DÂN TA PHẢI BIẾT
HẠ LONG TA
"Dân ta phải biết sử ta" đã thành câu nói cửa miệng, quá cần, quá đúng. Một vế nhỏ của câu đó ở thềm năm 2008 hiện nay hẳn là "DÂN TA PHẢI BIẾT HẠ LONG TA".
Trong phạm vi chủ đề "HẠ LONG QUYẾN RŨ" ra mắt từ 12-8-2007, hôm nay tôi xin đưa thêm một số điều người VN ta ai cũng nên và cần phải biết về Vịnh Hạ Long vì chúng ta đã "chót"quá quý yêu nó và tự hào về nó.
NHỮNG ĐIỀU KIỆN
TỰ NHIÊN NÀO ĐÃ GIÚP 'TẠO HÓA'
tạo nên tuyệt tác Hạ Long?
1. Phải sẵn có sự tích tụ lớp đá vôi đủ dày hơn 1000m, thường là cần khoảng 240-340 triệu năm.
Khoa học đã biết được tới 500 triệu năm lịch sử đia chất Hạ Long trong đó có các Kỷ (có tên riêng la tinh cả, xin không nêu): Kỷ biển sâu, Kỷ biển nông, Kỷ biển ven bờ; có một số lần 'tạo sơn - biển thoái', 'sụt chìm - biển tiến (lấn)'.
Đáy Vịnh hiện sâu khoảng 20m với những dòng chảy cổ (lạch sâu).
Cái hiện trạng Vịnh Hạ Long bây giờ chỉ mới khoảng 7000 - 8000 năm.
2. Phải trong điều kiện nhiệt đới và ẨM
3. Có sự nâng nền kiến tạo rất từ từ
Với 3 điều kiện đó, quá trình để cái gọi là địa hình KARST trưởng thành cần khoảng hơn 20 triệu năm. Trong quá trình này điều chúng ta ai cũng đã biết là nước mưa, thủy triều lên & xuống phát huy tác dụng lớn lao ("nước chảy đá mòn" nữa là) xâm thực, bào mòn.
'Tạo hóa' với 3 công cụ là nước như thế lại thêm gió và thời gian lớn vậy, còn nguyên liệu lại là đá vôi nên "tác phẩm" tinh vi là phải, kể cả những thạch nhũ như cảnh tiên ngay nơi trần thế là phải.
Do đó tỉa gọt nên bao cù lao đá vôi đa dạng, tinh tế, thật kỳ thú.
Và đục nên bao hang động kỳ vĩ cũng tinh vi đến không thể tưởng tượng nổi. Sự phát triển này theo chiều đứng tạo những động cao như Thiên Cung, Đầu Gỗ. Hoặc chủ yếu theo chiều ngang bào khoét, cắt xẻ nên muôn vàn vũng kín, hang nhỏ kỳ lạ v.v...
Một số trong các điều kiện và quá trình như trên ở Hạ Long đã có ở một số nơi, ví dụ hệ hang động Phong Nha - Kẻ Bàng, ví dụ vùng Hoa Lư, Ninh Bình, kinh đô xưa nưóc Đại Cồ Việt ta thời Đinh - Tiền Lê và ta quen gọi là "Hạ Long Cạn", v.v...
GS.TS NGUYỄN HUY DUNG