Rau giấp cá quả là một thứ rau đặc biệt đáng cho ta khảo sát trên nhiều phương diện ngữ học, ẩm thực, y lý, khảo cứu.

Giấp cá có rất nhiều tên. Theo Cang Mục Bản Thảo của Lý Thời Trân (1518-1596), cây giấp cá có tên Hán tự là ngư tinh thảo nghĩa là cỏ tanh mùi cá, (chữ "tanh" của Việt Ngữ đã thoát thai từ chữ "tinh" trong Hán tự). Tên thảo mộc học của nó là Houthuynia Cordata, Thunb.

Sang tiếng Việt, nó được gọi là giấp cá. Lý do vì ngư tinh thảo trong sách Tàu còn có một tên khác là trấp thái, tử trấp, trấp thảo. Từ chữ (trấp), ta đọc trại thành giấp như luật biến ân tr thành gi (trời: giời; trăng: giăng).

Cũng có người gọi nó là rau diếp cá. Tại sao là diếp ?

Ta có nhiều loại diếp như rau diếp, diếp dại (bồ công anh), diếp cá. Phải chăng đó là do chữ diệp (lá) đọc trại ra vì các thứ rau diếp trên thế gian dùng ăn lá; vì luật thuận khẩu, "diệp" có dấu nặng trở thành "diếp" có dấu sắc.

Giấp cá có rất nhiều tên gọi trong sách Tàu. Mỗi tên mô tả một đặc tính liên hệ. Cụ Đỗ Phong Thuần, trong cuốn Việt Nam Dược Vật Thực Dụng (1957), sưu tầm những tên sau: Mạnh nương thái (rau của nàng họ Mạnh), Bút quản thái (rau cán bút), Long tu thái (rau râu rồng), Khâm thái. Trong sách Xích Cước Y Sanh Thủ Sách của tỉnh Hồ Nam (1977), có sưu tập những tên đồng nghĩa sau: Xú mẫu đơn (mẫu đơn hôi), Xú linh đan (liều thuốc hay nhưng thối), Lạt tử thảo (cỏ cay), Nãi đầu thảo (rau núm vú), Chất căn, Xú thảo (cỏ hôi), Kê nhi căn (rễ cỏ gà). Cương mục bản thảo có tên Trư để gọi rau này.

Tóm lại, trong thảo lâm dược khố cổ truyền Á Đông, nó có rất nhiều tên, chứng tỏ nó được quan tâm hơn các loại rau cỏ khác. Tự điển Việt Nam của Lê văn Đức - Lê Ngọc Trụ, gọi nó là một thứ "rau thơm". Điều này thật tương phản với tên xú thảo (cỏ hôi) của Tàu. Ngay đối với người Việt, người miền Nam thích ăn vì bảo nó thơm, còn người Bắc lại chê là tanh tưởi.
...


(Trích Bút khảo về Ăn, Lê Văn Lân)