trần tàn cong giữa tháng
Bánh cuốn làng Kênh xa xưa mỏng dính
Sáng thơm lừng dọc ngang ngõ Văn Nhân

Đâu? Phở Thảo, phở Sinh, phở Đán
Cháo tim gan, bánh khúc dốc Lò Trâu

Đâu? Góc Nhà Thờ bánh gai lạt đỏ
Đâu? Chỗ Nguyên Hồng đánh đáo lỗ chơi

Đâu? Vị Xuyên, Xanh Tô-ma lồng lộng
Dáng Tú Xương khăn đóng vẫn đi về

Đặng Thế Phong
Xót con thuyền không bến
Giọt mưa thu
Thánh thót phía Hàng Đồng

Đâu? Nền trường Thành Chung Lê Hồng Phong
Lối xưa cũ
Cây bàng vào trong mộng...

Đi tận tháng năm
Kiếp mỏng như Nguyễn Bính

Về quê xưa
Ta thơ bé vô cùng

Về quê xưa
Thương bụi tre đầu ngõ

Mai xa nhà
Ta trong vắt thành Nam...

3. HỒN QUÊ

Hồn quê mình
Là rau lang luộc
Chấm mắm cáy mắm cua
Nồng vị phù sa...

Là bánh cuốn làng Kênh
Cay mùi cà cuống
Kẹo Sừu Châu
Giòn gió bấc mùa đông...

Hồn quê mình
Rau muống cằn bãi sông
Tương làng Bái,
Rau cần làng Thượng
Cải bắp Cổ Gia,
Điện An rau diếp
Cá Cổ Nông
Đẩy xiếc dậm giữa dòng...

Hồn quê mình
Cá rô cá diếc
Kho diềng khô
Ủ dấm trấu vàng
Những đụn rạ đụn rơm tròn lẳn
Trâu nhai trầu
Nhóp nhép giữa canh khuya...

Hồn quê mình
Mái cầu cong sông Ngọc
Bánh đúc bánh đa
Bày mẹt chợ Viềng
Bánh khúc nóng
Thơm mưa phùn thơm thảo
Khói lam chiều
Vương vít mái nhà tranh...

Đêm rả rích
Tiếng nhạc đàn bầy dế
Kẽo kẹt trưa hè
Võng mắc bụi tre...

Hồn quê mình
Trưa hè nhức tiếng ve
Gà gáy sớm
Chuông nhà thờ bốn phía...

Chó sủa bóng trăng
Đêm thanh lạnh vắng
Đèn nhà ai
Còn sáng những trang văn...

Cối xay thóc
Ù ì nặng nhọc
Nhịp chày quê thình thịch
Giã trắng đêm...

Hồn quê mình
Gạo tám xoan Đồng Quỹ
Chuối ngự đền Trần
Vỏ mỏng thơm hương...

Lai láng rượu
Những chàng say ngất ngưởng
Mang bầu thơ sông Vị
Dáng Tú Xương...


4. NGƯỜI NAM ĐỊNH

Người Nam Định
Nhà quê như Nguyễn Bính
Đến câu thơ
Cũng mặc yếm nâu sồng...

Quẩy gánh hát
Đi khắp làng khắp chợ
Dậu mùng tơi
Lục bát cả thị thành...

Giọt mưa thu thánh thót
Uớt thành Nam
Lạnh đêm đông
Những con thuyền không bến...

Người Nam Định
Chốn thị thành cô quạnh
Đặng Thế Phong
Lạ cả gió đò Quan...

Người Nam Định
Đa tài mà gian nan
Những Vũ Thư Hiên
Văn Cao, Trần Mạnh Hảo...

Cả thời đại nhà Trần hiển hách
Cũng chìm sâu
Theo long mạch sông Đào...

Người Nam Định
Dẫu ngồi bên cầu ao
Cái chợ tết
Đã sắc màu thôn dã...

Voi ngàn cân
Đã được đo bằng đá
Đời mẹ ta
Đựng trong một giá đồng...

Ai từng qua Nam Định
Viếng Tú Xương
Xin một hớp thơ
Vũ Hoàng Chương chuốc rượu...

Hỏi Trần Dần
Đã tạnh mưa trên phố
Rằng còn ai
Xót cụ Vũ Đình Huỳnh...

Rằng còn đâu
Réo rắt điệu hát văn
Mắt ả đào
Đứt dây đàn Tức Mạc...

Hỏi còn đâu
Hồn đúc đồng đẽo gỗ
Bàn tay hoa
Người Nam Định làm thơ...

Con chim vành khuyên
Hót từ bấy đến giờ
Nhưng Trần Vũ
Người quê tôi không nhớ...

Rằng xứ sở
Dư thương cho yêu đủ
Thao thức sông Ninh
Người Nam Định trong mơ...

5. PHỞ CHỢ VIỀNG

Dao băm thớt
lách ca lách cách
Một dãy chõng tre
la liệt bát tô
Bánh phở chợ
chỉ non nửa bát
Phủ bên trên
vài lát mỏng thịt trâu
Mấy lá mùi
thêm đôi cọng hành xanh
Cay xè mắt
thơm cả phiên chợ tết
Nồi nước lèo
lửa thúc sôi sùng sục
Mưa xuân bay
trắng từ bếp trắng ra...

Bác bán phở
không rao mà lại hát
Phở Giao Cù
chính hiệu chốn này đây
Mưa như rây
tóc người ăn bạc xóa
Bóng đa già phủ mát má hây hây...

Tôi từng mơ phở chợ Viềng xì xụp
Bưng cả tô
húp tới miếng cuối cùng
Đi bốn bể
phở nơi nào cũng lạt
Bát phở ngày xưa
nước vẫn còn trong...

Người bán phở chợ Viềng năm ấy
Tự ngày nào
đã tắt lửa rời dao
Khách dùng phở
bao lớp rồi chợ nhỉ
Mồng tám tháng giêng
no mắt chỏm đào...

6. MƯA PHÙN TRÊN MỘ TÚ XƯƠNG

Xương đã nát
Cả trăm năm trước
Chỉ mấy câu thơ chân bước vẹo xiêu
Lảo đảo, lệch xô
Phố Hàng Nâu cũ
Mưa phùn giăng lấm tấm mồ hôi...

Mồ hôi ông
Mồ hôi người say rượu
Người xung quanh
Men ngấm vã mồ hôi...

Mồ hôi ông
Mực bút lông ròng chảy
Đen thành tro
Trắng bụi ném lên trời...

Gặp mưa phùn
Mồ hôi rơi xuống đất
Cỏ Vị Hoàng
Xanh lại điệu Vị Xuyên...

Cỏ mọc lên
Những vần thơ nợ duyên
Bà Mẫn làm sao đổi thành cơm áo?
Nên mồ hôi mom sông không thể ráo
Trắng muối lưng người
Trắng câu hát chênh chao...

Thơ như cỏ
Gặp mưa phùn xanh mướt
Nỗi đau thế thời
Tê buốt ruột Tú Xương...

Tôi về quê
Dầm mưa phùn bạc tóc
Dầm thơ người
Xót mình kiếp tha hương...

7. MẸ TÔI

Có bà lão áo the thâm, tóc trắng
Răng nhuộm đen chiếc mất, chiếc còn
Theo nhịp mõ, bước lên chùa: Mô Phật !
Nắm hương hồng một sắc ước mong...

Đi theo sau ba bốn đứa bé con
Níu vạt áo, lon ton hớn hở
A di mô đà Phật, tôi cầu
Cho nước non thanh bình, hết khổ...

A di mô đà Phật, tôi cầu
Cho cháu con muôn đời hết nợ...
Có bà lão thắp nhang trong ráng đỏ
Vọng Cung chiều, lơ lửng tiếng chuông khua...

8. Ả ĐÀO

Rơi rơi rơi...
Chiều rơi...
Mưa giăng trên phố vắng
Hàng Đồng trong sâu lắng
Thánh thót hiên chiều xuân...

Ta nghe đàn ai ngân
Vọng về từ kiếp trước
Gót sen hồng nhẹ lướt
Nón quai xanh Hàng Thao...

Ta gõ tom tom chát
Mưa ghẹo ướt áo em
Tỳ bà trêu giọng hát
Gió lệch xô ả đào...

Ta nhập vào Tú Xương
Nghiêng phách hồn Nguyễn Bính
Ta thành thuyền không bến
Giọt thu Đặng Thế Phong...

Chiều Nam Định... long đong...
Phận sông Đào...lận đận...
Chiều nay mưa rơi mãi
Mưa rơi từ kiếp nào...

Mà mắt em xanh xao
Mà môi em thắm đỏ
Mà mưa rơi không nỡ
Ngắt ngang lời em trao...

Chát tom...tom tom...chát...

Ướt nhòe em...
Ả đào...


9. GẠN AO ĂN TẾT

Nhà bà ngoại ngày xưa có ao
Lúc tôi bé bơi nửa vòng mệt lả
Nước ao mát cầu ao rửa bát
Các cậu tôi thả cá trắm cá mè

Mỗi buổi sáng, khi mặt trời vừa hé
Cá nổi đen ao, quẫy nước kiếm mồi
Cậu tôi thái rau muống xanh, rau cải
Trộn cám, trộn khoai gọi cá vào ăn

Đàn cá ấy cứ lớn nhanh như thổi
Một năm giời mà nặng đến mấy cân
Tôi thường mơ cho mau tới cuối năm
Cậu đến gọi bố u tôi đi tát cá

Ông Táo về giời rồi, các cậu mới gạn ao
Bốn chiếc gầu dây thì thòm múc nước
Ngửa người kéo, khom người cho dây lỏng
Ba ngày ròng mới cạn tới đáy ao

Cá trắm cá mè tụ hết ở chỗ sâu
Các cậu tôi quây lưới tròn để bắt
Cá chuối, cá rô, cá trê, cá riếc
Các cậu cho các cháu lội xuống hôi

Lũ trẻ lấm bùn, hở hai con mắt
Mò cá lơ là, chỉ lo ném nhau chơi
Thế mà cũng được đầy một giỏ
Nghễu nghện lên bờ khoe cá bé cá to

Và Tết đến, được nếm chơi gỏi cá
Lại được ăn cá nấu ám, cá kho
Đám giỗ ông bây giờ tôi còn nhớ
Có tới bảy nồi cá trắm kho khô

Ao cá ấy, bây giờ thành đất ở
Tôi về quê ra khách lạ của quê
Gầu sòng xưa đã mục cùng kỷ niệm
Chuyện tát ao ăn tết, tát trong mơ...

10. HỌC TRÒ LÊ HỒNG PHONG

Học trò Lê Hồng Phong thông minh
Đất Nam Định
mấy ngàn năm vẫn vậy

Những người thầy
về ngôi trường này dạy
phần lớn
đều nhờ học trò mà thành danh

Học trò Lê Hồng Phong kiêu hãnh
nên ra đời
thường rất khó làm quan

Ai từ tốn
đều làm nên nghiệp lớn

Chưa thành công
nhưng có thể
đã thành nhân...

11. THANH TÙNG

Rượu thuốc bắc
Của người ta
Ngâm dao vào rượu
Chắt ra Thanh Tùng...

Hồn Nam Định
Thơ Hải Phòng
Bạn bè bốn biển
Ăn đong nụ cười...

Khắc
Thời hoa đỏ lên trời
Hát về Hà Nội mấy lời
Rồi đi...