Vũ trụ do tâm tạo


Lê Huy Trứ
(10-29-2022)
 
Đức Phật đã khám phá ra Tâm
Trong tĩnh lặng, hãy cầu khẩn Nó,
Vũ trụ nguyên nhân hậu quả
Nó là nguồn gốc sắc tướng, chúng sinh
*
Nó là sống ở, thác đi về
Nó là sinh khí, hơi ta thở
Bản lai Nó vô diện mục
Nó vô sắc, vô nhất vật, vô ngã
*
Tâm bất nhị tự Nó thanh tịnh
Từ nơi tâm mình mà tìm cầu
Vô sở trụ kiến kỳ tâm
Tất cả pháp giới đều ở trong tâm
*
Tâm sẽ chỉ dạy cho chúng ta
Cho ta thấy, cảm, nghĩ và tưởng
Nó hiện hữu như thật vậy
Vũ trụ lẫn chúng sinh do tâm tạo
*
Nó hiện hữu lẫn không hiện hữu
Tam giới duy chỉ nhất chân tâm
Như kỳ tâm, Phật cũng vậy
Như Phật ba đời, chúng sanh đồng Tâm
*
Quán tánh pháp giới duy tâm tạo
Phật Như Lai là pháp giới thân
Tâm ấy chính là Phật tâm
Tâm tưởng niệm Phật, tâm quán tưởng Phật
*
Chỉ Phật biết pháp vô sai biệt
Phi pháp thể tánh vốn chẳng khác
Tâm sanh thì vạn pháp sanh
Tâm diệt thì nhất thiết vạn pháp diệt
*
Tánh nghiệp vốn tự không tịch diệt
Chúng sanh nương nơi thức sắc tướng
Nghiệp lực rất khó nghĩ bàn
Chiếu kiến viên diệu ngũ uẩn giai không
*
Tất cả pháp không chỗ đi đến
Vạn pháp không có kẻ sáng tạo
Vô sanh diệt vô thủy chung
Giác ngộ như thị tri kiến Như Lai
 
******
Pháp Luậ̣n: 
 
Tâm là cái chi chi?
 
Lê Huy Trứ
 
Tình kia ai đợi mà chờ, Tâm này ai tưởng mà tơ tưởng tình?
 
"Tình là tình nhiều khi không mà có.  Tình là tình nhiều lúc có như không." (Tình có như không, Tác Giả: Trần Thiện Thanh)
 
Trong Tâm quá khứ bất khả đắc, tâm hiện tại bất khả đắc, tâm vị lai bất khả đắc, trong Duy Lực Thiền, 23/08/2017, Truyền Bình viết:
 
“Trong bài này, chúng ta sẽ khảo sát câu nói trong Kinh Kim Cang có ý nghĩa gì?
 
 “Tâm quá khứ bất khả đắc, tâm hiện tại bất khả đắc, tâm vị lai bất khả đắc.”
 
Trước hết cần hiểu Tâm là gì? Tâm được mô tả rõ ràng nhất trong Duy Thức Học Phật giáo. Tâm (Citta) bao gồm 8 thức : Thấy, Nghe, Ngửi, Nếm, Tiếp xúc thân thể, Ý thức, Mạt-na thức (Manas) và A-lại-da thức (Alaya). Cơ chế hoạt động của tâm bao gồm 18 giới (lục căn: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân thể, não bộ; lục trần : sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp; lục thức: thấy, nghe, ngửi, nếm, tiếp xúc thân thể, ý thức). Tất cả mọi dữ liệu (data) hoạt động của 18 giới được chất chứa trong Manas, đó là cái ta của mỗi chúng sinh. Dữ liệu của tất cả manas được chất chứa trong một cái kho cực lớn gọi là Tàng thức hay A-lại-da thức (Alaya), đó là Tâm.
 
Như vậy Tâm là toàn bộ dữ liệu của Tam giới. Cái vũ trụ mênh mông mà chúng ta đang sống trong đó chỉ là một phần nhỏ của Tam giới.
 
Kinh Hoa Nghiêm nói: “Nhất thiết duy tâm tạo” nghĩa là tất cả mọi cảnh giới, trong thế gian hay ngoài thế gian, trong vũ trụ đều là do tâm tưởng.  Dĩ nhiên, Einstein và rất nhiều người không thấy như vậy với nhục nhãn và cái não chấp nhị nguyên của họ.
 
Ông ta biện luận, nếu tôi không nhìn mặt trăng nữa thì nó không còn có đó?
 
Mà thật như vậy, khoa học hiện đại đã chứng minh, đúng như lời kinh xưa ghi lại, Đức Phật quán thấy vi mô, vĩ mô, và ngũ uẩn giai không, thấy thật như vậy, khi các khoa học gia quan sát/không quan sát những bản chất có/không với tính thông minh của hạt (particles) và sóng (waves).
 
Khoa học gia chỉ chứng nghiệm qua quan sát nhưng không thể giải thích được tại sao khi họ cố tình quan sát thì sóng (waves) biến thành hạt (particles).  Nhưng khi lơ là không nhìn thì hạt trở thành sóng?
 
Nếu họ nghiên cứu một tí Phật Pháp thì sáng tỏ ngay:
 
Sắc (hạt, vật chất, matters, particles) từ Không (sóng, vô sắc tướng, waves, emptiness) mà có.  Khi cố tâm tìm sắc thì nó hiện hữu nhưng khi không cố tình tìm thì nó hoàn không, trở lại cái bản tánh nguyên thủy của nó là Không (vô, emptiness).  Điều này đã chứng minh là vạn vật do tâm tạo.
 
Những cái tiểu tâm này có tính linh, thông minh.  Nó có thể liên hệ, nói chuyện với nhau trong đại tâm linh.  Tất cả cũng chỉ là một.
 
Cái nguyên lý tự nhiên của vũ trụ này không những xảy ra trong thế giới vi mô mà nó cũng áp dụng cho cả thế giới vĩ mô, và ngay cả như thị trong cõi tâm linh mà khoa học đang dậm chân tại chỗ vì khoa học chưa có đầy đủ trí tuệ để khám phá được cái mà họ vô minh gọi đó là huyền bí này.
 
Ý nghĩa này còn được diễn tả trong câu: “Tam giới duy tâm, vạn pháp duy thức” nghĩa là Tam Giới đều là tâm, tất cả các pháp đều là thức.  Tất cả mọi sắc giới đều chỉ là thông tin (information) từ cái Alaya database.
 
Trong những kinh điển Pali, nền tảng nguyên thủy của tất cả kinh điển Đại Thừa, Nguyệt Xứng (Chandrakirti), trong Prasannapadà Madhyamakavrti, trang 45, có trích đoạn kinh Ratnakùta sau đây nói về cái tâm bất khả này: “Khi ta tìm kỉếm cái tâm thì ta không thể nhận ra cái tâm; cái mà ta không thể nhận ra được thì ta không thể cho rằng nó có thực; cái mà ta không nhận có thực thì cái đó không phải là quá khứ, không phải tương lai và cũng không phải hiện tại; cái không phải quá khứ, tương lai và cũng không phải hiện tại thì cái ấy không tự có bản tính; cái không tự có bản tính thì cái đó không phát khởi; cái không phát khởi thì không có tiêu diệt” (Cittamahi pa rigavesya-mànam na labhyate yam na labhyate tan nopa-labhyate yan nopalabhyate tan naivàtìtamnànàgatam na pratyutpannam yam naivàtitam nànàgatam na pratyutpannam, tasya nàsti svabhàvah. Yasya nàsti svabhàvas tasya nàstyutpàdah yasya nàstyutpàdas tasya nàsti nirodha iti vistarah). (Mervyn Sprung Lucid Exposition of the Middle Way,  1979, trang 46; Th. StcherbaLsky, The Conception of Buddhist Nirvana, 1977, trang 134).
 
Trong pháp luận của Candrakìrti này, những danh từ  “citta” bao gồm cả tơ tưởng, tư tưởng, xúc động tình cảm, cả hai mặt tình cảm và lý trí, ý thức linh động hằng chuyển, “mano” thì có tính cách lý luận trí thức, và “vinnàna” có tính cách trực nhận của giác cảm, được chúng ta hiểu nhầm là đồng nghĩa với nhau (ti cetas cittam mano vijnànamiti tasyaiva paryàyah, trang 303).  
 
Điều này cho thấy, có thể Ngài cũng chưa nắm chắc được tâm cho nên khi thì gọi nó là tâm, khi thì lòng, khi là hồn?  Chó, mèo, trâu, ngựa, người, ma, phật lẫn lộn không có được một căn cước (ID, cái ngã) nhất định?
 
Những định nghĩa ở trên về Tâm cũng không khác gì những triết luận gia mù khác định nghĩa về con voi ảo tưởng.  Danh không trúng nên ngôn không chỉnh!
 
Tóm lại, Kinh Kim Cang đã trực chỉ nhân tâm, nói lên một thực tế phủ phàng mà nhân sinh vẫn tâm tư, hoài công tìm kiếm ngay cả trước khi Đức Thích Ca tái sinh cho đến bây giờ, đó là tâm quá khứ, hiện tại, vị lai đều bất khả đắc, nghĩa là không có thật, mọi sắc giới đều do tâm tưởng tượng mà ra.  Không có chuyện cảnh giới hiện tại khác về bản chất với cảnh giới quá khứ hay vị lai. Tâm quá khứ, hiện tại, vị lai cũng chỉ là một thứ cá mè một lứa như nhau và đều chỉ là ảo tưởng không phải thật.
 
Mà đã chấp nhận là nó không có thật rồi thì tại sao chúng ta cứ dài dòng văn tự, lẫm cẫm chia tâm thành ba thì, không gian thời gian, ở ngay lúc này đây để làm gì ... bây giờ đây?
 
Hiện nay vẫn có đa số trí thức cũng vẫn mê muội như Sartre, cho rằng chỉ có hiện tại là Phật, còn quá khứ, vị lai, là Ma, đó là một thứ nhận thức ấu trĩ, vô minh, mà cố Hòa Thượng Duy Lực đã quở trách rằng họ không hiểu Phật pháp, cũng không biết khoa học, lẫn triết lý nhân sinh.
 
Định nghĩa về Tâm của Duy Thức Học Phật Giáo ở trên tuy hấp dẫn nhưng rất khó hiểu cho đa số những người bình thường như chúng ta.
 
Hơn nữa,  không phải ai ai từ Đông lẫn Tây cũng đều đồng ý với cái chủ quan ở trên, đó là, “Tâm được mô tả rõ ràng nhất trong Duy Thức Học Phật giáo.”
 
Dĩ nhiên, những học giả, những tôn giáo, và Phật Giáo kinh điển khác cũng đã định nghĩa và luận rất chi tiếc dài dòng về tâm. Nhưng càng đọc nhiều về những suy luận từ tâm tưởng này càng làm cho chúng ta thêm rối trí, đau tim chứ chả ai thật sự hiểu tâm là cái chi chi?
 
Phạm Công Thiện viết, “Người khám phá đầu tiên và cuối cùng tất cả tinh thể bí mật của “Tâm” (Psyché) trong suốt dòng Lịch Sử Tư Tưởng Triết Học Tây phương gần 2.500 năm, đó là tư tưởng gia bí mật nhất của Tây phương Héraclite. Chỉ có hai câu sau đây thôi của Héraclite cũng đủ xô đẩy tất cả tâm lý học, phân tâm học, tâm bệnh học, vân vân, rơi kẹt vào tuyệt lộ.”
 
“Cái Tâm (Psyché, tâm Phật) có cái Tính (Lógos hiểu theo Héraclite, tức là đồng nghĩa với Trí Tuệ Bát Nhã) tự huân trưởng lên” (câu thứ 115).
 
Người không thể bao giờ tìm thấy được những sự tận cùng của Tâm (Psyché, Bồ Đề Tâm), dù người có đi tìm kiếm khắp mọi nẻo đường cái Tính (Lógos, bản lai) của Tâm (Psyché) thì quả là hố sâu của đoạn kiến. (câu thứ 45, sắp loại theo Diels) ”
 
Chữ “Psychologie” xuất phát từ chữ “Psyché” và “Lógos”.
 
“Muốn hiểu nổi hai câu trên của Héraclite thì phải bỏ ra ít nhất hai chục năm để học Triết lý Tây phương và phải đốt hết tất cả những quyển sách về Tâm lý học và Triết học và Luận lý học.” (Bước Chân Thứ Hai Đảo Ngược Trở Về Sự Im Lặng. Sự Chuyễn Động Toàn Diện Của Tâm Thức Trong Ánh Sáng Bất Tận Của Phật A Di Đà, Phạm Công Thiện)
 
Thoát nhiên đốn ngộ, một trạng thái nổ bùng của tâm thức, một sự thông thì vạn sự đều thông, tất cả xảy ra trong khoảng khắc như bị điện giựt, ngoài sức tưởng tượng và kiểm soát của chúng ta.
 
Trí tuệ không cần học mà tự có.  Chân lý tự nó có tánh thuyết phục.  Khi còn vô minh thì dù cho có bỏ ra suốt kiếp cũng khó mà giác ngộ được.  Triết lý Tây Phương bây giờ đã vô dụng chỉ dành cho những triết gia của viện tâm thần.  Trong thời đại văn minh kỷ thuật bây giờ, may phước, chúng ta không còn thấy những “gàn triết gia” này chạy đầy đường trên thế giới.
 
Hai câu trên của cái ông Héraclite, “vô danh” đối với số đông nhân loại, không có gì cao siêu để dựng lên, để tôn sùng, và mất công tới hai chục năm để học triết lý tây phương họa ra hiểu được cái ông ta không hiểu nổi, 2500 năm về trước.  Thay vì, chúng ta có thể tìm thấy cái bí tỉ của Héraclite trong vài giây trên internet, và cũng đọc được những giải thích này trong vài dòng ngắn gọn rỏ ràng, nhan nhản trong nhiều kinh sách của Phật Giáo.
 
Xuyên thiền sư có câu kệ: “Tìm kiếm hoài ba thời cái tâm trong ba cõi thời gian mà vẫn không thấy được.” (Tam tế cầu tâm. Tâm bất kiến).
 
Trong kinh Kim Cang, Đức Phật dạy: “Như Lai nói về cái tâm, nhưng thực ra không phải có cái tâm, vì thế mới gọi là cái tâm. Tại sao vậy ? Vì không thể tìm được cái tâm quá khứ, không thể tìm được cái tâm hiện tại, không thể tìm được cái tâm tương lai.” (Như Lai thuyết chư tâm, giai vi phi tâm, thị danh vi tâm. Sở dĩ giả hà ? Tu Bồ Đề, Quá khứ tâm bất khả đắc, hiện tại tâm bất khả đắc, vị lai tâm bất khả đắc).
 
Duy Thức Tam Thập Tụng, kệ thứ 4, có ghi:
 
“Cái tâm có đó, mà không có đó, cái tâm trôi chảy liên tục như dòng sông ‘hằng chuyển như bộc lưu’.”
 
Chữ “Tâm” (Citta) là nền tảng của tất cả kinh điển Phật Giáo. Danh từ “Citta” có nhiều nghĩa tùy theo căn trí bất đồng của nhân sinh.  (The Pali-English Dictionary suggests citta is heart/mind.)
 
Cũng nên để tâm, chữ Citta xuất phát từ chữ “Cit” có nghĩa là suốt ngày Tơ Tưởng (day dream, mơ tưởng, nghĩ liên miên, lo ra?
 
Tình kia ai đợi mà chờ, Tâm này ai tưởng mà tơ tưởng tình?
 
Và Citta ở trong chữ Cittàkulàni là “Loạn tâm, Tâm điên đảo, Tâm viên.”   Vậy thì tâm đi từ mê tới ngộ hay ngược lại, từ an tới động?
 
Cho nên cái định nghĩa trên này cũng là vọng ngữ không điểm tâm đặng.
 
Trong kinh Anguttara Nikàya, Đức Phật đã nói: “Này hỡi những tỳ kheo, ta thấy rằng không có hiện tượng nào lướt đi nhanh chóng như cái tâm. Khó mà tìm được một sự so sánh nào để diễn tả được sự lướt đi nhanh chóng của tâm.” (Nàham bhikkhave annam ekadhammam pi samanupassàmi yam evam lahuparivattam yathàyidam cittam yàvàncitam bhikkhave upamà pi na sukarà yàva lahuparivattam cittam ti) (Anguttara Nikàya, I tr. 10).
 
Trong kinh Anguttara Nikàya II, tr. 177, và kinh Samytta Nikàya, I, tr. 39, Đức Phật cũng đã nói: “Hỡi các tỳ kheo, thế giới này được dẫn đạo bởi tâm tư, thế giới này bị quét sạch bởi tâm tư, thế giới này dưới sức mạnh của tâm tư” (S. I. p. 39: Cittena niyyati loko cittena parikassati, cittassa ekadham-massa sabbeva vasam anvagù; A. II, p. 177: Cittena kho bhikkhave loko niyyati, cittena parikassati cittassa uppannassa vasam gacchati).
 
“Chỉ có tư tưởng mới lãnh đạo cả thế giới này: ‘Tâm’ và ‘Tư Tưởng’ đều đồng nghĩa ở đây.” Theo kinh Samyutta Nikàya, tác động nổi bật nhất của “citta” (tâm) là “tơ tưởng” (cinteti) (S. I, p. 57). 
 
Tôi không đồng thông với quan điểm như trên của kinh điển, vì tốc độ, sức mạnh, tư tưởng và tơ tưởng không phải là những thành phần của vô sắc tướng lẫn vô lượng sắc tướng trong vũ trụ mà chúng chỉ hiện hữu ở trong tâm tưởng của con người mà thôi.  Ngay cả vũ trụ cũng ở trong tâm vì tâm tạo ra vũ trụ.
 
Đức Thế Tôn thay vì yên lặng nhưng đã phải giảng về cái Tâm bất khả thuyết đó qua cái ngôn ngữ giả danh của nhân loại.  Cho nên, Ngài nói như vậy mà nó không phải như vậy nhưng nó là như vậy đó.
 
Tâm bất khả đắc, không thể nhân cách hóa, cá nhân hóa, nắm bắt bỏ túi, hay dễ dàng tư nghị qua ngôn ngữ truyền tin giới hạn của nhân sinh.
 
Vì khi đã điểm trúng tâm rồi thì nó không còn là vô tâm, vô ngã nữa mà là hữu tâm, chấp ngã.
 
Tôi không muốn mất công độc giả, lập đi lại lại những luận điệu phổ thông hóa ra thông thường mà ai cũng đã từng nghe, và đọc qua nhiều lần về định nghĩa của nó.
 
Tôi chỉ muốn lập dị tài khôn trình bày cái tâm này đây qua một lăng kính và khía cạnh mà những người mù sờ voi chưa với cao tới được.  Vì tôi là quản tượng đui ngồi trên đầu voi bị mấy đứa mù dưới đất thay vì xờ voi lại sờ nhằm chân tôi, rồi thừa thế leo lên, lần mò, sờ mó, xâm phạm tiết hạnh của tôi bằng cách sờ bóp viên ngọc báu Mani của tôi, mà chúng mù cứ tưởng là họ đang thi nhau rờ voi, và rồi thì chúng nó cải nhau chí chóe tự cho là chỉ có riêng mỗi mình họ mới diễn tả đúng là voi thật, kể cả phần không voi của tôi?
 
Nghe họ cải nhau riết rồi tôi cũng nhập tâm tưởng tôi cũng là một phần của voi, bất khả phân, thật đúng “dữ sợ như rứa”?
 
Danh từ citta còn được dịch là spirit (soul, linh hồn) trong tiếng Anh, còn nghĩa là tâm (heart). Spirit cũng có nghĩa là chi (khí), và còn có nghĩa là sự sống, sinh (life).
 
Gốc Latin của danh từ Spirit là spirare có nghĩa là ‘thở.’  Thở vào là inspiration, thở ra là expiration!  Spirit có nghĩa là tập hợp hơi thở vì đó là sinh lực (lifeforce) tối cần thiết của đời sống.
 
Nếu tâm là “thở” và nếu thở là hít vào thở ra như định nghĩa của tiếng Latin ở trên thì “nó” hít vào cái khí gì?  Oxygen (O2) và thở ra thán khí (CO2)?
 
Nhưng cái gì thở?  Chúng sinh thở hay cái Thở thở?
 
Nếu Tâm là vô sắc tướng, không diện mục, phi vật chất vậy thì Tâm (linh hồn, spirit) có cần thở hít Oxygen như thân xác phải thở, phải ăn, phải uống, phải ngủ để sống không?
 
8 thức và 18 giới ở trên có thể là bản lai của “tâm ta” chứ không phải là diện mục của tâm ta. Muốn kinh nghiệm những thức giới này tâm ta phải tạm thời cấu tạo ra thân xác để kinh nghiệm vật chất hữu hình.
 
Rồi vì vô minh và từ đó chủ quan, sở hữu hóa Tâm là của Ta bằng cách gắn thêm cho cái tâm ta (Citta của Ngã) 8 cái thức rất người: “Thấy, Nghe, Ngửi, Nếm, Tiếp xúc thân thể, Ý thức, Mạt-na thức (Manas) và A-lại-da thức (Alaya). Với 18 giới khả năng và cơ chế phàm tục của chúng sinh (lục căn: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân thể, não bộ; lục trần: sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp; lục thức: thấy, nghe, ngửi, nếm, tiếp xúc thân thể, ý thức.”
 
Rồi thì xây “kho ta” (storehouse-consciousness, alāya-vijñāna, C. 阿 賴 耶 識) để chứa đựng nó như đã diễn tả trườu tượng ở trên, “Tất cả mọi dữ liệu [metadata] hoạt động của 18 giới căn trần được chất chứa trong Manas (mind, citta and viññāṇa), rồi lạc quan cho đó là cái Ta của mỗi chúng sinh. Dữ liệu của tất cả manas được chất chứa trong một cái kho Tàng thức với ý kiến, ý tưởng, lối nhìn, linh tính (Alāya-vijñāna is a reservoir in which all ideas, impressions, perceptions and cognitions are deposited), từ tiền nhân chủ quan suy ra rồi đa số cả tin, chấp ngã tưởng thật là Tâm ta.”
 
Mọi vật cũng là tâm và mọi tâm cũng là vật.
 
“Everything material is also mental and everything mental is also material.” David Bohm
 
Tôi cố gắng đơn giản như thế này, chưa ai thật sự biết tâm là cái quái gì, nó ở đâu, và cái bản lai diện mục nó như thế nào nhưng cũng vì đồng vô minh như vậy nên chúng ta đều đồng tâm công nhận trên căn bản là tâm không có sắc tướng, phi vật chất. 
 
Vì như đã nói, không ai thật sự biết nó là cái quái gì nhưng ưa dạy khôn người khác về cái quái dị không biết đó của mình.
 
Có thể đó là lý do mà tôi thường thích nói và viết về cái Tâm vì tôi biết, chả ai biết tôi nói trúng hay sai.  Nhất là khi mà tôi độc tôn, tự phong cho mình là đại thiện tri thức trí tuệ gia, được sắp đứng trên hạng nhì trên các thiện tri thức khác trên thế giới.
 
Rỉ tai mà nghe, ngay chính tôi cũng không biết tôi nói cái quái gì nữa cho nên có đồng tâm với tôi thì không hẳn là điểm trúng tâm mà bất đồng tâm với tôi cũng chưa chắc là điểm trật tâm?  Trừ khi chúng ta cùng nhắm mắt điểm càn may ra trúng ngay tâm điểm?
 
Cho nên, muốn biết điểm đúng hay trật thì phải thấy được tâm điểm để mà nhắm vào.  Ngày nào, chưa tìm ra được cái trọng tâm đó thì làm sao biết được điểm trúng hay trật?
 
Tôi đã vừa mới điểm tâm không.  Thử ngắm dùm điểm Tâm, để nhắm xem là tôi vừa điểm Tâm, trúng hay trật?
 
Tóm lại, vạn vật duy “nhân tâm” phan duyên tạo ra ... ảo/thật.
 
Điều mà tôi thường nói, đó là nhân sinh không bỏ công, chú tâm, cố tình đi tìm cái có mà mong tìm cái không...có.
 
Chúng ta không thể đi tìm cái biết mình đang có “trong nhà có báu thôi tìm kiếm,” không thể kiếm cái chưa mất, mà chỉ nhìn ra để ngóng tìm cái mình mất.
 
Tuy nhiên, thấy vậy nhưng đừng tưởng như vậy.  Nghe vậy đừng nghĩ như vậy. Đọc những gì tôi viết như vậy nhưng đừng thật thà cả tin như vậy vì nó không đúng như vậy nhưng mà nó thật như vậy.
 
Lòng kia ai đợi mà chờ,
Tâm này ai tưởng mà tơ tưởng lòng? 
 Tâm là tâm nhiều khi không mà có. 
Lòng là lòng nhiều lúc có như không. 
 
Tâm tình
Tình tâm
Tình có
Tâm không



r

Mỉm cười Như Lai
Lê Huy Trứ

☆☆☆☆☆
 
Mỉm cười, với đời với mình,
Mỉm cười, trước thịnh suy quá vô thường.
Mỉm cười tha người thứ mình,
Mỉm cười, để thấy cuộc đời tự nhiên.
*
Mỉm cười bình tĩnh mà run,
Mỉm cười trước nghịch cảnh đầy trái ngang.
Mỉm cười như Phật Như Lai,
Mỉm cười trôi nổi cuốn theo dòng đời.
*
Mỉm cười kiên tâm trì ý,
Mỉm cười chiếu sáng hào quang huy hoàng.
Mỉm cười nhìn khổ qua đi,
Mỉm cười hỷ xả xóa tan nghiệp đời.
*
Mỉm cười ta tìm lại ta,
Mỉm cười diện mạo ai đó trong gương?
Mỉm cười kiến giác bản lai,
Mỉm cười soi sáng con đường thoát ly.
*
Mỉm cười với định tĩnh tâm,
Mỉm cười thuần tịnh, trong sáng nhu nhuyến.
Mỉm cười không cấu nhiễm tâm
Mỉm cười hướng kỳ tâm đến tận trí.
*
Mỉm cười giác Lậu Tận Trí,
Mỉm cười không sanh diệt, không thường hằng.
Mỉm cười không gì cần làm,
Mỉm cười trang trắng vỗ tay giải thoát.
 

Quán Vô Thường
Lê Huy Trứ
 
Hạnh phúc ái ân tương phùng đó,
Ngàn đời thương tiếc nổi luyến thương.
Lữ khách vạn dặm quan san đó,
Biết kẻ Chương Đài vẫn ngóng trông.
*
Thuở ấy vườn Xuân Mai rực rỡ,
Cúc Lan sắc thắm ngập hồn thơ.
Tàn cơn nắng Hạ hồng Phượng nhạt,
Sang Thu Đông tuyết vạn tàn hoa.
*
Ngậm ngùi lối xưa hồn thu thảo,
Đền đài dâu bể ánh tịch dương.
Tình yêu nhạt mờ theo gió bụi,
Lạnh lùng băng giá tuyết Đông sa.
*
Trong cõi trần ai tan hợp đó,
Vô minh nào biết cõi Bồng Lai.
Khoái lạc khổ đau mầm ngang trái,
Tương phùng ngầm ẩn lệ chia phôi.
*
Sá chi thế giới vô thường đó,
Thịnh suy giọt móc cỏ đầu phơi.
Biển khổ trầm luân sơn hà biến,
Nẽo về sóng xóa vết chân Di.
*
Bỉ ngạn độ thuyền xa bến mộng,
Giữa dòng bờ giác bất nhị nguyên.
Sớm nên kiến quán vô thường ấy,
Vội tỉnh si mê gở rối lòng.

Mộng Tình Ca
Lê Huy Trứ
10/16/2022
 
   Ước mộng một lần nữa thôi
    Ôm nhau trong vòng tay tình ái
    Không do dự, không phân vân
Tay đan tay trong cơn mưa phùn.

    Bên nhau cảm xúc lâng lâng
    Chúng ta cùng đi tới tột cùng
    Giấc vu sơn khe suối mơ
Không ngần ngại cứ ân cần gởi trao.

    Ta yêu nhau qua hơi thở
    Ta đắm đuối trong từng nhịp tim
Ta tìm nhau trong ánh mắt
Ôi mộng tình lả lướt đêm khuya.
    
Duyên đôi mình ai nỡ chia
    Mình yêu nhau dạt dào hạnh phúc
Quyện chặt tình đắm đuối si
Ghì nhau trong cơn sốt mê ly.

Môi ngọt ngào ngây ngất say
    Cơn sóng tình cứ thế dâng cao
Mộng tình say đắm dạt dào
Đừng tỉnh giấc đừng bao giờ thức.

    Mộng tình ngây ngất đam mê
Yêu say mê ái ân đắm đuối
Đưa hồn bay bổng thiên thai
Mộng tình ca hát mãi ngàn thu.

 
 

 

Trăng chơi đầu non
Lê Huy Trứ
June 25, 2022
 
Ngày đó đôi ta uyên ương liền cành,
Hạnh phúc bên nhau yêu đương dạt dào.
Hẹn ước trăm năm đời đời gắn bó,
Dẫu cho quê hương còn nhiều bão tố.
Tháng ngày dài si men say tình yêu,
*
Thuở đó trao thơ khi tan trường về,
Dạo bước bên nhau phiêu du tuổi hồng.
Mộng ước mai sau trọn đời luyến ái,
Nhớ mắt môi thơm cùng làn tóc rối.
Nhớ ngày nào trao nhau những nụ hôn,
*
Ngày đó lang thang trong mưa dạt dào,
Ngày đó thương nhau cho nhau nụ hồng.
Ngày đó yêu nhau si mê đắm đuối,
Nhớ thương nhau càng giận hờn cắn rứt.
Đêm ngày dài tay trong tay mộng mơ,
*
Tình xưa phai nhạt xóa mờ, 
Dư âm mát ngọt bóng hình.
Ấp ôm kỷ niệm dĩ vãng,
Ta có còn gì cho nhau?
*
Từ đó phiêu du qua bao tuổi đời,
Từ đó bơ vơ đôi chim lìa đàn.
Từ đó đêm đêm cô đơn gối chiếc,
Nhớ nhung xưa giờ nhạt nhòa dĩ vãng.
Cuối cuộc đời này nhớ nhớ quên quên,
*
Hình bóng ngây thơ xinh xinh thuở nào,
Chìm khuất trong tim yêu thương ngọt ngào.
Lòng bổng tương tư bồi hồi luyến tiếc,
Nhớ đôi môi hôn đam mê thắm thiết,
Ái ân dạt dào trăng chơi đầu non.

Đừng quên nở trộ
Lê Huy Trứ

Mình đi mô chẳng trở về?
Qua Xuân Mai nhớ 
Phượng về Hạ thương

Mình đi qua chốn vô thường 
Đời như gió thoảng
Tâm lòng nhẹ tênh

Dù mình đi mãi không về
Xuân Mai nhớ trộ
Hạ về Phượng khai

 

 
Tâm lòng bản lai chi chi?
Dẩu chi chi cũng chi chi tâm lòng.
Bản Tâm che khuất mặt lòng,
Vô minh chẳng biết bởi lòng nhị tâm.

Nói:

Vọng tâm lòng khổ,
Tâm lọt lòng rồi khó thoát ra.

Khéo quấy lòng một cái tâm ma,
Trói lòng kẻ thiền tâm biết mấy!
Đánh thức tâm lòng nơi mộ dậy,
Lại chạnh lòng lúc ngủ tâm đi.

Cười lúc đau lòng khổ tâm
Tâm chẳng động, lòng không còn phân biệt.
Tâm lòng này chỉ trí tuệ ngộ thông,
Lòng tham ái, tâm càng sân si.

Tâm lòng diện mục chi chi?

Tình Cờ
Lê Huy Trứ
 
Tình cờ ta quen nhau
Tình cờ ta thương nhớ
Tình cờ ta hôn nhau
Tình cờ ta yêu nhau
*
Tình cờ ta hẹn ước
Tình cờ ta bên nhau
Tình cờ ta ân ái
Tình cờ ta giận lẫy
*
Tình cờ ta lỡ lời
Tình cờ ta hận nhau
Tình cờ ta hờn dỗi
Tình cờ ta tự ái
*
Tình cờ ta chia tay
Tình cờ ta không hiểu
Tình cờ ta vĩnh biệt
Tình cờ ta có lỗi
*
Tình cờ ta vô tình
Tình cờ ta đau buồn
Tình cờ ta cố quên
Tình cờ ta tự cao
*
Tình cờ ta gặp lại
Tình cờ ta đã già
Tình cờ ta nuối tiếc
Tình cờ ta tình cờ

 
 

Tử Sinh
Lê Huy Trứ

 
☆☆☆☆☆
Chợp mắt thấy tôi quay về quá khứ
Nhắm mắt thấy lại ôn mệ cậu dì
Về bên ba má bầy em mến thương
Về sum hiệp trong bữa cơm ấm cúng
*
Nhắm mắt tôi thấy tuổi hồng mộng mơ
Chợp mắt tôi thấy bao mối tình xưa
Về để học lại yêu người, yêu đời
Về để thay đau thương bằng nụ cười
*
Chợp mắt thấy tôi tràn đầy nhựa sống
Nhắm mắt tôi thấy vợ con yêu dấu
Về bên gia đình hạnh phúc ấm êm
Về để tận hưởng từng phút giây cuối
*
Nhắm mắt thấy bồng bềnh trong thăng trầm
Chợp mắt thấy những bon chen gian trá
Về để tha thứ mình, bao dung người
Về nhậm vận thịnh suy vô bố úy
*
Chợp mắt tôi thấy tử sinh tuyệt vời
Nhắm mắt từ giã duyên kiếp ái ân
Về để giải thoát khỏi thân vô thường
Về để chuẩn bị cho kiếp tái sinh
*
Chớp mắt thấy tôi quay về tương lai
Mở mắt thấy lại cõi trần ai
Tái sinh bên ba má anh chị mới
Về để sống lại sinh tử khổ đau
☆☆☆☆☆ 

 
 

Dáng Kiều
Tác giả: Lê Huy Trứ

Tà dương thấp thoáng mỹ miều
Tiên nga thoảng dáng gót đào nhẹ bay
Dập dìu ong bướm lả lơi
Liếc đôi mắt biếc sáng ngời giáng tiên

Ràng buộc chi duyên kiếp này
Hay cùng đi hết khoảng đường gió sương
Tấm lòng luyến ái si mê
Trả vay trong những kiếp tình ai ơi

Chạnh lòng trong cõi hồng lâu
Vận vào duyên số gian truân giữa vời
Lệ nào thao thức đầy dâng
Giọt tình bao bận nổi trôi sóng cồn

Vô thường trần ái phù vân
Hồng nhan bạc phận gian truân giữa đời
Lệ đào thổn thức đầy vơi
Ân tình mang xuống tuyền đài chưa tan

Nổi trôi trong cõi âm hồn
Giờ hồn hay vía bơ vơ cõi nào?
Suốt đời khóc mướn thương vay
Tuổi xanh nay đã bạc màu gió sương

Lạc xuống đây, cõi đời thường
Thần tiên gãy cánh thiên đường ngóng trông
Ráng chiều tâm ngật ngừ mê
Luân hồi duyên nợ trả vay kiếp tình
 

Duyên Kỳ Ngộ
Lê Huy Trứ
June 30, 2022
 
Gió đẩy Hạt bay, cao vút vút cao,
Cánh chim phiêu bạt, cũng dạt lao đao.
Không gian gió lộng, đầy khuôn vườn vắng,
Thoảnh dáng tiên nga, lướt nhẹ gót đào.
*
Phong, hoa, tuyết, nguyệt, thiên tiên giáng trần.
Trao tình chi để, lòng phàm si mê,
Duyên kỳ ngộ ấy, ngẩn ngơ ấp ủ,
Bóng tiên bổng thoát bây giờ tìm đâu?
*
Thiếp vốn tiên nga, xưa khách thanh tiêu,
Cảm thương vả cũng, nể lòng yến oanh.
Ba sinh đã nặng, nên duyên với chàng,
Mặn tình trăng gió, ấm tình lửa hương.
*
Yến tân chuốc chén, lả lơi cười đùa,
Cùng vào trướng gấm, vui vầy phượng loan.
Phòng tiên hé cửa, đào hoa dặt dìu,
Mây mưa biển ái, mưa rào ái ân.
*
Sang Xuân hoa nở, hoa tàn cuối Thu,
Hồng nhan bất hứa đã ra bạc đầu.
Biển dâu xưa đấy, bây giờ tan thương,
Núi sống cũng lở, yên hà cũng nghiên.
*
Nhục vinh trôi nổi vô thường phồn hoa,
Trước si nay tỉnh, lòng trần đã tan.
Cùng nhau cỡi Hạt bay về Tây phương,
Bồng Lai tiêu sái, bầu trời cung tiên.