Một Huyền Thoại Thi Ca

.

       Có một bài thơ mà tôi đã suy nghĩ nhiều không biết nên đánh giá mức độ nào cho chính xác - Đó là bài "Những hàng cây lá đổ"? Liệu đây đã có thể đánh giá là một tuyệt tác thi ca chưa?... Một bài thơ mà đề tài thăng hoa hơi giống như "Bẽn lẽn" của Hàn Mặc Tử... ! Mà ta nhớ rằng "Bẽn lẽn" cùng với "Đây thôn Vĩ Dạ" đã làm nên đỉnh thi ca của thi nhân Hàn Mặc Tử, nó được đánh giá như một kiệt tác của ông! Tôi cứ xin ghi lại cả bài và có thêm một số lời bàn luận nữa về bài thơ "Hàng cây lá đổ " đó & mong có sự trao đổi của các bạn thơ văn:

HÀNG CÂY LÁ ĐỔ

Thế là hết! Em đi, chôn chiều vào gió...
Ta lang thang qua lá đổ hàng cây,
Bản tình xưa em hát ở đây
Nơi ngày nay xác các con thiên nga đã chết.

Ôi, hàng cây! Cùng ta... bao đêm từng tha thiết
Những nụ hôn và tấm thân bất hủ của em
Giờ ta sống trong hoang tàn sụp lở
Bên những chiếc bóng của đàn thiên nga.

Thời gian phôi pha - Tóc ta hoá đá
Gió cũng làm lau ngàn năm ru rất khẽ!...
Xin rụng một bông buồn
                                   lắt lay

     Phải chăng người con gái ấy đã dứt tình ra đi trong một chiều gió cuốn? và thi nhân đã thốt lên: "Thế là hết!..." - Đọc câu thơ ta thấy cả một cảnh ly biệt của tình yêu & giờ đây chỉ còn là một không gian trống vắng, nhưng cái không gian ấy không lặng im mà chứa đầy... gió - Hình tượng "chôn chiều vào gió" thật hay! Nhưng tiếp sau câu ấy thì hình bóng người thi sĩ hiện lên:
          Ta lang thang qua lá đổ hàng cây
    Khi em ra đi rồi, vĩnh viễn chỉ còn tiếng gió kia vọng lại - Nó vừa vẽ lên khung cảnh vừa nói về thời gian vô vi... Và đến câu sau của đoạn ấy nó khẳng định rằng: Cái hàng cây lá đổ kia còn in đậm dấu ấn cuộc tình với hình bóng nàng. Bao kỷ niệm của tình yêu đời chàng ở đấy:
                  Bản tình xưa em hát ở đây
Giờ đây chỉ còn là:
             Nơi ngày nay xác các con thiên nga đã chết
   Vậy hình ảnh những con thiên nga này là gì? - Đó là hình ảnh, biểu tượng đẹp đẽ của tình yêu!... & những biểu tượng đó chỉ còn là những xác chết ở bên chàng.

     Khổ thơ thứ hai chính là khổ thơ trung tâm của bài - Ở đây tác giả gợi lại những kỷ niệm gắn bó với người yêu trong hàng cây lá đổ kia:
               Ôi, hàng cây! Cùng ta... bao đêm từng tha thiết
               Những nụ hôn và tấm thân bất hủ của em
   Khổ thơ tuy 4 câu nhưng kỷ niệm chỉ cần gợi lại trong hai câu đó: Nó không diễn tả lại những kỷ niệm cụ thể, mà chỉ gợi lên tính chất của "tình yêu & đàn bà", quyến luyến & da diết:
        Những nụ hôn và tấm thân bất hủ của em
   Để rồi tác giả quay trở về thực tại với bao sự xa xót vì chia lìa & mất mát:
       Giờ ta sống trong hoang tàn sụp lở
       Bên những chiếc bóng của đàn thiên nga.
    Hình ảnh những con thiên nga làm biểu tượng tình yêu giờ lại quay trở lại - Nhưng đó chỉ là những cái bóng... Nghĩa là chỉ còn lại một khung cảnh hoang tàn trong ngôi đến tình yêu mà thôi!
    Để đến khổ thơ cuối cùng nó khắc hoạ về năm tháng, về thời gian - Nhưng để khẳng định sự trường tồn vĩnh cửu của tình yêu:
             Thời gian phôi pha - Tóc ta hoá đá
             Gió cũng làm lau ngàn năm ru rất khẽ!...
   Tức là thời gian cứ trôi đi cùng với mái tóc người cũng bạc... nhưng tình yêu của chàng và nàng cũng trường tồn như vũ trụ, sẽ biến ra cả ngàn lau ru vọng mãi vào tháng năm, nhắc mãi tên em... Tác giả hạ một câu kết:
              Xin rụng một bông buồn
                                              lắt lay
    Trở về với nỗi niềm tâm sự của mình - Nhà thơ rụng xuống trang giấy trắng cuộc đời một bông thơ buồn...
       Ta nhớ đến câu thơ kết trong bài "Đèo Ngang" của Bà Huyện Thanh Quan: Khi tác giả tả cảnh trí ở đoạn thơ 1 - Sau đó vào cảnh 2 thì dùng cảnh để vận với nỗi nhớ của mình:
              Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
              Thương nhà mỏi miệng cái gia gia...
        Để đến câu thơ kết Bà Huyện cũng đã quay về thổ lộ:
               Một mảnh tình riêng ta với ta
         Vì ở giữa cảnh Đèo Ngang hoang vu đó chỉ còn lại một nỗi lòng với bao tâm tư của riêng Bà!... Thì ở trong bài "Hàng cây lá đổ" với nỗi tình cô quạnh hắt hiu của riêng mình tác giả hạ câu thơ kết:
               Xin rụng một bông buồn... lắt lay...
       Cũng là một sự bố cục tương đồng rất cốt lõi để làm cho tình thơ trở thành những tượng đài của thơ hay trong thi đàn - mà hoá thành bất tử!
           
    
           
             
  

 
 

nhanvan

.

   Tình cờ tôi đọc lại bài bình luận của anh Phạm Văn Chúc về một tập thơ của Phạm Ngọc Thái cách đây đã hơn mười năm với tên đề: "Nhận định về tập thơ Người Đàn Bà Trắng" - Bài bình thì chi tiết & rất sâu sắc, nhưng vì rất dài hàng chục trang giấy nên tôi chưa có điều kiện để đăng lên đây cho các bạn đọc tham khảo, chỉ nói lại đôi dòng về tập bình luận ấy!
     Theo anh Chúc nói anh đã có thời kỳ cùng sống & chiến đấu với nhà thơ trên chiến trường Tây nguyên Nam Bộ, qua ba mặt trận Việt-Miên-Lào. Như lời trong bài bình luận của anh:
-  Suốt chặng đời chiến sỹ PNT ham viết nhật ký & làm thơ từ hồi đó. Nhiều đêm nằm với nhau bên võng giữa rừng trên đường hành quân ra trận, anh vẫn thường hay đọc thơ cho các chiến hữu nghe! Sau này được biết những cuốn nhật ký đều đã bị mất trong chiến đấu, tác giả chỉ còn nhớ lại ít bài thơ tản mạn... cũng thật là một điều đán tiếc!
     Và anh Chúc viết tiếp:
- Kể lại một chút kỉ niệm xưa vì khi đọc toàn bộ 52 bài trong tập thơ NGƯỜI ĐÀN BÀ TRẮNG không khỏi ngỡ ngàng nhận thấy: một PNT hôm nay tâm lý, tình cảm... khác với những năm tháng ấy nhiều quá?
     Suốt tập thơ luôn luôn bắt gặp một cái bóng của một con người cặp kè với tuổi hoa niên... (Tập thơ NĐBT xuất bản từ năm 1994), một cái bóng bảng lảng khi góc này, góc nọ quanh quất cõi thiền. Nhưng có lẽ không hoàn toàn do vấn đề tuổi tác, bởi vì đến khi đó tuổi tác giả tuy không còn trẻ nhưng cũng chưa đến mức độ quá già. Phần nhiều hơn bởi khách quan cuộc sống, nhân tình thế sự thời thế thế thời đã tác động làm thay đổi suy nghĩ, tâm tư & tâm hồn tác giả. Chỉ cần đọc 4 câu thơ anh đề tựa cho tập cũng thấy thái độ, quan niệm của tác giả trước cuộc đời:
                Tiếng chuông chùa bốn phía âm vang
                Mình lễ cả ba thiên toà phật
                Người có vận! Thôi đừng oán trách,
                Chuyện thơ văn vừa thực vừa chơi...
     Khi bình luận cụ thể vào tập thơ anh Chúc viết:
-    Khái quát hàm súc đã tạo thành nền tảng bao trùm trong thơ PNT, kể cả những bài thơ viết dưới dạng triết lý ngắn gọn đến những bài thơ chảy theo dòng cảm súc tự nhiên. Thí dụ như bài Cửa quán, Nỗi trăn trở người đi tìm vàng, Đi dưới những hàng đêm, Lời hót con chim khách, Bên chùa Trấn Quốc, hoặc như bài Viết sau đám xe tang khi nói về nhân tình thế sự PNT đã viết:
                Đừng ai khóc khi đưa ta tới đó
                Ta muốn nghe tiếng người cười theo tiễn một vong linh
                Nhớ vứt cho ta thêm nắm cỏ xanh
                Những đêm mát ta còn ngắm trăng thanh nghe gió thoảng...
    Rồi:
                Ngồi suy ngẫm đôi ba thế sự
                Cuộc cờ người bên thắng bên thua
                Ván bài kia tuy kết hôm qua
                Hôm sau đã thấy bàn cờ mới
 
                Cuộc cờ ấy theo thời như hội
                Vàng, đỏ, trắng, đen... thay sắc luân hồi
                Từ anh nhà thơ tới đứa ăn mày
                Mấy ai tránh nổi trò sấp ngửa...
   Ở bài Đi Dưới Những Hàng Đêm:
                Chùa nghìn năm dưới các bóng đa cổ thụ
                Nhiều cánh chim qui tụ về đây
                Trời xanh nơi chân đài Phật Tổ
                Với trời xanh trời đất khoáng đạt thay!
    Hình tượng chim ở đây là tác giả nói về con người...Hình ảnh những câu thơ ấy nó gói cả nền tảng xã hội, đạo lý, nhân tình, sự phân hoá trong quan hệ con người & con người, tư tưởng xá hội trước thế thái nó bộc lộ nhân cách thời đại của tác giả... cho nên đọc kỹ thơ là thấy rất thấm thia1... Anh Phạm Văn Chúc đã kết luận như vậy.
     Cũng trong việc khi bàn về "Phẩm chất & tính cách nhân văn tác phẩm" anh Chúc nói:
-   Đọc cả tập ta thấy nổi lên một điểm rất rõ: Phần nhiều các bài thơ đều được tác giả viết trong các quán xá, bên hồ hoặc ở trong trăng... Nhờ cảnh tình thiên nhiên một sự việc bỗng nhiên nào đó xẩy ra, hay gợi một tâm trạng, một kỉ niệm thoắt đến... tạo thành cảm xúc sáng tác thơ PNT.
     Hầu như bài nào cũng có thiên nhiên. Thiên nhiên không chỉ là chỗ dựa cho những tình cảm vui buồn đối với tác giả trong cuộc sống đời thường, nó còn là yếu tố rất quan trọng nuôi sống thơ anh. Rõ ràng nó đã thành ý thức làm thơ, chẳng thế trong một bài thơ tác giả thổ lộ:
                Mai ta chết... các bạn bè thân hữu
                Bọc thiên nhiên mà đọc điếu văn
                Đại bàng vỗ cánh rợp trời mưa gió
                Trong không gian vào mãi xứ vô biên
     Thơ PNT đều bắt nguồn từ đời thường, cái đời thường ấy khái quát bằng một sự trải đời tương đối sâu sắc: Con người với xã hội, cá nhân và thế giới! Nó mang tính đời sống triết học, hoặc vũ trụ tính: Tồn tại và cát bụi...đời vừa thực lại vừa hư. Tuỳ theo tình cảnh khác nhau tác động mà vào thơ. Bởi thế thơ ẩn chứa một thế giới bên trong, càng đọc sâu càng thấy hay!
        Anh Phạm Văn Chúc nhấn mạnh - Cõi thiền là một trong những phẩm chất nhân văn rất căn bản trong thơ PNT!
     (xin mở ngoặc rằng: tôi vẫn đang dẫn lời anh PVC nói về Tập thơ Người Đàn Bà Trắng, chứ không phải tập thơ Rung Động Trái Tim)       
       Nói về tính thế giới quan của nhà thơ  anh Chúc phân tích - Khi ta nhìn ra thế giới hôm qua, hôm nay & ngày mai...châu Á, châu Âu, Phi, Mỹ la tinh: những con người đang bị quyền lực, bom đạn chiến tranh chết chóc. Những người da đen đói khổ sống không bằng con vật... cuộc sống con người cứ như thế, như thế mãi biết bao giờ hết? Hiện thực giống như những vòi bạch tuộc, đổi vòi này thay vòi khác - Thực tế dội vào chẳng bao giờ hết bất công ngang trái, để trong bài "Đêm trung thu và đứa ăn mày" anh đã có đoạn viết:
                Dưới gầm trời này có phải đã muôn năm như vậy:
                - Kẻ cần cơm bên những đứa cần vàng
                - Lũ cần tình thương sống lẫn giống bạo tàn...
                Và gộp lại gọi chung là Nhân Thế!
    Rồi trong một bài thơ đời rất điển hình của tác giả "Nỗi trăn trở người đi tìm vàng" - Anh Phạm Văn Chúc đã phân tích rất kĩ về bài này - Tuy nhiên bài thơ này lại được tác giả cho xuất bản lại trong tập RUNG ĐỘNG TRÁI TIM, lần in lại này tác giả cho xuất bản cả lời bình của chính tác giả...
            (Tập thơ Người đàn bà trắng không có lời bình...)
     Bởi thế tôi xin đăng nguyên cả bài thơ lẫn lời bình của tập RĐTT đó để ta tham khảo lại về sự sâu sắc của tình thơ:      

Tôi sống âm thầm trong một đoàn người hỗn hợp
Rời quê qua bên kia biển sóng
Kẻ tìm vàng - Người vì cảnh nghèo đi
Đạo lý có hoá thừa đành giả dại làm ngơ
Đứa mách qué lại vân vi dễ sống.
Hạt muối xót tháng năm và lòng ai đắng?
Tôi nhận chìm tôi vào những lãng quên!...

Ai mang bán vàng mười giữa phiên chợ đông? (1)
Tôi tìm chắt những bụi vàng như anh lính lê-dương
                                   lọc sàng từng đống rác...(2)
Dầu kẻ bán - Người tìm vàng có khác
Nhưng giá vàng tính cũng như nhau.

Nhìn cánh dơi đen xao xác trời chiều
Cứ để cho tất cả lãng quên!

Cây lý chiều xưa gió còn đưa lại
Bông đại ở quảng trường hương vẫn giăng tơ…
Chút thơm thảo:  đoá phù du ngắn ngủi
Giả dại ở đời thường mà khôn lại trong mơ.

Rồi một ngày - Sẽ có một ngày qua
Những năm tháng không bẩn đấy,
                        cũng rộm vàng khói cột...
Nhưng tôi đã có một thỏi vàng, thứ vàng rất thật!
Đánh một đoá hồng vàng tôi trao đứa con thơ
Người vợ quê hương mỏi mắt đợi chờ
Một chút nữa với bạn bè thân hữu...
Và khi đó tóc tôi có ngả mầu chút xíu
Dù cho tất cả đã quên tôi !?... 

                             Nước Đức 1989   

(1) Mượn ý trong câu của một nhà thơ:" Còn ít vàng mười mang ra bán nốt!"
(2) Phỏng theo tích truyện Bông Hồng Vàng của nhà văn Nga Pau-Tốp-xki. 


       Vào những năm cuối cùng của thập niên 80 thế kỉ XX, các đoàn người xuất khẩu (xk) lao động  ồ ạt đổ ra nước ngoài. Bối cảnh trong nước khá hỗn độn, nền kinh tế xã hội sa sút, đời sống dân tình, nhất là nhiều vùng quê rơi vào cảnh nghèo khổ đáng báo động. Thế giới thì đảo loạn, ngả nghiêng. Dẫn đến tình trạng ít năm sau (sang thập niên 90) : Nước Nga Xô Viết tan vỡ và xẩy ra nội chiến. Phe phái đánh lộn lẫn nhau, hàng loạt nước XHCN ở Đông Âu bị sụp đổ. Sương mù chủ nghĩa bao phủ bầu trời... Như ở trong bài  thơ Trở Về tác giả đã viết:

                      Đông Âu gió giật xiêu Thành Mác
                       Bốn bể chân trời lạc khói sương...

    Bấy giờ nhà thơ còn là một cán bộ ngoại thương  quốc tế - Được sự điều động, biệt phái từ trong nước ra nước ngoài làm công tác quản lý một số đơn vị xuất khẩu lao động kia. Thực cảnh đó là đám dân dã, hạ tầng của xã hội... đi tha phương kiếm sống,  cùng những kẻ tham vọng làm giầu … xô bồ ập vào trong anh. Những trăn trở tình cảm riêng chung trước một thực tế đầy phức tạp ấy, để một đêm nào đó - bài thơ Nỗi Trăn Trở Người Đi Tìm Vàng (NTTNĐTV) đã ra đời:

                      Tôi sống âm thầm trong một đoàn người hỗn hợp
                       Rời quê qua bên kia biển sóng
                       Kẻ tìm vàng - Người vì cảnh nghèo đi

   Tác giả vẽ lên một bức tranh được khai thác cả bề diện lẫn bề sâu. Những lớp người này phần lớn đều thuộc con em những gia đình nghèo khổ, tình cảm quê hương gắn bó cũng rất tha thiết. Lòng họ nhiều khi thổn thức. Song những cảnh tượng diễn ra nơi đất khách quê người cũng rất kinh khủng, đến mức đạo lý sống tưởng chừng như không còn chỗ để dung thân. Như những đoàn quân ô hợp trong cảnh bèo dạt mây trôi... nhiều nơi, nhiều chỗ tranh giành xô xéo, thậm chí dối lừa nhau làm ăn không kém gì cảnh chợ giời. Đạo đức bị tha hoá. Ít nhất về mặt tinh thần, nó đã thuộc vào hàng là những lớp người tận cùng đáy xã hội rồi:
 
                     Đạo lý có hoá thừa đành giả dại làm ngơ
                       Đứa mách qué lại vân vi dễ sống!...

      Tạo thành một mảng xã hội của những người Việt Nam xa xứ. Ở đây anh đã phải lặng lẽ, trăn trở sống, lòng xa xót không yên:
 
                     Hạt muối xót tháng năm và lòng ai đắng ?
                       Tôi nhận chìm tôi vào những lãng quên!

     Sử dụng những cụm từ như "giả dại", "làm ngơ" ,"mách qué","vân vi"... vẫn giữ được phong cách của dòng thơ trữ tình chính thống, bản sắc thêm đậm đà chất văn học dân gian. Đoạn thơ đầu ta thấy hiện lên toàn bộ hình ảnh nhà thơ tự truyện : Giữa cái cảnh chợ giời nơi đất khách quê người, Người đã phải hoá mình thành giả dại, ngây ngô, khi cười cợt, khi như một thứ trò người...để mà sống, nén mình nuốt cái "đạo lý có hoá thừa" kia đi, tâm hồn và lương tri Người vò xé.

      Tiếng thơ từ trong trái tim đau bật ra mặn đắng hơn cả dòng nước mắt. Người tự nhận chìm mình như là không tồn tại, để lãng quên. Đó là sự mở đầu đầy bi hài của cuộc sống trong NTTNĐTV này! Ta hãy nghe xem cái giá phải trả của những kẻ đi xk laođộng đó như thế nào:
 
                     Ai mang bán vàng mười giữa phiên chợ đông? (1)
                       Tôi tìm chắt những bụi vàng như anh lính lê-dương
                                                            lọc sàng từng đống rác...(2)
                       Dầu kẻ bán - Người tìm vàng có khác
                       Nhưng giá vàng tính cũng như nhau.

       Câu (1) - Sử dụng ý thơ của một nhà thơ :" Còn ít vàng mười mang ra bán nốt" !
   
      "vàng mười"ở đây chính là thứ vàng của lương tâm. Nghèo cực quá thì đến cả tâm hồn cũng phải mang mà bán cho quỉ sứ! Nền tảng xã hội quá thấp thì cá nhân làm sao có thể giữ cho mình trong sạch được? Huống hồ quan hệ cuộc đời còn có cả gia đình và những người thân . Sự mâu thuẫn trong thực tế giữa xã hội và con người ấy, đã đưa đẩy biết bao thân phận phải đánh đổi đi " một chút lương tâm"... Nếu nhà thơ kia có lúc còn phải mang cả "một ít vàng mười" còn sót lại trong mình... ra phiên chợ người mà bán  - Thì hẳn cái thứ vàng kiếm được của đám người lao động, tha phương ở nước ngoài giá đổi còn chua chát hơn nhiều! Còn câu:

                      Tôi tìm chắt những bụi vàng như anh lính lê-dương
                                                                     lọc sàng từng đống rác...

    Phỏng theo tích truyện Bông Hồng Vàng của nhà văn Nga Pau-Tốp-xki: Có người lính lê-dương làm cận vệ cho một viên tướng Pháp. Trong chuyến sang chiến trường Đông Dương viên tướng ấy mang theo một cô con gái nhỏ. Trước khi bị tử trận, viên tướng còn kịp dặn lại người lính cận vệ của mình: Hãy mang cô con gái của ông về trao lại cho mẹ nó ở Pa Ri! Trên đường về Pháp lênh đênh qua đại dương, bé gái ngây thơ cứ thầm ao ước có một Bông Hồng Vàng!... “ Bông hồng vàng “ chính là biểu tượng cho ước mơ hạnh phúc của cuộc đời bé gái! Những tháng năm sau đó, cuộc sống cực khổ đã xô đẩy anh lính trở thành một người quét rác nghèo hèn, sống trong một túp lều xiêu vẹo dưới gầm cầu của ngoại ô Pa Ri! Ngày ngày khi quét qua các cửa hiệu kim hoàn, người quét rác lại chắt vét lấy những nắm cấn rác có dính chút bụi vàng mang về nơi mình ở. Năm này qua năm khác, dần dà anh ta cũng tích được một ít vàng đủ để nhờ người thợ kim hoàn làm cho cô bé gái một bông hồng vàng nhỏ. Cô bé ấy giờ đã trở thành một thiếu nữ xinh đẹp ở Pa Ri! Trớ trêu, bông hồng vàng chưa kịp gửi đi cho cô gái, thì người quét rác đã chết trong đói nghèo và tủi nhục. Xác anh nằm trên một manh chiếu mục, đầu vẫn gối lên bông hồng vàng nhỏ, sau đó bị người thợ kim hoàn đến lấy đi mất… không đến được tay cô gái.

       Vậy là - Thứ vàng mười lương tâm mà nhà thơ kia đã phải mang ra chợ người để bán, cũng như vàng của kẻ quét rác lăn lộn kiếm từ trong rác bẩn cuộc đời, với loại vàng mà đám người lao động làm thuê ở nước ngoài kiếm được:

                      Dầu kẻ bán - Người tìm vàng có khác
                       Nhưng giá vàng tính cũng như nhau.
      
    Nó đã phải đổi bằng cả phẩm giá, tủi cực, nhục nhã trong cuộc đời. Nếu lấy giá cả thị trường mua bán ra để tính ( vàng nào cùng loại mà giá chả như nhau? ) - Đem cả ba thứ vàng đó đặt lên chiếc bàn giá của lương tri: thì chúng đều phải trả cái giá đổi như nhau mà thôi! Câu thơ vừa hay với cách đem so sánh với giá chợ giời, lại vừa sâu sắc xót xa. Nó phục lại để điển hình cho một hiện thực xã hội đầy mâu thuẫn, nền đạo lý bị sa hoá, dung lượng thơ có sức chứa tính thời đại rất lớn. Đây là 4 câu thơ hay nhất bài - Như lời một nhà bình thơ đã nhận xét: Nó có thể đạt đến những câu thơ trở thành kinh điển!

                      Nhìn cánh dơi đen xao xác trời chiều
                       Cứ để cho tất cả lãng quên!

     Nhưng nhà thơ không chỉ dừng ở đấy - Vì dù với lý do gì? Nếu trước mắt họ chỉ biết có vàng! Vàng!...Thì đám người lao động kia cũng chẳng khác bao so với những kẻ hám lợi đi đào mỏ vàng. Không đâu! Thông qua sự trăn trở bản thân, tác giả đã khai thác rất sâu vào nỗi lòng tâm linh của họ, đưa tính nhân bản cùng giá trị hiện thực thơ lên đến tột cùng:

                      Cây lý chiều xưa gió còn đưa lại
                       Bông đại ở quảng trường hương vẫn giăng tơ
                       Chút thơm thảo: đoá phù du ngắn ngủi
                       Giả dại ở đời thường mà khôn lại trong mơ...
      
  Sự khao khát những chiều hương lý trong kỉ niệm, nhớ đến những bông đại nơi quảng trường quê hương - Nỗi đau và tình thương yêu giằng xé trong lòng họ (những con người lao động), càng thấy sự phũ phàng thực tế mà những kẻ đi tìm vàng đã phải chịu đựng. Kịch tính biết bao khi chính những con người lao động ấy lại phải sống với nhau như hài kịch:

                      Giả dại ở đời thường mà khôn lại trong mơ...
     
  Câu thơ điệp trở lại hai lần để nhấn mạnh, thật là một màn bi hài của xã hội và cuộc đời. Bài thơ tuy là tự sự bản thân, nhưng đã trở thành đại diện cho một lớp dân sinh đông đảo nhất xã hội. Cuối cùng tác giả lý giải về mục đích mà những nỗi đời trớ trêu ấy đã phải chịu đựng:
      
                      Nhưng tôi đã có một thỏi vàng, thứ vàng rất thật!
                     Đánh một đoá hồng vàng tôi trao đứa con thơ
                     Người vợ quê hương mỏi mắt đợi chờ
                     Một chút nữa với bạn bè thân hữu...

       Vậy nếu khi nhà thơ của NTTNĐTV này có phải tự chất vấn về mình:
 
                   Những năm tháng không bẩn đấy, cũng rộm vàng khói cột…

      Thì cũng giống như cảnh nhà thơ kia đã viết:

                    Còn ít vàng mười mang ra bán nốt!

    Làm sao ta có thể lên án được họ (những kẻ đi tìm vàng)?... Vì chính họ đã phải đổi cả một phần nhân cách cần thiết chỉ vì lương tri. Bởi những việc làm của họ xuất phát từ lương tri của lương tri!

     Khi NTTNĐTV được in lần đầu trong tập thơ Có Một Khoảng Trời (NXB Hà Nội 1990) - Trong lời giới thiệu của nhà thơ HHL đã nhận xét:

      "...xa nước là một nỗi luôn ám ảnh người thơ nghĩ về số phận của những con người rời bỏ quê hương, gia đình và rời bỏ nhiều thứ khác trong những năm tháng của đời mình để đi kiếm sống. Bao nhiêu vật vã tưởng chừng như chính họ - Con người trong cuộc đi này khó có thể vượt qua nổi!...Nhiều bài thơ trong tập Có Một Khoảng Trời bộc lộ rõ cái khả năng không yên ấy. Tình thi NTTNĐTV để rồi chính họ đã đánh mất bao nhiêu điều thường tình nhất... Những hình ảnh , cảnh tượng diễn ra kinh khủng những nơi của người đi kiếm sống ấy. Đọc bài thơ nào tôi cũng thấy Thái hiện lên khá điển hình, những xúc động nhiều suy tưởng. Vấn đề thơ Thái đặt ra mang được cái tầm có ý khái quát cao, và nhiều câu thơ về số phận mỗi con người hiện nay? "
                                                      - (trích trong lời giới thiệu tập thơ).

     Chỉ với hơn hai mươi câu thơ:  NTTNĐTV phục lại không khác gì một pho tiểu thuyết! Một Tấn Đời!...Như lời một nhà phê bình khác đã nói: Bài thơ còn có khả năng trở thành một di sản văn học. Không phải chỉ vì sự hoàn bích độc lập của nó, mà còn vì ý nghĩa sâu sắc, giá trị nhân văn và tính điển hình xã hội... ở trong một giai đoạn có nhiều biến động thời đại phức tạp xẩy ra trên thế giới! 
 

nhanvan

.

             Hiện nay nhà thơ đã, đang & tiếp tục cho đăng trên các website trong nước cũng như thế giới hàng loạt các chùm thi ca, chính vì vậy anh đã gây được nhiều tiếng vang! Tôi xin chọn đăng tải một số chùm lấy ra từ một số website đăng đẹp, hoặc có hình ảnh... thí dụ như : Chùm thơ tình yêu & đàn bà, chùm thơ tình hoàng hôn, chùm thơ sông hồ, Chùm tuyệt tác thi ca, chùm thơ trăng trối, chùm thơ đời v.v... Nhưng có thể nói: Đến nay chùm gây tiếng vang nhiều nhất là hai chùm "thơ mưa" & "chùm thơ áo trắng" - Có đến hàng chục website đã đăng...
      Trước hết "Chùm thơ áo trắng" là một chùm thơ hay nổi tiếng của anh, và website đăng đẹp nhất là bichkhe.org - Ai muốn xem thì xin nháy chuột vào link sau đây:
            http://www.bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=1578
Chùm thơ áo trắng đăng trên website của Thuỷ quân lục chiến VNCH ở Hoa Kỳ:
http://www.tqlcvn.org/thovan/tho-chumtho-aotrang.htm

Hoặc là Chùm thơ áo trắng  đăng trên wesite nsvietnam ở Canada chẳng hạn, link sau:  
http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/0227.pnt.html
             Chùm thơ áo trắng đăng trên mạng Liên bang Nga:
http://nguoibanduong.net/index.php?nv=News&at=article&sid=5421
Chùm thơ Áo trắng trên banvannghe.com ở Hoa Kỳ:
http://www.banvannghe.com/D_1-2_2-58_4-549
     "Chùm thơ áo trắng" đăng trên saimonthidan.com Hải ngoại:
       http://www.saimonthidan.com/index.php?c=article&p=6230
Chùm thơ Áo Trắng trên website nghệ sĩ Hoa Kỳ  ledinh.ca   với Emai  doantankhang@hotmail.com
Link tên:                        http://www.ledinh.ca/Trang%20Tho%20Pham%20Ngoc%20Thai.html
Link Thời áo trắng:   http://www.ledinh.ca/Tho%20Pham%20Ngoc%20Thai%20Thoi%20Ao%20Trang.html
Link Cô Áo Trắng:    http://www.ledinh.ca/Tho%20Pham%20Ngoc%20Thai%20Co%20Ao%20Trang.html
Link Phố thu & AT: http://www.ledinh.ca/Tho%20Pham%20Ngoc%20Thai%20Pho%20Thu%20Va%20Ao%20Trang.html
    Chùm thơ Áo Trắng trên Mạng lưới Dũng Lạc (dunglac.org) - Hoa Kỳ:
http://www.dunglac.org/index.php?m=home&v=detail&ia=16264
 Chùm thơ Áo Trắng chỉnh lại hình ảnh đẹp đăng trên http://datvietjsc.net.vn  khá đẹp :  
                     http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&cid=32&id=1756
"Chùm thơ áo trắng"  đăng trên http://www.nhuygialai.com  đẹp:
           http://npv-nhap.blogspot.com/2011/07/chum-tho-ao-trang-pham-ngoc-thai-tg-nha.html
Và cũng trên bichkhe.org xin xem chùm thơ mưa ở link sau:
              http://www.bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=1632
Chùm thơ mưa đăng trên vanthoviet.com - link sau:
            http://vanthoviet.com/news/n/494/332/chum-tho-mua-cua-pham-ngoc-thai.html?l=vn
Chùm thơ mưa 7 bài trên banvannghe.com - link sau:
                   http://www.banvannghe.com/D_1-2_2-66_4-618_14-2/

Chùm thơ tình trong mưa mới (5 bài) Đăng website trong nước rất đẹp-link:
http://datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&cid=32&id=1743
 
.  Chùm thơ tình trong mưa (mới 5 bài) đăng trên website nguyendyyxuan.net rất trân trọng:
            http://nguyenduyxuan.net/tac-gi-tac-phm/th/1430-chum-th-tinh-trong-ma-phm-ngc-thai-
. "Chùm thơ tình trong mưa" đăng trên haiphong.net.vn đặc biệt kèm theo nhiều chùm khác:
             http://www.haiphong.net.vn/forum.php?mod=viewthread&tid=23247

                     Chùm thơ "Tình yêu & đàn bà"  tại link:
       http://newsonline.dmon.com/blog/chum_th_tinh_yeu_dan_ba_c_a_ph_m_ng_c_thai/2011-01-16-101 
              *  Hay là chùm thơ trăng:
         http://newsonline.dmon.com/blog/chum_th_trang_ph_m_ng_c_thai/2011-03-18-135 
       .Còn đây là chùm thơ trăng đăng ở vanthoviet.com:
                 [link=http://sieuthisaigon.vn/shop_news.php?l=vn&ac=149&start=0&cn=315&sort=1&item=2&from=&to=&mode=n&cn=315&n=6611]http://sieuthisaigon.vn/s...&cn=315&n=6611[/link]
       .Chùm thơ trăng trên link của các website khác:
        [link=http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=eDA2OTc4NlFRODA3NjY4OTg4VGE]http://www.tuoitrevhn.com...Tc4NlFRODA3NjY4OTg4VGE[/link]=
. Chùm thơ trăng đăng trên Đất Việt link:
     http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1830

        Nhưng khi đăng tải trên các website không phải tất cả đều diễn ra suôn sẻ, êm đẹp như thế! thí dụ như vanthoviet.com có giới thiệu tập thơ Rung Động Trái Tim của anh, thì cũng có kẻ (cũng có thể là một nhà thơ nào đó nhưng dùng một cái tên vớ vẩn) buông lời chê bai rất nhảm nhí, đã bị anh dùng sự thẩm định về thơ ca trên số bài thơ cụ thể đó đập cho ê chề không ngẩng được mặt lên nữa đành câm lặng - Xin xem cụ thể ở link sau:
           http://sieuthisaigon.vn/shop_news.php?l=vn&ac=149&start=0&cn=297&sort=1&item=2&from=&to=&mode=n&cn=297&n=3344

        Nhưng có những website thì anh lại được anh chị em đồng cảm rất thiện chí ca ngợi hết lời - Như trên Wb. GIÓ ĐỒNG QUÊ chẳng hạn, đã đăng bài của nghệ sĩ Trần Việt Thịnh viết về đề tài: Phạm Ngọc Thái - Người hai lần thi sĩ , rồi sau đó có đăng tải một số bài thơ, ở đây thì nhà thơ được ủng hộ nhiệt liệt vô cùng - Xin nháy chuột vào link sau:
          http://camphuong.blogtiengviet.net/2010/11/08/p5019727#more5019727

*   Chùm thơ tình sông hồ trên vanthoviet.com link sau:
             http://vanthoviet.com/news/n/494/469/chum-tho-tinh-song-ho-pham-ngoc-thai.html?l=vn
        +   Hoặc trên một blog cá nhân:
          http://luuthequyen.blogtiengviet.net/2011/05/05/chasm_thai_phaoim_ngar_c_thaii
+ "Chùm thơ tình sông hồ" đăng trên ĐẤT VIỆT trong nước:
http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1905
          + Hoặc trên website nguyệt san Việt Nam ở Canada link sau:
                   http://www.nsvietnam.com/online/tintuc/0508.pnt.html

Chùm thơ thiếu nữ đăng trên vanthoviet.com:
                http://vanthoviet.com/news/n/494/1217/chum-tho-thieu-nu-cua-pham-ngoc-thai.html?l=vn
            Một bài thơ "Xem tranh bán loã thể" - Thực ra là một bài thơ nuy của anh
            cũng đã đăng trên vài website - như bichkhe.org link sau:

http://bichkhe.org/home.php?cat_id=146&id=1800
                  Hoặc là ở trên vanthoviet.com:
                http://vanthoviet.com/news/n/494/1082/chum-tho-tinh-phong-khoang-pham-ngoc-thai.html?l=vn
               Đăng rất đẹp & trang nhã trên blog Lưu Thế Quyền - link sau:
                http://blog.yume.vn/xem-blog/xem-tranh-loa-the.luuthequyen.35D3D65E.html
        Chùm thơ tình phóng khoáng đăng trên  tapchihonnuoc.com link hải ngoại:
                         http://tapchihonnuoc.com/van_hoc/Pham_Ngoc_Thai.html
          Chùm thơ tình phóng khoáng đăng ở Canada:
                   http://nsvietnam.com/online/sangtac/0619.pnt.html
           Chùm thơ tình phóng khoáng ở Hoa Kỳ:
                   http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=YTdhVDdaWjd4OTg2YTg4OWE2MGE=

        Anh Trần bình bài "Xem tranh bán loã thể" đăng khá đẹp trên Website Tuoitrevhn ở Hoa Kỳ:
          http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=VFF4YTk4eDBUOWFUMDg5OThhVA==
Anh Trần bình "Xem tranh bán loã thể" đăng trên Blog hoanggiaanh.net Hoa Kỳ link sau:
http://hoanggiaanh.net/tin-tc/633-xem-tranh-ban-loa-th
Anh Trần bình "Xem tranh bán loã thể" đăng trên nsvietnam.com website Canada:
                 http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/0724.binh.html
Anh Trần bình "Xem tranh bán loã thể" đăng trên vanthoviet.com trong nước:
   http://vanthoviet.com/news/n/499/1336/em-nhu-gio-trang-ma-rung-dong-ca-vua-chua-thanh-than-anh-tran.html?l=vn

    Trong chùm thơ mưa 7 or 8 bài gì đó - Thì riêng bài" Đêm nay trời lại không mưa" có lẽ phải đến vài ba chục website trên khắp thế giới đã đăng - như ở châu Âu, ở Hoa Kỳ, Canada, Pháp - Tôi kê vài ba website ra đây:
                http://evan.vnexpress.net/News/tac-pham/tho/2010/12/9190-dem-nay-troi-lai-khong-mua/ 
          "Đêm nay trời lại không mưa" đăng trên website của Liên bang Nga:
http://nguoibanduong.net/index.php?nv=News&at=article&sid=5647

Một website cá nhân:    
                   http://xungo.violet.vn/entry/show/entry_id/5064204

Website bên giáo dục:
http://violet.vn/nhocbql/entry/show/cat_id/2479769/entry_id/4901486
* "Chùm thơ tình viết dưới cây" đăng trên link của một số website tiêu biểu:
              [link=http://www.bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=1854]http://www.bichkhe.org/ho...cat_id=147&id=1854[/link]
+  "Chùm thơ tình viết dưới cây" Đăng trên TRVHN ở Hoa Kỳ:
     [link=http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=YVFRMDY5MFQ4eGE3eDg4OTdhMDY]http://www.tuoitrevhn.com...DY5MFQ4eGE3eDg4OTdhMDY[/link]= 
+ "Chùm thơ tình viết dưới cây" đăng trên website Đất Việt trong nước:
     http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1781


 
* Chùm thơ tình (2 bài) mùa thu" PNT đăng trên các website tiêu biểu:
 Việt Nam   http://vanthoviet.com/news/n/494/1555/tho-tinh-mua-thu-pham-ngoc-thai.html?l=vn
  Hoa Kỳ     http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=NjdRNjd4OTY3eDk2UThhOTg3YTc=

* Chùm thơ tình (4 bài) mùa thu" làm lại đăng trên blog Lưu Thế Quyền rất đẹp:
         [link=http://blog.yume.vn/xem-blog/chum-tho-tinh-mua-thu-pham-ngoc-thai.luuthequyen.35D4A4E3.html]http://blog.yume.vn/xem-b...thequyen.35D4A4E3.html[/link]

*  "Chùm thơ tình mùa thu" (mới 4 bài) đăng trên nsvietnam.com Canada:
                          http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/0731.pnt.html
Chùm thơ tình mùa thu đăng trên  http://datvietjsc.net.vn  khá đẹp :
      http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&cid=32&id=1750

+ "Chùm thơ tình mùa thu" đăng trên trannhuong.com - thanh nhã: http://trannhuong.com/news_detail/10430/CH%C3%99M-TH%C6%A0-M%C3%99A-THU-C%E1%BB%A6A-PH%E1%BA%A0M-NG%E1%BB%8CC-TH%C3%81I

+ "Chùm thơ tình mùa thu" đăng trên HAINGOAIPHIEMDAM.COM. Hải ngoại - đẹp link:  
http://www.haingoaiphiemdam.com/news/index.php?mod=article&cat=vuonhong&article=419

+ "Chùm thơ tình mùa thu" đăng trên nguoibanduong.net Liên bang Nga:
             http://nguoibanduong.net/index.php?nv=News&at=article&sid=5869

      "Chùm thơ bàn về chủ nghĩa" đăng trên Tuổi trẻ việt ở Hoa kỳ- link:
       http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=ODgweFF4WlpUOVQ2OGFhOWFhMDc=
    "Chùm thơ bàn về chủ nghĩa" đăng trên nsvietnam.com Canada:
                    http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/0724.pnt.html

+ "Chùm thơ xa quê" đăng trên Tuổi trẻ Việt Hải ngoại Hoa Kỳ - đẹp:
      http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=UTc2VFFaMDg4Nzk2YVRhOWF4UXg=
+  "Chùm thơ xa quê" đăng trên Nguyệt San VN ở Canada:
http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/0828.pnt.html
+ "Chùm thơ xa quê" đăng trên http://datvietjsc.net.vn/ rất đẹp - link:     http://datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&cid=32&id=1753

+ "Chùm thơ xa quê" đăng trên tapchihonnuoc.com- nhưng đăng riêng link, không đăng trên trang PNT:
                  http://tapchihonnuoc.com/van_hoc/Tho_xa_que.html
+ "Chùm thơ xa quê" đăng trên truclamyentu.info Hải ngoại:
      [link=http://www.truclamyentu.info/tlls_trang_phamngocthai/chumthoxaque_phamngocthai.htm]http://www.truclamyentu.i...xaque_phamngocthai.htm[/link]

 * Đăng "Thi pháp thơ Hàn Mặc Tử qua Mùa Xuân Chín" trên  http://datvietjsc.net.vn :
http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=52&id=1759
 + "Thi pháp thơ Hàn Mặc Tử" đăng trên Tuổi trẻ Việt Hoa Kỳ - link:                                                 [link=http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=WjA3MFFUOXhheDA4N2FhOXg5ODc]http://www.tuoitrevhn.com...FFUOXhheDA4N2FhOXg5ODc[/link]=

+ "Chùm thơ về Nha Trang" đăng trên Tuổi trẻ Việt Hái ngoại ở Hoa Kỳ- link:
http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=UTgwUTdaNjk5VFRUVDgwOTdhVDk=
+ "Chùm thơ về Nha Trang" đăng trên nsvietnam ở Canada:   http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/0911.pnt.html

* "Chùm thơ tình thời con gái" đăng trên bichkhe.org - link:
          http://bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=2000
    + "Chùm thơ tình thời con gái" đăng ở Canada:
http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/0918.pnt.html
    + "Chùm thơ tình thời con gái" đăng trên ĐẤT VIỆT trong nước:
           http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1798
 
* Tiểu luận "Phạm Ngọc Thái - Người 2 lần thi sĩ" đăng ở CHLB NGA link:
        http://nguoibanduong.net/index.php?nv=News&at=article&sid=5962
+ "PNT- Người 2 lần thi sĩ" đăng ở Hoa kỳ:
http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=UTY2N1FheDdaNjk5N2EwOXhaN1Q=
+ "PNT- Người 2 lần thi sĩ" đăng ở trong nước:
http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=52&id=1792
+ "PNT-Người 2 lần thi sĩ" đăng ở Canada:
http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/0918.pnt2.html
Phạm Ngọc Thái - Một quái kiệt thi ca:
+  hung-viet.org ở châu Âu:
http://hung-viet.org/blog1/2011/11/17/ph%E1%BA%A1m-ng%E1%BB%8Dc-thai-ng%C6%B0%E1%BB%9Di-hai-l%E1%BA%A7n-thi-si/
+  Văn Học Nguồn Cội hải ngoại:
http://trangvhntnguoncoi.wordpress.com/2011/11/18/tr%E1%BA%A7n-vi%E1%BB%87t-th%E1%BB%8Bnh-bien-so%E1%BA%A1n-ph%E1%BA%A1m-ng%E1%BB%8Dc-thai-m%E1%BB%99t-quai-ki%E1%BB%87t-thi-ca/
+  Trà Sơn Thi Đàn Hải ngoại:
http://www.trasonthidan.com/index.php?view=story&subjectid=506
+  vandanviet.net trong nước:
http://vandanviet.net/shop_news.php?l=vn&ac=235&start=0&cn=633&sort=1&item=1&from=&to=&mode=n&cn=633&n=8620
+  binhchonthohay.com ở trong nước:
http://binhchonthohay.com/News/details.aspx?id=11100003
+  Đăng trên nguyenduyxuan.net ở trong nước:
http://nguyenduyxuan.net/tac-gi-tac-phm/vn-hc-cuc-sng/1904-phm-ngc-thai-mt-quai-kit-thi-ca-trn-vit-thnh


* "Chùm thơ tình có tiếng ếch" đăng ở nsvietnam.com Canada:
           http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/1009.pnt.html
 
* "Chùm thơ trăng trối" đăng trên Tuổi trẻ Việt Hải ngoại ở Hoa Kỳ:
     http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=ODcwUTd4MDYwVDY5UTAwOWFUeDk=
   .  Đăng vanthoviet.com trong nước: 
             http://vanthoviet.com/news/n/494/557/420/thu-vien-tho.html?l=vn
   . Đăng nsvietnam.com ở Canada:
http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/1016.pnt.html
* "Chùm thơ biển" đăng trên Tuổi trẻ Việt Hải ngoại ở Hoa Kỳ:
               [link=http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=VHg4WlEwWlpUOWE3UTYwOXgwWmE]http://www.tuoitrevhn.com...lEwWlpUOWE3UTYwOXgwWmE[/link]=
   . Đăng trên Đất Việt trong nước:
http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1847

* "Chùm thơ mùa đông" đăng trên Đất Việt trong nước:
           http://datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1850
 . Đăng trên vanthoviet.com link:
           http://vanthoviet.com/news/n/494/3331/chum-tho-mua-dong-pham-ngoc-thai.html?l=vn
. Đăng trên bichkhe.org link:
http://www.bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=2111
. Đăng trên Tuổi trẻ Việt ở Hoa Kỳ:
        http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=VHgwYTdRNnh4MHhUNzc2OTd4eHg=
. "Chùm thơ mùa đông" đăng trên nsvietnam.com ở Canada:
http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/1204.pnt.html

* Chùm thơ "Hai mặt của con người" đăng trên Đất Việt trong nước:
http://datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1890
. Đăng trên Tuổi trẻ Việt Hải ngoại:
http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=YTd4N1EwNjcwODdRWlo2OTg4OFo=
* "Chùm thơ tình trong mây - PNT" đăng trên Đất Việt trong nước:         
          http://datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1921
. Đăng trên nguoibanduong.net Liên bang Nga:
http://nguoibanduong.net/index.php?nv=News&at=article&sid=6266

* "Chùm thơ Hồ Xuân Hương tái lai - PNT" đăng trên tuổi trẻ Việt Hải ngoại:
http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=OGE5VFFaYTY2eDZaVFpUOTgwWjY=
   . Đăng trên nguyenduyxuan.net ở trong nước:
http://nguyenduyxuan.net/tac-gi-tac-phm/th/2126-chum-th-h-xuan-hng-tai-lai-phm-ngc-thai
  . Đăng trên vandanviet.net ở trong nước:
http://vandanviet.net/shop_news.php?l=vn&ac=235&mode=n&cn=631&n=8903
. Đăng trên Đất Việt trong nước link:
http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1930
. Đăng trên truclamyentu.info link:
http://www.truclamyentu.info/tlls_trang_phamngocthai/chumthoxuan_hoxuanhuongtailai.htm


* "Chùm thơ xuân Nhâm Thìn -2012" Đăng trên nguoibanduong.net ở Liên Bang Nga: 
http://nguoibanduong.net/index.php?nv=News&at=article&sid=6287
.  Đăng trên vandanviet.net trong nước:
http://vandanviet.net/shop_news.php?l=vn&ac=235&start=0&cn=631&sort=1&item=1&from=&to=&mode=n&cn=631&n=8932
    . Đăng trên nguyenduyxuan.net trong nước:
           http://nguyenduyxuan.net/tac-gi-tac-phm/th/2143-chum-th-xuan-phm-ngc-thai-
   . Đăng trên thuviengiadinh.com ở trong nước:
http://www.thuviengiadinh.com/giao-duc/tho-hay/chum-tho-xuan-pham-ngoc-thai
. Đăng trên Đất Việt trong nước:
          http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1939
 .  Đăng trên truclamyentu.info Hải ngoại:
[link=http://www.truclamyentu.info/tlls_trang_phamngocthai/chumthoxuan_phamngocthai.htm]http://www.truclamyentu.i...oxuan_phamngocthai.htm[/link]

* "Chùm thơ buồn nhớ" Đăng trên datdung.com trong nước link:
http://www.datdung.com/modules.php?name=News&op=viewst&sid=5430#axzz1mNjx7yer
.Đăng trên Đất Việt Hải Phòng link:
http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1966
* "Thơ tình có tiếng chim & tiếng ếch" đăng trên website Đất Việt trong nước:
      http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1976
* "Thơ khóc của PNT" đăng trên website Đất Việt ở trong nước:
         http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1996
        .  Đăng trên Tuổi trẻ Việt Hải ngoại ở Hoa Kỳ:
             http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=OGFaNjZaMFRaeFphVDY4OThROWE=
       .  Đăng trên thuviengiadinh.com trong nước:
                http://www.thuviengiadinh.com/giao-duc/tho-hay/tho-tinh-co-tieng-chim-tieng-ech-pham-ngoc-thai

* "16 bài thơ tình hay - Phạm Ngọc Thái" đăng trên các link sau:
http://datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=2220
http://vanganh.info/16-bai-tho-tinh-hay-pham-ngoc-thai/
http://vandanvn.net/vi/news/Thu-vien-tho-Truong-ca/16-bai-tho-tinh-hay-cua-Pham-Ngoc-Thai-712/
http://trangvhntnguoncoi.wordpress.com/2012/10/29/nhung-van-tho-cua-pham-ngoc-thai/
http://www.truclamyentu.info/tlls_trang_phamngocthai/pham-ngoc-thai_16baithotinhhay.htm
http://hung-viet.org/blog1/2012/10/25/16-bai-tho-tinh-hay/
http://binhtrung.org/D_1-2_2-44_4-4495_5-10_6-1_17-7_14-2_15-2_10-93_12-1/16-bai-tho-tinh-hay-pham-ngoc-thai.html

* "Phạm Ngọc Thái có chân dung một nhà thơ tình lớn của dân tộc" - Bài viết Nguyễn Đình Chúc. Đăng các link sau:
http://datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=52&id=2242
https://nghiathuc.wordpress.com/2012/11/06/pham-ngoc-thai-co-chan-dung-mot-nha-tho-tinh-lon-cua-dan-toc/
http://vandanvn.net/vi/news/Cam-nhan-tac-pham/Pham-Ngoc-Thai-co-chan-dung-mot-nha-tho-tinh-lon-cua-dan-toc-Nguyen-Dinh-Chuc-755/
http://hung-viet.org/blog1/2012/11/07/pham-ngoc-thai-co-chan-dung-mot-nha-tho-tinh-lon-cua-dan-toc/
http://nguyenduyxuan.net/tac-gi-tac-phm/vn-xuoi/3179-phm-ngc-thai-chan-dung-mt-nha-th-tinh-nguyn-inh-chuc
http://vanganh.info/nguyen-dinh-chuc-pham-ngoc-thai-co-chan-dung-mot-nha-tho-tinh-cua-dan-toc/
http://www.vanganhonline.com/2012/11/nguyen-inh-chuc-pham-ngoc-thai-co-chan.html
http://tiengchimviet.blogspot.com/2012/11/nguyen-inh-chuc-pham-ngoc-thai-co-chan.html
http://www.truclamyentu.info/tlls_trang_phamngocthai/phamngocthai_cochandungnhathotinhcuadantoc.htm
http://www.vannghechunhat.net/tin-van-hoc/ly-luan-phe-binh/11046-ph%E1%BA%A1m-ng%E1%BB%8Dc-th%C3%A1i-c%C3%B3-ch%C3%A2n-dung-m%E1%BB%99t-nh%C3%A0-th%C6%A1-t%C3%ACnh-l%E1%BB%9Bn-c%E1%BB%A7a-d%C3%A2n-t%E1%BB%99c.html
http://www.tintuchangngay.org/2012/11/pham-ngoc-thai-mot-nha-tho-tinh-lon-cua.html
http://binhtrung.org/D_1-2_2-237_4-4943_15-2/pham-ngoc-thai-co-chan-dung-mot-nha-tho-tinh-lon-cua-dan-toc.html
http://thuongyenho.violet.vn/entry/show/entry_id/8238139/cat_id/1603417
http://www.saimonthidan.com/?c=article&p=7971
http://www.namuctuanbao.net/870/truyenNgan/truyenngan_14.php
http://llpb.datdung.com/2012/12/pham-ngoc-thai-co-chan-dung-mot-nha-tho.html
http://www.vanchuongviet.org/index.php?comp=tacpham&action=detail&id=19619









 
 
   Nói chung là còn rất nhiều, tôi xin kể sơ sơ một số như vậy để bà con đọc & cũng lưu dần lại một số chùm của anh - rồi sau này tôi sẽ có sự tổng kết chí lý hơn!

* 10 bài thơ của Phạm Ngọc Thái dự tuyển vào BỘ SÁCH THƠ HAY link:
http://lyphuonglien.blogspot.com/2012/04/tho-huong-ung-bo-sach-tho-hay-40.html
* Được tổ chức của một nhóm những người yêu thơ hay trên Thi đàn Việt - đăng tai website vanthoviet.com link:
http://vanthoviet.com/news/n/493/5114/moi-tham-gia-bo-sach-tho-hay.html?l=vn


          Link ảnh tập thơ "Nheo mắt nhìn thế giới" của Bằng Việt:
http://thethaovanhoa.vn/173N20080701022931369T133/nha-tho-bang-viet-nheo-mat-nhin-the-gioi.htm
 
     Mẫu bìa tập "Phê bình & tiểu luận thi ca - Phạm Ngọc Thái:


[link=http://www.google.com.vn/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&docid=2-ZuUMnJb7gSxM&tbnid=-8L6OYBLEQ-RvM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Ftintuc.vatgia.com%2Fdu_lich%2Fbinh-yen-viet-nam-que-huong-toi%2F175828.html&ei=0JlLUrrFKIb8iAfGt4GoCw&bvm=bv.53371865,d.aGc&psig=AFQjCNEx5cMqphicS-J2N0Dokjr7D3CKug&ust=1380772657047984][/link]



Đính kèm (1)

nhanvan

.
           Trong những chùm thơ mà nhà thơ Phạm Ngọc Thái đã đăng gần đây, quảng bá ở các website trong nước & thế giới - Trong đó tôi muốn đề cập đến một chùm thơ lãng mạn khá đặc biệt của anh, gọi là "Chùm thơ tình phóng khoáng"!
        Thí dụ ở trong nước đăng trên Văn Thơ Việt:
                http://vanthoviet.com/news/n/494/1082/chum-tho-tinh-phong-khoang-pham-ngoc-thai.html?l=vn
    
         Ở Canada thì đăng trên:       
                   http://nsvietnam.com/online/sangtac/0619.pnt.html
           Ở Hoa Kỳ thì đăng:
                http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=YTdhVDdaWjd4OTg2YTg4OWE2MGE=
           & một số otobsite khác như sau:
     http://nghiathuc.wordpress.com/2012/04/05/m%E1%BB%99t-k%E1%BB%B3-tac-thi-ca-th%C6%A1-ph%E1%BA%A1m-ng%E1%BB%8Dc-thai-l%E1%BB%9Di-binh-anh-tr%E1%BA%A7n/
         http://vanganh.info/xem-tranh-ban-loa-the/
                   http://trannhuong.com/news_detail/13585/Xem-tranh-b%C3%A1n-l%C3%B5a-th%E1%BB%83
        

        Nhưng trong chùm thơ đáng nói là bài "Xem tranh bán loã thể" đã gây tiếng vang ngay - Có một bạn đọc là Anh Trần đã bình bài đó và cũng đã được đăng trên một số Website...  Ở đây tôi xin lấy ra đăng lại nguyên văn cả bài thơ cùng bài bình của Anh Trần đã in trên website Tuổi trẻ Việt Hải ngoại ở Hoa Kỳ như sau: 
 
          
      Bình một kỳ tác thi ca:
Thơ Phạm Ngọc Thái - Lời bình Anh Trần

                                          

                        


                 





     XEM TRANH BÁN LOÃ THỂ 
                        Tưởng nhớ bài thơ "Tranh loã thể" nổi tiếng 
                                   của thi nhân Bích Khê

Nàng để hở một vòm trời tuyệt mĩ
Thế giới là đây, cuộc sống là đây!
Nàng gieo hoa và ý nghĩa loài người
Nhưng cũng đẻ cả chiến tranh và hoà bình                                           
                               ra từ trong bụng.

Lui xuống dưới nàng một rừng sâu um tùm
                                        che hang động
Lên trên nàng đôi mỏm núi trắng vô biên
Thân thể nàng tràn đầy hương nhụy phấn
Thiếu nữ mặc hở quần: hơn bao lời hoa mĩ phát ngôn!

Em như gió trăng... mà rung động cả vua chúa, thánh thần
Cuộc sống cần em, đâu có cần chiến tranh
                                              và bom nguyên tử?
Khi em cởi ra nhiều: điểm báo thế giới
                                     càng hiện đại văn minh (*)
Nhưng điều đáng đớn đau: là tính nhân loại,
con người cũng ngày càng nhiều dã tâm gây tội ác! (**)

                                  Phạm Ngọc Thái          



(*)   Thế giới càng hiện đại văn minh thì khuynh hướng triển lãm thân thể   
      của các thiếu nữ càng phát triển, tới mức gần như cởi truồng...
(**)   Nhà văn Nga Ai-Ma-Tốp đã cảnh báo trong tác phẩm "Ðoạn đầu đài" nổi tiếng của ông rằng: Thế giới, cái ác vẫn lấn át cái thiện và con người hiện đại còn ác hơn con sói!

                        





        Bài thơ viết táo tợn và giỏi! Táo tợn đến mức đọc lên hơi rợn người, nhưng chính lại càng làm cho tình thơ thấm thía, hàm chứa. Thí dụ:
                           Nàng gieo hoa và ý nghĩa loài người
                          Nhưng cũng đẻ cả chiến tranh và hoà bình ra từ trong bụng
   Rất sâu sắc và hay! Hình ảnh câu trên: Nàng gieo hoa và ý nghĩa loài người /- Ý của câu ta thấy rõ rồi! Còn câu dưới, không phải chỉ muốn nói rằng: em có khả năng mang thai trong bụng rồi sinh đẻ...tất nhiên là ra con người, và giống người ấy sẽ mang đến cả chiến tranh, hoà bình...(Cũng tất nhiên là phải có cả đàn ông thì em mới đẻ được, nhưng trong ý nghĩa nhân sinh chẳng bao giờ người ta ví với đàn ông... mà chỉ nói về đàn bà) - Ở một phạm trù  rộng hơn tức là: Tình yêu và đàn bà sinh ra cả khổ đau, hạnh phúc... cũng như cả chiến tranh và hoà bình!
Ta hay nói thơ Hồ Xuân Hương tả tục nhưng mà thanh! Xin lấy vài thí dụ :
                           Quân tử có thương thì đóng cọc                              
                              Xin đừng mân mó nhựa ra tay
                                                  (Quả mít)      
           Hay là:                              
                             Quân tử có thương thì bóc yếm                              
                             Xin đừng ngó ngáy lỗ trôn tôi
                                                   (Con ốc nhồi)
Hình ảnh như búa bổ, đọc mà "sợ" đấy chứ? Chẳng qua Người đã có danh, đã là thi nhân vĩ đại  thì nói thế thôi, thực ra Bà chỉ mượn hình ảnh quả mít, con ốc nhồi... để tả thẳng vào cái tục đó còn gì? từ hành động đến hình ảnh.  Có chăng thì nên nói thế này: Thơ Hồ Xuân Hương tả trần tục nhưng ngôn ngữ thơ siêu đẳng, đọc sướng và hay... chứ không nên nói "tục mà thanh"! Ta quay trở lại với bài "Xem tranh bán loã thể" của Phạm Ngọc Thái - Tiếp sau hai câu đã nói như trên, tác giả miêu tả về cái đó:
                            Lui xuống dưới nàng một rừng sâu um tùm che hang động
                           Lên trên nàng đôi mỏm núi trắng vô biên...
Hình ảnh thơ như thế không phải là không sướng và hay sao!? Bích Khê thì miêu tả:
                              Hai vú nàng ! Hai vú nàng ! chao ôi
                          Cho tôi nút một dòng sâm ngọt lộng
                          Ôi lồ lộ một tòa hoa nghiêm động
                                                          (Tranh loã thể)
Nhưng trong bài "Xem tranh bán loã thể"tác giả không chỉ dừng ở sự miêu tả, sau khi kết lại đoạn thơ trên thì thơ đã được phát triển một cách sâu sắc:
                             Em như gió trăng... mà rung động cả vua chúa, thánh thần
                            Cuộc sống cần em, đâu có cần chiến tranh và bom nguyên tử?
Có thể nói đã đi đến tột cùng trong ý nghĩa nhân loại! Ngay trở lại với mấy câu thơ vừa nói trên ta cũng thấy trong hình ảnh câu thơ mang cả tính vũ trụ:
                           Nàng gieo hoa và ý nghĩa loài người
                          Nhưng cũng đẻ cả chiến tranh và hoà bình ra từ trong bụng
Vào câu thơ đầu tiên của bài cũng hàm ý nghĩa giữa cuộc sống với thế giới:
                           Nàng để hở một vòm trời tuyệt mĩ
                          Thế giới là đây, cuộc sống là đây!
  Và tác giả kết luận về cái kiệt tác thiên thai mà tạo hoá đã đúc nên trên thân thể người đàn bà ấy:
                           ... Hơn bao lời hoa mĩ phát ngôn!
Cụ Nguyễn Du chẳng từng viết:                             
                        Dày dày sẵn đúc một tòa thiên nhiên
  Câu thơ: Cuộc sống cần em, đâu có cần chiến tranh và bom nguyên tử?/ - Ngôn ngữ nghe có vẻ to tát nhưng hợp cảnh, hợp tình lên khi đọc ta vẫn thấy nhuần nhuỵ, tự nhiên - Bài thơ còn mang ý thức lên án chiến tranh một cách mãnh liệt!
  Nó cô đúc tới mức độ mỗi câu thơ như một nút bấm để bắn ra những tia lửa hạt nhân... vừa ý nghĩa nhân sinh lại vừa khái quát tính thế giới - Ta hãy nghe 2 câu cuối:
                           Khi em cởi ra nhiều: điểm báo thế giới càng hiện đại văn minh (*) 
                           Nhưng điều đáng đớn đau: là tính nhân loại,                             
                             con người cũng ngày càng nhiều dã tâm gây tội ác! (**)
    Vì 2 câu thơ này nhà thơ đã có chú giải sâu sắc, để bài bình đỡ dài tôi xin đăng nguyên lời dẫn giải đó:
(*)   Thế giới càng hiện đại văn minh thì khuynh hướng triển lãm thân thể     
    của các thiếu nữ càng phát triển, tới mức gần như cởi truồng...
(**)   Nhà văn Nga Ai-Ma-Tốp đã cảnh báo trong tác phẩm "Ðoạn đầu đài" nổi tiếng của ông rằng:      Thế giới, cái ác vẫn lấn át cái thiện và con người hiện đại còn ác hơn con sói!

Sau khi đã phân tích như trên xin đưa ra nhận định: Có thể nói "Xem tranh bán loã thể" là một thi phẩm đi đến tột cùng của thi ca!  Nó xứng đáng là bài thơ hay hàng kỳ tác thi ca của Phạm Ngọc Thái - Anh đã thành công khi xây dựng bài thơ và nó còn có khả năng tồn tại trường cửu với thời gian!

                       Anh Trần

- Ð/C: Anh Trần Số 13 ngách 366/36 Ðường Ngọc Lâm, Quận Long Biên, Hà Nội

    Ngoài ra bài bình ấy của Anh Trần cũng đã được đăng trên một số website khác - Ở trong nước như trên vanthoviet.com:
http://vanthoviet.com/news/n/499/1336/em-nhu-gio-trang-ma-rung-dong-ca-vua-chua-thanh-than-anh-tran.html?l=vn       
  Hoặc trên một blog cá nhân ở Hoa Kỳ: 
                http://hoanggiaanh.net/tin-tc/633-xem-tranh-ban-loa-th

            
       

Trên một số website khác như sau:
http://vuontaodan.wordpress.com/2012/04/07/45/
http://vanganh.info/xem-tranh-ban-loa-the/
http://nghiathuc.wordpress.com/2012/04/05/m%E1%BB%99t-k%E1%BB%B3-tac-thi-ca-th%C6%A1-ph%E1%BA%A1m-ng%E1%BB%8Dc-thai-l%E1%BB%9Di-binh-anh-tr%E1%BA%A7n/
http://trannhuong.com/news_detail/13585/Xem-tranh-b%C3%A1n-l%C3%B5a-th%E1%BB%83
http://nguyenduyxuan.net/tac-gi-tac-phm/vn-hc-cuc-sng/2456-xem-tranh-ban-loa-th-li-binh-anh-trn
http://datdung.com/modules.php?name=News&op=viewst&sid=5673#axzz1rke7wqOv

nhanvan

.
  Sau những "Chùm thơ tình trong mưa", Chùm thơ trăng, Chùm thơ tình sông hồ, rồi "Chùm tình yêu & đàn bà", với bài "Xem tranh bán loã thể" của Nhà thơ mà đã được Nhà phê bình văn học: Anh Trần - bình coi đây là 1 kỳ tác thơ ca!
      Nhà thơ PNT tiếp tục truy cập ra các mạng qua các website trong nước & thế giới - Trong tháng qua chủ yếu là 3 chùm thơ - Trong bài này tôi xin giới thiệu lại với bạn đọc về 3 chùm thơ thơ đó:
            1/.  Qua Email gửi đi như sau:
 
                 
            Chùm thơ tình viết trong cây - Phạm Ngọc Thái

                                                      
                        

           CÂY THẦM TIẾC BÓNG
Nàng đi mãi mà không trở lại
Gió bên đường kéo liễu hát trong mưa
Và mặt nước bi bô lời than thở
Chiều buông rèm tàn tạ nắng buồn mơ.

Anh ngắm liễu bên hồ càng nhớ bóng
Ai ru mình trong trăng sáng nép vào anh
Làn da trắng vòm ngực nàng hưng phấn
Tan tành rồi! Ôi mộng, thuở ái ân...

Người đàn bà ra đi không trở lại
Để cây thầm tiếc bóng hoá bơ vơ
Và gió nữa cũng giông cuồng, rồ dại
Hồn thi nhân tan tác giữa hư vô.

Đôi mắt đẹp nàng dịu dàng đong trời biếc
Thân hoa thơm mà lại ủ bão dông
Anh tê dại cõi hồn hoang biền biệt
Bao sầu tư vương vấn các nẻo đường.

Người đàn bà ra đi không trở lại
Bãi cuộc đời cát bụi, gió mưa
Hoa sẽ úa, nhị sẽ tàn và lụi
Một đời trôi theo năm tháng xô bồ...
                                9/7/2005 
               



             KHOẢNG TRÔI TRONG LÁ
Bỗng cồn nhớ một thời dĩ vãng
Gió cứ trôi không hữu hạn bến bờ,
Nhưng vẫn đó: Em, anh - Cuộc sống
Xa nhau rồi! Tình cũ đến bơ vơ...

Có bao lá cây rơi, em đã vào xa vắng
Lá nuốt em. Giờ sống thế nào rồi?
Em sung sướng? Ưu phiền? Lãng quên hay bụi cát?
Mặt trăng trên trời. Tim anh rất mồ côi!

Hỡi những hàng cây xanh! Những con đường lá đổ!
Chỉ dùm ta đôi gót đỏ thời thiếu nữ em xưa
Kỷ niệm về trái tim đau thổn thức
Chỉ dùm ta! Nào, chỉ giúp ta đi!

Bài hát năm xưa... bên anh em đã hát
Giờ đây trong lá nẻo trời nào,
Anh đi qua chỉ thấy toàn mây trắng
Mặt trăng tít trên trời. Em ở tận nơi đâu?

Con đường ta đi có bao đôi trai gái
Ai cũng một thời yêu, em nhỉ! Để xa nhau,
Để được nhớ, được buồn, được khóc
Được nghe quanh đời những tiếng lá bay theo.

Hãy níu lại dùm ta! Một thời dĩ vãng…
Gió vẫn trôi, lá vẫn bay vèo
Nhưng vẫn đó: Em , anh - Cuộc sống
Và một mối tình ta đã tặng cho hết thẩy trăng sao.
                                                4/1994 

     Tác giả nhớ về kỷ niệm với một người con gái - Năm tháng qua đi... lá rụng hết lớp này, lớp khác. Giữa cái đời thường: Anh, em và cuộc sống cứ phải tồn tại, nhưng tình thiếu nữ một thời vẫn cồn lên trong trái tim anh. Chỉ còn lại bóng trăng trên trời với làn mây trắng và những tiếng lá  bay đi xa, xa mãi...





              HÀNG CÂY LÁ ĐỔ
Thế là hết! Em đi, chôn chiều vào gió...
Ta lang thang qua lá đổ hàng cây,
Bản tình xưa em hát ở đây
Nơi ngày nay xác các con thiên nga đã chết

Ôi, hàng cây! Cùng ta bao đêm từng tha thiết
Những nụ hôn và tấm thân bất hủ của em
Giờ ta sống trong hoang tàn sụp lở
Bên những chiếc bóng của đàn thiên nga

Thời gian phôi pha - Tóc ta hoá đá
Gió cũng làm lau ngàn năm ru rất khẽ!
Xin rụng một bông buồn
                                   lắt lay 
                        
                                                1990

Người con gái đã đi xa - Nhà thơ chỉ còn biết lang thang dưới bóng của hàng cây mà lòng đầy thương nhớ! Lá vẫn ngày ngày đổ xuống dưới hàng cây ấy,  để suốt cuộc đời anh đi trong những chiều gió không em...

          Thí dụ như đăng trên website bichkhe.org trong nước - link:
                          http://www.bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=1854 
            Hoặc trên website ở Hoa Kỳ - link:
           http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=YVFRMDY5MFQ4eGE3eDg4OTdhMDY=  

         2/.    Đặc biệt lần này anh tung ra một chùm thơ mang màu thế sự - Chủ yếu là truy cập trên các website Hải ngoại - nhiều nhất là ở Hoa Kỳ:


            Chùm thơ bàn về chủ nghĩa - Phạm Ngọc Thái


                  TRỞ VỀ
Đôi cánh chim trời quạt gió mây
Ta về non nước nước non đây
Nghe thu xào xạc rung mùa lá
Đông cũng hương đông lạ chưa này.

Ở chốn quê nhà bụi cát bay
Hoà bình mà tan mộng trăng say,
Ta về bầu bạn cùng mưa gió
Lưu lạc - người ơi gió cuốn thôi!

Ta về trọn cuộc đất cố hương
Với mộng ngàn thu gửi nhân gian
Đông Âu bão giật xiêu Thành Mác (**)
Bốn bể chân trời lạc khói sương...
            Nước Đức 1991 * Thế kỷ XX
            (Đã in trong tập "Người đàn bà trắng", NXB Thanh niên 1994)


(**)    Bài thơ được viết ở nước Đức vào đầu Thập kỷ 90 của Thế kỷ XX: Thời kì đó Đông Đức bị mất vào tay Tây Đức, sau đấy là sự sụp đổ của hàng loạt các nước XHCN ở Đông Âu:
           Đông Âu bão giật xiêu Thành Mác
                 Bốn bể chân trời lạc khói sương...
Trên bàn cân thế giới thành trì XHCN bị lung lay tan vỡ, thần tượng về một nước Nga Xô Viết cũng hoàn toàn sụp đổ, một phần trong bể nhân tình thế thái rơi vào cảnh tương tàn, sương khói - Không biết nên tin vào đâu và... đi về đâu?
Cố hương: Nơi ấy là cội nguồn, nơi chôn rau cắt rốn của đời anh, nhà thơ kiên quyết trở về!
Trong một giai đoạn có thể ghi nhận như một cột mốc lịch sử đầy ý nghĩa xẩy ra đối với cả xã hội và thế giới loài người... mà tạo nên một bức tranh tổng hợp trong bài thơ Trở Về này!

.

         Trong tháng 8 này nhà thơ cho phổ cập chủ yếu " Chùm thơ xa quê" - Đây là một chùm thơ anh đã viết trong những năm cuối thập kỷ 80 đầu thập kỷ 90 của thế kỷ trước ở bên Đức - Những bài thơ này cũng đã được anh cho xuất bản trong Tập "Có một khoảng trời" NXB Hà Nội 1990 & một số khác tiếp tục cho xuất bản ở Tập thơ "Người đàn bà trắng" NXB Thanh niên 1994. Anh đã chọn ra 4 bài tiêu biểu nhất của mảng thơ viết ở nước ngoài hồi đó tạo thành chùm xa quê này.
     Khi chùm thơ vừa cho phổ cập ở các website Hải ngoại đã được đón nhận rất nhiệt tình - Phải nói là chùm thơ sâu sắc, hay và có sức rung động trái tim người - Tôi xin post lại toàn bộ nguyên vẹn chùm thơ đó trên Email mà anh đã gửi tới các website trong nước cũng như Quốc tế như sau:
 
          
              Chùm thơ xa quê của Phạm Ngọc Thái

                          


 

.

               Một sự kiện văn chương xẩy ra xung quanh việc trao giải thưởng HCM cho các văn nghệ sĩ 2011. Về văn học nổi lên dư luận phê phán rất nhiều đối với ông Chủ tịch HNVVN Hữu Thỉnh đã từng 05 lần "ăn" giải Quốc gia... lần này cũng mang 2 tác phẩm thơ rất kém, định chiếm cả giải HCM này với khoản tiền thưởng lớn? Đặc biệt Nhà thơ Trần Mạnh Hảo đã lên án rất mạnh mẽ, đăng trên nhiều website cả trong & Hải ngoại, rồi web.      lethieunhon. com cũng đăng nhiều bài của các nhà văn, nhà thơ phê phán Hữu Thỉnh, Đã có đâu 3 hay 4 nhà văn được đề cử xong tự thấy mình chưa xứng đã tự nguyện rút lui, còn ông Hữu Thỉnh vẫn tảng lờ... một số bài viết yêu cầu Ông Chủ tịch HNVVN tự nguyện rút tác phẩm về?...  Nhà thơ PNT cũng viết bài bình luận sự yếu kém trong 2 tác phẩm thơ của ông Hữu Thỉnh, hiện nay đã đăng trên mấy website nhất là ở Hải ngoại... Trong VNTQ này tôi xin ghi lại toán bộ bài bình luận phê phán ấy của anh để bà con cùng tham khảo:
 

Đem tác phẩm thấp kém dự giải thưởng HCM của ông Chủ tịch HNVVN

                                    
                                                                             
                                  Hữu Thỉnh - Chủ tịch HNVVN      


                     HỮU THỈNH: MỘT CHÂN DUNG THƠ TRUNG BÌNH

                                                                               Phạm Ngọc Thái

     Đó là hai tác phẩm thơ: Tập "Thương lượng với thời gian" (TLVTG) - NXB Hội nhà văn 2005 và tập "Trường ca biển" mà ông Chủ tịch HNVVN đã mang nó dự, nói đúng hơn là định chiếm một giải thưởng văn chương Quốc gia lớn! Như nhà thơ Trần Mạnh Hảo đã viết: " Trong một thành phần ban giám khảo do chính Hữu Thỉnh đã thiết kế... rồi ông Chủ tịch "tế nhị, khách quan?..." xin rút ra khỏi Hội đồng xét giải".

      Hay như nhà văn Nguyễn Quang Thân đã lên tiếng phê ông Hữu Thỉnh (HT) ăn tham, kiểu tự mình cho mình giải thưởng là vừa đá bóng vừa thổi còi, vừa lĩnh thưởng, vừa khen ban chấm giải... công minh! ( trích bài TMH).
      Người ta tính đến nay ông HT đã 05 lần "ăn" giải thưởng văn học Quốc gia, kể cả giải thưởng Vua Thái Lan gọi là "giải Asean - 1000 USD" mà chính ông Chủ tịch đã tự đề cử cho mình... cùng với nhiều giải khác. Như kết luận của Trần Mạnh Hảo: Ông Hữu Thỉnh đã đạt kỉ lục ăn giải văn chương trong thời đại ngày nay là... vô địch thế giới!

    Xin quay trở lại  với 2 tác phẩm của HT đã nêu trên - Vậy dư luận trong giới văn chương đã nói gì về các tập thơ "Thương lượng với thời gian" & "Trường ca biển" của ông? Ngay từ khi 2 tác phẩm đó ra đời đã bị rất nhiều sự phê phán, chỉ trích: 
     Nào là Tập TLVTG dở và nhạt nhẽo vô cùng, viết cẩu thả. Nào là không có gì nổi hơn so với mặt bằng thi ca. Là một bước lùi, xuống dốc không phanh của nhà thơ Hữu Thỉnh. Nào là thơ sáo mòn, nhạt hơn nước ốc. Về thi pháp thì "râu ông nọ cắm cằm bà kia", nhiều bài giả tạo, khiên cưỡng, triết  lý vớ vẩn, nhiều câu viết y chang những câu cũ tầm thường, lại thừa chữ vô tội vạ. 
      Dư luận với "Trường ca biển" là một tác phẩm làng nhàng, nhạt nhẽo, đọc Trường Ca Biển ta bắt gặp cách nói phúng chỉ, ví von thẽo thọt, tủi phận...lặp lại từ các tập thơ trước của chính tác giả. Nói tóm lại, Trường Ca Biển thiếu hẳn giá trị nghệ thuật, thiếu xúc cảm, thiếu một trái tim chân thành với thi ca.
     Trong bài viết này tôi xin chính thức bình luận về hai tập thơ ấy của ông. Trước hết:

                             NÓI VỀ TẬP THƠ " THƯƠNG LƯỢNG VỚI THỜI GIAN"

       Hữu Thỉnh làm thơ rất ẩu, tư duy khá lung tung, rồi tìm những từ hay hình ảnh hoa hoét hoặc có nỗi đoan trường ghép lại. Có bài mới đọc lên cứ tưởng... cũng thấy là lạ hay hay... nhưng rồi gấp lại thì bài thơ chỉ màng màng như một lớp sương khói, hay đó cũng chỉ là một ý tưởng nhạt thếch, nông choèn. Tôi có thể nêu các kiểu làm thơ tạp-pí-lù ra đây có đến vài chục bài trong tập thơ trên năm mươi bài của ông. Thí dụ như bài "Bóng mát":
       Tôi như cây biết giấu lá vào đâu/ Giữa gió bụi cõi người/ Nếu giấu lá thì còn đâu bóng mát/ Bóng mát mà không che nổi chính tôi.
    Mới đọc thì có vẻ nỗi đời, nỗi người, nỗi trần ai đây? nhưng ngẫm kỹ bài thì không biết anh ta đang định nói về cái gì? "bóng mát" kia biểu thị cho cái gì? Không rõ! ,"gió bụi cõi người" nghe cũng đoạn trường đấy chứ? nhưng gắn với hình ảnh "lá" ở câu trên - "lá" kia là cái gì của anh ta? Vì câu thơ "Tôi như cây biết giấu lá vào đâu" mà. Nó tượng trưng cho khuôn mặt, ý nghĩ, tình cảm hay tư tưởng chăng? Chưa hẳn, trái tim? cũng không phải.
                       Nếu giấu lá thì còn đâu bóng mát
    "lá" của anh ta đã cho cái gì mà làm ra "bóng mát", cho đời hay cho chính cuộc đời anh? Vậy là nửa bài thơ rồi vẫn chưa biết nó là cái gì? Ta lại xem câu kết:
                       Bóng mát mà không che nổi chính tôi
     Cái cây nó có bóng mát để che cho đời, nhưng "lá" của anh ta thì chẳng rõ là cái gì - mà nói cái "bóng mát" ấy không che nổi chính anh ta? Thế là nghĩa cũng như tứ thơ lung lung tứ mẹt. Hữu Thỉnh viết văng mạng ra chẳng cần biết nó biểu thị cho cái gì hết - Và, bài thơ trở thành...vô nghĩa!
        Trần Mạnh Hảo nói Hữu Thỉnh làm thơ rất ẩu chính là vậy.
Thơ HT nhiều bài bất cần tính lôgich trong tư duy triết lý dù chỉ là một bài thơ ngắn vài câu, tôi thí dụ một bài thơ khác:
Đôi luống thời gian/ Ai ải mùi đời/ Hì hục câu thơ/ Gieo chỗ không người/ Tấm chăn ngôn từ/ Dầy sao không ấm/ Thi nhân dậy chưa/
Gà đang chuyển sớm/ - (Mồ hôi đón ngõ).
Đọc lên cũng đã thấy cái thời gian ai ải mùi đời kia, chắc là thời gian như cuộc đời thum thủm toàn phân tro chăng? Mấy từ "ai ải mùi" mà tác giả sử dụng cốt chỉ để thơ cho có vẻ hình tượng "kêu" đấy thôi, nhưng đó là cách sử dụng vơ váo bất kể ý nghĩa. Sau đó tự nhiên lại chuyển sang ý thi nhân làm thơ gieo vào chỗ không người? Chắc là muốn nói thiên hạ rất mông muội về thi ca, nên anh ta gieo vào họ như gieo vào chỗ không người, rồi đến gà qué báo sáng...thế là hết thơ! Cũng chẳng biết cái thời gian ai ải mùi đời kia với người thi nhân làm thơ nó có quan hệ với nhau thế nào, và nó được đưa vào trong bài thơ để nói lên ý nghĩa gì? cũng đã được thêm một bài.  HT làm thơ rất nhiều bài đại loại nham nhúa như thế!
Cũng có khi chỉ do một ý tưởng nào đó chợt vụt đến, thoáng qua mà tác giả vội ghi lại, đáng lý nó mới chỉ là tư liệu trong một bản nháp. Nhưng HT đã sử dụng ngón nghề của một tay thơ chuyên nghiệp, thêm dăm ba chữ mắm muối vào đó hoặc tìm đại vài hình ảnh cho có vẻ kêu kêu, bất cần hình ảnh đó ý nghĩa có hợp với bài thơ không, xào xáo nó lên -  lại được thêm một bài thơ nữa, hay gộp nó lại thành tập lấy một giải thưởng văn chương. Tôi ví dụ thêm bài thơ "Năm đi":
      Gió sao là lạ. Mây khang khác/ Không hiểu. Hay là nhịp cuối năm/ Hôm qua thì tiếc. Mai thì sợ/ Tuột cương trăng cũ lại sang rằm.
   Một câu kết kêu như chuông nhưng lạc lõng, từ ngữ bóng bẩy có vẻ đẹp mà chẳng ăn nhập gì với những ý của bài thơ. Tôi không muốn dùng 2 chữ "ý tưởng" nữa, vì bài thơ ngắn ngủn của một đôi suy nghĩ chợt đến chưa đạt được đến mức độ có ý tưởng? Bài thơ này chắc là HT nhặt nhạnh lung tung trong đống giấy nháp, rồi sửa chữa qua quít để thêm một bài nữa cho tập. Cũng chỉ là một bài "thơ rác".
Ôi, ông Chủ tịch HNV ơi! Đúng là thời buổi cào cào châu chấu lên ngôi cả rồi.
Cần phải ví dụ cho bạn đọc thấy thêm hàng loạt các bài thơ HT đã làm như vậy. Bài "Ngẫu cảm" chẳng hạn:
  Thu hết mọi tiếng chuông/ Cõi thiện xa xăm câu kinh vượt dốc/ Bao nhiêu kỳ quan che không kín những gì lầm lạc/
Mây vừa đi vừa ngoái lại trông người/.
   Chưa nói đến bạn đọc mà ngay một nhà thơ nào yếu bóng vía, có khi chỉ cần đọc mấy câu của bài thơ này phải "sợ tài nhà thơ chết khiếp" , phục lăn ra mà cho rằng có lẽ nó sắp đạt độ ... kiệt tác. Nhưng thực ra bài thơ chỉ là những sự lắp ghép loạn xạ, tư duy lung tung chẳng đâu vào đâu. Chẳng biết bài thơ nói cái gì? Đây cũng đích thị là một bài thơ để...loè đời! Cái ngón nghề mà HT tìm ra trong quá trình sáng tác thơ của mình chính là thủ thuật rất sảo ấy đã thành sở trường trong quá trình làm thơ của ông. Trong bài viết Trần Mạnh Hảo nói Hữu Thỉnh làm thơ hay lấy "râu ông nọ cắm cằm bà kia" là vậy.
Có lẽ không phải là HT không biết cái hạn chế trong sáng tác thơ của mình... và có lẽ cũng không phải là không biết sự kém cỏi của tập thơ "Thương lượng với thời gian"!  Cho nên cũng đã có lúc ông tự thú - Ta hãy đọc bài thơ "Người làm mùa" thì rõ:
Những gié vàng lại tụ hội vàng tươi/ Mùa hoàn hảo? Thiên nhiên bầy kiệt tác/ Sao với ta vẫn chỉ vài nét phác/
Tẩy xoá hoài người vẽ mãi chưa xong?
      Ý muốn liên hệ với "mùa thi ca" của ông ta đây? Đã biết thơ mình mới chỉ là những nét phác, nhạt nhẽo còn nông cạn. Còn với mình thì "tẩy xoá" mãi vẫn không viết nổi một bài thơ hay - Thế mà vì lòng tham, ông Chủ tịch đã 05 lần lấy giả thưởng Quốc gia rồi, lần này vẫn mang ra định lấy tiếp cái giải thưởng HCM kèm với 200 triệu đồng cơ đấy!
HT viết nhiều thơ dở quá, định thôi nhưng lại xin ví dụ tiếp một bài thơ nữa - Đó là bài "Những người đi lại phía tôi":
Những người đi lại phía tôi/ Bao nhiêu bóng mát một lời lá bay/ Mặc ai xô dạt mỗi ngày/ Múc đau lòng giếng vẫn đầy sao hôm.
     Hình ảnh thì cũng có vẻ hoa mỹ, rồi nỗi mình, nỗi đời - Nhưng bài thơ nói gì nhỉ? Nếu kết lại thì hình như là... vô nghĩa! Nó "vô nghĩa" bởi vì nó tư duy theo kiểu ba-chi-khươn, vơ váo và lắp ghép nhằng.
Tôi xin phân tích hình ảnh "bao nhiêu bóng mát" kia là gì? Có phải bao nhiêu người đang đi lại phía nhà thơ đã đem cho ông ta bóng mát không? Nếu thế thì cũng có tính nhân văn đấy, nhưng liền ngay sau đó lại là hình ảnh:
...  một lời lá bay
   Chả lẽ để đáp lại "những bóng mát" mà người đời đã đem lại cho ông (đó tức là những danh lợi mà ông đã được hưởng), ông chỉ đáp lại cho họ, tức là cho cộng đồng... "một lời lá bay" ư? Nghĩa là, tao cũng chả cần phải trả cho chúng mày nhiều, một đôi lời ve vuốt suông, hay chút bổng lộc gì đó cỏn con thôi, sau đó ông thoảng qua như ...lá bay!... và ông cứ ung dung hưởng "những bóng mát" mà người đời mang lại cho ông. Bởi vì ngay câu thơ thứ 3 viết:
       Mặc ai xô dạt mỗi ngày...
Thể theo sự liên kết trong tư duy bài thơ thì: Ông cứ mặc cho cuộc sống những kẻ đã mang lại bóng mát cho ông bị xô dạt, chìm nổi...Ông mặc xác tất cả - và bài thơ kết:
      Múc đau lòng giếng vẫn đầy sao hôm
   Hình ảnh "múc đau lòng giếng" có vẻ ghê, nhưng để nói cái gì? Ta giả sử nếu cái giếng kia biểu thị cho đời - Ông cứ việc múc đau lòng đời, tức là ông cứ việc vơ vét, hưởng thụ những lợi lộc của đời mang lại... cho đến cuối đời ông. Bởi vì hình ảnh "sao hôm" sẽ biểu thị cái nửa đời chiều của ông mà... "vẫn đầy sao hôm" là vậy.
Còn nếu ta giả sử hình ảnh "cái giếng" kia để chỉ bản thân nhà thơ - Ông múc đau ông, nghĩa là ông sẵn sàng hy sinh bản thân cho hạnh phúc của mọi người, tức là cho đời - Thì sao câu thơ trên ông lại viết: "Mặc ai xô dạt mỗi ngày"???... Thế là bài thơ trở thành khập khiễng, ý thơ phi lý, hình ảnh như những cánh hoa giấy đẹp nhưng lung tung. Bài thơ này cũng chỉ để ... vứt đi!
Tôi lại ví dụ thêm bài nữa, bài "Vô thanh":
     Tôi ngồi nhặt sỏi đếm buồn/ Gió đi tìm khói chon von mấy đồi/ Mây kia ham sự nhất thời/ Bao nhiêu oan nghiệt mắt người ngước lên.
   Ví von, nhặt nhạnh hình ảnh lắp ghép bừa đi, bài thơ như đánh đố người ta vậy. Chẳng ra tả, mà cũng chẳng biết nói về sự đời gì... gì?
Đấy là tôi mới ví dụ một số bài thơ ngắn cho dễ đọc. Để bạn đọc khỏi nhàm chán tôi chỉ xin ví dụ thêm một bài thơ dài hơn, nhưng cũng viết ẩu làm nhàm như thế. Đó là bài "Lời mẹ" - Nói về mẹ thường là những bài thơ rất máu thịt, da diết. Nhưng Lời Mẹ của HT thì phải nói thơ viết hồ đồ đến mức độ hơi nhăng nhít. Bài thơ chia làm 3 khúc, mỗi khúc có 8 câu, tổng cộng toàn bài có 24 câu. Đây là:
Khúc I-  Khúc đầu tiên này thì nó còn kể lể có chuyện một tý, tuy cũng chỉ viết nôm na tung hứng bừa đi thôi, chẳng có gì gọi là chắt lọc hay nghệ thuật tinh tuý. Nhưng thôi, ta chấp nhận như thế, tạm gọi là cũng được:
Mẹ đã sinh ra tôi/ Đặt tên cho tôi nữa/ Một cái tên nõn nà/ Hồn nhiên như sói nhỏ/ Cái cối và cái chày/ Con mèo và con cún/
Yêu mấy vẫn chưa vừa/ Thoắt trở thành người lớn.
   Mấy câu sau là tác giả đã nhặt nhạnh bừa đi rồi đấy, ghép lại thành một khúc - Chưa thể gọi là ăn nhập với nghĩa trong cả bài. Ta cứ đọc tiếp sẽ thấy. Đến khúc thứ 2, thứ 3 mới thật là thứ thơ... hô khẩu hiệu. Mà đây là khẩu hiệu rất sáo rỗng, nhạt nhẽo. Nhưng tác giả không phải chỉ hô khẩu hiệu một lần đâu - Hai khúc thơ, mỗi khúc 8 câu - Chỉ có 2 câu đầu là khác, còn 6 câu sau lặp lại y hệt nhau, ý tứ vơ váo. Chợt nghĩ được cái gì là đưa luôn vào, cứ như là viết đại cho xong, đọc chối không chịu nổi. Để bạn đọc thấy rõ xin chép lại cả 2 khúc sau ra đây:
Khúc II - Tôi bước ra ngoài ngõ/ Gió thổi. Nước triều lên...             
      Đi hoài không gặp tiên/ Đành quay về hỏi mẹ/ Hãy yêu lấy con người/ Dù trăm cay nghìn đắng/                    Đến với ai gặp nạn/ Xong rồi, chơi với cây!
     Khúc III-  Tôi lại bước dưới trời/ Không tiếc mòn tuổi trẻ/...  (6 câu sau giống hệt ở khúc 2)
   Đi hoài không gặp tiên/ Đành quay về hỏi mẹ/ Hãy yêu lấy con người/ Dù trăm cay nghìn đắng/ Đến với ai gặp nạn/ Xong rồi, chơi với cây!
   Xin phân tích một chút ở câu thơ cuối khúc - Sao lại kết "Xong rồi chơi với cây"? Nếu là những người chán sự thế, chán chốn quan trường... đi ở ẩn như Nguyễn Khuyến chẳng hạn, hay như thi sĩ Tản Đà chán chốn hồng trần tìm đường lên núi "tu tiên" đã đành... đằng này HT còm ham danh lợi thế cơ mà? Đọc thơ ta có thể hiểu: Mẹ từng dặn anh ta rằng, con người nó hay lừa lọc, gian sảo lắm, tốt thì ít mà xấu thì nhiều... đừng nên "chơi" với con người mà chỉ nên chơi với cây thôi!
Nhưng mẹ lại cũng dặn anh ta: Phải làm một con người cao thượng. Con người tuy xấu thế đấy, nhưng lúc họ gặp nạn... thì phải đến cứu vớt họ (như ở câu thơ trên đó đã viết "Đến với ai gặp nạn") - Xong rồi lại về..."chơi với cây"! Vậy lời dặn ấy HT đã cao thượng đến thế nào mà sao còn  tham lam thế? Đây là một bài thơ viết cẩu thả. Cái đoạn lặp đi lặp lại dài đến 6 câu nào có hay gì, có nghệ thuật thi ca gì cho cam, chỉ là cách nói đạo lý sáo rỗng. Câu thơ : Đi hoài không gặp tiên/ - Hình ảnh ấy chắc HT chợt nhớ về chuyện cổ tích, có cô bé hoặc cậu bé nghèo khổ... đã mơ thấy ông tiên hay bà tiên hiện về - Thế là bê luôn vào thơ, mà lại là bài thơ nói về nỗi đời, đoạn trường người lớn hẳn hoi. Một bài viết về mẹ thuộc dạng nhàm chán nhất, nhì đối với một nhà thơ chuyên nghiệp mà tôi từng được đọc.
Thế đấy, thơ ông Chủ tịch đã lãnh đạo HNVVN đến 3 khoá của chúng ta hôm nay là thế đấy!
Nói dài, bình thêm làm gì nữa cho bạn đọc càng nhàm chán. Quá đủ để nhìn nhận về  tập thơ "Thương lượng với thời gian" thấp kém, cũng như tầm vóc chân dung thơ ông - Hữu Thỉnh: Một chân dung thơ trung bình!
Tôi sẽ có đánh giá riêng về toàn bộ chân dung đời thơ của ông ở một bài viết khác.
-      Không phải là không có lý trong lần ông được giải Quốc gia đầu tiên với tập trường ca "Đường vào thành phố" - Đã bị nhà thơ Xuân Diệu phê phán là dở vô cùng, là không biết làm thơ, là tào lao chi khươn... ngay trên báo Văn Nghệ. (trích bài TMH).
-     Cũng không phải là không có lý trong lần thứ 2 ông ăn giải HNV với tập thơ "Thư mùa đông", đã bị nhà văn Tô Hoài viết bài chê bai rằng: Thơ Hữu Thỉnh chỉ là một gánh chè chai đồng nát.

Còn với tập "Trường ca biển" - Nếu tôi bình thêm nữa thì dài quá. Song như dư luận hiện nay đã phê phán rất nhiều về giá trị tầm thường, nhàm nhúa của tác phẩm. Tôi chỉ nói thêm: Ý tưởng và cấu tứ thơ luộm thuộm, nội dung ý nghĩa thơ vụn vặt nhàm chán, có nhiều chỗ viết như nói dông dài, nghĩ ra cái gì viết cái đó ào đi chứ không phải thơ. Lời nhiều nghĩa ít, đọc thơ thấy chẳng ra đâu vào đâu. Thơ viết dài dặc, lan man hầu như không có cảm xúc. Một trường ca viết hết sức ẩu và coi thường sự thẩm thấu thơ thiên hạ. Tôi cam đoan rằng: Loại trường ca này không tồn tại với thời gian, không có giá trị và không lưu được đối với nền văn hiến Quốc gia.
Tóm lại - "Trường ca biển" là một trường ca thuộc loại kém, tầm vóc dưới trung bình.
Thế mà Hữu Thỉnh dám cả gan mang nó đi để dự một giải thưởng lớn của Quốc gia - Đúng là đã coi trời bằng vung, nhìn đời dưới con mắt - Tôi xin dừng bài bình luận của mình về 2 tập thơ của ông Chủ tịch HNVVN ở đây, không muốn nói gì thêm nữa.

Phạm Ngọc Thái
Hà Nội* Cuối tháng 9/2011


                 *    Đăng trên website banvannghe.com ở Hoa Kỳ- link:
                           http://www.banvannghe.com/D_1-2_2-77_4-991_5-4_6-1_17-84_14-2/ 
                  *   Đăng trên Tuổi trẻ Việt Hải ngoại ở Hoa Kỳ:
           http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=N3haVDc4VFRaN1EwOVQwOTgwUTg=
                  *    Đăng trên Website vanganh.info Hải ngoại:
            http://vanganh.info/dem-tac-pham-thap-kem-du-giai-thuong-lon-cua-ong-chu-tich-hnvvn/
                  *    Đăng trên hung-viet.org ở châu Âu:
http://hung-viet.org/blog1/2011/09/28/h%E1%BB%AFu-th%E1%BB%89nh-m%E1%BB%99t-chan-dung-th%C6%A1-trung-binh/
                  *     Đăng trên nsvietnam.com ở Canada:
                             http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/1002.ht.html
                  *     Đăng trang Văn học Nguồn cội - Hải ngoại:
https://trangvhntnguoncoi.wordpress.com/2011/10/01/ph%E1%BA%A1m-ng%E1%BB%8Dc-thai-chan-dung-nha-th%C6%A1-trung-binh/
                  *   Đăng trên Bản tin ngày - Hải ngoại:
http://tintuchangngay4.wordpress.com/2011/10/02/h%E1%BB%AFu-th%E1%BB%89nh-m%E1%BB%99t-chan-dung-th%C6%A1-trung-binh/
                   *  Đăng trên luanhoan.net - Hải ngoại:
                 http://www.luanhoan.net/gocchung/html/gc746.htm
                    * Đăng trên thonginberlin.de link:
                http://thongtinberlin.de/diendan/sept2011/huuthinhmotchandungthotrungbinh.htm
 

nhanvan

.

          "Chùm thơ tình thời con gái" cũng là một chùm thơ thi vị & được bạn đọc cảm mến, nhất là giới sinh viên -  Xin đăng ở đây để mọi người thấm tháp cái tình yêu thưở còn trẻ mơ mộng và đáng yêu bao nhiêu:
 
       CHÙM THƠ TÌNH THỜI CON GÁI - PHẠM NGỌC THÁI
 
 
       MÁI TÓC CON GÁI

Mái tóc phố màu mây
Xõa ngang đời con gái
Em đi lấy chồng rồi
Lòng anh buồn biết mấy.

Hàng phố người có thấy
Những vòm cây đứng thầm
Chiều hoàng hôn cũng vậy
Gió như là để tang.

Đây bông hoa yêu thương
Ta ủ vào nỗi nhớ
Em đã không còn nữa
Chỉ có sao trên trời.

Vầng trăng khuyết, em ơi!
Giống đời anh cô độc
Sáng ngày treo tưởng chết
Hắt hiu và nhỏ nhoi.

Em đi lấy chồng rồi!
Màu hoa xưa trinh trắng
Tháng năm cùng mưa nắng
Tóc hoá thành mây bay…
                        1981





          ĐÊM THIẾU NỮ

Tiếng ếch chùa động vỡ “Đêm thiếu nữ“
Mây từng đàn trôi nổi phận thiên nhiên
Ta khỏa lòng ta đằm sương gió
Sau chuyện tiền nong với áo cơm.

Ôi, thân thiết chặng đời gió bụi
Những tháng năm đá, sỏi... đến cùng em,
Em đã nuôi ta bằng nhị hoa phấn dại
Một chặng đời sôi nổi giống bướm ong.

Làn tóc ướt, môi thơm chùm ớt ngọt...
Nhớ thương nhau nhưng chẳng thể đi tìm
Mặt nguyệt đêm này nhòe sương bạc
Anh một mình ngồi hát ru em!
                                   1992






            MỐI TÌNH KHÔNG BẾN ĐỖ

Mỗi sáng sáng anh ra hồ dạo bước
Thấy bóng hình em hắt xa xa...
Anh mới hỏi: phải chăng nàng đã thức
Đêm mộng mơ còn in trên nét mặt nàng kia?

Cành liễu gió vi vu lời tình tự
Thơ anh ru tiếng khẽ động bên bờ
Tình yêu đến tháng năm không có tuổi
Anh xao lòng thổn thức giữa hư vô.

Tình cũng thể bóng mây qua vô định
Như phù sa bồi đắp cõi hư không
Em bé bỏng - Đời người rồi vụt biến
Hạnh phúc sẽ ào đi trong bể sóng mênh mông.

Mùa xuân tới, em ơi! Tình ta như lá trúc
Bay trên không xáo xác giữa màu xanh
Anh thầm thì vọng gọi tên em
Bên sóng hồ reo bâng khuâng nỗi nhớ.

Chân anh bước dưới vuông trời thành phố
Tán lá bay che rợp bóng cuộc đời
Mối tình nhỏ líu lo đùa một tí
Biết đùa rồi mà vẫn máu tim rơi!

Ôi, mối tình không bến đỗ em ơi!
Mai anh chết, nếu khi đời nhắc đến
Em hãy nói với đời: anh đã từng cảm mến
Mang bóng hình em trong tim để đi xa. 
                             1/2008






      CHIỀU CON GÁI EM ĐI

Hai bàu em như đôi vầng trăng
Ánh mắt mùa thu bay phảng phất
Chiều con gái em đi biền biệt
Sóng hồ Tây xôn xao...

Nơi bến vắng anh đang tư lự
Thành phố chìm trong mơ sương
Trời cúi nghiêng mình xác xao lá rụng
Đời thiếu nữ thơm hương.

Khát vọng hoá anh thành sa mạc
Em là ốc-đảo cứ rờn xanh
Anh muốn bế bồng ru em như thưở trước
Trái tim yêu thương tha thiết chẳng muốn yên.

Đôi mắt lệ đưa sóng hồ trong gợn gió
Rất hiền hoà mà sâu nhói ruột gan
Chiều tiễn chân theo để lòng ai luyến nhớ
Cả thiên nhiên vang khúc hát về em!                          
 
                    Phạm Ngọc Thái
                       29/4/2006 


                                 Một số website tiêu biểu trong nước & Hải ngoại đăng như sau:
                                        . Nguyệt san Việt Nam ở Canada:
                                       http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/0918.pnt.html
                                       . Một website văn học ở Huế:
                                          http://bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=2000
                                      .  Đất Việt ở Hải Phòng:
                                          http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1798

.

Tiếp theo bài bình luận về tác phẩm thơ của Ông Hữu Thỉnh - Chủ tịch HNVVN, đã gây nhiều dư luận xôn xao trong giới văn chương & báo chí...
         Vừa qua nhà thơ PNT lại tung ra một bài bình luận về Bằng Việt: Không chỉ là một nhà thơ mà còn là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Thủ đô, Phó chủ tịch HVHNT Việt Nam đồng Chủ tịch Hội đồng thơ HNVVN - Bài viết của anh không chỉ thuần tuý trên lĩnh vự văn chương, còn mang tính thế sự thời đại sâu sắc - Tôi xin đăng lại ở đây để bạn đọc nào chưa biết tham khảo. Bài bình luận ấy với tên đề:
 

                                BẰNG VIỆT PHÊ PHÁN XÃ HỘI BẰNG THƠ
                                                    Tôi xin bình luận tập thơ “Nheo mắt nhìn thế giới của Ông.
 
                                                                                                         Phạm Ngọc Thái

      “Nheo mắt nhìn thế giới” – NXB Văn học 2008, là một tập thơ có tiếng vang và hay nhất của Bằng Việt. Trong lời giới thiệu tập thơ, Ông đã viết:
-  Thơ đối với tôi (tức tác giả) không chỉ là thơ mà còn là một thái độ sống. Đã là một thái độ sống, thì bút pháp thể hiện cốt sao nói được hết điều mình cần nói, cần tỏ thái độ…
Một đoạn khác cũng lời giới thiệu ấy, Ông còn nhấn mạnh:
-  “Nheo mắt nhìn thế giới” – đầu đề tập thơ này thoạt nghe có vẻ hơi kênh kiệu, thậm chí có phần xấc lược! Nhưng đọc kỹ các bạn sẽ thấy, thực ra là một thái độ, một tâm trạng khá kìm nén, đến mức có phần nhẫn nhịn, lặng lẽ chiêm nghiệm, đôi khi chua chát, ngậm ngùi…
 
 

              Bìa tập thơ "Nheo mắt nhìn thế giới" & Nhà thơ Bằng Việt

      Nhìn tổng thể tập thơ bắt nguồn từ một cách nhìn của một cõi lòng có phần u uẩn, dồn ứ cảm xúc mà tạo thành thi phẩm, mang tính phê phán xã hội sâu sắc. Vậy ta hãy xem, qua những bài thơ Bằng Việt đã phê phán xã hội thế nào? Xin mở đầu trang bình luận này bằng việc phân tích bài “Nhớ Trịnh”:

Có khi/  Một ngày ruổi rong, một ngày tất bật/  Cũng không làm xong một việc ra hồn!/  Có khi/
Cả tuần lao lung, cả tuần suy ngẫm/ Cũng không nhìn thấu bản thể mình!

Tôi nói về đoạn thơ giữa trước:

Ngày sống vội, tuần sống vội, năm sống vội/  Tuổi hoa niên, trung niên, kế tiếp tuổi già/  Chong chóng quay, rút cuộc được gì?/…
Được chuyển động – làm bù nhìn của gió…

Bằng Việt (BV) không chỉ là nhà thơ, mà còn thuộc hàng thủ lĩnh chính trị trong cơ quan tuyên huấn Đảng, Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thủ đô, phó Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học nghệ thuật VN, đồng Chủ tịch Hội đồng thơ HNVVN. Có thể nói suốt cuộc đời Ông luôn tỏ ra trung thành, mẫn cán, phụng sự chế độ như một cái …“chong chóng quay” ( như thơ đã viết). Vậy sao lại phải thốt lên:

Chong chóng quay, rút cuộc được gì?

Ông tự trả lời:


Được chuyển động – làm bù nhìn của gió…

Có nghĩa là, tất cả sự phụng sự không biết mệt mỏi ấy: Ngày sống vội, tuần sống vội, năm sống vội/-  Cả đến những bổng lộc, vinh quang mà Ông đã có (tôi xin nói về ý nghĩa của sự “vinh quang” này sau), cũng chỉ để làm…”một bù nhìn”! Nhưng là bù nhìn của ai?

               bù nhìn của gió…

Gió thổi thì chong chóng phải quay! “gió” ở đây nó biểu thị cho một thế lực – Đó
chính là bộ máy nhà nước! Ta đọc tiếp những câu thơ dưới:

            Và gió, quẩn quanh đầu sông, cuối bãi,
   Cũng một kiểu bù nhìn của nóng lạnh, Âm-Dương

Khí trời thay đổi… lúc nóng, khi lạnh thì tạo thành gió – Vậy “gió” lại cũng chỉ là “một thứ bù nhìn”… của trời đất ( tức Âm-Dương)! Hình tượng “Âm-Dương” tác giả sử dụng, chính là để chỉ về chế độ cũng chỉ như… “một thứ bù nhìn”  theo chủ nghĩa Marx hoang tưởng mà thôi! Nó vận hành như gà mắc tóc:

            cứ quẩn quanh nơi đầu sông, cuối bãi

     Đó là một bộ máy cổ hủ, thậm chí còn bị tha hoá… (ta sẽ xét ở các bài khác thì thấy ý nghĩa này rõ hơn: như bài “Ngô đồng”, “Người của thế kỷ trước”, hay “Ngôn ngữ và chính trị” v.v…). Để rồi tác giả kết luận:

               Còn Âm-Dương có từ đâu, tồn tại tới đâu
              Thì mở hết giác quan, ta vẫn là mù tịt!

    Với kiến thức của một học giả, sự từng trải một đời người và chân dung của một văn nghệ sĩ có tầm vóc, mà Bằng Việt phải than:  mở hết các giác quan, ta vẫn là mù tịt!/ -  Ông hoài nghi, nói đúng ra là Ông không còn tin vào thể chế của chủ nghĩa Marx là đúng nữa? Ôi, nhưng đó lại chính là lý tưởng mà cả đời Ông cống hiến, để bây giờ sụp đổ thế ư? rồi tác giả buồn bã kết luận:


           Rầu rĩ trở về câu thơ của Trịnh:
           “Đêm thấy ta là thác đổ…”
              Vậy ngày ơi, ta là gì?

    Nghĩa là, hôm nay chỉ là đêm trường – Vậy ngày mai khi trời sáng lạn thì sao? Ông chợt thấy mình rồi sẽ chẳng là gì cả! Mai ngày khi thời thế đổi thay, chủ nghĩa Marx đã không còn, xã hội đi theo một hướng khác đúng đắn và hợp lý hơn!?   Nói một cách cụ thể: tên tuổi với niềm vinh quang mà Ông có hôm nay sẽ chỉ giả ảo nhất thời, nó giống như một “bóng ma” trong chốn quan trường, một thứ bù nhìn… của cái thế thời này! Lòng Bằng Việt tan nát, nên mới  nhắc đi nhắc lại mãi câu thơ:

          “Đêm thấy ta là thác đổ…”
         Có lẽ nào, chỉ thế thôi sao?

     Tôi phân tích sang bài “Ngô đồng”:

Thất vọng với ngàn xưa hay thương xót ngô đồng/  Trót được tôn quá cao, đẩy mãi vào lịch sử/
Để đến nỗi hậu duệ giờ thoái hoá/  Lưu luyến thưở vàng son xa lạ với đời thường!

  Ngay vào câu thơ đầu ta đã thấy: Phải chăng như vua Ngô xưa, ngồi ở quá cao không nghe lời ai, có mắt như đui – để đến lúc cả thành trì bị đốt cháy mới chịu tỉnh ra? thì nước đã mất, nhà đã tan rồi! Đồng thời còn tồi tệ hơn, thất vọng và chua xót bởi cả đến lớp hậu duệ giờ cũng theo đó… mà bị đổ đốn và tha hoá.  Tức là Ông thất vọng cho guồng máy nhà nước đương đại đó! Hình tượng”ngô đồng” mà BV dùng trong bài thơ là để chỉ cho lớp quan chức chốn cung đình. Luận theo ý nghĩa thực tiễn thì ta thấy: từ trên cao nhà nước xuống đến dưới các cấp địa phương vẫn bao tệ nạn, tha hoá. Không ít vùng nông thôn Việt Nam ngày nay, chính quyền bạo hành, đè nén dân tình… lại hình thành các kiểu địa chủ phong kiến ngày xưa. BV đã lên án, Ông chỉ trích sự xuống cấp về cả nhân cách, phẩm giá của những lớp “ngô đồng” ấy – giờ chỉ còn là:

Những chậu cảnh rẻ tiền, bầu cây thô tháp/  Lá nhăn nhúm răng cưa, xoè rẻ quạt/
Giống lai tạp bình dân, xa rời danh giá cũ/  Chỉ khiến nguội tanh trí tưởng tượng ngàn đời!

  Đã cổ hủ, thoái hoá mà vẫn cố bám lấy quyền vị và những vàng son để hưởng lợi lộc, vinh hoa… thì tất yếu sẽ sinh ra ung nhọt trong xã hội. Xét ra cả nhiêù nước trên thế giới trên con đường tiến đến chủ nghĩa xã hội – Tầng lớp giai cấp vô sản trong guồng máy lãnh đạo nhà nước, từ giai cấp vô sản thuần tuý sẽ biến chất thành “Tầng lớp giai cấp vô sản hoá lưu manh”, hoặc “Tập đoàn giai cấp vô sản tham nhũng, lũng loạn…” ! Đó cũng là kết quả tất yếu để đến cuối thập kỷ 90, sang 1991 của thế kỷ XX, hàng loạt các nước XHCN ở Đông Âu bị sụp đổ. Hệ thống chủ nghĩa cộng sản tan rã  lan rộng trên phạm vi toàn thế giới. Ông than:


Ngô đồng ơi, ngô đồng/  Có phải nhầm không đấy?
Giờ hoá hèn mọn vậy/  Biết trách ai, ngô đồng?

     Ta nói như thế không phải là thương xót cho những sự đổ vỡ ấy, mà để nhìn thấy sự hoang tưởng của chủ nghĩa Marx – khi Người đã vạch ra một viễn vọng của chủ nghĩa cộng sản? Viễn vọng cùng chủ nghĩa đó đã tan tành!
Tôi phân tích bài “Người của thế kỷ trước” – Nói về những gương mặt đặc trưng cho một chế độ của một thế kỷ đã đi qua, song những con người cổ hủ của thế kỷ đó vẫn tiến tới, cùng với lớp hậu duệ kế thừa trong guồng máy đương đại cũng bị thoái hoá (như đã phân tích ở bài trên): Để đến nỗi hậu duệ giờ thoái hoá/ – đang ngất ngưởng phán xét, điều hành xã hội ở thế kỷ mới này:

Anh đâu cần ai thương, anh bình giá mọi điều bằng cái nhìn khinh bạc/  Anh đứng trên mọi điều để xét nét thời gian/
Nhưng có ích gì đâu!/  Khi trên khuôn mặt anh đã in vết thẫm mầu…

   Với những con người đã bất chấp cả điều hay, lẽ dở – Tức là khinh bạc cả quyền lợi cộng đồng, coi thường luân lý… để xét nét mà phán quyết! Thì đâu còn phải là người của nhân dân, của đất nước nữa? Đó chính là lớp quan lại đang dẫm đạp lên quyền lợi dân tộc mà chúng ta thấy không ít trong xã hội ngày nay. Nếu lớp quan lại  đó chiếm nhiều trong bộ máy nhà nước, thì tất dẫn đến lúc bọn họ sẽ bán cả nước để cầu vinh!? Như thơ Ông viết:

Anh đầy khôn ngoan, đầy so đo, đầy tránh né/  Anh sống đến hôm nay, dương dương tự đắc/
Nhưng than ôi!/ …Tôi ngồi uống với anh như uống cùng ảo ảnh/ Uống cùng bao nhiêu khát vọng không thành?

  Đó cũng chính là hình ảnh của cái guồng máy “như một thứ bù nhìn” mà BV đã tả trong bài “Nhớ Trịnh”.

   Về bài “Một đàn thằng ngọng đứng xem chuông” – Bài thơ chế nhạo những kẻ hợm hĩnh, đó là phường ngu dốt, kệch cỡm… lại luôn luôn lên mặt dậy dỗ, thuyết giáo cho đời. Tác giả không có ý bôi xấu hoặc chế giễu những người bị khuyết tật, như Ông viết:


Không phải ngọng bẩm sinh
Chúng đánh lưỡi, chúm môi… dần hoá ngọng.

     “ngọng” cũng chỉ là biểu tượng tác giả dùng để ám chỉ lớp quan cách dởm đời. Đó chính là những thứ quan hay hống hách thường thấy nhan nhản thời nay, chúng như phường trưởng giả học làm sang. Có khác nào Tú Xương cũng đã từng giễu cợt những phường như thế ở thời xưa:

Lẳng lặng mà nghe nó chúc sang/  Đứa thì mua tước đứa mua quan/
Phen này ông quyết đi buôn lọng/  Vừa chửi vừa rao cũng đắt hàng.

    Đọc bài thơ của BV ta thấy cả một sự nực cười và chua chát. Những loại quan ngọng đó càng tỏ ra oai vệ, càng lên cao giọng, ỷ quyền đe nạt mọi người, thì chúng lại càng “ngọng”, ngọng đặc quánh lại. Người đời bây giờ biết nhiều loại quan ngọng như thế lắm! Người ta không dại gì nói chuyện tử tế, đứng đắn với chúng, có khi lại mang vạ vào thân. Cho nên:

Người đời thừa hơi nói mãi chuyện khôn
Thì ngọng hùa nhau cùng dồn đến dại…

    Có thể chúng sẽ đổ xô vào cấu xé, dẫm đạp lên cả những người dân yêu nước? Và nếu một khi luật pháp lại thuộc về những kẻ quan lại cầm quyền như thế, thì xã hội này đâu có còn là của nhân dân?

    Tôi nói đến bài “Sự kiện tày đình” – Tác giả chỉ đi từ sự việc thay đi, đổi lại của pháp luật: Cấm đăng kí xe, xong rồi lại cũng pháp luật – cho đăng kí xe thoải mái! Nhưng đây cũng chỉ là một hiện tượng lấy ra làm minh chứng. Thực tế sự thay đổi pháp luật ở xã hội ta nó diễn ra tuỳ tiện tới mức, như Ông viết:

Mình tự trói tay mình, rồi lại tự cởi ra/  Tự biểu quyết xong, lại tự chê mình phạm vào hiến pháp!
Khi quyết đáp, cũng viện đủ lý do quyết đáp/  Khi huỷ đi lại cười trừ: “Chưa hợp lòng dân!”

  
  Ông muốn chỉ trích sự méo mó, một sự ẩm ương đến nực cười của lớp quan chức nhà nước đương thời, những người làm ra pháp luật, cầm cương nẩy mực ở xã hội. “pháp luật” có khác nào thứ trò và những thứ trò đó cứ ngang nhiên diễn đi, diễn lại. Một bài thơ mang tính chất rất điển hình của thời thế hôm nay.
Giờ tôi phân tích về bài “Ngôn ngữ và chính trị” – Tác giả đứng trên bình diện của thời đại, thế giới mà phân tích nhân tình thế thái:



Tôi đến Vácsava khi Liên Xô đã đổ
Thấy tiếc toà nhà cao như trường Lômônôxốp
Kiến trúc thời Xtalin, giờ bỗng bị bỏ hoang!

Khi Liên Xô còn vững, nước Nga trở thành thành trì trung tâm của khối XHCN. Nhưng khi Liên Xô bị đổ rồi, thì than ôi!… đến cái tiếng Nga cũng không ai muốn dùng. Ngay cả người Nga lúc ra nước ngoài cũng không muốn sử dụng cái tiếng nói mẹ đẻ của họ nữa. Thứ ngôn ngữ của một dân tộc lớn như thế, mà nay cả thế giới khinh miệt nó. Ông đã phải than lên:

Ngôn ngữ tội tình gì?…/  Mà dâu bể khó lường, mà giậu đổ bìm leo?
Hay cũng nhiễm thói đời, như đồng tiền đen bạc/  Lúc thắng thế vung vinh, lúc tủi phận bọt bèo?!

    Thế mới biết thế thời “Được làm vua, thua làm giặc” là vậy!
 
 

         Nhà thơ Bằng Việt


     Sự sụp đổ của Liên Xô cùng hàng loạt các nước XHCN ở châu Âu – Nó báo hiệu sự tan vỡ của Chủ nghĩa Marx-Lenin! Một số lãnh thổ trong Liên bang Nga rơi vào cảnh nội chiến tương tàn, không biết khi nào mới hồi phục được như trước, lại trở về thời kỳ của “tư bản dã thú” đã qua từ hàng trăm năm trước. Marx hoang tưởng đã đành, mà ngay cả lãnh tụ Lê Nin cũng ngộ tưởng khi tuyên bố rằng: Những nước vừa ra khỏi ách thuộc địa như Việt Nam, Trung Quốc… ở châu Á, hay các nước nhược tiểu ở các châu lục khác trên thế giới, có thể tiến thẳng lên CNXH không cần qua TBCN (nghĩa là đốt cháy giai đoạn) – Khi đã có Liên bang Xô viết làm chỗ dựa. Thì chính Liên Xô lại đổ đầu tiên!

    Như thế là sự ngộ tưởng của Lê Nin không chỉ trở thành một hệ quả đối với nhân dân Nga, đất nước Nga – mà còn kéo theo sự lầm lạc trên con đường đi tới của lịch sử các nước vừa giải phóng ra khỏi ách đô hộ của thực dân hay đế quốc? Nó sẽ dẫn đến sự thoái hoá của bộ máy nhà nước và xã hội đó!

   Đứng trước thực tế ấy, Bằng Việt hoài nghi về Học thuyết Marx? Ông không còn lòng tin vào thể chế, dù cả đời Ông đã phụng sự cho thể chế ấy! Khi Ông nhận ra mình cũng chỉ là… “thứ bù nhìn” của một guồng máy bù nhìn, trong cái chủ nghĩa hoang tưởng kia mà thôi – như ở bài “Nhớ Trịnh”:

Chong chóng quay, rút cuộc được gì?
Được chuyển động – làm bù nhìn của gió,
Và gió, quẩn quanh đầu sông, cuối bãi,
Cũng một kiểu bù nhìn của nóng lạnh, Âm-Dương…

    Giờ ta xem xét đến bài thơ “Nheo mắt nhìn thế giới” – mà ngay cái đầu đề của bài cũng được lấy để đặt tên cho cả tập thơ của Ông.

   Bài thơ gồm có ba đoạn ngắn. Hai đoạn trên chỉ là sự tả: Ở trên máy bay với độ cao 3000m nhìn xuống – người thì như hạt bụi, các cao ốc như hộp diêm, rừng già như tóc rối. Còn trông ra cả vũ trụ kia… toàn mây trắng mây, như vẩy rồng, vẩy cá, một màu xanh da trời vô cùng, vô tận.

    Thực ra Ông chỉ lấy đó làm hình tượng – Ý nói, ta hãy rút ra một tầm xa mà nhìn và suy xét cả thời đại mà xem?…Sau mỗi đoạn ấy tác giả đều bung ra một câu kết, thán rằng:

-  Kết đoạn 1/.  Nheo mắt biết buồn gì?
-  Kết đoạn 2/.  Nheo mắt biết vui gì?

    Có nghĩa là: Khi đứng trên một tầm để bao quát cả xã hội cùng thế giới thì… chẳng biết nên vui hay buồn vì lẽ gì? Tức là lòng Ông hoang mang. Nhưng Ông hoang mang vì cái gì? Chính là “Thế sự”! Như đã phân tích: Ông không biết cả chủ nghĩa Marx cùng thế chế mà Ông đã suốt đời phụng sự đó, rồi sẽ đi về đâu? đến đâu?… Bài thơ mang ý nghĩa ẩn dụ – Lý tưởng cùng tình hình xã hội tác động lên tư tưởng, nhân sinh quan của Ông… nó trở nên mờ mịt. Ông thảng thốt cảm thấy đời Ông có thể sẽ trở thành vô nghĩa? Bởi thế ở đoạn thơ thứ 3, Ông viết với một tâm trạng nửa vời nhưng mang đầy sự phẫn chí:

Nheo mắt vì rợn ngợp/  Nheo mắt vì bất cần/  Có thể đầy phấn kích/
Có thể đầy phân vân/  Hay nhuốm màu khinh bạc/ hay chan hoà bao dung…

Để cuối cùng dồn nén vào một câu tổng quát: Nheo mắt nhìn thế giới/ -  Ông “rợn ngợp” trước bao sự kiện lớn thế giới đã đành, nhưng cũng vì cả những điên đảo, sự rối loạn của xã hội và thế thời đang bao phủ lên tâm hồn cùng nhỡn quan – mà Ông đã viết:

          Có mở hết giác quan, ta vẫn là mù tịt!

Ông “bất cần” vì chán cái thời thế có quá nhiều sự đen bạc, giả tạo này! Tôi xin chép ra đây những vần thơ của Chế Lan Viên:

          Lũ ta là con rối
Cho cuộc đời giật dây…

 Phải chăng: Bởi Ông không muốn làm một con rối và thứ “bù nhìn” như thế nữa? Cái lý tưởng cùng chủ nghĩa suốt đời Ông theo đuổi bỗng trở thành bong bóng, vừa hoang tưởng lại vừa chìm trong sự tha hoá, nên tâm trạng mới: Có thể đầy phấn kích/  Có thể đầy phân vân/ -  Cũng không biết mình nên “khinh bạc” hay nên “độ lượng mà bao dung”? Với tâm trạng ấy, ở một bài thơ khác Bằng Việt tự thán:


Người đàn ông đã đến tuổi gàn
Đã đến tuổi không còn gì để mất
Mới hiểu được góc nhìn ngoài sự vật
Thấy rõ hình hài những thứ vô vi…

     “những thứ vô vi” ở đây chính là sự vô nghĩa bao quanh cuộc đời, những “đạo nghĩa” tưởng như cao cả mà Ông tâm huyết, thì nay tất cả đã tan vỡ!… Rồi, cũng giống như nỗi lòng của Tú Xương ngày xưa, Ông tự vỗ an mình:

Ngủ đi! Ngủ đi…
“Ngủ quách sự đời thây kẻ thức”
…
Ngủ đi!… Ngủ ư?… lại mất ngủ rồi!

    Ông muốn ngủ đi để quên tất cả mà không ngủ được, bởi thế Ông… “bất cần”! Ông không muốn mở to mắt nhìn ra xã hội và thế giới nữa, nên ông:

“Nheo mắt nhìn thế giới”…

    Đó là một thái độ phủ nhận và phủ nhận một chủ nghĩa hoang tưởng, cùng guồng máy  hiện hành của Bằng Việt.

    Trang viết đã dài, tôi chỉ xin bình thêm một bài nữa: “Rượu của Nguyễn Cao Kỳ”, thuộc trong những bài thơ có tiếng tăm nhất của tập Nheo Mắt Nhìn Thế Giới này – Hơn 30 năm sau chiến tranh, Nguyễn Cao Kỳ từ Mỹ trở về Việt Nam thăm quê, có tặng cho vị thiếu tướng công an một chai rượu. Vị thiếu tướng mang ra cho anh em uống. Mọi người thì vui vẻ:

-  Ồ, rượu ngon thì cứ uống! Đâu cần cố chấp mãi chuyện xưa.

     Nhưng một người thì nhất quyết: “không”!
Đấy, câu chuyện diễn tả lại chỉ có thế. Bài thơ đặt ra trước chúng ta một câu hỏi: Chiến tranh qua lâu rồi, trong chúng ta những người ở hai chiến tuyến, có nên giữ thái độ hận thù và mặc cảm nữa hay không? Một câu hỏi không phải dễ trả lời! Nhưng đọc lên ta thấy cũng phân vân? Không thể trách những người bỏ qua tất cả, cứ uống tràn, nhưng cũng không thể trách anh chàng đã nhất định không chịu uống kia! Và thế là:

Bữa rượu bỗng dưng trở thành đắng đót.

   Nó khoáy vào một vết thương của cả hai bên, chưa sao lành lại được:

Vì sao không? Chẳng cố chấp quá ư!/  Cậu là lính phòng không, chúng tớ đều cựu chiến binh cả chứ!
Cũng bom đạn, cũng Trường Sơn, cũng vào sinh ra tử/  Sống đến hôm nay, đâu phải để hận thù!

    Nhưng rượu dù ngon mà sao vẫn đắng? Thế đấy! Sự đời, chuyện đất nước, chuyện con người:

Có phải tự đáy lòng không vượt qua mặc cảm/  Không vượt qua nỗi buồn của cuộc chiến tranh xưa,
Không vượt qua chính mình, không vượt qua quá khứ/  Vết thương cũ còn đau khi gió chuyển sang mùa…

    Thái độ của nhà thơ trung thành với hiện thực, tác giả giữ sự khách quan với ý nghĩ của các nhân vật trong việc mô tả. Ông chỉ đặt ra câu hỏi, chứ không có ý định phê phán ai, hay lên tiếng ủng hộ ai – Bởi vì, chính Bằng Việt cũng có trả lời được câu hỏi đó đâu?
Ông cũng uống, nhưng chẳng qua là muốn quên đi tất cả: cứ uống! Ông không thể trả lời được về cả cuộc chiến tranh xưa cùng những bối rối của hôm nay?

 

Tác giả - nhà thơ" Phạm Ngọc Thái"


-  Ừ thì giải phóng xong rồi, nhưng để phụng thờ cái gì và… ” lý tưởng” gì đây? Chủ nghĩa Marx ư? Hoang tưởng! Thế thời này đâu còn phải là của dân tộc, của nước non?… Ta lại trở về với bài thơ Nhớ Trịnh – Và Ông thấy mình bỗng nhiên đã trở thành một “con rối”, một thứ bù nhìn quay như ‘chong chóng”… trong cái guồng máy có phần phi nhân nghĩa của đương đại này.

     Bài thơ trăn trở trong đó một câu hỏi: Chúng ta đang ở đâu và… phải đi đến đâu đây?
Tôi đã được xem một bức tranh lớn nổi tiếng của danh hoạ Pháp Henri Paul Gauguin (1848-1903), có một cái tên rất dài, tôi nhớ đại để là: Chúng ta là ai? đang ở đâu? và sẽ đi đến đâu? -  Nhân sinh quan chủ đạo của nhà thơ trong tập thơ này chính là ở câu hỏi đó! Hơn thế, về một phương diện nhất định… Bằng Việt đã phủ nhận chính cái thế thời mà chúng ta đang sống hôm nay!

    Đến đây – Tôi xin tặng Bằng Việt đôi khúc thơ nhỏ, trích ra từ trong thiên sử thi gọi là: “Tiểu trường ca Thế Giới Tự Do – Phạm Ngọc Thái”, như sau:

Khúc 1 –   Năm xưa ta đã trải thảm đỏ cho Mỹ rút về nước
Nay ta lại trải thảm đỏ để Mỹ vào Việt Nam
Nếu Mỹ không mang bá mộng xâm lăng…
                  (Chuyện thời thế – Thế thời: Phải thế!).
Khúc 2 –   Thằng Tàu – ta cố tranh thủ kết đồng minh
Nhưng bản chất chúng là kẻ thù truyền kiếp của Việt Nam…
Ngàn năm trước đã thế!
Ngàn năm sau vẫn thế!
                  (Nếu một khi ta không đủ mạnh).

……..

     “Nheo mắt nhìn thế giới” là một tập thơ mở – Nó mở cái gì? Nó mở ra một câu hỏi: Chúng ta là ai? đang ở đâu? và chúng ta sẽ đi đến đâu đây?
Bằng Việt đáng quí ạ:

Chúng ta đi về phía “Tượng thần tự do” – Nước Mỹ.
Việt Nam đi về phía “Tượng thần tự do” – Nước Mỹ.
“Tượng thần tự do” muôn năm!!!

Phạm Ngọc Thái
Hà Nội * Tháng 11/2011
——————————–
 
                   Bài viết được loan tải trên rất nhiều các website trong nước & thế giới -
               Một số tiêu biểu như sau:
 
                         ở trong nước:
                         * Website vandanviet.net - link:
           http://vandanviet.net/shop_news.php?l=vn&ac=235&start=0&cn=633&sort=1&item=1&from=&to=&mode=n&cn=633&n=8562 
                     * datdung.com ở Tây Ninh:
           http://www.datdung.com/modules.php?name=News&op=viewst&sid=4889#axzz1dVJ7Pulq
                      * Đăng trên nguyenduyxuan.net:
          http://nguyenduyxuan.net/tac-gi-tac-phm/vn-hc-cuc-sng/1883-bng-vit-phe-phan-xa-hi-bng-th-phm-ngc-thai
                     

*http://vannghecuocsong.com/home/vi/news/Nghien-Cuu-Ly-Luan-Phe-Binh/Bang-Viet-phe-phan-xa-hoi-bang-tho-435/
* http://badamxoe.blogspot.com/2012/07/bang-viet-phe-phan-xa-hoi-bang-tho.html
*http://ban1946.vnweblogs.com/post/18418/374698
*http://banhthanhban.com/Default.aspx?Module=Site&Function=News&Id=393

* Đăng trên 4phuong.net:
          http://4phuong.net/ebook/70934417/bang-viet-phe-phan-xa-hoi-bang-tho.html
       
         
               Và rất nhiều trên các Website Hải ngoại  - Tiêu biểu như: 
   
                       * Trên bản tin online hàng ngày Hải ngoại - link:
           http://tintuchangngay4.wordpress.com/2011/11/08/nha-th%C6%A1-b%E1%BA%B1ng-vi%E1%BB%87t-phe-phan-xa-h%E1%BB%99i-b%E1%BA%B1ng-th%C6%A1/
                     *  hung-viet.org ở châu Âu:
          http://hung-viet.org/blog1/2011/11/07/b%E1%BA%B1ng-vi%E1%BB%87t-phe-phan-xa-h%E1%BB%99i-b%E1%BA%B1ng-th%C6%A1/
                     * vanganh.info Hải ngoại:
         http://vanganh.info/nha-tho-bang-viet-phe-phan-xa-hoi-bang-tho/
                     * Tuổi trẻ Việt ở Hoa Kỳ:
         http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=NzAwWlEwMFpUODlhWjk2OVE4OFQ=
                     * nsvietnam.com ở Canada:
         http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/1113.bl.html
                      * banvannghe.com Hoa Kỳ:
         http://www.banvannghe.com/D_1-2_2-66_4-1115_14-2/
                      * Một blog với tên đề "hẹn nhau Sàigòn 2015" ở Mỹ:
         http://www.hennhausaigon2015.com/forums/viewtopic.php?f=3&t=1155&sid=3a731a3921abd4117aac7ebdf8999d74
                       * Báo Tổ-quốc ở Hoa Kỳ:
         http://to-quoc01.blogspot.com/2011/11/pham-ngoc-thai.html#more
                        * đăng trên website luanhoan.net Hải ngoại:
         http://www.luanhoan.net/gocchung/html/gc1002.htm
                        * Đăng trên sangtao.org Hải ngoại:
         http://sangtao.org/2011/11/13/bang-viet-phe-phan-xa-hoi-bang-tho/ 
                        * Một website Hải ngoại gọi là DÂN LÀM BÁO đăng link:
          http://danlambaovn.blogspot.com/2011/12/bang-viet-phe-phan-xa-hoi-bang-tho.html
                        * Đăng trên Tuần Báo Nam Úc link:
         http://www.namuctuanbao.net/tiengnoi/tntn_19.php
                         * Đăng trên luanhoan.net Hải ngoại link:
         http://www.luanhoan.net/gocchung/html/gc1002.htm                                
                          * Đăng trên danchimviet.info Hải ngoại link:
    http://www.danchimviet.info/archives/48105
                           * Đăng trên Sài Môn Thi đàn Hải ngoại từ 10/11/2011 link:
       http://www.saimonthidan.com/?c=article&p=7257
                        * Đăng trên Hải ngoại phiếm Đàn link:
         http://www.haingoaiphiemdam.com/news/index.php?mod=article&cat=V%C4%83nH%E1%BB%8Dcamp;Ngh%E1%BB%87Thu%E1%BA%ADt&article=3372&page_order=1&act=print
                          * Đăng trên truclamyentu.info link:
        http://www.truclamyentu.info/tlls_nhungdongtho/bangvietphephanxahoibangtho1.htm
 
 

                            Cùng số báo đăng ở Úc Châu & Mỹ. 
  
 

nhanvan

.

                                       CHÙM THƠ MÙA ĐÔNG
       
         Cũng là một chùm thơ tình khá thi vị - Nó cũng được loan tải trên nhiều website
         trong nước cũng như thế giới - Đăng vào đây xin Quí vị cùng tham khảo:


LẠC GIỮA MÙA ĐÔNG 
 
Phố không vắng mà tình anh vắng 
Giọt thơ rơi xuống tận đáy lòng 
Gió du đãng leo cành du đãng
Anh vẩn vơ hoài lạc giữa mùa đông... 
Thành phố quay cuồng cơn lốc sống 
Cả bọn kéo nhau cuộc nhậu nhoẹt bốc đồng,
Lời quan trọng của mấy ông nhà thơ đầu dê, chả chó... 
Anh chẳng buồn đâu chỉ nhớ em! 
Cô gái trẻ nhà bên nên thơ quá 
Nhìn cô ta anh đốt thuốc tràn,
Lại thoáng bóng em tận trời cánh nhạn 
Lúc này có nhớ anh không? 
Ngoài kia hoa rơi hay lá rụng 
Gậm mòn anh đêm chia tay cuối cùng 
Mái tóc xưa bay làn hương gió thoảng 
Cánh bướm vàng đâu đó vẫn hồn nhiên.
Tình là trận gió rền hay mưa trút
Theo em rồi và anh hát cô đơn! 
                             Phạm Ngọc Thái   
                                 8/10/1994     
 

 
CÔ GÁI ĐI BÊN HỒ 
 
Hồ mùa đông dại nắng 
Em bước nhẹ trong hàng cây nghiêng bóng 
Gió khẽ reo sau tà áo thanh tân 
Mắt em thầm mang cả mùa xuân. 
Cánh buồm đỏ đưa em vào xa vắng 
Anh mải nhìn theo màu áo trắng 
Cái màu mây con gái dịu hiền 
Em đi rồi... còn lại một trái tim! 
Em xa rồi, còn lại nỗi đau êm 
Tiếng gì đó âm thầm bên vệ cỏ... 
Chỉ thiên nhiên mãi mãi là tươi trẻ
Tuổi ta ơi, vội héo làm gì? 
Cánh buồm đỏ anh đưa em vào xa vắng 
Năm tháng đời anh, tóc trắng đầu anh, 
Nhưng rồi ngày mai em cũng sẽ già và chán? 
Cô gái đi bên hồ - ta sẽ hoá ra chim... 
                                 Mùa đông * 1994 


 
NGHĨ VỀ HÀ NỘI 
 
Hà Nội cứ suốt đời nghe lá rụng 
Những ngọn đèn ô cửa mùa đông 
Trái sấu nhỏ bàng hoàng như kỉ niệm 
Nước hồ xanh rêu bám kín Tháp Rùa... 
Hà Nội cứ rầm rì trang tình tự 
Của những đôi trai gái bên bờ... 
Tà áo trắng em bay một thời thiếu nữ 
Theo anh hoài tới tận lúc già nua. 
Hà Nội mới mà như là cổ tích 
Phía nhà ga đoàn tầu đến rồi đi 
Những giọng nói lẫn vào lời gió thổi 
Ai trở về... và ai sắp chia ly? 
Đêm tóc trắng lại nghĩ về Hà Nội 
Nằm thở dài, nhớ quá bóng em xưa... 
                        Đầu thiên niên kỷ. 


 
VỆT SÁNG MÙA ĐÔNG 
 
Màu thành phố mưa sa liễu rủ 
Không mặt trời chói lói xuyên qua 
Một vệt sáng mùa đông nhợt nhạt 
Tiếng chim nào quanh quất rướn lên ca! (**) 
Đoàn thiếu nữ áo váy màu phấp phới 
Nét thanh xuân khêu gợi mắt đa tình 
Sưởi ấm lại vầng trăng toan hấp hối 
Anh trong lòng cũng nhói thương em.
Mảnh trăng khuyết sáng ngày treo như chết 
Tình rách tan ai vá lại cho lành? 
Và trong vệt sáng mùa đông ẩm ướt 
Có cái gì vỡ vụn giống... Em - Anh! 
                            Phạm Ngọc Thái
                           (một đêm cuối năm)
 
(**)  Có tiếng một con chim đã cất lên ca trong bài thơ: 
Tiếng chim nào quanh quất rướn lên ca... 

 Tôi xin cam đoan con chim đang rướn lên ca kia nhất định nghe được tiếng nói trái tim người? Vì đó là con chim của tình yêu! Cũng lạ, trong vệt sáng mùa đông nhợt nhạt, vầng mây thì toan hấp hối, mảnh trăng cũng chẳng khác nào cái xác... hoà điệu với lòng người đang ... tan vỡ! Nhưng con chim vẫn khát vọng, nó khắc khoải ca: Đau khổ, sướng vui cũng vì khát vọng ấy!
Đó vừa là bi kịch, vừa là hạnh phúc mà tạo hoá đã ban cho con người. Và chính trong cái thế giới đầy mâu thuẫn ấy, đã chứa đầy ắp sự u uẩn bởi tình yêu của bài thơ "Vệt sáng mùa đông" này.

                       MỘT SỐ WEBSITE TIÊU BIỂU ĐÃ ĐĂNG NHƯ:
 
  .  Đăng trên Đất Việt trong nước:
           http://datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=1850
 . Trên vanthoviet.com link:
           http://vanthoviet.com/news/n/494/3331/chum-tho-mua-dong-pham-ngoc-thai.html?l=vn
.  Trên bichkhe.org link:
http://www.bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=2111
.  Tuổi trẻ Việt Hải ngoại ở Hoa Kỳ:
        http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=VHgwYTdRNnh4MHhUNzc2OTd4eHg=
. "Chùm thơ mùa đông" ở website  nsvietnam.com tại Canada:
       http://www.nsvietnam.com/online/sangtac/1204.pnt.html

              

             Chùm thơ xuân Nhâm Thìn - Phạm Ngọc Thái

                             
                      


                    KHÚC XUÂN TUỔI SÁU TƯ

Ta đi trong xuân đời ta và xuân ngoài vũ trụ
Nơi cát bụi cuộc đời hoa những nở đầy hương 
Sáu tư tuổi già chưa nhỉ?
Qua bể khổ trầm luân đã hé cửa thiên đường... 

Ta vừa sống giữa đất trời vừa nhập thân trong màn kịch 
Thông minh không kém đời mà lại vào vai kẻ điếc, câm 
Cứ giả bộ hề tuồng cho dễ sống 
Nuốt nước mắt mình đi như uống nước chè đường. 

Sáu tư xuân trôi... 
Cũng nhanh như bóng câu qua vậy 
Trẻ với con nhưng già giữa dân gian 
Ta hoá chớp, hoá mây mưa thế kỉ 
Với cả trời thi ca toả giữa dương trần. 

Ôi, bài thơ ta khai bút đầu năm 
Nhìn ngợp cánh hoa bay, sao tim mình còn rớm máu? 
Chỉ lặng lẽ cười... 
Hàn lại những vết đau trong vai diễn hề tuồng trên sân khấu 
Sáu tư tuổi rồi, cũng vẫn chửa già đâu!

Đi giữa mùa xuân đã thấy vĩnh cửu ở trên đầu 
Cõi Phật rước ta về đất thánh 
Để lại nhân gian hồn thơ ngợp ánh 
Ta bay... ta bay trong xa xanh... 

Có thể khép lại được chưa?
Cái màn kịch cuộc đời ta từng sống tháng năm...
Hỡi thế gian! Sao nặng nề số kiếp
Cũng đã đi sắp hết đường mình cần bước 
Trước khi vùi xác xuống mồ                   
                               ta muốn khóc để mừng xuân...                                 
 
                                       Xuân Nhâm-Thìn * 2012

.
        Để chuẩn bị việc nhà thơ PNT tiến hành cho xuất bản tập thơ mới với tên đề "Hồ Xuân Hương tái lai" - Hôm nay Nhân Văn xin giới thiệu tiếp 2 chùm thơ của anh đã quảng bá trong thời gian qua trên các website & blog trong nước cùng thế giới!
          Theo dự kiến của tác giả: Tập thơ "Hồ Xuân Hương tái lai" ngót 300 bài với độ dày sách khoảng trong vòng 400 trang - Theo tôi là một tập thơ hấp dẫn, hay cũng khá nhiều mà kỳ... cũng không thiếu - ý tác giả muốn nếu có cá nhân hoặc đơn vị nào com măng XB thì liên hệ trực tiếp với tác giả... nhà thơ chỉ xin độ 150 cuốn làm sách biếu & không đòi hỏi nhuận bút!
         Email của tác giả phamngocthai48@yahoo.com.vn    ĐT   0168 302 4194    
Ngoài hai chùm thơ sẽ giới thiệu sau để bà con tham khảo đôi chút về tập thơ tới, thì những chùm mà Nhân Văn hoặc nhà thơ cho đăng lên mạng trong những năm qua (trừ những bài đã in ở trong tập "Rung động trái tim" sẽ không in lại) đều nằm trong tập HỒ XUÂN HƯƠNG TÁI LAI lần này.
 
                                 Chùm thơ Hồ Xuân Hương tái lai - Phạm Ngọc Thái

                                    

               ĐÀN BÀ ĐẸP NHẤT LÀ KHI ĐÈN ĐÃ TẮT

Bi kịch đằng sau hạnh phúc đó, em ơi!
Dầu biết thế nhưng đã chót yêu rồi
Ta gặp nhau chỉ trong chốc lát
Giữa đêm tối anh lần vào em thăm thiên thai...

Khi tắt đèn da em là ánh sáng để anh soi
Mọi khe ngách trên em... anh đều tìm đến đó
Mặc cho mưa gió đầy trời
Cũng chẳng bằng tình ta ngất ngây.

Dù mai nỗi nhớ thương dầy vò anh đau khổ
Thì đêm nay, em ạ! Cứ đắm say...
Mọi phiền não trên đời này quên hết
Lòng cứ yêu, hạnh phúc cứ tràn đầy.

Trong đêm tắt đèn em đẹp nhất trần gian!
Hôn đôi trái em tưởng mình du ngoạn khắp không trung
Chơi dỡn nguyệt một thiên đường tuyệt thế...
Mong trời cứ đêm để cùng em vui chút nữa.

Hạnh phúc đời ta, tình qua trong tiếc nuối
Vì em ơi: Hết đêm ta đã phải lìa rồi!
Đàn bà đẹp nhất là ở trong đêm tối
Để nhớ nhau suốt đời...

Đêm tắt đèn thành ánh sáng của thơ tôi!
                    
                                



   VIẾT TRONG ĐÊM NOEL

Trái tim anh mưa tạnh, sóng lặng rồi
Dẫu nhớ nhung lòng chỉ hơi man mác
Em ngủ bên chồng chắc cũng đã yên bề ngon giấc
Tình chúng mình chấm hết, thế là xong.

Những đêm yêu thành cổ tích, phải không em?
Ôi cái thời không chiếu, không màn bên trăng gió
Đời thiếu nữ em trôi hoá câu vọng cổ
Anh cũng chỉ ru anh trong bóng lạnh khuya về.

Nhớ ngày nào anh vẫn đón em đi
Tối phố, trời sao... tình yêu tuổi trẻ
Ta trút cho nhau cả trời lẫn bể
Năm tháng qua, tất cả ngỡ chiêm bao....

Đêm Noel đó em! Trai gái vẫn rủ nhau
Chỉ có hai ta hai trời cách biệt!
                      Đêm Noel 2011


     NGƯỜI ĐÀN BÀ KHÔNG NĂM THÁNG

Bảng lảng thu bay một đêm sương lạnh
Bên Tây Hồ hồn anh đẫm yêu thương
Người đàn bà tháng năm không gặp lại
Gió hắt hiu sầu vương khắp nẻo đường...

Ta ôm một mảnh tình trống rỗng
Sống như người hờ giữa hư không
Bao thời gian cùng nàng ân ái
Chẳng bài ca nào có thể tuyệt hơn!

Cuộc đời, tâm hồn, tinh thần, lý trí ta
Sống trong nàng hồi sinh và phát triển!
Nàng đứng trên đài cao hơn 
                  các nguyên thủ quốc gia
Trái tim đưa lương tri và phẩm giá hài hoà.

Tháng năm em không còn có tuổi...
Ru êm đềm giấc mộng tình anh
Nhớ những lúc em để "lờ..."
                    đã làm lệch cán cân tạo hoá
Nay xa em trong lòng vẫn còn thương!
                             
                                  




    THÊM YÊU THÀNH PHỐ QUÊ MÌNH
                KHI ĐÃ VÀO ĐÊM

Những chiều tắt sương đầm trên phố
Hàng cây ru ngủ đám chim muông
Anh không còn cùng em như dạo đó
Tiếng hồ xưa buồn than thở trong đêm.

Khắp nẻo đường vương vào bóng tối
Hương khuya lan toả cõi trời xa
Nhớ dáng em vẫn khoả mình nằm lộng lẫy
Như làn mây nõn nà cởi xiêm áo bên ta.

Ôi, cuộc tình! Cuộc tình, sao nhớ thế!
Ta không còn trẻ như thưở vẫn ru em
Thân thiết cả tiếng chuông chùa trong chiều gió
Tiếng nam-mô lại êm dịu tâm hồn.

Vẫn thấy em thường về trong bóng lá
Tấm thân mềm thiếu nữ hoá vô biên
Anh ve vuốt cả nguyệt và trái vú
Thêm yêu thành phố quê mình khi đã vào đêm...






           BÀI THƠ TRONG PHỐ LẺ

Tối phố nay trăng lên đầu ngọn cây
Để lại một cung tròn sứt mẻ
Anh lặng lẽ trầm mình trong phố lẻ
Càng về đêm càng đẫm giọt sương sa.

Tối phố xưa... liệu em còn có nhớ
Hay tháng năm bận bịu sống quên rồi?
Ôi, mảnh tình cuối cùng tan vỡ!
Anh theo gió mây trời, em bèo dạt sông trôi...

Đời cứ thế đến già rồi chết
Ta sống thực mà tình như màn kịch
Nghĩa lý ư? Chết nửa trái tim người
Như đám mưa trời tan thành bọt cả thôi.

Những tối xưa, em ơi! Vụt qua khoảnh khắc
Nghe tiếng gió rì rào tha thiết
Mà chúng mình lặng lẽ tựa người câm
Hồn thơ anh vất vưởng giữa không trung.

Những tối... chỉ còn trong tưởng tượng
Phố vẫn đây, bên hồ sóng đưa về
Con người với con người yêu thương và khát vọng!
Bản xô-nát tình anh thả khúc đam mê... 
                     

                 & chùm thứ 2:
 
       Thơ tình có tiếng chim & tiếng ếch  - Phạm Ngọc Thái

                  



                   LỜI HÓT CON CHIM KHÁCH
                           Em trở về với ốc đảo xanh trinh bạch 
                                  (Thơ Đinh Thị Hồng Minh)

Em một mình mang ốc-đảo bỏ đi
Anh trở lại phố thành nghe gió hú
Nghe cả lá và hồn đời khẽ vỗ
Con-tim-buồn hoá trăm mảnh vỡ tan!

Con tim buồn không còn thuộc về anh
Những mảnh vụn lẫn vào trong cát bụi
Có một mảnh hoá thành "Con chim khách"
Bay đi tìm bóng lạc giữa vu vơ...

Chầm chậm đừng đi người con gái của ban sơ
Anh thả xuống ốc-đảo xanh em một mối tình nguyên thuỷ
Mốt mai lỡ đau nỗi khổ đau của loài tim vỡ
"Con chim khách" vẫn về để hót ru em!
                                  Viết bên bờ hồ Gươm

Vào một buổi sáng tôi có gặp một người thiếu nữ, nói dăm ba câu chuyện về thơ phú văn chương rồi người thiếu nữ ấy bỏ đi. Trái tim bỗng cồn cào, da diết - Tôi đi vào một cái quán thành phố trông sang bóng mặt hồ xanh và viết bài thơ này.
"Lời hót con chim khách" là một bài thơ tình thi vị mà hoang xơ...




              NGHE CON CUỐC GỌI

Em có nghe tiếng cuốc gọi sang hè?
Đêm hoang dã anh nhớ về thưở ấy
Tình yêu lang thang con đường cỏ rối
Tuổi hoa niên hoá tượng đá buồn.

Người đàn bà dẫn anh đi trong trăng
Đêm chiếu sáng, mây lênh đênh lạc lối
Đôi mắt em trôi hồn anh chết đuối


Ôi, bông hoa ủ đáy trời hương!

Gió bay đi xoá hết dấu mùa xuân
Mùa hè vắng tanh, thu còn chưa đến
Đông sẽ lạnh trên đường hoa sữa trắng
Con cuốc giữa trời kêu vọng tháng năm... 
                                                  
     
            TIẾNG RÚC CHIM ĐÊM
                 Những tối trăng ngời, dưới ánh sao khuya...                   
                 Anh vẫn đắm mình về phương ấy                   
                 Những câu thơ như ngôi sao bùng cháy
                 Và cuộc chia ly đã hoá cánh buồm...

Con chim đêm rúc mãi ngoài cây
Nó nói gì không biết?
Chắc con mái ham nơi vui thú khác
Đã không về! Con trống gọi suốt đêm...

Chim gọi đàn - Anh gọi tên em
Năm tháng, nắng mưa, non ngàn, bão tố
Có lẽ nào em không về nữa
Để hồn anh hoang mạc bơ vơ.

Đã xa rồi! Mùa dĩ vãng trăng mơ...
Đời vui vẻ cuốn theo dòng gió bụi
Bao ý nghĩa trong cuộc đời tồn tại
Thành quách loài người em thiêu trụi thành tro!

Ngàn năm xưa cho tới bây giờ
Ta muốn hỏi đến muôn đời sau nữa:
Mọi giá trị vĩnh hằng - nếu có,
Sẽ là gì... khi thiếu vắng em ta?

Con chim đêm run rẩy bóng xanh già
Anh bổi hổi một thời qua vọng lại
Và tất cả đã trở thành trống trải
Sao em lại phụ bạc tình: Con mái thương yêu?...
                            



            TIẾNG ẾCH

Đêm nghe tiếng ếch vọng đền sang
Mấy đám mây đàn bay lang thang
Nguyệt cũng cười tình đi tứ xứ
Sân nhà có kẻ đứng trông trăng...

Đêm nghe ếch trầm trầm hồ nước
Buồn như con trống cô đơn!
Tóc ai vương trong gió êm đềm
Tình năm ấy em về quyến luyến.

Em đến để làm sông, làm sóng
Để cuộc đời đang vắng bỗng phi lao
Với đôi hồn ong bướm xôn xao
Hoá mây trắng trôi mãi vào vô định.

Em đã đi! Rất xa, không thể nào cứu vãn
Anh nhặt lên đôi mảnh vỡ hoang tàn
Cái tiếng ếch lẫn vùi vào bụi cát
Giọt thơ lòng anh xoã tóc
                                   áp môi hôn...
                           

Đêm mưa gió - cái tiếng ếch vọng sang từ đền Quán Thánh, bên kia hồ Tây nghe thật não nùng. Đêm hoang xơ. Trên đầu bóng nguyệt trôi nhàn nhạt,
em lại về với tôi! Mái tóc em bay, tình em quyến luyến giữa một đống tro tàn đổ nát của cát bụi cuộc đời. Hồn mây trắng tôi trôi mãi vào nơi vô định...



         TRÚC HỒ ĐÊM & TIẾNG CHÃO CHUỘC

Đêm nghe Trúc Hồ động
Tiếng chão chuộc vọng đưa
Chợt lòng anh thổn thức
Chuyện ngày xưa, ngày xưa...

Tình yêu như cơn mưa
Thấm sũng đời bãi cát
Hồn thiếu nữ ngây thơ
Một chân trời tím sắc.

Cuộc sống bờ bến nước
Đầm khoả ánh trăng vàng
Song cuộc sống còn cả
Dông bão và ly tan!

Vòm xanh kia vẫn cũ
Chỉ có hương bay ra
Sóng vỗ không thấy khác
Bóng nước xa mờ xa.

Anh nhìn bao đôi lứa
Đến chỗ ta ngày xưa
Nụ hôn thành dấu hỏi
Cháy lên trời hư vô?

Trúc Hồ đêm, hồ đêm
Hương mãi vòng ký ức
Tiếng chão chuộc, em ơi!
Còn vọng bên bờ nước... 
      
                
                           Ngoài ra quí vị có thể thưởng lãm một số
                          chùm thơ của anh cũng sẽ đăng trong tập
               "Hồ Xuân Hương tái lai" sắp tới của Phạm Ngọc Thái qua link sau:

                       http://www.haiphong.net.vn/forum.php?mod=viewthread&tid=23247

      
                    

nhanvan

Trong sáng tác thơ của nhà thơ Phạm Ngọc Thái những năm gần đây - có hai bài thơ tình hay và rất đáng yêu!
Mỗi bài thơ ấy anh đã cho quảng bá riêng & đăng trên rất nhiều các website trong nước cũng như thế giới.
Xin đăng lại chùm thơ tình hay ấy ở đây để bạn đọc thưởng lãm:

Chùm thơ tình hay của Phạm Ngọc Thái

ĐÊM NAY TRỜI LẠI KHÔNG MƯA

Trời không mưa áo em đâu có ướt
Chỉ ướt lòng em: cô gái nhỏ của anh!
Em ngả vào anh mà hình như có khóc...
Tiếng con tim thật rõ bên mình.

Mùa thu đã qua ta nghe lá rụng
Buổi cuối cùng em đến để chia tay
Ngày mai em lấy chồng phải xa vĩnh viễn
Chẳng sao mà, trời có mưa đâu, em ơi?

Kìa không mưa mà áo anh lại ướt,
Mùa thu đi... sao nắm mãi bàn tay?
Ai nói tình gió mây sẽ quên trong chốc lát
Bao năm trời hồn anh vẫn mưa bay...

Tại đêm đó không mưa hay bởi vì anh nhớ
Phố vắng em buốt giá cả canh dài
Em dại lắm lấy chồng làm chi vội
Đưa em sang sông rồi lòng mới biết đã yêu ai!

Ta lại bước lang thang trên phố ấy
Đến mỗi gốc cây có vệt cũ em ngồi
Tiếng hát xưa đưa bờ hồ gió thổi
Bóng với mình đi mãi tới ban mai...

Cứ tưởng buổi cuối cùng em đến... đã chia tay?


Hà Nội - Đêm 19/11/2010




ANH VẪN Ở BÊN HỒ TÂY

Tình để lại vết thương không lành được
Soi mặt hồ in mãi bóng thời gian
Em hiền dịu trái tim từng tha thiết
Người con gái anh yêu nay hóa khói sương tan...

Ta cũng già rồi, em ơi! Vết thương còn đau buốt
Hạnh phúc qua như một cánh chim bay
Nông nỗi đời người để đâu cho hết
Tình thơ ngây! Tình sao mãi thơ ngây!

Nhớ buổi đón em cổng trường sư phạm
Đôi mắt từ xa đã nhận ra người...
Tình yêu có cái nhìn trong linh cảm
Giờ ở đâu, người con gái xa xôi?

Thế đó, em ơi! Tình qua không trở lại
Xế chiều rồi mà máu tim chảy mãi không thôi
Em có nghe gió hồ Tây đang thổi
Anh ở đây, vẫn bên hồ Tây mây trôi...

Đêm 2012

Những website đăng bài "Đêm nay trời lại không mưa" như sau:
https://vuontaodan.wordpress.com/2012/03/01/8/
http://evan.vnexpress.net/news/tac-pham/tho/2010/12/9190-dem-nay-troi-lai-khong-mua/
vanthoviet đăng cả hai bài:
http://vanthoviet.com/news/n/494/4919/chum-tho-tinh-cua-pham-ngoc-thai.html?l=vn
Một số website khác đăng "Đêm nay trời lại không mưa":
http://violet.vn/nhocbql/entry/show/entry_id/4901486




Một số website tiêu biểu đăng bài "Anh vẫn ở bên hồ Tây" như sau:

http://www.truclamyentu.info/tlls_trang_phamngocthai/anhvanobenhotay.htm
http://www.thuviengiadinh.com/giao-duc/tho-hay/anh-van-o-ben-ho-tay
http://nguyenduyxuan.net/tac-gi-tac-phm/th/2393-anh-vn-ben-h-tay-th-phm-ngc-thai
http://trangvhntnguoncoi.wordpress.com/2012/03/16/th%C6%A1-ph%E1%BA%A1m-ng%E1%BB%8Dc-thai-anh-v%E1%BA%ABn-%E1%BB%9F-ben-h%E1%BB%93-tay/
http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=2013
http://lyhuong-rachgia.blogspot.com/2012/03/anh-van-o-ben-ho-tay.html
http://vandanviet.net/shop_news.php?l=vn&ac=235&start=0&cn=631&sort=1&item=1&from=&to=&mode=n&cn=631&n=9307
http://tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=eDhRMDZhWjkwNng2YWE4OVF4UTg=

<bài viết được chỉnh sửa lúc 10.04.2012 12:29:57 bởi Nhân văn >

.

PHẠM NGỌC THÁI VỚI NHỮNG TÌNH THƠ ÁO TRẮNG


Đình Bồng


Có thể nói “Chùm thơ tình áo trắng” của Phạm Ngọc Thái là một chùm thơ gối đầu đối với lớp sinh viên, đặc biệt là các nữ sinh. Trong đó có hai bài được trích ra từ tập “Rung động trái tim” – NXB Thanh niên 2009, còn bài Cô Áo Trắng nghe tác giả giới thiệu trên Việt Nam Thư Quán thì ở trong tập “Hồ Xuân Hương tái lai” mà anh đang chuẩn bị cho xuất bản tới. Đó phải chăng là những hoài vọng của ký ức nhà thơ về kỷ niệm tình yêu thưở ban mai hay cảm xúc trước một mối tình nữ sinh xa xưa nào đấy? Tôi xin bắt đầu bình bài thơ thứ nhất:



A- THỜI ÁO TRẮNG
Trả lại cho anh một thời áo trắng
Em đi rồi, mai thành phố cô đơn!
Những bông hoa mùa xuân thôi không nở
Đi dưới bóng điện đêm lòng sẽ rất buồn.
Vào đầu bài ta đã thấy tiếng gọi của nhà thơ như muốn níu kéo một thời nào đó của tình yêu? Đó là "thời áo trắng" - Cái thưở tình ban mai trong trắng như pha lê, trinh khiết và thơm mát. Tiếng vọng từ trái tim về một khoảng xa xăm, mỗi khi nghĩ lại lòng anh lại quặn lên đau xót.
" Em đi rồi "! Hình ảnh ra đi của người con gái - Nhưng cái sự đi ở đây nó không phải là cuộc chia tay bình thường như một cuộc tan vỡ tình yêu? Đứng bên bờ của sự hẫng hụt, mất mát…lòng anh vẫn say đắm nồng nàn, tha thiết yêu em. Câu thơ bật ra nghe thảng thốt. Bóng người thiếu nữ cùng anh bao buồn vui, hạnh phúc , giờ đã khuất xa. Tiếng của nhà thơ trong sự nuối tiếc:
Trả lại cho anh...
Cái thời yêu ấy đã quá xa với anh rồi, nhưng ta cảm thấy như nhà thơ vừa mới bị mất thôi. Đến cả đất trời cùng luyến tiếc: hoa mùa xuân thì thôi không nở, anh chỉ còn biết lang thang trong những ánh đèn đêm thành phố mà thương nhớ! Tình yêu để lại trong anh bao nhiêu kỉ niệm ngọt ngào tựa như những giọt sương mai, động mạnh vào là có thể vỡ tan. Đoạn sau đó nhà thơ đã thốt lên:
Ôi! Yêu dấu cái thời còn cắp sách
Mắt em cười mùa thu xanh lên!
Thực ra sự đi này là sự rời bỏ tình yêu tuổi thanh xuân của người con gái với cuộc đời anh khi đã về chiều. Người thiếu nữ đi để lại cả một thành phố hiu hắt vì buồn:
Em đi rồi, mai thành phố cô đơn!
Cái thành phố có trái sấu rụng , lá me rơi với bao tháng năm tuổi trẻ anh đã từng sống êm đềm trong tình yêu, nhưng nó vừa là thành phố tượng trưng trong hoài niệm. Thành phố của cuộc đời anh! Giờ em đã bỏ đi chỉ còn lại mình anh trống vắng. Câu thơ hiện lên vừa thực, vừa ảo. Nghĩa là, cái thành phố ấy cũng cô đơn như trái tim chàng! Một thành phố của tình yêu mà không có bóng của người yêu? Hai câu thơ đầu như một khúc tình ly biệt - Đó là sự ly biệt bởi thời gian, quy luật của sự tàn úa, già nua trong cuộc đời.
Những lá vàng theo tuổi tác thi nhau rụng xuống, rêu phong nhoà nhoạt phủ lên trên cả trái tim tình vẫn tha thiết yêu thương. Hai câu thơ đó cũng đã là cả một bài thơ, để đến cuối cùng còn được nhà thơ hạ xuống làm câu thơ kết:
Trả lại cho anh một thời áo trắng
Em đi rồi, mai thành phố cô đơn!
Khi xưa còn em thơ mộng biết bao. Thế mà hôm nay:
Những bông hoa mùa xuân thôi không nở
Đi dưới bóng điện đêm lòng sẽ rất buồn.
Ta thấy bóng của nhà thơ đang lang thang với những ngày tháng hắt hiu, lạnh lẽo. Cái thời áo trắng của người yêu sẽ không bao giờ còn quay trở lại với anh nữa dù những kỉ niệm xưa vẫn trở về:
Mắt em cười mùa thu xanh lên!
Những buổi chúng mình tìm ánh trăng để học
Tà áo trắng động vào...khe khẽ nát tim anh!
" khe khẽ nát" - Ta nghe trái tim như những mảnh thuỷ tinh đang tan vỡ. Khi tà áo trắng của em động vào là trái tim ấy bồi hồi, xao xuyến. Âm thanh phát ra “khe khẽ”… nhưng chính là lòng anh thổn thức.
"...khe khẽ nát tim anh " là hình ảnh của câu thơ hay! Hé ra những ham muốn, khao khát được tìm tòi, lần cởi những gì có bên trong người con gái. Đó là những cảm giác yêu đầu tiên của cuộc đời.
Đoạn thơ ba nỗi thơ đã được đẩy cao lên để nói về sự mất mát khi cái thời trong sáng, mộng mơ đã trôi đi, lòng anh không khỏi choáng váng, bàng hoàng:
Trả lại cho anh một thời áo trắng
Đã đi qua và...đã đi qua...
Với cả dòng sông trôi mơ mộng
Lá lá rụng vàng, tóc tóc hoá sương pha.
Trên con đường đời tóc cũng bạc dần, anh không thể níu kéo lại cái thời áo trắng cho mình được nữa… và, những người con gái trẻ xinh cứ dần rời xa anh mãi mãi. Chỉ còn lại những mùa thu tàn, những chiếc lá vàng ngày ngày rơi phủ dày mãi lên cuộc đời cũng đang về chiều của anh. Đoạn thơ đã kết ở đó!
Nhà thơ Chế lan Viên cũng từng thốt lên: “ Chiều rồi! Phải, chiều rồi!...” . Bài thơ “Thời áo trắng” đã được viết ra trong cái cảnh vào chiều của đời người như thế! Những câu thơ thảng thốt bay ra từ trong tâm trạng bàng hoàng và trái tim rỉ máu vẫn còn khao khát, tưởng như lệ cũng đẫm cả hồn thơ.

B- PHỐ THU & ÁO TRẮNG.
Nếu như bài Thời Áo Trắng là sự hoài cảm kỉ niệm của một thời, thì Phố Thu & Áo Trắng (PT&AT) – tâm trạng nuối tiếc, xa xót của tác giả lại bồng lên như xé ruột, xé gan mà cào cấu trong tim.
Có một buổi nhà thơ đang đi trên phố bỗng nhiên anh bắt gặp những tà áo trắng các nàng thiếu nữ phấp phới bay lướt qua anh. Trái tim anh xôn xao tưởng chừng chỉ muốn vỡ tan ra:
Tà áo trắng em đi qua phố
Mùa thu rơi phủ mắt anh
Tà áo trắng của người sinh nữ
Anh nhìn xác phượng khóc rưng rưng.
Đó là những chiếc áo dài trắng của các nữ sinh mặc trong buổi khai trường vào mùa thu. Nhà thơ nhìn những cánh hoa phượng đang rụng rơi xuống đất, lòng anh chạnh nhớ lại những ngày được cùng em đến trường mà khóc. Câu thơ :
Anh nhìn xác phượng khóc rưng rưng…
Đã ra đời như thế! Vậy tà áo trắng này là tà áo trắng thực và phố này cũng là phố thực. Nó khác với thành phố và tà áo trắng ở bài thơ Thời Áo Trắng chỉ là những hình ảnh mang màu sắc tượng trưng. Chàng kêu lên! Mà không, chàng nấc lên:
Chỉ còn lại con tim rớm đỏ
Áo quệt vào máu rỏ hai tay...
Ôi mùa thu, mùa thu êm ả
Sao lòng anh tơi tả thế này?
Nếu như trong Thời Áo Trắng, khi:
Tà áo trắng động vào... khe khẽ nát tim anh!
Thì ở bài PT&AT này mức độ xao xiết lên trái tim người thi sĩ đã mạnh hơn. Anh bàng hoàng nhớ về một thưở đã yêu thương ngọt ngào những người thiếu nữ, giờ như con dao cứa vào cào nát trái tim anh! Mặc dù mùa thu vẫn đang êm ả trong xanh nhưng cũng còn đâu được yên lành nữa:
Áo trắng in ngang trời, sét đánh!
Lưỡi dao nào cào nát tim thu?
Đến đây hình tượng thơ lại trở thành thơ tượng trưng. Hình ảnh lưỡi dao cào nát cả trái tim mùa thu là một hình tượng đã được thăng hoa, nó đẩy nỗi thơ cao lên! Có một đoạn quyện giữa mùa thu và tà áo trắng như một bức hoạ in trên nền trời làm cho hình ảnh thơ thêm sinh động và rất bay:
Tà áo trắng trôi dưới dòng mây bạc
Lang thang vài cánh bướm bơ vơ...
Cái cảnh có vài con bướm vàng bay bơ vơ, chính là hồn của nhà thơ cũng đang bơ vơ trong những làn mây bạc ấy - Nó bộc lộ khát vọng yêu đương vô biên của một con người khi bước vào tuổi hoa niên. Tuổi trẻ qua đi, nhưng tâm hồn và trái tim thi sĩ thì cứ trẻ mãi, khát vọng mãi với tình yêu trai gái ấy. Người ta nói “nhà thơ không có tuổi” là vậy, dường như nó còn mãnh liệt hơn. Những giây phút anh bồi hồi tưởng lại năm tháng đã từng được ân ái bên người con gái:
Anh cũng có một thời bên áo trắng
Cũng bế bồng và cũng đã ru em
Cái thời ấy chìm vào xa vắng,
Phút gặp lòng đâu hết ngổn ngang...
Tình yêu cuồng nhiệt và nóng bỏng, nhưng giờ thì chỉ còn những năm tháng lạnh tanh, nhạt nhoà của đời chàng. Chàng nghĩ đến cái thời từng ôm tấm thân thiếu nữ mềm mại, ấm áp trong vòng tay. Khoảnh khắc ấy bỗng trở thành như kỉ vật thiêng liêng… mà theo thời gian nay đã trôi vào tàn úa, qua đi không thể còn có thể lấy lại được nữa. Nó lý giải cảnh ngộ vì sao khi gặp những tà áo trắng đi qua lòng anh lại rạo rực, cảm xúc mãnh liệt đến thế!
Nhà thơ phác hoạ lên sự đối nghịch của lòng mình với cảnh thiên nhiên đang thanh bình quanh anh, như Nguyễn Du đã viết:
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ?
Phút gặp lại lòng trăm mối ngổn ngang…để anh kết lại đoạn thơ cuối cùng:
Thêm một mùa thu, một mùa thu vỡ
Câu thơ nấy những bông hoa buồn
Thôi, đừng hát để ướt lòng trinh nữ
Em đi rồi, anh chết cả mùa đông!
Tác giả chỉ than như thế thôi, cũng vô vọng mà. Nói là: " thôi đừng hát..." - thực ra nhà thơ muốn hát mãi về em. Câu thơ mang ý ẩn dụ, bộc lộ một tình cảm mạnh mẽ của nhà thơ với khát vọng tình yêu trai gái! Mỗi một mùa thu đến lại thêm một lần trái tim anh tan nát, anh đi trong mùa đông càng cô đơn hiu hắt vì buồn.
Tôi xin bình sang bài:

C- CÔ ÁO TRẮNG.
Riêng bài “Cô áo trắng” này lại không phải tình thơ thưở ban mai, mà là một bài thơ tình trong buổi hoàng hôn cuộc đời – Như anh đã viết:
Anh lại có một cô áo trắng
Vào buổi hoàng hôn hoang vắng cuộc đời
Đôi mắt nàng cả trời thu đẹp lắm
Bàu vú nàng mùa hoa trái sinh sôi...
Tôi không biết người đó còn là một thiếu nữ hay đã là thiếu phụ? Chỉ biết rằng anh cảm xúc người đẹp mà nảy ra tình thơ chỉ qua một bức ảnh. Nghe nói bức ảnh đó cô em mặc một chiếc áo cánh trắng mỏng bó sát lấy tấm thân thon thả của một thục nữ thành phố Sàigòn.
Vào một mùa xuân muôn hoa đua nở, nhà thơ thương nhớ người đẹp ở trong mơ:
Đất Sàigòn mùa xuân đến trong mơ
Có em tôi đi giữa đêm dài thành phố
Em ơi em… những khi trời trở gió
Có thấy bóng anh về thao thức bên em?
Tình thơ chứa chất một tình cảm lãng mạn xen lẫn sự ham muốn về thân thể của người yêu. Tình thơ được khai thác khá sâu sắc. Tác giả diễn tả về cái thế giới bên trong người đẹp như cả vũ trụ:
Đêm Sàigòn khi ấy sẽ như mơ
Em bọc trong anh không cần quần áo
Ôi! Nguyệt của em đây một động sâu huyền ảo
Chứa cả thiên đường và vũ trụ bên trong
Hình ảnh thơ mang màu sắc triết học càng làm cho tình thơ trở nên huyền thẳm. Ngôn ngữ sắc bén, sinh động tựa lưỡi dao cứa ngọt vào trái tim làm ta tê tái, kết hợp với giọng thơ uyển chuyển du dương. Tuy là thơ tự do mà cảm xúc không chê vào đâu được.
Anh nhè nhẹ hôn thầm ở dưới ánh đêm
Em khoả thân mình để hoá thành nữ thánh!
Áo em trắng hay là da em trắng
Có em rồi cuộc sống sẽ vô biên…
Hay là:
Ta mặc cho năm tháng chảy, nghe em!
Chỉ có anh và em, chỉ có trời và đất
Thế giới văn minh ta không cần gì hết
Em dẫn anh vào buổi hoang muội nguyên sơ…
Cô Áo Trắng là một tình thơ sâu sắc & gợi cảm. Tuy có nơi, có chỗ tác giả đã sử dụng hình ảnh thân thể như “bàu vú nàng”, hoặc “nguyệt của em đây…” – Nhưng đọc lên không làm cho tình thơ trở thành dung tục. Nó chỉ cốt tăng thêm sự hấp dẫn, đáng yêu hơn, hay hơn & viên mãn.
Nói chung thơ Phạm Ngọc Thái viết theo cảm xúc được tung toả ra nhiều khía cạnh của cuộc đời. Tác giả thường đi hết gam để đẩy nỗi thơ đến tận cùng mà vẫn giữ được sự hồn nhiên trong trẻo. Nhà thơ như thể bóc cả trái tim mình cho thơ tuôn trào ra như suối vẫn không kém phần khúc triết - Qua đó mà bật lên toàn bộ tình cảm trái tim thơ!

Áo Trắng là một chùm thơ có tầm vóc và hay. Chúc mừng anh!

Đình Bồng
Giáo viên Trường THPT
Ba Đình - Hà Nội


* Quí vị có thể thưởng lãm "Chùm thơ tình áo trắng" của tác giả qua link sau:
http://www.bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=1578

+ Đã được đăng trên nhiều website trong nước & thế giới - Qua các link sau:

http://vandanviet.net/shop_news.php?l=vn&ac=235&start=0&cn=633&sort=1&item=1&from=&to=&mode=n&cn=633&n=9413

http://www.bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=2437
http://vanthoviet.com/news/n/499/5081/pham-ngoc-thai-voi-nhung-tinh-tho-ao-trang-dinh-bong.html?l=vn
http://www.nhuygialai.com/2012/05/pham-ngoc-thai-voi-nhung-tinh-tho-ao.html
http://vietinfo.cz/thu-vien/pham-ngoc-thai-voi-nhung-tinh-tho-ao-trang.html
http://datdung.com/modules.php?name=News&op=viewst&sid=5764#axzz1ty8SJs2Q
http://nguyenduyxuan.net/tac-gi-tac-phm/vn-xuoi/2479-phm-ngc-thai-vi-nhng-tinh-th-ao-trng-inh-bng
http://vanhac.org/04/pham-ngoc-thai-voi-tho-tinh-ao-trang.html
http://www.truclamyentu.info/tlls_trang_phamngocthai/phamngocthaivoinhungtinhthoaotrang.htm
http://sacmauthoigian.wordpress.com/2012/05/03/pham-ngoc-thai-voi-nhung-tinh-tho-ao-trang/

nhanvan

 
                THẾ GIỚI THƠ CA PHẠM NGỌC THÁI
                                                                       Nguyễn Ðình Chúc

   Tôi biết Phạm Ngọc Thái (PNT) từ thưở còn chiến tranh, cùng là anh lính chiến ăn rừng ngủ rú qua ba mặt trận Việt-Miên-Lào. Suốt chặng đường chinh chiến ấy Thái ham viết nhật ký và làm thơ! Nhiều đêm nằm với nhau bên võng giữa rừng, Thái vẫn thường hay đọc thơ cho chúng tôi nghe. Ðược biết những cuốn nhật ký đó đã bị mất trong chiến tranh, tác giả chỉ còn nhớ lại ít bài tản mạn, cũng là một điều đáng tiếc.

Bọn lính Hà Nội cùng trong tiểu đoàn chúng tôi ra đi hồi đó, hết chiến tranh rồi kiểm lại cũng chỉ còn mươi đứa sống sót trở về. Chẳng ai có thể ngờ rằng cái anh chàng lính trận rất ham thích thơ thưở đó, nay đã trở thành một nhà thơ có tên tuổi trong làng ngoài nước. Thái cũng đã cho xuất bản 3 tập thơ, hay nhất là tập "Rung động trái tim" - Nxb Thanh niên 2009 rất có tầm vóc của anh.
Tôi kể một chút kỷ niệm xưa cũng chỉ là bộc bạch đôi nét trước khi giới thiệu thơ anh! Phần nữa, qua những tập thơ đã xuất bản và nhiều chùm thơ anh cho quảng bá trên mạng - không khỏi ngỡ ngàng: tâm lý, tình cảm của PNT hôm nay đã khác với năm xưa ấy nhiều quá? Nếu đọc ở mảng thơ tình ta nhận thấy một tâm hồn tha thiết yêu nhưng hoang dã, mà phần nhiều đều là những mối tình dang dở hoặc tan vỡ, tác giả nuối lại những kỷ niệm đã xa xưa.
Thí dụ như bài ÐÊM NAY TRỜI LẠI KHÔNG MƯA anh viết:
Ta lại bước lang thang trên phố vắng
Ðến mỗi gốc cây có vệt cũ em ngồi
Tiếng hát xưa đưa bờ hồ gió thổi
Bóng với mình đi mãi tới ban mai...
Cứ tưởng buổi cuối cùng em đến... đã chia tay?
Còn ở bài NGƯỜI ÐÀN BÀ TRẮNG:
Vết thương lòng không dễ đã lành đâu / Những đêm sao buồn, những đêm gió khát
Khúc thơ tình anh lại viết về em / Người đàn bà ngậm cả vầng trăng.
Mảng thơ tình này tôi sẽ nói kỹ hơn ở phần sau. Trong số bài thơ khác ta lại thấy một cái bóng bảng lảng, quanh quất cõi thiền của một con người cập kề tuổi hoa niên. Có lẽ không phải chỉ là vấn đề tuổi tác, còn do khách quan cuộc sống và tâm trạng bởi thời thế đã làm thay đổi những suy nghĩ, tình cảm và tâm hồn tác giả. Như trong tựa đề của tập thơ Người Ðàn Bà Trắng anh viết:
Tiếng chuông chùa bốn phía âm vang / Mình lễ cả ba thiên toà phật
Người có vận! Thôi đừng oán trách / Chuyện thơ văn vừa thực, vừa chơi...
Một quan niệm rất thiền. Còn tựa đề cho tập Rung Ðộng Trái Tim thì tâm tư của nhà thơ lại hoà trộn trong cát bụi cuộc đời:
Con sẻ hót mênh mông đồng nước / Người hát rong hát vui sân ga
Tiếng Hát Ðời Thường thường lẫn vào bụi cát / Anh hát cho đời... / Anh hát em nghe...
Ðể có thể nhận thức được một phần nào đó về thế giới thơ Phạm Ngọc Thái, tôi tạm chia ra làm mấy tiêu đề lớn cho tiện phân tích.

A/- SỰ KHÁI QUÁT HÀM SÚC TRONG THƠ
Tính hàm súc có thể nói bao trùm trong thơ PNT, kể cả những bài thơ viết dưới dạng triết lý đến nhiều bài chảy theo dòng cảm xúc tự nhiên. Xin bắt đầu từ bài CỬA QUÁN:
Bà chủ quán / Bước lên xe mô-đéc / Ðeo kính gọng vàng
Mấy cô gái / Ngồi ở lan can / Mặc toàn váy ngắn
Mùa thu rơi / Sau kính...
Anh thi sĩ/ Hoá thằng gù / Nhà thờ - Ðức Bà - Pa Ri!
( Tập "Người đàn bà trắng" )
Nó khái quát tới mức độ: Bài thơ được tạo thành từ 4 tứ thơ, mỗi tứ chỉ là một bức ảnh.
- Bức ảnh thứ nhất chụp về sự giàu có sang trọng.
- Bức thứ hai chụp về sự trẻ trung hoa mỹ, gợi cảm của các cô gái (mô típ rất thời đại), qua đó để nói lên sự quyến rũ, đam mê trong khát vọng con người.
- Bức thứ ba chụp về thiên nhiên trinh bạch và êm ả: Con người còn hướng đến sự thanh tao, khoáng đạt của đất trời.
- Ðể rồi tác giả rút ra triết lý, kết tất cả vào trong bức ảnh thứ tư: Ðó là tấm chân dung thảm hại của thằng gù Nhà thờ Ðức Bà, Pa Ri... trong tiểu thuyết của văn hào vĩ đại V.Huy Gô. Dựng lên cả tấn bi kịch cuộc đời - Rằng, nếu nghèo khốn quá thì đến chân dung một con người cũng chỉ như một con vật!
Bốn bức ảnh ấy tự biến hoá, tác động lẫn nhau để lột tả chủ đề tư tưởng trong tác phẩm của anh.

Tôi phân tích một bài thơ khác của tập Rung Ðộng Trái Tim là bài NỖI TRĂN TRỞ NGƯỜI ÐI TÌM VÀNG - Bài thơ vẽ cho chúng ta một bức tranh về những con người đi xuất khẩu lao động ở nước ngoài:
Tôi sống âm thầm trong một đoàn người hỗn hợp / Rời quê qua bên kia biển sóng / Kẻ tìm vàng, người vì cảnh nghèo đi...
Nó cũng giống như một đoàn quân ô hợp tha phương kiếm sống, nhiều mặt bị tha hoá... không khác gì lớp người ở dưới đáy xã hội:
Ðạo lý có hoá thừa đành giả dại làm ngơ / Ðứa mách qué lại vân vi dễ sống...
Gia đình ở trong nước thường vui mừng khi nhận được tiền của mà người thân của họ từ nước ngoài gửi về, nhưng không thấy được những nỗi đời ê chề, thậm chí tới mức khốn nạn mà những người thân của họ đã gánh chịu. Ta hãy nghe xem tác giả đã nói về cái giá mà những con người tha phương đó phải chịu đựng thế nào?
Ai mang bán vàng mười giữa phiên chợ đông (*)
Tôi tìm chắt những bụi vàng như anh lính lê-dương lọc sàng từng đống rác (**)
Dầu kẻ bán - Người tìm vàng có khác / Nhưng giá vàng tính cũng như nhau.
Câu 1 (*) - Tác giả sử dụng ý câu thơ của Nguyễn Duy: "Còn chút vàng mười mang ra bán nốt" - nghĩa của hai chữ "vàng mười" đó ý nói là thứ "vàng của lương tâm". Trong mâu thuẫn hiện thực cuộc sống, nếu nghèo khổ quá thì có khi đến cả tâm hồn cũng phải mang ra mà bán cho quỉ sứ! Huống chi còn cả gia đình và những người thân trong nước đang chờ họ. Nền tảng xã hội xuống cấp thì cá nhân làm sao có thể giữ trong sạch được?
Câu sau (**) - Tác giả phỏng theo tích truyện "Bông hồng vàng" của nhà văn Nga Pau-Tốp-xki: Có người lính lê-dương làm cận vệ cho một viên tướng Pháp. Trong chuyến sang chiến trường Ðông Dương, viên tướng ấy đã mang theo một cô con gái nhỏ. Trước khi bị tử trận, viên tướng còn kịp dặn lại người lính cận vệ của mình: Hãy mang cô con gái của ông ta về trao lại cho mẹ nó ở Pa Ri! Trên đường về Pháp, cô bé ngây thơ cứ ao ước có một bông hồng bằng vàng ? "Bông hồng vàng" chính là biểu tượng cho hạnh phúc của bé gái!
Những năm sau đó, cuộc sống xô đẩy anh lính lê-dương trở thành một người quét rác nghèo hèn, sống trong một túp lều xiêu vẹo dưới gầm cầu của ngoại ô Pa Ri. Tuy vậy, trong tâm trí của người lính ấy vẫn mong muốn sẽ thực hiện được ước mơ của cô bé. Ngày ngày khi quét qua các cửa hiệu kim hoàn, người quét rác lại chắt lọc lấy những nắm bụi vàng mang về nơi mình ở. Năm này qua năm khác, dần dà anh ta cũng tích được một ít vàng, đủ để nhờ người thợ kim hoàn làm cho cô bé một bông hồng vàng nhỏ. Khi đó cô bé ấy đã trở thành một thiếu nữ xinh đẹp ở Pa Ri!
Trớ trêu, bông hồng vàng chưa kịp gửi đi cho bé gái thì người quét rác đã chết trong đói nghèo và khổ cực. Xác anh ta nằm trên một manh chiếu mục, đầu vẫn gối lên bông hồng vàng... sau đó đã bị người thợ kim hoàn đến lấy đi mất. Vậy là, loại "vàng mười" (vàng lương tâm) mà nhà thơ Nguyễn Duy đã phải đem ra chợ bán, với "vàng" mà người quét rác kia lăn lộn kiếm từ trong rác bẩn cuộc đời - nó cũng giống như cái thứ vàng mà những người lao động đi kiếm khi họ ra nước ngoài làm thuê:
Dầu kẻ bán - Người tìm vàng có khác / Nhưng giá vàng tính cũng như nhau...
Khi mang ra thị trường thì vàng nào cùng loại mà giá chẳng như nhau? Nếu đặt trên bàn giá của lương tâm ta cũng không thể chê trách những con người lao động ấy, bởi những tình cảm đó xuất phát từ lương tri của lương tri, như tác giả thổ lộ:
Hạt muối xót tháng năm và lòng ai đắng? / Tôi nhận chìm tôi vào những lãng quên!
Ý thơ thật xót xa. Kịch tính bao nhiêu khi chính những con người đó còn phải sống với nhau như giữa chốn chợ giời:
Giả dại ở đời thường mà khôn lại trong mơ
Bài thơ đã được khai thác cả bề diện lẫn bề sâu, nó hay lên vì "cái tôi" chảy trong máu tim tác giả hoà quyện với hiện thực của cộng đồng. Chỉ hơn 20 câu thơ tác giả đã phục lại không khác gì một pho tiểu thuyết, một bi kịch xã hội và con người.
Thơ PNT giàu triết lý, đặc điểm của tính triết lý ấy là được vận từ đời sống vào thơ như được chắt từ trong óc, nên cảm xúc vẫn mạnh mà không bị gò ép. Thí dụ:
Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu / Anh cũng không làm chàng Trương Chi suốt đời chèo sông vắng
Ta không đi theo con-đường-lông-ngỗng-trắng / Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau!
(Người đàn bà trắng)
Bờ bãi đời người "Cuộc sống - Tình yêu" / Trái tim nhỏ em dựng cả Toà sen chân phật tổ!
Ta cũng thể loài cua còng nơi bể cả / Yêu thương nhiều hưởng đã bao nhiêu?
(Em về biển)
Cuộc cờ ấy theo thời như hội / Vàng đỏ trắng đen... thay sắc luân hồi
Từ anh nhà thơ tới đứa ăn mày / Mấy ai tránh nổi trò sấp ngửa.
(Viết sau đám xe tang)
Thế đó, em ơi! Tình qua không trở lại / Xế chiều rồi mà máu tim chảy mãi không thôi
Em có nghe gió hồ Tây đang thổi / Anh ở đây vẫn bên hồ Tây mây trôi...
(Anh vẫn ở bên hồ Tây)

B/- PHẨM CHẤT VÀ TÍNH CÁCH NHÂN VĂN TÁC PHẨM
     Lưu ý một chút ta sẽ thấy nổi lên một đặc điểm rất rõ: Hầu như bài thơ nào của Thái cũng có thiên nhiên. Khi thì nó được viết dưới các hàng cây, lúc ở bên hồ, trong các quán xá của một chiều hoàng hôn hoặc dưới đêm trăng. Nhờ vào cảnh thiên nhiên bỗng một ký ức xa xăm nào đó vụt tới tạo thành cảm xúc thơ. Thiên nhiên không chỉ là chỗ dựa cho những tình cảm vui, buồn trong đời thường tác giả, nó còn là yếu tố quan trọng nuôi sống thơ anh. Như tác giả đã thổ lộ:
Mai ta chết, các bạn bè thân hữu / Bọc thiên nhiên mà đọc điếu văn
Ðại bàng vỗ cánh rợp trời mưa gió / Trong không gian vào mãi xứ vô biên...
(Viết dưới chân đài hoàn vũ)
Thơ anh đều bắt nguồn từ đời thường. Cái đời thường ấy được khái quát bằng một sự trải nghiệm tương đối sâu sắc: Con người với xã hội, cá nhân và thế giới. Nó mang tính đời sống triết học, tính vũ trụ (tồn tại và cát bụi), đời vừa thực lại vừa hư. Tuỳ theo cảnh tình nhào luyện thành vóc thơ ca, ẩn chứa một thế giới bên trong rất thấm thía.
Tôi xin nói thêm đôi nét về đời tư tác giả để bạn đọc dễ cảm nhận khi đọc thơ anh! PNT sinh ra và lớn lên trong thời chiến. Từ thưở còn trẻ anh đã phải rời bỏ đời sinh viên đại học, từ giã Hà Nội để tiếp nhận cuộc sống người lính ngoài chiến trường. Trong những năm tháng chiến tranh ấy, chúng tôi đã có một số năm sống với nhau trong cùng đơn vị. Sau này mỗi đứa phiêu bạt một nơi, cho tới tận ngày kết thúc chiến tranh trở về Hà Nội mới lại gặp nhau. Có lẽ vì tâm lý cũng đã mệt mỏi đường binh nghiệp nên khi trở lại thành phố quê hương anh đã xin rời khỏi quân ngũ, tiếp tục theo học đại học ngoại thương, để sau này trở thành một cán bộ của ngành ngoại thương quốc tế.
Tâm lý diễn biến của cuộc đời tác giả trong những năm hoà bình trở lại đây cũng khá phức tạp. Khi anh trở về thì nhà tan cửa nát, do bị bom B52 giặc Mỹ đánh vào phố Khâm Thiên Hà Nội năm 1972, khi ấy gia đình anh sống ở đó. Rồi năm tháng lại thêm sự chán nản bởi thời thế, Thái sống chẳng khác gì một người đi ở ẩn, chỉ vui thú với gia đình, bạn bè, sớm hôm bàu bạn văn chương. Tâm lý ấy đã được bộc lộ trong nhiều bài:
Ta đã sống phần đời sau chót / Trong ngôi nhà ẩn khuất bóng nhân gian
Một cuộc sống bình thường bàu bạn / Nửa trăng hồ nửa gã hiền nhân.
(Trên nấm mồ truyền thuyết)
Có lúc tác giả rơi vào một trạng thái cô đơn đến gai lạnh:
Hãy vứt ta lên chiếc giường phủ những nệm chăn màn... làm từ những tế bào đói khát
Ta không đói khát tình em / Mà đói khát con người!
Hay là:
Một thứ ma người quen hút khí đêm thay cho sữa mẹ
Chơi với hoa, với cá, với chim
(Cô đơn)
Nhiều khi chỉ bàu bạn với trăng sao:
Ta! Anh thi sĩ của nhân gian / Tạc thù với cả khối sao trăng
Hồn hoa nâng cốc xin dốc cạn / Dẫu chỉ mình thôi vẫn mê man...
(Tối quán)
"Cõi thiền" cũng là một trong những phẩm chất nhân văn rất căn bản của thơ PNT. Trong mảng thơ đời của anh, tính hiện thực xã hội, thời đại, có khi lại hàm chứa cả những quan niệm vũ trụ đầy bí ẩn. Tôi xin phân tích cụ thể vào một số bài thơ.

1/. EM BÁN XOÀI - Hình ảnh nhân vật trong thơ đã được tác giả nghén thai từ những ngày sau chiến tranh, khi anh vẫn còn là một sĩ quan trên con đường binh nghiệp. Trong một buổi chiều tối lang thang trên bãi biển của thành phố Nha Trang, tác giả đã gặp một cô gái, nhiều cô gái bán xoài - để rồi mãi sau này khi nỗi lòng có nhiều trắc ẩn, kỷ niệm bao năm tháng qua lại trở về và bài thơ đã ra đời:
Em bán xoài đi đêm trên cát trắng / Bãi biển chập chờn kiếp đời các cô gái lang thang
Ðó là những thân phận nổi trôi sau một cuộc chiến tranh, những kiếp đời cát bụi. Nó nhỏ bé, côi cút trong một biển sống đầy sóng dữ chỉ muốn nuốt chửng lấy nó. Những người con gái thân phận lạc loài, linh hồn gần như không có nơi bám víu:
Biển to lớn - Bóng em nhỏ thẫm / Linh hồn treo ngoài thế giới em đi / Trên những cành dừa hay trong đám mây qua?
Cái thế giới ấy giống như:...vòng thiên la địa võng /- Mặc dù sự tồn tại của thế giới đó phải nhờ vào vị thơm của trái xoài và hương mát của những người con gái kia! Thế mà:
Ai mua xoài? Còn ai có mua em?
Hay là:
Tóc còn xanh em bán kiếp đời trôi...
Hồn thơ nhập vào những thân phận bọt bèo để rồi cùng vô vi trong cát bụi cuộc đời. Như thế là cái thế giới với những đảo điên trong thế thái giống như cái túi càn khôn bủa vây, vùi lấp đám dân lành tội nghiệp. Bài thơ được kết thúc trong lời ru, sự cảm đồng của lòng tác giả cùng với quê hương quanh những cô gái bán xoài:
Biển ru ta và ta ru em
Dưới hàng dừa xứ sở gió ngàn năm

2/. CÔ QUÉT LÁ ÐÊM HỒ - Một bài thơ cũng rất giàu tính dân dã:
Một đêm hồ nước đầy sương gió / Người đi không rõ mặt người
Liễu ru nhè nhẹ quanh bờ vắng / Em thầm thì quét lá, bên tôi!
Vào cái đêm trời đất đầy sương gió tác giả đã gặp cô quét lá, chính là người quét rác trong phố khuya. Ðọc đến câu thứ 2 ta thấy hiện thực xã hội đã hiện ra: Không phải chỉ trời sương gió, mà đó là những con người của đời sương gió. Lớp người đông đảo nhất xã hội, nhưng bước đi:...không rõ mặt người/- Những con người lao động nghèo khổ "sống không còn nhân ảnh", chẳng qua cũng chỉ là những lớp đời phù du, thân phận giống như chiếc chổi tre năm tháng quét lê trên đường để... mòn vẹt dần đi:
Em quét lá lẫn đời lẫn kiếp / Tiếng chổi mòn kêu xiết vào tim!
Cảnh đời và tác giả cứ hiu hắt ru quanh cô quét lá đưa ta vào khoảng không gian vừa mơ hồ, êm ả, nửa thực, nửa không, như có những giọt lệ từ trong trái tim nhà thơ rơi ra:
Em hoá thành thơ rơi lặng lẽ / Trong cõi lòng tôi buồn triền miên...
Tôi đi sâu để phân tích hai câu thơ hay nhất bài:
Trăng như đứa không nhà trôi lạc lõng
Con nai vàng chết bóng thu xưa...
Tác giả có kể về xuất xứ của 2 câu thơ này: Nhìn lên vòm trời đêm ấy xung quanh là tiếng lá cây reo, anh có cảm giác... không phải cô quét lá cô đơn mà chính là nhà thơ cô đơn! Nó cũng như cái bóng trăng đang lạc lõng, hiu hắt trên trời kia? Thế là bóng trăng đã được nhân cách hoá vào thân phận con người đang bơ vơ không nhà, không cửa. Còn hình ảnh đêm mùa thu cô quạnh, mơ mộng và man mác buồn... gợi lên trong tâm trí tác giả về hình tượng "con nai vàng" trong bài thơ Tiếng Thu của Lưu Trọng Lư! Một sự liên tưởng nấy sinh trong đầu óc anh: Chỉ có thi nhân "mộng và sầu" mới có thể thấy được bóng:
Con nai vàng ngơ ngác
đạp trên lá vàng khô
Còn những con người lao động nghèo khổ kia đang phải vật vã từng ngày để kiếm miếng cơm manh áo, thì làm gì còn tâm trí mà....mơ đến bóng nai vàng? Thế là nẩy ra cảnh ngược thơ: Con nai vàng phải chết! Nên mới có câu:
Con nai vàng chết bóng thu xưa...
Vậy là hình ảnh "con nai vàng ngơ ngác" của cố thi nhân Lưu Trọng Lư thì bọc chứa cả thế giới trong thơ, còn hình ảnh "con nai vàng chết"...ở bài thơ "Cô quét lá đêm hồ" của PNT lại để phản ảnh ý nghĩa cuộc sống và xã hội nằm bên ngoài câu thơ. Hai câu thơ trên như gói cả thân phận cùng nỗi lòng của nhà thơ và cô quét lá vào trong đó!

3/. ÐÊM KHÔNG NGỦ - Là một bài thơ tác giả trăn trở về nhân tình thế sự! Ðó là vào một đêm mùa đông:
Thành phố của những ổ chim / Âm ỉ hót phù du...
Có một con chim (con chim đó đã phải đeo kính trắng), cứ tối tối ra đường:
Nhặt những hạt sấu, cánh hoa lơ đãng / Bước đi như không có chuyện gì?
Nhưng " không có chuyện gì" ? nghĩa là có chuyện! Vậy tại sao nó lại "lơ đãng"? Nghĩa là chuyện ấy nhàm rồi, chán rồi, không còn đáng lưu tâm hay nó không muốn lưu tâm đến nữa. Hình ảnh những "ổ chim" ở đây, tác giả lấy làm biểu tượng để nói về chốn dân tình. Thông qua tiếng của loài chim ấy để nói lên tâm tư tình cảm nhân gian về xã hội và thế thái này.
Ðêm không ngủ không buồn
Cái điệp khúc tác giả nhắc đi nhắc lại để mở đầu cho mỗi tứ thơ: nó bộc lộ một tâm trạng còn u uẩn, khuất khúc? Vừa như lãnh đạm bàng quan với xung quanh, nhưng lại... không ngủ được! Giai đoạn mà anh viết bài thơ này là... đúng vào cái đêm "bức tường Berlin bị đạp đổ", Ðông Ðức mất vào tay Tây Ðức, kéo theo là sự sụp đổ của nước Nga Xô viết cùng hàng loạt các nước XHCN ở Ðông Âu.
Ðứng trước một sự kiện lớn lao đến như thế, sự sụp đổ của cả một hệ thống CNXH cũng có nghĩa là sự tan vỡ của chủ nghĩa Marx làm chao đảo cả một thời đại - Ấy vậy mà hình ảnh của cả một thành phố (như tác giả tả trong thơ) vẫn chìm trong một không khí lạnh lẽo, như không ai thèm đếm xỉa đến sự tan vỡ ấy:
Thành phố không mưa / Cũng không nghe ai khóc!
Bởi vì cái thế thời ấy đã... thoái hoá, làm cho người ta chán quá rồi! Nó có sụp đổ đi cũng là đúng thôi, chẳng ai hoài công mà thương tiếc nó làm gì nữa. Ðây chính là thái độ nhân sinh và thế giới quan của nhà thơ! Nên "con chim đã phải đeo kính trắng" kia mới:
Bước đi như không có chuyện gì...
Cuối cùng tác giả dồn toàn bộ ý tưởng vào trong mấy câu thơ sấm sét để kết bài:
Ðêm không ngủ! Phải, đêm nay mình không ngủ! / Ðúng vào đêm sụp đổ giữa cộng đồng
Chủ nghĩa Marx hết thời. CNXH cũng suy vong...
Tác giả bỏ lửng ở đấy để cho đời tự ngẫm mà phán xét? Thi phẩm đã bộc lộ một tình yêu quê hương tha thiết của nhà thơ.

4/. TRỞ VỀ - Bài thơ đã được viết ở nước ngoài cũng trong giai đoạn phe XHCN bị sụp đổ đó, vào những ngày anh chuẩn bị trở về quê hương:
Ðôi cánh chim trời quạt gió mây / Ta về non nước nước non đây
Hay là:
Ta về bàu bạn cùng mưa nắng / Lưu lạc người ơi gió cuốn thôi...
Trên bàn cân thế giới khi ấy dấu ấn về thành trì CNXH bị nghiêng ngả đã được tác giả ghi nhận trong bài thơ:
Ðông Âu bão giật xiêu thành Marx
Và tình hình rối ren của nhân tình thế thái:
Bốn bể chân trời lạc khói sương...
Thành thử chỉ từ một bài thơ có tính chất ngẫu hứng tự sự bản thân đã mang ý nghĩa về một phạm trù của lịch sử thời đại. Bối cảnh quê nhà khi tác giả ra đi:
Ở chốn quê nhà bụi cát bay / Hoà bình mà tan mộng trăng say
Nhưng vì tình yêu da diết với quê hương anh vẫn kiên quyết trở về, trong khi rất nhiều bạn hữu của anh tìm cách ở lại nước ngoài làm kinh tế. Theo lời tác giả nói: Anh kiên quyết trở về quê hương còn vì sự nghiệp văn chương, đã được anh ghi nhận trong câu kết bài:
Ta về trọn cuộc đất cố hương / Với mộng ngàn thu gửi nhân gian...
Có lẽ vậy cho nên việc PNT có trở thành một thi nhân với bao nhiêu áng thi ca hay để lưu lại cho đời cũng chỉ là tất nhiên thôi!

5/. Nếu kể đến mảng thơ viết về thành phố quê hương thì không thể không nói tới bài TIẾNG HÁT ÐỜI THƯỜNG - Bài thơ viết như một truyền thuyết: về người vợ trẻ với đứa con thơ đang chờ anh ở cố hương. Nơi có ngôi đền, quán báo, gốc đa bên hồ Tây. Nơi bà Thị Lộ năm xưa đi bán chiếu gon đã gặp ông Nguyễn Trãi. Nơi mà vẫn còn in dấu đại bác ở cổng thành phía bắc Thăng Long, khi quân giặc Pháp vào đánh chiếm Thủ đô, thành Thăng Long thất thủ, quan tổng đốc Hoàng Diệu phải thắt cổ để tuẫn tiết. Cái thành phố quê nghèo ấy với những hình ảnh bình dị thân thiết:
Ôi quê hương! / Cái phố nhỏ cứ mưa là lầy lội / Cháu gái nhà bên tuổi không đoán nổi
Chưa tối đã khêu đèn bê mẹt thuốc rao đêm / Ngày hai bữa, bữa nào cũng vội
Và lòng nhà thơ tha thiết luôn hướng về miền cố hương ấy:
Ai biết chiều nay người vợ trẻ / Ðứng mong chồng bên đứa con thơ / Giọt lệ cháy xót lòng mang sắc xanh thu!...
Hay là: Tuyết bạc quê người, xứ sở mưa cau / Ði đâu, đến đâu... nhớ về phố ấy! /- Cái tiếng hát đời thường ấy lẫn vào trong cát bụi, nó cũng giống như tiếng của người hát dạo trên sân ga, tiếng của những con chim sẻ nhỏ nhoi trên cánh đồng mênh mông nước - nhưng đó là những tiếng hát tha thiết và thân thương của trái tim ta.
6/. Tôi bình bài ÐÊM TRUNG THU VÀ ÐỨA ĂN MÀY mà tác giả nói về cái nghèo đói:
Trước đứa ăn mày tất cả chúng ta hoá thánh! / Nó đói lòng cúi lậy rất từ bi...
Nghĩa là cái đói khổ đã đẩy con người ta xuống hàng cấp thấp, đê hèn. Ðây lại chỉ là hai đứa trẻ. Ðứa lớn vẫn còn bé, nó đã gầy yếu nhưng còn phải cõng trên lưng một bé em còm cõi:
Ăn mà từ thưở khai sinh!
Hai đứa ăn mày ấy xuất hiện trong một khung cảnh nào? Ðó là vào giữa đêm trung thu đèn hoa, trăng sáng. Một bức tranh tạo nên cảnh tương phản đến khốc liệt, khi cảnh thê lương ấy lại xẩy ra ở trong cái đêm hạnh phúc nhất giành cho con trẻ trên toàn trái đất này. Bố mẹ chúng đâu và là ai? ta không biết! Cái hiện thực thật tội nghiệp, xót xa. Còn với chúng phải sống lang thang xin ăn như thế nó sẽ nghĩ gì?... thậm chí nó còn chưa đủ tuổi để nghĩ đến thân phận của mình nữa:
Hai đứa ăn mày mặt lạnh như trăng / Hoà phối cảnh vào bức tranh xứ sở...
Cái màu trăng rằm tháng tám thì đẹp và rực rỡ, còn màu trăng nhờn nhợt trên mặt những đứa trẻ kia thì lạnh lẽo làm ta rợn gai người - Và, hai cái màu trăng ấy hoà vào nhau làm thành màu...đất nước? Bài thơ đã được kết thúc trong những mâu thuẫn không thể nào tháo gỡ nổi trên cõi thế gian này:
Dưới gầm trời này có phải đã muôn năm như vậy: / - Kẻ cần cơm bên những đứa cần vàng
- Lũ cần tình thương sống lẫn giống bạo tàn / Và gộp lại gọi chung là... nhân thế!
Ta nhìn ra thế giới hôm qua, hôm nay và ngày mai: châu Á, Âu, Phi & Mỹ la tinh - con người đang bị quyền lực, bom đạn chiến tranh đè nén và chết chóc. Những người da đen đói khổ cũng như các lớp người bần cùng sống như con vật. Nhân thế cứ như thế, như thế mãi biết bao giờ cho hết? Thực tế đầy rẫy những bất công dội vào thế giới quan của nhà thơ để anh kết lại bài thơ như trên! Giá trị đích thực của bài thơ là những tiếng nói như máu, tiếng nói nhân đạo từ bên trong.

C/- ÐIỂM QUA MẢNG THƠ THIỀN & THƠ TÌNH
Như đã nói ở trên: cõi thiền là một nhân tố rất căn bản của thế giới thơ PNT, nó chiếm số lượng bài cũng rất đáng kể như: Thu tĩnh, Chiều hoàng hôn, Khoảng buồn vô lý, Một chiều cuộc đời, Với mùa xuân đang tan, Tối quán v.v... Mỗi bài lại có sắc thái, hương vị riêng. Trong mảng thơ thiền này, tôi xin chọn để phân tích một bài thơ khá đặc biệt của anh.

1/. MỘT GÓC HỒ TÂY:
Anh đến mình anh trong chiều muộn / Nhặt thơ tình ở một góc hồ Tây
Ngắm mặt gương hồ vào chập tối / Mặt trời lại ngỡ bóng trăng soi.
Thỉnh thoảng ta bất chợt bắt gặp bóng mặt trời khuất muộn trong cảnh chiều chập choạng. Lúc đó nó giống như bóng trăng sáng trắng, vừa hơi viên mãn lại vừa như ảo. Tác giả đến bên hồ một người một cảnh, trăng nước vơi đầy. Tiếp theo không phải cái đọt mây kia lơ đễnh mà chính là lòng tác giả:
Lơ đễnh đọt mây qua phớt trắng / Vừa đơn côi mà không đơn côi!?
Hai chữ "lơ đễnh" ấy bộc lộ một trạng thái tình cảm và tâm hồn, vừa có cái gì thật da diết lại chơi vơi nửa vời. Cảnh với người hơi bảng lảng, buồn buồn mà tình vẫn đầm đìa. Sau đó tác giả có nhắc đến một cô gái nào đó, nhưng hình như không phải là một cô gái hay em nào cụ thể? Ðó chỉ là khát vọng trong nỗi hiu hắt của một con người đang bước tới cái tuổi hoa niên:
Thiếu vắng em nên anh lẻ bóng / Lá vàng rơi thay vào chỗ em ngồi...
Nó không còn chỉ là cảnh hoàng hôn của trời đất nữa mà còn là buổi chiều hoàng của cuộc đời anh! Hình ảnh chiếc lá vàng rơi thay vào chỗ ngồi của người thiếu nữ xưa vừa đằm thắm mà nuối nả, xót xa. Buồn hơn nữa là khi lòng tác giả lại nhập vào trong cảnh chùa chiền:
Mõ chùa buông thay tiếng nói của người yêu! / Trong sân gạch sư già quét lá / Bước người đi thầm lặng cõi hư hao...
Phố xá mà cảnh như chiều thôn quê. Từ tâm trạng của nhà thơ tới hình bóng hư hao, lãng quên trần thế của nhà sư kia cũng chỉ là một. Vào đất phật lại cô đơn vì tình trai gái, vừa phàm trần mà lòng vô vi, thực và không... đều quyện trong một buổi chiều hồ. Ðể rồi cuối bài thì chính tác giả đã ví mình với nhà sư kia:
Người quên hết! Còn ta yêu tất cả / Trong tiếng lá bay chầm chậm bóng ta theo...
Tâm trạng của nhà thơ cũng u hoài như những chiếc lá đang bay đó thôi!... Giờ tôi xin bình sang một số bài thơ tình.

2/. KHOẢNG TRÔI TRONG LÁ - Tác giả nhớ về kỉ niệm với một thiếu nữ. Trong đời thường khi tình bị tan vỡ có phải chịu dày vò đau khổ hoặc xót xa, nhưng anh hay em thì vẫn cứ phải tồn tại để sống! Tuy vậy, năm tháng qua đi lá rụng hết lớp này đến lớp khác, tình yêu với người thiếu nữ xưa vẫn trở về cồn cào trong trái tim anh:
Bỗng cồn nhớ một thời dĩ vãng / Gió vẫn trôi không hữu hạn bến bờ
Nhưng vẫn đó: em, anh - cuộc sống / Xa nhau rồi, tình cũ đến bơ vơ...
Người con gái ấy giờ đây ra sao? Cuộc sống thế nào? không ai biết! Chỉ còn lại bóng trăng trên trời cùng những làn mây trắng trong tiếng lá cứ bay đi xa mãi. Tình yêu ấy hát trong hư vô và trăng sao:
Bài hát năm xưa, bên anh em đã hát / Giờ đây trong lá nẻo trời nào?
Anh đi qua chỉ thấy toàn mây trắng / Mặt trăng tít trên trời. Em ở tận nơi đâu?
"Khoảng trôi trong lá" là một bài thơ tình tha thiết, ngôn ngữ đọng nhưng hình ảnh vẫn sinh sôi, được viết ra từ trong ký ức và trái tim thương nhớ của nhà thơ.

3/. TRĂNG LẶN - Nói là "thơ trăng" mà lại là một đêm không trăng. Trăng không mọc vì trăng chán trời, không biết em có chán anh như vầng trăng kia không? Ðó chính là uẩn khúc của nỗi lòng nhà thơ.
Biển vỗ vào anh - Biển vỗ vào em / Em hoá đá để sóng ghềnh ôm mãi
Năm tháng, nắng mưa... đá vẫn còn nguyên đấy! / Anh phong ba, anh nhẫn nại suốt đời.
Tình yêu hoá thành biển cả: Nàng thì thành đá, chàng hoá sóng. Tình tan vỡ nhưng sóng biển còn vỗ mãi quanh cái hòn đá ấy:
Biển hư vô cả những khi cầm bút / Xé rách lòng cho cánh thơ bay...
Cuối cùng tác giả lại trở về với hình ảnh vầng trăng, nhưng đó không phải là vầng trăng của trời mà chính là... "vầng trăng em"!
Mất một vầng trăng lại mọc một vầng trăng / Sóng khốn khổ hôn mãi hòn đá trắng
Nỗi đau của trái tim thơ tháng năm còn rền xiết mãi. Một tình thơ giàu cảm xúc được tác giả xây dựng quanh hình tượng biển và trăng.

4/. TRONG BÓNG CÂY NGỦ ÐÊM - Trái tim nhà thơ giống như một con tàu chở đầy ắp tình yêu chuyển bánh. Con tàu ấy chạy qua những cái quán cô quạnh trong tiếng gió hú, những vầng trăng chết đuối đang trôi, những làn mây lang thang ở chân trời và những thành phố đang chìm đắm trong đêm:
Trong bóng cây ngủ đêm / Có một loài hoa không ngủ / Loài hoa yêu xếp đầy cánh hoa đau
Hương đã theo anh và con tàu chuyển bánh / Ðến vô cùng mà chẳng biết đi đâu?
Tình yêu người thiếu nữ năm xưa như: Hồi chuông nơi thánh đường trắng trinh/- vuốt ve trái tim đau nhói của nhà thơ. Trái tim ấy như một loài hoa không ngủ, đó là loài hoa yêu! Nó bay theo con tàu chuyển bánh đi mãi, đi mãi tới vô cùng:
Quán cô quạnh suốt đời nghe gió hú / Trăng chết đuối rồi trắng dại đang trôi
Mây lang thang dưới chân trời bão tố / Thành phố chìm trong đêm xa xôi.
Tình yêu ấy vô vi nhưng nó vẫn như cánh chim bay xa... mang đến cho ta cả đau khổ cùng hạnh phúc, khát vọng và tan vỡ! Những hình tượng thi ca đã được chứa đầy ắp hồn của nhà thơ trong đó.

5/. LỜI HÓT CON CHIM KHÁCH -
Tác giả kể: Vào một buổi sáng anh có gặp một thiếu nữ, nói dăm ba câu chuyện xung quanh việc thơ phú văn chương... rồi người thiếu nữ ấy bỏ đi. Trái tim nhà thơ xôn xao, anh đã ra một cái quán trong thành phố gần bên một hồ nước để viết bài thơ này. Chuyện rằng: Có một loài tim vỡ giống như sự tan vỡ của những cánh hoa ti-gôn, những mảnh vỡ ấy tan tác bay đi để rồi lẫn vào trong cát bụi cuộc đời. Chỉ có một mảnh duy nhất đã hoá thành "con chim khách":
Con tim buồn không còn thuộc về anh / Những mảnh vụn lẫn vào trong cát bụi
Có một mảnh hoá thành "con chim khách" / Bay đi tìm bóng lạc giữa vu vơ...
Con-chim-khách bay đi trong cõi vô vi đó để tìm lại bóng hình người thiếu nữ kia! Tình thơ đã được kết thúc rất hậu:
Chầm chậm đừng đi người con gái của ban sơ / Anh thả xuống ốc-đảo xanh em một mối tình nguyên thuỷ
Mốt mai lỡ đau nỗi khổ đau của loài tim vỡ / "Con chim khách" vẫn về để hót ru em!
Cách kết thúc này gợi cho ta nhớ tới bốn câu thơ kết đầy nhân hậu trong bài thơ tình nổi tiếng "Một chút tên tôi đối với nàng" của thi hào Puskin:
Nhưng nếu gặp ngày buồn đau đớn / Em thầm thì hãy gọi tên lên!
Và hãy tin còn đây một kỷ niệm / Em vẫn còn trong một trái tim...
Tình cảm chớm nở trong trái tim nhà thơ chân thành và trong mát như con suối ban mai, hoang dã mà thanh khiết.

6/. TIẾNG RÚC CHIM ÐÊM - Vào một đêm mưa gió nằm trong nhà nghe thấy tiếng rúc của một con chim trong bụi cây. Cùng với những tích chuyện cổ ở dân gian, đã giúp cho tác giả liên tưởng tới câu chuyện tình của đôi chim:
Chim gọi đàn - Anh gọi tên em / Năm tháng, nắng mưa, non ngàn, bão tố
Có lẽ nào em không về nữa / Ðể hồn anh hoang mạc bơ vơ...
Thế là chuyện "tình chim" trở thành chuyện "tình người"! Lòng tác giả cũng run rẩy như con chim kia và hồi ức về một mối tình cũ lại gợi về? Cái đêm đó không hiểu vì sao con chim mái không về... hay nó đã bỏ đi theo người tình khác? Con chim đực cứ gọi, gọi mãi trong vô vọng. Cùng nỗi lòng đó đứng trên thềm nhớ của không gian mênh mông, nhà thơ đã nhớ về em:
Ðã xa rồi! Mùa dĩ vãng trăng mơ.../ Ðời vui vẻ cuốn theo dòng gió bụi
Ðó là tiếng run rẩy của con chim trống cất lên trong vòm xanh. Tiếng của nó còn vọng mãi vào năm tháng xa xôi, vô cùng vô tận kia:
Con chim đêm run rẩy bóng xanh già / Anh bổi hổi một thời qua vọng lại...
Cũng chính là tiếng lòng của nhà thơ vọng gọi người yêu!... Nỗi thơ như lời thủ thỉ của một đôi "trống mái", mang ý nghĩa nhân bản sâu sắc trong tình yêu và sự sống con người.

7/. TRÚC HỒ ÐÊM - Cuộc đời: có khi người ta nhận ra sự tồn tại, hạnh phúc của mình... lại chỉ từ tiếng kêu của những con chão chuộc? Bài thơ thi vị & chứa chất tình đời này đã nẩy nở vào một đêm Trúc Hồ động. Từ mở đầu đến kết thúc bài thơ tác giả cũng chỉ lắng trong cái tiếng chão chuộc ở hồ đêm ấy:
Ðêm nghe Trúc Hồ động / Tiếng chão chuộc vọng đưa / Chợt lòng anh thổn thức / Chuyện ngày xưa ngày xưa...
Tác giả hồi tưởng lại những kỷ niệm và lòng anh trào lên tha thiết:
Tình yêu như cơn mưa / Thấm sũng đời bãi cát / Hồn thiếu nữ ngây thơ / Một chân trời tím sắc...
Ý nghĩa của tình thơ nói: niềm vui sướng, lẽ sống thường tình của con người chính là những tình cảm thân thương rất gần gũi với cuộc đời. Một bài thơ 5 chữ, tình thơ bình dị nhưng da diết máu tim và rất đáng yêu!
Thơ tình của Phạm Ngọc Thái nhiều vô kể, sâu sắc và không ít tình thơ đã đạt được tầm vóc là những thi phẩm hay! Thực ra thì còn rất nhiều các bài thơ hay và thích của anh mà tôi lại chưa thể bình được ở đây như: Người đàn bà trắng, Ðêm nay trời lại không mưa, Thời áo trắng, Em về biển, Anh vẫn ở bên hồ Tây, Trước núi Mỹ Nhân v.v. - Thơ anh chứa đầy ắp nỗi tình ở thế giới bên trong, phần lớn là thơ tự do hiện đại. Tuy vậy tác giả rất coi trọng tính nhạc và giọng điệu nên thơ đọc cuốn hút, truyền cảm và sinh động... cảm hoá được tình người. Có thể nói thế giới thơ ca Phạm Ngọc Thái như một bàu trời mênh mông sâu thẳm... được chảy ra từ trong máu tim và cuộc đời, càng đọc kỹ, đọc sâu càng thấm thía và hay!

       Nguyễn Ðình Chúc
Ðô thành Thăng Long - 2012
NR: Ngõ 44, phố Hào Nam, Hà Nội.

        ĐÃ ĐĂNG TRÊN RẤT NHIỀU CÁC WEBSITE TRONG NƯỚC & THẾ GIỚI
http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=eFQ4VFFUWjlhOTBhUWFhOTZUVDc=
http://www.bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=2521
http://trangvhntnguoncoi.wordpress.com/2012/05/28/the-gioi-tho-ca-pham-ngoc-thai/
http://nguyenduyxuan.net/tac-gi-tac-phm/vn-xuoi/2627-th-gii-th-ca-phm-ngc-thai-nguyn-inh-chuc-
http://vanthoviet.vn/news/n/499/5392/the-gioi-tho-ca-pham-ngoc-thai.html?l=vn
http://danluanvn.blogspot.com/2012/06/nguyen-inh-chuc-gioi-tho-ca-pham-ngoc.html
http://sangtao.org/2012/06/02/the-gioi-tho-ca-pham-ngoc-thai/
http://nguoibanduong.net/index.php?nv=News&at=article&sid=6594
http://www.truclamyentu.info/tlls_trang_phamngocthai/thegioithocaphamngocthai.htm
http://www.vandanviet.net/shop_news.php?l=vn&ac=235&start=0&cn=633&sort=1&item=1&from=&to=&mode=n&cn=633&n=9680
http://trannhuong.com/news_detail/14221/Th%E1%BA%BF-gi%E1%BB%9Bi-th%C6%A1-ca-Ph%E1%BA%A1m-Ng%E1%BB%8Dc-Th%C3%A1i
http://vanhac.org/05/the-gioi-tho-ca-pham-ngoc-thai.html
http://hung-viet.org/blog1/2012/05/29/th%E1%BA%BF-gi%E1%BB%9Bi-th%C6%A1-ca-ph%E1%BA%A1m-ng%E1%BB%8Dc-thai/
http://www.danchimviet.info/archives/60363
https://sacmauthoigian.wordpress.com/2012/06/12/the-gioi-tho-ca-pham-ngoc-thai/
http://www.namuctuanbao.net/847/truyenNgan/truyenngan_12.php
http://badamxoe.blogspot.com/2012/07/gioi-tho-ca-pham-ngoc-thai.html

nhanvan

   10 bài thơ của Phạm Ngọc Thái tham dự vào "Bộ sách thơ hay"
- Được tổ chức của nhóm những nhà thơ yêu thơ hay trên thi đàn Việt - Đăng tại vanthoviet.com link:
            http://vanthoviet.com/news/n/493/5114/moi-tham-gia-bo-sach-tho-hay.html?l=vn

          EM ƠI! THÀNH PHỐ LẠI MƯA
Nghe không em lại mưa lên phố!
Bao năm rồi chiều ấy cũng mưa rơi...
Gió se sắt đưa anh vào nỗi nhớ
Mối tình thời trinh nữ xa xôi.

Thưở xưa ấy, em ơi! Như hoa nở
Say như mơ và mộng như thơ
Anh đã gặp em những tháng năm cát bụi
Khi trái tim yêu trong cõi vắng vật vờ.

Thành phố lại mưa…
Có nghe không em? Con chim trời, cá nước
Khúc nhạc chiều dìu dặt bay qua.
Tình êm dịu bên em mơ màng quá
Thôi hết rồi! Tan vỡ bến bờ xa.

Tiếng mưa rơi não nề thao thức
Bóng hoàng hôn đỏ cũng xua tan
Bèo dạt sông trôi buồm anh không bến đỗ
Chân trời vương vấn dải mây lan.

Ôi, cuộc sống! Tình chỉ như màn kịch
Nào phải lỗi do anh? Đâu phải lỗi do em?
Anh đứng giữa trời mưa làm những vần thơ xao xác
Người con gái năm nào về như một bóng chim hoang...
31/7/2005

            ANH VẪN Ở BÊN HỒ TÂY
Tình để lại vết thương không lành được
Soi mặt hồ in mãi bóng thời gian
Em hiền dịu trái tim từng tha thiết
Người con gái anh yêu nay hóa khói sương tan…

Ta cũng già rồi, em ơi! Vết thương còn đau buốt
Hạnh phúc qua như một cánh chim bay
Nông nỗi đời người để đâu cho hết
Tình thơ ngây! Tình sao mãi thơ ngây!

Nhớ buổi đón em cổng trường sư phạm
Đôi mắt từ xa đã nhận ra người...
Tình yêu có cái nhìn trong linh cảm
Giờ ở đâu, người con gái xa xôi?

Thế đó, em ơi! Tình qua không trở lại
Xế chiều rồi mà máu tim chảy mãi không thôi
Em có nghe gió hồ Tây đang thổi
Anh ở đây, vẫn bên hồ Tây mây trôi...
Đêm 2012

        NGƯỜI ĐÀN BÀ TRẮNG
                    Người đàn bà đi trong mưa rơi
                    Chứa một trời thầm như hoa vậy...
 
Chiếc mũ trắng mềm em đội bàu trời
Khóm mây trắng bay nghiêng trôi trên tóc
Đôi mắt em đong những áng mây
Người đàn bà trắng!

Em đi - về... chao những hàng cây
Hồ gió thổi lệch vành mũ đội
Thấm đẫm mình em cả thềm nắng gội
Xoã ngang vai mái hất tơi bời.

Nỗi niềm thao thức
Những đêm trăng nước...
Chùm trinh em hát: Đấy chỗ thiên thai!
Người đàn bà ai mà định nghĩa?

Đường xưa đó về đây em ơi!
Những con đường đã đầy xác lá rơi
Xác ve, xác gió và xác của mưa.

Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu
Anh cũng không làm chàng Trương Chi
suốt đời chèo sông vắng
Ta không đi theo Con Đường Lông Ngỗng Trắng
Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau!

Vết thương lòng không dễ đã lành đâu
Những đêm sao buồn, những đêm gió khát
Khúc thơ tình anh lại viết về em!
Người đàn bà ngậm cả vầng trăng...


           CON ĐƯỜNG PHƯỢNG ĐỎ
Em mang màu phượng đỏ ra đi!
Anh tha thẩn dọc hè phố nhỏ
Nơi kỉ niệm của mối tình sinh nữ
Xác ve còn bám ở thân cây.

Con đường phượng đỏ đêm nay
Mây lãng du bay trời xanh vô định
Những cánh hoa rung trong hoài niệm
Nghe lòng thổn thức đâu đây?

Phượng đã cháy lên một thời
Nửa tóc bạc rồi, nửa mái xanh phơ phất
Tới một ngày chúng cũng tàn úa hết
Ta sẽ thành ông bà lão, em ơi!

Con đường tình đẫm giọt sương rơi
Gió vẫn xạc xào vi vút thổi
Giá hồi ấy chúng mình lấy nhau rồi sinh năm đẻ bảy
Thì đâu còn phượng để anh ru.

Em đã mang màu phượng ấy ra đi…
1994

            CÓ MỘT KHOẢNG TRỜI
Có một khoảng trời để thương để nhớ
Là khoảng trời ở đó có em!
Những bóng cây trên đường phố thân quen
Đêm đêm chiếc lá nhớ lại bay về, xào xạc...

Có một khoảng trời không ai thấy được
Dẫu đêm nào chớp cũng loè lên
Có ánh chớp không kéo theo tiếng sét
Mà rung ngân, rung ngân… trong tim!

Khoảng trời gió thổi xót đêm
Hoá sắc cầu vồng nối hai miền thương nhớ
Cây tình yêu lớn theo cấp số
Ngược trời về cho ta gần ta.

Cái khoảng trời khi anh và em đã cách xa
(xa thật đấy mà cũng gần thật đấy)
Trong đau đớn anh hoá bờ cát cháy
Hạt vô tư còn lại… những tàn tro!
Nước Đức - 11/10/1988

           DƯỚI HÀNG SẤU ĐÊM & CON PHỐ NHỎ
Phố vẫn phố, hàng sấu xưa rụng lá
Ngỡ yên rồi còn lạc bước canh khuya
Nên câu thơ anh theo đông về vội vã
Tình của đôi ta dòng sông chảy man mê...

Đêm đã lạnh vầng trăng còn thao thức
Trăng bay trên trời, anh cứ thương em
Xưa mộng nguyệt này: nay sao thấy khác
Gió nhắc thầm thì, em có nhớ không?

Em ngủ bên chồng. Thôi, cũng đừng tiếc nữa!
Mấy ai yêu trọn vẹn đâu em?
Thưở đó đẹp nhiều mộng mơ em nhỉ
Thơm mát cõi thơ, hồn ta ru êm.

Anh lưu giữ chút tình trên trang giấy
Đi hết phố xa về khắc khoải bên thềm
Rồi tự trách với mình sao buổi ấy
Lại giục em lấy chồng để đau mãi con tim!
Mùa đông 2010

           ĐÊM VẮNG
Đêm thanh vắng ngồi bên thềm man mác
Anh một mình nhặt ánh sao rơi!
Lại nhớ đến em bao năm trước
Nỗi buồn vào làm đêm thêm xa xôi.

Phố phường ngủ tiếng chim kêu trong tổ
Vài ba ngọn cỏ khẽ vi vu
Ai gọi anh về con đường dạo đó
Chúng mình thường đi mãi canh khuya.

Hương tóc xưa bay và tiếng cây ru
Má mơn man tư lự nghe gió thoảng
Giờ chỉ thấy mây trôi lãng đãng
Mái đầu anh đêm thoắt bạc thêm ra…
18/1/1996

           MỐI TÌNH KHÔNG BẾN ĐỖ
Mỗi sáng sáng anh ra hồ dạo bước
Thấy bóng hình em hắt xa xa
Anh mới hỏi: phải chăng nàng đã thức?
Đêm mộng mơ còn in trên nét mặt nàng kia!

Cành liễu gió vi vu lời tình tự
Thơ anh ru tiếng khẽ động bên bờ
Tình yêu đến tháng năm không có tuổi
Anh xao lòng thổn thức giữa hư vô.

Tình cũng thể bóng mây qua vô định
Như phù sa bồi đắp cõi hư không
Em bé bỏng., đời người rồi vụt biến
Hạnh phúc sẽ ào đi trong bể sóng mênh mông.

Mùa xuân gọi, em ơi! Tình ta như lá trúc
Bay trên không xáo xác giữa màu xanh
Anh thầm thì vọng gọi tên em
Bên sóng hồ reo bâng khuâng nỗi nhớ.

Chân anh bước dưới vuông trời thành phố
Tán lá bay che rợp bóng cuộc đời
Mối tình nhỏ líu lo đùa một tí
Biết đùa rồi mà vẫn máu tim rơi!

Ôi, mối tình không bến đỗ em ơi!
Mai anh chết? nếu khi đời nhắc đến
Em hãy nói với đời: anh đã từng cảm mến
Mang bóng hình em trong tim để đi xa...
1/2008

           MÁI TÓC CON GÁI
Mái tóc phố màu mây
Xõa ngang đời con gái
Em đi lấy chồng rồi
Lòng anh buồn biết mấy.
 
Hàng phố người có thấy
Những vòm cây đứng thầm
Chiều hoàng hôn cũng vậy
Gió như là để tang.
 
Đây bông hoa yêu thương
Ta ủ vào nỗi nhớ
Em đã không còn nữa
Chỉ có sao trên trời.
 
Vầng trăng khuyết, em ơi!
Giống đời anh cô độc
Sáng ngày treo tưởng chết
Hắt hiu và nhỏ nhoi.
 
Em đi lấy chồng rồi!
Màu hoa xưa trinh trắng
Tháng năm cùng mưa nắng
Tóc hoá thành mây bay…
1981


               CÔ ÁO TRẮNG
Anh lại có một cô áo trắng
Mắt nàng nhìn trong biếc mùa thu
Mái tóc xoã, bàu vú nàng hưng phấn
Ngủ đi em! Nghe bài thơ anh ru…

Đất Sàigòn mùa xuân đến trong mơ
Có em tôi đi giữa đêm dài thành phố
Em ơi em… những khi trời trở gió
Có thấy bóng anh về thao thức bên em?

Anh nhè nhẹ hôn thầm ở dưới ánh đêm
Em khoả thân mình để hoá thành nữ thánh!
Áo em trắng hay là da em trắng
Có em rồi cuộc sống sẽ vô biên…

Ta mặc cho năm tháng chảy, nghe em!
Chỉ có anh và em, chỉ có trời và đất
Thế giới văn minh ta không cần gì hết
Em dẫn anh vào buổi hoang muội nguyên sơ.

Đêm Sàigòn khi ấy sẽ như mơ
Em bọc trong anh không cần quần áo
Ôi! Nguyệt của em đây một động sâu huyền ảo
Chứa cả thiên đường và vũ trụ bên trong

Em đừng hỏi vì sao anh yêu em!

Anh lại có một cô áo trắng
Vào buổi hoàng hôn hoang vắng cuộc đời
Đôi mắt nàng cả trời thu đẹp lắm
Bàu vú nàng mùa hoa trái sinh sôi...
2007



+ Theo nguồn phát của BTC "Bộ sách thơ hay" qua link sau:
http://lyphuonglien.blogspot.com/2012/04/tho-huong-ung-bo-sach-tho-hay-40.html

                 Đăng trên rất nhiều các website trong nước & thế giới:
http://vandanviet.net/shop_news.php?l=vn&ac=235&mode=n&cn=631&n=9654
http://www.thuviengiadinh.com/giao-duc/tho-hay/10-bai-tho-cua-pham-ngoc-thai-tham-du-vao-bo-sach-tho-hay
http://4phuong.net/ebook/72720482/10-bai-tho-cua-pham-ngoc-thai-tham-du-vao-bo-sach-tho-hay.html
http://datdung.com/modules.php?name=News&op=viewst&sid=5835#axzz1wKkHHp00
http://www.vanganhonline.com/2012/05/10-bai-tho-cua-pham-ngoc-thai-tham-du.html
http://thuongyenho.violet.vn/entry/show/entry_id/7625460/cat_id/1603417
http://vanthoviet.com/news/n/494/5164/10-bai-tho-cua-pham-ngoc-thai.html?l=vn
http://www.truclamyentu.info/tlls_trang_phamngocthai/10baithocuaphamngocthai.htm
http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=VDc4MFF4MFRheDdaN2FhOVpRYTA=
http://www.datvietjsc.net.vn/index.php?act=newsdetail&pid=8&cid=32&id=2102

nhanvan

      Có một bạn đọc tên gọi là Châu Thạch đã bình bài thơ "Hàng cây lá đổ" của nhà thơ Phạm Ngọc Thái
đăng trên vannghequangtri.blogspot.com - Lời bình cũng khá dài & công phu. Xin đăng lại ở đây để bà con trong Việt Nam Thư Quán cùng tham khảo- Nguyên văn bài viết của Châu Thạch như sau:
            Cảm nghĩ của Châu Thạch về "HÀNG CÂY LÁ ĐỔ", thơ Phạm Ngọc Thái

 
                HÀNG CÂY LÁ ĐỔ
Thế là hết! Em đi, chôn chiều vào gió...
Ta lang thang qua lá đổ hàng cây,
Bản tình xưa em hát ở đây
Nơi ngày nay xác các con thiên nga đã chết

Ôi, hàng cây! Cùng ta bao đêm từng tha thiết
Những nụ hôn và tấm thân bất hủ của em
Giờ ta sống trong hoang tàn sụp lở
Bên những chiếc bóng của đàn thiên nga

Thời gian phôi pha - Tóc ta hoá đá
Gió cũng làm lau ngàn năm ru rất khẽ!
Xin rụng một bông buồn
                                    lắt lay...
                   Phạm Ngọc Thái

CẢM NGHĨ CỦA CHÂU THẠCH
1) Những nấm mồ
     Có những bài thơ nói về những nấm mồ khiến đọc thấy buồn, Cũng có những bài thơ không nói về những nấm mồ nhưng đọc thấy buồn như đang đi giữa những nấm mồ. Tôi đọc bài thơ “Hàng cây lá đổ” của Phạm Ngọc Thái và liên tưởng như có những nấm mồ trước mắt. Hãy đọc câu vào đề của bài thơ:
Thế là hết! Em đi, chôn chiều vào gió…
     Thế là hết, đánh dấu than (!), Mở đầu bài thơ đã là tiếng kêu có thể gọi là tuyệt vọng, thản thốt và nó trở thành thảm thiết ở nửa câu thơ sau: “Em đi, chôn chiều vào gió”.
    Em đã đi, chôn chiều vào gió nghĩa là em đã làm cho cả buổi chiều trở thành ngôi mộ lớn, mà chất liệu vùi lấp ngôi mộ đó không phải là đất mà là gió. Vậy gió chính là ngôi mộ, buổi chỉều là thi thể chôn trong đó, và em chính là người mưu sát. Với câu thơ đầu tiên đó, hồn ta đã bị vùi theo trong một ngôi mộ rất lớn, ngôi mộ trùm lên không gian của buổi chiều và còn có thể trùm lên thời gian của mọi buổi chiều kế tiếp khi mà em chưa quay lại, Khi gió làm ngôi mộ thì ngôi mộ phải vô hình và thi thể chôn trong ngôi mộ đó là buổi chiều hiện ra trước mắt với trời mây, cây cỏ. Vậy gió là cái vô hình chôn được cái hửu hình phải chăng là nghịch lý?. Tất nhiên gió trời không thể nào chôn được buổi chiều, vì gió trời chỉ làm cho buổi chiều đẹp và mát mẻ thêm lên. Vậy chỉ có gió trong nội tâm người thi sĩ đã làm chết buổi chiều trong tâm tưởng và chôn nó trong bóng vô hình của suy tư sầu não.” Thế là hết! Em đi, chôn chiều vào gió”. Câu thơ là một nấm mộ quá to, quá rộng, quá lớn và có thể quá lâu đưa người đọc lọt ngay trong vũng u buồn, làm cho nỗi sầu ập đến ngay tức khắc trong tâm hồn, để rồi tiếp tục rung cảm với nhiều hình ảnh trong những câu thơ kế tiếp.
     Và câu thơ thứ hai của bài thơ như sau:
Ta lang thang qua lá đổ hàng cây
    Buổi chiều đã được chôn trong ngôi mộ của gió, vậy thì hàng cây cũng đang nằm trong ngôi mộ đó. Người thi sĩ lang thang qua lá đổ hàng cây là đang đi trong lòng ngôi mộ lớn, và trong ngôi mộ lớn đó, “ lá đổ hàng cây” cũng là nghĩa địa của những chiếc lá xanh đã chết. Nói một cách khác người thi sĩ đang đi trong lòng ngôi mộ và lang thang qua trăm ngàn ngôi mộ nhỏ của màu xanh bị hủy diệt.
Sự chết kia không những chỉ trùm lên và nằm quanh bước đi của tác giả mà sự chết lại còn tiếp diễn ở hai câu thơ sau:
Bản tình ca xưa em hát ở đây
Nơi ngày nay xác các con thiên nga đã chết
    Bản tình xưa kia em đã hát tại nơi đây nay không còn chút âm thanh nào sót lại cũng có nghĩa là nó đã chết, và không gian nơi đây đã trở thành nấm mộ chôn bản tình ca đó. Rồi thì “ Nơi ngày nay xác các con thiên nga đã chết". Xác các con thiên nga có thể là xác bằng xương bằng thịt của bầy thiên nga đã từng sông nơi đây, cũng có thể là những hình ảnh tương trưng cho cuộc tình với biết bao kỷ niệm đẹp diễn ra tại đây. Dầu thiên nga thật hay chỉ là thiên nga trong ý niệm thì câu thơ cũng bày thêm di hài của sự chết, những nấm mộ nơi đây chôn niềm vui như chôn đôi cánh thiên nga của một thời quá khứ.
              2) Những bóng ma
Bốn câu thơ đầu của “ Hàng cây lá đổ” đã vẽ bức tranh đầy mộ chí: Mộ của cả buổi chiều nằm tromg gió, mộ của xác lá cây, mộ của bản tình ca và mộ của những con thiên nga đã chết. Tất cả những ngôi mộ đó đã làm lạnh tâm hồn và đưa bước người đi vào một cõi cô liêu.
Ở bốn câu thơ kế tiếp hình ảnh mộ mờ đi và hình ảnh những bóng ma xuất hiện:
Ôi, hàng cây! Cùng ta bao đêm trường tha thiết
    Ôi, hàng cây! (lại dấu than). Lại một tiếng kêu đau thương thứ hai. Hàng cây bây giờ chắc chắn không còn là hàng cây xanh tươi ngảy trước, khi mà đã “ cùng ta bao đêm từng tha thiết”. Hàng cây bây giờ đã bị chôn vùi trong mộ gió, có lá thành mộ dưới chân và chiếc thân khẳng khiu trơ ra cùng mưa gió. Vậy ở mọi khía cạnh của tâm hồn thì hàng cây “cùng ta bao đêm trường tha thiết” đã chết, còn lại hàng cây ngày nay chỉ là bóng ma của thời quá khứ.
    Bước qua câu thơ kế tiếp:
Những nụ hôn và tấm thân bất hủ của em
    Nụ hôn và tấm thân của em cũng nằm trong quá khứ mà bây giờ là bóng ma vất vưởng hiện ra trong trí tưởng của tâm hồn giữa cảnh thiên nhiên ngày trước. Qua câu thứ ba và thứ tư của khổ hai, bóng ma đã hiển hiện rỏ hơn trong cảnh hoang tàn sụp đổ:
Giờ ta sống trong hoang tàn sụp lở
Bên những chiếc bóng của đàn thiên nga
     Cho dầu cảnh sụp lở nằm trên hiện trường thực tế hay nằm trong nội tâm của tác giả, cho dầu những chiếc bóng của đàn thiên nga hiện ra giữa cảnh vật hay trong ký ức của tác giả cũng đều là hình bóng ma hiện ra giũâ khung trời đã chết. Những bóng ma của hàng cây, của nụ hôn, của tấm thân bất hủ, của bầy thiên nga đều hiện ra giữa khung cảnh hoang tàn sụp lở trong khổ hai của bài thơ đưa tâm tư người đọc lạc đến một miền đất chết. Miền đất chết đó có thể ở trong thực tế, cũng có thể ở trong tâm hồn tác giả, nhưng đều khơi động một cõi ma nào đá, với những bóng hình đầy đủ vẽ đẹp hòai niệm và vẽ hoang tưởng liêu trai hòa nhập trong nhau.
             3) Và bóng người
     Khổ một của bài thơ là những nấm mồ, khổ hai của bài thơ là những bóng ma và qua khổ ba của bài thơ là bóng người, là chiếc bóng đau thương của người thi sĩ:
Thời gian phôi pha- Tóc ta hóa đá
     “ Thời gian phôi pha” là thời gian làm cho phai nhạt, nhưng trong câu thơ tóc ta lại không phai nhạt, không bạc màu với thời gian mà tóc ta đã trở thành “ hóa đá”. Tóc hóa đá thì không thể ngày một ngày hai mà phải trải qua nhiều niên kỷ. Đây là một câu thơ, nhưng nói về hai thứ thời gian nghịch lý: Thời gian của trái đất và thời gian tâm lý xảy ra trong lòng tác giả. Thời gian của trái đất thì mau và làm cho mọi cái phôi pha, nhưng thời gian tâm lý trong lòng thì quá lâu và làm cho tình yêu lại càng thêm bền bỉ, do đó tóc trên đầu mới hóa ra thành đá. Nói đến tóc là tượng trưng cho sự thề nguyện ( tóc thê, kết tóc xe tơ). Vậy tóc trên đầu hóa đá là thứ tóc của tình yêu bền bỉ chẳng phôi pha. Tóc trên đầu hóa đá là hình bóng của con người phong sương, dày dạn và đau khổ nhiều trong dài năm tháng đợi trông. Và câu kế riếp như sau:
            Gió cũng làm lau ngàn năm ru rất khẽ!
     Gió đã chôn buổi chiều, là chôn chặc tình ai trong ngôi mộ chí. Gió lại cũng làm lau thức trắng “ngàn năm ru rất khẽ”, là hành hạ cõi lòng người ở lại trong thao thức nhớ thương. Tác giả vô tình kết tội gió, nhưng gió ngòai trời chỉ là cái cớ mà gió trong lòng ai mới là tội đồ, mới là ngôi mộ, mới là hồn ma, mới là chiếc bóng người vật vờ theo năm tháng ở chốn kỷ niệm xưa. Và câu thơ chót như sau:
              Xin rụng một bông buồn
                                              Lắt lay…
    Câu thơ nầy làm ta liên tưởng đến một bông lau buồn nhỏ nhoi, rụng xuống, lắt lay rồi biến mất, Tình yêu trong “Hàng cây lá đổ” là một cảnh hoang tàn sụp lở, và tác giả vẫn yêu bền bỉ lâu dài đến độ “Tóc ta hóa đá” , vậy sao cuối bài thơ tác giả chỉ “Xin rụng một bông buồn, lắt lay…”? Đó chỉ là một hình ảnh phôi pha biểu hiện của sự mong manh, dể dàng tan biến. Bông buồn ở đây phải chăng là hiện thân của tác giả, lắc lay ở đây phải chăng là rung động trong sâu thẳm cõi lòng kia. Phải, trước thời gian dài vô tận, trước không gian cao rộng vô cùng, người thi sĩ bi quan chỉ xin làm một cái bông buồn rụng xuống để lắc lay, vì cái bông buồn kia rụng xuống, lắc lay trong cõi vô biên cũng đủ cho một cuộc tình dài hạnh phúc. Tác giả sợ rằng mình không bao giờ làm được một cái bông buồn, vì vậy phải xin.
     Bài thơ buồn và chưa có câu thơ kết vì lau có rất nhiều mà tác giả chỉ xin cứ rụng lần lược một bông buồn để được như lời tác giả thổ lộ thêm: “ Người con gái đã đi xa, lá vẫn ngày ngày đổ xuống dưới hàng cây ấy, để suốt cuộc đời anh đi trong những chiều gió không em” ./.
         Châu Thạch
truongvantran@hotmail.com


Đăng trên link sau:
http://vannghequangtri.blogspot.com/2012/07/cam-nghi-cua-chau-thach-ve-hang-cay-la.html
Sau đó anh còn đăng rộng ra ở những website khác - nhưng tôi mới chỉ biết ở trên website
datdung.com ở Tây Ninh - link sau đây:
http://datdung.com/modules.php?name=News&op=viewst&sid=6015#axzz209LNpX7P

.

nhanvan

.
Nhà thơ Phạm Ngọc Thái đã cho công bố trên các mạng trong nước cũng như thế giới một văn bản mới - Nhân Văn xin giới thiệu trước với bà con Việt Nam Thư Quán! Văn bản đó như sau:

           Qua hai tập thơ "Rung động trái tim", Nxb Thanh niên 2009 &
tập "Hồ Xuân Hương tái lai", Nxb Văn hoá - Thông tin 2012 vừa xuất bản :

    PHẠM NGỌC THÁI XIN MỞ CUỘC TRAO ĐỔI THƠ TOÀN CẦU
                            VỀ CHÂN DUNG TÁC GIẢ

Trân trọng gửi: * Ông Nguyễn Đăng Điệp - Viện trưởng Viện văn học VN
* Ông Hữu Thỉnh - Chủ tịch HNV
đồng Ban chấp hành HNVVN
* Ông Bằng Việt - Chủ tịch Hội đồng thơ HNVVN

    Mô phép đương đại về sự đường đột này. Các cụ ta thường nói: Đi với bụt thì mặc áo cà sa, đi với ma thì... cũng phải bỗ bã vậy thôi!
1. NHẮC LẠI CHUYỆN VỪA QUA VỀ TẬP THƠ "RUNG ĐỘNG TRÁI TIM"            VÀ HNVVN:
     Sau tập thơ "Rung động trái tim" (RĐTT), mà như trong hai lá "Đơn phản bác" (năm 2009) tôi đã gửi lên Ban chấp hành HNVVN về việc ông Chủ tịch HNV cùng với Vũ Quần Phương ( Chủ tịch Hội đồng thơ HNVVN khi đó) đã cố tình dìm lấp người xin vào Hội. Sau đó đã được đăng trên mạng internet toàn cầu. Trong văn bản của Đơn Phản Bác, tôi có tuyên bố về tập thơ RĐTT đó như sau:
"... RĐTT là một tập thơ có giá trị đối với thi ca hiện đại nói riêng cũng như của nền văn hiến ngàn năm Thăng Long nói chung. Về độ dầy cũng tương đương với số lượng bài thơ mà bà Hồ Xuân Hương để lại cho đời. Tầm vóc chưa dám nói là đã vượt lên trên chân dung thơ của bà, nhưng HXH cũng chưa dễ gì đã vượt qua nổi tập thơ RĐTT đó của tôi?
... Cơ bản nó thuộc loại thơ trường cửu, thơ tồn tại qua mọi thời đại. Số bài thơ hay hoặc khá hay cũng hơi nhiều. Càng đọc, càng đào xới lên càng sâu sắc, càng hay. Những bài thơ đó sẽ tồn tại mãi với đời, không thể phủ lấp, dập vùi được".
Dĩ nhiên thơ ca chưa dễ gì ngày một, ngày hai đã đánh giá hết ngay được. Tôi nói thí dụ: Đây Thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử là một trong mấy bài thơ hay nhất thế kỉ XX, thế mà phải ba bốn mươi năm sau kể từ khi nó ra đời mới được thi đàn ca ngợi để trở thành bài thơ nổi tiếng. Thậm chí cả trong Thi Nhân Việt Nam của Nhà nghiên cứu lý luận & phê bình thi ca kiệt xuất Hoài Thanh, khi trích đăng một số bài thơ tiêu biểu của HMT, Ông lại chưa phát hiện ra được, nên để sót không đăng bài thơ tình hay nhất (đó là bài Đây Thôn Vỹ Dạ) của thi nhân.
Xin nói đôi nét về thi pháp tạo nên những bài thơ hay của HMT - Đây Thôn Vỹ Dạ là một bài thơ điển hình mà HMT đã sử dụng hài hoà thi pháp của dòng thơ tượng trưng hiện đại Pháp vào cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, theo thuyết "tương ứng cảm quan" do Charles Baudelaire (1821-1867), là nhà thơ bậc thầy của của trường phái thơ tượng trưng châu Âu lúc đó chủ xướng. Nghĩa là, những hình ảnh, biểu tượng để tượng trưng đều dựa vào cảm thụ được phát ra từ các giác quan (gọi là cảm quan), hay từ trong tâm linh. Cho nên thỉnh thoảng vẫn xen những ngôn ngữ mơ hồ... mà ta gọi là ảo. Như Chế Lan Viên đã viết:
Anh phải đi từ bờ bên này sang bờ bên kia đấy,
Bên kia bờ hư ảo - bờ thơ.
(trích Di Cảo)
Liên hệ với những bài thơ trong tập RĐTT của tôi, thì rất nhiều những bài thơ hay, nhất là thơ tình, đã được viết hoà quyện theo thi pháp của khuynh hướng tượng trưng "tương ứng cảm quan" này. Tuỳ theo đặc tính và cảm xúc của từng bài, có khi tôi sử dụng cả gam sắc thơ siêu thực, tuy không nhiều để cho thơ đỡ khó hiểu. Cũng trong văn bản của hai lá đơn phản bác đó, tôi đã công khai lời thách đố, nguyên văn như sau:
"Nếu ai đưa ra được một dẫn chứng cụ thể trong hàng nghìn, hàng vạn các tập thơ của các nhà thơ đương đại đã được xuất bản từ 1975 đến nay, kể cả những tập thơ đã được giải nhất cuả HNV, hoặc do có điều kiện may mắn nào đó mà được nhận giải quốc tế (nhưng không được lấy đó làm căn cứ xác định) - Nếu có một tập thơ nào đạt giá trị hay và tầm vóc cao hơn tập RĐTT của tôi, thì Phạm Ngọc Thái xin biếu người đó 5 triệu! Tuy nhiên người ấy phải có bình luận, phân tích trên báo chí rằng: Tập thơ đó bao nhiêu bài thơ hay? là những bài nào? về độ viên mãn và hoàn bích cụ thể của từng bài thơ như thế nào? đó có phải là những bài thơ đạt giá trị bất hủ, thơ của mọi thời đại không?".
Lời thách ấy đến nay vẫn còn giá trị, chứ không phải tôi cố tình khoa trương, nói phồng lên to tát cho vui.
Mấy năm qua mạng internet, tôi đã cho truyền bá thơ ca tràn ngập trên những website - blog trong nước & khắp thế giới. Có biết bao chùm thơ gây được cảm xúc tới lòng bạn đọc như: chùm thơ mưa, chùm thơ trăng, thơ mùa thu, thơ áo trắng, thơ tình viết dưới cây, thơ tình trong mây, thơ tình thời con gái, chùm thơ xa quê, v.v... Nhiều bài thơ hay hoặc khá hay nổi lên như: Người đàn bà trắng, Em ơi! Thành phố lại mưa, Đêm nay trời lại không mưa, Thời áo trắng, Cô áo trắng, Tiếng hát đời thường, Hàng cây lá đổ, Em bán xoài, Biển hát, Mái tóc con gái, Kí ức mùa thu, Anh vẫn ở bên hồ Tây, thiếu nữ đi trong chiều mây... Nhiều, còn nhiều những tình thơ rung động khác, mỗi bài lại có một sự sâu sắc khác nhau, đã và đang được khẳng định những lời tuyên bố của tôi là xác đáng!

2. NÓI VỀ TẬP THƠ "HỒ XUÂN HƯƠNG TÁI LAI" MỚI XUẤT BẢN:
    Tập Hồ Xuân Hương Tái Lai - Nxb Văn hoá Thông tin 2012 dầy 400 trang với 298 bài thơ, là một tập thơ lớn của tôi.
     Về số lượng bài thì nhiều hơn gấp 6 lần tập RĐTT - Còn đánh giá tổng hợp, tôi khẳng định là một tập thơ có tầm vóc. Một thi phẩm về thể loại thơ tự do hiện đại rất phong phú. Ngót 300 bài thơ đó, chủ yếu vẫn là thơ tình. Không ít bài có giá trị bất hủ, thậm chí có bài vừa sâu sắc tính nhân tình thế thái vừa đạt phong dáng của một kỳ thơ. Hoang dã, thậm chí lập dị mà vẫn rất đời. Cái gì của "độc" mà hay, cái đó sẽ tồn tại! Thi phẩm cũng thuộc loại thơ trường cửu và có đầy đủ khả năng đứng lâu dài trong nền văn học nước nhà.
Hôm nay tất cả đã phơi bầy ra trên văn đàn trong nước cũng như thế giới. Năm tháng... tất yếu chân giá trị thi ca đích thực sẽ được xác định!? Không gì còn có thể che lấp được và cũng không gì có thể bóp méo được nó nữa.

3. VỚI CÔNG LUẬN:
      Tôi xin mở một cuộc trao đổi thơ toàn cầu qua mạng internet và báo chí, về chân dung tác giả
Qua hai tập thơ "Rung động trái tim" & "Hồ Xuân Hương tái lai" tổng hợp với số lượng ngót 400 bài thơ, thực sự đã là cả một tuyển thơ dầy dặn, đó chính là Tuyển Thơ Đại Bàng của Phạm Ngọc Thái - Tôi khẳng định chân dung qua hai tập thơ đó là... chân dung của một thi nhân cao trong nền thi ca Việt Nam hiện đại này.
Xin mời những tay bình luận thi ca cự phách trong giới văn học Việt Nam đương đại như:
- Trần đăng Khoa, Nhà viết chân dung & đối thoại.
- Trần Mạnh Hảo, "con dao băm" trong giới báo chí và văn chương đương đại, không còn biết sợ ai là gì? kiêm nhà bình luận "thơ & phản thơ".
(nhân đây xin có lời với anh Trần Mạnh Hảo: đã lâu ngày không gặp, nếu anh sảng khoái xin gửi cho tôi biết địa chỉ - PNT sẽ gửi tặng anh cả hai tập thơ đó, để anh có đủ tư liệu bình luận hoặc phang những đòn búa bổ, PNT sẵn sàng nghênh đón - Mời anh!).
- Xin mời nhà thơ Vũ Quần Phương, cũng là một tay bình thơ có tên tuổi của HNVVN hiện nay.
- Mời anh Đỗ Minh Tuần, một tên tuổi bình luận văn học nói chung và thi ca nói riêng... vào loại sắc sảo của văn đàn đương thời.
Cùng tất cả các Nhà lý luận phê bình của Viện văn học hay HNVVN khác.
Cuộc Hội thảo ấy không hạn định thời gian năm tháng. Mọi người có thể tham gia bình xét trên cơ sở hai tập thơ đó của tôi qua tất cả các phương tiện truyền thông trong nước và thế giới, như báo chí hoặc các website - blog... dù cá nhân hay của một tổ chức đoàn thể, cứ để cho nó trôi nổi, thế nào rồi chân lý cũng sẽ được xác định và sáng tỏ.
KẾT LUẬN: Tại sao tôi lại không sợ? Nhất là thi ca có thể nói ngược và cũng có thể nói xuôi, có người có thiện chí nhưng chắc chắn cũng sẽ không ít vị sẽ tìm cách báng bổ.
    Xin thưa, như em đã nói: Thơ Phạm Ngọc Thái là loại thơ tồn tại, thơ trường cửu... dù nó có bị chôn vùi xuống ba thước đất rồi cũng sẽ vọt bay lên mà toả sáng đến ngàn thu.
4. MỘT NGUYÊN TẮC TRƯỚC HẾT TRONG VIỆC THẨM ĐỊNH THƠ
- Muốn thẩm định cho xác đáng một tác phẩm thơ, nhất đó lại là một bài thơ hay của thi đàn, nguyên tắc trước hết phải có nhận định: Bài thơ đó có khả năng tồn tại hay không? Cũng như muốn xác định tầm vóc chân dung của một thi nhân, trước hết phải xác định thi phẩm của anh ta có tồn tại hay không?
Nếu thơ mà đã không thể tồn tại lâu dài được, thì dù đó là loại thơ gì, cũng xin miễn bàn - Bởi vì thơ không tồn tại, suy cho cùng nó cũng chỉ là loại thơ ra rác, trước sau cũng...vứt đi! Nói cho có chút động viên nhau để các nhà thơ đỡ xót xa là, những thứ thơ không tồn tại ấy chỉ mục đích cổ động phong trào hoặc làm công tác văn hoá nhất thời, rồi thì nó sẽ chết. Hay như cách nói của Gớt, tầng tầng bụi phủ...
Vậy thì bàn luận hoặc hội thảo làm gì? vừa vô lý mà lại mất công. Một bài thơ hoặc tác phẩm thi ca dù thể loại nào, trường phái nào, cách tân đến mấy mà không có khả năng tồn tại trường cửu với tháng năm thì cũng đều sổ toẹt. Không thể coi thi phẩm ấy là một giá trị nào đó đối với nền văn học được.
a/. Thí dụ về nhà thơ Hữu Thỉnh:
   Cơ bản đa phần thơ Hữu Thỉnh là loại thơ không tồn tại, kể cả trường ca. Có chăng chỉ mấy bài kha khá đứng được, nhưng chưa có thể gọi là vững với thời gian. Xin phân tích ít dòng khái quát về mấy bài thơ đạt giá trị hay nhất của ông.
"Thơ viết ở biển" là bài thơ hay nhất, thuộc đỉnh cao nhất của đời thi ca Hữu Thỉnh. Tuy nhiên bài thơ đó cũng mới chỉ thuộc vào loại khá, chứ chưa được là một bài thơ hay toàn bích như: Đây Thôn Vỹ Dạ, Bẽn Lẽn hay Mùa Xuân Chín của Hàn Mặc Tử; Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan; Hai Sắc Hoa Ti Gôn của TTKH; Tiếng Thu Lưu Trọng Lư; Thu Điếu của Nguyễn Khuyến...
     Xin phân tích đôi nét về bài "Thơ viết ở biển"". Trước hết nói về hình ảnh hai câu thơ hay nhất bài:
Gió không phải là roi mà vách núi phải mòn
Em không phải là chiều mà nhuộm anh đến tím
Người ta nói "nước chảy đá mòn" chứ không ai nói "gió thổi núi mòn". Có thể do cảm xúc thơ ở đây nếu dùng hình ảnh "nước", thơ không thuận nên tác giả sử dụng hình ảnh "gió"?... Mặc dù vậy, bởi hình ảnh thơ chưa thật sát nghĩa cho nên phần nào vẫn bị giảm độ hay. Còn đối với câu thơ dưới: ví "em" là "chiều" đã nhuộm tím cả anh, nghe chừng hình tượng ví von này vẫn còn gượng gạo? Tại sao em lại là "chiều" - "chiều" có ý nghĩa gì đối với người phụ nữ? Sự liên kết hình ảnh thơ với đời sống chưa sâu sắc, cũng chưa ổn! Tuy nhiên, hai câu đó đọc lên người ta vẫn hiểu, tạm chấp nhận nhưng chưa thật hay và chưa cao.
Mấy câu thơ đầu thì hay:
Anh xa em / Trăng cũng lẻ / Mặt trời cũng lẻ
Nhưng đến hai câu sau:
Biển vẫn cậy mình dài rộng thế
Vắng cánh buồm một chút đã cô đơn
Nếu chỉ thuần tuý tả về biển để nói về nỗi cô đơn, thì hai câu thơ này hay! Bởi vì, biển mênh mông như thế mà chỉ thiếu một cánh buồm bé nhỏ đã trở nên quạnh vắng, hiu hắt, có thể khen là viết giỏi! Nhưng "biển" và "cánh buồm" trong bài thơ Hữu Thỉnh còn để làm biểu tượng về người con trai và người con gái - Trong văn học người ta thường ví "em là biển cả mênh mông", "tình em biển cả", hay trên biển cả tình em... anh như cánh buồm gặp gió bay ra xa khơi, v. v... Ít khi người ta dùng hình ảnh biển để biểu tượng cho người con trai như trong bài thơ HT. Mà khi hình ảnh "biển dài rộng" đã là "anh" - thì hiển nhiên "cánh buồm" phải là em! Nghĩa là, Hữu Thỉnh ví "anh như biển" còn em..."như cánh buồm". Sự ví von lộn ngược thơ như thế có phần bị gượng ép và khập khiễng, nên hai câu thơ đó tuy chưa hẳn đã hỏng nhưng cũng không thể gọi là hay.
Để cho rõ, xin liên hệ với "Thuyền và biển" là một bài thơ tình hay của Xuân Quỳnh. Trong bài thơ của Xuân Quỳnh, "thuyền" là biểu tượng chỉ về người con trai, còn "biển" là người con gái. Nữ thi sĩ đã viết:
Lòng thuyền nhiều khát vọng
Và tình biển bao la...
Hay là:
Những đêm trăng hiền từ
Biển như cô gái nhỏ
Thầm thì gửi tâm tư
Quanh mạn thuyền sóng vỗ
Biển và thuyền nó cứ quấn quít với nhau như đôi trai gái. Để nói về tính cách của tình yêu, khi thì say đắm... lúc lại giận hờn - Xuân Quỳnh đã diễn tả:
Cũng có khi vô cớ
Biển ào ạt xô thuyền
Rồi nhà thơ giải thích:
Vì tình yêu muôn thuở
Có bao giờ đứng yên?
Hình ảnh thơ đã chứa đựng rất sâu sắc nội tâm bên trong, nó khái quát cả tình cảm, tâm hồn, lý trí và khát vọng:
Chỉ có thuyền mới hiểu / Biển mênh mông nhường nào / Chỉ có biển mới biết / Thuyền đi đâu, về đâu...
Nghĩa là, với hình ảnh thuyền và biển trong suốt bài thơ, Xuân Quỳnh đã diễn đạt mọi chiều của tình yêu đôi trai gái một cách rất lô-gích. Yêu đã thế, nhưng ngay khi nói về sự xa cách hoặc có thể tan vỡ? Hình ảnh thuyền-biển của Xuân Quỳnh cũng được diễn đạt một cách thấm thía:
Những ngày không gặp nhau/ Biển bạc đầu thương nhớ/ Những ngày không gặp nhau/ Lòng thuyền đau - rạn vỡ...
Hình ảnh "sóng biển bạc đầu" lại trở thành sự "bạc đầu vì thương nhớ" của người con gái, hay sự rạn vỡ của con thuyền trong cái biển cả tình yêu... lại chính là để nói về sự quặn đau của trái tim người con trai khi phải xa cô gái yêu của mình - Đấy, thơ của Xuân Quỳnh viết tuyệt đến thế! Chính vì vậy "Thuyền và biển" mới đạt được là một bài thơ hay của thi đàn, để lưu vào nền văn học và lịch sử thi ca.
     Giờ ta suy xét về đoạn thơ kết của cả hai bài - Trong "Thơ viết ở biển" Hữu Thỉnh kết:
Sóng chẳng đi đến đâu nếu không đưa em đến / Vì sóng đã làm anh / Nghiêng ngả / Vì em...
Cảm xúc viết thơ đến đây của HT bị bí, thơ hơi quẩn. Vì là một bài thơ viết ở biển nên tác giả mới lấy hình tượng sóng để gắn vào đó một cái nỗi tình? nhưng hình ảnh:
Sóng chẳng đi đến đâu nếu không đưa em đến...
Như phân tích ở đoạn trên, "biển" tác giả đã sử dụng làm biểu tượng về người con trai, mà sóng cũng chính là biển, tức là "anh" rồi - thành ra nghĩa ở câu này sẽ là: Anh đã làm anh nghiêng ngả vì em???... HT hay mắc một thứ bệnh tư duy trong thơ nhiều khi suy xét không kỹ, sử dụng tuỳ tiện, thấy nó cứ có vẻ đẹp là dùng. Hơn nữa hình tượng "... đã làm anh nghiêng ngả vì em": Nỗi thơ chưa được đẩy tới tột cùng, cho nên chưa viên mãn, bài thơ kết bị đuối.

Ta hãy xét đến đoạn thơ kết trong bài "Thuyền và biển" của Xuân Quỳnh - Vẫn là hình tượng "thuyền", "biển" để làm biểu tượng về người con trai và cô gái, nhưng ý tình thơ đã được đẩy lên tới tột cùng:
Nếu từ giã thuyền rồi
Biển chỉ còn sóng gió
Nếu phải cách xa anh
Em chỉ còn bão tố...
Nghĩa là, nếu phải chia ly thì cả đôi trai gái trái tim đều đau đớn và cuộc đời sẽ tan vỡ!
Đánh giá về độ hay cũng như tầm vóc thi ca, có thể nói: "Thơ viết ở biển" của Hữu Thỉnh kém "Thuyền và biển" của Xuân Quỳnh gần một tầm.
Sở dĩ tôi phân tích hơi kỹ một tý, vì đó là bài thơ hay nhất của đời thơ Hữu Thỉnh.
Nhưng đồng thời cũng là để nhấn mạnh về chủ đề thơ "Tồn tại và không tồn tại"? hay là "Tồn tại đến đâu"?

* Xin nói đôi nét về "Sang thu" - Tuy chưa bằng "Thơ viết ở biển", song Sang Thu cũng là một trong đôi ba bài thơ xuất sắc của Hữu Thỉnh. Đó là một bài thơ mà tác giả tả về cảnh một buổi vào thu ở làng quê, hình như đó là vào lúc trời gần tối sau một cơn mưa, mặc dù:
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Nhưng:
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.
Tác giả cũng chỉ mới dừng lại ở dạng của một bài thơ miêu tả thuần tuý cảnh vật thiên nhiên, dù sự miêu tả đó là khéo và có hương sắc. Nào là:
Bỗng nhận ra hương ổi / Phả vào trong gió se
Rồi:
Sông được lúc dềnh dàng / Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ / Vắt nửa mình sang thu
Cả đến khi kết, bài thơ vẫn chỉ lẩn quẩn ở những câu tả cảnh đó:
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
Tức là tác giả mới cảm xúc về một khung cảnh thiên nhiên cùng với những sự vật xung quanh mà miêu tả nó ra mà thôi. Tuy sự miêu tả có gợi cảm nhưng cảm xúc thơ vẫn còn nông ở bên ngoài, tư duy trong chưa sâu. Đọc Sang Thu muốn cảm nhận ra một nỗi đời hay một ý tình trắc ẩn nào đó của nhà thơ hoặc của nhân gian, là không có? Bài thơ không đủ sự viên mãn cần thiết để được coi là một bài thơ hay! Lại xin đưa ra vài dẫn chứng cụ thể để minh chứng về một bài thơ hay trong thi đàn.
     * Thí dụ "Qua đèo Ngang" của Bà Huyện Thanh Quan: Một bài thơ thất ngôn bát cú. Sau 4 câu đầu mô tả cảnh vật xung quanh: nào là cỏ cây hoa lá thì mọc chen trong khe đá, mấy chú tiều dưới núi, thưa thớt vài quán chợ bên sông. Nhưng chỉ bằng hai câu ở giữa bài, cũng vẫn là mượn cảnh vật để mô tả, nhưng đã ôm bọc cả nỗi tình về nước, về nhà... của lòng bà gửi trong đó:
Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc cuốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
Để rồi cuối cùng tác giả lại trở về với cõi lòng đang da diết giữa chốn đèo Ngang hoang vu:
Dừng chân đứng lại trời non nước
Một mảnh tình riêng ta với ta.
Ý tình trong thơ đã bộc lộ tâm can, cõi lòng sâu xa nhất của người đi xa. Giọng điệu hình ảnh thơ sống động, điển hình đến mức hoàn bích, cho nên nó mới sống mãi với thời gian và nền văn học của nước nhà.
     Lại quay trở về với "sang thu" của Hữu Thỉnh - Tuy tả cảnh có đẹp nhưng nghĩa thơ thì còn quá ít, nó chỉ như một bóng mây có vân sắc bay ngang qua bầu trời thơ mà thôi.
Tuy vậy thi phẩm vẫn được coi là bài thơ miêu tả khá, đứng được... nhưng chưa đủ sự sâu sắc để tạo thành một đài thơ hay như các bài thơ đã kể trên.

* Tôi xin dẫn chứng bài "Mùa xuân chín" của Hàn Mặc Tử - cũng chỉ là một bài thơ tả cảnh mùa xuân:
Trong làn nắng ửng khói mơ tan / Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng / Sột soạt gió trêu tà áo biếc / Trên giàn thiên lý, bóng xuân sang.
Nhưng tình thơ được phát triển đầy ắp nỗi lòng, tình làng xóm quê hương của người thi sĩ. Cái cảnh mà thi nhân vẽ lên trong buổi sáng mùa xuân ấy hết sức đời và sống động:
Bao cô thôn nữ hát trên đồi / Ngày mai trong đám xuân xanh ấy / Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi...
Hay là khi tả về tiếng hát:
Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi / Hổn hển như lời của nước mây...
Không phải chỉ là nước mây hổn hển, mà chính là lòng thi nhân hổn hển... vì xúc động đó! Tất cả dội vào sự thiết tha của người thi sĩ:
Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc / Xem ra ý vị và thơ ngây...
Để rồi đến khi kết thúc thơ, lòng thi nhân trào lên da diết một nỗi nhớ thương về làng quê và những người thân? Vì lúc này thi nhân đang phải điều trị bệnh tại Gành Ráng, Qui Nhơn... một nơi biệt lập xa cách với sự sống con người. Cảm xúc ấy được thăng hoa và đẩy đến tột cùng:
Khách xa gặp lúc mùa xuân chín
Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng
- Chị ấy năm nay còn gánh thóc
Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?
"Chị ấy" là hình ảnh người chị ruột mà trong cuộc sống thường ngày vẫn chăm sóc thi nhân hiện lên bên bờ con sông mộng. Hình ảnh nắng chang chang chẳng những chỉ hiện lên khung cảnh của làng quê chói chang trong ý tưởng thi nhân, mà nó còn đẩy tình thơ đi đến sự viên mãn tột cùng. Một bài thơ tả cảnh mùa xuân nhưng nó chứa chất, ôm bọc một nỗi tình đời sâu sắc như thế mới được gọi là thơ hay!
Chứ như những câu kết trong "Sang thu" của Hữu Thỉnh:
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Vẫn chỉ là những câu thơ tả cảnh thuần tuý, hơi hơi cảm... chứ đã có nỗi tình đâu mà viên mãn để được gọi là thơ hay? Chẳng qua nó được lấy vào sách giáo khoa cho trẻ con học, rồi thi cử... mà có tiếng, trong văn đàn bài thơ này cũng chỉ bình bình...

* Lại ví dụ như "Thu Điếu" của Nguyễn Khuyến - Viết về một đêm thu ngồi thuyền câu cá. Cảnh tình thì hiu hắt, với nỗi cô đơn của người ẩn sĩ... khi ông chán nơi quan trường từ quan về nương náu chốn thôn hương:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo...
Nhất là trong hai câu kết:
Tựa gối buông cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
Ta thấy chẳng những hình ảnh thơ chứa cả cuộc sống bên trong rất sống động, thơ như có thần và cuộc đời... một tâm trạng khắc khoải chênh vênh trong cái đêm thu ấy. Sâu sắc vậy nên Thu Điếu mới trở thành bài thơ hay!

* "Năm anh em trên một chiếc xe tăng" của Hữu Thỉnh - Một bài thơ viết theo kiểu anh hùng ca của một thời, không đủ giá trị để đạt tới là thơ trường cửu đối với nền văn học. Nghệ thuật ngôn ngữ thi ca bình thường, Giọng điệu viết từa tựa như kiểu đồng ca, hò vè... chưa có gì thật đặc sắc. Qua thời gian thì nó cũng sẽ nằm yên trong đống bụi phủ mà thôi.

* Ở đây tôi không muốn nhắc đến bài thơ "Hỏi" của Hữu Thỉnh - Mà một dạo bài thơ đó cũng đã từng được dư luận tán dương?
Bởi, theo bài viết của tác giả Đại Lãng Du Tử đăng trên vietnamnet.vn rằng: Bài Hỏi của nhà thơ Hữu Thỉnh đã đạo từ bài "Thượng đế đã làm ra mặt trời" của nữ thi sĩ người Đức Christa Reining (sinh 1926), qua bản dịch ra tiếng Việt. Sau đó cả Trần Mạnh Hảo cùng Nguyễn Trong Tạo đã viết bài tố giác trên một số trang internet.
Xin trích lời nhà thơ & bình luận Trần Mạnh Hảo đã được đăng tại website vnthuquan.net vào ngày 21/5/2007, như sau:
"... Qua bằng chứng nêu lên thì chính xác đến không thể chối cãi, bài thơ Hỏi không phải của nhà thơ Hữu Thỉnh mà chính của nữ nhà thơ Christa Reining năm nay đã 80 tuổi, đã từng được giới thiệu trên báo Văn học Nước ngoài từ năm 2002. Bài thơ này đã được nữ thi sĩ Đức viết từ trước năm 1963, năm ông Hữu Thỉnh 19 tuổi chưa từng xuất hiện trên thi đàn? Chuyện động trời này chúng tôi không dám tin là sự thật. Một người mũ cao áo dài, thương hiệu không phải chỉ là của nền văn học Việt Nam, mà còn là thương hiệu của chế độ như ông Chủ tịch HNVVN Hữu Thỉnh, lẽ nào lại đi ăn cắp thơ của người khác làm thơ mình?...".
Còn nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo thì viết:
" ... Việc cóp nhặt thơ, ăn cắp thơ, đạo thơ... những tưởng chỉ có những người mới tập làm thơ, hay những kẻ hám danh "trẻ người non dạ" mới phạm tội. Vậy mà câu chuyện đạo thơ ấy nó lại rơi đúng vào ông Chủ tịch Hội nhà văn - người đã từng đoạt một bồ giải thưởng về thơ của Hội nhà văn. Liệu người ta có tin được những giải thưởng ấy nữa hay không? Biết nó là giải thật hay giải dổm?...".
Một bài thơ đã đaọ của người khác... thì bàn làm gì cho rợm cả trang viết ?
    Như thế là tôi đã nói hết những bài thơ đứng đầu trong những tác phẩm thơ ngắn của Hữu Thỉnh. Ngoài ra ông có viết đôi trường ca. Trường ca đáng nói hơn là "Trường ca biển" mà cùng với tập "Thương lượng với thời gian", ông đã mang ra để chiếm lấy cái giải quốc gia lớn nhất vừa qua. Tôi cam đoan rằng, tất cả trường ca của Hữu Thỉnh không tồn tại được với thời gian. Ngay cả Trường Ca Biển cũng chỉ là một tác phẩm viết kiểu ngợi ca chủ nghĩa, cấu tứ còn làm nhàm , kiểu viết rất ào... tầm vóc trung bình, lời nhiều nghĩa ít, lan man... Một trường ca có giá trị thường thôi và không có khả năng lưu được trong nền văn học nước nhà. Vì là thơ của ông Chủ tịch HNV nên cố đọc để biết, chứ nếu trường ca đó của một nhà thơ bình thường, chắc chỉ xem nổi một, đôi chương.. rồi cũng sẽ bỏ đi.
Theo nhận biết của tôi: mai sau hầu hết thơ Hữu Thỉnh, kể cả những tập thơ được giải thưởng HNV hay quốc tế... sẽ theo Hữu Thỉnh xuống mồ, may ra có vài ba tình thơ gì đó đứng lại được trong những năm tháng gần.
Nếu đã không có nổi một tập thơ nào tồn tại đối với nền văn học, thì khi đó không biết nên xếp chân dung Hữu Thỉnh thuộc loại nhà thơ nào đây?
Tôi vẫn đang nhấn mạnh về chủ đề thơ "Tồn tại và không tồn tại"? hay là "Tồn tại đến đâu"?

b/. Nói thêm về một nhân vật đang có tên tuổi của HNVVN đương thời, nhà thơ & bình thơ Vũ Quần Phương -
    Cũng như Hữu Thỉnh, cơ bản thơ Vũ Quần Phương không có khả năng tồn tại, tôi vẫn thường gọi: đó là những thứ thơ ra rác, hoặc gần 100% như thế. Một người có khả năng cảm nhận được thơ hay, đi tìm trong hàng trăm các bài thơ của Vũ Quần Phương, cũng khó mà tìm nổi một bài thơ thực sự hay của thi đàn để mà bình. Quanh đi quẩn lại vẫn chỉ một tý... "Đợi"!
    Bài thơ Đợi chính là đỉnh cao độc nhất chênh vênh của đời thi ca của Vũ Quần Phương. Tôi xin viết lại toàn bộ bài thơ đó:
Anh đứng trên cầu đợi em / Dưới chân cầu nước chảy ngày đêm / Ngày xưa đã chảy, sau còn chảy / Nước chảy bên lòng, anh đợi em.
Anh đứng trên cầu nắng hạ / Nắng soi bên ấy lại bên này / Đợi em. Em đến? Em không đến? / Nắng tắt, còn anh đứng mãi đây!
Anh đứng trên cầu đợi em / Đứng một ngày đất lạ thành quen / Đứng một đời em quen thành lạ / Nước chảy... Kìa em, anh đợi em!
Cái hay của bài thơ này là những hình ảnh như: nước chảy, trên cầu đứng đợi, nắng hạ soi rồi nắng tắt anh còn đứng... đều trở thành biểu tượng "chờ đợi của tình yêu"! "Cái nước chảy" suốt ngày đêm ấy để nói về thời gian, "nắng" biểu tượng ở không gian, nhất lại là nắng hạ, nó nói về sự chờ đợi tha thiết, mỏi mòn mà em không thấy tới, rồi tác giả đúc vào trong đoạn thơ kết là hình ảnh của những câu hay nhất bài:
Đứng một ngày đất lạ thành quen
Đứng một đời em quen thành lạ
Nước chảy... Kìa em, anh đợi em!
Tuy thế bài thơ mới nêu lên được khái niệm về cái sự chờ đợi, chứ nó chưa có nội tâm đời sống, thậm chí chưa có cả tình cảm, tâm lý của sự chờ đợi. Ngay cả với "nhân vật chờ đợi" là nhà thơ ở đây, cũng mới chỉ là một ý tưởng còn cứng nhắc, chưa phải là người bằng da, bằng thịt của VQP. Hay nói một cách hình ảnh, hình tượng bài thơ như một người hàng mẫu bầy trong tủ kính, chứ chưa có sự rung cảm trái tim của một con người đang sống. Bởi vậy bài thơ chưa đạt độ xung mãn để trở thành một bài thơ hay thực sự của thi đàn, như những bài thơ của các thi nhân mà tôi đã dẫn chứng ở trên.
Tuy nhiên "Đợi" đã có dáng của một đài thơ, nhưng đài chưa cao. Mới lại... Vũ Quần Phương cũng chỉ có một độc chiêu như thế, dăm ba bài khác như: Trước biển, Áo đỏ, Thuyền Trương Chi đang trôi, Nói với em, hay Vầng trăng trong chiếc xe bò... chỉ nhâm nhi được tí này, tí nọ, rồi cũng sẽ vào cát bụi cả thôi! Đúng như lời tự hoạ trong một bài thơ ông đã viết:
Anh còn gì cho em...
Dăm câu thơ nhoà nhạt
Sẽ còn đúng hơn nếu ông viết:
Anh còn gì cho em?
Đời thơ anh cát bụi...
Và cũng như cái tên đề mà ông đã đặt cho một tập thơ của mình: "Giấy mênh mông trắng" - Đúng như vậy, dù VQP có viết nhiều, sáng tác nhiều thơ hơn thế nữa, thì chân dung thơ của ông vẫn chỉ là "giấy mênh mông trắng"...
Bởi thơ ông không có khả năng tồn tại với thời gian, để lưu lại cho nền văn học nước nhà! Như vậy, đời thơ Vũ Quần Phương gần như con số "O" tròn trĩnh rồi!... may ra ông có thể lưu lại chút gì đó trong văn đàn, là mảng bình thơ chăng? Mặc dù những bài bình của Vũ Quần Phương cũng chưa thật sự được thuyết phục lắm. Khả năng thẩm định thơ của ông vẫn còn hạn chế, nhất là đối với thơ hiện đại. Tôi xin lấy thí dụ về một bài thơ mà VQP đã bình - Đó là bài "Đây thôn Vỹ Dạ" của Hàn Mặc Tử".
Khi bình đến đoạn thơ thứ hai của bài:
Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay.
Nhà bình thơ VQP nhận xét:
" Bốn câu đoạn hai không có liên hệ gì về chi tiết với đoạn một... thoáng nhìn bài thơ có vẻ đầu Ngô mình Sở "...
Hay là: "Những ý thơ rất xa nhau về ý nghĩa hoá ra lại vẫn có chỗ liền nhau..." - Rồi nhà bình thơ cho rằng:
" chỗ liền nhau ấy trong thơ HMT chỉ là nhờ vào tâm trạng xúc cảm " - Cảm nhận thơ như thế chưa đúng, tức là chưa hiểu hết về thơ HMT?
HMT là một thi nhân viết thơ theo tư duy của nội tâm. Xúc cảm chỉ làm đà cho mạch thơ, hơi thơ tuôn chảy, còn ý tứ thường được diễn tả khá mạch lạc, rõ ràng. Mượn cảnh làm biểu tượng mà diễn đạt nỗi tình thơ...
Đây Thôn Vỹ Dạ là bài thơ mà thi nhân viết về tình yêu đơn phương của ông đối với nàng Hoàng Cúc. Huống chi giờ đây do bị bệnh tật hiểm nghèo, thi nhân phải đi điều trị ở Gành Ráng, một nơi cách biệt với cuộc sống con người. Mối tình ấy càng trở nên xa cách:
Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay...
Cũng có nghĩa: Anh theo đường anh, em đường em / Duyên phận đôi ta có thế thôi... /- Cái hình ảnh dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay phật phờ bên sông kia, nó cũng để chỉ một tâm trạng buồn tẻ, cô đơn của thi nhân. Còn về hình ảnh con thuyền ở trên bến sông trăng, dù là cảnh mơ, ảo... trong sự hoài tưởng về chốn cũ, người xưa... thì cũng là cảm xúc đã được thăng hoa. Vậy thì toàn bộ bài thơ hoàn toàn từ đoạn một tới đoạn ba, ý tình vẫn được nối với nhau, liên kết rất chặt chẽ - Đoạn thơ hai chính hình ảnh nói về duyên phận của hai người, là sự liên kết ở thế giới bên trong thơ, chứ không phải "đầu Ngô mình Sở" như VQP nhận xét. Hình tượng về gió và mây, đến dòng nước và bông hoa bắp lay...của hai câu thơ này sâu sắc, cũng hay không kém gì những câu thơ kiệt xuất trong bài thơ "Bẽn lẽn" nổi tiếng của Ông:
Trăng nằm sóng soãi trên cành liễu
Đợi gió đông về để lả lơi...
    Tôi lại xin liên hệ với bài "Qua đèo Ngang" của BHTQ - Bốn câu đầu của bài thơ, Bà Huyện chỉ tả về quang cảnh của đèo Ngang như đã nói trên - Nhưng đến hai câu 5-6:
Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia...
Thì hình ảnh con chim cuốc và cái gia gia... là để nói về cái nỗi nước, tình nhà của bà. Bởi theo truyền kể, Bà Huyện không phải chỉ là người đàn bà đảm đang việc gia đình, chăm lo đến chồng con, mà Bà vẫn thường giúp Ông Huyện xử nhiều vụ kiện chốn công đường, rất quan tâm tới việc nước - Nhưng đến hai câu sau thì tứ thơ lại quay trở về thực tại ngay:
Một mảnh tình riêng ta với ta.
Cũng rất giống với trình tự lập tứ như trong bài Đây Thôn Vỹ Dạ - Đoạn thơ cuối HMT trở lại với thực tại... tự thán về mình:
Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?
Vậy cứ theo như cách biện luận của VQP thì bài thơ Qua Đèo Ngang này cũng đầu Ngô mình Sở à? Mặc dù bài thơ của BHTQ theo dòng thơ cổ phương Đông, còn bài thơ của HMT là thơ hiện đại, ảnh hưởng sâu sắc trường phái thơ tượng trưng của châu Âu.
Tôi đã xem khá nhiều những bài bình thơ hiện đại của Vũ Quần Phương, Ông hay sử dụng các tiểu xảo về ngôn từ, cách cú... có tính chất bày vẽ phô diễn, nhưng lời bình phẩm lại chưa thấu tình, đạt ý, nên những tiểu luận phê bình thi ca của ông tồn tại được với nền văn học mai sau chắc cũng không nhiều.
Tôi vẫn đang nói về ý nghĩa cũng rất quyết định đối với một bài thơ, hay một tác phẩm văn học nói chung là "Tồn tại hay không tồn tại"? và "Tồn tại đến đâu"?

5. VỚI ÔNG VIỆN TRƯỞNG VIỆN VĂN HỌC VIỆT NAM - Thật sự tôi không muốn dùng những lời bỗ bã như nhà thơ Trần Mạnh Hảo đã phê phán ông cùng với tất cả các người trong cái Viện hiện nay của ông rằng:
" Chưa ở đâu như cơ quan ông (tức là Viện văn học) lại có nhiều người mang học vị tiến sĩ và hàm giáo sư văn học như thế mà lại dốt..."
(Trích thư ngỏ của TMH gửi ông Viện trưởng)
Nhưng Trần Mạnh Hảo thì chê bai vì các ông ông... "dốt tiếng Việt" - Còn tôi, tôi lại cho rằng:
- Chưa đâu có một tổ chức nào nhiều PGS - TS nghiên cứu văn học như ở Viện văn học, mà lại nhận thức về tác phẩm văn học, nhất là khả năng hiểu biết thơ ca hiện đại còn non đến như thế! Ngay với chính ông, tôi cũng thấy trình độ thẩm định tác phẩm thơ hiện nay của ông Viện trưởng vẫn còn mông muội, nặng về tuyên truyền chủ trương chính sách lắm!...
Xin liên hệ với một mẫu mực ở trong văn đàn - Nói theo cách nói của Bằng Việt, tôi ngả mũ chào và kính nể Nhà phê bình, lý luận thơ ca Hoài Thanh, khi Người có nhận xét đánh giá về thi nhân Vũ Hoàng Chương rằng:
" Vũ Hoàng Chương có cái dụng ý muốn say để làm thơ. Cái dụng ý ấy không khỏi có hại. Nhưng một lần kia, bước chân vào tiệm nhảy, người bỏ quên dụng ý làm thơ ở ngoài cửa, và lần ấy người đã làm một bài thơ tuyệt hay ...".
(Trích Thi Nhân Việt Nam của Hoài Thanh)
Bài thơ tuyệt hay ấy chính là "Say đi em":
Say cho lơi lả ánh đèn
Cho cung bậc ngả nghiêng, điên rồ xác thịt,
Rượu, rượu nữa,và quên, quên hết!
...
Lui đôi vai, tiến đôi chân,
Riết đôi tay, ngả đôi thân,
Sàn gỗ trơn chập chờn như biển gió,
Không biết nữa màu xanh hay sắc đỏ,
Hãy thêm say, còn đó rượu chờ ta!
Cổ chưa khô, đầu chưa nặng, mắt chưa hoa,
Tay mềm mại, bước còn chưa chếnh choáng,
Chưa cuối xứ Mê ly, chưa cùng trời Phóng đãng,
Còn chưa say, hồn khát vẫn thèm men...
Nhân bảo như thần bảo - Người (tức Hoài Thanh) đã nói đúng! "Say đi em" là một tuyệt tác, đỉnh cao nhất trong thơ của thi nhân Vũ Hoàng Chương. Ý tình đều viên mãn. Nghệ thuật ngôn ngữ, làn điệu thi ca có thể nói trình độ đẳng cấp cao.
Thưa ông Viện trưởng! Chính vì có được tầm hiểu biết thơ ca sâu xa, uyên bác như thế, cùng với đức độ nhân văn đáng ngưỡng vọng... và với tấm lòng thành kính trước ngôi đền kỳ vĩ của thi ca , nên nhà văn Hoài Thanh đã để lại được cho nền văn học một tác phẩm "Thi nhân Việt Nam" bất hủ, còn lưu truyền đến ngàn thu.
Tôi chỉ xin trích một tẹo thôi... may ra đầu óc ông viện trưởng cùng các tiến sĩ văn học ở Viện có hé sáng thêm được tí nào chăng? Các ông không phải chỉ là cần đọc nhiều, mà phải đọc và nhận thức một cách ... có trí tuệ và tính nhân văn cao! Thơ ca chỉ có dân gian, quê hương, chỉ có bầu trời cao đẹp của những hình tượng ngôn ngữ, nghệ thuật, kể cả là nghệ thuật vị nhân sinh hay nghệ thuật vị nghệ thuật...( Đó cũng chỉ là một cách nói, chứ một khi "nghệ thuật vị nghệ thuật" tức là cũng vị nhân sinh rồi)! Thơ cứ thích, hay và sâu sắc là phục vụ cho cuộc sống và linh hồn con người!
Tôi cũng đã từng có những năm tháng đánh giá rất cao Viện văn học. Có giai đoạn, ngay cả khi chép những bài thơ hay trong những tờ rơi để truyền bá thơ ca tôi cũng vào tặng các tiến sĩ cũng như GS hoặc PSG ở viện. Hay khi xuất bản tập thơ Rung Động Trái Tim trang trọng của mình, tôi cũng đem vào biếu đủ mặt, nào viện trưởng, viện phó đến các phòng ban của viện - Bởi dạo đó tôi vẫn cứ ngây thơ ngộ tưởng? Nhưng sự thật mới ngã ngửa người ra vì thất vọng! Chả lẽ các vị chỉ là những kẻ sĩ cạo giấy ăn lương và lấy cái hàm vị cho oai ử? Mà khi trình độ hiểu hay khả năng đánh giá tác phẩm thi ca hạn chế quá, lại có chút hàm vị... thường dẫn đến hay làm sàm? Giả dụ như về các hội thảo thơ vừa qua chẳng hạn...
Nhưng thôi, ở đây tôi không muốn bàn đến các hội thảo thơ đó nữa - dù các cuộc hội thảo do chính ông viện trưởng Nguyễn Đăng Điệp cùng Chủ tịch HNVVN Hữu Thỉnh tổ chức hay tham dự, để cho bài viết bớt lan man, đỡ dài. Bây giờ lớp người lãnh đạo làm xằng bậy nhiều quá! Tôi cho rằng, bài viết của nhà thơ Trần Mạnh Hảo tuy có bỗ bã, nhưng cũng sắc sảo, có độ xác đáng và thuyết phục được. Các ông nên lấy đó làm bài học mà cố gắng thực thi cái chức sắc thủ trưởng của mình được tốt hơn?

6. VỚI ÔNG BẰNG VIỆT CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG THƠ HNVVN - Trước hết tôi cám ơn ông với danh nghĩa nhà thơ Bằng Việt cùng với nhà thơ Phạm Đức, đã hạ bút (năm 2009) viết giới thiệu tôi lên HNVVN. Mặc dù sau đó lá đơn xin vào Hội của tôi đã bị chính Chủ tịch HNV Hữu Thỉnh liên kết với Vũ Quần Phương, là Chủ tịch Hội đồng thơ khoá VII khi đó... chỉ đạo ban bệ dìm lấp nó đi.
Nhưng không sao, như người ta nói: nếu là chim đại bàng thì chim đại bàng sẽ vỗ cánh bay đến thiên thu. Còn chỉ là chim sẻ hay vịt đàn, cuối cùng sẽ vẫn cứ là chim sẻ và vịt đàn mà thôi.
Theo suy nghĩ của tôi, dù sao HNVVN cũng vẫn là một Hội của quốc gia. Hôm nay dẫu nó có bị tha hoá, thậm chí bị lợi dụng để đầu cơ. (Tôi còn nhớ, trước thềm của Đại hội VI của HNVVN - chính cố nhà thơ Phạm Tiến Duật đã viết bài chê trách ông Chủ tịch HNV Hữu Thỉnh thiếu trong sáng trong việc kết nạp người vào Hội, đăng trên báo "Công an nhân dân"). Nhưng đó chỉ là thói đời, đời nào mà chẳng có cả thối lẫn thơm. Dẫu hôm nay thơm ít mà thối nhiều, nhưng ngày mai trời trong sáng lại, thì chắc là sẽ thơm nhiều ít thối. Chê trách là chê trách những người cầm cân nẩy mực, những ông Chủ tịch quá tham lam, chứ trách chi anh em muốn xin vào Hội? Dù rằng tác phẩm của họ chưa cao, có phải chạy chọt để xin vào Hội mà lấy một chút danh tiếng sống trong đời thường -. suy cho cùng, nó cũng xuất phát từ những ý nghĩ lương thiện về cuộc đời.
"Quan nhất thời, dân vạn đại", dẫu các bậc hiền nhân dậy vậy - Nhưng lẽ đời người ta vẫn sống bằng thực tế trước mắt nhiều hơn.
Với nhà thơ Bằng Việt, hiện là Chủ tịch Hội đồng thơ HNVVN (k.VIII), tôi hy vọng: Ông không đến nỗi nhỏ con, sên ốc... như Vũ Quần Phương và Hữu Thỉnh, để góp một phần nho nhỏ nhân cách cùng với đức tính trong sạch của mình cho HNVVN trong tương lai xứng đáng là một Hội văn nhân của quốc gia, khỏi tủi hổ trước cộng đồng quốc tế!

7. TRỞ LẠI VỚI CUỘC TRAO ĐỔI THƠ TOÀN CẦU -
Mặc dù còn đến trăm bài thơ nữa chưa xuất bản - song về căn bản, hai tập thơ "Rung động trái tim" và "Hồ Xuân Hương tái lai" với ngót 400 tình thơ, cũng đã là cả sự nghiệp thơ ca của Phạm Ngọc Thái rồi. Coi như tôi đã hoàn thành mĩ mãn ý nguyện là để lại cho dân gian, cho nền văn học nước nhà một ngôi đền thơ ca có đẳng cấp của đời tôi!
Thưa ông Viện trưởng Viện văn học Nguyễn Đăng Điệp, ông Chủ tịch HNV Hữu Thỉnh, và ông Bằng Việt - Chủ tịch Hội đồng thơ HNVVN...
Một lần nữa tôi đánh cược với mấy ông rằng: Nếu với tầm vóc của hai tập thơ đó, tôi không đạt được chân dung cao của một thi nhân - Thì nhà thơ Phạm Ngọc Thái, người đang bước đến cái tuổi của U70 vẫn tình nguuyện..." làm con" cho các ông? Nhưng ngược lại, nếu chân dung thơ tôi thực sự có giá trị lớn của nền văn học nước nhà - thì khi ấy các ông cũng phải..."làm con" cho tôi!?
Đó chính là qui luật của thơ "tồn tại và không tồn tại"! Một qui luật mà suốt đời tôi đã lấy đó làm kim chỉ nam cho sự nghiệp sáng tác thi ca của mình. Phương ngôn có câu "chỉ cây đời mãi mãi xanh tươi" - Thơ Phạm Ngọc Thái chỉ có quê hương đất nước với nỗi đời dâu bể dân gian, chỉ có tình yêu và đàn bà, không làm nô bộc cho bất cứ một thể chế chính trị nào.
Các bè bạn gần xa, trong nước hay anh em cộng đồng Việt trên thế giới, những ai có thời gian & hứng thú muốn quan tâm đến thơ Phạm Ngọc Thái - Hiện tập thơ "Rung động trái tim", Nxb Thanh niên 2009 đã được đăng nguyên bản trên website của vnthuquan.net, hay quí vị có thể đọc qua link sau:
http://diendan.vnthuquan.net/tm.aspx?m=625782
Còn tập "Hồ Xuân Hương tái lai", Nxb Văn hoá Thông tin 2012 - Vị nào có nhã ý xin liên hệ bằng Email, tôi sẽ rất lấy làm yêu mến đựơc gửi tới các Quí bạn toàn bộ tập thơđã xuất bản ấy... "Tập thơ điện tử".
Với các Hội Văn học ở trong nước, từ quốc gia đến địa phương hoặc các tổ chức nghiên cứu văn học... nếu muốn nghiên cứu tác phẩm - liên hệ, tác giả sẽ gửi sách biếu.

Hiện nay tác giả đã làm xong bản thảo của một tập thơ mới - với ngót 250 bài thơ và trong vòng khoảng 300 trang sách. Gồm toàn bộ là thơ tình, được chọn lọc ra từ hai tập thơ "Rung động trái tim" và "Hồ Xuân Hương tái lai" đó! Tên đề của bản thảo tập thơ mới là: "Cực kỳ lãng mạn" - Thơ tình PHẠM NGỌC THÁI - Nếu có cá nhân hay tổ chức, hoặc Nhà xuất bản nào muốn com măng xuất bản, xin liên hệ với tác giả. Ở trong nước, tác giả sẽ gửi kèm theo bản thảo được đánh máy bằng giấy - Còn ở Hải ngoại, sẽ gửi đến Quí vị bản thảo tập thơ bằng "Hộp thư điện tử".

Đến đây, lời viết đã nhiều mà ý tình cũng không ít, xin để lại văn bản này cho đương đại và cả lịch sử mai sau cùng phán xét.

Phạm Ngọc Thái
Thăng Long, mùa thu năm Nhâm Thìn, 2012.
NR: 34 ngõ 194, phố Quán Thánh, Hà Nội.
Mobile: 0168 302 4194
Email: ngocthai1948@gmail.com

      Mời Quí vị đọc 49 TÌNH THƠ SÂU SẮC CỦA PHẠM NGỌC THÁI
                          trích từ hai tập thơ đã xuất bản, qua link sau:
                         http://diendan.vnthuquan.net/tm.aspx?m=764723

* Đã đăng trên một số Website trong nước & thế giới:
http://vuontaodan.wordpress.com/2012/09/07/phamngocthaixinmocuoctraodoithotoancauvechandungtacgia/
http://www.truclamyentu.info/tlls_trang_phamngocthai/hoithaothotoancauvethihaophamngocthai.htm
http://vannghecuocsong.com/home/vi/news/Gioi-Thieu-Tac-Pham-Moi/Pham-Ngoc-Thai-mo-cuoc-rtrao-doi-voi-cong-luan-527/
http://hientinhvn.wordpress.com/2012/09/06/phamngocthaixinmocuoctraodoithotoancauvechandungtacgia/
http://vietnam.maketvietnam.com/2012/09/bao-trung-quoc-ung-ngoi-khong-yen-vi.html#8
http://nguyenduyxuan.net/tac-gi-tac-phm/vn-hc-cuc-sng/2969-nha-th-phm-ngc-thai-ngh-m-cuc-tranh-lun-v-chinh-minh
http://www.tuoitrevhn.com/?act=news&cat=84&sub=&id=YTg3OTlhWjB4eDY3eDk2NmEwOA==
http://hung-viet.org/blog1/2012/09/07/ph%E1%BA%A1m-ng%E1%BB%8Dc-thai-xin-m%E1%BB%9F-cu%E1%BB%99c-trao-d%E1%BB%95i-th%C6%A1-toan-c%E1%BA%A7u-v%E1%BB%81-chan-dung-tac-gi%E1%BA%A3

nhanvan

.
CHÙM BÀI TƯỞNG NHỚ THI NHÂN HÀN MẶC TỬ CỦA PHẠM NGỌC THÁI
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh thi nhân Hàn Mặc Tử (22.9.1912 - 22.9.2012)

                    KHÓC HÀN MẶC TỬ
Tôi khóc Tử, khóc hào quang, khóc huyết
Khóc gió mưa, cây cỏ đến chân trời
Khóc tạo hoá: từ thiên và địa
Rồi khóc người: Đời, con tạo quay chơi...

Hàn Mặc Tử ơi! Ớí , Tử ơi !
Sống chơi vơi cũng giống người
Khác chi là con chim cánh lá
Giọt thơ này hoà lệ máu tôi rơi!

Nơi Tử nằm trong mồ hoa thơm nở
Đầu Tử gối lên sườn sóng gió
Với sao sương vằng vặc trăng ngàn năm
Nỗi đau đè nặng cõi dân gian.

Hỡi biển Đông, núi cao Gành Ráng!
Thơ của Tử mai sau còn sáng láng
Sóng nước non non nước vỗ ngày đêm
Quạnh hiu buồn rờn rợn bóng thi nhân.

Ngồi đọc Tử tim vỡ toang máu đỏ
Tôi khóc biển, khóc trời xanh, khóc gió
Chúa ở đâu? Thượng đế có trên đời?
Người Thơ Xưa hoá chốn nao rồi?

Thì tham vọng vinh quang ai chẳng muốn
Ngu cũng buồn! Tài lại lắm tai ương?
Giữa đời nhiều khi phải cười nhăn răng mà sống
Thương nhau để mặc lệ rơi tuôn...

Tử dù đau nỗi đau ngang bể
Nhưng đã có bao người khóc Tử
Suy cho cùng: tuyệt đến thế thì thôi,
Trên này nhiều chuyện lắm, Tử ơi!

Rót mắt thành thơ khóc Tử lại khóc đời
Chúng tôi đang quần cuộc sống...
Có khi phải tập nén mình như bánh nén
Thỉnh thoảng cũng thương nhau,
phần lớn chỉ đấu tranh.

Niềm sướng đau khôn dại dại khôn
Em gái - Nhà thơ - Nhà chính khách
Tuốt tuồn tuột mấy ai không bất trắc
Buồn làm chi! Đời, sắc sắc không không...

Đời vậy mà - Người thế, chuyện thế gian!
Suy cùng lý chẳng gì phải chán
Lại thương Tử không được dự phần bon chen xô lấn
Giây phút khóc cho nhau hoá hạnh phúc lớn trên đời.

Hàn Mặc Tử ơi! Ới, Tử ơi!
Bao đêm nghiền ngẫm chữ thơ Người
Châu rỏ đầm đìa trang giấy trắng
Bay về Gành Ráng đẫm hồn tôi.

Thắp nén nhang chùa tôi khấn anh
Tài hoa xuất sắc vóc giai nhân
Vung tay búng bút xô báu ngọc
Chữ thơ như tuyết máu lênh đênh.

Qui Nhơn biển sóng vỗ mây lừng
Tài này - phận ấy! Những bi thương,
Nay đã yên mình khe nước ngọc (*)
Hẹn nhau mai mốt bữa tương phùng.

Tôi khóc Tử, khóc hào quang, khóc huyết
Khóc gió mưa, hoa cỏ lẫn sao sương...
Tử có nghe! Thơ Người - Tôi viết tiếp
Cúi lậy không gian cả tám phương! (*)
                            Phạm Ngọc Thái
(*) Ý thơ của Hàn Mặc Tử.

           Thơ Hàn Mặc Tử - Lời bình Phạm Ngọc Thái

 
                          ĐÂY THÔN VỸ DẠ
Sao anh không về chơi thôn Vỹ?
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.
 
 
Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay.

Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?
                   Hàn Mặc Tử
            (Rút trong tập "đau thương" - Thơ điên của HMT)
-------------------------
   Bài thơ được mở đầu với lời trách móc của người con gái. Lời trách ấy có lẽ do một hoàn cảnh gặp gỡ nào trước đó được thi nhân nhớ lại:
             Sao anh không về chơi thôn Vỹ?
   Câu mở đầu như thế giúp cho ý tưởng kiến thiết bài thơ thôn Vỹ gắn với nỗi nhớ người xưa được gợi lên trong kỷ niệm:
             Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
             Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
    Nghĩa là từ hàng cau đến cái nắng mới vào buổi sáng ấy, màu xanh của vườn cây đều là cảnh hiện trong hồi tưởng. Thôn Vỹ nói riêng cũng như mỗi làng quê Việt Nam nói chung: hàng cau thường đọng lại những ấn tượng sâu sắc, nhất là với những người khi đã phải xa quê. Ta cũng thấy ở trong thơ Nguyễn Bính từng viết:
                Nhà tôi có một hàng cau liên phòng
    Hàng cau dưới cái nắng mới buổi sớm thì trong mát, thanh thiên lắm! Cảnh quê cô đọng được hoà quyện vào mối tình đầu trong sáng, mơ mộng của thi nhân, dù mối tình với nàng Hoàng Cúc ấy chỉ đơn phương về phía Hàn Mặc Tử. Nhưng sự sâu lắng đã trở thành hoài niệm mãi trong cõi nhớ của ông, bởi thế màu xanh của lá cây trong vườn cũng lung linh mà "xanh như ngọc"...
     Như vậy "cảnh nhớ" ở ba câu đầu tuy chỉ là hồi tưởng nhưng lại xuất phát từ "cảnh có thực"! Sở dĩ tôi nhấn mạnh về chữ "thực" ở đây? vì chỉ đến câu thứ tư hình ảnh thơ đã có ý nghĩa tượng trưng:
                Lá trúc che ngang mặt chữ điền.
    "lá trúc" và "chữ điền" thuộc những ngôn từ mỹ học! Hình tượng cây trúc làm tượng trưng trong thơ HMT, ta còn thấy ở trong bài thơ Mùa Xuân Chín:
             Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc
     "trúc" là hình ảnh biểu tượng cho làng quê, còn "mặt chữ điền": theo cách nói cổ nho là ví cho gương mặt nam nhi! Trong bài thơ này gương mặt chữ điền ấy để biểu tượng cho chính bản thân thi nhân. Hai chữ "che ngang" kia, nghĩa là thôn Vỹ với nhà thơ giờ đây chỉ còn ở trong kỷ niệm, nỗi nhớ... mãi mãi phải cách xa nên đã bị... "cắt ngang"!
    Ngay trong bốn câu của khổ thơ đầu ta đã nhận thấy cấu trúc, tư duy thơ HMT theo cảm xúc đã được thiết lập trình tự của sự suy lý về nỗi cảnh mà lập thành tứ, để phát triển sâu hơn ở khổ thơ thứ hai khi nói đến tình duyên dang dở giữa hai người:
            Gió theo lối gió, mây đường mây...
    Ý là:
            Em theo đường em, anh đường anh
            Duyên phận đôi ta có thế thôi!
    Tả cảnh nhưng chính để nói nỗi đời:
           Dòng nước buồn thiu (tĩnh), hoa bắp lay (động)...
    Cái (tĩnh) và (động) ấy chỉ để bộc lộ một cõi lòng, một tâm trạng cô đơn và buồn! Thi nhân ngồi nhớ người xưa, lòng ông lặng lờ buồn bã như dòng nước hắt hiu, nhưng trái tim vẫn bổi hổi, xốn xang như làn "hoa bắp lay"...
             Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
             Có chở trăng về kịp tối nay?
     Đây là hai câu thơ thần cảm - Hình ảnh thuyền và sông trăng theo cảm xúc ùa vào trong thơ mà bật ra... làm cho tình thơ thêm rộng rãi, rung rinh, nỗi thơ càng mênh mang, da diết.
     Xin nói thêm, cảnh thuyền và sông trăng ở đây theo như một số nhà bình luận: Người thì cho đó là cảnh trong một bức ảnh về Huế mà nàng Hoàng Cúc đã gửi tặng thi nhân khi đang lâm bệnh phải điều trị ở Gành Ráng, Qui Nhơn. Nhưng cũng có người lại nói rằng nàng Hoàng Cúc đã gửi tặng thi nhân tấm ảnh mặc áo dài trắng?... chứ không phải là phiến cảnh "thuyền" và "sông trăng" đó. Nếu vậy thì cảnh trong thơ chỉ là cảnh mà thi nhân nhớ lại nơi thôn Vỹ chăng? - Cũng chưa thật ngã ngũ về hướng nào.
     Nhưng tóm lại cảnh của hai khổ thơ đầu ấy là cảnh thuộc về trí tưởng, dù là vào buổi sớm dưới hàng cau hay trong một đêm trăng trên sông nước. Trong bài bình của nhà bình thơ Vũ Quần Phương, đến đây có nhận xét rằng:
     "Bốn câu đoạn hai không có liên hệ gì về chi tiết với đoạn một... thoáng nhìn bài thơ có vẻ đầu Ngô mình Sở...", (hay là) "Những ý thơ rất xa nhau về ý nghĩa hoá ra lại vẫn có chỗ liền nhau..." và nhà bình thơ cho rằng "chỗ liền nhau ấy trong thơ HMT chỉ là nhờ vào tâm trạng xúc cảm"...
     Theo tôi: HMT là một thi nhân viết thơ bằng nội tâm theo tư duy thế giới trong, xúc cảm chỉ làm đà cho mạch thơ, hơi thơ tuôn chảy... còn ý tứ thường được diễn tả rất mạch lạc, rõ ràng. Mượn cảnh làm biểu tượng để diễn đạt nỗi tình thơ - Đoạn thơ thứ hai ấy cần phải hiểu sâu sắc bằng thế giới bên trong như đã bình trên, mới thấy cảm xúc về ý tứ của bài thơ Đây Thôn Vỹ Dạ hoàn toàn liên kết chặt chẽ với nhau, từ đoạn thơ đầu tiên cho đến đoạn cuối cùng. Đấy chính là cốt lõi để tạo ra thi phẩm của ông. Đây thôn Vỹ Dạ là một tuyệt tác thi ca! Nếu cho rằng đoạn thơ thứ hai chỉ là để tả cảnh buồn mênh mang... thì sẽ không thấy hết được cái hay và sâu sắc của bài thơ!
     Tôi xin bình sang khổ thơ thứ ba:
               Mơ khách đường xa, khách đường xa
              Áo em trắng quá nhìn không ra
              Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
              Ai biết tình ai có đậm đà?
    Như đã nói mối tình giữa HMT với nàng Hoàng Cúc chỉ là một mối tình đơn phương về phía thi nhân, có thể nàng không hay biết về tình yêu của chàng? Hơn nữa trong lễ giáo phong kiến thời ấy, giữa gia đình thi nhân với gia đình nàng còn có một khoảng cách về đẳng cấp xã hội. Hoàng Cúc thuộc gia đình một quan lại, còn HMT là gia đình lớp bình dân. Ông vốn tính lại rụt rè, hay bẽn lẽn, yêu tha thiết mà chỉ dám đứng từ xa chiêm ngưỡng người đẹp như trong mộng... rồi thương thầm, nhớ trộm. Thi nhân đã dồn hết tình yêu của mình vào thơ ca... sáng tác cả một tập, gọi là tập "gái quê" để tặng nàng!
      Giờ đây thì cả cái mối tình đơn phương ấy cũng đang trôi vào dĩ vãng. Thi nhân lâm bệnh nặng phải sống cách ly, sự ngăn trở giữa hai người càng xa hơn. Nên trong bài thơ nói về người yêu mà thi nhân lại dùng chữ "khách" là vì thế! Ông mơ về nàng dẫu tình thì sâu nặng... mà vẫn như mơ về một người khách lạ...
     Hình ảnh: Áo em trắng quá.../ - Hẳn là màu áo trắng của nàng Hoàng Cúc thường mặc phải gây ấn tượng trong trí nhớ của HMT hơn các màu áo khác! Nhưng màu áo trắng ở đây còn là ảnh ảo, khi thi nhân mơ tưởng người đẹp ở trong trăng... Màu trăng ấy thường hay thấy trong thơ HMT:
            Người trăng ăn vận toàn trăng cả...
     Còn tại sao "áo em trắng quá" mà lại "nhìn không ra"? Ý là: Mối tình ấy đã cách biệt, giờ đây khoảng cách giữa hai người xa vời như người khách lạ qua đường. Còn cảnh tượng:
             Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
     Đó là cảnh thực của nơi Ông đang sống và chữa bệnh... hiu quạnh, khói sương heo hút ở Gành Ráng, Qui Nhơn. Nhưng đồng thời cũng để nói lên trong cảnh ngộ của Người về thân phận "mịt mờ nhân ảnh". Tâm trạng Ông đang rơi vào trong vực thẳm trước sự quên lãng của người đời. Lòng Ông càng da diết mà hỏi:
             Ai biết tình ai có đậm đà?
     Tiếng "ai" bộc lộ một tâm trạng vẫn rất tha thiết của Ông: Liệu nàng còn nhớ đến ta chăng? Cái tâm trạng xa xót ai oán ấy, Ông cũng đã từng bộc lộ nhiều lần khác:
                Một mai kia ở bên khe nước ngọc
                Với sao sương, anh nằm chết như trăng
                Không tìm thấy nàng tiên mô đến khóc
                Đến hôn anh và rửa vết thương tâm!
     "Đây thôn Vỹ Dạ" là một bài thơ được dệt thành một bức tranh trong mộng, không gian đa sắc đa chiều, đan xen giữa hiện tại và kí ức. Ý, tình khúc triết, sâu xa. Dù rằng tình thơ được rút trong tập "thơ điên", nhưng nó không những không phải là thơ điên mà còn là một tình thơ đằm thắm chứa chan, trái tim của nhà thơ đã thấm đầy huyết lệ!
             Hà Nội
       Phạm Ngọc Thái

       Thi pháp thơ Hàn Mặc Tử qua "Mùa xuân chín"
Trong làn nắng ửng khói mơ tan
Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng.
Sột soạt gió trêu tà áo biếc,
Trên giàn thiên lý, bóng xuân sang.

Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời.
Bao cô thôn nữ hát trên đồi;
- Ngày mai trong đám xuân xanh ấy,
Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi…

Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi,
Hổn hển như lời của nước mây…
Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc,
Nghe ra ý vị và thơ ngây…

Khách xa gặp lúc mùa xuân chín,
Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng.
- Chị ấy năm nay còn gánh thóc
Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?
                              Hàn Mặc Tử

 
             Tiểu luận - PHẠM NGỌC THÁI
     “Mùa xuân chín ” được rút ra từ trong thơ điên của Hàn Mặc Tử (đề mục Hương Thơm). Trong Thi nhân Việt Nam , Hoài Thanh có nhận xét bao quát về mảng Hương Thơm này như sau: “Ta bắt đầu bước vào một nơi ánh trăng, ánh nắng, tình yêu và cả người yêu đều như muốn biến ra hương khói”. Nhưng đã xem Mùa Xuân Chín ta thấy chẳng những thơ không điên, lòng thi nhân thanh tao, cõi hồn siêu thoát, tựa thể ông đang ngồi thụ cảnh thiên thai của bậc khách tiên sa. Mạch thơ cũng tách bạch ra khỏi hẳn cõi sao trăng, ảo tình sương khói ấy:
               Trong làn nắng ửng khói mơ tan
                   Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng.
     Đây hẳn là những mái nhà đã được lợp bằng rạ vẫn còn mới ở thôn quê, bởi những sắc màu của rơm rạ còn ánh lên lấm tấm vàng, dưới làn nắng sớm ban mai. Cảnh thơ như bức gấm thêu, đây đó vấn vương vài làn sương mỏng. Toát lên tấm tình của thi nhân với nơi thôn dã rất thân thiết. Đến hai câu sau đó:
                 Sột soạt gió trêu tà áo biếc,
                    Trên giàn thiên lý, bóng xuân sang
     “…tà áo biếc” ở đây để chỉ cái dáng xanh mềm mại của giàn thiên lý, khi gió thổi qua giàn mới phát ra tiếng kêu “sột soạt”. Nếu gió thổi ngoài trời: nhẹ thì hiu hiu, vi vút… gió to sẽ rít lên ào… ào…
     Nhưng cũng chưa hẳn là khi gió thổi qua giàn thiên lý có tiếng kêu “sột soạt” như thế? vì giống lý lá nhỏ, âm điệu chỉ reo… reo… thôi. Hai tiếng “sột soạt” như tiếng của những tấm áo cánh mỏng, mặc hơi căng cọ mài lên da thịt của các nàng thôn nữ mà phát ra vậy. Cảm giác ấy đã dấy lên trong tâm thức của thi nhân để vận vào tả cảnh giàn cây. Chất thơ hơi da thịt này cũng thường có trong Hàn Mặc Tử (HMT)! Các hình tượng thơ miêu tả, nhưng lại đầy cảm giác tình ái. Nào thì “gió trêu”; âm thanh “sột soạt”; còn giàn thiên lý lại được ví như “tà áo biếc”… Thành thử, thơ tả thực mà rất sống động.
    Tất cả những hình ảnh: nắng ửng, khói mơ, mái nhà tranh lấm tấm vàng, thiên lý và gió… hòa hợp, được khoác lên chiếc áo tân thanh mùa xuân mà tạo thành “bóng xuân sang”. Sang đoạn thơ thứ hai:
              Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời
      “cỏ” gặp gió lượn thành sóng, nghĩa là cỏ mọc đã hơi cao. Ở đây ta liên tưởng tới một câu thơ của cụ Nguyễn Du: Cỏ non xanh rợn chân trời /- “xanh rợn” là cỏ mới chỉ mọc nhú, lún phún. Nhưng cả một miền cỏ dầy, phẳng, non mướt và xa hút tạo nên một độ sắc gai người, tựa thể sờ vào có thể đứt tay. Còn “sóng cỏ xanh tươi” trong câu thơ HMT : thì màu xanh đã lả lướt để “gợn tới trời ” chứ không ” rợn” như trong thơ cụ Nguyễn Du. Vậy là, tuy cũng tả về miền cỏ hút đến chân trời… nhưng miền cỏ trong thơ HMT vẫn mang sắc thái riêng.
             Bao cô thôn nữ hát trên đồi;
            - Ngày mai trong đám xuân xanh ấy:
            Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi…
    Một mảng đời sống dân gian đã tràn vào trong bức tranh cảnh mùa xuân của Ông: rằng, ngày mai trong đám xuân xanh ấy… có kẻ lấy chồng, theo chồng – sẽ không còn sự vô tư, nhàn nhã mà đi dạo mùa xuân như thế nữa! Ý nói: “bỏ cuộc chơi”/- Nhưng câu thơ chưa hẳn đã phải là nuối tiếc cho cô thôn nữ kia, mà chính trong lòng thi nhân đang nuối cảm? Bộc lộ một tâm trạng bâng khuâng, hiu hắt, có phần xa xót. Bệnh tật đã không cho Ông được hưởng cái hạnh phúc đời thường ấy! Cảnh đời thanh thái của mùa xuân ấy… như thể đã cách xa hàng thế giới. Cái ước muốn nho nhỏ: có một tổ ấm gia đình, vợ chồng hạnh phúc… với Ông, cũng không bao giờ có. Tâm khảm thi nhân dồn vào tình thơ đằm thắm, thiết tha. Đến đoạn thơ ba:
            Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi
    Thơ nghe như lời đồng dao chốn dân gian:
              Hổn hển như lời của nước mây…
              Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc,
              Nghe ra ý vị và thơ ngây…
    Trước cảnh xuân đẹp chứa chan, không phải là nước mây “hổn hển” đâu, chính là lòng thi nhân đang hổn hển!…
    Đến đây tôi xin nói ít lời về thi pháp tượng trưng trong thơ hiện đại Pháp, mà HMT đã ảnh hưởng khá sâu sắc. Thơ tượng trưng của nền thơ hiện đại Pháp nửa sau thế kỷ XIX sang đầu thế kỷ XX, ( dựa theo tuyển dịch và giới thiệu của Đông Hoài, NXB Văn học 1992 ) là thứ thơ diễn tả theo phép loại suy -Tức là quan hệ tương đồng giữa hai sự vật, nhìn nhận mọi sự vật bằng biểu tượng. Nhưng trường phái thơ tượng trưng Pháp được hình thành và phát triển theo khuynh hướng của hai thuyết tương ứng: tương ứng cảm quan và tương ứng trí năng!
    Về thuyết “Tương ứng cảm quan” do Charles Baudelaire ( 1821-1867) khởi xướng. Ông là tác giả của tập “Những bông hoa ác” nổi tiếng. Ông đã được các nhà thơ sừng sỏ nhất trong văn học hiện đại Pháp coi là bậc thầy mở đường, nhà tiên khu của trường phái thơ tượng trưng! Baudelaire đã từng định nghĩa trong “Tương ứng”, một trong sáu bài thơ danh giá nhất của ông như sau:
             Thiên nhiên là một ngôi đền mà trong đó
                                                           những cột sinh linh
              Thỉnh thoảng phát ra những ngôn ngữ mơ hồ,
              Con người đi trong thiên nhiên qua những rừng biểu tượng
             … Hương thơm, màu sắc và thanh âm tương ứng.
     Nghĩa là: giữa vật này với vật khác, giữa con người – cuộc sống với thiên nhiên, đều có thể thay thế nhau bằng biểu tượng. Để phản ảnh một cách tương ứng, nhưng dựa vào cảm thụ được phát ra từ các giác quan (gọi là cảm quan), hay từ trong tâm linh. Cho nên thỉnh thoảng ngôn ngữ mơ hồ…
     Thuyết “Tương ứng trí năng” – Người tiêu biểu là Stéphane Mallarmé (1842-1898), cũng là một nhà thơ Pháp đứng đầu trường phái tượng trưng đã chủ xướng. Quan điểm cơ bản về thuyết “Tương ứng trí năng” của Mallarmé là: Biểu tượng được tượng trưng phải rành mạch, rõ ràng, bằng một sự áp đặt hợp lý của lý trí, chứ không theo khuynh hướng cảm quan như Baudelaire.
     Nhớ tới lời của cố Chế Lan Viên đã viết tựa trong Tuyển thơ Hàn Mặc Tử xuất bản 1988 rằng: “Tử trong thời gian chúng tôi gần, chỉ thấy Anh nói về Baudelaire…”! Bởi vì những yếu tố thơ tượng trưng được HMT sử dụng rất nhiều, đã nhuần nhuyễn trong thi pháp thơ Ông, nhưng hầu hết đều theo khuynh hướng “Tương ứng cảm quan” của Baudelaire.
     Trở lại với Mùa Xuân Chín – Những câu thơ: “hổn hển như lời của nước mây”, “tiếng ca vắt vẻo”, “sột soạt gió trêu tà áo biếc”, rồi cả đến câu thơ cuối cùng: “sông trắng nắng chang chang”… đều là những hình ảnh của thơ tượng trưng cảm quan, để bộc lộ thay cho tâm trạng, tình cảm con người, hay một hiện thực đời sống. Ngay đến tên đề của bài thơ: Mùa xuân chín, cũng mang tính tượng trưng đó rồi. Trong nhiều bài thơ khác của Hàn Mặc Tử ta cũng hay gặp những yếu tố của loại thơ tượng trưng này. Thí dụ:
                   Trăng nằm sóng soãi trên cành liễu
                   Đợi gió đông về để lả lơi…
    Hay là:
                  Ô kìa bóng nguyệt trần truồng tắm,
                     Lộ cái khuôn vàng dưới đáy khe.
     Đặc biệt với các giác quan cảm thụ rất nhậy bén của thi nhân: Ngôn ngữ chứa đầy hồn, cảnh trí thiên nhiên rất sống động. Ở trong câu ba của đoạn thơ thứ ba, ta còn thấy một cụm hình ảnh: Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc /- Tiếng “trúc” ở đây, với hình ảnh “lá trúc” trong bài Đây Thôn Vĩ Dạ:
                   Lá trúc che ngang mặt chữ điền.
     Đều thuộc loại ngôn từ mỹ học, để làm biểu tượng về làng quê! Tôi xin phân tích tiếp đoạn thơ cuối:
               Khách xa gặp lúc mùa xuân chín
                  Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng:
                 - Chị ấy năm nay còn gánh thóc,
                 Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?
    Sắc điệu “…trắng nắng chang chang?” vẽ ra cảnh trắng toát bên con sông mộng. Cảnh thực trong hồi ức mà như ảo ảnh. Thi nhân đã mô tả những hình ảnh đó bằng ngôn ngữ thông qua cảm xúc nhớ làng da diết, đưa tình cảm bài thơ lên tới tột cùng, không chỉ thuần tuý là bức tranh tả cảnh mùa xuân nữa.
     Cũng đã nhiều nhà bình luận đã bàn về hình ảnh “chị ấy” trong bài thơ là ai? Người thì nói: “chị ấy” là người yêu xưa mà thi nhân nhớ lại? Kẻ lại bảo: Đó là chị ruột của thi nhân?…Tôi nghĩ: Xét về đời sống riêng tư của HMT, những người thân thiết nhất của thi nhân không thể không nhắc đến người mẹ, cùng người chị ruột hiền từ vẫn thường chăm bẵm Ông trong cuộc sống. Như ở bài hồi ký “Nhớ Hàn Mặc Tử” của anh Nguyễn Văn Xê, người đã chăm sóc thi nhân trong thời gian bị bệnh, cho đến khi tạ thế tại nhà thương Qui Hòa, kể rằng:
     Sau khi Trí (tên thường gọi của nhà thơ) chết chôn được ba ngày, qua ngày hôm sau… mẹ và chị Lễ của Trí tức tốc vào Qui Hòa. Tôi hướng dẫn gia đình Trí đi thăm mộ. Nơi đây tôi không thể cầm được giọt lệ trước một người mẹ khóc đứa con yêu, một người chị khóc em trong buổi chiều mùa đông se se lạnh… Tôi đã chứng kiến có một mẹ tiên và một chị tiên đến khóc nức nở bên mộ Trí.
     Phải chăng người “chị ấy” trong thơ của thi nhân chính là chị Lễ! Mùa Xuân Chín chẳng những chỉ là một bức tranh thiên nhiên đẹp, còn trắc ẩn cả tình làng và đây đó quấn quít đôi chút lòng nhi nữ. Một bài thơ chân quê. Từ biểu tượng của ngôn ngữ, nhạc điệu đến cảnh tình qua cảm xúc… đã dan díu quyện lấy nhau mà tạo nên một bản xô-nát về “khối tình đời” độc đáo và hoàn bích.
© Phạm Ngọc Thái
Mobile: 0168 302 4194
———————–
            Rất nhiều các website trong nước & thế giới đã đăng - Một số tiêu biểu như sau:
http://ttx.vanganh.info/2012/09/chum-bai-tuong-nho-thi-nhan-han-mac-tu.html
http://www.truclamyentu.info/tlls_trang_phamngocthai/chumbaituong-nhothi-nhanhan-mac-tu.htm
http://vandanvn.net/vi/news/Cam-nhan-tac-pham/Chum-bai-tuong-nho-thi-nhan-Han-Mac-Tu-cua-Pham-Ngoc-Thai-548/
http://binhtrung.org/D_1-2_2-237_4-4010_15-2/chum-bai-tuong-nho-thi-nhan-han-mac-tu-cua-pham-ngoc-thai.html
http://vannghequangtri.blogspot.com/2012/09/chum-bai-tuong-nho-thi-nhan-han-mac-tu.html
http://vannghecuocsong.com/home/vi/news/Gioi-Thieu-Tac-Pham-Moi/Tuong-niem-Han-Mac-Tu-555/
http://bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=2698
http://www.danchimviet.info/archives/65462
http://hung-viet.org/blog1/2012/09/14/chum-bai-tuong-nho-thi-nhan-han-mac-t
 

nhanvan

           Một nhà giáo cảm xúc bài "Con đường phượng đỏ"
                                          - Thơ Phạm Ngọc Thái
Em mang màu phượng đỏ ra đi...
Anh tha thẩn dọc hè phố nhỏ
Nơi kỉ niệm của mối tình sinh nữ
Xác ve còn bám ở thân cây.

Con đường phượng đỏ đêm nay
Mây lãng du bay trời xanh vô định
Những cánh hoa rung trong hoài niệm
Nghe lòng thổn thức đâu đây!

Phượng đã cháy lên một thời
Nửa tóc bạc rồi, nửa mái xanh phơ phất
Tới một ngày chúng cũng tàn úa hết
Ta sẽ thành ông bà lão, em ơi!

Con đường tình đẫm giọt sương rơi
Gió vẫn xạc xào vi vút thổi
Giá hồi ấy chúng mình lấy nhau rồi sinh năm đẻ bảy
Thì đâu còn phượng để anh ru?

Em đã mang màu phượng ấy ra đi...
           Phạm Ngọc Thái
(trích tập "Hồ Xuân Hương tái lai")
-------------------------------------
     Bài thơ rất đáng yêu, nó gợi lại kỷ niệm về mối tình của nhà thơ với một người sinh nữ đã xa xưa. Tôi hình dung thấy bước chân anh đang lang thang trên cái hè phố nhỏ có hàng phượng vĩ, con đường mà anh vẫn cùng người thiếu nữ năm nào dạo bước bên nhau:
              Em mang màu phượng đỏ ra đi...
                Anh tha thẩn dọc hè phố nhỏ
                Nơi kỉ niệm của mối tình sinh nữ
                Xác ve còn bám ở thân cây
    Hẳn đó là những ngày tháng tươi đẹp và hạnh phúc của đời anh. Cô sinh nữ kia chắc cũng phải xinh xắn lắm? Nghe anh mô tả, những kỷ niệm êm đềm từ thưở còn con gái trong tôi, dù đã xa xôi cứ dồn về làm nghẹn trái tim. Thế mà cái con đường có em yêu đã bao đêm đi bên anh, giờ đây chỉ còn vương lại những xác ve đã chết khô bám trên những cành phượng cũ, nó cũng cô đơn như chính anh.
     Tuổi trẻ đi qua để lại bao nuối nhớ cùng những kỷ niệm tình. Bởi cái màu hoa phượng đỏ cháy rực trời vào những ngày hè thân thương ấy, giờ đây em đã mang đi mất rồi, chỉ để mình anh trơ trọi ở lại với những nhớ thương? Như ngay bắt đầu vào bài nhà thơ đã mô tả:
                   Em mang màu phượng đỏ ra đi...
     Sang đoan hai tác giả vẫn lan man cảm xúc trên con đường của kỷ niệm tình, nhưng giờ đây:
               Mây lãng du bay trời xanh vô định
                 Những cánh hoa rung trong hoài niệm
     Những đám mây phiêu diêu bay qua con đường trong một bàu trời heo hút, vô vi, gắn với khoảng đời tươi đẹp, hạnh phúc nhất của nhà thơ. Hiu hắt quá!... màu hoa phượng đỏ cũng chỉ còn là màu trong tưởng niệm. Câu thơ ảo mà vẫn khoáy vào lòng người, phải chăng như Chế Lan Viên đã viết:
               Bên kia bờ hư ảo - bờ thơ
    Bởi cái màu ảo ấy là màu của những nhớ thương, hoài vọng, thiết tha. Mặc dù nhà thơ đang đi trên con đường rất thật để làm bài thơ này, như anh đã viết:
              Con đường phượng đỏ đêm nay...
    Chúng đều là thật cả, từ làn mây đến khoảng trời xanh - song, vào trong cảm xúc của nhà thơ Phạm Ngọc Thái nó trở thành màu của trừu tượng mênh mang, day dứt khôn nguôi:
              Nghe lòng thổn thức đâu đây...
    Trái tim của nhà thơ đang rỉ máu trên con đường ấy. Đến đoạn ba thì như người bừng tỉnh trong giấc mộng và thơ được đẩy lên cao hơn của sự nuối cảm, xa xót:
                Phượng đã cháy lên một thời
                   Nửa tóc bạc rồi, nửa mái xanh phơ phất
                   Tới một ngày chúng cũng tàn úa hết
                   Ta sẽ thành ông bà lão, em ơi!
    Đành rằng qui luật của thời gian tất sẽ dẫn đến sự già cả, tàn úa, nhưng ta vẫn thấy chua chát quá! Cứ nghĩ về cảnh nhà thơ viết ở đây thì dường như tất cả đang sụp đổ xuống trái tim yêu. Đôi trai gái trẻ trung, say đắm hồi ấy nay đã biến thành ông, thành bà già cả mất rồi. Có lẽ anh đã khóc khi trở về với cái thực tại hôm nay? Đó là sự chia ly vô cùng, vô tận của cả một kiếp người.
     Đời người có mấy ai là không gặp phải cảnh éo le, nuối tiếc, chia phôi của mối tình đầu? Bài thơ không chỉ làm rung động trái tim của các lứa trẻ, ngay cả những người đã bước vào tuổi hoa niên đọc thơ anh chắc cũng không khỏi xao lòng.
    Đoạn thơ kết:
             Con đường tình đẫm giọt sương rơi
                Gió vẫn xạc xào vi vút thổi...
     Để khắc sâu hơn, nhấn mạnh hơn về sự trống vắng và tha thiết. Dù ta chẳng biết vì lý do gì? Tại sao mối tình của nhà thơ với người con gái ấy bị tan vỡ? Lỗi do ai? Chỉ thấy anh biện hộ với lòng mình rằng:
             Giá hồi ấy chúng mình lấy nhau rồi sinh năm đẻ bảy
               Thì đâu còn phượng để anh ru?
     Khiếp, nhà thơ Phạm Ngọc Thái ơi! Sao anh tham lam thế? Người ta lấy nhau bây giờ chỉ đẻ có hai đứa, nuôi được chúng nên người cũng đã bở hơi tai rồi, đằng này anh lại đòi những "...sinh năm đẻ bảy" cơ đấy? Nói vậy thôi chứ thơ vẫn là thơ mà. Viết thế nên câu thơ lại thêm phần thi vị và hay nữa. Tất cả sự diễn tả ý nghĩ, hình ảnh... cũng chỉ để hoài tưởng về cái màu phượng vĩ của tình yêu năm xưa, cho đến cuối cùng tác giả trở lại với câu thơ đầu tiên và kết ở đó:
                Em đã mang màu phượng ấy ra đi...
     Chính là tư tưởng của toàn bài để bộc lộ sự nuối nả trước một tình yêu trong sáng, thiết tha thời tuổi trẻ. Bài thơ giàu cảm xúc, ý tình thanh nhã, hình ảnh rất mộng mơ. Bút pháp tuy bình dị nhưng ngôn từ vẫn mang vẻ đẹp mỹ học, cùng với ý nghĩa thi phẩm mà tạo thành bài thơ hay, có thể làm rung cảm trái tim người.
    CÔ GIÁO HOÀNG
     ĐH Sư phạm Hà Nội
—————
     Rất nhiều website, blog trong nước & Hải ngoại đăng - Một số tiêu biểu qua các link sau:

http://www.vanganhonline.com/2012/10/con-uong-phuong-o-tho-pham-ngoc-thai.html
http://thuongyenho.violet.vn/entry/showprint/entry_id/8238139
http://www.diendantrunghochnc.com/phpBB2/viewtopic.php?p=36814
http://chinhphu.tuiban.net/2012/10/quan-lam-bao-co-bi-hack-khong-hay-la.html#2
http://datdung.com/modules.php?name=News&op=viewst&sid=6371#axzz29oX40KyF
http://nghiathuc.wordpress.com/2012/10/11/mot-nha-giao-cam-xuc-bai-con-duong-phuong-do-tho-pham-ngoc-thai/
http://nguyenduyxuan.net/tac-gi-tac-phm/vn-hc-cuc-sng/3091-cm-xuc-v-bai-th-qcon-ng-phng-q-ca-phm-ngc-thai-co-giao-hoang-
http://vandanvn.net/vi/news/Cam-nhan-tac-pham/Cam-nhan-bai-tho-Con-duong-phuong-do-cua-Pham-Ngoc-Thai-Hoang-Thi-Vui-DH-Su-pham-Ha-Noi-662/
http://trannhuong.com/tin-tuc-13930/-mot-nha-giao-cam-xuc-bai-con-duong-phuong-do---tho-pham-ngoc-thai---.vhtm
http://www.tim1s.vn/ptvietyen/index.php?news=87a18c197c0a5d0c0c01aaa289f86881&ncid=4497&nid=11821&13/10/12
http://www.vannghechunhat.net/tin-van-hoc/ly-luan-phe-binh/10966-.html
http://www.ttgdtxlaocai.net/forum/forum_posts.asp?TID=1934&FID=85&PR=3&PN=31
http://vannghequangtri.blogspot.com/2012/10/mot-nha-giao-cam-xuc-bai-con-uong.html
http://www.nguyennguyenbay.blogspot.com/2012/10/con-uong-phuong-o-tho-pham-ngoc-thai_12.html
http://chauanhdieu.blogspot.com/2012/10/mot-nha-giao-cam-xuc-bai-con-uong.html
http://vannghecuocsong.com/home/vi/news/Bon-Phuong/Binh-tho-Pham-Ngoc-Thai-638/
http://www.truclamyentu.info/tlls_trang_phamngocthai/conduongphuongdo.htm
http://www.tintuchangngay.org/2012/10/mot-nha-giao-cam-xuc-bai-con-uong.html
http://diendanctm.blogspot.com/2012/10/con-uong-phuong-o.html
http://www.namuctuanbao.n...Ngan/truyenngan_14.php
 
 

nhanvan