Những món ăn miền Tây Nam bộ

9 món đặc sản Tiền Giang nghe tên là nhớ quê
Hủ tiếu Mỹ Tho, chả nướng chợ Gạo, mắm tôm Gò Công, vú sữa Lò Rèn... là những món ăn khiến người đi xa nhung nhớ
 
Hủ tiếu Mỹ Tho
 
Có lẽ món ăn được nhắc đến đầu tiên khi nhớ về miền đất Tiền Giang chính là hủ tiếu Mỹ Tho - một trong ba thương hiệu hủ tiếu nức tiếng nhất, bên cạnh hủ tiếu Sa Đéc và Nam Vang. Bí quyết làm nên sợi hủ tiếu ngon ở Mỹ Tho là gạo Gò Cát thơm dẻo, làm ra sợi hủ tiếu nhỏ, khô và dai. Ở Tiền Giang, món hủ tiếu thường gồm có tôm, mực, gan heo, lòng, tim, gan, hoành thánh, sườn... Các loại rau cũng phong phú không kém như xà lách, hẹ, cần tây, cải cúc... Nước dùng ngon phải là loại đậm vị nước hầm xương, tôm khô và mực nướng, pha một chút vị của củ cải thanh thanh.
 
Chả nướng chợ Gạo
 
Chả nướng chợ Gạo là một trong các đặc sản Tiền Giang mà người đi xa luôn nhung nhớ. Món ăn được làm vào dịp giỗ chạp hay lễ tết với các nguyên liệu như thịt nạc vai, hành tím, tỏi, trứng vịt, bánh tráng, lá chuối, các loại rau ăn kèm... Thịt luộc chín thái mỏng, xào với hành tỏi cho thơm rồi trộn chung với trứng vịt, tỏi, tiêu, nước mắm, hạt nêm. Người Tiền Giang nướng chả bằng nồi gang để mẻ chả chín đều và chín từ trong. Đặc biệt, người ta phải lót lá chuối dưới đáy nồi để lấy được miếng chả ra dễ dàng, không bị xát, hơn nữa lại dậy mùi thơm mát. Chả được nước bằng than là ngon nhất, miếng chả chín thái ra, cuộn cùng bánh tráng, rau thơm và chấm nước mắm chua ngọt.
 
Vú sữa Lò Rèn
 
Miệt vườn miền Tây nổi tiếng với các loại hoa trái sum sê, quả ngọt, trái thơm. Một trong số đặc sản được nhớ tới nhiều nhất chính là vú sữa Lò Rèn (Tiền Giang). Cũng là trái vú sữa chín nhưng ruột bên trong trắng tinh, mọng nước, vị ngọt thanh và hương thơm mát nhẹ nhàng. Bên ngoài quả vú sữa căng bóng, quả to, tròn và nặng. Mùa vú sữa thường khoảng tháng 9 đến tháng 4 âm lịch năm sau. Ngày nay, vú sữa Lò Rèn được thương lái mang đi muôn nơi và được khách hàng yêu thích.
 
Chuối quết dừa
 
Chuối quết dừa là món ăn vặt khá lạ miệng có xuất xứ từ Tiền Giang. Mùi vị giản dị, ngọt ngào, thơm bùi, dùng với nước chấm chua ngọt pha từ nước mắm chanh, tỏi, ớt hiểm, nước cốt dừa. Để làm món ăn này, người ta luộc chuối đến chín dẻo, vàng thơm, trộn với dừa nạo, dứa thái lát, giã trong cối cho tới khi nhuyễn rồi thêm muối đường cho hợp vị. Khi ra thành phẩm, món ăn vừa béo bùi vị dừa nạo, ăn kèm bánh tráng, các loại rau vườn và nước chấm tạo nên mùi vị là lạ, vừa mặn vừa ngọt vừa cay thơm.
 
Mắm tôm Gò Công
 
Mắm tôm Gò Công trước đây từng là món tiến vua trong thời nhà Nguyễn, được làm từ 3 nguyên liệu chính là tôm đất tươi, tỏi và ớt. Riêng ở làng Gò Công có tới 20 lò sản xuất mắm tôm ngon với bí quyết gia truyền khác nhau. Đây là đặc sản đậm đà, mặn ngọt chua cay vừa đủ, dùng để chấm thịt luộc, cuốn bánh tráng và bún tươi là ngon nhất. Miếng thịt lợn luộc thơm ngon, cuốn trong lá bánh tráng, thêm chút rau xanh, bún tươi cuộn chặt rồi chấm với thứ mắm dậy mùi tôm thì không còn gì bằng.
 
Bún gỏi già
Chỉ riêng cái tên món ăn này cũng đủ khiến bạn tò mò, bởi lẽ đã là món gỏi tươi nhưng lại còn "già". Món ăn làm từ tôm, me chua, tương xay, bún, tôm tươi, sườn non, thịt ba chỉ thái sợi, chan nước lèo và ăn cùng nhiều loại rau sống phong phú như húng, bắp chuối, hẹ, giá, rau muống chẻ. Món bún này cũng tương tự món bún mắm vì có chung nguyên liệu là mắm cá. Bún gỏi già ngon phải nấu chung với me để cho ra nước lèo chua chua ngọt ngọt đặc trưng. Vị đậm đà của nước dùng, vị chua thanh của me hòa lẫn vị béo bùi của tôm, thịt khiến món ăn ngon không tả nổi.
 
Sam biển Gò Công
 
Tháng 10 tới tháng 2 âm lịch năm sau là mùa sam biển ở Gò Công. Khi đó, con sam cái đang có nhiều trứng có thể chế biến thành nhiều món ngon. Trứng sam béo thơm, bổ dưỡng, màu vàng ươm, được nướng cho tới khi chín, mùi thơm ngào ngạt. Món ăn này được dùng cùng bưởi chua, củ cải chua, rau thơm, lạc rang, hành phi, chấm với mắm chanh tỏi ớt. Sam biển cũng có thể chế biến ra nhiều món khác ngon không kém như canh chua sam nấu với các loại rau.
 
Nhãn Nhị Quý
 
Ngoài Bắc có nhãn Hưng Yên thì miền Nam có nhãn Nhị Quý - Tiền Giang, cùi nhãn trắng trong, vỏ nhãn màu vàng sẫm, tỏa mùi hương ngào ngạt. Vào mùa nhãn, xã Nhị Quý lại rợp màu vàng của những cành nhãn chín cây, chi chít quả. Nhãn nơi đây có chất lượng ngon hơn hẳn những nơi khác với quả to, vỏ mỏng, cơm nhãn dày, vị ngọt thanh.
 
Cá biển nấu mẳn
 
Nấu mẳn là một cách chế biến khá thú vị của người miền Tây, là một món ăn lai giữa món canh và món kho. Cách chế biến đơn giản hơn khi cá không phải đánh vảy, chỉ cần rửa sạch, tẩm ướp gia vị muối ớt, hành, chanh giấm, sau đó nấu lên. Món ăn này còn thành công nhờ các loại rau ăn kèm như chuối non, bắp chuối, giá sống, húng, quế, dứa, cà chua...
 
SuZi Nguyễn tổng hợp

Dưa chua bồn bồn - đặc sản Cà Mau đãi khách phương xa Từng cọng bồn bồn giòn, thấm gia vị, trở thành thứ quà biếu khách phương xa không thể thiếu của người dân Đất Mũi.
Vùng đất cực Nam Tổ quốc không chỉ sở hữu những địa danh làm say đắm lòng người mà nơi đây còn có nhiều đặc sản dân dã hấp dẫn. Trong đó, nếu có dịp đi dọc theo quốc lộ 1, hai bên đường khu vực huyện Cái Nước và Năm Căn... bạn sẽ thấy rất nhiều gian hàng nhỏ bày bán những cọng bồn bồn tươi và bồn bồn ngâm chua.


 
Cây bồn bồn được cắt bỏ lá, chừa gốc một đoạn và dùng dao nhỏ chẻ dọc theo một phần ba thân để tách lấy lõi non.
Người dân Đất Mũi cho biết, bồn bồn là loài thực vật bản địa. Khi mùa nước lên từ tháng 6 đến tháng 11 hàng năm cũng là lúc cây bồn bồn phủ xanh khắp các cánh đồng. Bồn bồn sau khi nhổ về, người dân sẽ cắt bỏ lá, chừa gốc một đoạn và dùng dao nhỏ chẻ dọc theo một phần ba thân để tách lấy lõi non - là phần ăn được của cây bồn bồn.
Là loại rau sạch nên phần lõi trắng bên trong bồn bồn rất ngon và ngọt. Người dân Cà Mau dùng lõi trắng này để ăn sống chấm cá kho hoặc có thể biến tấu để làm nên sự đa dạng trong từng bữa ăn theo nhiều cách khác nhau như xào tép, nhúng lẩu, nấu canh chua, đặc biệt là ủ thành món dưa chua giòn ngọt.
Với người Đất Mũi, làm dưa chua bồn bồn không khó, nhưng phải tỉ mỉ thực hiện từng công đoạn. Trước tiên, chọn phần non trắng của bồn bồn, dùng dao nhọn bén chẻ làm hai hoặc tư tùy độ lớn nhỏ. Sau đó, sắp bồn bồn vào hũ. 


 
Màu trắng nõn nà của loại đặc sản này rất hấp dẫn khách phương xa.
Cô Sáu, người bán bồn bồn trên quốc lộ 1, thuộc huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau cho biết, yếu tố quyết định dưa bồn bồn ngon, giòn, chất lượng hay không là ở nước ngâm. "Tôi thường dùng nước vo gạo nấu chín, cho thêm đường, muối và ủ khoảng 2 ngày. Sau đó, đổ hỗn hợp này ngập kín bồn bồn và đậy chặt hũ lại, để thêm 2-3 ngày nữa sẽ được món dưa chua rất giòn", cô Sáu chia sẻ.
Bồn bồn sau khi sơ chế được bày bán tại chỗ nên vẫn giữ độ tươi ngon, bắt mắt. Bồn bồn tươi được người bán lột sạch, chỉ còn lõi non với giá chỉ 30.000-35.000 đồng một kg. Với mỗi hũ dưa chua bồn bồn có giá cao hơn, 45.000-50.000 đồng.


 
 Những gian hàng nhỏ hai bên đường bày bán bồn bồn tươi ngâm chua rất bắt mắt.
Từ loài cỏ mọc hoang, nay cây bồn bồn trở thành một trong những đặc sản của Cà Mau được nhiều người biết đến. Trong đó, món dưa chua bồn bồn đã theo chân du khách khắp nơi về làm quà cho người thân mỗi khi có dịp đến vùng đất cực Nam của Tổ quốc.
 

Đến Cà Mau nhất định phải thử cá thòi lòi nướng muối ớt Loài cá xấu xí, kỳ lạ nhưng lại gây ấn tượng bởi thịt nhiều, dai và ngọt thơm đặc trưng
 
Cà Mau là vùng đất cực Nam Tổ quốc với đặc trưng có nhiều tán rừng đước, rừng ngập mặn, bùn lầy ven biển... Đây là môi trường rất tốt để cá thòi lòi phát triển.
Loài cá này có hình thù gần giống với cá bống sao nhưng da xù xì và hai mắt lồi to trên chóp đầu, có thể trườn trên nước, bò nhanh trên mặt đất, thậm chí leo cây. Miệng cá đầy răng nanh sắc nhọn, trông có vẻ đáng sợ, đặc biệt là hai chiếc vây tựa như hai cánh tay giúp cá trườn nhanh và dễ dàng trên đất bùn.
 
 
Con cá thòi lòi trông ấn tượng bởi có lớp da bên ngoài xù xì và hai mắt lồi to trên chóp đầu, trườn rất nhanh. Ảnh: Thư Kỳ.
 
Người dân vùng sông nước Cà Mau cho biết cá thòi lòi rất nhanh, tinh ranh, kiếm mồi trên mặt nước và sống ở những hang sâu, có nhiều ngách. Hang cá thòi lòi có thể dài đến vài mét. Nếu thấy cửa hang có rất nhiều đất được đùn ra ngoài, nước đục, khả năng sẽ có cá bên trong. Thức ăn của loài cá này là tôm, tép và các loại cá nhỏ hơn...
Là một trong những sản vật đặc biệt của vùng rừng ngập mặn Cà Mau, cá thòi lòi được người dân nơi đây yêu thích nhờ thịt nhiều, ngọt, dai và thơm. Cá làm phong phú thêm bữa cơm hàng ngày và cũng là món ăn đặc sản cho khách phương xa khi đặt chân đến vùng đất này để khám phá và trải nghiệm.
Từ con cá thòi lòi, người Cà Mau đã biến tấu nên nhiều món ngon như canh chua với mẻ, kho tiêu, chiên xù... tuy nhiên ngon nhất vẫn là cá thòi lòi nướng muối ớt. Nướng cá cũng có nhiều cách như nướng từng con trên vỉ hoặc xỏ nhiều con như kiểu cá lóc nướng trui. Cá thòi lòi tươi sống, để nguyên con rửa sạch bùn, ướp chút muối ớt, sau đó đặt trên bếp than nướng với lửa vừa. Khi da vừa ửng vàng, dậy lên mùi thơm cũng là lúc cá sắp chín. Sau đó có thể để thêm ít phút cho cá vàng đều, dậy mùi thơm. Cách làm này tuy đơn giản nhưng thành phẩm là đĩa cá có mùi thơm lan tỏa quyện cùng mùi cay nồng của ớt rất kích thích khứu giác và vị giác.
Với người Cà Mau, ăn món cá thòi lòi nướng muối ớt không thể thiếu nước chấm phù hợp giúp tăng hương vị thơm ngon. Tùy theo sở thích, nhiều người có thể ăn cá nướng kèm nước mắm chua cay, muối tiêu chanh hoặc nước mắm me cay... Món ăn dùng kèm với bún, bánh tráng, các loại rau như cải xanh, xà lách, rau thơm, chuối chát, khế chua...  cho vị thơm ngon đúng điệu.
Cá thòi lòi nướng muối ớt ghi điểm nhờ thịt dai, thơm ngọt. Ảnh: Thư Kỳ.
Người dân ở cực Nam của Tổ quốc chia sẻ thêm, cá thòi lòi chỉ sống được trong tự nhiên, không thể nuôi nên thịt cá rất ngon, thơm và săn chắc. Vì vậy, hiện nay, loài cá này đã trở món ăn phổ biến khắp hàng quán tại Cà Mau. Ngoài nướng muối ớt, mùa cá nhiều, người dân còn mang làm khô để dành ăn quanh năm. Khô cá thòi lòi chiên hoặc nướng chấm nước mắm me cũng là một trong những món ăn hấp dẫn, mang đến trải nghiệm khó quên cho những ai từng thưởng thức.
Nhiều người cho rằng đã đến Cà Mau mà chưa ăn đặc sản cá thòi lòi xem như thiệt thòi lớn, bởi các món từ loại cá này không chỉ ngon, lạ miệng, mà còn hiếm. Thêm một điều khá thú vị ở cá thòi lòi là khi bạn thưởng thức qua một lần, dù nướng, kho tiêu hay chế biến với bất kỳ hình thức nào cũng sẽ nhớ mãi hương vị độc đáo vốn có của nó.

Rau lục bình mang hương vị đồng quê vào từng món ăn Từng cọng lục bình mềm, thơm, vị ngọt mát và mùi đặc trưng là món ngon dân dã, quê mùa được nhiều người yêu thích.
 
Lục bình hay còn gọi là bèo tây, bèo Nhật Bản, là một loài thực vật thuỷ sinh, thân thảo. Ở quê tôi, lục bình nhiều lắm. Loại rau dân dã này mọc dại trên từng con sông, rạch, ao nặng phù sa. Hình ảnh cây lục bình ít nhiều đã gắn với mỗi gia đình miệt sông nước và những ai tha phương cầu thực một thời.
 
 
Lục bình xuất hiện dày đặc trên những con sông, kênh, rạch, ao nước phù sa.
 
Tôi nhớ thời trẻ con, trước con sông nhà nội, lục bình hay tấp khắp mé sông. Những nhà khác có ao thì thả đặc kín lục bình để dành lọc sạch nước, đắp gốc ủ cho cây hoặc cho heo hay gà ăn… Mỗi dịp hè, những đứa trẻ như tôi hay cùng tụ họp lại, rồi rủ nhau ra con sông cái lớn để ngắt lục bình để chơi trò làm bánh mì thịt. Trò này thú vị lắm. Với lục bình, chúng tôi chia ra thành nhiều nguyên liệu khác nhau như cọng có thân phình to sẽ để làm bánh mì; còn cọng nối giữa hai nhánh lục bình làm lạp xưởng; những chiếc lá xanh rờn sẽ dùng để gói từng ổ bánh mì. Đó hẳn sẽ là kỷ niệm không thể nào quên suốt những năm tháng tuổi thơ của trẻ em ở vùng quê sông nước.
Thời đó, loại rau này đã hiện diện trong mâm cơm của nhà nội cũng như những người dân nghèo ở vùng quê sông nước. Nhiều nhà lấy cọng non (ngó lục bình) để muối làm dưa rồi chấm với ăn dần; những nhà khác mang luộc chấm nước mắm hoặc nấu canh chua với tép…  Còn ở nhà nội, thỉnh thoảng những ngày mưa, bác tôi hay đi cắt ngó lục bình về xào với tép đồng. Tôi rất thích món ăn này bởi mùi vị ngọt thơm béo rất đặc trưng.
 
 
Những cọng lục bình non (ngó lục bình) được người dân sông nước chế biến thành nhiều món ăn dân dã.
 
Tôi học được ở bác cách làm món lục bình xào tép theo đúng kiểu miệt vườn. Bác chia sẻ, muốn làm món lục bình xào thật ngon, phải chọn những cọng còn non tơ mơn mởn (gọi là ngó lục bình). Tránh chọn lục bình ở những nguồn nước bị ô nhiễm vì dễ nhiễm chì, có hại cho sức khỏe. Lục bình, sau khi mang về, cắt thành từng khúc ngắn, rửa sạch với nước muối pha loãng, sau đó bóp cho ráo nước. Còn mớ tép đồng tươi roi rói, bác ướp cùng chút hành, tiêu, tỏi, nước mắm, cho vào chão nóng xào cho săn lại. Sau đó, cho tất cả lục bình vào, tiếp tục xào thật đều và nêm nếm vừa miệng trước khi đặt xuống bếp.
Món ăn nóng hổi trước mặt kèm thêm một chén nước mắm ngon từ cá linh, dầm thêm chút ớt cay tê đầu lưỡi. Tôi chậm rãi thưởng thức từng cọng lục bình mềm, ngọt. Hương thơm quyến rũ cùng tất cả vị đồng quê hòa lẫn vào nhau đã khiến lục bình xào tép trở thành món ăn dân dã, là một đặc sản rất thú vị.
Nhiều người vẫn còn ngạc nhiên khi nghe nhắc đến những món ngon làm từ lục bình mà tôi thường thưởng thức từ thuở nhỏ. Tuy nhiên, ngày nay, những món ăn từ lục bình thỉnh thoảng cũng xuất hiện trong thực đơn của một số ít nhà hàng với nhiều cách chế biến khác nhau như ăn kèm mắm kho, cá kho; nấu canh chua, luộc hoặc làm gỏi… Dù chế biến theo hình thức nào thì chính sự dân dã, mộc mạc cùng hương vị tinh túy của đồng quê cũng đủ làm lưu luyến bất cứ ai khi thưởng thức.
 
 
Hương thơm đặc trưng của lục bình cùng tất cả vị đồng quê hòa lẫn vào nhau trở thành món đặc sản rất thú vị.
 
Giờ đây, mỗi khi có dịp về quê, trong lúc chờ qua phà, tôi lại rất thích đứng ngắm nhìn từng đám lục bình trôi vô định trên sông. Màu xanh của lá cùng màu tím biêng biếc của hoa như tô điểm thêm vẻ đẹp mộc mạc và gần gũi cho con sông Hậu hiền hòa. 
 
Thư Kỳ

Về miền Tây ăn đủ món ngon từ con chang chang Loài sò lạ chỉ có ở đồng bằng sông Cửu Long đang dần trở thành đặc sản đãi khách phương xa của bà con sống ở miền Tây Nam bộ.
 
 
Chang chang là loài nhuyễn thể sống trong môi trường nước ngọt vùi mình trong sình bùn ven sông hoặc dưới đáy sông. Loại sò này sống nhiều ở miệt Đồng Tháp, Vĩnh Long, An Giang, chúng có quanh năm nhưng nhiều nhất là sau Tết Âm lịch, rồi rộ lên từ cuối tháng 3. Nói rộ nhưng số lượng chang chang không nhiều, muốn ăn phải dặn trước người đi mò chừng mấy ngày trước đó.
 

 
Khi có khách đến thăm, muốn đãi món đặc sản quê mình, chủ nhà phải ngâm chang chang cả đêm cho nhả đất cát, rồi chà sạch lớp rêu bẩn bám bên ngoài.

 
Chang chang hấp gừng nước dừa là cách chế biến đơn giản nhất. Chỉ cần cho chang chang vào nồi hấp,
xắt vài lát gừng, rồi chế nước dừa tươi vào.

 
Nồi chang chang bắc lên bếp chừng mươi phút thì đã chín.
 
Thịt chang chang gần giống với thịt nghêu nhưng vị và hương khác hẳn. Phần thịt ngọt dịu và dai hơn nghêu, mùi thơm cũng man mác hương đồng nội. Chang chang hấp gừng rất ngon khi chấm cùng nước mắm chua ngọt pha với gừng.
Chang chang còn được làm gỏi. Chỉ cần thọt cái bắp chuối (hoa chuối), bào sợi, rồi trộn với phần thịt chang chang. Gia vị để trộn gỏi gồm nửa quả chanh, hoặc giấm, đường cát, xíu muối. Thêm vài lát ớt cùng ít rau răm sẽ tròn vị hơn. Tại cồn Tân Thuận Đông, Cao Lãnh (Đồng Tháp), món gỏi chang chang được các đầu bếp xem như là "tân binh sáng giá" của thực đơn ẩm thực miền Tây dùng đãi thực khách phương xa.

 
Nếu món chang chang hấp mang đến hương vị thuần khiết, món gỏi chang chang lạ miệng, thì thố cháo chang chang được xem như "cái kết có hậu" cho bữa ăn. Thịt chang chang giúp cháo ngọt tự nhiên, mùi chang chang khiến món cháo trở nên đặc biệt hấp dẫn.
Thiên Chương