Một người bạn đi chơi Phan Thiết về tặng quà cho tôi. Anh đưa mấy bịch cốm nói: “ Ông ăn thử đi !Thứ cốm mới ra này chắc hợp với người lớn tuổi.” Liếc nhìn qua , tôi thấy loại cốm anh cho có hơi khác so với thứ cốm sữa thường bán cho du khách ghé ngang Phan Thiết mua về ăn hoặc làm quà cho người thân hoặc bạn bè .Cũng là đặc sản Phan Thiết, nhưng trên lô-gô không phải là hình trái sầu riêng bổ đôi với các múi vàng dày cơm bắt mắt nữa mà thay vào đó là hình những củ gừng xinh xắn màu đậm lợt khác nhau ẩn hiện sau ba chữ ” Cốm dẻo gừng “.Trong đầu tôi chợt loé lên :“ Ô ! Cốm hộc đây mà !” Tôi cầm những bịch cốm nâng niu ngắm nghía . Lòng vui sướng chẳng khác gì lâu ngày gặp lại bạn cũ . Quả đây đúng là cốm hộc, thứ quà đặc trưng vùng đất biển Phan Thiết quê tôi . Chắc cơ sở làm cốm đã đổi tên để dễ dàng tung sản phẩm mới ra thị trường vào thời điểm không phải là tết .
Nhiều năm qua cốm hộc dường như đã bị mai một bởi nó không còn được bầy bán ở chợ mỗi dịp tết đến .Thế mà hôm nay , cuộc hội ngộ giữa tôi và cốm hộc đã diễn ra hết sức bất ngờ Với nỗi xúc cảm đang trào dâng , tôi lấy một bịch cốm nhẹ nhàng mở lớp ni-lông bao bên ngoài. Cốm được cắt sẵn thành 5 lát .Có lẽ nhà sản xuất rút kinh nghiệm cốm hộc để nguyên khối như xưa hơi phiền phức khi ăn nên đã chia nhỏ ra cho “thượng đế “ tiện dụng . Trước mắt tôi , những lát cốm vàng lợt óng ả , xen lẫn với những mảnh gừng mỏng trong màu hổ phách, nom thật hấp dẫn .Tôi cắn từng miếng nhỏ ,cố nhai thật chậm rãi để tận hưởng cái hương vị thơm ngon của thứ quà vốn dĩ rất quyến rũ với mình ngày xưa. Ăn như thế , tôi cảm nhận từng hạt cốm ngọt dịu , cay cay, thơm dậy mùi gừng đang tan nhuyễn dần rồi trôi qua cuống họng,thấm vào dạ dầy, thấm cả vào trái tim tôi . Mấy chục năm rồi mới được thưởng thức lại cốm hộc thì bảo sao lòng tôi không xốn xang cho được .
Người dân Phan Thiết quê tôi vốn rất tự hào với cốm hộc bởi đó là một trong những món ẩm thực truyền thống không thể thiếu được trên bàn thờ tổ tiên mỗi khi, tết đến . Những người sinh sống nơi xa, dù ở trong hoặc ngoài nước ,đều không quên dặn dò người thân gửi cho mình dăm bịch cốm để bày bàn thờ cho đúng thông lệ và để khi ăn có thể nhớ lại hương vị quê nhà.Tuy không sang trọng, nổi tiếng đi vào văn thơ như cốm làng Vòng bọc lá sen xứ Bắc, nhưng cốm hộc cũng không kém tinh tế trong các công đoạn chế biến và còn không thua cả về mặt hương vị quyến rũ .Với trẻ con ,cốm hộc là một thứ quà rất hấp dẫn . Chúng rất muốn cốm hộc có quanh năm để được cha mẹ cho ăn thường ,ăn hoài thứ quà vô cùng ngon miệng này . Nhưng mong muốn của chúng không thể xẩy ra được vì chỉ đến những ngày cận tết , khoảng từ 20 tháng chạp đổ về ,người ta mới bắt đầu sản xuất cốm .
Khi còn bé ,tôi cũng rất mê cốm hộc .Cứ đến ngày 23 tháng chạp âm lịch ,thế nào tôi cũng theo mẹ đi chợ tết để nhắc mẹ mua cho dù chưa có năm nào mẹ quên cả.Cốm mua về được bố bày trang trọng trên bàn thờ để dâng cúng ông bà tổ tiên. Khi hết ba ngày tết, cúng tiễn ông bà đi xong, cha mẹ mới cho phép lấy cốm hộc ăn. Bịch cốm khá lớn nên bao giờ cũng phải cắt ra thành những miếng nhỏ đưa mời nhiều người cùng ăn. Ba mẹ tôi thường nhâm nhi cốm hộc với trà tầu hay trà sen. Còn tôi thích xin thêm một , hai miếng chạy ra đầu xóm để chia miếng ngon cùng mấy đứa bạn .
Cốm hộc là thức quà đặc trưng của vùng đất Phan Thiết, là tinh hoa truyền lại từ nhiều đời. Nó không chỉ là đặc sản ẩm thực ngày tết mà còn là nét văn hóa riêng của địa phương .Người dân quê tôi mỗi khi nhìn thấy cốm hộc là biết xuân đã về , biết tết sắp đến .Nhiều năm qua , món quà truyền thống này tưởng chừng bị mai một, chìm vào lãng quên bởi ít thấy xuất hiện trên thị trường . May thay, hôm nay thức quà truyền thống này đã được hồi sinh với cái tên khác.Cho dù “cốm dẻo gừng” hay “cốm hộc” thì cũng chỉ là cốm Phan Thiết quen thuộc mà thôi. Chắc có lẽ nhiều người xa quê nặng lòng với quê hương vẫn nhung nhớ khôn nguôi cái tên cốm hộc ngày xưa do đã thân thương ,gần gũi tự bao đời .Nhưng xá gì cái tên gọi bởi trong tận cùng trái tim của những người dân thành phố biển ,hình ảnh cốm hộc vẫn ngự trị,in sâu như một giá trị tinh thần không bao giờ phai lạt .
Mru Thăng
____________
<bài viết được chỉnh sửa lúc 09.07.2022 22:31:01 bởi Mru Thăng >