thơ - tiểu thuyết dạ khúc trường thiên (trích) KHAI TÙ! Kỷ niệm! Đưa tôi về chốn cũ! Đừng ngại mây che từng cây số buồn rầu! Đừng ngại mở trong lòng vài khung cửa nhớ thương! Tôi đã sống đã lỡ lầm chẳng nhỏ Trong đời tôi đã có thơ ngây Tôi đã có đôi ngày nhỏ dại Hãy châm man mác các dặng đèn từ kí ức vùi sâu! Đây có phải bụi Cửa Trường? Một cuống nhau chôn chạnh lòng phố mẹ!... Đây có phải đường Hàng Song xanh lấm tấm sao chiều? Một chút sương lên... lên vừa đủ lạnh Thôi thế là đành: tôi chẳng có ai yêu! 16 tuổi!!! Đây là đêm Ngoài cổng đề lao tim... sao mọc hững hờ... Đây là ngày Thời gian lặp đi lặp lại những chiều vàng vọt như nhau 17! Tôi nổi máu điên Tôi chồm về ngã Bảy Tôi đứng lầm lầm như một cái chòi đêm 18! Tôi cắn chết nhiều ngày mưa Tôi đứng xù xụ bến tàu bùn Thì hãy lấy mùi soa đêm chùi đôi mắt khổ Hơn là mỏi răng nhai ràu rạu vỉa hè. 19! Khổ to rồi! Không có công ăn việc làm trên trái đất Tôi nhảy chồm mỗi lúc gió lên Mau mau! Lấy tình yêu xích tên rồ kia lại! Kẻo nó nhảy từ gác mười tầng Vồ một phố đèn lên Dĩ vãng! Ối ôi! Sống! Cái nghề này ai ai cũng thạo Chỉ mỗi mình tôi không thạo mà thôi! Tôi đã bơ vơ Bơ vơ phải đâu là tội nhỏ Ai? Ai kẻ vá may khi đứt chỉ đường tà? Những ngày trở trời - ai cháo lão cho tôi? Thế là xách va li tim đi thui thủi địa cầu Các bạn ạ! Tôi đã không thể thoát bơ vơ nếu không nhờ các bạn... Nếu không Thi-mệnh bọc đùm... Ôi! phố mẹ! Để tôi về phố mẹ Tôi về tảo mộ xó quê tôi... Tôi tảo mộ từ một dứt ruột đã qua Từ một dại khờ chưa hết dại... Phải! Tôi kiểm thảo bản thân cùng một thời đại buồn rầu Đêm xuống ướt mui rồi Sông khuya tì tũm vỗ Đi thôi! kỷ niệm! Có lẽ xa kia là phố tôi sinh Có sương sớm đọng trên đèn muộn Tù và thơ ơi! Dạ khúc khởi đầu.
BẠN CŨ
Tôi biết ra nước đã mất rồi
Tôi thì ở đầu ô bằng thẳng
Tuổi thơ ấu đã qua như một người không để giấy lại.
Bạn cũ?… Một mùa lá vàng theo gió tung hê!…
Thế giới xám bổ dụng thanh niên:
không đầu đường cũng xó chợ
Đêm xuống hãy mủi lòng cứu tế họ ít vì sao
Một bạn đi ra… từ dạ lữ viện quán chợ
Một bạn đi vào cổng gỗ mộ phu xa
Ai nữa? Lê đi ngửa lòng tay vòm trời xanh đậm!
Hay tìm một phố hẻm
Leo ngang cột đèn đánh đu ngõ tới khi…
Đâm bổ xuống đề lao đêm đá lạnh!
Thương ơi! Trong trắng thuở ngày xưa
Thả chiếc thuyền con theo dòng cống chảy
Tôi còn một mình kháng cự với mông mênh
Tôi đứng thẳng trụ người đêm ngã bảy
Lại về buồng gục đầu thương lượng với cô đơn!
Tôi còn trẻ! Cho tôi một ngõ gió
Cho tôi ngõ hoa thiêm thiếp đèn chiều
Hay bất cứ ngõ nào làm đôi lứa cho tim
cứ lấy! Muốn lấy gì ở tôi tha hồ cho lấy hết
Tôi chỉ cần một chút tình thương
một chút mà thôi
Hay na ná chút tình thương cũng được.
GÁI TRAI THÀNH QUÁCH BÀN CỜ
(tiếp)
Phố nịt vú - phố rơi voan
Phố nào thơm dạ hợp
Phố nào nưn nứt nụ dò lan?
Phố ngách xiên vào phố đông
Chơm chớp đèn mi lam… tơ bòng mớ phố.
Biết đâu phố nào đục
Thành quách bàn cờ đâu biết phố nào trong?
VĂN SĨ HOÀI
(kịch 3 màn)
Màn 1
Đâu thuốc trường sinh hỡi khoa học già lão?
Thôi để ta tìm bất tử ở văn chương
Đánh vợ… bán đoạn 5 sào ruộng tổ
Hoài đi.
Màn 2
Tu viện lầu xanh tròng trành lá đổ
Thánh đường tiệm hút xạc xào sương
Tết tết tết ư? Sao lại tết?
Một kinh thành xác pháo đỏ
Một tấm thân đau - gió thổi ngõ Bò
Màn 3
Đêm cuối năm nhà xác
Người bác sĩ già cúi mổ một thây ma
Đừng mổ! Hoài công!
Đâu phải vi trùng giang mai đục sọ?
Tốt nhất hãy ra an ủi
Khăn nhiễu tím - cổng nhà thương
Người thiếu phụ, vợ Hoài.
BƠ VƠ
Phố cụt đâm vào phố cụt
Tôi đâm ngang phố Hàng Đồng đâm bổ xuống Bờ sông
Ở đâu? Ở đâu có ngụm đèn xanh
Rèm che nhòe cửa sổ?
Ở đâu còn một phố thề son sót lá đưa thư?
Gió may ơi đừng nổi lạnh!
Để tôi phải chạy phố đèn vàng
Chạy dọc phố đèn nâu
Mưa bụi! Đừng rơi!
Tôi thò cổ ngã tư khuya
Hàng đèn cà thâm thâm quầng phố vắng
Bế mạc chợ phiên rồi - cổng gỗ khóa từ lâu
Thì đi thôi! Có phố nào xanh
Hoa lay hàng dậu tím?
Có phố nào chờ tha thiết nữa tự ngày xưa?
Để tôi khỏi phải bơ vơ
Bơ vơ?
Tôi?
Một người có triệu người thân dọc quanh nghìn bờ biển
Tôi có họ hàng nghìn bộ lạc châu Phi
Tôi có đủ tình yêu
Nghìn lẻ một đêm yêu chưa thỏa sức
Tôi có thừa đắng cay
Nào đã kịp đắng cay đâu?
Sao đã cho tôi những phố xào xạc?
Sao đã ghi tôi vào mép sổ buồn rầu?
Tôi biết gọi về đâu?
Ai?
Ai có đôi lời an ủi ?
Ai kẻ vỗ về trái đất bồ côi?
Để tôi đó? -Tôi cô đơn
Tôi cô đơn trời xanh cô đơn trời tía
Cô đơn nắng đào cô đơn mưa tái nhợt đầu ô
Cô đơn lang thang trong các đám đông
Trên quảng trường nham nhở gió
Cô đơn lòng ngõ ngõ rỗng trăng chênh
Cô đơn sân ga tàu chạy tốc hành
Không đỗ lại các cuộc đời xé lẻ
Cô đơn trống đổ trường chiều
Ùa ra khỏi xà lim lớp học
Cô đơn pháo đánh trống lấp. Để mùa xuân
Đổi tích hát ê a đào kép cũ.
Cô đơn đoàn thợ mỏi còi tầm
Lê guốc gỗ cống xăng - tan nhà máy
Cô đơn khi bị xúc phạm
Người đổ xiêu một cuộc động đất tâm hồn…
Cô đơn những cơn mơ ước chết non
Nằm hiu hắt bụng quan tài sọ…
Cô đơn sực nghe canh ba tuyết đổ phũ phàng
Dù chỉ một mái nhà không củi lửa
Dù chỉ một ngã ba đen chết cóng hàng đèn
Cô đơn lá thư xanh xao
Chữ yêu đầu… tím run run mực đọng
Cô đơn phố bão tốc đầu bù
Ta cúi xuống đôi môi toác nẻ
Hôn mút lưỡi một hộp đêm nheo nhớt trần truồng
Ôi cô đơn! Ôi cô đơn! Hãy lấy đêm nay làm tận thế!
Hãy quàn xác lá khô lòng thẳm quan tài!
Gió lốc! đừng lên vỉa hè đêm
Nhà nhà then lim khóa xích
Chao ôi tôi! Một kẻ vóc sắt mình đồng
Tôi chẳng có ai yêu!
Để tôi cứ phải ném đá hộc thia lia sông
Tôi phải một mình ghé vai kênh chân thành đổ
Thôi thôi! Không cuộc tôm-bô-la vui nào mở đúng tên tôi
Đi đi thôi! Hãy đến bến tàu đen
Dìm đầu lui cơn trán sốt
Tôi ơi! Tôi ơi!
Rồi hãy đứng phỗng ngã tư buồn
Man mát ruột đớp đèn sương...
CỔNG TỈNH
Cổng tỉnh người đi
Đường sành tong tong cống chảy
Mưa thu mái phố đổ chàm
Gió thổi hu hu quảng trường nheo nhóc lá
Để quanh quất ngõ ốm nằm rên
Bên vô tự ngõ già
CỔNG TỈNH (tiếp)
Cổng tỉnh! Người đi nhòa Cổng tỉnh!
Lá rắc vàng hồ
Phố héo người đi
Là mùa đi!
Người đi manh chiếu rách
Người đi tay áo quệt đôi mày
Năm tàn rồi… Ai?
Ai bắt người đi nhòa Cổng tỉnh
Ai?
Ai treo cổ rặng đèn trên dãy phố bồ côi?
CẦU NGUYỆN
Ai lên cổng đồn?
Hãy nhắn cơn giông đừng chớp giật !
Ai về xuôi dãy nhà quan?
Hãy bảo chòi canh đừng gióng trống
Ai qua cổng chợ?
Hãy nhủ heo may về
Đừng quét phố để đau cây!
NAM ĐỊNH
5
Vũ trụ! Một người khiêng chẳng nổi!
Gối đơn lệ chảy ai chùi?
Ngõ lá tơ bòng ai gỡ mối cho ra?
Vũ trụ! Một người khiêng chẳng nổi
Ai bải chân chèo bắt xuể dòng sông?
Kẻ mắt trợn chân mây
Ai người vuốt mí
Ruột xổ năm tàn ai nhể hộ nỗi đau xưa?
MƯỜI BẢY TUỔI
Tôi càng lớn càng sài đẹn
Đầu ô càng tía ánh đèn khuya
Tôi càng đứng bơ vơ đầu Cổng tỉnh
Tôi lang thang trong các tối xô bồ
Lồng lộn dưới vòm sao nhớn nhác
Đêm… tôi bò về từ vực thẳm đường ga
Tôi đóng cọc trên hè ngã Bảy
Bóng đổ… một cái đầu to lăn lóc quảng trường.
Xù xụ giữa mênh mông nhiều gió thổi
Bóng hỡi! Đầu ơi!
Tôi một tên nô lệ vàng
Tôi lớn ở một đầu ô tím…
Tôi vẫn rong chơi bên mấy cột đèn mù
Vỡ! Vỡ châu Á! Vỡ châu Âu!
Vỡ tuổi ấu thơ! Vỡ tất cả!
Tôi biết hợp về đâu? Tan tác hết!
Để bây giờ tôi phải kháng cự với mông mênh.
Tôi phải đứng lù lì ba ngả gió
Đêm… hai tay màu xám đỡ không trung
10 giờ! 11! Đêm sập xuống
Đêm nay cũng bốn tấn giống đêm qua
Giống đêm trước! Chỉ chênh nhau vài lạng…
Sập! Sập! Tôi cuộn thừng từ cổ tới hai tay
Hất mạnh! Đêm rơi sầm phố lạnh
Tôi bò về qua bốn phố tha ma
Nhà ba cổng tôi lắc chuông vào cổng nhỏ
Ngõ cháy cầu chì
Hành lang tai nạn điện
Tôi loạng choạng về buồng qua một cái sân thơm
Một tảng đá tôi ngồi
Bốn mặt tường vàng - bốn mặt
Đồng hồ 12 giờ sắp rưỡi
Làm gì? Thình lình mở tập Baudelaire
Chữ nhảy như trong nhà điên - vứt sách!
Mọi thượng đế thơ đều vô vị lúc này.
Cái sọ còn chứa gì? Sọ gỗ mà thôi!
Nguệch một nét chì công - tô đen sa mạc tờ giấy
Bỗng hiện trong tôi một tốp lữ hành
Tôi vẽ một cái gì như ốc đảo về đêm
Một nét đậm: một người Ả Rập?
Có lẽ tôi chăng?
Vục đầu xuống vục đầu trên bãi cát bỏng
Tôi bú vì sao run đầm nước bồng bềnh
Bú mãi tới khi đầm nước cạn
Nhưng có gì giải khát nổi tôi không?
Vứt bút! Sầm sầm đứng dậy
Tôi lại rơi trên ghế ngoẹo đầu…
Tích tắc… Đồng hồ đấm tôi những tích tắc đấm lòi tim.
Tôi vòng lên lộn xuống trong buồng
Có chuyện gì đã xảy ra đây?
17 tuổi!
Đèn điện giữa nhà mưa tuyết trắng
Tôi một mình trên một cõi toàn băng
1 giờ… từ xa tiếng thét một đoàn tàu
Thét như bị mênh mông chọc tiết.
Tôi chồm lên trong ngục thất căn buồng
Một cái đầu trên tường… tôi vội quay đi
Lộn lại vẫn cái đầu kinh khủng
Một cái bồ có tai
Lúc nãy mày rơi không ai nhặt quảng trường.
Bây giờ muốn gì tôi? Đầu hỡi?
Đầu ơi! Có gì an ủi được hơn thơ?
Có mộng tưởng? Cho tôi một ngụm?
“Thôi anh ốm rồi! Ốm thật! Ốm to!”
“Đêm nào cũng lên cơn rồ dại!”
Bóng ơi! Tôi rồ dại thực ư?
Tôi mà ốm? Không, mạch đều như ngựa chạy.
Tôi cũng chẳng rồ hơn mọi nhà thông thái thời nay!
Với sức tôi… tôi có thể sống gấp mười người
Tôi có thể… nhưng thôi! Cần kíp nhất!
Hãy chỉ cho tôi chỗ nào
Tôi đỏ bớt được tôi đi.
Hai tiếng boong boong đồng hồ sốt ruột
Nện hai vồ đúng chỏm đầu tôi
Tôi gục giữa đêm đen gà chửa gáy…
BÓNG
(tiếp)
Nếu quả thực anh không lường đảo
Hãy trữ đủ đau thương
Cho mãn hạn làm người!
Tôi trả giá rượu bồ đào
Người ta đưa thuốc độc
Tôi đã uống từng chum từng ché từng vò
Những man rợ… tà dâm… thù hằn… lăm le… đồi truỵ…
Châu Á hỡi! Tôi đi đây!
Tôi không cắn ai cả!
Tôi sẽ trở về cũng hồn hậu giống khi đi
Dù con mắt trắng dã
Dù da thịt đồng hun
Dù sấm sét đen thui cồng kềnh túi lụa
Hung dữ! Tôi vẫn không cắn ai cả
Ối thôi! Tôi chỉ phá cũi địa cầu
Vĩnh biệt tất cả - Tôi đi
VẮNG
Phố nhà mồ thông sang phố nhà mồ
Ai lên phố Hàng Kênh?
Đừng bước chông chênh đôi hè phố đóng
Ai về Ngõ Chỉ?
Đừng uổng công tìm ngõ cũ cổng cài thêm
Ai đứng bến đò Quan hò đò trưa bến vắng?
- Đừng hò! Đừng hò!
Không biết lệnh cấm đò?
Còn rát cổ gọi sang sông?
TRƯỜNG CON GÁI
Khách qua đường đừng nhìn giậu tím!
Ngực búp, đùi tơ lưng mía đường chèo
Gió thơm đưa tà lụa
Đâu? Đâu? Vẫn đó hàng bàng tán lá xanh quả đỏ…
Một lũ quỷ vàng hái quả leo cây.
ĐÂU SAO TRẮNG QUÊ XƯA?
Đã rách yếm rồi làng Bạch
Thắt lưng mỡ gà xé áo đùm con
Bộ áo khi đi không còn mảnh vụn
Đâu? Sao trắng quê xưa?
Đâu? Đêm hội chèo mắt nam chìm mắt nữ...
Đâu? Đom đóm đêm hè nhu nhú ngực đầm sen
Đâu, đâu? Sao đã oái oăm cho tôi đôi ngày thơ ấu ấy?
Sao đã cho tôi trong trắng làm gì?
Để trong trắng lại qua đi?
ĐƯỜNG CÙNG
Tôi vẫn thế! Vết nhăn bổ dọc trán
Chìm một đêm đâm ướt mượt môi đèn
Khô nỏ một chiều cong lá đỏ con tim
Tôi lên cơn! Mây bỏ phố Hàng Song
Nơi đây tôi để một vết chân buồn chưa đóng vảy
Tôi chạy thẳng tới bến tàu
Đôi mắt cộc vào đêm
Tôi có gì đau?
Đau có vì gì?
Ai bảo tôi cách nào tôi thoát khỏi chấn song tôi?
Tôi bị tiếng cơ-leng-keng phố sớm
Tiếng cơ-lao-xao xào xạc đường chiều
Tôi bị tim đánh như chuông nhà thờ
Độ hồn đàn sếu di cư
Ngang trời kêu đổ xuống
Tôi bị giọt mưa đêm lách chách thềm tim
Đồng hồ cổ kề cà cưa tích tắc
Gió thổi tù và ruột phố tàn thu…
Tôi bị đạn thủng đùi tượng Ba lê
Đoàn nhạc sĩ già đêm chiến tranh
Phùm phum tiệm đãng - xinh kinh thành đá cổ.
Một sư đoàn nhe răng cắn một viện bảo tàng.
Máu chảy họa Răm-brăng
Tôi bị điếu thuốc cháy xèo môi
Huyệt đêm chôn một người… hở con mắt
Một ngọn đèn mồ chảy mủ phố về khuya
Tôi bị đám nữ tù áo xanh
Trưa hè vườn hoa vạch quần bắt rận
Đèn tắt… một nhà tu kín trong đêm
Bỗng tần mẩn tần mần
Bỏ dở trang kinh ngồi cạy vảy
Một nỗi buồn xưa chưa kín miệng bên lòng
Tôi bị đi biếm
Thuyền đậu Giang Châu nghe nghé mặt chàm
Sông khuya chuông chùa xổ ruột
Đông rồi! Tư mã áo tím! Khóc đi thôi!
Tôi bị đêm nâu Ai Cập
Vú thơm Hêrôđiát trần truồng
Sữa trắng ban mai con nhái đầu xanh tháp chòi Trung cổ
Hải cảng Bom-bay tơ lụa phố đùi dài
Tôi bị ai xui em đẹp?
Để phố chiều dìu dặt đèn xanh
Để xào xạc đám đông
Để đá nhà tù đùn mủ mộng
Tôi bị - tôi không cắt nghĩa nổi
Chưa yêu tôi đã thất vọng
Tôi ra bến tàu tôi quấy quả dòng sông
Ai? Ai có thể thu xếp cho tôi
Một thế giới hòa thuận?
Ai có thể bắc cầu đò vào cõi sao bay?
Hãy cho tôi một ngày - một ngày thơ ấu hẳn!
Hãy cho tôi một góc phố nào sương xuống thật thơ ngây…
Tôi không thể… không thể nữa!
Đừng bắt tôi ăn ở với châu Âu
Toàn những thành phố ồn ào
Tôi phải Bôhêm đêm Abxanhtơ
Tôi phải nhảy truồng đàn vũ nữ
Đừng bắt tôi ăn ở với châu Á
Bụi cổ thành tôi cưỡi lừa đi các phố trầm tư
Đừng bắt tôi gục đầu đêm sa mạc lạc đà
Có phải châu Phi không nhỉ?
Thôi thôi! Tôi đã rối trí
Chia gì be bét những năm châu?
Tôi không đếm xuể
Tôi thì tôi là một thứ mọi lồ ngồ
Tôi chỉ đếm mọi cái gì không quá một.
Tôi chỉ… thôi thôi! Tôi không chơi với các anh nữa.
Tôi đi đây! Vĩnh biệt tất cả!
Tôi sẽ đi về một bờ biển nào xa
Tôi sẽ đốt sém tôi như con bò thui mặt trời xích đạo.
Tôi - một kẻ chung thân ngồi thế kỷ 20
Để tôi yên! Để tôi yên!
Tôi không có đủ đau thương cho mãn hạn sống.
Tôi không có đủ tình yêu
Yêu trái đất lục đục thế này
Lạy tất cả! Tha cho tôi
Cả những lỗi tôi làm
Cả những lỗi người khác phạm
Tha cho tôi. Tôi chưa đánh vỡ gì cả
Tôi chỉ đánh vỡ của mọi người một mảnh sống: đời tôi.
Vĩnh biệt! Vĩnh biệt!
Tôi không công nợ gì hết
Nhỡ thử tôi quên tôi có nợ ai gì
Cho tôi khất! Để lần sau.
Nếu lần sau còn có nữa!
Mẹ ôi! Thôi! mẹ ở! Con đi…
NGƯỜI VẬT NHAU VỚI THẾ GIỚI TÀN BẠO
Vầng trán hai nếp nhăn rưỡi
Đồng tử đen hàm xanh
Tôi vác cái đầu tôi chạy
Một cái đầu khi ngủ Sáu kho
Khi ngắc ngoải thế giới xám
Cái đầu này đích thực của tôi
Người ta cứ lăm le rình đẵn trộm
Chòi gác tím Sâm ơi! Kỷ niệm man mác phố đâu em?
Em đã gói cho anh một nửa
Anh dắt theo dọc đường phòng nhỡ những khi mưa
Có lẽ thu rồi em nhỉ
Em chớ khóc nhiều vàng ố ngã tư xưa
Để anh đi,
Ong óng đèn nâu đêm Hải Phòng
Nắng bủng trưa hè chợ nghệ
Làng Bùng mật thám ráp
Sông Hương đèn chiều sương Huế tím bâng quơ
Quê hương đó tôi đi trốn
Chính phủ Flăngxa đi tìm
Eo ôi tôi khiếp các ông lắm
Các ông có nhiều kinh nghiệm bẹcgiê
Để tôi núp đêm nhà săm. Thì đây
Thống chế Pêtanh đeo kiếm gãy - ảnh đầu giường
Bên múi bẹn tồng hông đùi gái Mỹ.
Tôi đành ra vỉa hè một góc kín vườn hoa
Thì lại gặp Păcca chầu hẫu đợi
Đợi khéo muỗi cắn! Hú tim!
Tôi rẽ vào nhà thờ
Ngủ đậu Chúa Jêxu
. . . .
NHỚ
Chòi gác tím, Sâm ơi!
Em chớ khóc về đêm
Em hãy hôn con nhiều hơn thường lệ
Em có thể nhờ cậy hàng Bàng mưa lá đỏ cho em
Em hỡi đã đành đau!
Phải đâu đau là điều cầm chẳng nổi?
Em nhé! Đừng vàng!
Đèn hạt lệ đừng khêu!
NGƯỜI PHÁ TÙ
. . . .
Đồng chí ngã. Trên bia đồng chí
Nuối thương hãy khắc một dòng
Cho trọn vẹn xót xa, cho băn khoăn đầy đủ.
"Nơi đây… yên nghỉ… một người."
Đồng chí ngã. Hãy yên tâm!
Dù yên tâm là điều chẳng thể
Dù con thơ còn bé dại.
Dù sương mù rơm rớm ngã tư xưa.
Dù người thiếu phụ áo đen đã đành không gì an ủi nổi
Dù trên mồ không khói thắp không bia.
Người áo tím chồm lên cướp thành
Mễ! Táu! Me! Ngăm! Di! Cầu! Chợ Đại! Chân bùn
sấm bục đồng chiêm.
Cao Bắc Lạng! Hà Nội! Huế! Cà Mau! Sài Gòn! Mỹ Tho!
Đêm xuống dù cuối cùng, đêm xuống vẫn từng nong.
Người nô lệ khổ đạp thành già.
Tay lấm đám đông gày bẻ tan phố xích…
Sầm! Đêm đổ nặng nề
Cùng nghìn nỗi khổ nghìn cân.
Ngày lên…
Và tôi đi…
Từ đó tôi đi
Tôi đi giữa đêm tan ngày mọc
Xa xa là non sông dày dạy rạng đông
Tiếng chim chiêm chiếp sáng.
Tôi đi…