TẬP THƠ HAY NHẤT CÓ LỜI BÌNH – Phạm Ngọc Thái

 
 
 
       HAI KẺ ĐỜI QUẤN QUÍT
 
không còn em, anh vẫn yêu tha thiết
Chỉ trời xanh là biết mối tình ta
Vì đường đời đã phải chia xa
Dẫu trái tim hai đứa cùng đau nhói.
 
Trời Tây Hồ nắng vờn trong gió mới
Như anh-em ngày ấy quấn bên nhau
Bóng trúc xinh soi dòng nước xanh màu
Cứ tưởng sẽ đời đời và mãn kiếp.
 
Em vật vã đêm ngày, anh vẫn biết
Những thương em, chỉ biết ngóng trời xa
Ca lên em! Cõi trần có phong ba
Tình yêu sẽ dẫn ta vào bất tử!
 
Em xinh đẹp, đất trời còn quyến rũ
Gái má hồng tạo hóa phải ghen
Anh bôn ba nửa trái đất cũng yếu mềm
Nặng lời thề với em ghi tấc dạ.
 
Miền sông nước: Ôi, mênh mang trắng xóa
Có em tôi ở đó đứng chờ mong
Ta chia tay. Bởi duyên phận không thành
Anh ra đi ngày đêm thường trăn trở.
 
Chưa kịp đến đón em làm vợ?
Đã bạc đầu, nuốt dòng lệ em đau.
 
Một mai kia nơi thế giới không màu
Anh sẽ đợi em về, nằm bên cạnh
Hai ngôi mộ trong hương tàn, khói lạnh
Của hai kẻ đời quấn quít, gió mây bay…
 
 
 
    CON ĐƯỜNG PHƯỢNG ĐỎ


Em mang màu phượng đỏ ra đi
Anh tha thẩn dọc hè phố nhỏ
Nơi kỉ niệm của mối tình sinh nữ
Xác ve còn bám ở thân cây.

Con đường phượng đỏ đêm nay
Mây lãng du bay, trời xanh vô định
Những cánh hoa rung trong hoài niệm
Nghe lòng thổn thức đâu đây.

Phượng đã cháy lên một thời
Nửa tóc bạc rồi, nửa mái xanh phơ phất
Tới một ngày chúng cũng tàn úa hết
Ta sẽ thành ông bà lão, em ơi!

Con đường tình đẫm giọt sương rơi
Gió vẫn xạc xào vi vút thổi
Giá hồi ấy chúng mình lấy nhau, rồi sinh năm đẻ bảy
Thì đâu còn phượng để anh ru?

Em đã mang màu phượng ấy ra đi...
 
Lời bình:     NUỐI TIẾC TÌNH YÊU THUỞ BAN MAI 
     Bài thơ rất đáng yêu. Nó gợi lại kỷ niệm mối tình của nhà thơ với một người sinh nữ đã xa xưa. Tôi hình dung thấy bước chân anh đang lang thang trên cái hè phố nhỏ: Có hàng phượng vĩ, con đường… Anh vẫn cùng người thiếu nữ năm nào dạo bước bên nhau:
                        Em mang màu phượng đỏ ra đi...
                        Anh tha thẩn dọc hè phố nhỏ
                        Nơi kỉ niệm của mối tình sinh nữ
                        Xác ve còn bám ở thân cây
      Hẳn đó là những năm tháng tươi đẹp và hạnh phúc của đời anh. Cô nữ sinh kia chắc cũng phải xinh xắn lắm? Nghe anh mô tả, những kỷ niệm êm đềm từ thưở còn con gái trong tôi, dù đã xa xôi cứ dồn về làm nghẽn trái tim. Thế mà… cái con đường có em yêu đã bao đêm đi bên anh, giờ đây chỉ còn vương lại những xác ve đã chết khô, bám trên những cành phượng cũ. Nó cũng cô đơn như chính anh. Tuổi trẻ đi qua để lại bao nuối nhớ về những kỷ niệm tình. Bởi cái màu hoa phượng đỏ cháy rực trời vào những ngày hè thân thương ấy, giờ đây em đã mang đi mất rồi… chỉ để mình anh trơ trọi ở lại với những nhớ thương?
     Sang đoạn hai - Phạm Ngọc Thái vẫn lan man cảm xúc trên con đường của kỷ niệm tình. Nhưng giờ đây:
                        Mây lãng du bay trời xanh vô định
                        Những cánh hoa rung trong hoài niệm
     Những đám mây phiêu diêu vẫn bay qua con đường. Bàu trời heo hút, vô vi… lại gắn với khoảng đời tươi đẹp, hạnh phúc nhất của nhà thơ. Hiu hắt quá! Màu hoa phượng đỏ, cũng chỉ còn là màu trong hoài niệm. Câu thơ ảo mà khoáy vào lòng người? Phải chăng như Chế Lan Viên đã viết:
                        Bên kia bờ hư ảo - bờ thơ
     Bởi cái màu ảo ấy là màu của những nhớ thương, hoài vọng, thiết tha. Mặc dù nhà thơ đang đi trên con đường rất thật để làm bài thơ này, như anh viết:
                         Con đường phượng đỏ đêm nay...
    Chúng đều là thật cả: Từ làn mây đến khoảng trời xanh, nhưng vào trong cảm xúc của Phạm Ngọc Thái đã trở thành màu của trừu tượng, mênh mang, day dứt khôn nguôi:
                        Nghe lòng thổn thức đâu đây...
      Trái tim nhà thơ đang giằng xé trên con đường ấy. Đến đoạn thứ ba, như người bừng tỉnh trong giấc mộng. Thơ được đẩy cao lên và xa xót:
                       Phượng đã cháy lên một thời
                       Nửa tóc bạc rồi, nửa mái xanh phơ phất
                       Tới một ngày chúng cũng tàn úa hết
                       Ta sẽ thành ông bà lão, em ơi!
     Đành rằng qui luật của thời gian, không ai tránh được sẽ sự già cả, tàn úa? Nhưng ta vẫn thấy chua chát quá! Dường như tất cả đang sụp đổ xuống trái tim anh. Đôi trai gái còn thanh xuân hồi ấy, nay đã biến thành ông bà già mất rồi - Có lẽ nhà thơ đã khóc? Đó là sự chia ly vô cùng, vô tận của kiếp người.
     Đời người, mấy ai là không phải nuối tiếc mối tình đầu? Bài thơ không chỉ làm rung động trái tim của các lứa trẻ, ngay cả những người đã bước vào tuổi hoa niên, đọc thơ anh chắc cũng không khỏi xao lòng.
     Đoạn thơ kết:
                      Con đường tình đẫm giọt sương rơi
                      Gió vẫn xạc xào vi vút thổi...
     Để khắc sâu hơn, nhấn mạnh hơn về sự trống vắng. Dù ta chẳng biết vì lý do gì? Tại sao mối tình của nhà thơ với người con gái ấy bị tan vỡ? Lỗi do ai? Chỉ thấy anh biện hộ với lòng mình: 
                          Giá hồi ấy chúng mình lấy nhau rồi sinh năm đẻ bảy
                         Thì đâu còn phượng để anh ru?
     Khiếp, nhà thơ Phạm Ngọc Thái ơi! Sao anh tham lam thế? Người ta lấy nhau bây giờ chỉ đẻ có hai đứa, nuôi được chúng nên người cũng đã bở hơi tai rồi, đằng này anh lại đòi những "...sinh năm, đẻ bảy" cơ đấy? Nói vậy thôi, chứ thơ vẫn là thơ mà. Viết thế nên câu thơ lại thêm phần thi vị và hay hơn. Tất cả sự diễn tả ý nghĩ, hình ảnh... cũng chỉ để hoài tưởng về cái màu phượng vĩ của tình yêu năm xưa. Đến cuối cùng nhà thơ trở lại với câu thơ đầu tiên, và kết ở đó:
                         Em đã mang màu phượng ấy ra đi...
      Chính là tư tưởng của toàn bài: Bộc lộ sự nuối tiếc tình yêu trong sáng, say đắm thời thanh xuân. Thơ giàu cảm xúc, thanh tao và mộng mơ. Ngôn ngữ bình dị nhưng vẫn mang vẻ đẹp mỹ học mà tạo thành bài thơ hay.
   
                                          Nguyễn Thị Hoàng
                                 ( Trích tập “PNT chân dung nhà thơ lớn thời đại”, 2014 )
 
                                                                                
 
 

nhanvan

 
       EM TẮM
 
Anh ngắm nhìn em tắm
Tấm thân trần mênh mông
Biển tình tràn say đắm
Em của anh biết không?
 
Tấm thân em bảo vật
Do tạo hóa sinh ra
Dành cho anh yêu đó!
Mãi còn ở tít xa...
 
Tấm thân em trắng ngần
Từng đường viền anh ngắm
Hai bàu sữa thơm lành
Chờ ngày anh uống cạn.
 
Ngã ba em suối ngọt
Chảy róc rách bên trong
Có rừng xanh bao bọc
Chờ ngày anh vô thăm.
 
"Em đêm nhớ, ngày mong
Tan nát cả cõi lòng"...
Em bảo anh như vậy
Anh lại càng thương em!
 
Giữa đất trời bão giông
Tình ta còn cách trở
Nhưng trong trái tim anh
Cưng vẫn nằm ở đó!
 
Anh nhìn em yêu tắm
Qua màn hình za-lô
Hãy chờ ngày anh đến
Tặng em cả trời mơ...      
 
 
            CÔ ÁO TRẮNG
 
Anh lại có một cô áo trắng
Mắt nàng nhìn trong biếc mùa thu
Mái tóc xoã, bàu vú nàng hưng phấn
Ngủ đi em, nghe bài thơ anh ru!

Đất Sài Gòn… mùa xuân đến trong mơ
Có em tôi đi giữa đêm dài thành phố
Em ơi em, những khi trời trở gió
Có thấy bóng anh về, thao thức bên em?

Anh nhẹ hôn thầm ở dưới ánh đêm
Em khoả thân mình để hoá thành nữ thánh!
Áo em trắng hay là da em trắng
Có em rồi cuộc sống sẽ vô biên

Ta mặc cho năm tháng chảy, nghe em!
Chỉ có anh và em, chỉ có trời và đất
Thế giới văn minh ta không cần gì hết
Em dẫn anh vào buổi hoang muội nguyên sơ

Đêm Sài Gòn khi ấy sẽ như mơ
Em bọc trong anh không cần quần áo
Ôi! Nguyệt của em đây, một động sâu huyền ảo
Chứa cả thiên đường và vũ trụ bên trong

Em đừng hỏi vì sao anh yêu em!

Anh lại có một cô áo trắng
Vào buổi hoàng hôn, hoang vắng cuộc đời
Đôi mắt nàng cả trời thu đẹp lắm
Bàu vú nàng, mùa hoa trái sinh sôi...
 
Lời bình:     VỚI ÁI NỮ SÀI GÒN 
      Bài “Cô áo trắng” này không phải tình yêu thuở ban mai, mà là một bài thơ tình trong buổi hoàng hôn cuộc đời:
                     Anh lại có một cô áo trắng
                     Vào buổi hoàng hôn, hoang vắng cuộc đời
                     Đôi mắt nàng cả trời thu đẹp lắm
                     Bàu vú nàng, mùa hoa trái sinh sôi
     Tôi không rõ “cô áo trắng” còn là một thiếu nữ hay đã là thiếu phụ? Chỉ biết rằng: Nhà thơ cảm xúc về người đẹp mà nảy ra tình thơ, chỉ qua một bức ảnh. Nghe nói, bức ảnh đó cô em mặc một chiếc áo cánh trắng mỏng, bó sát lấy tấm thân thon thả của một ái nữ Sài Gòn.
     Vào mùa xuân muôn hoa đua nở. Nhà thơ thương nhớ người đẹp ở trong mơ:
                     Đất Sài Gòn mùa xuân đến trong mơ
                     Có em tôi đi giữa đêm dài thành phố
                     Em ơi em, những khi trời trở gió
                     Có thấy bóng anh về thao thức bên em?
     Tình thơ chứa chất tình cảm lãng mạn xen lẫn sự ham muốn về thân thể. Khai thác khá sâu sắc. Tác giả diễn tả về cái thế giới bên trong người đẹp như cả vũ trụ:
                     Đêm Sài Gòn khi ấy sẽ như mơ
                     Em bọc trong anh, không cần quần áo
                     Ôi! Nguyệt của em đây, một động sâu huyền ảo
                     Chứa cả thiên đường và vũ trụ bên trong
     Hình ảnh mang màu sắc triết học, làm cho tình thơ trở nên huyền thẳm. Ngôn ngữ sắc bén, sinh động, tựa lưỡi dao cứa ngọt vào trái tim ta tê tái. Kết hợp với giọng thơ du dương, uyển chuyển: 
                      Anh nhẹ hôn thầm ở dưới ánh đêm
                      Em khoả thân mình để hoá thành nữ thánh!
                      Áo em trắng hay là da em trắng
                      Có em rồi cuộc sống sẽ vô biên
     Hay là:
                      Ta mặc cho năm tháng chảy, nghe em!
                      Chỉ có anh và em, chỉ có trời và đất   
                      Thế giới văn minh, ta không cần gì hết
                      Em dẫn anh vào buổi hoang muội nguyên sơ
      “Cô áo trắng” là một tình thơ rất gợi cảm. Tuy có nơi, có chỗ tác giả đã sử dụng hình ảnh thân thể, như “bàu vú nàng” hoặc “nguyệt của em đây”... Nhưng đọc lên thơ không dung tục. Nó chỉ cốt tăng thêm sự hấp dẫn, đáng yêu và viên mãn hơn.
        Nói chung thơ Phạm Ngọc Thái viết theo cảm xúc, tung toả ở nhiều  khía cạnh trong cuộc sống. Nhà thơ như thể bóc cả mình ra cho thơ tuôn trào như suối. Đi hết gam mà đẩy nỗi thơ đến tận cùng.
 
                                                    Đình Bồng
                                      (Trích tập “PNT chân dung nhà thơ lớn thời đại”, 2014)
 
                                                                                                               
 

nhanvan

 
   MƯA BAY TRONG TIẾNG CHUÔNG

Chuông chùa thỉnh lên lời cầu nguyện 
Nam-mô-a-di-đà!
Trong khúc mưa bay âm vang trời đất
Nửa tỉnh, nửa mê cũng thể như là…

Vi vút tầng cao con lá rụng
Nghe lao xao sóng vỗ bên hồ
Chân ta bước dưới khuông trời thành phố
Tiếng chuông buồn lại hoá bản nhạc thơ.

Thoắt tình đã vào xa vắng
Mình anh với bóng nhớ hoài em
Hồn như cánh chim vô định
Mái tóc em bay, làn mưa mênh mang.

Ôi, tiếng chuông gảy lên bao kí ức!
Kia không gian, thao thiết gót chân mềm
Gió dìu dặt, ánh trăng suông dìu dặt
Bản thơ tình anh vọng giữa mưa đêm…
 
Lời bình:    BẢN TÌNH MƯA XAO XIẾT, NGỌT NGÀO
      Trong làn mưa bay thành phố, có một người thi sĩ đang lang thang nhớ bóng người yêu:
                        Vi vút tầng cao con lá rụng
                        Nghe lao xao sóng vỗ bên hồ
                        Chân ta bước dưới khuông trời thành phố
                        Tiếng chuông buồn lại hoá bản nhạc thơ
     Tuy hình ảnh ở bài thơ không đến mức sầu muộn, thê lương? Song, những "con lá rụng..." đang bay bơ vơ giữa khuông trời đêm cô đơn kia, cũng làm cho lòng ta xốn xang cùng với nhà thơ.
     Những tiếng sóng bên hồ lao xao vỗ theo bước chân anh. Cảnh mưa đó lại được hoà tấu bằng sự đồng vọng của tiếng chuông chùa buồn. Đó cũng chính là tiếng lòng thương nhớ của anh thi sĩ, với người con gái đã xa xăm.
     Ba cái cảnh: Trời mưa, tiếng chuông và sự cô đơn - Tạo nên một bản tình xô-nát âm vang trong trời đất. Giọng điệu thi ca ngân nga:
                       Tiếng chuông buồn lại hoá bản nhạc thơ
     Tôi trở lại với đoạn thơ đầu:
                       Chuông chùa thỉnh lên lời cầu nguyện
                       Nam-mô-a-di-đà!
                       Trong khúc mưa bay âm vang trời đất
                       Nửa tỉnh, nửa mê cũng thể như là...
     Suốt bài thơ, làn mưa và tiếng chuông chùa cứ thao thiết trong nhau, hoà vào tâm tình của người thi sĩ. Cái tiếng chuông thỉnh lên lời cầu nguyện "nam-mô-a-di-đà" ấy: Phải chăng cũng là tiếng lòng khắc khoải, thao thiết trong anh? Anh đi trong khúc mưa bay với một tâm hồn trống trếnh, chơi vơi: Nửa tỉnh, nửa mê cũng thể như là... /-  Sự mơ màng như thể đang dẫn người đến bên cửa phật. Một bài thơ tình ở chốn thánh thần, làm cho tình thi lại thêm màu huyền hoặc.
     Đến đoạn thứ ba thì người mới thực sự tả về em:
                       Thoắt tình đã vào xa vắng
                       Mình anh với bóng nhớ hoài em
                       Hồn như cánh chim vô định
                       Mái tóc em bay, làn mưa mênh mang.
     Bóng người con gái hiện ra cũng rất hư hao. Chỉ nhìn thấy trong làn mưa, mái tóc em đang vương bay. Tâm hồn nhà thơ thì như “cánh chim vô định", mông lung, không có bến bờ... Một tâm hồn lạnh lẽo, cô liêu! Hình ảnh thơ như ẩn, như hiện đưa ta hút sâu vào cùng tâm trạng nhà thơ. Chẳng khác là bao với tâm trạng của kẻ nhớ người ở tận phương trời, trong Chinh Phụ Ngâm:
                       Trống Trường Thành lung lay bóng nguyệt
                       Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây
     Hình tượng thơ của bài "Mưa bay trong tiếng chuông" được sử dụng đầy chất hội hoạ: Hồn vô định, mưa mênh mang, khúc mưa bay, vọng giữa mưa đêm, khuông trời, gió... trăng... dìu dặt, người và bóng, bản nhạc thơ.... Không gian thực mà ảo. Hiện tại và quá khứ đan xen trong nhau, để nói về nỗi tình da diết của nhà thơ với người thiếu nữ đã xa.
      Sang đoạn thơ cuối cùng - Những kỉ niệm trong kí ức tràn về theo tiếng chuông. Hình ảnh người con gái từ câu thơ trên: Mái tóc em bay, làn mưa mênh mang /- Đến đây, nhà thơ nhớ lại những ngày cùng dạo bước bên người yêu:
                       Kia không gian thao thiết gót chân mềm
      Cả bóng trăng khuya, con gió dặt dìu, tiếng chuông và làn mưa... cùng hoà trong bản tình xô-nát bên hồ ấy:
                       Gió dìu dặt, ánh trăng suông dìu dặt
                       Bản thơ tình anh vọng giữa mưa đêm...
    Với giọng thơ khoan nhặt, cả bản tình mưa như được tắm vào trong vũ trụ của cuộc sống và tình yêu con người.
     Bài thơ "Mưa bay trong tiếng chuông" như có tiếng ru êm ả thấm vào hồn ta, cho lòng ta say. Một cái say thâm trầm, da diết. Ngôn ngữ và làn điệu tha thiết. Hình ảnh lại hư hao như ở chốn bồng lai, cõi phật! Cuốn hút cảm nhận của ta đắm chìm vào trong đó.
     Trong đoạn thơ cuối: Từ gió, ánh trăng, làn mưa đêm và tiếng chuông chùa... ẩn hiện với bóng hình và bước chân thiếu nữ - Đó là một bản tình ca đằm thắm trong mưa và gió trăng... thật xao xiết, ngọt ngào.

                                                   Thảo Hoàng
                                   (Trích tập “PNT cánh đại bàng của thi ca đương đại VN”, 2019)
 
 
 

nhanvan

 
               EM GHEN
 
Anh biết, em yêu anh nhiều lắm!
Anh cũng rất, rất... rất yêu, có phải không đâu?
Nhưng em quá ghen, làm anh phải đau đầu
Yêu cũng thích, mà yêu cũng... khổ…
 
Anh từng bảo: Ta sẽ yêu nhau đến khi xuống mộ
Nhưng... chỉ nhắn tin không thấy anh
Em đã nổi đóa lên. Vùng vằng kêu:
-  Anh đang chát với ai?
Lại dỗi dằn:
-  Ừ, thì em ghen. Bởi quá yêu thôi!
Chẳng lẽ anh thích người buông xuôi, hờ hững?
-  Vậy, cám ơn em! Được yêu, thật sướng…
 
Nếu cứ trách em, cũng chưa hẳn đúng?
Đúng là: Em yêu anh hơn tất cả các cô xưa…
“ Rồi mai ngày chồng vợ nối duyên tơ
Em sẽ dành cho mình thật nhiều, thật nhiều” - Em bảo thế!
 
Tuổi hoàng hôn anh, xem ra vui đáo để?
Được em yêu, em giận, em hờn
Có khi còn dỗi dài - Bỏ mặc anh luôn
Anh nhớ gọi! Cũng không thèm lên tiếng.
 
Viết mấy dòng thơ, tặng em yêu mến
Ghen vừa thôi em! Kẻo làm tội người yêu?
Anh rất thương cưng trong buổi tình chiều
Đến sưởi ấm lòng anh, những đêm côi lạnh.
 
Ta hòa hợp dành cho nhau, năm tháng cuối cùng cuộc sống
Nguyện mang tình em vào mãi thiên thu
Em là bạn đời, là ánh sáng, là thơ
Đường chân lý anh tôn vinh bằng cả trái tim, cùng khối óc.
 
 
 
           CHUYỆN VỀ HAI NGÔI MỘ
             CHA CON MAI SAU   
 
                        . Con PHẠM NGỌC BẢO
                            Đột quị 22.7.2019
                        ( tức 20.6 năm Kỷ Hợi )
 
Gió vi vút ngàn năm thổi vọng
Khói sương chiều quấn quít bay đưa
Kể rằng: Ngày xửa ngày xưa
Có hai cha con nhà thơ, hồi còn sống...
 
*
 
Trời Hà Nội. Cha hay dắt con ra Hồ Tây chơi lắm
Vọng bên chùa Trấn Quốc tiếng nam-mô
Qua bốn mùa, ngày tháng thoi đưa
Đứa bé lớn khôn rồi trở thành sinh viên, thạc sỹ.
 
Hai thế hệ ở trong cùng thế kỷ
Người cha dần cũng già đi
Con lại đỡ cha, chăm sóc sớm khuya
Nam mô a di đà Phật!
 
Nghĩa phụ tử trên dòng sông nước Việt
Bóng trời Nam in dấu ngày đêm
Mây bay, gió thổi triền miên
Tình cha con mãi thiêng liêng sống còn.
 
Bỗng một hôm bão giông, sấm sét
Cắt người con ra khỏi người cha
Lá vàng thì vẫn còn kia
Đầu xanh đã bỏ, chia ly trọn đời.
 
Nỗi đau uất rụng rời trời, đất
Vì khóc con, cha ngất nhiều phen
Hận đời, giận cả địa thiên
Đã sinh thượng đế, sao còn ác tâm?
 
Người cha những kêu Quan Âm, Phật Tổ
Giúp một tay nâng đỡ sinh linh
Dù không cứu được đứa con
Thì xin Người đón về trên niết-bàn!
 
Người cha thề ra tay hay bút     
Viết đoản thiên tuyệt tác lưu danh
Con mình vào với sử xanh
Bao giờ non nước tan tành mới tan.
 
Một đời đã dọc ngang thi phú
Hẹn về bên Hàn Mặc Tử, Nguyễn Du
Miếu thờ tôi ở thiên thu
Mong hậu thế cho con thơ cùng vào.
 
Vài lời trăng trối trời cao
Nay xin để lại rồi chào, tôi đi…
Xác người cũng chẳng còn chi
Gió đưa đôi mộ vu vi vọng hồn
 
"Tình cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra"...
 

 
                       Con Phạm Ngọc Bảo 
                        
 
                VĨNH BIỆT CON YÊU
 
                             Con Phạm Ngọc Bảo
                           ( 7.3.1992 - 22.7.2019 )
 
Bố nhỏ lệ, nhìn con đi biệt tích
Dòng đau buồn cắt tự máu tim cha
Con ơi con! Khi con vĩnh biệt bố, mẹ ra đi
Thế là hết đời người cha già đau khổ.
 
Già chưa chết mà đầu xanh đã bỏ
Ở thiên đàng, con hãy đợi cha lên!
Bố con mình sẽ ôm ấp nhau tới nghìn năm
Cha không bao giờ rời con ra nữa.
 
Thôi con ạ! Kiếp người là bể khổ
Con đi rồi, trút gánh nặng vào cha
Đứa con yêu, cha thương nhất cõi sơn hà
Vài dòng thơ, cha cầu nguyện vong hồn con siêu thoát.
 
Cha vẫn nói: Con là linh hồn của người cha bất diệt!
Nay linh hồn bỏ đi rồi, cha sẽ sống sao đây?
Trăm lậy con yêu!
Bố quì xuống trước vong linh con, muốn nói rất nhiều
Nhưng nghẹn đắng, không thể cất lời khôn được nữa.
 
Viết mấy dòng thơ. Bố, mẹ tiễn con về nơi yên nghỉ
27 năm trời con sống với mẹ cha, bỗng chốc hóa tiêu tan
Cha có ở lại chốn trần gian cũng chỉ là nắm thân tàn
Hãy đợi cha, nhanh thôi con yêu! Sẽ đến ngày cha con ta đoàn tụ.
 
Thơ bố viết, lệ tuôn dòng máu đổ
Cái cõi trần khốn kiếp này, tiếc làm chi
Thôi thì con đi trước. Bố trả nốt tí nợ đời rồi cũng ra đi
Bố sẽ bế ẵm con như thuở còn rất nhỏ.
 
27 năm sống trên cõi đời. Bố nhìn vận con xấu số
Lòng người cha trăm nhát dao đâm
Khi con sống, không phút giây nào cha mẹ ngừng chăm sóc, thương con
Nay con mất, chỉ còn biết sụp lậy trước vong linh, oán than số kiếp.
 
Mấy dòng thơ vĩnh biệt con! Bố viết ra từ máu và nước mắt
Một lần cuối trong đời, run rẩy nhìn khuôn mặt đứa con yêu
Hãy đợi bố nghe con!
Rồi bố sẽ đến bên con một sớm, một chiều.
 
                                           Đọc tại tang lễ con
                                         15h... ngày 25.7.2019
 

nhanvan

 
         TIỄN ANH TRÊN ĐẤT KHÁCH

Đêm đất khách quê người, rơi tuyết trắng
Em tiễn anh về lại quê hương
Thôi rồi, gió lạnh con tim
Tình theo lá rụng, khói sương chân trời.

Đời con gái cũng hoa rơi 
Loài phù du giữa biển trời mênh mang
Tình như một bóng mây hoang
Đời em chiếc bách dập dềnh, gió mưa.

Đường nhân thế mênh mông, cỏ rối
Tình của ta như gió thổi, sương bay
Cuộc đời mưa nắng, em ơi!
Phận bèo thôi cũng nổi trôi kiếp người.

                                           Berlin 1990 
 
 
         EM  LÀ NGƯỜI TÌNH CỦA LÍNH
                                             Tặng ca sĩ Thanh Trúc
 
" Nếu em không là người yêu của lính " (*)
Tiếng hát em đưa thuở còn chinh chiến
Nửa đêm nay, anh thức dậy để nghe
Giọng hát ngọt ngào, giọng hát ru xa.
 
" Nếu em không là người yêu của lính
Ai đem cánh hoa rừng về tặng em
Ai trong gió sương cho em đợi chờ
Và đến lúc anh về... Ai kể chuyện đời lính, em nghe! ". (*)
 
Anh đi qua cả cuộc chiến tranh xưa
Vẳng tiếng hát em, giữa rừng già năm ấy
Nay nhớ lại lòng thương biết mấy
Ôi, tình yêu của người lính muôn năm.
 
Bài thơ này anh viết tặng em
Cô ca sĩ một thời của lính
Nghe em hát, dạ cồn cào cảm mến
Anh gửi tình mình cho Đất mẹ - Quê hương.
 
Ta không mong gì bom đạn, chiến tranh
Đã dìm dân tộc vào trong bể máu
Nhưng tiếng hát em thì ngàn lần yêu dấu
Đời đời... mãi mãi... không quên...
 
Là người tình của lính, phải không em!
Cao quí hơn vạn lần các cung phi, quận chúa
Anh sẽ mang tình em suốt chặng đường thiên lý
Mai rồi sống giữa vô biên.
 
Ôi, Tây Hồ sóng nước mênh mông
Có nghe tiếng hát em tôi giữa đất trời Tổ quốc
Tới một ngày cả hai ta đều khuất
Bài thơ anh còn sống mãi, ngợi ca em
 
Cô ca sĩ muôn đời của lính. Rất yêu thương.
…..                                                                            
 
(*) Lời của bài hát " Nếu em không là người yêu của lính ".
 
 

nhanvan

 
              THÔNG VÀ BIỂN

Cuộc sống như đoàn tàu nghiền ta tan nát
Con sông thời gian có mùa thu xanh, bèo cỏ dềnh trôi
Anh đứng làm cây thông trên đá, sỏi
Vi vu kêu... tình thiếu nữ qua rồi...

Cuộc sống - Tình yêu: Trái tim ta vĩnh cửu!
Kéo đoàn tàu chạy ngược phía hư không
Tháng năm xa... em hoá biển vô cùng
Cùng dấu trong lòng một loài “hoa tan vỡ”!

Biển thì xô. Thông suốt đời quạnh quẽ
Thân xù xì, nắng héo, mưa giông
Gió khát màu trắng tinh da nguyệt
Cái thời Vú Biển hãy còn non.

Thời con gái em lưu lại an-bom
Đừng buồn nhé! Thành đá chẳng bao giờ già cả
Anh vẫn ngủ giữa hồn trinh nữ
Nhìn tóc mình biết tóc em phai.

Vỗ mãi… anh thành cát mất thôi
Tình chỉ mộng, đời cũng là hư ảo
Biển xa xót, dịu dàng và sóng bão
Lời anh ru như gió thổi mây ngàn.
 
Lời bình:     TIẾNG HÁT TÂM TÌNH CỦA ĐÔI TRAI GÁI                       
    Cây thông trên bờ biển là hình tượng người con trai. Biển ở đây, chính người con gái ấy! “Thông Và Biển” là tiếng hát tâm tình, thủ thỉ của người con trai với người con gái:
                      Cuộc sống như đoàn tàu nghiền ta tan nát
                      Con sông thời gian, có mùa thu xanh và bèo cỏ dềnh trôi
      Vào đầu bài thơ, nghe như có tiếng của đoàn tàu chạy xình xịch - Tác giả  mô tả về sự hung dữ của cuộc sống, giống như một đoàn tàu nghiền đời ta thành tan nát. Sang câu thơ thứ hai là hình ảnh về "Con sông thời gian...": Nhịp thơ được trải ra như mặt sóng chảy tràn xuống nhẹ dần, đỡ lấy sự rền xiết của câu thơ thứ nhất. Hình ảnh "mùa thu xanh" làm biểu tượng cho niềm vui sướng, êm ả, hạnh phúc. Còn cảnh "bèo cỏ dềnh trôi" để nói đến những vật vã, tạp nhạp, bức bối đời thường. Đó là hai hình tượng tương phản, lấy trong thiên nhiên để biểu thị cho những mâu thuẫn của đời sống. Đọc lên lời thơ vẫn êm và nhẹ. Cảnh vật có ánh sáng đang cùng chảy trôi trên con sông thời gian. Con sông cuộc đời. Nỗi tình sâu lắng bên trong hình ảnh, lời thơ.
     Đây là một bài thơ tình được viết ra từ trong cõi lòng, trái tim đang bị giày vò bởi sự cô đơn:
                      Anh đứng làm cây thông trên đá, sỏi
                      Vi vu kêu... tình thiếu nữ qua rồi!
      Nhà thơ vọng hát về mối tình xưa. Ta bỏ cách đoạn hai. Tôi bình trước đoạn thơ ba:
                      Biển thì xô. Thông suốt đời quạnh quẽ
                      Thân xù xì, nắng héo, mưa giông
      Tình yêu không bao giờ yên lặng? Cũng như biển cả cứ gào thét, xô vỗ xung quanh cây thông đứng quạnh quẽ suốt đời. Năm tháng để lại sự mỏi mòn, trống vắng và nuối tiếc trong lòng anh. Chàng chai sạn, xù xì như thân của cây thông, chịu đựng trong "...nắng héo mưa giông":
                      Gió khát màu trắng tinh da nguyệt
                      Cái thời Vú Biển hãy còn non
      Rõ ràng đây là thời nhớ về thuở em còn trinh nữ, qua hình ảnh của biển cả. Cái làn gió khát khao đang mơn man xung quanh "màu trắng tinh da nguyệt" kia: Chẳng phải cũng như ngày nào chàng vẫn từng mơn man xoa trên... đôi "tí" của người yêu? Bởi vì ngay câu sau đó, hình ảnh “vú biển” bỗng nhiên được nhảy vào trong thơ. Nếu như cả bài thơ người con gái được hoá thân thành biển, thì đến đây… Chất đời tràn vào hình tượng biển, trả lại thân thể cho người con gái ấy! Thuộc lối thơ " thi cảm tượng trưng".
  Lại nói về Biển mà có... Lại còn là thời "Vú Biển hãy còn non"? Như trên đã nói, thời ấy em vẫn còn trinh nữ. Từ biển, người trinh nữ đi ra - Vú nàng nguyên khôi, non tươi như hoa trái. Như thế, hai câu thơ trong cặp hình ảnh đồng điệu này, diễn tả chung về một biểu tượng: Đôi vú của người yêu! Thơ trở thành có da, có thịt. Đó là những cảm xúc đã mang sự ham muốn về thân thể của người yêu. Tình thơ mãnh liệt hơn.
     Tình thơ trở nên xao xuyến, có hồn, có xác... làm cho mối tình trong “Thông và biển” thêm sống động. Tôi quay trở lại bình đoạn thơ hai:
                      Cuộc sống - Tình yêu: Trái tim ta vĩnh cửu!
                      Kéo đoàn tàu chạy ngược phía hư không
                      Tháng năm xa… em hoá biển vô cùng
                      Cùng dấu trong lòng một loài “hoa tan vỡ”!
       Loài “hoa tan vỡ” ấy chính là "hoa trái tim"! Ngàn năm thông đứng reo với tiếng sóng biển gào bằng trái tim của cả đôi trai gái. Chẳng phải để tạc tình yêu ấy vào trong đất trời đó sao? Cho nên:
                      Cuộc sống - Tình yêu: Trái tim ta vĩnh cửu!
       Và hình ảnh đoàn tàu ở câu thơ mở đầu, giờ quay trở lại trong đoạn thơ này. Cái đoàn tàu cuộc sống đó cứ nghiến rít mãi trên đường ray cuộc đời, mà họ đang đi về phía hư không. Tháng năm chỉ còn nghe tiếng sóng biển vỗ vô cùng... Trái tim đôi trai gái thành tan nát.
       Đến đoạn thơ thứ tư - Hình ảnh người con gái đã tạc vào năm tháng mà hoá đá:
                      Thời con gái em lưu lại an-bom
                      Đừng buồn nhé! Thành đá chẳng bao giờ già cả
       Năm tháng trôi qua… Họ không còn trẻ, nhưng tình yêu vẫn đó như đôi trống mái giữa biển khơi. Em mãi mãi trắng trong với mối tình trinh nữ giữa hồn anh:
                      Anh vẫn ngủ giữa hồn trinh nữ
                      Nhìn tóc mình biết tóc em phai 
        Cây thông tháng năm trên bờ đầy sỏi, đá cuộc đời, để nghe sóng biển gào thét quanh mình: Cô đơn, khát vọng và xót xa.  Đến cuối bài, tình thơ trở về với làn điệu ru lòng biển xanh:
                      Vỗ mãi anh thành cát mất thôi
                      Tình chỉ mộng. Đời cũng là hư ảo
                      Biển xa xót, dịu dàng và sóng bão
                      Lời anh ru như gió thổi mây ngàn...
       Không có tình yêu cuộc đời thật mà ra ảo và năm tháng hoá hư vô. Bên bờ sóng vỗ khi thì xa xót như lòng biển… khi dịu dàng như người yêu… nhưng có lúc biển lại gào thét đầy sóng bão. Đây là đoạn thơ kết có sức rung cảm, đưa trái tim ta vào hoan lạc trong một bờ bến vô vi. Dẫu vậy, thông vẫn cứ đứng reo bên biển, gió núi, mưa ngàn để hát mãi về tình em. Nó hát rằng: Trong sự tồn tại của đất trời, vũ trụ cùng thế giới: Tình yêu gái trai là bất tử!
 
                                                Ngọc Trâm
                                  (Trích tập “PNT chân dung nhà thơ lớn thời đại”, 2014)
 
 

nhanvan

 
       ĐÊM NAY TRỜI LẠI KHÔNG MƯA
 
Trời không mưa, áo em đâu có ướt
Chỉ ướt lòng em, cô gái nhỏ của anh
Em ngả vào anh mà hình như có khóc?
Tiếng con tim thật rõ bên mình.
 
Mùa thu đã qua, ta nghe lá rụng
Buổi cuối cùng em đến để chia tay
Ngày mai em lấy chồng, phải xa vĩnh viễn
Chẳng sao mà, trời có mưa đâu, em ơi!

Kìa không mưa mà áo anh lại ướt
Mùa thu đi. Sao nắm mãi bàn tay
Ai nói tình gió mây sẽ quên trong chốc lát
Bao năm trời… hồn anh vẫn mưa bay...

Tại đêm đó không mưa hay bởi vì anh nhớ
Phố vắng em buốt giá cả canh dài
Em dại lắm, lấy chồng làm chi vội
Đưa em sang sông rồi, lòng mới biết đã yêu ai!

Ta lại bước lang thang trên phố ấy
Đến mỗi gốc cây, có vệt cũ em ngồi
Tiếng hát xưa đưa, bờ hồ gió thổi
Bóng với mình đi mãi tới ban mai

Cứ tưởng buổi cuối cùng em đến, đã chia tay…
 
 
   ANH ĐAU XÉ LÒNG ĐÀNH QUAY GÓT
 
Ta bỗng thấy lòng ta nhẹ bẫng
Trút cơn sầu. Cánh chim vụt bay lên
Hãy bay đi! Bay tới tận Hoàng Thiên
Rồi đậu xuống một vầng trăng huyền ảo.
 
Người lữ khách rũ bụi trần, xa huyên náo
Quên phàm tình. Nhìn bốn phía mênh mông
Vẫy tay chào! Ở lại nhé, em thương
Mình chia tay, biết có ngày trở lại?
 
Cũng không phải là người rồ dại
Đã yêu em tự đáy lòng anh
Em đến với anh bằng tình thắm chân thành
Bao giây phút nồng nàn, trao nhau không tưởng tiếc.
 
Thì vẫn biết, em cố ghìm tiếng khóc
Lòng anh đau như dao cắt, kim đâm
Ta trách trời ư? Trời có thấu đâu em
Tại số đó, nếu không thể bên nhau mãi mãi…
 
Anh những muốn cùng em xây dựng lại
Em giận hờn, phẫn chí buông xuôi
Trái tim anh tưởng vỡ làm đôi
Cố gắn lại. Mỉm cười nhìn số phận…
 
Anh cũng biết đời em còn lận đận
Mang tình yêu làm chỗ dựa hồn em
Lòng dạ đàn bà, không thấu nổi bên trong
Vẫn cần anh sao mãi còn tấm tức?
 
Cuộc chia tay đẫm nhòa nước mắt
Nói làm gì! Ai mất nhiều hay ít hơn ai
Rồi ngày mai ngoái lại tiếc hoài
Rơi dòng lệ bên mộ người tri kỷ.
 
Đời anh đó, đỉnh thi sơn kỳ vĩ
Tháng năm cùng nhân thế, không em
Anh bay lên chín tầng cao mà kiếp cô đơn
Em ở lại dưới trần hiu hắt bóng.
 
Cuộc phân ly hai đứa đều lạnh cóng
Nhưng cứ yếu hèn, biết sống làm sao?
Ừ, thôi... thì quên nhau, mặc cho máu tim trào
Làm kỷ niệm in sâu vào trí não.
 
Thơ càng viết, tình dâng thành giông bão
Phút nhớ nhung viết gửi vào thơ
Em giữa đời chịu cảnh sống bơ vơ
Anh đau xé trong lòng, đành quay gót...
 
 
        ĐÊM THU PHỐ VẮNG

Đêm phố vắng anh đi, hay là em không ngủ?
Thu đến rồi lay động trái tim
Xào xạc lá, anh nghe xào xạc lá
Thăm thẳm bóng hình em trong đêm.

Anh lại dẫn em, con đường yêu cũ
Một thời nào từng in dấu chân thon
Trước tình yêu, ta hoá thành đứa trẻ
Dẫu mái tóc anh giờ đã hoa sương.

Ta sẽ viết cho ai, bài thơ đêm thu vắng?
Tiếng trong khuya em gọi vọng rất xa
Trên thảm lá lòng ta say đắm
Tha thiết bên em, vì không muốn đêm qua…

Ôi, bài thơ cứ theo anh lang thang trong phố
Ký ức hồi sinh về với tuổi xuân xưa
Em lại ru êm như thuở trẻ
Tấm thân mềm đưa anh vào bến mộng mơ. 
 
 

nhanvan

 
 
       PHỐ THU VÀ ÁO TRẮNG
 
Tà áo trắng em đi qua phố
Mùa thu rơi phủ mắt anh
Tà áo trắng của người sinh nữ
Anh nhìn xác phượng khóc rưng rung.
 
Chỉ còn lại con tim rớm đỏ
Áo quệt vào, máu rỏ hai tay…
Ôi, mùa thu mùa thu êm ả
Sao lòng anh tơi tả thế này?
 
Tà áo trắng trôi dưới dòng mây bạc
Lang thang vài cánh bướm bơ vơ...
Áo trắng in ngang trời - Sét đánh!
Lưỡi dao nào cào nát tim thu?
 
Anh cũng có một thời bên áo trắng
Cũng bế bồng và cũng đã ru em
Cái thời ấy chìm vào xa vắng
Phút gặp lòng đâu hết ngổn ngang.
 
Thêm một mùa thu, một mùa thu vỡ
Câu thơ nẩy những bông hoa buồn
Thôi, đừng hát để ướt lòng thiếu nữ
Em đi rồi! Anh chết cả mùa đông.
 
Lời bình:        EM VÀ MÙA THU
       Nếu như bài thơ Thời Áo Trắng là sự hoài cảm những kỷ niệm về một thời đã qua, thì “Phố thu và áo trắng” lại là những cảm xúc tình yêu của nhà thơ bật ra, da diết cùng các em sinh nữ. Có một buổi nhà thơ đang đi trên phố, bỗng nhiên anh bắt gặp những tà áo trắng các nàng phấp phới bay lướt qua anh. Trái tim Phạm Ngọc Thái xốn xang, tưởng chừng chỉ muốn vỡ tung ra:
                     Tà áo trắng em đi qua phố
                     Mùa thu rơi phủ mắt anh
                     Tà áo trắng của người sinh nữ
                     Anh nhìn xác phượng khóc rưng rưng
     Đó là những chiếc áo dài trắng mà các nữ sinh mặc vào buổi khai trường mùa thu. Nhìn những cánh hoa phượng đang rơi xuống đất, lòng anh chạnh nhớ lại những ngày đã cùng em cắp sách đến trường! Anh khóc hoa phượng đỏ hay anh khóc cho chính anh đây? Câu thơ: Anh nhìn xác phượng khóc rưng rưng /- Đã
ra đời như thế!
     Vậy, tà áo trắng này là áo trắng thực và phố này cũng là phố thực. Nó khác với thành phố ở bài Thời Áo Trắng, là hình ảnh mang màu sắc tượng trưng. Nhà thơ nấc lên:   
                    Chỉ còn lại con tim rớm đỏ
                    Áo quệt vào, máu rỏ hai tay...
                    Ôi mùa thu, mùa thu êm ả
                    Sao lòng anh tơi tả thế này?
     Nếu như trong Thời Áo Trắng diễn tả: Tà áo trắng động vào... khe khẽ nát tim anh! /- Chỉ là khe khẽ, xao xiết... Thì ở bài “Phố thu và áo trắng”, mức độ day dứt cào xé trái tim người thi sĩ mạnh hơn. Anh bàng hoàng nhớ về một thưở từng ôm ấp, yêu thương người thiếu nữ? giờ như con dao cứa sâu mãi vào anh. Mùa thu của đất trời vẫn êm ả trong xanh, nhưng mùa thu trong anh… còn đâu sự yên lành, êm ái của thuở xa xưa ấy:
                    Áo trắng in ngang trời - Sét đánh!
                    Lưỡi dao nào cào nát tim thu?
      Hình ảnh lưỡi dao cào nát cả trái tim mùa thu, là một biểu tượng đã được thăng hoa. Nó đẩy nỗi tình thơ cao lên - Còn hình ảnh:
                    Tà áo trắng trôi dưới dòng mây bạc
                    Lang thang vài cánh bướm bơ vơ...
      Quyện giữa mùa thu và áo trắng thành một bức hoạ tình. in lên nền trời thật huyền ảo, mộng mơ. Cái cảnh vài cánh bướm vàng bay bơ vơ… chính là hồn của nhà thơ đang lang thang - Bộc lộ về khát vọng tình yêu của một con người đã bước vào tuổi hoa niên? Tuổi trẻ qua đi, nhưng tâm hồn và trái tim thi sĩ thì cứ trẻ mãi. Anh bồi hồi tưởng lại những năm tháng vẫn từng ân ái bên em:
                     Anh cũng có một thời bên áo trắng
                     Cũng bế bồng và cũng đã ru em
                     Cái thời ấy chìm vào xa vắng
                     Phút gặp lòng đâu hết ngổn ngang...
     Ôi, tình yêu cuồng nhiệt và nóng bỏng? Giờ chỉ còn là những tháng năm lạnh lẽo của buổi hoàng hôn. Anh nghĩ đến cái thời từng ôm ấp tấm thân mềm mại, trẻ trung trong vòng tay? Những khoảnh khắc đó đã trở thành kỉ vật thiêng liêng, cùng thời gian trôi vào trong quá khứ cuộc đời. Nó lý giải cảnh ngộ vì sao khi gặp những tà áo trắng đi qua, lòng nhà thơ lại cảm xúc mãnh liệt đến thế!
     Như Nguyễn Du đã viết:
                        Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ?
       Phút gặp lại trăm mối ngổn ngang với sự tan vỡ của lòng người thi sĩ:
                        Thêm một mùa thu, một mùa thu vỡ
                        Câu thơ nấy những bông hoa buồn
                        Thôi, đừng hát để ướt lòng trinh nữ
                        Em đi rồi, anh chết cả mùa đông.
      Nói là: " thôi đừng hát..." -  thực ra anh vẫn muốn hát mãi về tình yêu! Mỗi mùa thu đến, một lần lòng anh thêm tan nát. Mùa đông tới, trái tim nhà thơ Phạm Ngọc Thái chắc sẽ càng hiu hắt, cô đơn!
 
                                                   Đình Bồng
                                       ( Trích tập “PNT phê bình & tiểu luận thi ca”, 2013 )
 
 

nhanvan

 
 
       DƯỚI HÀNG SẤU ĐÊM 
           VÀ CON PHỐ NHỎ

Phố vẫn phố, hàng sấu xưa rụng lá
Ngỡ yên rồi còn lạc bước canh khuya
Nên câu thơ anh, theo đông về vội vã
Tình của đôi ta, dòng sông chảy man mê.
 
Đêm đã lạnh, vầng trăng còn thao thức
Trăng bay trên trời, anh cứ thương em
Xưa mộng nguyệt này, nay sao thấy khác
Gió nhắc thầm thì, em có nhớ không?
 
Em ngủ bên chồng. Thôi, cũng đừng tiếc nữa!
Mấy ai yêu trọn vẹn đâu em?
Thuở đó đẹp nhiều mộng mơ, em nhỉ
Thơm mát cõi thơ, hồn ta ru êm. 
 
Anh lưu giữ chút tình trên trang giấy
Đi hết phố xa về, khắc khoải bên thềm
Rồi tự trách với mình, sao buổi ấy
Lại giục em lấy chồng, để đau mãi con tim? 
 
Lời bình:   TIẾNG ĐÀN TÌNH THEO BƯỚC CHÂN THI SĨ 
       Đi lại đường phố đêm dưới hàng sấu xưa, lòng nhà thơ bồi hồi nhớ về một thuở:
                         Phố vẫn phố, hàng sấu xưa rụng lá
                         Ngỡ yên rồi? Còn lạc bước canh khuya    
                         Nên câu thơ anh theo đông về vội vã
     Bài thơ được viết vào mùa đông năm 2010, khi anh đã ngoài tuổi lục tuần nhưng tâm hồn thi nhân thì còn trẻ mãi. Con sông tình ngày đêm vẫn xao xiết chảy trong trái tim anh, như câu thơ đã viết:
                        Tình của đôi ta dòng sông chảy man mê...
    Chưa thấy ai đảo ngược chữ "mê man" viết thành "man mê..." như Phạm Ngọc Thái, để âm điệu thơ không rơi vào sự cũ càng. Cũng thấy là lạ, hay hay. Có một nhà giáo khi khi bình thơ anh đã viết:
     “Ngôn ngữ thi ca Phạm Ngọc Thái là ngôn ngữ của hình tượng hội hoạ. Khi đọc những thi phẩm hay của ông, giống như bức tranh hoàn bích. Càng đằm sâu vào trong tranh càng chứa chất ý, tình”.
     Theo con gió đông. Nhà thơ "lạc bước" lang thang, hồn vía bay về... cái  thuở em yêu vẫn cùng anh đêm đêm dưới hàng sấu phố khuya này. Cái phố nhỏ với hàng cây xưa thật thân thiết. Bao năm qua tưởng tình cũ đã yên? Nào ngờ; đêm nay thi nhân lại chạnh lòng thổn thức - Bài thơ "Dưới hàng sấu đêm và con phố nhỏ" ra đời.
     Mặc dù nhà thơ đã nói với mình và khuyên người yêu:
                         Em ngủ bên chồng. Thôi, cũng đừng tiếc nữa
                         Mấy ai yêu trọn vẹn đâu em?
     Ai mà chẳng có lúc bồi hồi vương vấn tới tình xưa? Nói rằng: "Em đang ngủ bên chồng..." - Nhưng đọc thơ không thấy sượng, còn tăng thêm sự cảm khoái, diễn đạt ý tình thấm thía hơn. Khi nhà thơ tự vấn: … Thôi, đừng tiếc nữa! /- Tức là lòng anh đang nuối, nhớ. Nhà thơ còn biện hộ cả với  người xưa: Mấy ai yêu trọn vẹn đâu em? /- Có nghĩa, đây là mối tình dang dở mà sự tiếc nuối của cả hai người,  chứ không chỉ đơn phương về phía thi nhân.
     Khuyên thế thì khuyên - Song, chính nhà thơ lại tự ru mình trong cõi xa xăm:
                         Thuở đó đẹp nhiều mộng mơ, em nhỉ!
                         Thơm mát cõi thơ, hồn ta ru êm
     Tình yêu đã mang lại cho hồn thơ anh bao cảm xúc ngọt ngào. Trong cuộc sống xô bồ, cát bụi... Mỗi khi nhớ về thuở ấy: Thi nhân như được tắm trong niềm hạnh phúc của tình yêu! Như lời thơ đã viết: Thơm mát cõi thơ, hồn ta ru êm /- Tôi trở lại phân tích về khổ thơ thứ hai:
                         Đêm đã lạnh, vầng trăng còn thao thức
                         Trăng bay trên trời, anh cứ thương em
                         Xưa mộng nguyệt này, nay sao thấy khác
                         Gió nhắc thầm thì, em có nhớ không?              
   Thao thức cùng với nhà thơ! Vầng trăng trong đêm đông giá lạnh kia cũng có ngủ được đâu? Vẫn là “nguyệt” đó mà sao nay thấy lạ - Hồi cùng em tắm trong trăng, thật êm đềm và mơ mộng. Giờ với anh, trở nên xa vời và cô quạnh quá. Cơn gió khuya cũng không ngủ, thầm thì bên tai: Liệu em có còn nhớ đến thuở của đôi ta? Cả đoạn thơ với hình ảnh gió, trăng... thấm đẫm hồn, xao xiết một nỗi tình. Như câu thơ trên đã viết:
                        Em ngủ bên chồng. Thôi, cũng đừng tiếc nữa
      Đọc thơ anh mà tôi thấy nao lòng. Người ta đã ngủ với chồng rồi, anh còn nghĩ đến làm gì? Nhưng phải chăng khi lòng đã tương tư về tình? Mấy ai gỡ ra được.  Như Nguyễn Bính từng viết:
                       Gió mưa là bệnh của trời
                       Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng
     Bài thơ có sức truyền cảm. Ngòi bút thi nhân hoà lẫn máu tim mà viết ra. Trong canh khuya yên tĩnh, dưới trăng sao, gió thổi và vòm trời. Cả thành phố đã chìm vào giấc ngủ đêm. Chỉ còn nhà thơ lặng lẽ, đi dưới hàng sấu xưa và con phố nhỏ:  Chúng đang thì thào tâm sự với anh! Dòng thơ cứ nhè nhẹ, dìu dịu tuôn trào ra như vậy. Lời thơ như mơ và đẹp. Hình tượng thơ không kiêu sa, thanh thoát, thấm đượm sự thương yêu.
     Như tiếng đàn tình gảy lên trong không gian sâu thẳm, mênh mông. Tiếng đàn ấy ru theo bước chân người thi sỹ, cùng những cánh lá sấu nhỏ đang rụng xuống…  cho tình thơ say đắm bay ra:
                         Phố vẫn phố, hàng sấu xưa rụng lá
                         Ngỡ yên rồi? Còn lạc bước canh khuya
     Đây là hai câu thơ hay nhất chăng? không hẳn vậy. Những câu thơ khác cũng rất hay:
                         Đêm đã lạnh. Vầng trăng còn thao thức
                         Trăng bay trên trời, anh cứ thương em
     Vầng trăng kia thao thức hay chính tiếng lòng của nhà thơ đang thao thiết với trăng? Bóng nguyệt trôi mãi vào vô biên, mang hồn thi nhân theo những áng thơ đến tận bến xa vời...
     Đấy, thi ca Phạm Ngọc Thái là thế! Đọc câu thơ nào cũng thấy đầy chất sống và sâu lắng. Mỗi câu lại có một hương sắc và sự hay riêng. Tiếng thơ mỏng mảnh tựa dây đàn, khẽ bật lên là rung. Nghe êm đềm, tha thiết, có chút gì đó khắc khoải ở bên trong.
     Tôi bình vào đoạn kết:
                         Anh lưu giữ chút tình trên trang giấy
                         Đi hết phố xa, về khắc khoải bên thềm
                         Rồi tự trách với mình sao buổi ấy
                         Lại giục em lấy chồng để đau mãi con tim?
     Vậy, lý do vì sao nhà thơ lại giục người yêu đi lấy chồng? Không ai biết. Nó hé mở ra căn nguyên của mối tình bị đứt đoạn này: Hai người cùng yêu nhau, nhưng hoàn cảnh éo le không thể lấy nhau được - Một bi kịch tình chăng? Biết không thể lấy được nhau, sao lại còn yêu để giờ phải khắc khoải nhớ thương? Song cuộc sống vốn dĩ cũng thường hay nghịch lý như vậy mà. Không thế thì đã không có thi ca.
     Nhà thơ vì quá yêu nên tự dằn vặt với mình đó thôi! Đoạn thơ kết lại như lưu giữ một tấm tình kỷ niệm trong ảo mộng – Để những đêm lang thang trong phố, về khắc khoải bên thềm: Nhà thơ cảm xúc mà sáng tác ra những vần thơ tình chan chứa yêu đương, để lại cho đời.
     
                                                       Trần Đức 
                                             (Trích tập “PNT chân dung nhà thơ lớn thời đại”, 2014)
 
 
 

nhanvan

 
 
         THỜI ÁO TRẮNG
 
Trả lại cho anh một thời áo trắng
Em đi rồi, mai thành phố cô đơn!
Những bông hoa mùa xuân thôi không nở
Đi dưới bóng điện đêm, lòng sẽ rất buồn.
 
Ôi, yêu dấu cái thời còn cắp sách
Mắt em cười mùa thu xanh lên
Những buổi chúng mình tìm ánh trăng để học
Tà áo trắng động vào... khe khẽ nát tim anh!
 
Trả lại cho anh một thời áo trắng
Đã đi qua và... đã đi qua...
Với cả dòng sông trôi mơ mộng
Lá lá rụng vàng, tóc tóc hóa sương pha.
 
Nghe gió thổi hàng cây vi vút
Em biển xanh xa mãi vô cùng
Anh đứng lặng một mình bên bờ biếc
Những âm thanh kêu bổi hổi trong lòng.
 
Trả lại cho anh một thời áo trắng
Em đi rồi, mai thành phố cô đơn!
 
Lời bình:        HỒI ỨC TÌNH YÊU THUỞ SINH VIÊN
       Tiếng vọng từ trái tim nhà thơ về một khoảng xa xăm. Mỗi khi động vào lòng anh lại quặn lên đau nhói. Phải chăng đó chính là hoài cảm của nhà thơ về tình yêu với một người con gái, đã xa xưa? Những kỷ niệm trong sáng mà êm đềm, da diết:
                    Trả laị cho anh một thời áo trắng
                    Em đi rồi, mai thành phố cô đơn!
       Em đi rồi.../- Thực ra sự đi này, là sự rời bỏ tình yêu tuổi thanh xuân với cuộc đời anh, khi đã về chiều. Người thiếu nữ đi... để lại cả một  thành phố hiu hắt vì buồn. Cái thành phố có trái sấu rụng, lá me rơi và những tháng năm tuổi trẻ? Giờ chỉ còn hoài niệm. Đó cũng là thành phố trong “hồi ức tượng trưng” !? Thành phố của tình yêu mà không có người yêu - Tất cả lùi vào dĩ vãng… để lại cái bóng của nhà thơ, bước vào buổi hoa niên cuộc đời. Anh lang thang trong khoảng vắng. Lòng thảng thốt kêu lên:
                   Trả lại cho anh...
     Hai câu thơ đầu là cả một khúc tình ly biệt: Sự ly biệt bởi quy luật tàn úa của thời gian. Rêu phong tháng năm, phủ lên trên trái tim tình vẫn tha thiết thương yêu.
      Khi xưa còn em: Trên bầu trời thành phố, đêm đêm đầy những ánh sao xa, ánh điện sáng lung linh. Hàng cây bên đường thì nở hoa thơ mộng. Thế mà hôm nay:
                    Những bông hoa mùa xuân thôi không nở
                    Đi dưới bóng điện đêm, lòng sẽ rất buồn
     Sang đoạn thơ hai: Những kỉ niệm từ ánh mắt, tiếng cười và bao hình ảnh xưa của người con gái lại hiện về:
                    Mắt em cười mùa thu xanh lên!
       Hay là:
                    Những buổi chúng mình tìm ánh trăng để học
                    Tà áo trắng động vào... khe khẽ nát tim anh!
         " khe khẽ nát"  -  Ta nghe như những mảnh trái tim nhà thơ đang tan vỡ, khi tà áo trắng của em động vào. Âm thanh phát ra khe khẽ, nhưng  lòng người thì thổn thức, quặn thắt. 
                   Tà áo trắng động vào... khe khẽ nát tim anh!
     Là hình tượng của câu thơ hay! Nó hé ra những ham muốn. Khao khát được tìm tòi, lần cởi… những gì có bên trong người con gái? Một sự ham muốn trong mối tình đầu, về cả tâm hồn và thể xác người yêu.
      Thời Áo Trắng là một bài thơ nuối cảm tình yêu chớm nở thuở ban mai. Cái thời còn ngồi trong giảng đường đại học, cùng em cắp sách đến trường:
                    Ôi, yêu dấu cái thời còn cắp sách
                    Mắt em cười mùa thu xanh lên!
      Đoạn thơ ba: Âm hưởng tiếng vọng của người con trai với người con gái, cứ vang vọng mãi. Nỗi thơ đã được đẩy cao lên. Lòng nhà thơ bàng hoàng:
                    Trả lại cho anh một thời áo trắng
                    Đã đi qua và... đã đi qua...
                    Với cả dòng sông trôi mơ mộng
                    Lá lá rụng vàng, tóc tóc hoá sương pha
       Trên con đường đời, mái tóc sương của nhà thơ cứ ngày bạc phai thêm. Anh càng không thể nào níu kéo lại được cái "thời áo trắng" cho mình nữa? Lặng lẽ đứng nhìn mà nuối tiếc. Những người con gái đã chia ly, họ đâu còn quấn quít màng về tình yêu đối với nhà thơ? Chỉ còn lại những mùa thu tàn… và lá vàng rơi… ngày ngày phủ dày mãi lên cuộc đời anh. Đoạn thơ đã kết ở đó!
        Nhà thơ Chế lan Viên cũng từng thốt lên: “Chiều rồi! Phải, chiều rồi!...” . Tình thơ áo trắng này đã được viết ra trong cái cảnh vào chiều của đời người như thế! Những câu thơ bay ra từ trong tâm trạng thảng thốt và trái tim rỉ máu, tưởng như lệ đã đẫm cả hồn thơ.
       Sang đoạn thơ thứ tư: Những âm thanh hoài cảm ấy vọng cả đất trời:
                    Nghe gió thổi hàng cây vi vút
                    Em biển xanh xa mãi vô cùng...
                    Anh đứng lặng một mình bên bờ biếc
                    Những âm thanh kêu bổi hổi trong lòng.
      Những âm thanh ta không nghe thấy, nhưng lại rền xiết trong trí não. Một cảnh biển đầy sóng (thơ tượng trưng), để diễn đạt thời gian và không gian của tình yêu trong cuộc đời. Tình thơ đã được kết tụ lại hóa mình vào trong biển, vào cây, vào vũ trụ, thành hương, thành gió bay đi.
      Đến cuối cùng, hai câu thơ đầu lại được tác giả hạ xuống để kết bài:
                    Trả lại cho anh một thời áo trắng
                    Em đi rồi, mai thành phố cô đơn!
       Giờ đây cái thành phố tình yêu đã trống vắng, buồn tẻ và đầy  thương nhớ?  Nhưng khúc tình ca "thời áo trắng" của Phạm Ngọc Thái thì sẽ còn vang vọng mãi...
 
                                                         Đình Bồng
                                               (Trích tập “PNT phê bình & tiểu luận thi ca”, 2013)
 
 

nhanvan

 
 
      MẤY LỜI TRĂNG TRỐI ĐẦU XUÂN
 
                            Viết trong những ngày nằm cấp cứu ở viện E
                                        Trước khi lên bàn mổ
                                                     *
Rồi mai ngày nhân thế ngợi ca ta
Có biết thi nhân đang khổ nạn giữa sơn hà
Chỉ muốn kết thúc cõi người cho chóng vánh
Ôi, Số phận thi hào!
                                 Chết cũng khó lắm thay?
 
Ta muốn gọi trăm lần, tên đứa con yêu đã mất (1)
Để lại giữa đời người cha cô độc
Bệnh tật giày vò. Hỡi thượng đế linh thiêng!
Mau cho tôi về chốn bồng-tiên.
 
Sự nghiệp xong rồi, ta đi không nuối tiếc
Bỗng lại phân vân về ý nghĩa cuộc đời này?
Chỉ dành cho tham vọng ngút trời mây
Nay đã hoàn thành. Khổ quá! Đúng, sai không biết nữa?
 
Sao không sống hiện sinh, làm giàu như bao nhiêu kẻ khác?
Để hưởng kiếp này phè phỡn, rồi đi...
Ừ, thì vượt lên trên thời đại - Đã được gì ???
Mai dẫu vinh quang, nào sống đâu mà biết.
 
Hậu thế ơi! Kiếp đại thi nhân nhưng cơ cực
Nguyễn Du còn khóc gọi trăm năm (2)
Dù tên Người hôm nay sáng láng tựa trăng rằm
Mai tôi về - Sẽ đến thăm Người, bà Hồ Xuân Hương,
                              Các cố nhân cùng ông Hàn Mặc Tử.
 
Nợ đời đã trả xong. Lậy Đức Quan Âm 
                                              và Như Lai Phật tổ!
Thánh anh linh giải thoát kiếp sống cho tôi
Tôi đi vui. Càng nhanh đi càng sung sướng cuộc đời
Chỉ còn cuốn tiểu thuyết viết xong rồi.
       Hẹn ra mắt thu đông - Sẽ bái biệt loài người, tôi nhắm mắt.
 
Mấy lời trối trăng. Kết thúc đời thi nhân, vào kiếp khác
Nếu mai người lập miếu cho tôi,
Xin đặt trong khu vườn đền Quán Thánh ở thủ đô.
 
                                         Phạm Ngọc Thái
                                 Hà Nội, Mồng 5 tết Nhâm Dần
                                       ( tức ngày 5.2.2022 )
 
........           
 
(1) Con trai tôi Phạm Ngọc Bảo đột tử, mất năm 27 tuổi.
(2) Cụ Nguyễn Du đã than:
              Bất tri tam bách dư niên hậu
              Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như
   ( Nghĩa là: Hơn 300 năm sau nhân thế, liệu ai người sẽ khóc Nguyễn Du? )
 
 
 

nhanvan

 
 
 
                         MỤC LỤC                                                       Tr. 
 
 .    Lời giới thiệu                               -  Nguyễn Thị Hoàng       -                        
               A.    BẢY BÀI THƠ TÌNH HAY HÀNG ĐỈNH
1.      Sáng thu vàng       
2.      Nhìn trăng nhớ em     
3.      Váy thiếu nữ bay     
4.     Em về biển      
5.     Anh vẫn về theo dòng lệ em tiếc nuối     
6.     Anh đứng nhìn theo bóng chim câu                       
7.     Người đàn bà trắng
                      LỜI BÌNH CHO CÁC BÀI THƠ
                              HAY HÀNG ĐỈNH
.     Sáng thu vàng * Một thiên tình ca tuyệt hay - Tuyết Thúy            
.    Em về biển * Một mối tình đầy lệ                  - Phương Tuấn            
.    Anh Vẫn về theo dòng lệ em tiếc nuối -
                *  Một kiệt tác thơ tình                        - Nguyễn Thị Xuân
.    Người đàn bà trắng * Một bài thơ tượng trưng điển hình
                        - Trần Đức
                   B.    CÁC BÀI THƠ HAY KHÁC
8.    Đất nước tôi yêu                                                      
9.    Em sống mãi bên anh
10   Khoảng trôi trong lá
                      * Tình trong ký ức        - Phương Loan
11.  Có một khoảng trời
12.  Chết cũng chỉ như giấc ngủ
                      *  Một bài thơ trăng trối   
                                                          -  Việt Phương
13.  Tiếng anh gọi
14.  Làm ma em vợ
                     *  Viết theo thuyết bản mệnh của kinh thánh
                                                              -  Đào Viết Minh
15.  Tiếng hát đời thường
                     *  Nghĩa vợ chồng và tình quê hương tha thiết
                                                              -  Phạm Thành công
16.  Sáng xuân nay
17.  Khóc bên Hồ Núi Cốc
                   *  Một bản tình đam mê man dại
                                                              -  Diễm Loan 
18.  Nỗi trăn trở người đi tìm vàng
                  *  Cảnh xuất khẩu lao động ở nước ngoài
                                                             -  Khánh Hòa
19.  Chiều phố gió và mối tình lông ngỗng trắng
20.  Tình thơ gặp lại ở Tây Hồ
21.  Phút cô liêu dừng lại ngóng người xưa
22.  Em bán xoài
                 *  Cảm thương người con gái sống giang hồ
                                                             -  Trần Ngọc Lâm
23.  Khóc Hàn Mặc Tử
24.  Ta khóc cho ta
25.  Ký ức mùa thu
26.  Người thôn nữ miền sông nước
                *  Một thiên tình ca tuyệt vời
                                                            -  Tuyết Nga
27.  Chiều hoàng hôn
                *  Sự thăng hoa của buổi tình chiều
                                                            -  Kiều Tuấn
28.  Cô quét lá đêm hồ
               *  Nỗi đời trong chốn nhân quần
                                                            -  Hoàng Ngọc
29.  Trái tim tan vỡ
30.  Em nghe
31.  Em ơi! Thành phố lại mưa
                   *  Một tình thơ mưa hay và mộng
                                                            -  Nguyễn Thị Hoàng
32.  Trước Núi Mỹ Nhân
                  *  Một tượng thần thủy chung
                                                            -  Trương Vũ Tiến
33.  Thiếu nữ đi trong chiều mây
34.  Nghe tin em sốt
35.  Tạ tội trước tình yêu
36.  Bài ca xứ sở
37.  Trong mưa
38.  Đêm trung thu và đứa ăn mày
39.  Tiếng ếch
40.  Xem tranh bán lõa thể
                *  Một kỳ tác thi ca            -  Anh Trần
41.  Đêm tóc đá
                *  Khát vọng tuổi hoa niên
                                                           -  Ngọc Bích
42.  Một góc Hồ Tây
                *  Bản tình xô nát chiều hoàng hôn cuộc đời
                                                           -  Như Ý
43.  Mẹ quê hương
44.  Thiếu nữ đêm trăng
45.  Biển hát
46.  Tình chết rồi! Giữ lại cho thơ
47.  Anh vẫn ở bên Hồ Tây
                *  Cảm nhận về bài thơ tình hay
                                                           -  Hoàng Thị Thảo
48.  Hai kẻ đời quấn quít
49.  Con đường phượng đỏ
               *  Nuối tiếc tình yêu thuở ban mai
                                                           -  Nguyễn Thị Hoàng
50.  Em tắm
51.  Cô áo trắng
               *  Với ái nữ Sài Gòn           -  Đình Bồng 
52.  Mưa bay trong tiếng chuông
               *  Bản tình mưa xao xiết, ngọt ngào
                                                            -  Thảo Hoàng
53.  Em ghen
54.  Chuyện về hai ngôi mộ cha con mai sau
55.  Vĩnh biệt con yêu
56.  Tiễn anh trên đất khách
57.  Em là người tình của lính
58.  Thông và biển
                 *  Tiếng hát tâm tình của đôi trai gái
                                                            -  Ngọc Trâm
59.  Đêm nay trời lại không mưa
60.  Anh đau xé lòng đành quay gót
61.  Đêm thu phố vắng
62.  Phố thu và áo trắng
               *  Em và mùa thu                -  Đình Bồng
63.  Dưới hàng sấu đêm và con phố nhỏ
               *  Tiếng đàn tình theo bước chân thi sĩ
                                                           -  Trần Đức
64.  Thời áo trắng
               *  Hồi ức tình yêu thuở sinh viên
                                                           -  Đình Bồng
65.  Mấy lời trăng trối đầu xuân      
 
 
 

nhanvan

 
       TÁC PHẨM ĐÃ XUẤT BẢN
                       (Thơ và bình)
 
*   Có một khoảng trời                          1990
*   Người đàn bà trắng                          1994
*   Rung động trái tim                           2009
*   Hồ Xuân Hương tái lai                       2012
*  Phê bình và tiểu luận thi ca                2013
*  Chân dung nhà thơ lớn thời đại           2014
*  Thơ tình viết cho sinh viên                 2015
*   Cánh đại bàng của thi ca đương đại VN                          2019         
*   Tuyển thơ chọn lọc                                                           2019
*   Cha khóc con                                                                   2020
*   64 bài thơ hay                                                                  2020
 
 
 
       KỊCH BẢN SÂN KHẤU ĐÃ SÁNG TÁC:
             
*   Bản án dưới mồ                                                           Kịch dài
*   Người nhạc trưởng và dàn hợp xướng                              - 
*   Mối tình hoa hồng bạch                                              Kịch ngắn
*   Chuyện ở quán gốc đa                                                       - 
*   Cánh cửa quốc tế                                                              - 
 
 
 
               TIỂU THUYẾT:
 
*   CUỘC CHIẾN  Hà Nội 12 ngày đêm,                                   2019
*   Chiến tranh và tình yêu    ( hai tập)                                   2020 
 
 
                   TÁC GIẢ
 
             PHẠM NGỌC THÁI                
NR: Ngõ 218 ngách 27/8 – Chung cư 19, phố Lạc Long Quân,
                                                             Quận Tây Hồ, Hà Nội
Sinh:  17. 01. 1949
ĐT:     038 302 4194
. Hội viên Hội nghệ sĩ sân khấu Thủ đô    
 
 
 
 
 
 

nhanvan