Đậu xanh: Đậu xanh là cây đậu Vigna radiata có kích thước hạt nhỏ (đường kính khoảng 2–2,5 mm). Nó là loại đậu thường được sử dụng để làm xôi, làm bánh cổ truyền, bánh ngọt, hoặc được ủ cho lên mầm để làm thức ăn (giá đỗ).
**************
Hạt đậu - món ăn bài thuốc trong ngày hè
Trong thời tiết nóng, việc ăn uống trở nên khó khăn cho các bà nội trợ. Làm sao để gia đình vừa có bữa ăn ngon và lại có tính chất mát bổ? Hãy làm các món từ hạt đậu.
Đậu xanh Tiếng Hán gọi là lục đậu. Theo Đông y, đậu xanh vị ngọt mát, hơi tanh, có tác dụng giải nóng, tiêu khát, trừ bỏ phù thũng, lợi tiểu, chữa lở loét...
Giá đỗ: Hạt đậu xanh ủ lên mầm được gọi là giá đỗ. Người ta thường ăn giá đỗ sống, xào và muối chua. Giá đỗ có vị hơi nhạt, hơi the, tính mát, tác dụng vào hai kinh bàng quang và tỳ. Giá đỗ có tính thanh nhiệt,
Cháo đậu xanh: Đậu xanh xay ra nấu cả vỏ cùng gạo. Đây là món ăn rất tốt cho mùa hè. Có thể ăn cháo đậu xanh với đường hay muối (nước mắm). Cháo đậu xanh trị tiêu khát, uống nhiều nước, giải độc, nóng, lợi tiểu, thanh nhiệt, hạ khí.
Có thể kết hợp đậu xanh, đậu đen, đậu đỏ mỗi thứ 30 g nấu chung với cam thảo, ăn cả bã lẫn nước. Một liệu trình khoảng 7 ngày, có thể giúp tránh được các chứng bệnh mùa hè (giải cảm, say nắng...).
Đậu nành 
Chứa 40% protit, 20% lipit. Người ta cho rằng đậu nành là “thịt chay” nên chỉ dùng ở mức độ vừa phải. Ngoài ra, trong đậu này có rất nhiều muối khoáng và các vitamin B1, B2, E...
Đậu phụ: Là chế phẩm được làm từ đậu nành, vị ngọt, tính mát, nhuận tràng, bổ trong, giải độc. Đậu phụ thích hợp với mọi lứa tuổi, là món ăn chủ đạo trong ăn chay.
Giá đậu nành: Đối với phụ nữ, ăn giá đậu nành xào tái, thêm một chút gừng có thể cải thiện được mái tóc, làm cho mái tóc trở nên óng mượt và còn có thể làm giảm béo, vì trong giá đậu nành có rất nhiều vitamin C, caroten, chất khoáng.
Cháo đậu nành: Đậu nành ngâm nước, đãi sạch vỏ, cùng với một ít gạo nấu nhừ thành cháo; giúp nhuận phế, tiêu đầy trướng hơi, lợi tiểu.
Đậu nành là thức ăn rất cần thiết cho trẻ nhỏ, đặc biệt là những trẻ chậm phát triển; người bị bệnh tiểu đường, bệnh gút.
Đậu đen Còn gọi là hắc đậu, đại đậu, ô đậu. Theo “Nam dược thần hiệu”, đậu đen vị ngọt, tính hàn, bổ thận, gan, máu. Đậu đen trị được nhiều bệnh như trừ phong nhiệt, giải độc, giải nhiệt và dùng làm thuốc bổ dưỡng; rất thích hợp với người thận yếu hư, suy nhược khi cảm nặng. Nó là món ăn giải nhiệt rất tốt cho mùa hè.
Cháo đậu đen: Đậu đen ngâm nước 2 giờ, cho thêm một ít gạo nấu nhừ thành cháo, ăn nóng hay nguội tùy thích. Ăn kết hợp với đậu phụ rán và cà pháo muối sẽ ngon hơn. Đây là món ăn giúp lợi tiểu, giải nhiệt rất tốt và thích hợp với mọi lứa tuổi.
Chữa kiết lỵ: Đậu đen rang cháy tán thành bột trộn với muối rang. Khi uống kết hợp với nước rau má tươi cô đặc. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 40 g.
Đại tiện ra máu: Đậu đen tươi nấu chín, không cho thêm đường hay muối, ăn cả bã lẫn nước, rất hiệu nghiệm. Hoặc: đậu đen, củ mài, quế chi, đại hồi rang chín, tán nhuyễn thành bột mịn. Ăn hằng ngày vào buổi sáng và tối, mỗi lần ăn một chén con, có thể cho thêm đường.
Đậu đỏ Có tên là xích đậu. Theo y học cổ truyền, đậu đỏ vị ngọt chua, tính bình, không độc, trị được các chứng mụn lở, thủy thũng, đi tả, đau buốt cơ thể, nôn mửa...
Cháo đậu đỏ: Giúp tiêu phù, lợi tiểu, tránh độc. Cháo đậu đỏ nấu như cháo đậu xanh, đậu đen.
Trị chứng quai bị: Một vốc đậu đỏ tán thành bột mịn rồi trộn với lòng trắng trứng thêm một ít giấm, xoa đều lên vùng da bên sưng nề.
Trị chứng u, nhọt mới phát: Đậu đỏ tán bột trộn với nước bôi lên nhọt mới sưng sẽ khỏi.
BS Nguyễn Nghiêm, Sức Khỏe & Đời Sống