https://youtu.be/p32IOKfQ-h8?si=LvIdWkB1IZUGFv3O (link nhạc mời nghe)
 

NS. LÊ CHÍ HIẾU & NHẠC KỊCH OPERA: CÔNG CHÚA AN TƯ
Ngã Du Tử/ SG


Trước khi nói về giao hưởng nhạc kịch Công Chúa An Tư (安姿公主), 1267-1285) – Một kỳ công trong thể loại nhạc kịch Opera của nhạc sĩ Lê Chí Hiếu viết cho thời kháng chiến chống Nguyên Mông. Tôi cho đây là điều rất đáng trân trọng tấm lòng Ns. đối với lịch sử nước nhà nói chung, và lịch sử về Công Chúa An Tư – Một công Chúa của triều đại nhà Trần chống quân xâm lược Nguyên Mông nói riêng. Một thánh nữ dũng cảm đã đem thân mình – Lá ngọc cành vàng triều cống cho tướng giặc Thoát Hoan làm vợ với mục đích là cầm chân quân giặc và làm gián điệp cho quan binh nhà Trần đầy mưu lược và dũng khí. Khi quan binh nhà Trần thắng lợi, đất nước được bình yên, thoát được ách xâm lăng của Nguyên Mông, cô tự sát để giữ gìn được tiết tháo của phụ nữ Việt Nam rất anh hùng. Rất tiếc khi đất nước an bình, sử sách ít nhắc nhớ tới. Đây là một thiếu sót lớn của các triều đại, nhất là triều đại nhà Trần.
Nhạc sĩ Lê Chí Hiếu với lòng tôn kính một thánh nữ Công Chúa có tấm lòng yêu quốc gia dân tộc Việt cao cả như thế, anh đã dồn thời gian và công sức để viết lại trang sử hào hùng của Công Chúa An Tư như tấm lòng kẻ hậu bối tỏ bày sự kính ngưỡng hy sinh của Người.
Chúng tôi xin trích dẫn lại lịch sử của 2 vị công chúa lẫy lừng: Công Chúa An Tư và Công Chúa Huyền Trân để nhắc nhớ.
1.An Tư Công Chúa (安姿公主), (sinh năm 1267 -1285). “Tháng 3/ 1285 thế giặc Nguyên Mông rất mạnh, Đỗ Khắc Chung được sai đi sứ cầu hòa để làm chậm tốc độ tiến quân của Nguyên, nhưng không có kết quả. Trong lúc đó, cần phải có thời gian để củng cố lực lượng, tổ chức chiến đấu, bởi vậy Thượng hoàng Trần Thánh Tông bất đắc dĩ phải dùng đến mỹ nhân kế, tức sai người dâng lễ, gả em gái út của mình – Công chúa An Tư làm vợ cho tướng Thoát Hoan để tạm cầu hòa”. Cũng nhờ vậy mà quân binh nhà Trần có thời gian để củng cố binh mã, lực lượng sau đó phản công chiến thắng quân Nguyên Mông rất oanh liệt, trong đó có công lớn của An Tư Công Chúa. Lịch sử chỉ ghi nhận khiêm tốn cuộc hôn nhân của Công chúa An Tư với Thái tử Thoát Hoan, nhưng không có lời nào nói về công trạng và sự tự sát của bà.
Công Chúa An Tư số phận trớ trêu, sử sách để lại rất ít. Sau này mới có thêm ít tư liệu về cô Công Chúa này – “Người con gái "lá ngọc cành vàng" ấy vì nợ nước đã ra đi không trở lại. Nhưng trớ trêu thay, sau chiến thắng quân Nguyên, tháng 7 năm 1285, vua trở về kinh thành hân hoan khen thưởng những người có công, nhưng không ai nhắc tới công chúa An Tư”. (Wikipedia)
Nước Việt ta, thời nhà Trần với 3 lần kháng chiến (1258-1285) chống Nguyên Mông – Có thể nói rằng đây là cuộc chiến tranh nhân dân đầu tiên của loài người, mà dũng tướng Trần Hưng Đạo cùng vua quan nhà Trần là người hiệu triệu hội nghị Bình Than Diên Hồng để đoàn kết quân dân một lòng chống giặc. Chính nhờ sức mạnh toàn dân Việt đã làm nên kỳ tích chiến thắng lẫy lừng này.

Với nhạc kịch CÔNG CHÚA AN TƯ phải nói rất đồ sộ, nếu có nhạc trưởng và đạo diễn giỏi, tâm huyết kết hợp với Ns. Lê Chí Hiếu dàn dựng thực hiện tôi nghĩ chẳng những sẽ thành công mà còn đặt dấu son đỏ trên nền trời nhạc Opera thành phố HCM nói riêng và cả nước nói chung.
Nhân Vật gồm:
Thượng hoàng Trần Thánh Tông (giọng basso)
Vua Trần Nhân Tông (giọng basso hoặc baritone)
Công chúa An Tư (giọng soprano)
Võ soái Thạch Long (giọng baritone)
Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn (giọng basso profondo)
Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản (giọng tenor)
Bảo Ngĩa Vương Trần Bình Trọng (giọng baritone)
Chiêu Minh Vương Trần Quang Khải (giọng baritone)
Trấn Nam Vương Thoát Hoan (giọng basso leggiero)
10 cung nữ của công chúa An Tư
Các võ tướng của vua Trần
Quân hầu của vua Trần
Các võ tướng của Thoát Hoan
Quân hầu của Thoát Hoan
Người dân An Nam
Quân lính An Nam
Quân lính Mông Cổ

Nhạc kịch Opera Công Chúa An Tư gồm 15 chương, mỗi chương nhiều màn, mỗi màn nhiều cảnh, ít nhất 4 cảnh, có những màn đến 10 cảnh. Theo như nhạc sĩ Lê Chí Hiếu, nếu thực hiện được sẽ tốn kém kinh phí rất nhiều, bản than nhạc sĩ khó có thể đầu tư tài chính. Các bạn thử tưởng tượng một ca khúc thôi, nếu đầu tư tốt, có chất lượng ngay thời điểm bây giờ (2025) ít nhất một ca khúc phải mất 10 triệu đồng, có thể hơn nữa, huống hồ là một nhạc kịch Opera đồ sộ, hoành tráng như thế.
Bài viết này, nếu may mắn có thể sẽ được ra đời, bởi còn rất nhiều yêu nhạc cổ điển, nhất là loại nhạc kịch Opera hàn lâm. Người viết bài này cũng hy vọng với sự chân thành cống hiến của nhạc sĩ Lê Chí Hiếu biết đâu sẽ có nhiều người ủng hộ, đông tay vỗ nên kêu, mọi sự do duyên mà thành. Biết đâu.
Để thấy được sự đồ sộ, hoành tráng của nhạc kịch Opera này, tôi xin trích dẫn 1 chương để bạn đọc thấy rằng có đúng như thế chăng? Xin trích:
MÀN 1

Sân khấu dùng màn hình LED cỡ lớn, chia làm nhiều phần, cả tiền cảnh và hậu cảnh. Sử dụng multimedia bao gồm âm nhạc, tiếng động, ánh sáng, tia laser, phim hoạt hình, phim truyện, thông tin bằng chữ chạy, múa, múa rối, kịch câm, xiếc... để thể hiện không gian, thời gian lúc xảy ra câu chuyện lúc nhà Trần chuẩn bị kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai năm 1282 đến khi chiến thắng hoàn toàn quân Nguyên năm 1285. Cách xử lý tùy thuộc đạo diễn.
CẢNH 1
Thông tin cơ bản trước khi đi vào bối cảnh chính: Vào đầu năm 1258 quân Nguyên kéo quân xâm lược An Nam lần thứ nhất, Ngột Lương Hợp Thai cho 2 cánh quân tiến xuống Đông Bộ Đầu chiếm thành Thăng Long, vua Trần Thái Tông (Trần Cảnh) cùng Lê Phụ Trần bị lấn áp phải lui quân về sông Thiên Mạc (Hưng Yên) sau đó phản công mạnh, quân Nguyên rút chạy về tới Qui Hóa (Yên Bái) bị trại chủ người Mường là Hà Bổng đánh tan tác, quân Nguyên rút chạy về Trung Quốc. Tuy nhiên quân Nguyên dần chiếm được Trung Nguyên, nhà Tống thất thủ chạy tứ tán, năm 1260 Hốt Tất Liệt lên ngôi, nhiều lần sai sứ bắt An Nam phải sang triều cống và đích thân vua Nam phải sang chầu. Vua Nam nhiều lần tìm cớ để thoái thác, và một mặt chuẩn bị kháng chiến chống quân Nguyên. Tháng 3 năm 1258 Trần Cảnh nhường ngôi cho con là Trần Khoán (còn gọi là Trần Hoảng tức vua Trần Thánh Tông). Năm 1277 Trần Khoán nhường ngôi cho con là Trần Khâm (Trần Nhân Tông) còn mình lên làm Thái thượng hoàng. Quân Nguyên liên tục quấy nhiễu ở vùng biên giới, chuẩn bị đem quân xâm lược An Nam lần thứ hai.
Bối cảnh chính: Tháng 11 năm 1282 vua Trần Nhân Tông triệu tập một cuộc hội nghị ở Bình Than (Bắc Ninh) để cùng vương hầu và bách quan bàn cách kháng chiến. Trên sân khấu là cảnh hội nghị Bình Than với vua Trần Nhân Tôn chủ trì cùng với các vương hầu.
Recitative 1: Tiền cảnh, vua cùng Trần Quốc Tuấn.
Vua: Trần Quốc Tuấn, trước khi diễn ra hội nghị chính thức, ta muốn khanh lẳng lặng thực hiện một nhiệm vụ tuyệt mật.
Trần Quốc Tuấn: thần xin thỉnh ý của bệ hạ.
Vua: Chắc ngươi đã biết tin, bọn Hốt Tất Liệt đánh phá nhà Tống rất dữ dội, đã chiếm được Trung nguyên và Hốt Tất Liệt đã lên ngôi hoàng đế lập ra nhà Nguyên, đã có một số quan binh nhà Tống chạy sang bên ta xin lánh nạn. Bên cạnh đó chúng còn cử Toa Đô làm hữu thừa, Lưu Thân làm tả thừa, đem hằng trăm chiến thuyền và mấy vạn binh mã đi từ Quãng Châu vào cửa Chiêm Thành cảng (cửa Quy Nhơn) để đánh chiếm nước Chiêm Thành. Nếu chúng chiếm được nước lân bang phía Nam của chúng ta thì sẽ tiếp tục dùng 2 gọng kiềm Nam, Bắc để đánh chiếm nước ta. Vậy ta lệnh cho ngươi phải cấp bách giao tướng giỏi, bí mật đem 500 chiến thuyền và 2 vạn quân qua giúp người Chiêm.
Trần Quốc Tuấn: Thần xin tuân chỉ.
Vua: Nhưng việc này phải tuyệt đối bí mật. Nếu lộ ra, bọn Thát Đát sẽ lấy cớ để kéo ngay quân sang đánh nước ta. Và nếu lỡ có lộ ra thì về mặt ngoại giao chính thức, ta và nhà ngươi đều phải chối bỏ việc này.

Hậu cảnh: hội nghị Bình Than đang diễn ra.
SONG 1: HỘI NGHỊ BÌNH THAN.
Lính: Loa loa loa. Loa loa loa.
Quần thần (đồng ca): Quần thần tụ họp. Hội nghị Bình Than.
Quân thù gây hấn. Vận nước nguy nan.
Chiến đấu lâu dài. Cùng nhau luận bàn.
Chống quân xâm lược. Bảo vệ giang san.
Vua Trần Nhân Tông: Hỡi quần thần. Thế nước đang nguy cấp.
Kia quân Nguyên. Đang rắp tâm xâm lược.
Toa Đô, Lưu Thân, kéo hằng trăm chiến thuyền.
Mang bao quân binh. Muốn chiếm nước Chiêm Thành.
Hỡi quần thần. Phía Bắc nơi biên giới.
Kia quân Nguyên. Bắt dân ta cống nạp.
Sài Thung nghênh ngang. Muốn vua Nam ra triều kiến.
Hùng binh quân ta đã xua quân Nguyên về Bắc.
Hỡi quần thần. Thế nước đang nguy cấp.
Kia quân Nguyên. Không để yên phen này.
Quân Nguyên hung hăng. Ép người Nam mở đường.
Cho quân xâm lăng tiến chiếm nước Chiêm Thành.
Hỡi quần thần. Chúng rắp tâm thôn tính.
Kia quân nguyên. Sẽ đem quân đánh vào.
Toàn dân Nam ta. Quyết hy sinh cho tổ quốc.
Hùng binh quân ta. Sẽ xua tan quân giặc cướp…

Đèn hậu cảnh mờ dần.
Trở lại tiền cảnh, vua cùng Trần Quốc Toản.

Recitative 2: Vua và Trần Quốc Toản.
Vua: Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản, khanh đến đây làm gì vậy?
Trần Quốc Toản: Muôn tâu hoàng thượng, thần xin được vào dự hội nghị Bình Than để cùng bàn việc nước.
Vua: Nhưng khanh còn ít tuổi quá, dẫu thiếu niên anh hùng cỡ nào thì cũng vẫn là một thiếu niên.
Trần Quốc Toản: Nhưng muôn tâu bệ hạ, quân giặc đã ngấp nghé nơi vùng biên giới, định xâm lăng nước ta, thần tuy nhỏ tuổi nhưng không thể ngồi yên.
Vua: Không được đâu. Lệnh của ta đã ban, khanh hãy lui về lo rèn luyện thêm. Sau này đủ tuổi ta sẽ cho ra đánh giặc. (Vua lui vào hậu cảnh để tham gia hội nghị).
Trần Quốc Toản: (miễn cưỡng) Thần xin tuân chỉ. Trần Quốc Toản đang đứng bên thềm nhìn vào nơi diễn ra hội nghị. Tay bóp nát trái cam.

SONG 2: Qủa cam Trần Quốc Toản.
Trần Quốc Toản: Sao ta còn đứng nơi đây. Máu nóng sục sôi trong ngực.
Sao ta không được luận bàn. Khi quân Nguyên đang ngoài ngõ.
Tuổi trẻ sục sôi nhiệt huyết. Ta muốn xung phong ra trận.
Nguyện thề đập tan giặc dữ. Bảo vệ đất nước thân yêu.
Nguyện thề đập tan giặc dữ. Bảo vệ đất nước thân yêu.
Phá cường địch, báo hoàng ân. Ta quyết phá cường địch báo hoàng ân.
Phá cường địch, báo hoàng ân. Ta quyết phá cường địch báo hoàng ân.
Tay ta nghiền nát quả cam. Máu nóng hận quân xâm lược.
Lăm le xâm hại đồng bào. Gieo bao đau thương hờn oán.
Tuổi trẻ sục sôi nhiệt huyết. Ta nuốn xung phong ra trận.
Nguyện thề đập tan giặc dữ. Bảo vệ đất nước thân yêu.
Nguyện thề đập tan giặc dữ. Bảo vệ đất nước thân yêu.
Phá cường địch, báo hoàng ân. Ta quyết phá cường địch báo hoàng ân.
Phá cường địch, báo hoàng ân. Ta quyết phá cường địch báo hoàng ân.
CẢNH 2
Sân trong thành Thăng Long, công chúa An Tư cùng 10 cung nữ mang quần áo mà họ tự may và gạo đem cho những người dân nghèo. Sau đó nàng cùng tập võ nghệ với võ soái Thạch Long. Các cung nữ theo hầu.

Recitative 3: Công chúa An Tư, 10 cung nữ, dân trong thành.
Dân: Kính bẩm công chúa. Được gặp công chúa chúng thần thật là quá sức vinh hạnh. Không ngờ công chúa hạ cố đến gặp dân đen chúng thần.
Công chúa: Mọi người không cần giữ lễ. Ta vốn thương dân lành, trải qua nhiều cơ cực, vẫn còn quá lầm than. Nay ta mang một ít gạo và quần áo mà ta và các cung nữ đích thân may mới để tặng cho mọi người. Các cung nữ hãy giúp ta phân phát cho chúng dân nhé.
Cung nữ: Bẩm vâng ạ.
Dân: Chúng thần đội ơn công chúa.
Công chúa: Ta còn một phần quần áo nữa để dành tặng các lộ quân binh, đang ngày đêm khổ cực canh phòng cho nước nhà. Mai các cung nữ sẽ cùng ta qua thăm các lộ quân nhé.
Cung nữ: Bẩm vâng ạ.

SONG 3: CÔNG CHÚA AN TƯ-TUỔI TRĂNG RẰM.
Các cung nữ (đồng ca): Nhớ thuở ấy, công chúa An Tư. Tuổi mười sáu, rạng rỡ dung nhan.
Nhớ thuở ấy, công chúa An Tư. Vẫn còn mãi trong trái tim ta.
Nàng rực rỡ như hồng thắm. Nàng bừng sáng như hoa sen.
Nàng tựa ánh dương tỏa chiếu. Nàng tựa ánh trăng lung linh.
Nàng tình với dân tình thắm. Nàng hồn trải ra với đời.
Hòa trong nước non. Trọn dâng sông núi.
Dẫu tuổi trẻ nơi lầu tía. Dù ở trên ngôi cao.
Nàng vẫn luôn nhìn xuống. Nhìn nỗi đau dân đen.
Vẫn dang rộng tay. Cứu dân lầm than.
Tấm lòng hiếu trung từ ái. Rọi mãi nơi nhân gian.
Lòng sắt son nồng ấm. Dù ở nơi cung son.
Vẫn luôn xả thân. Vì dân xông tới.
Ha ha ha ha ha, ha ha ha ha ha.
Ha ha ha ha ha, ha ha ha ha ha.
Ha ha ha ha ha, ha ha ha ha ha.
Ha ha ha ha ha, ha ha ha ha ha.

Recitative 4: Công chúa An Tư cùng Võ soái Thạch Long.
Công chúa: Chào Võ soái Thạch Long. Hôm nay khanh hãy dạy cho ta bài kiếm mới nhé.
Võ soái: Bẩm công chúa. Người thật là thông minh. Các bài kiếm thần mới hướng dẫn có mấy ngày mà người đã thuần thục hết rồi, hôm nay thần sẽ cùng công chúa tập một bài kiếm mới.
Công chúa: Rồi sau đó ta sẽ tập phi ngựa bắn cung nhé?
Võ soái: Bẩm công chúa, thần xin tuân chỉ. Chỉ có điều thần hơi lạ, là tại sao một công chúa lá ngọc cành vàng mà sao người không chịu thưởng hoa, bắt bướm, vui chơi như bao nhiêu công chúa quyền quý khác mà lại dành rất nhiều thời gian cho việc rèn luyện võ nghệ như một đấng nam nhi.
Công chúa: Võ soái không thấy đó sao, giặc ngoại xâm từ phương Bắc đang lăm le đánh chiếm nước mình, sao ta có thể ngồi yên mà vui chơi được. Tuy ta không phải là nam nhi đại trượng phu nhưng trong tim ta vẫn mong mỏi được góp sức bảo vệ quê hương, cho xứng đáng là một vị công chúa yêu nước thương dân.
Võ soái: Thần rất khâm phục tâm huyết của công chúa. À mà thần cũng mới thưa chuyện với Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản. Được biết sau khi không được vào dự Hội nghị Bình Than, Hoài Văn Hầu đã về thêu một lá cờ lớn ghi 6 chữ “Phá cường địch, báo hoàng ân” và huy động hàng ngàn gia binh xin đầu quân dưới trướng của Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật để chuẩn bị kháng chiến.
Công chúa: Đúng vậy, ta cũng có nghe nói và rất khâm phục Hoài Văn Hầu, dù tuổi còn trẻ nhưng đã có chí lớn. Võ soái rất thân cận với Hầu ấy và các Vương khác nữa, sau này có tin tức gì thì báo ta biết nhé.
SONG 4: Minh Châu. (Duo).
CÔNG CHÚA VÕ SOÁI THẠCH LONG
Chìm đắm khói sương kinh thành
Nặng trĩu bóng ma biên thùy Trong nguy cơ lửa binh, bao dân đen khổ đau
Hình bóng phía xa quân thù Quân thù đang tới
Dã man điên cuồng Dã man cuồng điên
Lộc nước đã mang bao ngày Ta con dân nước Nam
Nợ nước đã mang trong lòng Bao hy sinh sá chi, quân thù đang tới
Vì nước trái tim Xuân này, nguyện trao dâng mãi Ha ha ha ha, ha ha ha ha
Nhiệt huyết tuổi Xuân bừng cháy Ta mang theo chí trai
Nguyện hiến sức Xuân rực rỡ Ta đun sôi sức Xuân
Nguyện đốt trái tim tuổi trẻ Trái tim tuổi trẻ
Bừng lên lan xa Bừng lên lan xa
Thành viên minh châu sáng Thành viên minh châu sáng
CẢNH 3
Cuối năm 1283, hội nghị trước điện Diên Hồng, thành Thăng Long. Trên thềm sân điện có Thượng hoàng, vua Trần Nhân Tông, Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, các vương hầu. Dưới sân điện là các bậc kỳ hào, bô lão đại diện người có tuổi cả nước, các vùng miền, các dân tộc, các thành phần trong xã hội từ thầy đồ đến thợ thủ công, tiểu thương, đông nhất là dân cày.
Recitative 5:
Quan hầu: Kính thưa các bậc kỳ hào, bô lão, hôm nay Thượng hoàng và đức vua Trần Nhân
Tông tổ chức cuộc họp này, lần đầu tiên trong lịch sử để hỏi ý kiến những đại diện nhân dân về vấn đề trọng đại của đất nước. Thỉnh Thượng hoàng ban cho huấn chỉ.
Thượng hoàng: Hôm nay ta mời các bậc kỳ hào đến điện Diên Hồng trong thành Thăng Long này để thỉnh ý các vị một việc hết sức quan trọng đối với sự tồn vong của sơn hà xã tắc. Các vị đều đã biết, trước khi chiếm được nhà Tống, quân Nguyên Mông đã một lần tiến qua xâm chiếm nước ta, nhưng đã bị quân ta đuổi về nước. Nay bọn Thát hung ác này đã chiếm cả Trung nguyên, Hốt Tất Liệt đã xưng hoàng đế và đang mưu tính chiếm cả các nước Chư Phiên, Nam Hải. Gần đây, nhà Nguyên đã lập Toa Đô làm Hữu thừa, Lưu Thân làm tả thừa theo đường biển đánh chiếm Chiêm Thành. Mấy tháng gần đây bọn họ liên tục bắt nước ta phải sang triều cống và buộc vua ta phải sang triều kiến. Họ lấy cớ mượn đường nước ta để sang đánh Chiêm Thành nhưng thực ra là muốn chiếm cả nước ta. Triều đình đã nhiều lần khéo léo từ chối nhưng họ càng ép ta nhiều hơn và đang ra mặt hăm dọa sẽ tiến chiếm nước ta.
Quan hầu: Xin kính mời bệ hạ ban huấn chỉ.
Vua Trần Nhân Tông: Quân Nguyên đã hội quân ở Hổ Quảng để chuẩn bị chiến tranh. Ta rất lo sợ tình hình diễn biến bất lợi nên đã cử Chiêu Minh Vương Trần Quang Khải làm Thượng tướng Thái sư để chủ trương quốc chính. Ta cũng đã cử Trần Quốc Tuấn làm Quốc Công Tiết chế để thống lĩnh chư quân, kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Tình hình đang rất nguy cấp, không biết ý kiến các vị thế nào?
Trần Quốc Tuấn: Kính thưa các bậc kỳ hào, ta nghiên cứu tình hình biết rằng quân địch rất mạnh, có tài kỵ binh công thành rất giỏi, lại học được bí quyết dùng hỏa pháo của người Tống, họ đã xâm chiếm nhiều nước từ châu Á qua châu Âu, đi đến đâu đều cướp phá giết sạch lương dân, rất tàn ác. Nhưng ta trộm nghĩ, nếu địch ở xa đến không quen thổ nhưỡng, việc cấp lương cũng vô cùng khó khăn, nếu ta khéo léo dùng kế tiêu thổ kháng chiến, đánh du kích để tiêu hao lực lượng địch dần dần, đợi khi địch yếu thế ta sẽ bao vây tập kích ắt địch sẽ thua chạy. Các vị thấy thế nào, nên đầu hàng hay chiến đấu?
Các kỳ hào bô lão : (đồng thanh) Quyết chiến. Quyết chiến. Quyết chiến.
Thượng hoàng: Vậy là cả nước đã thống nhất cùng quyết chiến. Các vị hãy về truyền đạt lại rõ cho dân làng mình, hãy cùng sát cánh bên nhau chống giặc đến cùng. Hãy tuân theo lệnh điều động của Quốc công tiết chế Trần Quốc Tuấn.
Trần Quốc Tuấn: Hỡi muôn dân, hỡi ba quân, ta sẽ chuẩn bị một quyển binh pháp rút gọn từ những kế hay của người xưa. Ta sẽ phát hành quyển Binh gia diệu lý yếu lược và tờ Hịch tướng sĩ để rèn dạy ba quân tướng sĩ.
Các bô lão lui về. Ở tiền cảnh xuất hiện các binh lính nhà Trần đang thích chữ Sát Thát vào cánh tay, khí thế nhộn nhịp sẵn sàng chiến đấu.

SONG 5: Hịch tướng sĩ.
Trần Quốc Tuấn: Hỡi chư quân! Hỡi chư quân!
Ta thường tới bửa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa.
Chỉ giận không được xả thịt, lột da, ăn gan, uống máu quân thù.
Dẫu cho trăm thân ta phơi ngoài nội cỏ, nghìn thây ta bọc trong da ngựa.
Cũng nguyện xin làm.
Cũng nguyện xin làm.
Cũng nguyện xin làm.
Quân lính đồng ca: Quyết chiến. Quyết chiến. Sát Thát. Sát Thát.
Trần Quốc Tuấn: Hỡi chư quân! Hỡi chư quân!
Các ngươi, ở lâu dưới trướng, nắm giữ binh quyền.
Không có mặc thì ta cho áo.
Không có ăn thì ta cho cơm.
Quan thấp thì ta thăng tước.
Lộc ít thì ta cấp lương.
Đi thủy thì ta cho thuyền.
Đi bộ thì ta cho ngựa.
Lâm trận mạc thì cùng nhau sống chết. Được nhàn hạ thì cùng nhau vui cười.
Lâm trận mạc thì cùng nhau sống chết. Được nhàn hạ thì cùng nhau vui cười.
Quân lính đồng ca: Quyết chiến. Quyết chiến. Sát Thát. Sát Thát.
Quyết chiến. Quyết chiến. Sát Thát. Sát Thát.
Quyết chiến. Quyết chiến. Sát Thát. Sát Thát.

CẢNH 4
Đầu năm 1285. Doanh trại quân Nguyên tại châu Tư Minh gần biên giới với An Nam. Thoát Hoan đang điều binh khiển tướng.
Recitative 6:
Thoát Hoan: Quan hầu đâu, hãy sọan cho ta một tờ thư gửi vua Nam.
Quan hầu: Bẩm thái tử, thần xin tuân chỉ.
Thoát Hoan: Ngươi nhắc lại việc phụ hoàng ta đã mấy lần ra chiếu gọi vua Nam ra chầu nhưng đều viện cớ đau bệnh và lấy cớ nhiều việc khác để thoái thác. Nay triều đình nhà Nguyên tiếp tục yêu cầu An Nam phải cung cấp binh lương và cho triều Nguyên mượn đường để đem quân đánh Chiêm Thành bằng đường bộ từ phía Bắc để phối hợp với quân của Toa Đô trước đây đã vào bằng đường biển. Nếu không tuân lệnh thì hãy sửa sang thành quách, chuẩn bị quân binh chờ đại quân ta đánh vào.
Quan hầu: Bẩm thái tử, Thần xin tuân chỉ.
Thoát Hoan : Các võ tướng đâu? Các ngươi đều biết rằng mượn đường đánh Chiêm Thành là giả. Quân ta đã được lệnh phải chiếm An Nam kỳ được. Bởi vậy các ngươi hãy nghe lệnh ta đây. Vua Nam chắc chắn sẽ không tuân lệnh triều Nguyên mà đang chuẩn bị quân binh để chiến đấu. Bởi vậy nay ta cử Vạn Hộ Bột La Hợp Đáp Nhi và Chiêu Thảo A Thâm lập cánh quân phía Tây, từ huyện Khưu Ôn theo đường ải Nam Quan và sông Thương tiến thẳng vào ải Chi Lăng. Cánh quân phía Đông ta cử Kiếp Tiết Tản Lược Nhi cùng Vạn Hộ Lý Bang Hiến theo đèo Khưu Cấp tiến vào đánh phá ải Khả Ly và ải Động
Bảng. Còn ta sẽ dẫn đại binh tập hậu phía sau. Các ngươi rõ chưa.
Các võ tướng: Bẩm thái tử. Chúng thần xin tuân chỉ.
Thoát Hoan: Hỡi muôn binh của Đại Hãn. Quân ta đã đi chinh phục toàn thế giới từ Á sang Âu. Hãy diệt tan bọn An Nam nhỏ bé này thật nhanh chóng, lập công trạng lớn để ta về dâng lên vua cha.

SONG 6: VÓ NGỰA ĐẠI HÃN 1.
Quân Nguyên đồng ca: Hum hum hum....
Thoát Hoan: Trên lưng bao ngựa phi, đường dài ta xông tới.
Băng qua bao thảo nguyên. Trải qua bao chinh chiến.
Quân ta như hùm beo, quân ta như lang sói.
Đoàn người của Đại Hãn.
Nào hãy tuốt gươm cầm tay
Nào hãy tiến lên phía trước.
Nào hãy tiến lên đoàn quân
Nào hãy tiến lên phía trước.
Gô-Bi sa mạc xa, đường dài ta xông tới.
Băng qua bao thảo nguyên, từ Al-tai bao núi.
Si-be-ria qua Triều Tiên, Ucraina qua Trung Quốc.
Đoàn người của Đại Hãn,
Nào hãy tuốt gươm cầm tay.
Nào hãy tiến lên phía trước.
Nào hãy tiến lên đoàn quân
Nào hãy tiến lên phía trước.

CẢNH 5

Tiền cảnh: Vua Trần Nhân Tông gặp Trần Quốc Tuấn tại Quảng Yên (nay thuộc tỉnh Quảng Ninh).
Recitative 7:
Quân hầu: Bẩm bệ hạ, ngài Quốc Công Tiết chế đã tuân chỉ từ Vạn Kiếp đến xin vào hầu ạ.
Trần Nhân Tông: Truyền vào chầu.
Trần Quốc Tuấn: Kính bẩm bệ hạ.
Trần Nhân Tông: Ta nghe quân Nguyên đánh rát, khanh bị thua trận phải rút chạy về đến Vạn Kiếp, tình hình quân ta thế nào rồi?
Trần Quốc Tuấn: Bẩm bệ hạ, quân Nguyên đang đánh rất mạnh, chúng chia ra 3 đạo quân, cánh quân phía Đông đã phá được ải Khả Ly và ải Động Bảng, sau đó phá luôn ải Nội Bàng, thần phải rút quân chạy về trấn thủ ở ải Chi Lăng. Không ngờ cánh quân phía Tây của địch tiến vào phá luôn ải Chi Lăng, thần lại phải theo đường Bãi Tân lui về Vạn Kiếp. Đại quân đi sau cùng do Thoát Hoan chỉ huy cũng đang ráo riết đánh vào, đi đến đâu chúng cướp giết đến đó rất tàn bạo. Tuy nhiên, quân ta vẫn giữ được phần lớn lực lượng và tinh thần chiến đấu vẫn rất cao. Thần cho lui binh là để bảo tồn sức quân, chờ thời cơ đánh trả.
Trần Nhân Tông: Ta thật không nở nhìn thấy cảnh quân dân phải chịu cảnh máu chảy đầu rơi. Quân địch quá mạnh, quân ta có thể cản phá được không? Quân Thành Cát Tư Hãn trước đây đã đánh chiếm qua tận châu Âu. Nay bọn Hốt Tất Liệt mới diệt được nhà Tống, chiếm cả Trung Nguyên nên họ còn có ý đồ chiếm cả các nước Nam Hải và Nhật Bản. Quân Chiêm Thành cũng đã bị thua, vua Chiêm phải bỏ chạy lên núi. Theo ta, nếu quân ta quá thua kém thì nên cân nhắc việc đầu hàng, khanh nghĩ thế nào?
Trần Quốc Tuấn: Nếu bệ hạ muốn hàng thì trước hết hãy chém đầu thần đi đã...
Muôn tâu bệ hạ, quân địch tuy thế mạnh nhưng đều là bọn quen sống ở thảo nguyên, không quen thổ nhưỡng của nước ta. Bệ hạ cứ bình tĩnh theo kế sách của hạ thần. Đó là dùng kế tiêu thổ kháng chiến. Thế giặc mạnh thì ta rút dần vào vùng hiểm yếu, rừng núi. Thậm chí bỏ cả thành Thăng Long, nhưng phải yết thị cho dân chúng biết mà áp dụng kế vườn không nhà trống. Quân địch lâu ngày không có đủ lương thực và không hợp khí hậu ắt sẽ sinh bệnh tật, ốm đau, sẽ yếu dần và mất tinh thần, lúc đó chúng ta sẽ thừa cơ bao vây đánh mạnh, giặc tất phải thua.
Trần Nhân Tông: Khanh nói cũng phải. Quan hầu đâu cho đăng bảng yết thị khắp nơi, nói rõ: “Phàm các châu huyện trong nước, nếu có giặc ngoài đến nên liều chết mà đánh, hoặc sức chống không nỗi thì phải trốn vào núi rừng, không được đầu hàng”.
Trần Quốc Tuấn: Kính bẩm bệ hạ, thần đã triệu tập các vương hầu mang các lộ quân từ xứ Đông và xứ Bắc các nơi đến hội quân ở Vạn Kiếp. Sắp tới sẽ có khoảng hai mươi vạn quân đến hội, xin bệ hạ chớ quá lo lắng.
Tiền cảnh mờ dần. Đèn chiếu vào hậu cảnh, địa điểm hội quân tại Vạn Kiếp. Trần Quốc Tuấn cùng với quân binh ở trên bộ và thủy quân ở dưới sông.

SONG 7: KHÍ THIÊNG VẠN KIẾP
Trần Quốc Tuấn:
Kia sừng sững núi Côn Sơn.
Làn mây trắng che mờ.
Đoàn quân khắp sơn hà hội tụ.
Đây dòng sông loáng trong sương.
Từ hang thẳm vươn ra.
Thuyền ta đã sẵn sàng xông tới.
Kia Vạn Kiếp đứng hiên ngang.
Tụ linh khí muôn đời.
Đoàn quân khắp sơn hà hội tụ.
Bao hùng anh siết tay nhau.
Nguyện dâng sức nam nhi.
Nguyện ngăn bước quân thù dã man.
Quân lính đồng ca: Ầm vang reo trong gió.
Ầm vang reo trong nắng.
Trần Quốc Tuấn: Vạn Kiếp hữu sơn giai kiếm khí.
Quân lính đồng ca: Đoàn quân ta xốc tới.
Đập tan quân cướp nước.
Trần Quốc Tuấn: Lục đầu vô thủy bất thu thanh.
Quân lính đồng ca: Ầm vang reo trong gió.
Ầm vang reo trong nắng.
Trần Quốc Tuấn: Vạn Kiếp hữu sơn giai kiếm khí.
Quân lính đồng ca: Đoàn quân ta xốc tới.
Đập tan quân cướp nước.
Trần Quốc Tuấn: Lục đầu vô thủy bất thu thanh.
Quân lính đồng ca: Nghìn năm khí thiêng Vạn Kiếp.
Nghìn năm khí thiêng Vạn Kiếp.
Nghìn năm khí thiêng Vạn Kiếp.
CẢNH 6
Cảnh trong thành Thăng Long. Quân Nguyên đã chiếm được thành, đang cướp phá, tàn sát dân lành. Thoát Hoan bày yến tiệc trong cung đình để ăn mừng.

Recitative 8:
Thoát Hoan: Quân hầu đâu. Hãy chuẩn bị yến tiệc tại cung đình Thăng Long này để ta cùng các tướng quân ăn mừng chiến thắng nhé. Các tướng soái hãy báo cáo tình hình cho ta rõ.
Tướng 1: Bẩm thế tử, vua tôi nhà Trần đã rút chạy hết xuống miền Thiên Trường. Thần đang cho quân do thám để mai này chúng ta sẽ cho quân binh đuổi theo bắt hết bọn chúng.
Tướng 2: Bẩm thế tử, trước khi trốn chạy bọn An Nam đã cho phá sạch hết các kho lương, thần đã xem qua hầu hết chỉ còn giấy tờ các loại, ta không sử dụng được gì để phát cho binh sĩ. Dân chúng cũng trốn đi hầu hết. Kể cả các vùng lân cận của thành Thăng Long đều vắng vẻ, không có người cũng không có lương thực. Chúng thần đã kéo quân đi tìm chiến lợi phẩm nhưng đều không tìm thấy gì.
Tướng 3: Bẩm thế tử, ta đã bắt được một số quân lính An Nam, trên tay đứa nào cũng có thích 2 chữ Sát Thát, thần xin phép chặt đầu tất cả bọn chúng ạ.
Thoát Hoan: Hừm, bọn này thật là hỗn hào. Cho chém hết cho ta. Xong bêu đầu trước thành làm gương. Các ngươi có nhận được tin của tướng Toa Đô chưa?
Tướng 1: Bẩm Thể tử, Hữu thừa Toa Đô đang đánh chiếm Chiêm Thành, hiện đóng quân ở vùng Ô Ri, nghe tin thế tử đã chiếm được thành Thăng Long nên đang chuẩn bị đánh ra Nghệ An để tạo thế gọng kiềm nhằm đánh tan quân An Nam.
Thoát Hoan: Hay lắm. Vậy chúng ta hãy cùng vào dự yến tiệc để ăn mừng chiến thắng nào!

SONG 8: Vó ngựa Đại Hãn 2
Quân lính đồng ca (Kèm tiếng trống dồn dập và tiếng ngựa hí): Hô hô hô....
Thoát Hoan: Các chiến binh đến đây chung vui. Mừng quân ta đã thắng lớn.
Các chiến binh hãy say sưa đi. Thành Thăng Long đã tan hoang.
Đoàn quân ta như sấm sét. Mang lửa thiêu quân nhà Trần.
Đoàn quân ta như bão tố. Đã đánh tan bọn An Nam.
Đoàn quân ta như hổ báo. Đã chiếm bao vương triều rồi.
Đoàn quân ta như lũ cuốn. Gieo rắc kinh hoàng muôn nơi.
Nào hãy uống say đêm này. Rồi sẽ tiến ra chiến trường.
Nào hãy tuốt gươm sáng ngời. Rạng rỡ tinh thần Đại Hãn.
Quân lính đồng ca: hô hô hô...
CẢNH 7

Hậu cảnh, tại bãi Đà Mạc, quân của Trần Bình Trọng đang bị quân của Thoát Hoan bao vây, đánh rất rát.

Recitative 9:
Quân hầu 1: Cấp báo Bảo Nghĩa Vương, quân nhà Nguyên quá áp đảo về quân số. Quân ta sắp đại bại đến nơi rồi.
Trần Bình Trọng: ngươi báo lại quân binh phải chống giữ tới cùng, quyết không đầu hàng.
Quân hầu 2: Cấp báo Bảo Nghĩa Vương, tin từ Nghệ An báo về, Toa Đô từ Chiêm Thành kéo lên, vây đánh quá ác liệt, Chương Hiến Hầu Trần Kiện cùng bọn Lê Tắc đã đầu hàng nhà Nguyên, sau đó dẫn đường cho bọn nhà Nguyên quay đầu đánh lại quân ta, Thượng tướng Thái Sư Trần Quang Khải đã thất thủ ở Nghệ An đang rút về.
Trần Bình Trọng: Hỡi ơi quân thù quá mạnh, số ta đã tận hôm nay rồi. Nhưng ta quyết không đầu hàng bọn ngoại xâm. Ngươi báo cho ba quân, những người còn lại hãy tạm rút về báo lại với nhà vua. Còn ta ta quyết ở lại đây chiến đấu tới cùng.
Bọn quân lính của Thoát Hoan tràn vào bắt được Trần Bình Trọng, trói lại dẫn tới trước mặt Thoát Hoan.

SONG 9: Ta thà làm quỷ nước Nam. (Duo)
Thoát Hoan Trần Bình Trọng
Hỡi tên Bảo Nghĩa Vương Trần Bình Trọng kia,
Sao không mau mau quỳ xuống Ta là tướng của An Nam, ta không quỳ trước
quân thù

Ngươi đã thua rồi sao không mau đầu hàng Hôm nay ta thua nhưng rồi quân An Nam sẽ
đánh tan bọn bay
Nếu ngươi ngoan ngoãn đầu hàng
Ta sẽ tâu lên vua cha, phong vương cho nhà
Ngươi Ta thà làm quỷ nước Nam, còn hơn làmVương đất Bắc làm Vương dất Bắc
Hãy mau đầu hàng Ta thà làm quỷ nước Nam, còn hơn ! làm Vương đất Bắc
Hãy mau đầu hàng Ta thà làm quỷ nước Nam, còn hơn làm ! Vương đất Bắc

Đèn hậu cảnh mờ dần, ánh sáng rọi vào tiền cảnh, là doanh trại bí mật của vua nhà Trần. Thượng hoàng Trần Khoán gặp cô em út là công chúa An Tư.

Recitative 10:
Thượng hoàng: Cho mời công chúa An Tư vào đây.
Công chúa An Tư: Thần xin bái kiến thượng hoàng. Ngài cho mời hạ thần hẳn có điều chi cấp bách?
Thượng hoàng: Miễn lễ. Hoàng Quý Muội, ở đây chỉ có hai anh em mình, muội là em út cứ gọi ta là Hoàng huynh được rồi, không cần giữ lễ.
Công chúa An Tư: Bẩm vâng, thưa hoàng huynh.
Thượng hoàng: Chắc muội cũng đã biết rồi, tình hình kháng chiến chống giặc đang rất là căng thẳng.
Công chúa An Tư: Bẩm Hoàng huynh, huynh không phải lo cho muội, muội có thể chịu được cực khổ khi nước nhà lâm nạn. Muội còn ước được cầm quân ra trận dù biết muội là phận gái lại còn quá nhỏ tuổi. Nhưng muội vẫn muốn noi gương Bà Trưng, Bà Triệu cầm quân đuổi giặc chốn sa trường.
Thượng hoàng: Hôm nay ta muốn bàn với muội một việc rất quan trọng. Muội nên biết rằng quân giặc đã chiếm thành Thăng Long, ta cho rút quân đến bãi Thiên Trường thì bọn giặc lại đuổi theo đến tận bãi Đà Mạc, Bảo Định Vương Trần Bình Trọng đã chiến đấu đến hơi thở cuối cùng và không chịu đầu hàng nên đã bị Thoát Hoan chém đầu. Thấy thế giặc quá mạnh bọn Chiêu Quốc Vương, Văn Nghĩa Hầu, Vũ Đạo Hầu, Minh Trí Hầu, Minh Thành Hầu, Chương Hoài Hầu, Chương Hiến Hầu, Nghĩa Quốc Hầu đều hèn nhát đầu hàng quân giặc. Ngay chính em ruột ta là Trần Ích Tắc cũng ra hàng, vua nhà Nguyên đã phong hắn ta làm An Nam Quốc Vương hòng sau này đưa lên cầm đầu vương triều ta phục vụ bọn ngoại bang.
Công chúa An Tư: Vâng muội biết, thế nước nhà đang nghìn cân treo sợi tóc.
Thượng hoàng: Tình hình đúng là quá nguy nan. Nhưng Quốc Công Tiết Chế Trần Quốc Tuấn tâu rằng, nếu có thời gian hoãn binh, Tiết Chế ắt sẽ có cách phục lại quân binh đánh bại kẻ thù. Ta thấy rằng chỉ còn một cách tìm một công chúa dâng cho Thoát Hoan mới mong tạm thời hoãn được tình hình. Ta đã cho mời 2 công chúa con gái ta, đầu tiên là con cả, công chúa Quỳnh Trân và sau đó là con thứ, công chúa Chiêu Chinh để bàn việc dâng một trong hai công chúa cho Thoát Hoan để cầu hòa, nhưng tiếc rằng 2 công chúa đều đã xuống tóc đi tu cả rồi, nhất định không muốn quay lại cuộc đời phàm tục. Ta có thuyết phục thế nào cả 2 công chúa cũng đều nhất quyết không chịu, nên ta đành để cho 2 công chúa quay lại nhà chùa.
Công chúa An Tư: Muội hiểu rồi. Vậy hiện nay chỉ còn muội là người cuối cùng có thể thực hiện kế hoãn binh đó? Nhưng thưa Hoàng huynh, từ nhỏ muội đã rèn luyện võ nghệ, muội có thể cưỡi ngựa bắn cung như một chiến binh, muội cũng thông kinh sử, binh pháp. Nếu huynh tin tưởng, cứ giao muội một đoàn quân, muội sẽ liều chết xông ra chiến trường diệt giặc.
Thượng hoàng: Ta biết, ta là anh của muội ta rất hiểu rõ muội. Nhưng bao nhiêu người đã hy sinh rồi mà thế giặc vẫn quá mạnh. Muội có thể hy sinh nơi chiến trường nhưng việc đó không giúp gì trong thế nước hiện nay. Nhưng muội có thể hy sinh một cách có ý nghĩa hơn bằng cách đồng ý để ta cống nạp muội cho Thoát Hoan làm vợ để cầu hòa. Như vậy Quốc Công Tiết Chế Trần Quốc Tuấn sẽ có thời gian để chấn chỉnh lại binh mã.
Công chúa An Tư (Sau một hồi suy nghĩ): Muội đồng ý để huynh cống nạp cho Thoát Hoan, nhưng muội sẽ âm thầm lấy tin tức tình báo của quân địch truyền về cho quân ta. Muội mong quân ta sẽ chiến thắng quân giặc nhanh chóng, vì chắc chắn muội sẽ tuẫn tiết nếu bị Thoát Hoan ép phải thất thân với hắn. Hãy cho muội mang theo 10 cung nữ để giúp muội dò la tin tức kẻ thù. Đồng thời huynh hãy cho Võ soái Thạch Long liên hệ với người của muội để lấy tin tình báo giúp quân ta.
Thượng hoàng: Ta thương muội quá, vì nước nhà phải chấp nhận hy sinh.
Người đâu. Ta truyền chỉ sai Trung Hiến Hầu Trần Dương thảo thư cầu hòa, cùng quan cận thị Đào Kiên mang công chúa An Tư cùng 10 cung nữ sang dinh của Trấn Nam Vương Thoát Hoan cầu hòa.
Riêng ta giờ phải cùng vua Trần nhân Tông lánh vào vùng Tam Trĩ. Nhưng để tránh tai mắt của địch, ta sẽ cho thuyền ngự chạy về phía Ngọc Sơn để đánh lạc hướng quân thù.
Vĩnh biệt muội.

Thượng hoàng đi vào, sân khấu còn lại một mình công chúa An Tư.
SONG 10: ARIA - TA DÂNG NGƯỜI TUỔI THANH XUÂN
Công chúa An Tư: Ta muốn hái hoa thơm mỗi ngày. Ta muốn tắm trong vầng thái dương.
Ta muốn ngắm mây bay giữa trời. Ta muốn đắm trong nghìn ước mơ.
Cuồng phong, đã kéo từ đâu, cướp phá tả tơi, tan nát mùa Xuân, tan nát mộng mơ.
Ta muốn sống tuổi Xuân của mình. Ta muốn sống một đời trẻ trung.
Ta muốn nếm trải bao mối tình. Ta muốn sống qua từng phút giây.
Từ nay, giấu kín niềm đau, gom hết tuổi Xuân, gom hết tình yêu,
Trọn dâng cho đất nước.
Trọn dâng cho đất nước.
HẾT MÀN 1
Sẽ còn nhiều lắm, những 15 chương cơ mà, bài viết cũng đã dài. Rất mong các mạnh thường quân, các bạn yêu nhạc giao hưởng quan tâm như lời tâm tình của nhạc sĩ tài năng Lê Chí Hiếu

Ngã Du Tử/ SG

H1. Từ trái sang: TsKT, Nhạc sĩ Lê Chí Hiếu, Nguyễn Phú yên, Gs. Huỳnh Ngọc Phiên, Ts. Hà Vũ Giang Châu, Gs. Huỳnh Như Phương và NDT

Attached Image(s)