Là người thổi hồn cho sử Việt qua những trang tiểu thuyết lịch sử nổi tiếng, lần này Nghiêm Đa Văn thể nghiệm qua truyện kí lịch sử vô cùng mới mẻ về cuộc đời, sự nghiệp cách mạng hào hùng và sự hi sinh anh dũng của người chiến sĩ cách mạng giàu lòng yêu nước và tài năng vượt trội mang tên: Nguyễn Đức Cảnh. Cuốn sách được Nhà xuất bản Kim Đồng ra mắt nhân dịp kỉ niệm 92 năm ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã gây xúc động với đông đảo độc giả mọi lứa tuổi, đặc biệt là các thế hệ trẻ Việt Nam.
 
Tấm gương anh hùng cách mạng sáng chói
 
Sinh trưởng trong gia đình nhà nho nghèo có truyền thống hiếu học, lòng yêu nước sâu sắc và ảnh hưởng từ người cha ưu tú, Nguyễn Đức Cảnh đã thừa hưởng những tinh hoa từ gia đình và vùng đất địa linh nhân kiệt Thái Bình là nơi ươm mầm những hạt giống cách mạng cho cả nước. Bản thân anh là một trang nam nhi học rộng, ham hiểu biết, thông minh, có chí khí, sớm thấu hiểu nỗi lầm than, cơ cực của người dân mất nước và nung nấu trong anh lòng căm thù giặc sâu sắc.
 
Từ một thanh niên mới lớn chưa từng trải anh đã trở thành một thanh niên yêu nước trưởng thành qua những trải nghiệm của bản thân: tham gia Hội ái hữu học sinh nghèo, viết đơn khiếu nại cho những người không may, dạy học, làm thợ in. Từ trong gian lao, thử thách, người con trai trẻ tuổi ấy đã giác ngộ cách mạng và đi theo con đường cứu nước mà lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã vạch ra và trở thành hạt nhân của các phong trào đấu tranh của nhân dân lao động.
 
Cho dù bị giặc Pháp bắt và giam giữ nhưng trong tù anh vẫn không nao núng tinh thần, vẫn hoạt động cách mạng, sáng tác thơ từ biệt mẹ hiền. Cho dù lĩnh án chém đầu, người con trai ấy vẫn hiên ngang, bất khuất. Tất cả làm nền tảng hun đúc lên bức chân dung người anh hùng cách mạng trẻ tuổi, chí lớn vừa gần gũi, giản dị nhưng cũng vô cùng kì vĩ, lung linh. Điều đó khiến cho bao thế hệ trẻ Việt Nam thêm yêu mến, nể phục, tự hào và sẵn sàng noi theo tấm gương người chiến sĩ cách mạng tài năng, trẻ tuổi đầy nhiệt huyết ấy trong thời đại mới.
 
Ngôn ngữ chân thật, sinh động, giàu hình ảnh


Là nhân vật lịch sử có thật nhưng qua lăng kính văn chương, hình ảnh của người chiến sĩ cách mạng Nguyễn Đức Cảnh trở nên đặc sắc hơn với ngôn ngữ: chân thực, sinh động và giàu hình ảnh. Qua gần 200 trang sách gói gọn trong 13 chương, với lối truyện kí, tác phẩm như một bức tranh sống động phác hoạ bức chân dung đẹp đẽ về người chiến sĩ cộng sản bất khuất của giai cấp công nhân. Người chiến sĩ ấy được tác giả lột tả qua quá trình sinh trưởng từ ấu thơ cho đến lúc giác ngộ cách mạng, hoạt động cách mạng và hi sinh như một thước phim quay chậm.
 
Nhân vật chính trong thước phim đó được tác giả vẽ lên từ hoàn cảnh xuất thân (gia đình, quê hương), đến ngoại hình tuấn tú, ngôn ngữ hào sảng với lời căn dặn chí tình, chí nghĩa với thanh niên thế hệ mới: “Mình là người cách mạng, làm chủ vận mệnh đất nước, làm chủ số mệnh của mình” vẫn như vang vọng đâu đây có sức mạnh thức tỉnh và lay động tâm hồn biết bao người.
 
Với tính cách mạnh mẽ, kiên cường, bất khuất tưởng như không khó khăn hay thử thách nào khiến người chiến sĩ ấy ngã gục – ngay cả cái chết – và quá trình chiêm nghiệm, học hỏi, tìm tòi, khám phá để tìm đến lí tưởng cách mạng chân chính;  lãnh đạo công nhân, thợ thuyền đấu tranh giành quyền lợi cho mình, Nguyễn Đức Cảnh xứng đáng trở thành tượng đài về người cộng sản kiên trung trong tâm khảm và trái tim của các thế hệ hôm nay và mai sau.
 
Giọng văn mềm mại, uyển chuyển, giàu cảm xúc
 
Có lẽ vì có kinh nghiệm viết tiểu thuyết lịch sử nên lần này viết kí lịch sử tác giả đã đạt được thành công mĩ mãn. Các kiến thức về lịch sử được đan cài trong cuốn sách không hề khô cứng mà ngược lại làm tôn lên bức chân dung rạng ngời Nguyễn Đức Cảnh qua những trang viết mềm mại, uyển chuyển làm nên tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời dành tặng độc giả về một thời hào hùng và vẻ vang của dân tộc những năm đầu thế kỉ XX.
 
Đó là những trang văn chứa đầy cảm xúc khi tác giả miêu tả thiên nhiên với những so sánh, nhân hoá, liên tưởng độc đáo; là bức tranh đời sống lầm than của những người lao động nghèo; là những tên chủ nhà máy độc ác, tham lam với những thủ đoạn bỉ ổi; là bức tranh tâm trạng với đối thoại – độc thoại nội tâm của nhân vật chính khi chứng kiến những sự chướng tai, gai mắt với công nhân, thợ thuyền…Đặc biệt là những hình ảnh thô bạo, tàn nhẫn của nhà tù thực dân dành cho vị lãnh tụ trẻ tuổi khiến người đọc không cầm lòng nổi. Tất cả, khiến chúng ta thêm trân trọng những cống hiến vĩ đại mà Nguyễn Đức Cảnh dành cho cách mạng Việt Nam.
 
Dù chỉ là một cuốn sách nhỏ viết theo thể loại truyện kí nhưng tác phẩm vượt qua giới hạn những con chữ đã khắc hoạ vô cùng rõ nét từng chặng đường quan trọng nhất trong cuộc đời và sự nghiệp lớn lao của người chiến sĩ cách mạng đã cống hiến thanh xuân cho cuộc đời dân tộc. Vì cuộc đời người con đất Thái Bình ấy đã nằm trọn trong những trang văn vô cùng thấm thía của Nghiêm Đa Văn, xứng đáng để độc giả có thêm hiểu biết và suy ngẫm về một tấm gương sáng chói, xứng đáng để lớp lớp các thế hệ độc giả ngưỡng mộ.